Transcript Laat u inwijden in het geheim van de geisha

cultuurbericht
najaar 2014
Uitgave voor donateurs en relaties van het Prins Bernhard Cultuurfonds
Laat u inwijden
in het geheim
van de geisha
• Marlene Dumas in het Stedelijk
• Een koekjesfabriek als cultureel erfgoed
• Groene ontmoetingsplek in Haagse buurt
voorwoord
Dit voorjaar ging ik met onze voorzitter Alexander Rinnooy Kan naar het Betuwse dorpje Varik om een van de
belangrijkste Nederlandse theaterregisseurs van dit
moment te verrassen met heuglijk nieuws. De Stichtingsraad van het Cultuurfonds heeft Johan Simons
unaniem verkozen tot winnaar van de Prins Bernhard
Cultuurfonds Prijs 2014 vanwege zijn uitzonderlijke
verdiensten voor de theaterkunst, zowel in Nederland
als daarbuiten. Op 1 december zal deze oeuvreprijs
worden uitgereikt door Koningin Máxima.
In het vorige nummer van Cultuurbericht liet ik u al
weten dat het Cultuurfonds het mecenaat onder de
aandacht brengt van een groot publiek. Op 29 november lanceren we in samenwerking met het NRC Handelsblad een speciale bijlage die volledig is gewijd aan
mecenaat en mecenassen. Hiermee willen we onder andere duidelijk maken dat het Cultuurfonds een rijk palet aan schenkingsvormen kent. Naast onze bekende
CultuurFondsen op Naam zijn er ook vormen mogelijk
waarbij de schenker nog nadrukkelijker is betrokken
bij de bestemming van zijn geld. U moet dan denken
aan de toekenning van een stipendium of het organiseren van een award. Bent u geïnteresseerd? Ga naar
www.dekunstvanhetgeven.nl, vraag onze nieuwe brochures aan of maak een afspraak met een van onze adviseurs.
Als donateur van het Cultuurfonds treft u in de bijgevoegde envelop uw Cultuurpas voor 2015 aan. Hiermee
kunt u profiteren van aantrekkelijke kortingen. Bent
u nog geen donateur? Vul dan de kaart achter in dit
magazine in of ga naar www.cultuurfonds.nl/geven/
donateur-worden. U krijgt dan uw Cultuurpas zo snel
mogelijk toegestuurd.
Ik wens u alvast een cultureel 2015 toe!
Met vriendelijke groet,
p.4
FOTO: PETER COX
Adriana Esmeijer
directeur Prins Bernhard
Cultuurfonds
Schaammeisje, 1990, olieverf
op doek, 60 x 50 cm, Particuliere
collectie, Nederland, courtesy
Paul Andriesse, Amsterdam,
© Marlene Dumas
Dit magazine is verrijkt met digitale content,
die via Layar te bekijken is
Hoe werkt Layar?
- Download de Layar app in de App Store
of in de Android Market
- Open de Layar app
- Houd uw smartphone boven een pagina
in Cultuurbericht met het Layar-icoontje
- Klik op de scanknop onder in het scherm
- De digitale content opent zich vanzelf
HET PRINS BERNHARD CULTUURFONDS IS BENEFICIANT VAN DE BANKGIRO LOTERIJ EN DE LOTTO.
DOELSTELLING EN MIDDELEN Het Prins Bernhard Cultuurfonds stimuleert cultuur en natuur
in Nederland - op grote en op kleine schaal. Bijzondere initiatieven, bevlogenheid en talent
moedigen wij aan met financiële bijdragen, opdrachten, prijzen en beurzen. Door actieve
fondsenwerving en inkomsten uit loterijen kunnen wij jaarlijks ruim 3500 projecten en
personen ondersteunen. Dat maakt ons, met een landelijk fonds en twaalf provinciale
afdelingen, een van de grootste particuliere cultuurfondsen van Nederland. Het Prins
Bernhard Cultuurfonds geeft cultuur de kans.
inhoud
najaar 2014
4 GEISHA*
8 T. rex
10 Choreografie met lef
11 Cultureel erfgoed: het familiebedrijf*
14 't Gras van de Buren
15 Misa Criolla*
16 The Image as Burden*
18 CultuurFonds op Naam met mix van doelen?
20 De Woordenaar*
22 Religieus erfgoed: feestdagen*
25 Industrieel erfgoed: oude stoomwasserij*
Unieke tentoonstelling rond raadselachtige gezelschapsdame
Verscheurende dinosaurus op weg naar Nederland
Oogst verbeeldt de rat race van het leven
Ontroerende docu over koekjesfabriek
Groene ontmoetingsplek in Haagse buurt
Latijns-Amerikaanse volksmis bestaat alweer vijftig jaar
Solotentoonstelling van Marlene Dumas in het Stedelijk Museum
Aart de Veer bewijst dat het kan
Christoffel Plantijn in de Sleutelfigurenreeks
p.16
p.14
p.11
Museum Catharijneconvent legt uit
Metamorfose tot woon- en werkruimte
12
24
26
27
rubrieken
fondsnieuws
donateursprofiel Francisca van der Glas
beursbericht Ingrid Simons
donateursaanbiedingen
* aanbiedingen exclusief voor donateurs van
het Prins Bernhard Cultuurfonds
COLOFON Cultuurbericht is een uitgave van het Prins Bernhard Cultuurfonds en verschijnt drie maal per jaar. ISSN 1872-1265
HOOFDREDACTEUR Esther Cammelot EINDREDACTIE Anneke van Huisseling REDACTIECOMMISSIE Johan van Beem, Jelga Biesheuvel,
Gis van Dooren, Martijn Kahlman, Maaike Nillesen, Mirella van der Velden AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE Erica Bronkhorst, Yvonne Jansen,
Liesbeth Maas, Vera Ros, Ellen Segeren, Stan Verhaag, ONTWERP & VORMGEVING Loes Koomen DRUK Ando/Calff & Meischke bv
AANBIEDINGEN EN EXCURSIES Gis van Dooren telefoon (020) 520 6130 email [email protected]
ADRES Postbus 19750 1000 GT Amsterdam telefoon (020) 520 6130 fax (020) 623 8499 e-mail [email protected]
internet www.cultuurfonds.nl IBAN NL32 INGB 0000 3333 18
COPYRIGHT Gehele of gedeeltelijke vermenigvuldiging of overname van artikelen, op welke wijze dan ook, is uitsluitend toegestaan met bronvermelding
na toestemming van de hoofdredactie. Uitspraken van geïnterviewden geven niet noodzakelijk het standpunt van het Prins Bernhard Cultuurfonds weer.
LEIDEN ONTHULT HET
MYSTERIE VAN DE GEISHA
Welke rol speelde, en speelt, de
geisha in de Japanse samenleving? Welk beeld heeft men
van deze betaalde gezelschapsdame? Het Rijksmuseum Volkenkunde gunt bezoekers een blik
achter Japanse kamerschermen
in de tentoonstelling GEISHA.
WAT
DOET
ZE NU
EIGENLIJK?
Rolschildering
© Rijksmuseum
Volkenkunde
4 cultuurbericht najaar 2014
E
xtréém bijzonder. Zo noemt Matthi
Forrer, conservator Japan en Korea
bij het Rijksmuseum Volkenkunde
in Leiden, de tentoonstelling GEISHA
die daar vanaf 10 oktober te zien is.
Er zijn namelijk niet alleen attributen te bewonderen, maar de bezoeker krijgt ook een
glimp achter deuren die tot dusver nog voor
niemand geopend werden. Is er een icoon geheimzinniger dan de geisha?
Forrer is eigenlijk al met pensioen, maar deze kans voor een tentoonstelling over de geisha móést hij wel grijpen, zegt hij. 'Ik was
toevallig in Japan toen ik een mailtje kreeg
BIJDRAGE
CULTUURFONDS
€ 25.000
Geisha uit het Gion-district
© Rijksmuseum Volkenkunde
najaar 2014 cultuurbericht 5
van een Belg die daar woont en getrouwd is met een Japanse. In zijn
mail aan verschillende musea in Europa opperde hij om voor een tentoonstelling een selectie te maken van
prachtige kimono’s en haarsieraden
van een geishahuis in Kyoto. Gek genoeg waren wij met het Volkenkundig
Museum de enigen die daarop ingingen.'
Het bleek een kans om de beelden die
over de geisha leven in te kleuren. De
schrijver van de e-mail had namelijk
een schoonzusje dat maiko was geworden. Forrer verlaat het verhaal over de
tentoonstelling even om wat achtergronden uit te leggen. 'Een maiko is
een geisha in vooropleiding. Ze leert
dansen, zingen en musiceren op de
dwarsfluit, de trom en de shamisen,
een snaarinstrument. Gemiddeld
blijft een meisje tot haar 22ste maiko
en studeert daarna verder voor geisha.
Het is een degelijke opleiding, die niet
zomaar iedereen kan volgen. De ideale
geisha is mooi en intelligent maar ook
oplettend en attent, ze voelt precies
de behoeften van klanten aan. Ze
voert gesprekken op hoog niveau, is
geestig en ad rem, kan goed entertainen en moet spelletjes kunnen doen.
Ze is van veel markten thuis, op een
zeer verfijnde manier.'
Courtisane inspecteert
haar kapsel,
Rolschildering © Rijksmuseum Volkenkunde
Filmen in het geishahuis!
Wie zijn de klanten van een geisha eigenlijk? Matthi Forrer: 'Hoge politici
of CEO’s van grote bedrijven die belangrijke gasten een avond uit nemen.
Meer dan tien procent van de gasten is
vrouw. Een avond met geisha’s is een
vorm van indruk maken, want het is
kostbaar. En je komt niet zomaar binnen.' Dit onderstreept Forrers verbazing over de soepelheid rond het voorbereiden van de tentoonstelling. 'Via
onze Belgische contactpersoon bracht
de maiko ons in contact met haar geishahuis, Yoshifumi in Kyoto. Met een
collega ben ik erheen gegaan. We wilden namelijk een tentoonstelling van
meer dan alleen kimono’s. En vraag
niet hoe, maar we hebben het vertrouwen van de eigenares van het geishahuis gewonnen.' Wat hij nooit voor
6 cultuurbericht najaar 2014
'Een avond met geisha’s is een vorm van indruk maken,
want het is kostbaar. En je komt niet zomaar binnen.'
mogelijk had gehouden, bleek te kunnen. 'Ik was verbijsterd: we mochten
er filmen! We konden bijvoorbeeld het
aankleden van de maiko vastleggen.
Die draagt een lange rechte kimono
met een loodzware obi om het middel,
zo’n ding weegt drie kilo. Er is een
kleedster nodig om dat allemaal in model te krijgen. Het lange haar wordt
met allerlei haarstukken en pennen
opgestoken, dat duurt uren. Een maiko
doet een week met haar haardracht,
dus moet ze leren slapen met een nek-
steun. De geisha heeft het gemakkelijker, die draagt een pruik,' voegt hij lachend toe. Niet alleen het aankleden
mocht op de film. 'We mochten ook interviews met de eigenares, geisha’s en
gasten opnemen. Verbluffend! Maar
toen ik vroeg of ik zelf een avond gast
mocht zijn, klonk een onverbiddelijk
nee. Als je niet wordt voorgedragen
door een vaste klant, kom je er niet in.
Een avond wordt ook vooraf uitgebreid
besproken met de klant. Wil hij een
westerse tafel of een lage Japanse? Hoe-
'Vraag niet hoe, maar we hebben het vertrouwen
van de eigenares van het geishahuis gewonnen'
veel maiko moeten erbij? Wordt er in
het geishahuis gegeten of in een restaurant? Alles moet perfect zijn.'
De geisha is gehuld in een nevel van
mystiek. Dat komt doordat de geschiedenis verschillende vormen van geisha's heeft gekend. De geisha's in Kyoto
waren eerst mannen. Ze dansten en
maakten muziek, en ze werden ingehuurd met courtisanes. Na 1750 werd
hun rol overgenomen door vrouwen
die, door ook seksuele diensten te verlenen, met de courtisanes concurreerden. Rond 1860 werd Japan opengesteld voor andere landen dan alleen
Nederland en China en kwam het toerisme op gang. Er ontstond een markt
voor geisha’s die voor toeristen dansten. Maar niet iedereen kon dat waarderen, weet Forrer. 'Buitenlanders
schreven in die tijd heel negatief over
hun avond met geisha’s. Dat ze de hele
avond naar die afschuwelijke muziek
moesten luisteren en dat er nog bij gedanst werd ook.' De 'echte' geisha's zetten zich eveneens af tegen deze pseudo-geisha’s en gingen zich organiseren.
'Ze volgden een beroepscode en de opleiding werd geformaliseerd. De huidige maikoscholen in Kyoto stammen uit
die tijd, 1870. Het was de eerste scholing voor vrouwen in Japan. Als ze eenmaal geisha zijn, blijven ze doorlopend
in opleiding. De jongste is 16 en de
oudste 89. Ze hebben nog twee keer
per week shamisen-les. Ze leren ontzettend veel over heel verschillende dingen, dat maakt deze vrouwen heel bijzonder.'
Witte grime, kwastjes, tandenborstels, poeder…
Amerikaanse soldaten die na de Tweede Wereldoorlog in Japan prostituees
wilden bezoeken, lokten de laatste golf
van pseudo-geisha’s uit. Wederom ontstond daar een sterke reactie op. De beroepscode werd geherformuleerd. 'Het
beroep van geisha is steeds opnieuw
uitgevonden. Dat is ook te zien in de
kleding. Op oude foto’s en prenten zijn
ze minder uitbundig gekleed, met minder felle kleuren. Het concept van de
geisha is bestendigd door het spectaculairder te maken, maar daarmee is wel
de traditionele cultuur bewaard.'
De tentoonstelling bevat natuurlijk kimono’s, prachtige exemplaren uit geishahuis Yoshifumi. 'Maar er is veel
meer. Zoals afbeeldingen van bekende
geisha’s uit de geschiedenis en allerlei
voorwerpen die het veranderde
schoonheidsideaal tonen. In een filmpje zie je hoe de tegenwoordige geisha
in Kyoto zich opmaakt, en je ziet wat
daar tweehonderd jaar geleden voor
nodig was. Er zijn kommetjes met
kuchibeni, de liprouge die met een penseeltje werd aangebracht. Die zijn in
1820 in Osaka gekocht, dat heeft niemand! We hebben blokjes met witte
grime en kwastjes, tandenborstels,
poeder… Alles is in de negentiende
eeuw verzameld door drie mannen,
Blomhoff, Fissher en Siebold, die de Japanse cultuur wilden laten zien in het
Koninklijk Kabinet van Zeldzaamheden, de voorloper van het Rijksmuseum Volkenkunde. Die verzamelingen
hadden we al, maar nu kunnen we ze
in de context van het geishahuis tonen.'
In straatinterviews is het huidige beeld
van de geisha in Japan meegenomen.
'Mensen kregen de vraag: waar denk je
aan bij het woord geisha? Sommige
mannen laten dan hun fantasie de vrije
loop, andere zeggen stellig dat de geisha geen prostituee is en dat hun vrouw
het niet erg zou vinden als ze er een
avond mee zouden doorbrengen. Een
jonge jongen zegt: later als ik veel geld
heb, wil ik dat wel, maar zijn vriendin
zegt: dat flik je me niet! Die meisjes vertrouwen het totaal niet.' Zo blijkt dat
nog steeds niemand het zeker weet:
doen ze het of doen ze het niet? Wie
weet ligt het antwoord in Leiden.
Ellen Segeren
http://volkenkunde.nl
Toilettafel met spiegelstandaard
LEZING EN
TENTOONSTELLINGSBEZOEK VOOR
DONATEURS
Op woensdagochtend 21 januari
2015 zal mevrouw Duin, Japanspecialist, een lezing houden over de tentoonstelling GEISHA in Rijksmuseum
Volkenkunde in Leiden. U bent daar
vanaf 10:00 uur welkom voor koffie/
thee en iets lekkers. Na de lezing
kunt u op eigen gelegenheid de tentoonstelling bezoeken. U kunt zich
opgeven door vóór 10 december
2014 € 15 (inclusief entree museum)
over te maken op rekening
NL77INGB0000500900 t.n.v. Prins
Bernhard Cultuurfonds te Amsterdam, onder vermelding van ‘Geisha’
en uw postcode met huisnummer.
Maximaal twee personen per aanmelding.
7
Gevreesde dinosaurus
komt naar Nederland
Ruim zestig miljoen (!) jaar lag
ze verborgen in de bodem van
de Amerikaanse staat Montana.
Straks is ze te bewonderen in
Naturalis in Leiden: een van de
meest complete dinosaurussen
ooit gevonden. En nog wel een
Tyrannosaurus rex, een
verscheurende vleeseter.
D
e Nachtwacht van de Natuurhistorie. Zo wordt ze
(het is een zij) nu al genoemd: de dinosaurus die
over zo'n drie jaar zal
schitteren in het grootste natuurhistorische museum van Nederland, Naturalis in Leiden. Het gaat om een ongeveer zestig miljoen jaar oude Tyrannosaurus rex ofwel T. rex (vaak geschreven als 'T-Rex'). 'Voor ons nieuwe
museum gingen we op zoek naar een
absoluut topstuk,' zegt Pauline Lössbroek namens Naturalis. 'De T. rex
wordt een icoon van het nieuwe Naturalis, zoals de Nachtwacht dat is
voor het Rijksmuseum. Het is een
prachtig exemplaar, dat we in 2013
hebben opgegraven in Amerika. Wij
denken dat ze enorm tot de verbeelding van het publiek zal spreken.'
Rechter kuit en scheenbeen T. rex
'In onze collectie bevinden
zich op dit moment alleen
dino's die planten aten'
8 cultuurbericht najaar 2014
FOTO: SERVAAS NEIJSEN
Top-drie
Hoe vind je zo'n dinosaurus? Twee
amateurpaleontologen, een echtpaar
waarvan de vrouw oorspronkelijk uit
Nederland komt, stuitten op deze T.
rex in Montana. Ze vonden een onderkaak, losse tanden en een deel van
het heupgewricht en staartbeen. 'Een
team van ons museum ging erheen
in augustus 2013 en ontdekte nog
veel meer fossiele botten. Doordat ze
niet in harde steen maar in zandsteen lagen, hebben ze hun oorspronkelijke vorm grotendeels behouden.'
Een zo volledig dinosaurusskelet is
een zeldzaamheid. Het behoort tot de
drie meest complete dinosaurussen
ooit gevonden, en van deze drie zal
het als eerste buiten Noord-Amerika
te zien zijn.
Voor het zover is, moeten de botten
worden samengevoegd tot hun oorspronkelijke vorm en klaargemaakt
voor jarenlange tentoonstelling. Dit
'prepareren' gebeurt in het lab van
het Black Hills Institute, een gespecialiseerd paleontologisch instituut.
'Veel botten hebben we meteen in
gips verpakt om beschadiging te voorkomen. Ontbrekende botten worden
gereproduceerd, beschadigde botten
verstevigen we. We hebben berekend
dat de preparatie in totaal ongeveer
twintig manjaren kost. Eind 2016 of
begin 2017 komt T. rex in delen per
vliegtuig naar Nederland.'
Plant versus vlees
Naturalis wil meer dan 'alleen maar'
een prachtige dinosaurus laten zien.
Het museum wil het hele verhaal
over de dinosaurustijd vertellen. 'In
onze collectie bevinden zich op dit
moment alleen dino's die planten
aten,' aldus Lössbroek. 'Met de vleesetende T. rex kunnen we de wedloop
tussen de planteneters en vleeseters
laten zien. Vleeseters waren jagers.
Ze hadden andere gebitten en een
andere bouw dan planteneters. T.
rex is de ontbrekende schakel in
onze presentatie van de evolutie
van deze diergroep.'
Naturalis wil nog meer bereiken met
deze publiekstrekker: het publiek
enthousiast maken voor alles wat
met de natuur en biodiversiteit te
maken heeft. 'T. rex, en andere dinosauriërs, stierven vrij plotseling uit.
Dat laat zien hoe kwetsbaar de natuur was, en dat is de natuur nog
steeds. Behalve de kwetsbaarheid
toont T. rex ook de schoonheid
van de natuur en het belang ervan.
We willen dat de bezoeker zich verwondert over het leven dat er was
en dat er is, over de natuur zelf.
Stan Verhaag
www.naturalis.nl
BIJDRAGE
CULTUURFONDS
€ 100.000
FOTO: SERVAAS NEIJSEN
Toekomstimpressie T. rex en bezoekers
VERDUBBELING
Bovenaanzicht
Meer weten?
Kijk op www.naturalis.nl of scan
deze pagina met Layar om een
film over dit project te bekijken.
Het Prins Bernhard Cultuurfonds heeft zijn werkterrein Natuur
afgelopen jaar geherformuleerd. Er zijn drie hoofdthema's waarlangs projecten worden beoordeeld: ze moeten te maken hebben
met biodiversiteit (een zo groot mogelijke verscheidenheid van
planten en dieren), landschap (natuur als onderdeel van het Nederlandse cultuurlandschap) en met educatie (betrokkenheid,
beleving en kennisuitwisseling). Op het gebied van biodiversiteit
en educatie sluit de bijdrage aan T. rex, dan ook goed aan. Het
Cultuurfonds droeg bij aan de koop (van de landeigenaar) en de
preparatie. Lössbroek: 'Mede dankzij het Prins Bernhard Cultuurfonds vertonen we straks onze T. rex, het meest tot de verbeelding sprekende dier dat ooit bestaan heeft. In Chicago verdubbelde het bezoekersaantal nadat een T. rex werd tentoongesteld. Op
zo'n verdubbeling hopen wij ook.'
najaar 2014 cultuurbericht 9
BIJDRAGE
CULTUURFONDS
20.000
I
n een Amsterdamse studio voeren de
vier jonge dansers van BackBone een
tijdloos ritueel uit. Een spel van aantrekken, afstoten, versterken en uitdagen. De een houdt fier een moeizaam
verworven positie vast terwijl de ander het
onderspit dreigt te delven. Ze verbeelden,
kortom, het leven zelf in hun voorstelling
Oogst. Choreografe Alida Dors: ‘Oogst toont
mijn kijk op de samenleving, op de druk
tot integreren en presteren. Creëren we
die rat race zelf of wordt die van buitenaf
opgelegd? Wat doe je als je de strijd verliest? Volgens mij kun je je alleen staande
houden door op zoek te gaan naar wie je
bent en waar je roots liggen.’
Dansvoorstelling biedt spannende combinatie
van hiphop, Surinaamse dans en live muziek
Oogst © Linette Raven
De oogst van
het leven
Meer weten?
Kijk op www.backboneconnects.
nl of scan deze pagina met Layar
om een film over dit project te
bekijken.
10 cultuurbericht najaar 2014
Voor Dors, die in 2012 de Prijs van de Nederlandse Dansdagen Maastricht won en
als artistiek leider van BackBone naam
maakte met minimalistische hiphop, liggen die roots deels in Afrika en Suriname.
In Oogst combineert zij hiphop met elementen van de Aukaanse dans uit Suriname. ‘Niet de hiphop van videoclips, van de
tricks en salto’s. En de Aukaanse dans voeren we nauwelijks in zijn traditionele
vorm uit, anders wordt het folkloristisch.
Ik vind het interessanter om samen een
nieuwe danstaal te maken. Eén danser is
autodidact, de anderen hebben een opleiding aan de dansacademie gevolgd. Ze hebben elk een eigen stijl, die ik laat doorsijpelen in mijn creaties.’
Opvallend, zeker bij hiphop, is de live begeleiding door een fluitiste en een percussionist die een scala aan instrumenten bedient, van Surinaamse trommels tot potten en pannen. Ook het decor van ontwerper Loes Schakenbos - een enorm stuk
drijfhout en tl-lampen - belooft bijzonder
te worden. Een spannende productie van
een choreografe met lef, vond het Prins
Bernhard Cultuurfonds dan ook. Dors is
erg blij met die steun. ‘Daardoor gingen
ook deuren bij andere fondsen open en
konden we deze productie geheel volgens
plan uitvoeren. Dat geeft mij als jonge
dansmaker een enorme boost.'
Vera Ros
Oogst toert dit seizoen door het land.
Voor informatie en speeldata zie
www.backboneconnects.nl
FOTO’S: WILMA KUIJVENHOVEN
BIJDRAGE
CULTUURFONDS
ZUID-HOLLAND
€ 15.000
Weemoedige koekjes
Dames aan het werk in Punselie koekjesfabriek
PORTRET VAN EEN
FAMILIEBEDRIJF
Punselie koekjesfabriek
AANBIEDING VOOR
DONATEURS
Punselie nodigt u graag uit voor een
ontvangst met koffie/thee en een
Punselie Stroopkoekje, de vertoning
van een bedrijfsfilm en een rondleiding door de fabriek. Na afloop krijgt
u een tasje met twee pakjes koekjes
mee naar huis. Aanmelden kan via
www.punselie.nl/rondleidingen onder vermelding van ‘Cultuurfonds’.
Op de door u gekozen dag ontvangt
u op vertoon van uw Cultuurpas €
2,50 korting op de rondleiding (normale prijs: € 12,50). Deze actie is geldig tot 31 januari 2015.
H
ier en daar bestaan ze nog,
gezichtsbepalende familiebedrijven. In het centrum
van Gouda is Punselie's
Koekjesfabriek de laatste in
zijn soort. Het bedrijf maakte in 2011
na een faillissement een geslaagde
doorstart en opende een bezoekerscentrum. Dankzij filmmakers Wilma
Kuijvenhoven en Magda Augusteijn is
er nu Punselie, een prachtige documentaire over dit proces, de fabriek,
de 'koekjes met een Oranjegevoel' en
Ron Punselie, kleinzoon van de oprichter. De film was onlangs te zien
op het Nederlands Film Festival en op
15 oktober bij de publieke omroep
(EO).
Wilma Kuijvenhoven: 'Ik groeide op
in een familiebedrijf, dus dan ben je
gespitst op zulke onderwerpen. Punselie vertelt over een manier van werken die verdwijnt. Bedrijven als dit
hebben ook een belangrijke maatschappelijke functie. Ze zijn actief in
verenigingen, mensen werken er jarenlang, hun kinderen springen bij
tijdens vakanties of gaan er zelf werken. Het is cultureel erfgoed met een
regionale uitstraling. Documentaires
daarover zijn best lastig te financieren; daarom hebben we ook aangeklopt bij het Prins Bernhard Cultuurfonds, dat zich inzet voor behoud van
dat erfgoed.'
De filmmakers brachten vele dagen
door op de fabriek. 'Tijdens het filmen kwamen we steeds dichter bij
Ron. De combinatie van zijn persoonlijke verhaal en dat van de fabriek
vonden we fascinerend.' Zo ontstond
een bij vlagen ontroerend portret van
een man die vergroeid raakte met
zijn bedrijf. Je ziet hem zijn eenzame
maaltijden nuttigen in zijn woning
boven de fabriek. Alles doet hij zelf,
tot en met het repareren van de machines. 'Zoals bij meer oude familiebedrijven is het nu de grote vraag wie
hem zal opvolgen. Loslaten was volgens hem een passende titel voor de
film geweest.'
Vera Ros
Punselie is terug te kijken op
www.npo.nl/uitzending-gemist.
Zie ook www.studiovermeer.nl en
www.viewpointdocs.com
najaar 2014 cultuurbericht 11
fondsnieuws
PRINS BERNHARD CULTUURFONDS PRIJS
FOTO: MAAIKE ENGELS
Op 1 december ontvangt een van de
meest toonaangevende Nederlandse
theaterregisseurs, Johan Simons, de
Prins Bernhard Cultuurfonds Prijs 2014
uit handen van Koningin Máxima in
Theater Amsterdam. Hij krijgt deze
oeuvreprijs vanwege zijn grote verdiensten voor de theaterkunst in binnen- en buitenland. Momenteel is Johan
Simons, die dit voorjaar is geïnstalleerd
als lid van de nieuwe Akademie van
Kunsten, artistiek leider van de Münchner Kammerspiele. Door steeds nieuwe
acteurs en regisseurs te begeleiden,
levert hij tevens een onmiskenbare
bijdrage aan de ontwikkeling van talentvolle theatermakers. Aan de prijs
zijn een bedrag van € 75.000 en een
CultuurFonds op Naam ter waarde van
€ 75.000 verbonden.
Johan Simons
Het bestuur van het Prins Bernhard Cultuurfonds Gelderland heeft drie theatermakers genomineerd voor de Gelderse Pauwenveer 2014: Theater Aanz, Grote
Broer Kunsteducatie en Muziektheater De Plaats. De prijs wordt tweejaarlijks
toegekend aan een instelling die zich bijzonder verdienstelijk heeft gemaakt
op het gebied van cultuur of natuur in de provincie Gelderland. Dit jaar wordt
de prijs uitgereikt aan theatermakers. De prijs bestaat uit een bedrag van
€ 25.000 en een kunstwerk ontworpen door Ronald Tolman. De commissaris
van de Koning C.G.A. Cornielje, tevens voorzitter van het Cultuurfonds
Gelderland, reikt de Gelderse Pauwenveer in het najaar aan het winnende
collectief uit.
12 cultuurbericht najaar 2014
FOTO: GER LOEFFEN
GELDERSE PAUWENVEER
Gelderse Pauwenveer;
kunstwerk Ronald Tolman
SIEGER WHITE AWARD
Beeldend kunstenaar Kim van Norren krijgt de Sieger
White Award van het Prins Bernhard Cultuurfonds. Het
stipendium is in 2014 bij het Cultuurfonds ingesteld
door de Sieger White Stichting en is bedoeld voor getalenteerde kunstenaars tot 35 jaar uit de regio Oost-Nederland. De Sieger White Award bestaat uit een bedrag
van € 25.000 voor een publicatie, die tijdens een tentoonstelling in een gerenommeerde expositieruimte
wordt gepresenteerd. De Award wordt op zondag 23
november a.s. uitgereikt in galerie Cokkie Snoei te Rotterdam. Het werk van Kim van Norren is daar van 23
november tot 10 januari 2015 te bezichtigen.
Kim van Norren
STIMULERINGSPRIJS ZEELAND
Dit jaar heeft het bestuur van het Prins Bernhard Cultuurfonds
Zeeland het innovatieve festival VESTROCK geselecteerd voor
de Stimuleringsprijs 2014. Het bestuur spreekt met de jaarlijkse
Stimuleringsprijs zijn waardering uit voor een bijzondere activiteit
die georganiseerd wordt door vrijwilligers. Stichting VESTROCK
heeft op 7 juni de prijs van € 10.000 in ontvangst mogen nemen.
FOTO: CAMILLE SCHELSTRAETE
Gino Baart,
organisator van Vestrock
CULTURELE PRIJS
NOORD-HOLLAND
Op 24 oktober werd voor de 24ste keer de Culturele Prijs NoordHolland uitgereikt. Het bestuur van het Prins Bernhard Cultuurfonds
Noord-Holland heeft besloten de prijs in 2014 toe te kennen aan De
Stem van Haarlem. De Stem van Haarlem is een initiatief van sopraan
Charlotte Riedijk. Riedijk zette haar (inter)nationale ervaring en expertise in voor de amateurzangers van haar stad. De commissaris
van de Koning, Johan Remkes, zal als voorzitter van het Prins Bernhard Cultuurfonds Noord-Holland de prijs overhandigen.
HENDRIK
CHABOT PRIJS
De Hendrik Chabot Prijs voor beeldende
kunsten van het Prins Bernhard Cultuurfonds Zuid-Holland is dit jaar toegekend
aan het kunstenaarsduo Bik Van der Pol.
Aan de prijs is een bedrag van € 7.500 verbonden. Burgemeester Aboutaleb zal de
prijs op 16 januari 2015 in het Stadhuis te
Rotterdam uitreiken.
BEELDENDE KUNSTPRIJS
NOORD-BRABANT
De voorzitter van het Prins Bernhard Cultuurfonds
Noord-Brabant en commissaris van de Koning, Wim
van de Donk, heeft op 30 augustus in Museum De Pont
in Tilburg de Beeldende Kunstprijs 2014 uitgereikt
aan beeldend kunstenaar Ria van Eyk uit Eindhoven.
De prijs bestaat uit een geldbedrag van € 10.000.
ANJERACTIE
De 70e Anjeractie (collecteweek) vindt plaats van
zondag 31 mei tot en met zaterdag 6 juni 2015.
Nieuwe verenigingen kunnen zich via www.anjeractie.nl
aanmelden om mee te doen. Van uw opbrengst gaat
een derde naar de verenigingskas!
najaar 2014 cultuurbericht 13
Zandvlakte
wordt ontmoetingsplek
‘E
igenlijk’, zegt architect Andries Micke, ‘was het project 't Gras van de
Buren al een succes vóór de opening
op 10 mei 2014: Het werd een ontmoetingsplek vanaf het moment
dat de bewoners begonnen met de aanleg
van deze buurttuin.’ Tien zaterdagen staken ze de handen uit de mouwen. Ze installeerden de tuintjes die Micke en René Jansen ontwierpen (veertig stuks van één bij
één meter in bakken) en die ze nu zelf huren en onderhouden. Ook wiedden ze onkruid, installeerden een waterpomp en
maaiden gras: 'De gemeente kan dat met
zijn grote maaimachine niet doen,' aldus
de projectwebsite. 'Heeft er iemand nog
een klein formaatje grasmaaier te leen?'
’t Gras van de Buren
© MIXD architecture & art
Het verhaal van een buurt die de handen uit
de mouwen stak. Welkom bij buurttuin 't Gras
van de Buren in de Haagse wijk Segbroek.
Het De Constant Rebecqueplein is het hart
van een levendige buurt in Den Haag. De
tegenovergelegen zandvlakte was de bewoners een doorn in het oog. Samen met
de DCR, een culturele broedplaats voor
kunstenaars, toverden ze de vlakte om tot
een tuin annex cultuurpodium voor de
buurt en voor de vele voorbijgangers. 'We
kozen voor een open en uitnodigend ontwerp dat vandalisme ontmoedigt,' zegt
Andries Micke. 'Dat werkt uitstekend.' Nu
het tuingedeelte klaar is, wordt een half
verhard veld ingericht als podium voor
film, theater of dans.
Kunstenaars realiseren er projecten, zoals elektronische krekels in de bomen. Micke: 'Dat bewoners,
die voorheen soms langs elkaar heen leefden, zelf het initiatief hebben genomen
voor dit project vind ik mooi.'
Stan Verhaag
terrein in januari 2014
© MIXD architecture & art
14 cultuurbericht najaar 2014
’t Gras van de Buren
© René Jansen
De bijdrage van het Prins Bernhard Cultuurfonds aan de buurttuin (€ 5.000) is afkomstig uit
het Piet Oudolf Groen in de Buurt Fonds. Oudolf
is een internationaal bekende tuinarchitect die
in 2013 de Prins Bernhard Cultuurfonds Prijs
ontving. Met een deel van het geld stelde hij zijn
eigen Fonds op Naam in. Het Piet Oudolf Groen
in de Buurt Fonds maakt projecten mogelijk die
braakliggende terreinen in de stad omvormen
tot een groene omgeving én die de onderlinge
betrokkenheid in de buurt vergroten.
Een volksmis vol temperament,
emotie en Latijns-Amerikaanse swing
BIJDRAGE
CULTUURFONDS
€ 12.000
uit het
Prinsenhaven Fonds
Misa Criolla
emotioneert al vijftig jaar
MusicaTemprana © SimonVanBoxtel
Meer weten?
Kijk op www.musicatemprana.com
of scan deze pagina met Layar om
een filmpje te bekijken.
AANBIEDING VOOR
DONATEURS
U krijgt korting op de MISA CRIOLLA
50 jaar!-concerten in de periode
12 t/m 21 december. De korting
varieert per locatie; de concerten
worden gegeven in Middelburg,
Beek-Ubbergen, Groningen, Den
Haag en Amsterdam. U kunt online
bestellen door de kortingscode
'PBC-MT' in te vullen. Kaarten voor
het concert in Beek-Ubbergen kunt
u uitsluitend per email bestellen.
Zie voor details:
www.musicatemprana.com onder
'concertagenda'. U kunt op vertoon
van uw Cultuurpas de korting ook
bij de zaal krijgen. Bij de concerten
kunt u bovendien op vertoon van
uw Cultuurpas € 5 korting krijgen
op de nieuwe cd Misa Criolla and
popular devotion in Early Music.
H
et ensemble Música Temprana, in 2001 opgericht
door de Argentijnse musicus Adrián Rodríguez
Van der Spoel, is gespecialiseerd in Latijns-Amerikaanse barokmuziek. 'Veel van die muziek
klinkt Europees vanwege de kolonisatie en de kerk,' zegt Rodríguez,
'maar bepaalde stukken klinken
duidelijk Latijns-Amerikaans. Ook
is er de volksmuziek, die in de
achttiende eeuw als curiositeit
werd getranscribeerd door kolonisten en die aan de basis ligt van de
Misa Criolla.' In deze 'volksmis', in
1964 gecomponeerd door de Argentijn Ariel Ramirez, komen tal van
onmiskenbaar Latijns-Amerikaanse
ritmes en sferen voorbij.
Een kolfje naar de hand van Música Temprana, dat bestaat uit Latijns-Amerikanen die één ding gemeen hebben: 'In de uitvoeringspraktijk van barokmuziek is het
woord authenticiteit leidend. Aanvankelijk gold dat authentieke
vooral historische instrumenten en
daarna ook oude technieken. Maar
wat vergeten werd, is dat de musicus zelf ook authenticiteit moet bezitten, in zijn spieren, ziel en gevoel. Met Música Temprana gaan
we terug naar de muziek die we als
kinderen hebben meegekregen.'
Daar ligt precies het grote verschil
in de uitvoering van de Misa Criolla
door amateurkoren en door Música
Temprana. De mis heeft temperament, emotie en een typische Latijns-Amerikaanse swing. 'Voor
amateurkoren is het moeilijk om
dicht bij die stijl te komen. Dirigenten leren de mis vaak van plaatopnamen. Wij zijn ermee opgegroeid.'
De cd Misa Criolla and popular devotion in Early Music, met de mis en oude Latijns-Amerikaanse muziek, is
op 6 oktober verschenen, en Música Temprana gaat met dit programma, getiteld MISA CRIOLLA 50 jaar!,
op tournee. Bekijk vooral de aanstekelijke preview via Layar.
Ellen Segeren
najaar 2014 cultuurbericht 15
Marlene Dumas in het
Stedelijk Museum
'Dumas geldt als een van de invloedrijkste kunstenaars
van dit moment,' zegt Leontine Coelewij, conservator van
het Stedelijk Museum in Amsterdam. In de tentoonstelling The Image as Burden geven bijna tweehonderd schilderijen en tekeningen een overzicht van haar rijke oeuvre.
S
FOTO: PETER COX
The Kiss, 2003, olieverf op doek, 40 x 50 cm.,
particuliere collectie, Londen, © Marlene Dumas
AANBIEDING
VOOR DONATEURS
16
Op vertoon van de Cultuurpas aan de
kassa krijgt u tot en met 4 januari 2015
25% korting op de toegangsprijs van
€ 15,- voor volwassenen voor de tentoonstelling The image as Burden.
Kinderen tot en met 18 jaar hebben
gratis toegang. De voorwaarden van
deze actie liggen ter inzage bij de kassa.
childerijen en tekeningen die
nooit eerder in Nederland te
zien zijn geweest – vooral uit
particuliere verzamelingen zijn speciaal voor deze tentoonstelling naar het Stedelijk getransporteerd. Overal in de wereld
lijkt het werk van Marlene Dumas
even geliefd. Leontine Coelewij over
het waarom: 'Haar schilderijen hebben een directheid en expressiviteit
die veel mensen aanspreekt. Ze dragen universele emoties uit, zoals verlangen, verdriet en rouw. Vaak refereren ze aan de actualiteit en daarbij
gaat Marlene Dumas controversiële
onderwerpen niet uit de weg. En natuurlijk telt ook haar meesterschap,
haar werken zijn heel erg goed geschilderd.' Het Stedelijk Museum en
Marlene Dumas hebben een bijzondere band, die enkele decennia teruggaat. 'Dumas verhuisde in ’76 van
Kaapstad naar Amsterdam. Twee jaar
later nam ze hier deel aan een tentoonstelling. Sindsdien hebben we
met regelmaat belangrijke werken
van haar gekocht, we hebben er nu 39
in onze collectie.' De vroege werken,
uit die eerste Nederlandse periode,
krijgen speciale aandacht. 'Je ziet
FOTO: PETER COX
EERSTE GROTE SOLOTENTOONSTELLING
IN NEDERLAND SINDS TWINTIG JAAR
Marlene Dumas, 2014
daarin al veel elementen die in haar
latere werk terugkomen. Thema’s als
liefde, dood en verdriet, en het gebruik van beelden uit de massamedia.'
Stroom van foto’s
Marlene Dumas heeft een uitgebreid
beeldarchief in haar Amsterdamse
atelier en laat zich inspireren door de
dagelijkse stroom van foto’s in kranten en tijdschriften. Volgens de kunstenaar zijn deze beelden van invloed
op de manier waarop mensen naar
elkaar en naar de wereld om hen heen
kijken.
De titel van de tentoonstelling is ontleend aan het kleine schilderij The
Image as Burden uit 1993. Afgebeeld is
een man die een vrouw in zijn armen
draagt – Dumas werd geprikkeld door
een filmstill van Greta Garbo en Robert Taylor uit Camille. Tegelijkertijd
verwijst Dumas naar de schilder die
het gewicht van zijn onderwerpen
draagt. In een recent interview met
Opzij zegt ze hierover: 'Schilderkunst
gaat in de eerste plaats om verbeelding. Als je een bestaande foto als uitgangspunt neemt, wordt de betekenis
van het geschilderde beeld vaak daaraan gelijkgesteld. Ik worstel tussen de
BIJDRAGE
CULTUURFONDS
€ 25.000
uit het Straver Fonds
‘Doorgaans worden kinderen
lief en zacht afgebeeld, Dumas
koos ervoor dat niet te doen.'
herkenbaarheid van wat afgebeeld
wordt en de vrijheid er iets heel anders van te maken. Soms denk ik: ik
wil al die kranten en beelden die ik
ter inspiratie bewaar, weggooien, ik
moet puur beginnen. Maar dat kan
natuurlijk niet, ik weet wat ik weet.'
Onheilspellend schilderij
FOTO: PETER COX
Van alle werken verheugde Leontine
Coelewij zich het meest op The Painter
uit 1994, dat hangt in het Museum of
Modern Art (MoMA) in New York.
'Toen ik het voor het eerst zag, trof
het me diep. Ik vind het een onheilspellend schilderij, bevreemdend ook.
Het naakte kind heeft blauwe en rode
verf aan haar handen, het zou bloed
kunnen zijn. Doorgaans worden kinderen lief en zacht afgebeeld, Dumas
koos ervoor dat niet te doen.' Volgens
Coelewij is alleen al dit schilderij een
reden om de tentoonstelling te bezoeken. 'En het is bovendien de eerste
keer dat het in Nederland is te zien.'
De tentoonstelling is in nauw overleg
met de kunstenaar tot stand gekomen. 'Dat is het mooie van werken in
een museum als het Stedelijk, waar
hedendaagse kunst wordt getoond:
vaak leven de kunstenaars zelf nog en
vindt er een interessante kruisbestuiving van ideeën plaats.'
De randprogrammering bestaat onder
meer uit lezingen, een openbaar interview met de kunstenaar, rondleidingen, en workshops voor kinderen.
In de tentoonstelling zelf is een documentaire over Dumas en de opbouw
van de tentoonstelling te zien.
Liesbeth Maas
www.stedelijk.nl
The Painter, 1994, olieverf op doek 200.7 x 99.7 cm, MoMA, NY. Beloofde gedeeltelijke
schenking van Martin en Rebecca Eisenberg, 2005, © Marlene Dumas
najaar 2014 cultuurbericht 17
'Het zelf
meemaken
geeft iets
extra’s'
CULTUURFONDS OP NAAM BIJ LEVEN
Jaren geleden besloot Aart de Veer een deel van zijn vermogen aan het Cultuurfonds
na te laten. Toen hij ontdekte dat hij ook zelf kan ervaren wat er met de bestedingen
gebeurt, besloot hij zijn testament te veranderen en het Dr. Aart A. de Veer Fonds al
bij leven in te stellen. Dankzij zijn brede belangstelling is de doelstelling meerledig.
Voor meer informatie over
CultuurFondsen op Naam
voor particulieren, stichtingen
en bedrijven kunt u contact
opnemen met Maartien Delprat
of Menno Tummers,
(020) 520 61 30.
Of kijk op: www.cultuurfonds.nl
A
art de Veer uit Utrecht
spreekt bescheiden maar
gedreven. 'Het is mooi om
mee te maken waar de bijdragen uit mijn fonds
naartoe gaan,' zegt hij. 'Twee keer
heb ik genoten van prachtige muziek.
Bij het tienjarig bestaan van het Uriël
Ensemble in 2013 ben ik gaan luisteren en heb ik de musici gesproken.
En dit jaar werden bij het Peter de
Grote Festival alle sonates van
Brahms op één dag gespeeld. Heel
mooi. Even heb ik overwogen om de
musici aan te spreken, maar ik vond
het eigenlijk ook prima om daar geheel anoniem te zitten. Brahms is
mijn favoriete componist. Hoewel ik
sowieso wel ontroerd was geweest,
geeft het besef dat ik eraan heb bijgedragen en het kan meemaken beslist
iets extra’s, al kan ik moeilijk omschrijven wat.'
Drie elementen voeren de boventoon
in de interessesfeer van Aart de Veer:
18 cultuurbericht najaar 2014
grafiek en keramiek, klassieke kamermuziek en de cultuur van vijfduizend
jaar geleden. Die komen dan ook terug in de doelstelling van het Dr.
Aart A. de Veer Fonds, dat sinds oktober 2012 een feit is. Het begon eigenlijk met Ötzi, de prehistorische man
die in 1991 werd gevonden in de Alpen. 'Die vondst intrigeerde me, mede omdat ik gewerkt heb als fysisch
geograaf. Ötzi’s lichaam, dat vijfduizend jaar geleden in het gletsjerijs
was geconserveerd, was door de klimaatverandering aan de oppervlakte
gekomen. Aan zijn kleding en voorwerpen konden we zien hoe ontwikkeld de samenleving toen al was. Dat
vond ik fascinerend en ik dacht: daar
moet meer over te ontdekken zijn.'
In diezelfde periode ging hij zich afvragen wat er in de toekomst met
zijn bezittingen moest gebeuren. 'Ik
had een groot huis en geen kinderen.
Mijn familie mag wel iets van me erven, maar ik ging ook op zoek naar
een mooi doel. Dan ga je bedenken
FOTO: EMILIE HUDIG
wat je getroffen heeft in het leven.' Zo
kwam het dat hij in 2000 in zijn testament opnam dat een percentage van
zijn vermogen naar het Cultuurfonds
zou gaan voor onderzoek naar prehistorische culturen.
Galerie en concerten aan huis
Een aantal jaren eerder had hij zich in
de beeldende kunst gestort. 'Toen ik een
tentoonstelling organiseerde voor een
bevriende kunstenares, kreeg ik de
smaak te pakken. Vijftien jaar lang heb
ik een galerie aan huis gerund. Omdat
grote schilderijen te duur zijn voor kleine afnemers, had ik vooral grafiek en
keramiek. Kleinere, betaalbare stukken.'
Na zijn pensionering bedacht hij hoe
hij zijn leven wilde inrichten. 'Een jaar
lang heb ik in verschillende plaatsen op
huizen gepast om te kijken welke omgeving bij me aansloot. Ik besloot in een
grote stad te gaan wonen, mede vanwege de nabijheid van cultuur. Ik stopte
met de galerie en verkocht mijn huis.
Mijn nalatenschap groeide daardoor,
dus ben ik opnieuw met het Cultuurfonds gaan praten. Toen kwam de mogelijkheid ter sprake om vooruitlopend
op de nalatenschap een CultuurFonds
op Naam te laten ingaan voor een deel
van het vermogen. Dat vond ik een uitstekend idee.' De doelstelling in zijn
testament was erg beperkt, vond hij.
'Ik vroeg: kan het ook één fonds zijn
met een mix van doelen? Dat was geen
probleem, integendeel. Het maakt de
kansen op goede bestedingen alleen
maar groter. En zo is die doelstelling
uitgebreid naar beurzen voor kunstenaars om zich verder te bekwamen in
grafiek of keramiek, en uitvoeringen
van klassieke kamermuziek op kleine
podia. Dat laatste omdat ik cello speel
en zelf huisconcerten heb georganiseerd.
Ik denk dat kleine subsidies voor ensembles heel nuttig zijn.'
Met eigen ogen zien wat zijn fonds
doet, waardeert hij enorm. Zo kreeg
beeldend kunstenaar Ingrid Simons in
2013 een bijdrage voor haar onderzoek
'Ik ging op zoek naar een
mooi doel. Dan ga je
bedenken wat je getroffen
heeft in het leven.'
naar Portugees keramiek en Delfts
blauw (zie ook Beursbericht op blz. 26).
'Van het Cultuurfonds kreeg ik een
brief over deze besteding, en toen heb
ik gevraagd of ik haar kon ontmoeten.
Ze nodigde me uit voor een atelierbezoek. Dat was heel boeiend. Haar azulejos spreken me erg aan. Ik heb ze in
Portugal gezien als klassieke decoratie.
Zij schildert natuurimpressies, de weg
door het landschap van het leven. Dat
komt in alles terug wat ze maakt: grafiek, schilderijen en nu ook keramiek.
Ze schildert geen mensen. Eigenlijk een
bijzonder contrast met hoe ze als persoon overkomt, helemaal niet gesloten.'
Ellen Segeren
najaar 2014 cultuurbericht 19
Helaas
PRACHTIGE REEKS
NADERT VOLTOOIING MET
DE WOORDENAAR
Zonder Plantijn konden
wij elkaar vandaag wellicht helemaal niet goed
verstaan of begrijpen
LEZING VOOR
DONATEURS
20
Op dinsdag 27 januari 2015 vindt er
in Spui 25, Amsterdam, een gratis lezingenavond plaats over de Sleutelfigurenreeks in samenwerking met
Sandra Langereis en Johan Koppenol, auteur van het nog te verschijnen boek De polderaar: Jacob Cats
(1577-1660). De avond begint om
19:30 en zal tot ongeveer 21:00 duren. Donateurs van het Prins Bernhard Cultuurfonds kunnen reserveren via [email protected].
T
wintig jaar geleden nam
het Cultuurfonds het initiatief tot een biografieënreeks, om het belang van
dit genre als vorm van geschiedschrijving te stimuleren. Dit
leidde tot levensbeschrijvingen van
onder meer Koningin Wilhelmina,
Anton Philips en Aletta Jacobs. In
2009 kwam hierop een vervolg met
de Sleutelfigurenreeks, die op een
aantrekkelijke en toegankelijke manier acht personages uit de vijftiende
tot en met de negentiende eeuw belicht. Niet alleen hebben zij met hun
interessante leven iets blijvends nagelaten, ook geven zij een boeiend beeld
van hun tijd en van de Nederlandse
cultuur.
Onlangs verscheen het zesde deel:
De Woordenaar van Sandra Langereis,
over Christoffel Plantijn, ’s werelds
grootste drukker en uitgever.
Nominaties
De waardering voor de reeks is groot.
De biografie van Jacob Roggeveen, geschreven door Roelof van Gelder, was
dit jaar genomineerd voor de Libris
Geschiedenisprijs. En Annette Mooij
werd dit voorjaar met haar biografie
van Mina Kruseman genomineerd
voor de Erik Hazelhoff Roelfzema
Prijs. Het boek over Plantijn prijkte
op de shortlist voor de Libris Geschiedenisprijs 2014, samen met de biografie van Willem III. Dit laatste zegt genoeg: ‘Samen met de succesvolle uitgave van de Koningsbiografieën – over
Willem I, II en III - heeft de Sleutelfi-
nog maar twee te gaan
Meeleven met gravin Jacoba van Beieren in de woelige eerste helft van
de vijftiende eeuw? Aan boord stappen bij Jacob Roggeveen, op weg naar
de ontdekking van Paaseiland in 1722? Met Mina Kruseman strijden
voor vrouwenrechten in de negentiende eeuw? Of, nu ook, de wereld betreden
van Christoffel Plantijn, uitgever te Antwerpen in de zestiende eeuw...
gurenreeks wel aangetoond dat er
inderdaad veel belangstelling is voor
dit genre,' aldus Hendie Deijkers,
adviseur bestedingen bij het Cultuurfonds.
Met het nieuwe boek kunnen we dus
ook met Christoffel Plantijn meereizen door zijn tijd. Plantijn - of De
Woordenaar, zoals historica Sandra
Langereis hem in haar biografie
noemt - leefde van 1520 tot 1589. Als
Franse migrant streek hij neer in de
handelsmetropool Antwerpen. ‘Het
New York van de zestiende eeuw,’
aldus historica Langereis. En in dat
Antwerpen werd Plantijn niet alleen
de grootste uitgever maar vooral ook
een hele bijzondere, vertelt de
schrijfster. ‘Plantijn leefde op de
polsslag van zijn tijd; hij kende de
samenleving heel erg goed.' De uitgever had een neus voor wat er in de
samenleving gebeurde, had contacten in allerlei lagen van de bevolking, tot landsheer Filips II aan toe.
‘En daar probeerde hij met zijn
uitgaves op in te spelen,’ aldus
Langereis.
Onze allereerste woordenboeken
Zonder Plantijn konden wij elkaar
vandaag wellicht helemaal niet goed
verstaan of begrijpen. Hij publiceerde immers de allereerste woordenboeken van de Nederlandse taal.
Langereis: 'Om er zo voor te zorgen
dat de inwoners van de Noordelijke
en Zuidelijke Nederlanden een algemeen geaccepteerde taalstandaard
aangereikt kregen. Hij verwachtte
dat zijn blauwdruk voor een "algemeen beschaafd Nederlands" de Lage
Landen in cultureel en politiek opzicht zou samenbinden. Plantijn
hoopte zelfs dat de ambtenaren van
Filips II in Brussel de groeiende weerzin tegen de landsheer konden neutraliseren wanneer ze voortaan met
de inwoners zouden communiceren
in hun moedertaal.’
Met dit zesde boek uit de reeks nadert de Sleutelfigurenreeks inmiddels zijn voltooiing. In de pen zitten
nog boeken over Jacob Cats en Jacob
van Lennep. Dat wordt meegenieten
van het leven en werken van ‘Vadertje Cats’ en leren over de politieke
invloed van een schrijver…
Erica Bronkhorst
najaar 2014 cultuurbericht 21
Andere musea worden van harte uitgenodigd ook de
viering van Chanoeka (joods), Diwali (hindoeïstisch)
of het Suikerfeest (islamitisch) te belichten
Werelddierendag
EEN RELIGIEUZE FEESTDAG???
Wie kent nog de wortels van Kerstmis, Pasen of
Sinterklaas? Of, om nog een stapje verder te gaan, van
Werelddierendag, Halloween of Valentijnsdag?
Steeds minder mensen weten dat dit eigenlijk religieuze
feesten zijn. Museum Catharijneconvent wil dat veranderen met een landelijk educatieprogramma.
‘J
e wilt niet weten hoeveel mensen op een schilderij Maria en
Jezus niet herkennen, waarmee dus ook de oorsprong van
Kerstmis of Pasen hen ontgaat,’ vertelt Anite Haverkamp, conservator en educatiemedewerker bij Museum Catharijneconvent in Utrecht,
het nationaal museum voor christelijke kunst, cultuur en geschiedenis.
‘Vroeger was het geloof van de wieg
tot het graf en kon men ook de bijbehorende religieuze feesten duiden,
maar met de ontkerkelijking is dat
verdwenen. Toch willen bezoekers van
ons museum daar best meer over weten. Daarom zien wij het als onze taak
bezoekers op een serieuze maar ook
toegankelijke manier bij te praten. We
kozen om die reden het thema "Feest!"’
Christelijk en niet-christelijk
Fast feest food © Museum Catharijneconvent
22 cultuurbericht najaar 2014
Het Catharijneconvent vindt het onderwerp belangrijk genoeg voor een
permanente presentatie, ‘want als je
echt wilt dat het landt moet je langere
tijd uittrekken’, licht Haverkamp toe.
Haar museum is de initiatiefnemer en
trekker van een ambitieus landelijk
educatieprogramma dat tot doel heeft
in tien jaar tijd zoveel mogelijk mensen vertrouwd te maken met de wortels en betekenis van hun culturele (religieuze) erfgoed. Met als afgeleide
doelstelling een respectvolle omgang
met opvattingen van mensen uit verschillende culturen. Zelf beperkt het
Utrechtse museum zich gezien de ei-
BIJDRAGE
CULTUURFONDS
€ 50.000
voor werkvormen
en lesmateriaal
gen collectie tot christelijke feesten,
maar andere musea worden van harte
uitgenodigd om ook de viering van
Chanoeka (joods), Diwali (hindoeïstisch) of het Suikerfeest (islamitisch)
te belichten.
Een ander tabje
De permanente tentoonstelling Feest!
Weet wat je viert mikt allereerst op negen- tot twaalfjarigen: de ambitie is alle Nederlandse basisschoolkinderen
ten minste één keer in hun schoolcarrière te bereiken met dit project.
‘Maar voor volwassenen – ouders en
docenten - moet een bezoek aan de
tentoonstelling natuurlijk ook aantrekkelijk zijn. Daarom is dit onderwerp zo dankbaar: het nodigt generaties uit om elkaar te vertellen hoe zij
kerst vierden, of wat zij met Sinterklaas deden.' En veel mensen zullen
ervan opkijken dat Werelddierendag
wordt gevierd op de sterfdag van SintFranciscus, die intens van dieren
hield. Uiteindelijk moeten jaarlijks
90.000 basisschoolleerlingen aan het
programma deelnemen. Kleine com-
plicatie bij het verwezenlijken van die
ambitie is dat bijvoorbeeld Sinterklaas
niet op alle basisscholen – reformatorische, orthodox-joodse of islamitische
bijvoorbeeld – een even welkome gast
is, en dat een feest als Halloween bij
sommige gezindten zelfs uit den boze
is. Haverkamp: ‘We onderzoeken hoe
we het wat striktere protestantse onderwijs kunnen betrekken bij de kennisoverdracht over feesten die van
oorsprong vaak katholiek zijn. Ze kunnen het onderwerp onder een ander
tabje plaatsen, zoals kunstzinnige vorming, oriëntatie op jezelf en de wereld, of geschiedenis.’
Behalve Museum Catharijneconvent
doen inmiddels ook het Bijbels Museum en Museum Ons’ Lieve heer op Solder in Amsterdam mee, met presentaties en een kinderaudiotour. Verder is
er nog de website www.feestweetwatjeviert.nl en daarmee is de landelijke uitrol van het project gestart. Haverkamp hoopt dat nog veel meer Nederlandse musea aanhaken: 'Het zou
mooi zijn als ze hun eigen presentatie
Feest! In de stad. Pasen © Bijbels Museum
maken, met voorwerpen uit hun eigen collectie.’ Op diverse plaatsen in
het land zijn daarover gesprekken
gaande. De tentoonstelling valt deels
samen met de jaarlijkse presentatie
over het Sinterklaasfeest: het Huis van
Sinterklaas. Dit jaar worden de ontwikkelingen rond de figuur van Zwarte Piet zorgvuldig gevolgd. Thema is
‘Storm op zee’, met Sint Nicolaas als
beschermheilige van de zeelieden,
schippers en drenkelingen.
Yvonne Jansen
www.feestweetwatjeviert.nl
www.huisvansinterklaasinutrecht.nl
AANBIEDING VOOR
DONATEURS
Tot en met februari 2015 mag u op
vertoon van uw Cultuurpas gratis
naar Feest! Weet wat je viert als
u de tentoonstelling samen met
uw (klein)kind bezoekt. Eén gratis
entree per kind. Niet geldig in
combinatie met andere acties.
Kinderen tot en met 5 jaar hebben
gratis toegang.
23
donateursprofiel
N
ieuwsgierigheid. Dat verklaart
volgens Francisca van der Glas
uit Zeist haar belangstelling
voor kunst en cultuur. 'Heb ik van mijn
grootvader, die ik helaas alleen als
kind heb gekend. Een sociaal-liberale
onderwijzer die volksverheffing hoog
in het vaandel had staan,' vertelt Ciska,
zoals haar roepnaam luidt. 'Op een idealistische manier: als de mens meer
zou weten en begrijpen, zou de wereld
beter worden. Jammer genoeg is dat
niet altijd zo, maar die instelling, die
ook in mijn ouderlijk huis voortleefde,
heeft mijn nieuwsgierigheid gestimuleerd. Naar musea, dans, beeldende
FOTO: EMILIE HUDIG
FRANCISCA VAN DER GLAS:
'Als iets me vooraf niets zegt, doe
ik soms heel leuke ontdekkingen'
24 cultuurbericht najaar 2014
kunst. Ook als iets me vooraf niets zegt.
Dan doe ik soms heel leuke ontdekkingen.'
Ciska studeerde Italiaans, woonde perioden in Italië, was bureauredacteur bij
een wetenschappelijke uitgeverij en is
gek op dans. 'Ik heb altijd gedanst, sinds
mijn zevende. Van klassiek ballet tot
moderne dans, van alles. Ik ben al jaren
vriend van het Nederlands Dans Theater
maar ook van het Gemeentemuseum
Den Haag en een theatertje vlak bij
Zeist. Misschien ben ik daardoor ook
donateur geworden van het Prins Bernhard Cultuurfonds. Mijn zus is twee keer
als introducee meegegaan op donateursexcursie en is nu ook donateur. Ik heb
trouwens genoten van de excursie naar
DOMunder in Utrecht, waarvan ze iets
heel aantrekkelijks voor alle leeftijden
hebben gemaakt, en van de avondopenstelling in het Rijksmuseum. Wist je dat
de mozaïekvloeren in het museum door
Italiaanse terrazzowerkers zijn gerestaureerd? Er is in Noord-Italië een school
waar ze die vloeren leren maken en restaureren.'
Ciska vindt het werkterrein van het Cultuurfonds heel divers. 'Volgens mij
steunt het fonds vooral kleinere projecten en jongerenprojecten. Die zijn niet
altijd even geslaagd en dat zal het Cultuurfonds achteraf misschien ook vaststellen, maar dat is het risico van het
vak. Ze moeten wel een kans krijgen en
als het Cultuurfonds daarin voorziet, is
dat heel goed. Dans mis ik soms een
beetje, het fonds lijkt meer met theater
te doen. Wat ik overigens prima vind,
want dans komt daar vaak bij te pas.
Fantastisch vind ik de projecten die het
maken van muziek bevorderen onder
kinderen die daar anders niet toe komen. Gehandicapte kinderen of kinderen uit achterstandswijken bijvoorbeeld. Het is prachtig om te zien hoe
muziek mensen bij elkaar brengt en
agressie voorkomt. Muziek is zó wezenlijk in het leven.'
Vera Ros
BIJDRAGEN
CULTUURFONDS
GELDERLAND
€ 5.000 & € 1.000
voor resp. de tv-serie
en het boek
FOTO: HENK MITTENDORFF
Van wasserij
tot paradijsje
Hoe industrieel erfgoed verandert in een woon- en werkruimte
De IJsselstroom
D
e zus van Marian van Leeuwen attendeerde haar erop dat er een oude stoomwasserij – ‘écht iets voor
jullie’ – te koop stond in de uiterwaarden van de IJssel bij Zutphen.
Een goede inschatting, want Van Leeuwen,
geboren aan de oevers van de Lek en verslingerd aan het rivierenlandschap, viel als een
blok voor het monumentale gebouw. Dat
bood tot 1955 onderdak aan 'Waschinrichting IJselstroom' en later aan een palingrokerij. Vanaf de jaren zeventig van de vorige
eeuw raakte het in verval. Samen met haar
partner Silvester van Veldhoven zag ze voldoende mogelijkheden om het te transformeren tot een prachtige en energieneutrale
woon- en werkruimte, met daarbij nog een
ruimte voor de verhuur, bijvoorbeeld voor
kleinschalige symposia.
AANBIEDING VOOR
DONATEURS
U kunt de dvd en het boek samen
bestellen voor € 22,50 (korting € 5)
via www.deijsselstroom.info
onder vermelding van 'Cultuurfonds'
en het relatienummer dat op uw
Cultuurpas staat. Het boek is tevens
los verkrijgbaar (€ 17,50) in de
boekwinkel.
Daarvoor moesten de handen flink uit de
mouwen. Al snel na de koop in 2013 waren
de vergunningen rond en begonnen de restauratie en verbouw, die in 2015 voltooid
moeten zijn. De verschillende overheden –
Rijkswaterstaat, het Waterschap Rijn en IJssel, de provincie Gelderland en de gemeente
Zutphen – toonden op alle manieren hun
goede wil. Van Veldhoven, (restauratie)architect en eigenaar van het bureau Veldhoven
Architecten, maakte zelf het ontwerp: ‘Natuurlijk is het huis belangrijk, maar voor ons
telt toch drie keer de onovertroffen plek.’
En inderdaad: Denkend aan Holland zie ik breede rivieren traag door oneindig laagland gaan het is precies wat het omringende landschap
oproept.
Journalist/documentairemaker Peter Tetteroo zag in het project een film waarin onderwerpen als geschiedenis, industrieel erfgoed,
herbestemming en duurzaamheid bij elkaar
komen. Tetteroo volgde een deel van het
sloop- en bouwproces, wat resulteerde in de
zevendelige serie ‘De IJsselstroom’, inmiddels uitgezonden door Omroep Gelderland
en nu op dvd verkrijgbaar. Bovendien maakte fotografe/kunsthistorica Suzy Colpa een
boekje over de geschiedenis van de stoomwasserij. Op de Open Monumentendag, 13
en 14 september, is het aangeboden aan de
provincie Gelderland. Dan is het werk in uitvoering ook toegankelijk voor bezoekers.
Yvonne Jansen
www.deijsselstroom.info
najaar 2014 cultuurbericht 25
beursbericht
FOTO: ANNETTE BORN
INGRID SIMONS: 'Het is fijn als
mensen in je willen investeren'
Ingrid Simons
Scan deze pagina
met Layar om op
onze Facebook-pagina
meer ervaringen te
lezen van andere
bursalen.
Jaarlijks krijgen zo’n 175 jonge,
talentvolle afgestudeerden
uit alle disciplines aan
universiteit of hogeschool
een Cultuurfondsbeurs voor
een vervolgopleiding of –
onderzoek in het buitenland.
In elk Cultuurbericht een
verslag van een bursaal.
Kijk ook op onze Facebookpagina Bernhard Fellow.
26 cultuurbericht najaar 2014
P
ortugees keramiek kreeg beeldend kunstenaar Ingrid Simons in zijn greep. Zozeer dat ze de techniek van de azulejos
in haar werk wilde opnemen. Daar ging onderzoek in Nederland en Portugal aan vooraf. Het
Nederlandse onderzoek was mogelijk dankzij
het Dr. Aart A. de Veer Fonds (zie blz. 18).
‘Ik werk als schilder en graficus. Op doek schilder ik landschappen van de ziel, zoals ik ze
noem. Landschappen raken me vanwege hun
zwaarte en ik intensiveer die op het doek. In
Portugal zijn de schaduwen heel hard en is de
intensiteit er van nature, dus ik vond daar veel
herkenning toen ik er in 2010 naartoe ging
voor een werkperiode. Met keramiek was ik
nog niet zoveel bezig geweest, maar in Portugal zag ik de azulejos, de vaak met blauw beschilderde tegels en tableaus op muren van
huizen, en daar werd ik als het ware door opgezogen. Ik hou van het ambachtelijke, die gigantische tegelwanden, de eenvoud van het
blauw, het azul.
‘In Redondo vond ik een vakman die volgens
de traditie werkte maar ook openstond voor
het nieuwe. Bij hem heb ik mijn eerste azulejos
geschilderd. Dat was het begin van veel meer.
Inmiddels heb ik verschillende solo-exposities
gehad, ook in Portugal, waar ik het heel bijzonder vond dat de Portugezen mijn keramisch
werk mooi vonden. In Portugal beschilder ik
ook vazen die op ambachtelijke wijze gedraaid
zijn en niet perfect zijn afgewerkt. In Nederland beschilder ik gegoten vazen naar eigen
ontwerp, die juist heel strak zijn. Die tegenstelling vind ik mooi.
‘Op doek kun je met wit nog wel iets corrigeren, maar keramiek moet je direct goed beschilderen. Die techniek neem ik nu ook mee
in het schilderen op doek. Er is dus een mooie
wisselwerking ontstaan tussen de verschillende facetten in mijn werk. Dit is een resultaat
van het onderzoek naar de Portugese en Nederlandse tradities van azulejos en Delfts
blauw, dat ik heb kunnen doen dankzij het
Cultuurfonds. Die ondersteuning heeft mijn
werk een enorme boost gegeven doordat ik
tijd, energie en materiaal kreeg: alles wat nodig was om in mijn beroepspraktijk een stap te
maken. Het is fijn als mensen in je willen investeren, dit soort kansen is nodig om je te
kunnen blijven ontwikkelen, ook als je al een
tijd als kunstenaar werkt.’
Ellen Segeren
aanbiedingen
CULTUURBERICHT
NAJAAR 2014
Variété: Dansen op een
glazen plafond
Bijdrage Cultuurfonds 20.000
Verrassend variété met diepgang door schrijvers, dichters,
muzikanten, een singer-songwriter, een cabaretière en een
tapdanseres. Een unieke bundeling sterke vrouwen die hun
talent vol elan en overtuiging
vieren. Met Sanne Wallis de
Vries, Frédérique Spigt en een
keur aan schrijvers, dichters en
musici zoals Anne Vegter en
Esther Apituley.
www.amanti-d-arti.nl
In plaats van € 25 betaalt u € 20
voor de toegangsprijs en een
hapje/drankje tijdens de Meet
& Greet na afloop. Het betreft
de try-out op zondagmiddag
25 januari 16:00 in Theater
Maitland Driebergen. Gratis
Parkeren. Kaarten kunnen
besteld worden via
www.amanti-d-arti.nl o.v.v.
'CODE 2’. Vergeet niet uw
Cultuurpas mee te nemen.
Theatervoorstelling Horror
Expositie Let’s Party
Bijdrage Cultuurfonds € 25.000,
waarvan € 9.000 uit het budget
Theater en € 16.000 uit het
Scato Gockinga Fonds
Bijdrage Cultuurfonds 10.000
HORROR, de nieuwe voorstelling van
Jakop Ahlbom, is een hommage aan
het horrorgenre. Het wordt een
meeslepend, spannend en visueel
theaterspektakel, dat past in de serie beeldende voorstellingen die Jakop Ahlbom de afgelopen jaren
heeft gemaakt zoals Vielfalt, Innenschau, Het Leven een gebruiksaanwijzing en Lebensraum.
Première: wo 3 december 2014 Toneelschuur Haarlem, tournee t/m 28
februari 2015.
www.toneelschuur.nl en
www.jakopahlbom.nl
Op vertoon van de Cultuurpas aan
de kassa betaalt u € 16 in plaats van
€ 20 voor de try-outs in Toneelschuur
Haarlem van donderdag 27 november t/m dinsdag 2 december (zondag
uitgezonderd). U kunt alleen telefonisch reserveren voor deze actie via
(023) 51 73 910. Vermeld daarbij de
Cultuurfondsactie.
In Let’s Party, een expositie in de
Amsterdamse Bijlmer, presenteert
Imagine IC de eigentijdse partycultuur als ‘a sign of the times’. Het
project is een ontdekkingstocht
naar feesten anno nu en naar de rituelen en trends in de dancecultuur.
Zie voor openingstijden
www.imagineic.nl
Op vertoon van uw Cultuurpas in de
zaal krijgt u een gratis rondleiding
door Let’s Party. Met een glaasje
prik in de hand wordt u door een
verteller meegenomen in de wereld
van eigentijdse feestculturen. Deze
aanbieding loopt t/m 23 november
2014.
Tentoonstelling The Future of Fashion is Now
Bijdrage Cultuurfonds € 25.000 uit
het Breeman Talle Fonds
Museum Boijmans Van Beuningen
presenteert dit najaar de mode
van de toekomst. Een kledingstuk
dat op emoties reageert, kantpatronen die uit een plant groeien,
textiel dat zichzelf afbreekt en mode die mensen door een rits letterlijk verbindt. Vanuit een kritische
blik op het huidige modesysteem
komen ruim vijftig internationale
ontwerpers met innovatief werk
op het raakvlak van mode en
kunst. Met de jongste generatie
modeontwerpers van over de hele
wereld tot gerenommeerde vernieuwers zoals Viktor&Rolf, Hussein Chalayan en Iris van Herpen.
www.boijmans.nl
Donateurs van het Prins Bernhard
Cultuurfonds krijgen € 2,50 korting op The Future of Fashion is
Now op vertoon van hun Cultuurpas aan de kassa. Deze actie is geldig t/m 18 januari 2015, voor
maximaal twee personen. De actie
geldt niet in combinatie met andere acties of kortingen.
Op deze pagina en hiernaast bij de bonnen treft u een selectie aan
van de aanbiedingen die wij onze donateurs regelmatig kunnen doen.
Bekijk ook www.cultuurfonds.nl/nieuws/acties-voor-donateurs
voor nieuwe aanbiedingen.
Vaak zal bij een aanbieding om uw Cultuurpas worden gevraagd.
Deze pas is exclusief voor donateurs van het Cultuurfonds.
Bent u donateur en heeft u geen Cultuurpas ontvangen?
Mail dan naar [email protected] (vergeet uw adresgegevens niet
te vermelden) of bel tijdens kantooruren naar (020) 520 6130.
najaar 2014 cultuurbericht 27
deze pag. komt er niet in
pag hiernaast =
flap
aanbiedingen
vervolg
#
Publicatie
Marita Mathijsen
Historiezucht. De obsessie met het verleden
in de negentiende eeuw
Als donateur van het
Prins Bernhard Cultuurfonds krijg ik op vertoon
van deze bon in de boekhandel € 5 korting op
het boek Historiezucht.
De obsessie met het
verleden in de negentiende eeuw
door Marita Mathijsen.
Bijdrage Cultuurfonds : € 6.500
In Historiezucht laat Marita Mathijsen zien hoe het verleden
in de negentiende eeuw werd gedemocratiseerd. In haar bekende persoonlijke en meeslepende stijl komt ze met provocerende inzichten, die aansporen tot nadenken over wat geschiedenis eigenlijk betekent. Historiezucht stond op de longlist van de Libris Geschiedenis Prijs 2014.
#
kortingsbon
Op vertoon van de bon hiernaast in de boekhandel krijgt u
€ 5 korting. U betaalt geen € 32,50 maar € 27,50.
Ja, ik geef cultuur de kans en word donateur
Geef het Cultuurfonds cadeau!
Kent u iemand die cultuur, natuur en wetenschap ook belangrijk vindt?
Geef hem/haar eens een jaar Cultuurfonds cadeau*!
Graag wil ik met mijn bijdrage steun verlenen aan het volgende
culturele doel van het Prins Bernhard Cultuurfonds:
Mijn gegevens:
Beeldende kunst
Theater en Muziek
M/V
Naam en voorletters:
Adres:
Natuur
Monumentenzorg
Beurzen
Geschiedenis en Letteren
Algemeen (kruis svp één hokje aan)
Ik machtig hierbij het Prins Bernhard Cultuurfonds om van mijn
hieronder genoemde bank/girorekening een donatie af te schrijven van
Postcode en woonplaats:
Per maand
Telefoon: €4
€ 7,50
€ 10
Ander bedrag €
Email: Per jaar
€ 35
Naam en voorletters
Ik machtig het Prins Bernhard Cultuurfonds om eenmalig € 35 van
mijn rekening af te schrijven ten bate van een donateurschap voor:
Adres
M/V
Adres: € 100
per maand / kwartaal / jaar
Bankrekening: Naam en voorletters:
€ 50
M/V
Postcode en plaats
Telefoon Postcode en woonplaats: E-mail
Telefoon: Email:
Geboortedatum: Datum: Geboortedatum:
Ik ontvang graag het digitale CultuurNieuws
Handtekening: najaar 2014
Bank- of girorekening
Welkomstcadeau:
DVD 'de Drie Koningen van Oranje'
Het Plint notitieblok/muismatje
Fotoboek ‘Hein Wertheimer: Amateurfotograaf ’
Publicatie ‘De staat van het mecenaat’
Stuur het cadeau direct naar de ontvanger
Stuur het cadeau naar mij, ik wil het zelf overhandigen **
* De ontvanger krijgt de Cultuurpas, een jaar lang Cultuurbericht en een welkomstcadeau
** We proberen dit zo snel mogelijk af te handelen, maar hou rekening met een verzendtijd van 1 á 2 weken.
Handtekening
Ik ontvang graag als welkomstcadeau:
DVD 'de Drie Koningen van Oranje'
Het Plint notitieblok/muismatje
Fotoboek ‘Hein Wertheimer: Amateurfotograaf ’
Publicatie ‘De staat van het mecenaat’
najaar 2014
KORTING
€5
Actienummer 90211461
Auteur Marita Mathijsen
Titel Historiezucht. De obsessie met het
verleden in de negentiende eeuw
ISBN 9789460041440
Prijs € 32,50
Actieprijs € 27,50
Korting € 5,Begindatum 01-11-14
Einddatum 01-02-15
#
U kunt deze bon in een
ongefrankeerde envelop sturen aan:
U kunt deze bon in een
ongefrankeerde envelop sturen aan:
Prins Bernhard Cultuurfonds
Prins Bernhard Cultuurfonds
Antwoordnummer 10512
Antwoordnummer 10512
1000 RA Amsterdam
1000 RA Amsterdam
Wat is de
st tussen
m
o
k
n
e
e
over
het Vondelpark
& de H
oge
Veluwe?
B
e
i
d
e
wer
den
ce
g
e
s
me
teund
door een
s.
na
Word ook mecenas en
lever een bijdrage aan de
geschiedenis van morgen.
Ga naar www.dekunstvanhetgeven.nl
en ontdek de vele vormen van geven en
nalaten aan cultuur, natuur en wetenschap.