Transcript Editie maart 2014

Editie maart 2014
Vaten met gel: wat met uw
veiligheid
pagina 2
Kade voor het eerst in gebruik
pagina 5
Win een waardebon van 25€
pagina 12
GELVATEN NIET GESCHIKT
VOOR BERGING
In februari 2013 werd bij een routinecontrole in het opslaggebouw bij Belgoprocess vastgesteld dat er zich in een aantal
vaten met laagactief afval een gel heeft gevormd. Het gaat om
afval dat verwerkt werd in de kerncentrale van Doel. De vaten
staan opgeslagen bij Belgoprocess in Dessel, in afwachting van
definitieve berging.
Infovergadering voor omwonenden
NIRAS en Belgoprocess hebben omwonenden geïnformeerd
over de situatie en hun plan van aanpak tijdens een infoavond
op dinsdag 21 januari 2014. Ongeveer 100 aanwezigen volgden
de uiteenzetting. NIRAS benadrukte 3 zaken:
•Er is nooit gevaar geweest voor het personeel,
de omwonenden of de omgeving (milieu).
•De vaten met gelvorming zijn in deze toestand niet geschikt voor berging in de oppervlakteberging.
•Het verdere onderzoek door experten is nu topprioriteit en zal zeker 2 à 3 jaar in beslag nemen.
NIRAS engageert zich om open te communiceren over het
werdere verloop van het onderzoek. Voor de presentatie van
de infovergadering: www.monavzw.be/nieuws.
Controleprogramma afgerond, verder onderzoek nodig
Om de situatie in kaart te brengen werd een intensief controleprogramma opgestart. Daarbij werden met steekproeven de
vaten gecontroleerd die hetzelfde type afval bevatten als de
vaten met gelvorming, of vaten die volgens een gelijkaardig
procedé zijn verwerkt.
Het inspectie- en controleprogramma van de vaten met
gelvorming is eind 2013 afgerond. Het bevestigt de eerdere
hypothese van een alkali-silica reactie in het beton dat het
radioactieve afval inkapselt. De gelvorming die werd aangetroffen in de vaten is waarschijnlijk een gevolg van deze complexe
chemische reactie tussen componenten van het afval en van
het beton. Verder onderzoek door experten zal 2 à 3 jaar duren
en moet uitsluitsel geven over de oorzaak van de gelvorming.
De vaten blijven ondertussen in opslag bij Belgoprocess en
worden nauwgezet opgevolgd, met een periodieke controle
van “getuigenvaten”.
De vaten voldoen momenteel niet aan de kwaliteitsnormen om
definitief ondergebracht te worden in de oppervlakteberging,
die op de grens tussen Mol en Dessel wordt voorbereid.
MONA volgt de evoluties in dit dossier op de voet, aangezien
de veiligheid van de berging de belangrijkste voorwaarde is!
2
DE MOLSE VOORWAARDEN
de molse voorwaarden voor het aanvaarden van de
berging
VEILIGHEID
Maximale veiligheid
Toezichtsprogramma
TEWERKSTELLING & BEHOUD NUCLEAIRE KNOW HOW
Maximale lokale tewerkstelling
Behouden van nucleaire kennis in de streek
NOODPLANNING
NIEUWE WEBSITE EN
NIEUWSBRIEF
Vanaf 1 januari 2014 is de nieuwe website van MONA
vzw online. Boordevol informatie over het cAt-bergingsproject, nieuws uit de nucleaire sector...
Ook onze 3 maandelijkse nieuwsbrief steekt in een
nieuw jasje.
Wenst u op de hoogte te blijven van MONA in Mol?
Ga dan vlug naar onze website
www.monavzw.be en vul uw e-mailadres in.
Optimaliseren nucleaire noodplanning
Noodplanning bekend maken bij bevolking
Optimaliseren bestaande hulpdiensten
& medische infrastructuur
INSPRAAK
Blijvende inspraak voor de Molse bevolking
Intergemeentelijke samenwerking
MILIEU & GEZONDHEID
Vermijden van impact op het milieu
Verlies aan natuurwaarde beperken & compenseren
Gezondheidsstudie
HET LOKAAL FONDS
Duidelijke en blijvende band behouden met de berging
Inspelen op veranderende noden in de samenleving
MONA 3.0
Organiseren van lokaal overleg voor een veilige berging
Een blijvende verankering in de Molse gemeenschap
Toezien op de verdere uitwerking van alle voorwaarden
Een eenvoudige organisatie waar iedereen welkom is
Kennis verzamelen, bundelen en delen
3
NAAR EEN KLIMAATNEUTRALE
CAT-SITE
Duurzaam bouwen is niet langer een trend bij dragers van
geitenwollen sokken, maar stilaan een gemeengoed bij iedere
bouwer en/of verbouwer. Maar wat is nu duurzaam bouwen?
En hoe ga je te werk? Volgens het principe van duurzaam
bouwen komt het er op neer dat we vandaag onze behoeften
zo proberen in te vullen dat we de mogelijkheden van de toekomstige generaties niet hypothekeren.
Op de cAt-bergingssite doen er zich heel wat kansen voor op
het gebied van duurzaam bouwen door een rol te spelen in de
klimaatstrijd. Zowel NIRAS als de partnerschappen MONA en
STORA willen de boodschap geven dat er op een verantwoorde
manier met energie en grondstoffen moet worden omgesprongen. Rekening houdend met de haalbaarheid en de veiligheidsaspecten, kunnen de principes van duurzaam bouwen op de
site toegepast worden.
De bouwwerken zijn een uitgelezen kans om de principes van
duurzaam bouwen in de kijker te zetten. Op deze manier draagt
het cAt-project bij tot een duurzame samenleving.
Administratief gebouw
Het administratief gebouw is het eerste gebouw dat op de
bergingssite zal gebouwd worden. NIRAS hanteert voor dit
gebouw de EPB-norm 2014. In deze norm wordt het strikte
minimum opgelegd waaraan men moet voldoen op het gebied
van duurzaam bouwen.
NIRAS wil samen met de partnerschappen MONA en STORA en
andere lokale spelers de krijtlijnen voor een klimaatneutrale
site uittekenen. Hiervoor wordt begin 2014 een nieuwe werkgroep opgericht: “Naar een klimaatneutrale cAt-site”.
4
WERKEN AAN DE ONTSLUITINGSWEG GESTART
NIRAS laat een ontsluitingsweg aanleggen om de gloednieuwe kade aan het kanaal Bocholt-Herentals te verbinden
met de bergingsmodules en de Europalaan. De werken worden
uitgevoerd door de firma Deckx uit Dessel.
Dankzij de ontsluitingsweg kan NIRAS zoveel mogelijk bouwstoffen voor het cAt-project aanvoeren via de kade. Zo blijft de
impact van de bergingssite op het wegverkeer beperkt. Maar
ook bedrijven uit de regio kunnen straks via de kade goederen
aan- en afvoeren. Ook voor de lokale economie zijn de kade en
de ontsluitingsweg dus een opportuniteit.
KADE IN GEBRUIK
Verkeersveiligheid
Bij de aanleg van de ontsluitingsweg schenkt NIRAS veel
De nieuwe laad- en loskade langs het kanaal Bocholt-Herentals
aandacht aan de verkeersveiligheid. Er komt een fietssluis die
is op 25 februari voor het eerst gebruikt. Een schip met bouwmatweewielers moet afremmen bij de kruising van de ontsluitingsterialen voor de fundering van de ontsluitingsweg was de eerste
weg met het jaagpad. Dat pad loopt langs het kanaal en is erg
officiële gebruiker van de kade.
geliefd bij fietsers. Ook op de ontsluitingsweg zelf neemt NIRAS
NIRAS liet deze kade bouwen in het kader van het bergingspro- verkeersremmende maatregelen om de veiligheid te verhogen.
ject van laag- en middelactief kortlevend afval, het cAt-project.
NIRAS komt hiermee tegemoet aan de vraag van MONA vzw om
zoveel mogelijk bouwmateriaal langs het water te vervoeren. Zo
wordt het wegverkeer niet extra belast.
De 20 scheepsvrachten die de komende weken via de kade
gelost zullen worden, brengen materialen aan voor de fundering
van de ontsluitingsweg. Deze weg zal de kade verbinden met de
Europalaan en loopt langs de (toekomstige) bergingsmodules op
de site. Door de materialen via schepen aan te voeren, vermijdt
NIRAS zo’n 400 ritten met vrachtwagens.
Wanneer de ontsluitingsweg klaar is, kan de kade ook door bedrijven uit de regio gebruikt worden.
5
EXTRA TESTS IN DE DEMONSTRATIEPROEF
EEN MONA-LID AAN
HET WOORD...
Veiligheid is dé prioriteit in het cAt-project. Daarom bouwde NIRAS een deel van
een bergingsmodule na in de demonstratieproef.
In de demonstratieproef volgt NIRAS met gespecialiseerde meetapparatuur
cruciale parameters van de betonconstructie op, zoals de betonuitharding en het
ontstaan van scheuren. Het beton dat NIRAS op de bergingssite zal gebruiken, heeft
namelijk een speciale samenstelling. Het bevat onder meer kalkgranulaten in plaats
van silicagranulaten. Die samenstelling garandeert de allerbeste duurzaamheid,
maar maakt de verwerkbaarheid van het beton moeilijker.
Nieuw trilsysteem
Om nog enkele bouwtechnische parameters scherp te stellen bouwde NIRAS vier
extra testblokken. Dat zijn tijdelijke structuren, ter voorbereiding van een volgende
grote testwand. De structuren worden dus achteraf afgebroken. Tijdens de bouw
van de testblokken werd een ander type van bekistingstrillers getest. Die trilsystemen moeten het beton in de bekisting beter verdichten. Beton dat niet voldoende
is verdicht, bevat te veel luchtinsluitingen. Dat is nadelig voor de performantie en
de veiligheid van de wand.
Betonslot
NIRAS test ook twee methoden om het beton geleidelijk in de kist te brengen. Zo
wil men vermijden dat het beton van een grote hoogte valt en wil men verzekeren
dat het beton goed rond de wapeningsstaven vloeit. Bij de eerste methode wordt
op verschillende hoogtes in de bekisting een ‘betonneringsopening’ aangebracht,
het ‘betonslot’. Op die opening wordt de buis van de betonpomp aangekoppeld. De
tweede methode gebruikt een ‘betonneringsbuis’: een buis die in de kist wordt gebracht en waardoor het beton geleidelijk aan en al zigzaggend naar beneden glijdt.
4de testwand
In de loop van dit voorjaar wordt de 4de testwand gebouwd. Het nieuwe trilsysteem en het betonslot wordt tijdens de bouw van deze testwand uitgetest.
Jos Proost
Lid van de werkgroep Opvolging Berging
Al meer dan 10 jaar volg ik de vergaderingen van de werkgroep “Opvolging Berging”.
Destijds was ik als ingenieur en stafmedewerker van het SCK betrokken bij de overdracht van de afdeling Waste naar NIRAS.
Samen met MONA en STORA heeft NIRAS
het cAt-project uitgebouwd en worden alle
aspecten grondig besproken en afgewogen,
met als belangrijke discussiepunten: de
noodzaak of opportuniteit van een inspectieruimte, de terugneembaarheid van
het afval, de toelaatbare concentratie van
langlevende isotopen, de modellering van
het gedrag van beton....
Het voorbije jaar waren we vooral bezig
met het veiligheidsdossier, het werk van
het FANC, de onverwachte gelvorming in
sommige vaten, het begin van de opbouw
van proefinstallaties, de loskade...
Binnen de werkgroep zijn we getuige van
de open en professionele aanpak van
NIRAS, de expertise van vele leden van de
werkgroep (inzake nucleaire technologie,
stralingsbescherming, bouwkunde,...) en
de openhartige discussies met respect
voor eenieders mening, maar ook van het
besef dat binnen het project de belangrijke
beslissingen genomen worden op andere
niveau’s (raden van bestuur, bestuurcomité
met STORA, NIRAS).
6
DIGICAT
Drie jaar na de lancering kan DIGICAT rekenen op een trouw
kijkerspubliek. Dat is vooral te danken aan de vrijwilligers van
DIGICAT die steeds hun beste beentje voorzetten om leuke filmpjes te posten. Ook informatieve filmpjes over het cAt-project
vind je er terug.
Om nog beter te kunnen inspelen op de vraag van het publiek
organiseert DIGICAT dit voorjaar een aantal enquêtes. Daarin
wordt de werking van DIGICAT geëvalueerd. Met een telefonische
enquête wil DIGICAT peilen naar de eigen bekendheid en de meningen over het huidige aanbod in kaart brengen. Daarnaast gaat
DIGICAT dieper in op wat de kijkers verwachten van dit medium en
wat ze in de toekomst graag anders zouden zien? Wat verwacht jij
als kijker van een digitaal platform? Welke filmpjes vind je leuk of
interessant? Wat kan er anders of beter?
Nadien volgt er nog een bevraging via de website. Ook daarvoor
heeft DIGICAT jouw mening nodig. Ga vanaf 14 april ‘14 naar
www.digicat.be en vul de enquête in. Zo kan het huidige proefproject uitgroeien tot een vaste waarde in het regionale medialandschap.
WAAR VIND JE DIGICAT?
»»Heb je toegang tot internet? Surf dan naar
www.digicat.be of download de gratis
mobiele applicatie van DIGICAT op jouw
smartphone.
»»Digitale kijkers van Telenet en Belgacom TV
kunnen DIGICAT bekijken via hun tv. Zap
naar RTV en druk op de rode knop.
7
SANERING VAN EUROCHEMIC
De experimentele opwerkingsfabriek Eurochemic in Dessel
schrijft vandaag nog steeds industriële geschiedenis. Het was
uniek dat wetenschappers uit 13 Europese landen hun kennis van
de nucleaire wetenschap samenbrachten in een groot ambitieus
project. Deze internationale samenwerking resulteerde in een
innovatieve opwerkingsinstallatie die borg stond voor een bepalende vooruitgang in het proces van de herwinning van kernbrandstof.
Stopzetting opwerkingsactiviteit
In 1974 werd beslist om de opwerkingsactiviteit stil te leggen. Tien
jaar lang zou de opwerkingsfabriek in het ongewisse blijven over
haar toekomst. Al die jaren bleven medewerkers de installaties onderhouden met het oog op een mogelijke heropstart. Einde 1978
sloot de Belgische regering een principeakkoord voor de overname van de fabriek met de intentie enkel in de Belgische behoeften
te voorzien. In 1984 droeg de Belgische Staat Eurochemic over aan
Belgoprocess. In 1985 werd er beslist om Eurochemic onherroepelijk te sluiten. Belgoprocess zou instaan voor de ontmanteling van
de opwerkingsfabriek.
Een tweede leven
Eurochemic werd de eerste opwerkingsfabriek in de wereld die
ontmanteld zou worden. Eurochemic kreeg de status van “pilootproject voor de ontwikkeling van nucleaire ontmantelingstechnieken”. Ook de internationale samenwerking werd verdergezet. De
13 Europese landen brachten een budget samen dat de Belgische
regering moest toelaten om de ontmanteling te financieren.
“Succesvolle
sanering van
Eurochemic”
8
De ontmanteling
Eurochemic was 90 meter lang, 27 meter breed en 27 meter
hoog. Het gebouw telde 7 verdiepingen. De ontmanteling van
Eurochemic verloopt dan ook in verschillende fasen. De opwerkingsfabriek is opgedeeld in een oostelijk, westelijk en een
centraal gedeelte. De ontmanteling is gestart in 1990.
De ontmanteling van de cellen verloopt op vrijwel steeds dezelfde wijze. Eerst worden in elke cel de “spots”, zijnde plaatsen met een hoge radioactiviteit, verwijderd. Op deze manier
vermindert de straling in de ruimte en lopen de operatoren
minder risico op een eventuele besmetting.
In een 2de fase worden de metalen component met plasmabranders verwijderd. In een 3de fase worden door middel van
shavers de betonmuren afgeschraapt. Wat overblijft is een lege
ruimte die vierkante centimeter per centimeter gecontroleerd
wordt op resterende radioactieve besmetting. Indien er tijdens
deze controle geen radioactiviteit meer wordt gemeten, wordt
deze cel hermetisch afgesloten. Na een 3-tal maanden wordt
deze meetprocedure herhaald. Indien er weer geen radioactiviteit meer gemeten wordt, kan de ruimte vrijgegeven worden
voor afbraak.
Ontmantelen is zéér arbeidsintensief werk. De operatoren
dragen speciale interventiekledij en ademhalingsbescherming.
De zware fysieke inspanningen laten per dag maximaal 2 interventies toe van telkens 2 uur.
Succesvolle sanering
In 2008 startte Belgoprocess met de afbraak van het oostelijk
gedeelte. In 2010 volgde het centrale gedeelte. Op 10 maart
jl. is Belgoprocess begonnen met de afbraak van het westelijk,
en tevens het laatste, gedeelte van Eurochemic. Einde 2014 is
Eurochemic volledig afgebroken.
Belgoprocess heeft de voorbije jaren een belangrijke expertise
opgebouwd. Belgoprocess is erin geslaagd om, na decontaminatie en controles, 95% van deze opwerkingsfabriek te recycleren. De belangrijkste afvalstromen waren metaal en beton.
Het beton werd, na vrijgave, afgevoerd naar de wegenbouw
waar het opnieuw kan gebruikt worden.
9
NUCLEAIR NIEUWS UIT DE REGIO
SCK-CEN BOUWT EEN DIERENVERBLIJF
SCK-CEN heeft een dierenverblijf gebouwd voor onderzoek naar
de gezondheidseffecten van ioniserende straling. In januari 2014
is het nieuwe dierenverblijf voor muisproeven opgeleverd. Het
gebouw staat op de site van SCK•CEN in Mol vlak naast de labo’s
voor radiobiologie en microbiologie. Bij de bouw is rekening gehouden met de strengste eisen op het vlak van hygiëne. De dienst
Dierenwelzijn van de Federale overheidsdienst Volksgezondheid
heeft het gebouw geïnspecteerd en heeft in januari, na gunstig
advies van het deontologisch comité, een vergunning afgeleverd.
Zodra het dierenverblijf in gebruik genomen wordt, kunnen
enkel bevoegde personen die de ontsmettingsprocedure, inclusief douche, nauwgezet volgen tot bij de dieren komen. Voor de
verzorging van de proefdieren zijn 2 deeltijdse dierenverzorgers
aangeworven.
De bouw van een nieuw dierenverblijf voor proefmuizen was
noodzakelijk omdat het animalarium van Vito in Geel in 2015 zal
sluiten. Het SCK•CEN was nog de enige gebruiker van die infrastructuur.
Het belang van muisproeven voor het onderzoek naar
de gezondheidseffecten van ioniserende straling kan niet
onderschat worden.
Met de nieuwe technieken in de moleculaire biologie ziet
men na blootstelling aan ioniserende straling allerlei effecten op korte termijn, ook bij lage doses, zoals gebruikt bij
medische beeldvorming in radiologie en nucleaire geneeskunde. De betekenis van deze uiteenlopende waarnemingen (dubbele DNA strengbreuken, over- of onderexpressie
van genen...) voor de gezondheidseffecten die bij stralingsbescherming van belang zijn (kankerinductie, overerfbare
effecten, aangeboren afwijkingen), is onduidelijk. Dierproeven zijn absoluut noodzakelijk om de betekenis van deze
korte termijneffecten te bepalen voor de gezondheid van
de mens op lange termijn. Tussen de initiële schade door
straling en de mogelijke kans op kanker ligt bij de mens een
periode van 5 tot 50 jaar.
Ook voor de nieuwe onderzoeksdomeinen rond de gezondheidseffecten van kosmische straling - een vraag van de
Europese ruimtevaartorganisatie (ESA) - of de vele toepassingen van radionucliden in de nucleaire geneeskunde is
het diermodel van vitaal belang.
10
KORT NIEUWS...
BRANDWEERWAGEN VOOR
SCK-CEN
SCK-CEN heeft een nieuwe brandweerwagen aangekocht. De
investering past in de nieuwe aanpak waarbij de eigen brandweer
van het SCK•CEN over al het materieel en kennis beschikt om
zelf een eerste interventie te kunnen doen, in afwachting van de
komst van de openbare brandweer. In het verleden bleef de rol
van de bedrijfsbrandweer beperkt tot begeleiden. Om deze ingrijpende omschakeling mogelijk te maken, heeft het SCK•CEN op 3
jaar tijd zo’n 800.000 euro geïnvesteerd in materieel, infrastructuur en opleiding. De bedrijfsbrandweer is ook uitgebreid tot een
korps van 20 brandweermannen en één brandweervrouw, onder
leiding van een professionele commandant. De opleiding van de
vrijwilligers is precies dezelfde als die van beroepsbrandweerlui.
De brandweerwagen werd plechtig gedoopt door directeur-generaal Eric van Walle en burgemeester Paul Rotthier en dit in het
bijzijn van enkele collega’s van Brandweerzone Kempen en enkele
bedrijfsbrandweerkorpsen.
WAT TE DOEN BIJ EEN
NUCLEAIR ONGEVAL?
5 EENVOUDIGE MAATREGELEN...
»» blijf binnen of ga naar binnen
»» sluit ramen en deuren
»» luister naar de radio en kijk tv
»» telefoneer niet onnodig
»» laat de kinderen op school
Lees meer hierover op www.nucleairrisico.be
11
KRUISWOORDRAADSEL
Vul het kruiswoordraadsel in en stuur ons uw oplossing per post of e-mail
voor 30/04/14. Uit de juiste antwoorden trekken we één winnaar. Hij of
zij ontvangt een waardebon om te besteden bij de Molse handelaars. Veel
succes!
HOE LID WORDEN?
Ben je inwoner van Mol en
wil je meer weten over de nucleaire zaken
in Mol en de bredere regio?
Waar vind je films over Mol,
Dessel en het cAt-project?
NIRAS test de stevigheid van het
... in de demonstratieproef.
Ben je geïnteresseerd in de sociale en
economische aspecten van de toekomstige berging? Wil je meebouwen aan de
toekomst van MONA?
Wat zal tegen einde 2014 volledig afgebroken zijn?
Welke dieren zullen wonen in
het nieuwe gebouw van SCK?
Grijp dan nu je kans en schrijf je in bij één
van de werkgroepen!
NIRAS streeft ernaar om de site
klimaat ... te maken.
De gel heeft zich gevormd op
vaten met laagactief ...
Inschrijven kan op het MONA-secretariaat of via [email protected]
Hoeveel ritten met vrachtwagens worden vermeden door
materiaal aan te voeren via de
kade?
Like ons op FACEBOOK
Volg ons op Twitter
CONTACT
1
e
2
Mols Overleg Nucleair Afval vzw
Markt 62, bus 3
2400 Mol
TEL. 014/31.33.87
3
[email protected]
www.monavzw.be
4
r
5
6
j
OPENINGSUREN
MA / DI / DO
10.00 – 12.00
en 14.00 – 16.30
En na afspraak
7
V.U.: Jef Verrees, Markt 62 bus 3, 2400 Mol
12