Transcript Download - Sectorinstituut Openbare Bibliotheken

‘Collectiebeleid in de nieuwe
bibliotheekwet’
Aad van Tongeren
@AadvanTongeren
Collectie Nederland in context
SIOB
8 oktober 2014
Een paar opmerkingen vooraf
2
•
Uitgangspunt Bibliotheekwet: collectiebeleid is een taak van het bibliotheekvak,
van de professionals.
•
Zij kennen het titelaanbod en de wensen en behoeften van de klant.
•
De bibliotheekwet formuleert een aantal principes voor collectiebeleid.
•
Er is geen ‘staatscollectie’.
Waarom een nieuwe bibliotheekwet?
•
•
•
•
•
•
3
Bibliotheekwet op 10 juni aangenomen door de Tweede Kamer. Nu bij de Eerste
Kamer.
Op dit moment slechts een paar bibliotheekbepalingen in de Wet specifiek
cultuurbeleid 1994. Rudimenten uit de Welzijnswet 1987 en de Bibliotheekwet 1975.
Decentrale, territoriale opbouw via gemeenten, provincies, rijk.
Bepalingen hebben vrijwel niets meer met de huidige praktijk te maken; Gingen
vooral over het fysieke netwerk (catalogus en IBL) en jeugdcontributie.
Ontbreken actueel wettelijk kader lange tijd geen probleem. Nu wel, o.a. vanwege
digitale bibliotheek en lokale bezuinigingen.
Algemeen gesteld: technologische (1) en maatschappelijke (2) ontwikkelingen en
ontwikkelingen in het bibliotheekwerk en het bestuur (3) maken nieuwe wetgeving
noodzakelijk.
Hoofdlijnen uit de Bibliotheekwet
4
•
Opnieuw definiëren van de publieke waarden en maatschappelijke functies van
de openbare bibliotheekwet.
•
Functies kunnen fysiek en digitaal worden uitgevoerd.
•
KB beheert en ontwikkelt de digitale bibliotheek. KB en OB met elkaar verbonden.
Fysiek en digitaal met elkaar verbonden.
•
Openbare bibliotheken werken samen in een netwerk, niet stand-alone.
Wat zegt de nieuwe bibliotheekwet over collectiebeleid?
Artikel 4
Publieke waarden
• De openbare bibliotheek heeft een publieke taak voor het algemene publiek.
5
•
Werkt vanuit publieke waarden:
 Onafhankelijkheid
 Betrouwbaarheid
 Pluriformiteit
 Toegankelijkheid
 Authenticiteit
•
Lijkt vanzelfsprekend, maar is het niet. Zie discussie over woningcorporaties.
Wat zegt de nieuwe bibliotheekwet over collectiebeleid?
Artikel 5
Maatschappelijke functies
• Openbare bibliotheek verricht vijf functies:
1. Kennis en informatie (uitleenfunctie)
2. Ontwikkeling en educatie (relatie met onderwijs)
3. Lezen en literatuur (lezen, laaggeletterdheid)
4. Ontmoeting en debat (publieke ruimte)
5. Kunst en cultuur (relaties met lokale instellingen)
• Functies kunnen fysiek en digitaal worden uitgevoerd (‘clicks and bricks’).
• Functies worden in samenhang uitgevoerd en ondersteunen elkaar.
• Inzichtelijke maken van de maatschappelijke opbrengsten.
6
Wat zegt de nieuwe bibliotheekwet over collectiebeleid?
Artikel 8
Netwerkverplichtingen
• Deelnemen aan het bibliotheeknetwerk. Samen is beter en goedkoper dan standalone. Betere dienstverlening aan de gebruikers.
• Netwerk wil zeggen:
 Gezamenlijke catalogus (collectie en toegang)
 Deelnemen aan digitale infrastructuur (fysiek en digitaal)
 Deelnemen aan het IBL (niet iedereen hoeft alles te hebben)
 Collectioneert op basis van collectieplan (zie artikel 10)
 Harmoniseert administratie (leden, gebruiksvoorwaarden)
 Ondersteunt het onderwijs
7
Wat zegt de nieuwe bibliotheekwet over collectiebeleid?
Artikel 8 (vervolg)
Gezamenlijke catalogus
• Krijgt o.a. vorm via NBC+.
• Fysiek en digitaal bezit van openbare bibliotheken en KB in één catalogus.
• Maar ook, toegang tot vrij toegankelijke digitale collecties buiten de bibliotheeksector:
cultuur, erfgoed, media.
• Primaire bronnen in hun context.
• Meerwaarde van de openbare bibliotheek ten opzichte van het aanbod in de markt.
Bookify?
• Zie e-books eregalerij, samenwerking B.nl, Letterkundig Museum, DBNL.
8
Wat zegt de nieuwe bibliotheekwet over collectiebeleid?
Artikel 10
Collectieplan
• Verplichting: een maal per vier jaar opgesteld door KB.
• In overeenstemming met het bibliotheekveld.
• Gezamenlijk conclusies trekken over:
 Effecten fysiek -> digitaal
 Lokale en provinciale ontwikkelingen
 Relatie tussen collectie OB en KB
 Publieke waarden en maatschappelijke functies als criteria
 Wie schaft wat aan?
 Maatschappelijke ontwikkelingen, bij doelgroepen.
• Basis voor individuele aanschafbeslissingen.
• Consequenties voor IBL?
9
Wat zegt de nieuwe wet over het collectiebeleid?
Artikel 18
Inkoop e-content
• KB koopt in.
• Op voordracht bibliotheekveld, vergelijk: inkoopcommissie VOB.
• Budget naar de KB via uitname uit gemeentefonds.
• Van € 8 mln. in 2014 naar € 12 mln. in 2018.
• Opvolger van omslaggelden.
10
Uit de behandeling in de Tweede Kamer
Amendement Monasch c.s. nr. 43
Gratis e-content voor jeugd
• Gratis lidmaatschap voor jeugd niet mogelijk bij digitale bibliotheek.
• Wens van de Tweede Kamer: voor jeugd een gratis toegankelijk pakket.
• KB stelt lijst van gratis e-content voor jeugd op.
• Primair onderwijs: zgn. AVI-titels.
• Voortgezet onderwijs: lezen voor de lijst.
11
Conclusies
•
•
•
•
•
•
•
12
Collectievorming is een taak van de bibliotheekprofessionals.
De transitie van fysiek naar digitaal heeft een grote impact op het proces van
collectievorming.
Fysiek en digitaal vormen één collectie.
Welke kant het op gaat en in welk tempo, is niet te voorspellen.
Het collectieplan uit de Bibliotheekwet roept het bibliotheekveld hier periodiek
over na te denken.
Het inzichtelijk maken van de maatschappelijke opbrengst speelt ook bij
collectievorming.
Bij de digitale collectie is de meerwaarde van het publieke aanbod ten opzichte
van het aanbod in de markt (‘collectie in context’) een belangrijk criterium.
Meer informatie?
www.eerstekamer.nl
www.rijksoverheid.nl/ministeries/ocw
@AadvanTongeren
13