Transcript Collegebesluit met bijlagen

Collegevoorstel
Openbaar
Onderwerp
Straatnaamgeving in het woningbouwproject Koningsdaal
Programma / Programmanummer
BW-nummer
Ruimte & Cultuurhistorie / 1031
Portefeuillehouder
B. van Hees
Samenvatting
Onder de (werk)naam “Waalfront” krijgt het gebied tussen het spoor, de
Waal, de Weurtseweg en de Winselingseweg een nieuwe invulling. Na
het project “Handelskade” is “Koningsdaal” (verkoopnaam van de
projectontwikkelaar) het tweede deelplan dat ontwikkeld wordt. In dit
gebied dienen negen straten plus een park een naam te krijgen.
Directie/afdeling, ambtenaar, telefoonnr.
IA30, Kiki van Heijst, 0621710889
Datum ambtelijk voorstel
20-11- 2014
Registratienummer
14.0010967
Aan de Raad voor te stellen
Paraaf
akkoord
Datum
Paraaf
akkoord
Datum
1. Het thema Indische Nijmegenaren toe te wijzen als thema
voor de straatnamen in het woningbouwproject Koningsdaal, in
de wijken Biezen en Haven en industrieterrein in de woonplaats
Nijmegen.
Steller
2. Overeenkomstig bijgaande tekening met nummer 474391,
Kiki van Heijst
versie 1, aan de grijs gearceerde straten en het grijs
gearceerde terrein in de wijken Biezen en Haven en
industrieterrein in de woonplaats Nijmegen de volgende namen
te geven: Wilhelm Linnemannlaan / Albert Trouwborstlaan /
Nono Wardenaarlaan / Ferry Portierlaan / Bataviapark
3. Voor de in de toekomst aan te leggen straten in het noorddeel
van deze buurt (Koningsdaal fase 2) de volgende straatnamen
vast te stellen: Jan Nierathlaan / Jack Hompelaan / Jans
Kloppenburglaan
 Zie vervolgblad
 Ter besluitvorming door de Raad
Besluit B&W d.d. 2 december 2014
X Conform advies
 Aanhouden
 Anders, nl.
nummer: 3.12
Bestuursagenda
Portefeuillehouder
Koningsdaal Collegevoorstel
Collegevoorstel
Vervolg beslispunten
4. Overeenkomstig bijgaande tekening met nummer 474391,
versie 1, aan de grijs gearceerde verbindingswegen door het
Waalfront, in de wijken Biezen en Haven- en industrieterrein, in
de woonplaats Nijmegen, de namen Laan van Oost-Indië en
Waaischeveldweg te geven.
5. Overeenkomstig bijgaande tekening met nummer 474731,
versie 1 de grijs gerasterde delen van de Waalbandijk te
onttrekken aan de straatnaamgeving, onder intrekking van de
raadsbesluiten d.d. 9 september 1976 en d.d. 10 juni 2009 ,
waar het de Waalbandijk betreft.
6. Het college te machtigen:
a. de exacte ligging en begrenzing van de Waalbandijk
te zijner tijd opnieuw nader vast te stellen;
b. binnen de kaders van dit besluit en ten behoeve van de
vaststelling van de onder 6a. bedoelde ligging en
begrenzing, zo nodig eerdere raadsbesluiten inzake de
desbetreffende naamgeving in te trekken.
7. Het college te machtigen de in punt 3 vastgestelde
straatnamen over de toekomstige straten in het noorddeel van
Koningsdaal te verdelen.
8. Het college te machtigen om de exacte ligging en begrenzing
van de in beslispunt 3 en 4 genoemde straten te zijner tijd vast
te stellen
9. De tekst voor de onderschriften van de straatnaamborden als
volgt te bepalen:
(m.b.t.) Wilhelm Linnemann
Militair cartograaf 1895-1968
Albert Antonius Trouwborst 1928-2007
Antropoloog
Jozef Wardenaar 1935-2002
Organisator Indische activiteiten
Ernst Ferdinand Portier 1916-2008
Voormalig dwangarbeider Birmaspoorlijn
Johanna Maria Carolina Kloppenburg-Versteegh 1862-1948
Kruidengeneeskundige en schrijfster
Jan Napoleon Nieraeth 1916-1993
Organisator Indische activiteiten
Jacobus August Hompe 1917-2000
Indoloog
(m.b.t. Bataviapark)
Voormalige buitenplaats, herberg en fort
Oost-Indiën - voormalig fort en herberg
Waaische Veld - oude veldnaam
Koningsdaal Collegevoorstel
Collegevoorstel
Voorstel aan de Raad
Datum raadsvergadering / Nummer raadsvoorstel
17 december 2014
/ 161/2014
Fatale termijn: besluitvorming vóór:
Onderwerp
Straatnaamgeving in het woningbouwproject Koningsdaal
Programma / Programmanummer
Ruimte & Cultuurhistorie / 1031
Portefeuillehouder
B. van Hees
Voorstel van het College van Burgemeester en Wethouders d.d.
2 december 2014
Samenvatting
Onder de (werk)naam “Waalfront” krijgt het gebied tussen het spoor, de Waal, de Weurtseweg en
de Winselingseweg een nieuwe invulling. Na het project “Handelskade” is “Koningsdaal”
(verkoopnaam van de projectontwikkelaar) het tweede deelplan dat ontwikkeld wordt. In dit
gebied dienen negen straten plus een park een naam te krijgen.
Voorstel om te besluiten
1. Het thema Indische Nijmegenaren toe te wijzen als thema voor de straatnamen in het
woningbouwproject Koningsdaal, in de wijken Biezen en Haven en industrieterrein in de
woonplaats Nijmegen.
2. Overeenkomstig bijgaande tekening met nummer 474391, versie 1, aan de grijs
gearceerde straten en het grijs gearceerde terrein in de wijken Biezen en Haven en
industrieterrein in de woonplaats Nijmegen de volgende namen te geven: Wilhelm
Linnemannlaan / Albert Trouwborstlaan / Nono Wardenaarlaan / Ferry Portierlaan /
Bataviapark
3. Voor de in de toekomst aan te leggen straten in het noorddeel van deze buurt
(Koningsdaal fase 2) de volgende straatnamen vast te stellen: Jan Nierathlaan / Jack
Hompelaan / Jans Kloppenburglaan
4. Overeenkomstig bijgaande tekening met nummer 474391, versie 1, aan de grijs
gearceerde verbindingswegen door het Waalfront, in de wijken Biezen en Haven- en
industrieterrein, in de woonplaats Nijmegen, de namen Laan van Oost-Indië en
Waaischeveldweg te geven.
5. Overeenkomstig bijgaande tekening met nummer 474731, versie 1 de grijs gerasterde
delen van de Waalbandijk te onttrekken aan de straatnaamgeving, onder intrekking van
de raadsbesluiten d.d. 9 september 1976 en d.d. 10 juni 2009 , waar het de Waalbandijk
betreft.
6. Het college te machtigen:
a. de exacte ligging en begrenzing van de Waalbandijk te zijner tijd opnieuw nader
vast te stellen;
Opgesteld door, telefoonnummer, e-mail
Kiki van Heijst, 0621710889, [email protected]
Raadsvoorstel Koningsdaal
Voorstel aan de Raad
Vervolgvel
1
b. binnen de kaders van dit besluit en ten behoeve van de vaststelling van de onder
6a. bedoelde ligging en begrenzing, zo nodig eerdere raadsbesluiten inzake de
desbetreffende naamgeving in te trekken.
7. Het college te machtigen de in punt 3 vastgestelde straatnamen over de toekomstige
straten in het noorddeel van Koningsdaal te verdelen.
8. Het college te machtigen om de exacte ligging en begrenzing van de in beslispunt 3 en 4
genoemde straten te zijner tijd vast te stellen
9. De tekst voor de onderschriften van de straatnaamborden als volgt te bepalen:
(m.b.t.) Wilhelm Linnemann
Militair cartograaf 1895-1968
Albert Antonius Trouwborst 1928-2007
Antropoloog
Jozef Wardenaar 1935-2002
Organisator Indische activiteiten
Ernst Ferdinand Portier 1916-2008
Voormalig dwangarbeider Birmaspoorlijn
Johanna Maria Carolina Kloppenburg-Versteegh 1862-1948
Kruidengeneeskundige en schrijfster
Jan Napoleon Nieraeth 1916-1993
Organisator Indische activiteiten
Jacobus August Hompe 1917-2000
Indoloog
(m.b.t. Bataviapark)
Voormalige buitenplaats, herberg en fort
Oost-Indiën - voormalig fort en herberg
Waaische Veld - oude veldnaam
Raadsvoorstel Koningsdaal
Voorstel aan de Raad
Aan de Raad van de gemeente Nijmegen
1
Inleiding
Onder de naam “Waalfront” wordt de aankomende jaren in Nijmegen-West het huidige
industriegebied aan de oever van de Waal tot een nieuwe stadswijk ontwikkeld.
In het meest westelijke deel wordt de woonwijk Koningsdaal (verkoopnaam) gebouwd.
Dit voorstel betreft de straatnaamgeving in deze toekomstige buurt.
In de eerste ontwikkelingsfase dienen vier straten plus het park gelegen op het voormalige
fort Krayenhoff een naam te krijgen. Daarnaast moet er een naam worden gegeven aan de
zogenaamde Nieuwe Waalfrontweg (werknaam), de weg die de verschillende buurten van het
Waalfront van oost naar west verbindt. In de tweede fase dienen drie straten direct ten oosten
van het park een naam te krijgen.
Voor de straatnamen in Koningsdaal wordt het thema Indische Nijmegenaren voorgesteld.
Dit thema staat sinds 2008 op de reservelijst van de Werkgroep Straatnaamgeving. Met het
raadsbesluit van 19 november 2008 is het thema toegewezen aan de buurt Grote Boel. Met
het raadsbesluit van 19 november 2014 heeft onze Raad de thema’s voor Grote Boel
gewijzigd en is besloten het thema Indische Nijmegenaren een andere plaats in de stad te
geven.
In Nijmegen wonen enkele duizenden mensen met een Indische achtergrond.
Dat er banden tussen Nijmegen en Indië hebben bestaan is niet bij iedereen bekend.
Nijmegen kent al een wijk met straatnamen vernoemd naar Indische eilanden en steden. Een
wijk met straatnamen vernoemd naar personen met een Indische achtergrond maakt het tot
nu toe onderbelichte verleden van de Indische gemeenschap in de stad meer zichtbaar.
De voorgedragen personen hebben een Indische achtergrond en zijn vanuit maatschappelijk
of cultureel oogpunt relevant geweest, hetzij in Indonesië ofwel, na terugkeer naar Nederland,
in Nijmegen. Zij vormen gezamenlijk een bloemlezing uit de historie van de Indische
gemeenschap in Nijmegen.
Voor het park wordt de naam Bataviapark voorgesteld, deze naam verwijst naar de
geschiedenis van fort Krayenhoff en het gebied er omheen. Fort Krayenhoff had in de
ontwerpfase de voorlopige naam Fort Batavia gekregen. Deze naam was een verwijzing naar
de reeds toen al verdwenen buitenplaats Batavia die in de nabijheid van het fort had gelegen.
Deze buitenplaats bestond uit een huis of herberg, een boerderij en een kersenboomgaard en
is bij het beleg van 1794 met de grond gelijk gemaakt om een vrij schootsveld te krijgen tegen
de Fransen.
Voor de verbindingsweg, dwars door het Waalfront, worden twee namen voorgesteld: voor
het deel ten Oosten van de Winselingseweg Laan van Oost-Indië, voor het deel ten westen
van de Winselingseweg Waaischeveldweg.
Laan van Oost-Indië is een verwijzing naar de oude naam van het gebied tussen de vesting
Nijmegen en fort Krayenhoff. Ten zuidoosten van fort Krayenhoff lag het fort Oost-Indiën en
aan de Weurtseweg staat nog een pand dat lange tijd de naam Oost-Indië(n) droeg.
Raadsvoorstel Koningsdaal
Voorstel aan de Raad
Vervolgvel
3
Waais(ch)e Veld is de benaming van het binnendijkse gebied ten westen van fort Krayenhoff,
aan weerszijden van de Weurtseweg.
De toekomstige weg wordt een lange oost-west lopende weg door het hele Waalfront die de
verschillende wijken met elkaar verbindt. De weg zal waarschijnlijk ter hoogte van de huidige
Lijnbaanstraat noordwaarts aftakken van de Weurtseweg, en loopt door de toekomstige
woonbuurten van het Waalfront. De weg kruist vervolgens de Winselingseweg en vervolgt
onder de Oversteek door om via het industrieterrein aan te sluiten op het Nymaplein.
De weg heeft ten oosten van de Winselingseweg een ander karakter dan ten westen ervan.
Het oostdeel loopt door een woongebied, het westelijk deel door een gebied met bedrijven en
industrie. Om deze reden worden voor de weg twee namen voorgesteld. De Winselingseweg
zal als een scheiding fungeren.
Op dit moment is het tracé van deze weg ten oosten van Koningsdaal niet bekend. De
geometrie van de Laan van Oost-Indië kan daarom pas te zijner tijd definitief worden
vastgesteld.
1.1 Wettelijk kader of beleidskader
Conform de “Verordening naamgeving en nummering (adressen) 2011” is de gemeenteraad
bevoegd de openbare ruimte te benoemen.
1.2 Relatie met programma
Straatnaamgeving valt onder het programma Ruimte en Cultuurhistorie en is een wettelijke
taak.
2
Doelstelling
Een goede naamgeving van de openbare ruimte in Nijmegen.
3
Argumenten
Betreffende beslispunt 1;
1. Het thema Indische Nijmegenaren staat sinds 2008 op de reservelijst van de
ambtelijke Werkgroep Straatnaamgeving.
2. Het thema Indische Nijmegenaren past wat betreft uitstraling bij deze toekomstige
woonwijk, die met herenhuizen en stadsvilla’s herinnert aan de oorspronkelijke
Indische buurten die rond 1900 in verschillende steden zijn verrezen.
3. Een wijk met straatnamen vernoemd naar personen met een Indische achtergrond
maakt het verleden van de Indische gemeenschap in de stad meer zichtbaar.
Betreffende beslispunt 2 en 3;
1. De voorgestelde personen zijn vanuit maatschappelijk of cultureel oogpunt relevant
geweest, hetzij in Indonesië ofwel na terugkeer naar Nederland, in Nijmegen.
2. De naam Bataviapark herinnert aan de geschiedenis van het fort en van het gebied.
Betreffende beslispunt 3 en 4;
1. Omdat de geometrie van deze straten nog niet vast ligt wordt van deze straten alleen
de naam vastgesteld.
2. Volgens de huidige plannen zullen er in het noordelijk deel van Koningsdaal drie
straten worden aangelegd, daarom worden er nu drie namen vastgesteld.
Betreffende beslispunt 4;
Raadsvoorstel Koningsdaal
Voorstel aan de Raad
Vervolgvel
4
1. De toekomstige weg loopt door twee gebieden met een verschillende uitstraling:
Koningsdaal wordt een woongebied, het gebied ten westen van de Winselingseweg
is een bedrijven- / industrieterrein. Door twee namen vast te stellen wordt het eigen
karakter van beide gebieden benadrukt.
2. De kruising met de Winselingseweg zal als een logische knip fungeren.
3. Beide namen gaan terug op de geschiedenis van het gebied.
Betreffende beslispunt 5;
1. In fase 1 van het project Koningsdaal worden er al woningen aan de Laan van OostIndië, de verbindingsweg door het Waalfront, geadresseerd. De Laan van OostIndië volgt in het project Koningsdaal het tracé van de huidige Waalbandijk. Het is
daarom noodzakelijk om dit deel van de Waalbandijk nu reeds aan de naamgeving
te onttrekken.
2. Gedurende een aantal jaren zullen de Waalbandijk en de Laan van Oost-Indië in
elkaars verlengde bestaan. Dit is inherent aan het ontwikkelingsproces dat in fasen
verloopt. De straatnaamborden zullen zodanig worden geplaatst dat er geen
verwarring ontstaat.
Betreffende beslispunt 6;
1. Afhankelijk van het toekomstige tracé in oostelijke richting van de Laan van OostIndië zal er een groter of kleiner deel aan de Waalbandijk moeten worden
onttrokken.
Betreffende beslispunt 8;
1. Het tracé in oostelijke richting van de Laan van Oost-Indië is op dit moment niet
bekend, daarom kan nu slechts voor het segment in het plan Koningsdaal de
geometrie worden vastgesteld.
4
Klimaat
De klimaatparagraaf is niet op dit voorstel van toepassing.
5
Risico’s
Aan dit voorstel zijn geen risico’s verbonden.
6
Financiën
De kosten voor deze naamgeving worden gedragen door het Ontwikkelingsbedrijf.
7
Participatie en Communicatie
De namen van de Indische Nijmegenaren zijn in 2007 door mevrouw P. Hooghoff aan de
toenmalige Straatnamencommissie van de Gemeente Nijmegen voorgesteld.
Mevrouw Hooghoff is onderzoekster en schrijfster van een aantal publicaties over de
Indische gemeenschap in Nijmegen. Zij is bij haar voorstel ondersteund door Stichting SARI,
een Nijmeegse stichting ter bevordering van de relaties met Indonesië en met de Indische
gemeenschap in Nederland. De familieleden van de voorgestelde personen hebben
toestemming gegeven voor de vernoemingen.
Door de naamsverandering van een deel van de Waalbandijk zullen nu twee bestaande
adressen moeten veranderen; een HUB-ruimte (telecommunicatiehuisje) en een skatehal.
Het mogelijke voornemen tot naamswijziging is bij de eigenaren hiervan aangekondigd en de
Raadsvoorstel Koningsdaal
Voorstel aan de Raad
Vervolgvel
5
definitieve naamswijziging zal met hen schriftelijk worden gecommuniceerd. Zij ontvangen
een brief met daarin de definitieve nieuwe straatnaam, huisnummer en datum van ingang.
Dit besluit wordt gepubliceerd op de gemeentelijke website. Vervolgens wordt het breed met
de wijk gecommuniceerd. Daarnaast is er een grote lijst van “afnemers” betreffende
naamgeving, zoals de hulpdiensten, PostNL, de NUON en de kaartbeheerders van diverse
(stads)plattegronden en navigatiesystemen, welke eveneens worden geïnformeerd over de
besluitvorming.
8
Uitvoering en evaluatie
Het vervaardigen en aanbrengen van naamborden wordt gerealiseerd binnen dit project,
volgens de kwaliteitseisen die de Afdeling Stadsbeheer daarvoor hanteert.
College van Burgemeester en Wethouders van Nijmegen,
De Burgemeester,
De Gemeentesecretaris,
drs. H.M.F. Bruls
drs. B. van der Ploeg
Bijlage(n):
 Tekening nummer 474391, versie 1 en nummer 474731, versie 1
 Toelichting voorgestelde personen
Raadsvoorstel Koningsdaal
WAAL
WAAL
p
r
o
j
e
c
t
weg
ngse
i
nsel
Wi
eek
st
r
Ove
De
K
o
n
i
n
g
s
d
a
a
l
Trafo
B
a
t
a
v
i
a
p
a
r
k
F
A
S
E2
.
.
L
a
a
nv
a
nOo
s
t
I
n
d
i
e
.
.
.
.
eg
w
se
ng
i
el
ns
i
Fer
r
y Por
t
i
er
l
aan
W
g
we
d
el
ev
h
sc
i
aa
W
Nono War
denaar
l
aan
k
k
aat
r
kst
j
Di
.
.
e
di
n
I
t
s
o
nO
va
Al
ber
tTr
ouwbor
st
l
aan
an
La
Wa
a
l
b
a
n
d
i
j
k
Wi
l
hel
m Li
nnemannl
aan
g
we
e
s
g
n
i
l
e
s
n
Wi
We
u
r
t
s
e
w
e
g
g
we
e
s
t
r
u
We
t
aa
r
st
er
at
se
t
er
i
Fl
k
se
er
nt
Lu
t
aa
r
st
ek
Be
k
t
aa
r
st
ek
Be
aat
r
st
er
vi
Ri
g
nwe
ei
t
ens
Lat
De Over
st
eek
W
g
we
e
s
t
r
u
We
t
a
a
r
t
s
l
e
t
s
Am
orn
orn
M
Ver
l
engd
e En
er
gi
eweg
at
ra
st
er
at
ve
l
d
W
t
aa
r
st
m
e
E
at
ra
t
ns
j
i
R
he
sc
i
aa
W
W
eg
ew
ts
r
eu
t
aa
r
st
al
a
an
K
e
ud
O
at
ra
st
er
vi
i
R
t
aa
r
st
us
i
r
cu
er
eg
w
se
t
r
eu
W
k
r
pa
er
t
es
W
Tekenaar
Aanmaak datum
GEMEENTE
Ny
ma
p
l
e
i
n
N ijmegen
we
g
16-10-2014
Jack Stax
Datum
Wijziging tekening
Datum
Accoord
17-11-2014
Petra Daams
Informatiemanagement & Automatisering
eg
w
j
i
rd
aa
pv
oo
K
Ver
l
engde
Ener
gi
eweg
Postbus 9105, 6500 HG, Nijmegen
Stadium
Goedgekeurd
te betrekken in de straatnaamgeving
Tekening Nummer:
Schaal:
Formaat:
1 : 2500
Projectnummer:
A3
Bestek:
Aantal bladen:
Bestandsnaam:
Versie :
474391
474391.dgn
1
WAAL
WAAL
eek
st
r
Ove
De
Trafo
weg
ngse
i
nsel
Wi
g
we
e
s
g
n
i
l
e
s
n
Wi
Wa
a
l
b
a
n
d
i
j
k
Wa
a
l
b
a
n
d
i
j
k
k
k
W
aat
r
kst
j
Di
eg
w
se
ng
i
el
ns
i
W
k
j
i
d
an
b
l
aa
We
u
r
t
s
e
w
e
g
W
t
aa
r
st
er
at
se
t
er
i
Fl
cai
t
aa
r
st
ek
Be
k
se
er
nt
Lu
k
j
di
an
b
l
aa
W
aat
r
st
er
vi
Ri
t
a
a
r
t
s
l
e
t
s
m
A
t
aa
r
st
ek
Be
g
nwe
ei
t
ens
Lat
De Over
st
eek
g
we
e
s
t
r
u
We
k
orn
orn
W
at
ra
st
er
at
t
aa
r
st
m
e
E
at
ra
t
ns
j
i
R
t
aa
r
st
us
i
r
cu
er
Ver
l
engd
e En
er
gi
eweg
M
t
aa
r
st
al
a
an
K
e
ud
O
at
ra
st
er
vi
i
R
eg
w
se
t
r
eu
W
k
r
pa
er
t
es
W
W
k
j
i
d
an
b
l
aa
W
eg
w
se
rt
u
e
Tekenaar
Aanmaak datum
GEMEENTE
N ijmegen
Ny
ma
p
l
e
i
n
28-10-2014
Jack Stax
Datum
Wijziging tekening
Datum
Accoord
17-11-2014
Petra Daams
Informatiemanagement & Automatisering
eg
w
j
i
rd
aa
pv
oo
K
Ver
l
engde
Ener
gi
eweg
Postbus 9105, 6500 HG, Nijmegen
Stadium
Goedgekeurd
te onttrekken aan de straatnaamgeving
Tekening Nummer:
Schaal:
Formaat:
1 : 2500
Projectnummer:
A3
Bestek:
Aantal bladen:
Bestandsnaam:
Versie :
474731
474731.dgn
1
Straatnaamgeving Waalfront
Toelichting van de voorgestelde personen
Wilhelm Linnemann
1895-1968
(bron; Bandoeng aan de Waal plus www.hickorypq.nl en www.noviomagus.nl )
Wilhelm Linnemann wordt als kind van een Pruisische koloniaal en een Inlandse moeder in 1895 op
Java geboren. Op zevenjarige leeftijd komt hij in een streng katholiek jongenshuis van de Jezuïeten
terecht. Omdat hij uitblinkt op school komt hij op negenjarige leeftijd bij het Korps Militaire Pupillen
in Gombon, dat is de basis voor zijn militaire opleiding. Hij valt op door zijn intelligentie, zijn
prestaties bij militaire strategie, sporten en de jacht en door zijn talenkennis.
In 1915 gaat hij naar Nederland om zijn officiersopleiding te vervolgen. Na drie jaar wordt hij op 22jarige leeftijd in Nijmegen beëdigd tot tweede luitenant, waarna hij terugkeert naar Indonesië.
In Indonesië (het toenmalige Nederlands-Indië) werkt Wilhelm als militair cartograaf voor de
Topografische Dienst. Hij leidt verscheidene expedities dwars door onherbergzame oerwouden en
brengt zo delen van Java en Sumatra in kaart die tot dan toe nog witte vlekken op de kaart waren.
Daarnaast verfijnt hij de tot dan toe bekende landmeetmethodes.
In 1943 keert hij met zijn tweede vrouw, ook een Nijmeegse, terug naar Nijmegen. Hij begint een
sigarenzaak aan het Mariaplein. In 1968 overlijdt hij.
Wilhelm Linnemann was een bijzonder begaafd cartograaf en zijn werk kent veel waardering in
wetenschappelijk kringen.
Aan het einde van zijn leven heeft hij zijn memoires geschreven (ongepubliceerd). Deze geven een
levendig beeld van de karteringstochten en laten zien dat Wilhelm een grote liefde voor de natuur
van Indonesië (voormalig Nederlands-Indië) had.
Albert Trouwborst
1928-2007
(bron: Pieke Hooghoff en In Memoriam in Nieuwsbrief van Nederlandse vereniging voor Afrika
Studies 2007 nummer 3))
Albert wordt geboren op het eiland Tarakan bij Borneo.
Hij studeert antropologie (Indologie) in Leiden en promoveert op een proefschrift met als titel Vee
als voorwerp van rijkdom in Afrika. Hij is één van de eerste Nederlandse onderzoekers die naar
Afrika trekken en hij leidt veldonderzoeken in verschillende Afrikaanse landen. Vanaf 1964 is hij als
hoogleraar antropologie verbonden aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Naast Afrika is ook
Indonesië en Oceanië een belangrijk werkterrein van Albert Trouwborst.
Hij is als bestuurslid betrokken bij het Afrika Museum in Berg en Dal en bij de Nijmeegse Stichting
SARI.
In 2004 wordt hij benoemd tot ridder in de Orde van Oranje Nassau vanwege zijn buitengewone
inzet voor de ontwikkeling van de antropologie in Nederland.
Nono Wardenaar
1935-2002
(bron; www.indischhistorisch.nl )
Jozef (Nono) wordt op 19 september 1935 te Sependjang in Nederlands-Indië geboren. Tijdens de
oorlog zit hij met zijn familie gevangen in Jappenkampen.
In 1952 komt hij samen met zijn ouders naar Nederland.
Naast zijn werk bij Hyster begint Nono aan een filmproductie waarbij hij verhalen verzamelt van drie
generaties Indische Nederlanders. In totaal verzamelt hij ruim tachtig videobanden vol.
De verhalen zijn van groot belang omdat veel van de geïnterviewden (met name de eerste generatie)
niet meer in leven zijn. De film schetst een portret van Indische Nederlanders, wie zij zijn en hoe zij
naar ons land kijken. De film is in 1985 slechts enkele malen vertoond.
1
Ook brengt hij een boek uit met zelfgemaakte tekeningen en hij richt twee verenigingen op die
activiteiten voor de Indische gemeenschap organiseren. Deze verenigingen bestaan nog steeds en
vormen samen met o.a. SARI het Platform Indische Organisaties Nijmegen (PION). Mede dankzij
PION kent Nijmegen sinds 2006 op 14 augustus de herdenking van Indische gevallenen van de
oorlog.
Nono Wardenaar was een veelzijdig talent en hij heeft zich met enorme gedrevenheid ingezet voor
de Indische Nijmegenaren.
Ferry Portier
1916-2008
(bron; Minka Nijhuis in TROUW 11-6-2008)
Als de Japanners Nederlands-Indië binnenvallen werkt Ferry Portier bij de Handelsvereniging
Amsterdam in het land. Ferry wordt gevangen genomen en komt in een dwangarbeiderskamp aan
de Burmaspoorlijn terecht.
Het lukt hem om te vluchten en hij krijgt onderdak bij de Karen, een etnische minderheid die in de
bergen leeft.
Portier verblijft er tweeënhalf jaar. Samen met een aantal ex-krijgsgevangenen en met Karenguerrilla’s voert hij overvallen uit op de Japanners. Portier bouwt in deze periode een bijzondere
band op met de Karen- gemeenschap, hij leert de taal en raakt bevriend met het dorpshoofd, Maung
Mela.
In 1944 veroveren de Japanners het gebied. Maung Mela krijgt de doodstraf en wordt
geëxecuteerd. Portier wordt gevangen gezet in Singapore en komt pas na de capitulatie vrij.
Na een periode op Nieuw Guinea vertrekt hij in 1962 naar Nederland.
De oorlog heeft Portier zijn hele leven achtervolgd en beziggehouden; hij is altijd onrustig en op zijn
hoede. Zijn dochter noemt hij als eerbetoon Karen. En hij blijft zoeken naar nazaten van Maung
Mela. Na vele jaren blijken er twee kleinzoons van hem in een vluchtelingenkamp in Thailand te
leven. In 2006 brengt hij een bezoek aan hen. Het is een emotioneel bezoek. De Karengemeenschap
heeft de herinnering aan Portier altijd levend gehouden en één van de kleinzoons blijkt zelfs zijn
dochtertje Portier Mela genoemd te hebben.
Ferry Portier heeft een bewogen leven geleid. De wederzijdse verbondenheid voor het leven tussen
hem en de Karen is zeer bijzonder.
Jans Kloppenburg-Versteegh
1862-1948
(bron; www.damescompartiment.nl en www.kortenhorst.info)
Jans wordt in 1862 geboren op Sokamangli, een grote koffie-onderneming op Java. Op zevenjarige
leeftijd wordt ze naar kostschool in Batavia gestuurd om een zogenoemde beschaafde opvoeding te
krijgen.
Jans’ moeder, Albertina van Spreeuwenburg, geneest met behulp van geneeskrachtige planten en
kruiden de zieken op en rond de plantage. Haar kennis draagt ze over op haar dochter.
Jans ontwikkelt zich door zelfstudie verder in de geneeskunde en boekt opvallende resultaten.
Uiteindelijk wordt ze zelfs presidente van de plaatselijke ziekenvereniging op Semarang. In 1907
publiceert ze het boek Indische planten en haar geneeskracht (1907). In 1913 mag zij een exemplaar
hiervan aan koningin Wilhelmina overhandigen. Haar boek wordt vooral gebruikt in gebieden waar
niet zo makkelijk een dokter is te krijgen.
Enkele jaren later schrijft zij een handboek voor Europese vrouwen die naar Indië verhuizen; Het
leven van de Europeesche vrouw in Indië (1913). Hierin beschrijft ze de problemen waar Hollandse
vrouwen in Indië tegenaan kunnen lopen en draagt oplossingen aan.
2
Na de pensionering van haar man gaat het gezin in circa 1914 naar Nederland. Van 1918 tot 1920
woont het gezin in Nijmegen, aan de Groesbeekseweg. Ook hier houdt zij zich bezig met onderzoek
naar de geneeskrachtige eigenschappen van planten. Ze krijgt veel kritiek te verduren van gevestigde
Westerse medici, die haar van kwakzalverij betichten.
Als antwoord hierop publiceert ze in 1940 het boek Eene nabetrachting op mijn 'Wenken en
raadgevingen' betreffende het gebruik van Indische planten, vruchten enz. Een pleidooi voor het vele
goede, dat ons mooie Indië op plantaardig gebied voor mensch en dier bevindt en voortbrengt.
In 1937 keert Jans met haar dochter terug naar Indonesië. De oorlog brengt ze betrekkelijk rustig
door te midden van haar familie. Tijdens de Indonesische revolutie komt de familie in een moeilijke
positie en wordt Jans verscheidene malen geïnterneerd. Zij wordt ernstig ziek en sterft in 1948.
Jans Kloppenburg heeft een, voor een vrouw in haar tijd, buitengewoon leven geleid. Bijzonder zijn
met name haar grote kennis van de kruidengeneeskunde en haar inzet voor de gezondheidzorg in de
buitengewesten van Indië.
Jan Niereath
1916-1993
Jan Napoleon Nieraeth (10 maart 1916-1993) is geboren en opgegroeid in Kediri, Oost Java.
Hij trouwt in 1948 en werkt enkele jaren als militair bij het KNIL. Na de onafhankelijkheid kiest hij
ervoor om met zijn gezin, een zoon en drie dochters in Indonesië te blijven. In 1965 is de situatie in
Indonesië verslechterd en vertrekt Jan Nieraeth alsnog met zijn gezin naar Nederland.
Hij maakt deel uit van de spijtoptanten, een groep van 24.000 Indische Nederlanders die eerst
hadden gekozen voor het Indonesisch Staatsburgerschap (warga negara), maar door de
ontwikkelingen in Indonesië alsnog besloten naar Nederland te gaan. Het gezin vestigt zich in
Nijmegen.
Hier zet hij zich in voor de organisatie van Culturele Pasar Malams en hij zit in landelijke organisaties
die met name de culturele activiteiten ondersteunen. Hij krijgt bekendheid door zijn grote inzet en
zijn sociale bewogenheid in zijn streven een brug te slaan tussen Oost en West. Hij onderhoudt
nauwe contacten met de Indonesische ambassade in Den Haag en met het Gemeentebestuur van
Nijmegen. Met de opbrengst van de Pasar Malams worden diverse culturele activiteiten in de stad
ondersteund.
Tijdens de laatste Pasar Malam die hij meemaakt, in 1991, ontvangt hij de bronzen erepenning van
gemeente Nijmegen. Hij ziet hierin de beloning voor zijn streven om juist het culturele aspect van de
Pasar Malam te benadrukken, in plaats van het commerciële zoals er al zo velen zijn. Vele
prominenten vooraanstaande personen heeft hij door de jaren heen bereid gevonden om de pasars
in Nijmegen te openen en hiermee een officieel tintje te geven.
Na het overlijden van Jan Nieraeth in 1993 wordt het bestuurswerk voor de Culturele Pasar Malam
onder andere door zijn zoon Frits voortgezet. Doel van de stichting is het opzetten van culturele
activiteiten om diverse bevolkingsgroepen in de Nederland nader tot elkaar te brengen en de
onderlinge band te bevorderen. Jaarlijks wordt een tweedaagse Culturele Pasar Malam (Indische
markt) georganiseerd in de Jan Massinkhal te Nijmegen, die op non-profit basis plaats vindt. Met
deze evenementen wil men culturele waarden uitdragen en in stand houden. Als nevendoel worden
ontspanningsmiddagen in zorginstellingen georganiseerd.
Jack Hompe
1917-2000
(bron; www.indischhistorisch.nl )
Jack Hompe komt uit een familie die al sinds het einde van de negentiende eeuw in Indië woont. Hij
wordt in Batavia geboren en vertrekt in 1937 naar Nederland voor een studie Indologie. Tijdens de
oorlogsjaren is hij als enige van zijn familie in Nederland.
3
In 1945 wordt hij opgeroepen voor Indië en wordt als bestuursambtenaar van het NICA aangesteld
op Sulawesi. Het NICA is in 1944 opgericht met als doel om het bestuurlijk gezag in Indonesië
(voormalig Nederland-Indië) van de Japanners over te nemen.
Na een aantal roerige jaren, waarin Jack op diverse plaatsen is belast met het herstel van het
rechtspraaksysteem en ook een periode is geïnterneerd, wordt het steeds duidelijker dat de
koloniale tijd voorbij is. In 1950 kiest Jack ervoor om met zijn gezin terug te keren naar Nederland.
In 1963 vestigt het gezin zich in Nijmegen waar Jack een baan als studentendecaan aan de
Katholieke Universiteit Nijmegen, nu Radbouduniversiteit, aanvaardt. Hij bekleedt er daarna diverse
bestuursfuncties.
Daarnaast is hij een sociaal bewogen voorvechter van Indische activiteiten en organisaties en
betrokken bij de activiteiten van Stichting SARI.
Gebruikte bronnen:









Pieke Hooghoff, Bandoeng aan de Waal. Indische Nijmegenaren in het begin van de
twintigste eeuw, Nijmegen 2000
Minka Nijhuis in TROUW 11-6-2008
Nieuwsbrief van Nederlandse vereniging voor Afrika Studies, 2007, nummer 3
Digitale bibliotheek voor de Nederlandse letteren, www.dbnl.nl
www.damescompartiment.nl
www.hickorypq.nl
www.indischhistorisch.nl
www.kortenhorst.info
www.noviomagus.nl
4