Transcript Jaarverslag DO 2011 - Protestantse Kerk in Nederland

Jaarverslag en jaarrekening
over het boekjaar 2013 van de
Protestantse Kerk in Nederland
Uitgebracht door:
Bestuur van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland
Utrecht, 12 mei 2014
Rapport kleine synode
d.d. 20 juni 2014
VA 14-01
Inhoudsopgave
Highlights
5
1
Kerncijfers
8
2
Activiteiten programmalijnen
10
Institutionele Ondersteuning (inclusief Leden Registratie Protestantse Kerk)
Kerk in Ontwikkeling
Missionair Werk en Kerkgroei
Kerk in Actie
Jeugdwerk Protestantse Kerk
Protestants Centrum voor Toerusting en Educatie
Expertisecentrum
Mobiliteitsbureau predikanten
Werkbegeleiding predikanten en kerkelijk werkers
Communicatie & Fondsenwerving
Overige centrale doelbestedingen
10
17
21
26
27
30
34
36
38
41
43
Beleidsplanperiode 2013 - 2016
44
Visienota en beleidsplan 2013 – 2016
Jaarplannen 2014 en begroting 2014
44
45
Bestuur en directie
47
Verantwoordingsverklaring
Verslag bestuur en directie
47
49
Vrijwilligers en Personeel
55
Vrijwilligers
Personeel
55
55
6
Risicobeheersing
59
7
Duurzaamheid
62
8
Financiën
65
Balans
Staat van baten en lasten
Quotum
Duurzaamheid en Beleggingen
Solidariteitskas
65
67
71
72
75
Jaarrekening
77
3
4
5
9
10
11
Balans (na resultaatbestemming)
Staat van baten en lasten
Resultaatverdeling
Kasstroomoverzicht
Waarderingsgrondslagen
Toelichting op de balans
Toelichting op de baten en lasten
77
78
80
81
82
87
100
Overige gegevens
118
Vaststelling
Gebeurtenissen na balansdatum
Controleverklaring van de onafhankelijke accountant
118
118
119
Lijst van afkortingen
121
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
2
Colofon
Dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland
Postbus 8504
3503 RM Utrecht
Telefoon:
(030) 880 1880
Email:
[email protected]
Internet:
www.pkn.nl
Bezoekadres: Joseph Haydnlaan 2a, 3533 AE Utrecht
Protestantse Kerk in Nederland
Op 1 mei 2004 is de Protestantse Kerk in Nederland tot stand gekomen. De Protestantse Kerk in
Nederland is bij notariële akte opgericht, als voortzetting en rechtsopvolger van de Nederlandse
Hervormde Kerk (NHK), de Gereformeerde Kerken in Nederland (GKN) en de Evangelisch-Lutherse
Kerk (ELK) in het Koninkrijk der Nederlanden.
Het kerkgenootschap wordt geregeerd door haar eigen statuut, bestaande uit de kerkorde en
ordinanties van de Protestantse Kerk, alsmede de overgangsbepalingen en generale regelingen
behorende bij de kerkorde. De Protestantse Kerk in Nederland wordt vertegenwoordigd door de
preses en de scriba van de generale synode.
Dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk
De generale synode van de Protestantse Kerk in Nederland laat zich, overeenkomstig ordinantie 11
artikel 18 lid 1 en 2 van de kerkorde, voor de verzorging van de generale financiën van de kerk
bijstaan door het bestuur van de dienstenorganisatie, die de aan zijn zorg toevertrouwde
vermogensrechtelijke aangelegenheden van de Protestantse Kerk in Nederland beheert.
De dienstenorganisatie ondersteunt de kerk, de gemeenten en allen die daarbinnen werken:
 in hun betrokkenheid op God, op elkaar en op de wereld;
 in het getuigenis van Jezus Christus;
 in de dienst van gerechtigheid en barmhartigheid.
Daarbij verricht zij haar activiteiten in verbondenheid met andere kerken en maatschappelijke
organisaties in binnen- en buitenland. Om haar taken namens de kerk en gemeenten uit te kunnen
voeren:
 werkt zij dienstverlenend op basis van de vraag om ondersteuning en toerusting van het kerkelijk
kader, gericht op het beheer en de opbouw van de gemeente, de groei en de verdieping van het
geloof en de theologische reflectie, de viering en beleving in de liturgie en de dienst aan de
samenleving;
 draagt zij mede zorg voor de opleiding en nascholing van predikanten, kerkelijk werkers en ander
(vrijwillig) kader;
 ondersteunt zij het geloofsgesprek en het spreken en leven van de kerk door studies en
handreikingen, ook op het gebied van de geestelijke, politieke en economische krachten in de
wereld;
 organiseert zij het werk zo veel mogelijk aansluitend op de vragen van de gemeenten en van het
kerkelijk kader, in de vorm van een concreet en transparant aanbod;
 voert zij het werk uit binnen de beleidskaders die door de ambtelijke vergaderingen van de kerk
zijn gesteld, op basis van de kerkorde;
 heeft zij de verantwoordelijkheid om zorgvuldig om te gaan met mensen en middelen.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
3
Organisatie Protestantse Kerk in Nederland
Het organogram van de Protestantse Kerk in Nederland met haar dienstenorganisatie kan als volgt in
kaart worden gebracht:
Generale Synode
Kleine
Synode
Moderamen
Bestuur xx
Advies
Directie
CRO
Generale Raad
van Advies
Classis
Ev.Luth.Synode
Expertisecentrum
HRM
Financiën & Control
Facilitaire zaken
Communicatie &
Fondsenwerving
K e r k e n r a d e n
Programma
Institutionele
Ondersteuning
Programma
Kerk in Actie
Lutherse leden Prot. Kerk
Programma
MW & KG
Programma
Jeugdwerk
Programma
Kerk in Ontwikkeling
Steunpunten
Noord
Dienstenorganisatie - Ambteijke organisatie - Deskundige kerkleden (vrijwilligers)
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
Midden
Zuidoost
Zuidwest
4
Highlights
Hierbij bieden wij u het jaarverslag en de jaarrekening 2013 aan van de Protestantse Kerk in
Nederland. In 2013 was het beleidsplan ‘Met hart en ziel’ leidend voor het beleid van de
dienstenorganisatie. Dit beleidsplan is gebaseerd op de visienota 'De hartslag van het leven’.
Strategie en beleid
In de nieuwe beleidsplanperiode zijn de accenten:
 Ontzorgen van gemeenten op het gebied van kerkgebouwen, predikanten in kleine gemeenten en
administratieve processen. In 2013 zijn we gestart met de eerste plaatsingen vanuit de
mobiliteitspool voor predikanten en expertmeetings over de gebouwenproblematiek in de
Protestantse Kerk. De Leden Registratie Protestantse Kerk (LRP) heeft SEPA volledig
geïntegreerd in het systeem. Ook de activiteiten van het project Ondersteuning geldwerving
Plaatselijke Gemeenten(OPG) moeten hier worden genoemd;
 Honderd protestantse pioniersplekken in Nederland. Op weg van 6 naar 100 pioniersplekken
ontmoeten we veel enthousiasme vanuit de plaatselijke gemeenten;
 Kerk in Actie als bondgenoot van de plaatselijke gemeente.
Vanwege noodzakelijk geachte bezuinigingsmaatregelen dient de basisformatie van de dienstenorganisatie in de beleidsplanperiode 2013-2016 met vijftig fte’s te worden verkleind. Deze aanname in
het beleidsplan was destijds gebaseerd op de formatieomvang van de goedgekeurde begroting 2012
van 312 fte’s. Op grond van de begrote formatie in 2014 van 276 fte’s en de werkelijke gemiddelde
bezetting in 2013 van ruim 269 fte’s ligt de daling nu tussen de 35 - 40 fte’s.
Hydepark
Na de besluitvorming door de generale synode (november 2012) is de projectorganisatie gestart met
de voorbereidingen voor de ontwikkeling van een nieuw Hydepark. Hierover zijn veel contacten
geweest met de burgerlijke gemeente Utrechtse Heuvelrug, de Welstandscommissie en de Provincie
Utrecht. Dit heeft geleid tot een procedure voor een wijziging van het bestemmingsplan. Dat dit
project veel voeten in de aarde heeft, komt ook doordat Hydepark is gelegen in de ecologische
hoofdstructuur. Er is veel onderzoek verricht naar effecten op het verkeer, de vleermuizen, de bomen
etc.
De Bijzondere Commissie van Rapport is geïnstalleerd en met overtuiging aan haar taak begonnen.
De Commissie heeft frequent de Synode over haar activiteiten en oordeelsvorming geïnformeerd.
De juridische structuur werd ingericht met de oprichting van de protestantse stichting Hydepark
Beheer door de kleine synode. Het bestuur van de dienstenorganisatie heeft besloten een dotatie aan
Hydepark beheer te doen voor de aanloopkosten in 2013.
Ook werden er activiteiten ontplooid voor de fondsenwerving voor de inrichting van een nieuw
Roosevelthuis. Veel diaconieën hebben spontaan gereageerd op een eerste verzoek om steun. In
2014 en 2015 zullen er meer acties volgen. Als alles conform planning verloopt hopen we in het
eerste kwartaal van 2016 het nieuwe complex te openen.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
5
Synode
Het programma Institutionele Ondersteuning is verantwoordelijk voor het systeem Leden Registratie
Protestantse Kerk (LRP). Het is goed om te constateren dat het systeem SEPA-proof is en dat
daarnaast hard gewerkt is aan de verbetering van de performance van het systeem.
Met betrekking tot de toepassing van de kerkorde proberen we soepel te zijn waar het kan en streng
waar nodig.
.
Kerk in Ontwikkeling
De gemeenteadviespraktijk is van vitaal belang voor onze dienstverlening. De doelstellingen rond
betaalde dienstverlening per fte werden behaald.
In het project SAGE (Samenwerking Gemeenten) worden gemeenten op een uitdagende manier
gestimuleerd om met elkaar aan het werk te gaan. Rond de startzondag werd gewerkt met het thema
‘Met hart en ziel: geloven’. Veel gemeentes bestelden via de website de ontwikkelde materialen,
waaronder een uitnodigingskaart en het boekje “100 tips en stops rond Missionair gemeentezijn”.
Hiernaast is er een krant voor de kerstcampagne gemaakt en een website waar gemeenten
informatie kunnen delen. De oplage van de krant (200.000 exemplaren) was nagenoeg uitverkocht.
In 2013 vond voor de derde keer het project The Passion plaats, dit keer in Den Haag. Het project
kende ook nu weer een zeer positief resultaat, met 2,3 miljoen kijkers en 15.000 aanwezigen bij het
evenement.
Missionair Werk & Kerkgroei (MWK)
De protestantse pioniersplek die in 2013 de meeste belangstelling kreeg was de nieuwe digitale
gemeente MijnKerk.nl.Tegelijkertijd bruist het in het land met ideeën van pionierende gemeenten.
Jeugdwerk (JOP)
Harmen van Wijnen vertrok als programmamanager Jeugdwerk naar de Christelijke Hogeschool Ede.
Zijn laatste notitie was Terug naar de Bron. Dit document was richtinggevend in de bezinning op
welke wijze JOP in de toekomst het jeugdwerk van onze gemeenten verder kan ondersteunen. Alle
lokale jeugdwerkers gingen van JOP naar de mobiliteitspool bij HRM. De omvang van de lokale
werkers vertoont een lichte daling. Een groot succes is Sirkelslag met nieuwe records qua
deelnemers en deelnemende gemeenten.
Kerk in Actie
Er is zorg rond de inkomstenontwikkeling van de structurele programma’s op het gebied van Zending
en Werelddiaconaat. De acties voor de nood in Syrië en de Filippijnen werden door de gemeenten
royaal en van harte ondersteund, soms rechtstreeks naar Kerk in Actie of via de Samenwerkende
Hulp Organisaties.
De ICCO coöperatie heeft zich in 2013 doorontwikkeld, hoewel er zorgen zijn over de toekomstige
overheidssteun. Kerk in Actie heeft een toezegging gedaan voor het investeringsfonds om het midden
en kleinbedrijf in het zuiden te steunen.
Een mooie parel aan de kroon van het diaconale
binnenland werk is het project Schuldhulpmaatje
waar veel plaatselijke gemeenten aan meedoen
om mensen in financiële problemen te helpen uit
de schulden te raken en te blijven.
Mobiliteitspool
e
De uitwerking hiervan heeft in het 1 half jaar 2013 plaatsgevonden. Na de zomer is een voorzichtige
start gemaakt met de overkomst van de JOP lokale werkers en zijn de eerste predikanten via de pool
in gemeenten beroepen.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
6
Communicatie en Fondsenwerving (C&F)
C&F is hard aan het werk om de fondswervende activiteiten van nieuw elan te voorzien. De eerste
resultaten van OPG zien er positief uit. De kerstcampagne op TV ‘Komt allen tezamen’ leidde tot veel
aandacht in de media.
Shared Service Center (SSC)
In 2013 zijn er voorbereidingen getroffen en heeft er besluitvorming plaats gevonden rond de vorming
van het Shared Service Center. Vanaf 1 januari 2014 werken ICCO en Dienstenorganisatie samen op
het gebied van Financiën, P&O en Informatie Technologie (IT).
Financiën
We zijn blij dat we het jaar 2013 hebben kunnen afsluiten met een positief resultaat van € 420k. Met
name door een behoudend aannamebeleid is dit gerealiseerd. Het resultaat wordt ten gunste
gebracht van de continuïteitsreserve.
Personeel / ondernemingsraad
Het ziekteverzuim van de dienstenorganisatie is in 2013 gedaald naar 3,8% en ligt daarmee onder de
norm van 4%. Veel langdurig zieke medewerkers zijn in 2013 hersteld of hebben het werk weer
gedeeltelijk hervat.
In 2013 adviseerde de Ondernemingsraad positief over de investering voor de nieuwbouw van het
vakantie- en conferentiehotel op het landgoed Hydepark, over de overgang van de lokale JOPjeugdwerkers naar de mobiliteitspool van HRM en over de vorming van het Shared Service Center.
De ondernemingsraad stemde, op het vlak van de arbeidsomstandigheden, in met de uitvoering van
het plan van aanpak in het kader van de Risico Inventarisatie en Evaluatie. In oktober vond het
jaarlijkse gesprek plaats met het bestuur van de dienstenorganisatie. Gezamenlijk werd van
gedachten gewisseld over actuele ontwikkelingen en over de toekomst van de Protestantse Kerk en
haar dienstenorganisatie.
Dankzegging
Dit jaarverslag toont een overzicht van het werk in 2013 en een selectie van specifiek behaalde
resultaten. Wij danken alle betrokken vrijwilligers, medewerkers en anderen die aan de resultaten
hebben bijgedragen voor de getoonde input en inzet. Zonder hen was dit niet mogelijk geweest.
Vaststelling jaarstukken
Conform ordinantie 11, artikel 18, laat de generale synode zich voor de verzorging van de generale
financiën bijstaan door het bestuur van de dienstenorganisatie. Overeenkomstig artikel 13 van de
generale regeling voor de dienstenorganisatie legt het bestuur van de dienstenorganisatie de
opgestelde jaarrekening ter vaststelling voor aan de kleine synode.
Het bestuur heeft het genoegen op grond van deze jaarstukken en ondersteund door een
goedkeurend advies van de auditcommissie, het volgende preadvies uit te brengen:
 De onder zijn verantwoordelijkheid opgestelde jaarstukken van de Protestantse Kerk in
Nederland voldoen aan de Richtlijn Fondsenwervende Instellingen (650) van de Raad voor de
Jaarverslaggeving;
 Het bestuur adviseert de van een controleverklaring voorziene jaarrekening 2013 van de
dienstenorganisatie, die sluit met een positief resultaat van € 507k ten gunste van de
continuïteitsreserve, vast te stellen;
 Het bestuur wordt door middel van de vaststelling van de jaarrekening gedechargeerd ter zake
van het gevoerde beheer (artikel 13.2 generale regeling dienstenorganisatie).
Namens het bestuur en de directie van de dienstenorganisatie,
G. Prins,
Voorzitter bestuur dienstenorganisatie
Jaarrekening 2013
H. Feenstra,
Algemeen directeur
Protestantse Kerk in Nederland
7
1
Kerncijfers
De kerncijfers geven inzicht in de financiële gang van zaken van de Protestantse Kerk in Nederland.
Voor specifieke kengetallen voor Kerk in Actie wordt verwezen naar het afzonderlijke jaarverslag
2013 van Kerk in Actie.
Kengetallen
Norm
minimaal maximaal
Balanstotaal in € 1.000
Resultaat continuïteitsreserve in € 1.000
Risicoreserve in % (tot en met 2011)
Continuïteitsres. in % (nw. beleid v.a. 2012)
Baten in € 1.000
Lasten in € 1.000
Bestedingspercentage baten
Bestedingspercentage lasten
Kosten fondsenwerving in %
Kosten beheer & administratie in %
Begroting
2014
PKN-DO
Rekening
2013
PKN-DO
Rekening
2012
PKN-DO
Rekening
2011
PKN-DO
Rekening
2010
DO
80.500
0
76.934
507
80.364
1.217
85.061
558
63,0%
43.077
972
59,9%
57,4%
59,3%
55,8%
59.087
62.454
88,5%
83,7%
9,2%
12,2%
64.172
67.018
90,0%
86,2%
10,7%
10,3%
63.613
68.377
92,4%
86,0%
12,5%
10,0%
75.894
74.132
85,1%
87,1%
11,9%
9,0%
83.849
74.269
70,8%
80,0%
10,6%
10,1%
22.107
4,00%
276,3
68,9
20.419
3,80%
269,3
59,7
18.867
4,39%
280,4
59,8
18.628
4,14%
281,2
58,3
18.675
5,50%
275,0
53,5
40% - 60%
33% - 67%
min 70%
min 70%
9% - 12,5%
10% - 12%
Salarislasten in € 1.000
Ziekteverzuim in %
Basisformatie in fte
Bijzondere formatie in fte
Grafiek continuïteitsreserve
% continuïteitsreserve
70%
65%
60%
55%
norm maxim aal
norm minimaal
50%
realisatie
45%
40%
35%
30%
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Jaar
De normering van de continuïteitsreserve werd in 2012 geactualiseerd. Hierdoor is de bandbreedte
groter geworden. Bij deze normering wordt nu uitgegaan van de totale personeelskosten inclusief
bijzondere aanstellingen, verhoogd met een opslag voor overige verplichtingen.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
8
Grafiek bestedingen
Verdeling totale lasten Protestantse Kerk in 2013
10,3%
3,5%
Bestedingen aan doelstellingen
Kosten werving baten
Kosten beheer en administratie
86,2%
Grafiek verloop basisformatie
Verloop basisformatie Dienstenorganisatie in fte's
450
425
400
375
Begroot
350
Werkelijk
325
300
275
250
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Jaar
Grafiek verloop bijzondere formatie
Verloop formatie bijzondere aanstellingen in fte's
80
70
60
50
Begroot
40
Werkelijk
30
20
10
0
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Jaar
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
9
2
Activiteiten programmalijnen
In dit hoofdstuk wordt op hoofdlijnen per doelstelling verslag gedaan van de activiteiten (van de
dienstenorganisatie) van de Protestantse Kerk in Nederland in 2013.
Het werk van de programmalijnen wordt geïllustreerd met een beknopt financieel overzicht dat inzicht
geeft in de besteding naar de verschillende (hoofd-)doelstellingen per programmalijn en in het
jaarresultaat. Deze cijfers wijken af van de staat van baten en lasten van de officiële jaarrekening,
omdat in deze bestedingen aan de doelstellingen ook zijn begrepen de fondsenwervingskosten, de
onderlinge bijdragen, alsmede de kosten voor beheer en administratie. Laatstgenoemde kosten
dienen volgens de richtlijn 650 voor de jaarverslaggeving afzonderlijk in de staat van baten en lasten
gepresenteerd te worden.
Institutionele Ondersteuning
Het programma Institutionele Ondersteuning (IO) levert een bijdrage aan het leiding geven aan het
leven en werken van kerk en gemeenten. Dit krijgt gestalte in de ondersteuning van de ambtelijke of
institutionele organisatie van de kerk op zowel inhoudelijk als functioneel vlak, in de vorm van het
geven van advies, begeleiding en (facilitaire) ondersteuning.
De aandacht is vooral gericht op:
 de uitvoering van het werk van de bovenplaatselijke ambtelijke vergaderingen en de daarmee
samenhangende organen en colleges, en de communicatie daarover;
 de zorg voor en ontwikkeling van een doeltreffende, flexibele en eigentijdse organisatie en
kerkordelijke inrichting van kerk en gemeenten;
 de zorg voor de inrichting en functioneren van de Ledenregistratie van de Protestantse Kerk
(LRP). Vanwege deze specifieke taken wordt na de rapportage over het programma IO separaat
over LRP gerapporteerd.
Institutionele Ondersteuning (exclusief LRP)
De lasten van de programmalijn Institutionele Ondersteuning naar hoofddoelstelling zien er als volgt
uit:
Hoofddoelstellingen
Rekening
Begroot
Rekening
(x € 1.000)
2013
Synodewerk
Juridische zaken
Classicale Ondersteuning
Kerkbeheer
Kerkelijke bijdragen
Oecumene
Lutherse Zaken
Totaal lasten
Middelen toebedeeld aan andere programma's en stafafd.
Fondsenwervingskosten vrijwillige geldwerving
Bij: resource resultaat
2013
1.106
619
1.041
834
188
369
107
4.264
1.132
833
1.066
732
190
350
209
4.512
1.190
673
915
780
155
347
41
37
54
-28
Totaal doelstellingen
4.277
Resultaatverdeling Institutionele ondersteuning
(x € 1.000)
- risicoreserve (inclusief resourcebegroting)
- regionale bestemmingsreserves
- Lutherse fondsen
Totaal resultaat
2012
Rekening
2013
172
-16
-22
134
4.060
85
4.549
Begroot
2013
-16
-24
-40
4.199
Rekening
2012
511
511
Het positieve resultaat op de risicoreserve ad € 172k komt met name door een lagere personele
bezetting.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
10
Synodewerk (€ 1.106k, begroot € 1.132k)
Generale synode
De generale synode kwam in 2013 in drie zittingen bijeen. Als gevolg van de evaluatie van de
kerkorde gebeurde dat in verkleinde samenstelling, namelijk met één afgevaardigde per classis.
Daarvoor stelde de synode een aangepaste Huishoudelijke Regeling vast. Voor het eerst werd een
vrouwelijke preses gekozen in de persoon van Ds. K. van den Broeke. In het oog springende
beslissingen waren: het vrijgeven voor beproeving in de kerk van het ‘Liedboek – Zingen en bidden in
huis en tuin’; vaststelling van de ethische handreiking ‘Familie als gegeven – leven in een web van
relaties’; de aanvaarding van de eindrapportage van de Beraadsgroep Catechese; definitieve
vaststelling van wijzigingen van de kerkorde over de migrantengemeente, het jaargesprek in de
kerkenraad, de verankering van het jaargesprek en het ambt na een tuchtmaatregel.
Verder beraadde de synode zich over een vervolgstap in de voortgaande bezinning op het kerkelijk
ambt en de toekomstige agenda en werkwijze van de synode. De agenda was minder vol dan
voorgaande jaren. Hierdoor kwam er meer ruimte voor onderling gesprek en bezinning tijdens de
vergaderingen. Deze ontwikkeling wordt door de synode als een weldaad ervaren.
Kleine synode
De kleine synode keurde de diverse jaarrekeningen goed. Zij besloot tot oprichting van een tweetal
stichtingen ten behoeve van Hydepark en tot nader onderzoek naar de mogelijkheden om diverse
stichtingen (waaronder Kerk en Wereld) te integreren. Dit leidde in het najaar tot het besluit om de
werkzaamheden van Stichting Kerk en Wereld en Stichting de Zending onder te brengen in het werk
van de landelijke kerk dat door de DO wordt uitgevoerd.
Moderamen
Het moderamen hield zich ook dit jaar bezig met de voorbereiding en uitvoering van de besluiten van
generale en kleine synode, o.m. door de planning en voorbereiding van de vergaderingen en het
verstrekken van vervolgopdrachten aan vooral de Dienstenorganisatie. Ook werden geregeld
ontvangsten belegd met colleges, commissies en delegaties van diverse gremia, ter bespreking van
hun werkzaamheden, gezamenlijke taken of met het oog op onderlinge afstemming. Het moderamen
kwam conform eerdere jaren een maal per twee weken bijeen.
Juridische zaken (€ 619k, begroot € 833k)
Ruimte scheppen voor nieuwe vormen van kerk-zijn
Ondersteuning werd gegeven aan de kerkordelijke vormgeving van de pioniersplekken NieuwVennep en Gouda. Met het team van Missionair Werk & Kerkgroei is tijdens een gezamenlijke
studiemiddag gewerkt aan de oplossing van verschillende knelpunten en betere onderlinge
afstemming. Dit leidde onder andere tot een gezamenlijk
voorstel aan het moderamen om ordinantie 2-18 van
toepassing te verklaren op de pioniersplekken. Hierdoor
zouden pioniersleiders, die geen predikant of kerkelijk
werker zijn maar wel verkozen zijn tot ouderling of diaken,
de bevoegdheid kunnen ontvangen om de sacramenten te
bedienen op de pioniersplek. Dit voorstel komt in april 2014
in de generale synode. Ook met de ontwikkelingen in het
project ‘digi-kerk’ werd meegedacht.
Bij dit thema is de focus gericht op het optimaal gebruik (doen) maken van de ruimte binnen de
kerkorde en zo soepel mogelijk toepassen van de regels. De uitdaging is om het ‘DNA van de
pioniersplek’ dat gekenmerkt wordt door ‘experimenteel’ en ‘informeel’ te combineren met het ‘DNA
van de kerkorde’ met haar bouwstenen als ‘rechtsregels’, ‘ambt’ en ‘eenheid van regelgeving’.
Ondersteuning regulier werk
Een opvallende trend in de juridische ondersteuning is dat met name in conflictsituaties de juridisering
toeneemt. Partijen die het onderling oneens zijn of die bezwaar hebben tegen een beslissing van een
kerkelijk lichaam nemen steeds vaker hun toevlucht tot de inschakeling van een advocaat. Dit leidt
soms tot onderhandse regelingen die buiten de kerkorde of geldende rechtspositie om gaan. Ook is
het gevolg dat er omvangrijke en gedetailleerde pleitnota’s of bezwaarschriften bij de behandelende
instanties binnenkomen die zorgvuldig behandeld moeten worden. Soms leidt dit er toe dat de kerk, in
een zaak waarin zij wordt aangesproken of gedaagd wordt, zelf een advocaat in de arm moet nemen.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
11
Dit leidt tot extra werk voor JuZa en hogere kosten. Wanneer deze trend zich doorzet, brengt dat de
vraag mee hoelang de kerkelijke rechtspraak zoals die nu is georganiseerd – met colleges die
samengesteld worden uit de ambten - tegen deze ontwikkeling bestand is.
In de (kerk)juridische ondersteuning van (het moderamen van) de synode vroegen onder meer de
navolgende zaken aandacht:
 Bijstand aan de buitengewone generale visitatie in Leeuwarden met een complexe
gebouwenproblematiek en herstructurering van de gemeente en daarmee samenhangende
spanningen;
 Het opstellen van de huishoudelijke regeling voor de generale synode;
 Notitie over de toekomstige agenda van de synode;
 Voorbereiding van kerkordewijzigingen en afkondiging op de website;
 Advisering bij de oprichting van de stichtingen voor het project Nieuw Hydepark;
 Advisering bij voorgenomen opheffing van de Stichting Kerk en Wereld en opstelling van een
verweerschrift in een bezwaarprocedure;
 Afronding van 4 dossiers van de Commissie Bijzondere zorg.
De ondersteuning van de generale colleges is een permanente activiteit van IO. Er vond een
vergadering plaats van het moderamen van de synode met alle generale colleges, met het oog op
onderlinge informatie-uitwisseling en afstemming.
Advisering van de dienstenorganisatie betrof onder meer:
 een model samenwerkingsovereenkomst tussen een pioniersplek en de Dienstenorganisatie;
 de juridische vormgeving van het project Schuldhulpmaatje en cookie-wetgeving;
 het contract tussen dienstenorganisatie en inlenende gemeente alsmede een
solvabiliteitsverklaring voor de mobiliteitspool;
 auteursrecht: kritiek op de hoge kosten van Liedboek online; vragen over auteursrecht en
internet.
Kerkjuridische voorlichting aan gemeenten kreeg weer de gebruikelijke aandacht. De omvangrijke
rubriek ‘Vragen over de kerkorde’ werd op de website geplaatst. Hiernaar kan veelal worden
verwezen. Ook werden (i.v.m. de evaluatie van de kerkorde) herziene modellen gereed gemaakt voor
plaatsing op de website. Het aantal vragen vanuit gemeenten beloopt ongeveer 50 per maand. Vaak
betreft het daarbij ingewikkelde juridische problematiek in onoverzichtelijke of problematische
bestuurlijke situaties. Daarom vindt steeds afstemming plaats met het RACV-beraad en het team GAkerkbeheer. In de zomer was het onderwerp ambtsdragers-verkiezingen daarbij veruit favoriet.
In samenwerking met het Boekencentrum kwam de nieuwe (papieren) uitgave van de Kerkorde,
ordinanties en generale regelingen tot stand. Hierin zijn alle wijzigingen van de kerkorde van 2004 t/m
mei 2013 opgenomen. Vermeldenswaard is het bewonderenswaardige monnikenwerk van een
vrijwilliger voor het aanpassen van het bijbehorende register.
Bij de aandacht voor (en voorlichting over) zaken in de portefeuille Kerk en overheid werd aandacht
besteed aan:
 De eisen van de overheid over transparantie en toezicht op instellingen met een ANBI-status en
de implementatie daarvan die per 1januari 2014 van kracht worden; kerkgenootschappen – met
uitzondering van de aan haar gelieerde stichtingen en verenigingen - krijgen hiervoor twee jaar
meer tijd tot 1 januari 2016; voorlichting hierover ten behoeve van gemeenten en
dienstenorganisatie, voorbereiding van opgave aan Belastingdienst van alle tot de kerk
behorende rechtspersonen en gelieerde instellingen vóór 1 maart 2014;
 De wetgeving over SEPA, die gaat gelden vanaf 2014 en de gevolgen daarvan voor de
financieel-administratieve processen binnen de kerk. Bijgedragen werd aan een oplossing voor
de ‘unieke nummering’ voor kerkelijke gemeenten die hun incassocontract met hun bank moeten
vernieuwen.
 Actuele ontwikkelingen op het gebied van de zorg voor (monumentale) kerkgebouwen; deelname
aan beraad van Rijksdienst Cultureel Erfgoed over de nationale agenda religieus erfgoed;
Verbetering contact en communicatie vanuit IO met het grondvlak
Het aantal publicaties vanuit IO (JuZa) bedroeg 5 in Kerkinformatie en Kerkbeheer; thema’s:
transparantie en toezicht en ontwikkelingen inzake ANBI en kerkgebouwenproblematiek.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
12
Landelijk beraad colleges: Afstemming en kennisvermeerdering
Voorbereidingen zijn getroffen om te komen tot een (basis)cursus voor de leden van regionale en
generale colleges voor het opzicht. Het is de bedoeling dat ook de leden van de regionale colleges
voor de behandeling van bezwaren en geschillen hierbij aansluiten. Een conceptprogramma is in
ontwikkeling. Het landelijk platform voor regionale colleges behandeling beheerszaken kwam
driemaal bijeen Ook is in samenspraak met PCTE gewerkt aan een tussentijdse evaluatie van de
jaarlijkse cursussen voor visitatoren en een nieuwe opzet voor de introductie van nieuwe
synodeleden.
Classicale ondersteuning (€ 1.041k, begroot €1.061k)
Begeleiding transformatieproces van ACV naar CRO
In alle 9 regio’s kwamen de vertegenwoordigers van de brede
moderamina van de classicale vergaderingen bijeen in het
classicale regionale overlegorgaan (CRO) en werd een nieuw
huishoudelijk reglement opgesteld naar een model van het
RACV-beraad. Dit orgaan kwam als gevolg van de evaluatie
van de kerkorde in de plaats voor de Algemene Classicale
Vergadering (ACV).
In de meeste regio’s beperkt het CRO zich vooralsnog tot de
taken die door de kerkorde aan het CRO zijn opgedragen:
benoeming leden (uitgezonderd visitatie) en voorzitters van
regionale colleges, behandeling van hun jaarverslagen,
deelname aan het besturenberaad, medezeggenschap over
bestemming regionale reserves, verantwoordelijkheid voor
provinciale commissies en werkgroepen.
In enkele regio’s is er ook aandacht voor gezamenlijke
beoordeling van scholingsplannen in het kader van de
Permanente Educatie of regionale oecumene.
Bijzondere aandacht verdient de groeiende ontwikkeling van
de geïntegreerde aanpak van (kleine) gemeenteproblematiek
door classes en colleges gezamenlijk die in verschillende
regio’s gaande is. Hierdoor is een aantal breed moderamina
actiever geworden in het begeleiden van en meedenken met de gemeenten over de toekomst
(samenwerking, detachering, ontwikkelen van beleid, nadenken over de financiële ontwikkelingen).
Waar mogelijk wordt aangehaakt met de KiO-activiteiten in het kader van het project Samenwerking
van Gemeenten (SAGE) of samenwerkingsprojecten van werkgemeenschappen van predikanten.
Deze ontwikkeling begon veelal met een bezoekronde aan de classes van de regionale colleges
visitatie en beheerszaken samen met de RACV. Het CRO blijkt hierin een coördinerende rol te
kunnen vervullen. In één CRO worden de voorzitters van de regionale colleges visitatie en
beheerszaken als vaste adviseurs uitgenodigd.
Regionale adviseurs classicale vergaderingen
Het werk van deze functionarissen wordt gekenmerkt door specifieke (inhoudelijke, kerkordelijke,
procesmatige) ondersteuning van brede moderamina classicale vergaderingen en/of regionale
colleges (visitatie en beheerszaken) bij meer ingewikkelde processen van gemeentevorming, de
begeleiding van conflicten rond predikanten en disfunctionerende kerkenraden. Daarnaast wordt
toerusting geboden aan leden van (brede moderamina) classicale vergaderingen.
In 2013 vielen de volgende zaken op:
 activiteiten rond de ontwikkeling en herziening van classicale beleidsplannen, soms in de vorm
van ontmoetingsdagen voor leden van de BMa, met aandacht voor de ‘episcopale’ functie van de
classis en vragen rond het ambt in relatie tot te kleine kerkenraden en onderbezetting in den
brede moderamina; in een enkel geval was de continuïteit van de classis in gevaar;
 behandeling van de eerste aanvragen tot toepassing van ordinantie 3-12 betreffende de
sacramentsbevoegdheden voor kerkelijk werkers in gemeenten zonder predikant;
 begeleiding van gemeenten met wijkgemeenten die wijkgemeenten willen opheffen en verder
willen gaan onder één kerkenraad;
 toenemende begeleiding van ingewikkelde gebouwenproblematiek of stagnerende
fusieprocessen in gemeenten met wijkgemeenten (soms op basis van betaalde dienstverlening);
 begeleiding van samenwerkings- of fusietrajecten van te kleine evangelisch-lutherse gemeenten;
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
13

toenemende aandacht voor de begeleiding van conflicten in gemeenten, waarbij in de meeste
gevallen de predikant betrokken is.
Kerkbeheer (€ 834k, begroot € 732k)
Voorbereiding oprichting stichting voor beheer kerkgebouwen
In januari 2013 werd een expertisebijeenkomst belegd met vertegenwoordigers van flankerende
organisaties op het terrein van beheer en behoud (monumentale) kerkgebouwen. Hier werd het
ontwerpplan van de DO rond de speerpunt ‘ontzorgen van gemeenten op het gebied van
kerkgebouwen’ gepresenteerd en van kritisch commentaar voorzien. Na een intensief traject is de
voorbereiding op papier rond. Er is een concept-stichtingsakte, een profiel van bestuursleden en een
risicoanalyse opgesteld.
Beleidsplannen RCBB met focus op kosten gebouwen van budget gemeenten
Ongeveer de helft van het aantal RCBB’s , mede onder invloed van gezamenlijk beraad in het RCBBplatform en een notitie van het team Gemeenteadviseurs kerkbeheer, heeft een beleidsplan
vastgesteld met extra aandacht voor de kostenplaats voor kerkgebouwen. In de overige regio’s wordt
door de GA-kerkbeheer en de controleurs van de jaarstukken gebruik gemaakt van deze richtlijnen,
vooruitlopend op het vaststellen van een beleidsplan.
Gebruik maken van jaarcijfers in elektronische bestanden door kerkbeheer
Het administratieve proces ter ondersteuning van het toezien van de RCBB’s op de begrotingen en
jaarrekeningen van de gemeenten en diaconieën zal verder worden geautomatiseerd. Het speciaal
daarvoor ontwikkelde systeem ‘Twinfield-on-line’, dat het bestaande systeem FIRA moet vervangen,
is - met flinke vertraging - per 1 augustus on-line gegaan, zodat het kon worden gevuld met gegevens
uit FIRA. Er is een plan opgesteld om de in FIRA ontbrekende gegevens van gemeenten en
diaconieën in het nieuwe systeem in te brengen. Dit plan wordt in de eerste helft van 2014 uitgevoerd.
Gemeenteadviseurs kerkbeheer – regulier werk
De gemeenteadviseurs kerkbeheer ondersteunen de plaatselijke beheerders en kerkenraden bij het
(beleid betreffende) beheer van de gelden en bezittingen van de plaatselijke gemeenten en
diaconieën. Tevens dragen zij als adviseur bij aan het werk van de regionale colleges voor de
behandeling van beheerszaken (RCBB) in het kader van het toezien op de vermogensrechtelijke
zaken van de gemeenten.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
14
In het algemeen is de zorg over (kleine) gemeenten die in de rode cijfers terecht komen, onveranderd
groot, met alle gevolgen voor de solvabiliteit voor het in stand houden van de predikantsformatie. Die
zorg geldt ook voor de zwakker wordende bestuurskracht van gemeenten waardoor adequate aanpak
van problemen achterwege dreigt te blijven. Deze gemeenten vragen toenemende aandacht van de
adviseurs.
Kerkelijke bijdragen (€ 188k, begroot € 190k)
De kerkelijke bijdragen, waartoe ook de contributies gerekend worden, betreffen bijdragen aan
nationale instanties en gaan onder meer naar de Raad voor de plaatselijke Geldwerving en de SKKN.
Oecumene (€ 369k, begroot € 350k)
Onder deze doelstellingen worden de contributies aan (inter)nationale oecumenische organen,
waaronder de Raad van Kerken in Nederland, WCC, WCRC, LWF en CEC verantwoord evenals de
oecumenische activiteiten.
Nationaal
Vanuit het moderamen werden de vaste contacten met andere kerken in Nederland via de Raad van
Kerken en andere platforms onderhouden.
Nederlands Christelijk Forum
Bijzondere aandacht was er voor de voorbereiding van de eerste bijeenkomst van het Nederlands
Christelijk Forum(NCF). De bijeenkomst in de vorm van een retraite vond plaats in juni 2013 met 50
deelnemers, vanuit een grote verscheidenheid aan kerken: van Koptische Kerk tot Pinkstergemeente.
Het NCF is een nieuwe oecumenische beweging, ontstaan door de inspiratie van het Global Christian
Forum (GCF) op initiatief van Konrad Raiser, secretaris generaal van de Wereldraad van Kerken.
Doel hiervan is om een nieuwe impuls te geven aan de oecumene. Hierbij is het uitwisselen van
geloofservaringen een belangrijk element.
Veel tijd is besteed aan het voorbereiden van een volgende editie van de Nationale Synode, welke
heeft plaats gevonden op 25 en 26 oktober. Voorts vinden tussen de Protestantse Kerk en de
Pinkster- en evangeliebeweging ieder jaar vier gesprekken plaats. De gesprekken zullen uiteindelijk
leiden tot een rapport voor de bij deze dialoog betrokken kerken. Het zal een belangrijk baken zijn in
de verhouding tussen onze kerk en de Pinkster- en evangeliebeweging.
Internationaal
In 2013 zijn er diverse oecumenische conferenties bijgewoond door de scriba, preses,
moderamenleden en de adjunct-directeur. Onder meer de eerste synodevergadering van de
Verenigde Protestantse Kerk in Frankrijk, een conferentie van de Wereldraad van Kerken, de
conferentie van de Europäische Pfarrvereine, de jaarvergadering van de Nord-WestGruppe GEKE, de
vijfjaarlijkse conferentie van de CEC, conferentie van de General Secretaries van de Council of World
Mission en een herdenking van 450 jaar Heidelbergse Catechismus zijn bijgewoond
Ook vonden vanuit het moderamen meerdere bilaterale ontmoetingen en contacten plaats en werden
diverse bijzondere oecumenische gebeurtenissen bezocht. Zo is er bijvoorbeeld gesproken met een
delegatie van de Protestantse Kerk van Sumba, werd er kennisgemaakt met vertegenwoordigers van
de WCRC en WCC en is er een delegatie van de Torajakerk door het moderamen ontvangen.
Evangelisch-Lutherse synode (€ 107 k, begroot € 209k)
Het interim-bestuur dat na het besluit d.d. december 2011 van de ELS om zichzelf op non-actief te
stellen, door het moderamen was ingesteld werkte toe naar verkiezing en instituering van een nieuwe
ELS en de afronding van de werkzaamheden met het oog op een goede overdracht.
Op 31 mei jl. werd de nieuwe ELS geïnstalleerd en op 29 juni 2013 werd haar eerste vergadering
gehouden. Ter ondersteuning van het IB werd een deskundige vrijwilliger aangesteld als ambtelijk
secretaris. De nieuwe synodale commissie is voortvarend aan de slag gegaan.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
15
Ledenregistratie Protestantse Kerk
De lasten van LRP naar hoofddoelstelling zien er als volgt uit:
Hoofddoelstellingen
Rekening
2013
(x € 1.000)
Ondersteuning functioneren ledenregistratie
Dienstverlening op verzoek
Onderhoud en ontwikkeling
Communicatie
SILA
Totaal lasten
Middelen toebedeeld aan andere programma's en stafafd.
Fondsenwervingskosten vrijwillige geldwerving
Bij: resource resultaat
Totaal doelstellingen
Resultaatverdeling Institutionele ondersteuning
(x € 1.000)
- risicoreserve (inclusief resourcebegroting)
Totaal resultaat
Begroot
2013
Rekening
2012
992
551
703
99
176
2.521
1.119
376
481
70
190
2.236
756
1.020
793
116
190
2.875
0
0
142
0
0
0
0
0
345
2.663
2.236
3.220
Rekening
2013
-15
-15
Begroot
2013
0
0
Rekening
2012
-136
-136
In het jaar 2013 zijn er te grote verschillen tussen de begroting en het resultaat. Dat komt omdat de
begroting 2013 nog is gebaseerd op de aannames in de startperiode met een veel lagere omzet voor
dienstverlening aan gemeenten. Hiertegenover staan ook uitvoeringskosten voor die opdrachten. We
zijn blij dat ten opzichte van 2012 een bijna sluitende exploitatie hebben. In 2014 wordt uitgegaan van
een meer realistische begroting.
LRP functioneert nu ruim 3 jaar. Over de prestatie van het nieuwe systeem mogen we zeker niet
ontevreden zijn, al blijven er genoeg onvolkomenheden en wensen tot verbetering over. Kerkbalans
2014 is goed van start gegaan. We moeten er voor waken dat het systeem niet te ingewikkeld wordt
en daardoor minder snel en klantonvriendelijk. Begin 2014 is een tussentijdse evaluatie gepland met
het oog op de verdere ontwikkeling van LRP.
Integratie SEPA regelgeving binnen LRP
Nadat LRP 3.0 SEPA-Proef is opgeleverd is hard gewerkt om naast de al opgezette digitale
koppelingen met de grootbanken ook de SKG
aangesloten te krijgen. De complexiteit in
combinatie met de vele betrokken partijen maakte
dit een intensief project dat we pas aan het eind
van het jaar hebben kunnen afronden. De
standaardisatie
die
SEPA
zou
moeten
bewerkstelligen wordt door de grootbanken
voorzien van een eigen kleur, zelfs ISO
normeringen moeten het ontgelden. Deze
constatering betekent een continue oplettendheid
en resulteert in doorlopende aanpassingen van het
systeem. De inzet van alle betrokken medewerkers
en partners hebben ervoor gezorgd dat rondom de Aktie Kerkbalans 2014 alles naar tevredenheid is
verlopen.
Terugdringen aantal e-mails/CRM-aanvragen LRP (BSC)
Het aantal ontvangen e-mails is 29% lager dan het gemiddelde van afgelopen jaar. Het aantal CRM
aanvragen dat hieruit voortvloeit, lag met 5032 stuks 33% lager dan in 2012. We constateren dat de
complexiteit van de inhoudelijke vragen nog erg groot is.
Overige activiteiten
De ondersteuning aan de plaatselijke gemeenten door de gemeente adviseurs is buitengewoon groot
en goed geweest. De eerder gemelde schaalvergroting hebben we kunnen realiseren en bracht ons
vele nieuwe contacten en bevorderde de omzet binnen de dienstverlening.
Op het gebied van kostendekkende dienstverlening zijn in het najaar nog enkele kleine wijzigingen
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
16
doorgevoerd en zijn we afgestapt van de abonnementsvorm AKB. Het opzetten van een werkgroep
die belast wordt met het doorvoeren van een kostendekkende dienstverlening is ons niet gelukt. De
werkgroep zal begin 2014 starten met haar werkzaamheden.
Kerk in Ontwikkeling
De kerntaak van het programma Kerk in Ontwikkeling (KiO) is dienstverlening op maat aan
plaatselijke gemeenten door met hen te werken aan levenskrachtige vormen van gemeentezijn. Het
overgrote deel van de formatie wordt ingevuld door gemeenteadviseurs die plaatselijk en regionaal
uitvoering geven aan de kerntaak van Kerk in Ontwikkeling.
Met de dienstverlening wil KiO een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van de Protestantse Kerk in
Nederland tot een herkenbaar en aansprekend ‘merk’ in de Nederlandse samenleving. De
dienstverlening is gebaseerd op vier rollen die in het werk van de gemeenteadviseurs zichtbaar zijn:
Makelaar, Begeleider, Toeruster, Expert. Deze rollen worden ingezet voor de volgende taken:
acquisitie, basisdienstverlening en betaalde dienstverlening. Om dit hart heen bevindt zich een
binnencirkel (Gemeenteopbouw) en een buitencirkel (Verbinden). Ook de steunverlening valt onder
het programma KiO, evenals het maatschappelijk activeringswerk.
De lasten van de programmalijn Kerk in Ontwikkeling naar hoofddoelstelling zien er als volgt uit:
Hoofddoelstellingen
Rekening
2013
(x € 1.000)
Aquisitie
Basisdienstverlening
Betaalde dienstverlening
Gemeenteopbouw
Verbinden
- Bureau steunverlening
- Steunverlening gemeenten
- Koopvaardij pastoraat
- Binnenvaartpastoraat
- Luchthavenpastoraat
- Dovenpastoraat
- Studentenpastoraat
- Internationaal studentenpastoraat
Totaal steunverleningen (solidariteitskas)
Steunverlening gemeenteopbouw
Steunverlening Kerk in Actie
Maatschappelijk Activeringswerk
Regionale steunverlening
Rentebaten ACV's
Totaal lasten
Middelen toebedeeld aan andere programma's en stafafd.
Fondsenwervingskosten vrijwillige geldwerving
Bij: resource resultaat
- risicoreserve (inclusief resourcebegroting)
- reserve steunverlening gemeenten
- sol kas betaalde dienstverlening
- reserve categoriaal werk
- reserve Kerk en Israël
- regionale fondsen
- fonds Jeugdwerk Zuid-Holland
Totaal resultaat
Jaarrekening 2013
1.220
872
872
2.052
906
100
2.050
175
165
25
165
800
200
3.680
34
68
440
745
1.688
844
798
607
6
1.749
138
180
25
150
766
204
3.218
0
0
736
10.144
54
8.690
48
48
53
9.557
(x € 1.000)
Rekening
2013
347
258
19
116
18
-224
-57
477
Protestantse Kerk in Nederland
Rekening
2012
1.026
1.981
900
695
567
187
1.709
97
199
25
162
854
153
3.386
0
0
453
318
50
9.376
133
Totaal doelstellingen
Resultaatverdeling Kerk in Ontwikkeling
Begroot
2013
714
10.192
Begroot
2013
9.457
30
Rekening
2012
287
395
40
156
72
-220
950
-250
17
Het positief resultaat risicoreserve is voornamelijk veroorzaakt door onderschrijding op de personeelskosten door het niet invullen van vacatures. Doordat de regionale bestemmingsreserves in het kader
van “DOET” met ingang van 2013 zijn gelabeld aan programmalijnen worden de specifieke
steunverleningsbijdragen vanuit de CRO’s voor plaatselijke en regionale activiteiten hier zichtbaar.
Acquisitie (€ 1.026k, begroot € 1.220k)
Voor acquisitie van de verschillende vormen van dienstverlening worden contacten gelegd met
(nieuwe) predikanten, ambts- en taakdragers. Kerkenraden worden door ons actief benaderd om hen
beter toe te rusten en beter te laten functioneren in geestelijk en bestuurlijk opzicht. In deze contacten
gaat het om de concrete adviesvraag van de gemeenten. Hiermee wordt de gemeente zo optimaal
mogelijk geholpen. Om de dienstverlening vraag gestuurd te laten zijn, is acquisitie dus nodig om de
gewenste dienstverlening te kunnen aanbieden.
Qua financiering en daarmee toekenning van uren, hebben we een verschuiving doorgevoerd t.o.v.
de vorige jaren. Een verschuiving van uren basisdienstverlening naar acquisitie. Te veel werd in het
verleden basisdienstverlening gezien als opstap naar betaalde dienstverlening, waardoor er de
voorgaande jaren uren niet gefactureerd werden, waar dat wel wenselijk en gepast was geweest.
Door acquisitie nadrukkelijker als ingang naar alle vormen van dienstverlening te profileren, denken
we e.e.a. ook voor de gemeenteadviseurs duidelijker te hebben gemaakt.
Vooral hier wordt de rol van makelaar zichtbaar: “De makelaar weet ambitie en vraag in gemeenten
ondernemend te vertalen naar inzet van deskundigen en de toepassing van voorbeelden van elders.
Hierbij ondersteunen gemeenteadviseurs ambts- en taakdragers in de kerntaken van het gemeentezijn, door met hen te werken aan levenskrachtige vormen van gemeente-zijn.”
Basisdienstverlening (€ 1.981k, begroot € 872k)
Er zijn verschillende vormen van basisdienstverlening, die uiteindelijk allemaal gericht zijn op het
ondersteunen van de gemeenten in hun geestelijk en bestuurlijk functioneren. De algemene
basisdienstverlening bevatte ook dit jaar weer de meest uiteenlopende vragen die in het kerkelijk
leven voor kunnen komen en voorziet duidelijk in een grote behoefte. In bijna 80% van de gesprekken
met de gemeenten werd actief ingegaan op vragen over de
identiteit en toekomst van de gemeente. Zo nodig werd
deskundigheid ingeroepen van bijvoorbeeld collega’s van
IO en Interactief. De missionaire dienstverlening stimuleert
dat de kerk verbindend bezig is, zowel naar binnen als naar
buiten. Een achttal gemeenteadviseurs begeleiden
pioniersplekken en worden speciaal getraind om in
verschillende fasen van het ontwikkelingstraject van een
pioniersplek de adequate ondersteuning te kunnen geven.
De basisdienstverlening voor Kerk in Actie investeert in
diaconale en maatschappelijke betrokkenheid.
Door de, onder acquisitie beschreven, verschuiving van uren, is de beschikbare tijd voor
basisdienstverlening KiO nu in lijn met die voor Kerk in Actie en MWK.
Betaalde dienstverlening (€ 900k, begroot € 872k)
Een deel (21%, 300 uur) van de dienstverlening aan gemeenten, wordt beschouwd als ‘intensieve
dienstverlening’ en gefactureerd aan de gemeenten die deze langduriger dienstverlening wensen.
Hier treedt de gemeenteadviseur op als begeleider: “De begeleider weet in een veranderproces de
gemeente naar een nieuw perspectief te begeleiden, waardoor de boodschap van het evangelie op
een vernieuwende en aansprekende manier uitgedragen kan worden.”
Voor deze ‘betaalde dienstverlening’ wordt met de betrokken gemeente een ‘overeenkomst
dienstverlening’ aangegaan. Bij deze intensieve projecten gaat het onder andere om fusies van
gemeenten, begeleiden van het proces van de sluiting van een kerkgebouw en het opstellen van een
beleidsplan/ toekomstvisie voor de gemeenten. De afgeronde trajecten worden met de gemeente
geëvalueerd, met als doel de kwaliteit nog beter te maken. Hierbij blijkt dat tot op heden de geleverde
kwaliteit over het algemeen goed gewaardeerd werd.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
18
In de begroting rekenen we nog met 300 uur betaalde dienstverlening per fte. ‘Intern’ hebben we de
norm verhoogd naar 325 uur per fte/jaar. Dat dit niet direct terug te zien is in de cijfers, komt omdat in
de begroting de vacatures in de formatie meetellen.
Gemeenteopbouw (€ 695k, begroot € 2.052k)
Alle werkzaamheden die niet horen bij de ondersteuning, begeleiding en advisering van de
gemeenteadviseurs aan de gemeente, maar vertaald worden in projecten gericht op diezelfde
gemeente en de gewone gelovigen, rekenen we bij dit. Dit zijn belangrijke activiteiten omdat de kerk
hiermee missionair naar buiten treedt in de publieke ruimte. In dit jaarverslag worden drie projecten
extra belicht.
Katernen Kerkinformatie
Voor het zesde jaar op rij zijn er dit jaar drie KiO-katernen in Kerkinformatie verschenen. Het eerste
(juni) over het nieuwe liedboek, het tweede (oktober) over Kerk en Israël en het derde (december)
over leidinggeven in de gemeente. Er worden altijd extra exemplaren van gedrukt die
gemeenteadviseurs aan kunnen vragen om te gebruiken in gemeenten. De katernen komen tot stand
met behulp van gemeenteadviseurs en projectmedewerkers KiO-landelijk.
Landelijke Pastorale Dag
Op 13 april vond voor de tweede keer een Landelijke Pastorale Dag plaats. Van de ruim 500
deelnemers vulden 81,5% een enquête/evaluatie in, met een gemiddelde waardering van 8,2.
Naar aanleiding van deze waardering voor de LPD én de geografische herkomst van de deelnemers,
is besloten om deze dag ook in 2014 te organiseren. Deze keer op een locatie oostelijk in het land.
De voorbereiding voor 2014 valt gedeeltelijk in 2013. De voortgang ligt op schema
Kerst op de markt
Op zes locaties werd ‘Kerst op de markt’ opgevoerd. Evenals The Passion een ‘buitengebeuren’ rond
één van de grote feesten van het Christendom. De Dienstenorganisatie ondersteunde de plaatselijke
gemeenten bij de organisatie van dit project. Per plaats waren er circa 250 vrijwilligers betrokken
(theater, koor, hand- en spandiensten, etc.). De koren bestonden uit 80-100 leden.
De diverse uitvoeringen trokken tussen 600-1000 bezoekers. In de voorbereiding en de uitvoering
ontstonden netwerken tussen mensen van binnen en buiten de kerk. Er was in alle plaatsen sprake
van (tijdelijke) gemeenschapsvorming, die door alle betrokkenen als zeer waardevol is ervaren. De
organiserende gemeenten zien de evenementen als geslaagde uitingen van nieuwe vormen van kerkzijn. Ook in 2014 zullen we deze activiteit ondersteunen.
Verbinden (€ 567k, begroot € 906k)
Dit werkveld beslaat vooral de ontmoeting met andere christelijke gemeenschappen en met andere
gemeenschappen van gelovigen in Nederland. Het geeft vorm aan de speerpunt dat gemeenten van
deze ontmoetingen kunnen leren en zo meer bepaald worden bij hun geestelijke wortels en/of kunnen
bijdragen aan een leefbare samenleving.
Evenals op de terreinen van Gemeenteopbouw en Steunverlening hebben we ook op dit werkveld te
maken met de rol van de expert:
“De expert heeft weet van eigen en collegiale kennis/ervaring en zet deze doeltreffend in voor de
opdrachtgever. De dienstverlening van Kerk in Ontwikkeling omvat ook de expertgebieden op het
terrein van Kerk en Israël, ontmoeting met moslims, en migrantenkerken.”
Het werkveld “Migrantenkerken” investeerde in relaties met de andere kerken en andere netwerken.
Op de vergadering van de Synode in november 2012 is een begin gemaakt met het wijzigen van de
Kerkorde, zodat migrantenkerken als gemeente lid kunnen worden van de Protestantse Kerk, zonder
aan alle regelingen en voorwaarden te hoeven voldoen. De aanleiding was een verzoek van de Urdugemeente. Door deze wijziging ontstaan ook mogelijkheden voor andere migrantengemeenten.
Ontwikkelingen binnen deze Urdu-gemeente maakten het noodzakelijk om een adequaat beleidsplan
tot stand te brengen. Het proces van het maken van een beleidsplan en de overeenkomst Kerkorde is
aan Urdu-gemeente uitgelegd. Voor de begeleiding hiervan is een beroep gedaan op de
Dienstenorganisatie. Hierna is een aanvraag ingediend voor de financiering voor dit traject betaalde
dienstverlening. In deze aanvraag zijn naast de uren van de gemeenteadviseur, de uren van de
gemeenteadviseur kerkbeheer, een juridisch medewerker en de begeleider van de Urdu-gemeente
meegenomen. De aanvraag is door KIO gehonoreerd. Vanaf oktober 2013 is men hiermee actief aan
de slag gegaan. De financiële situatie van de gemeente is een punt van voortdurende zorg.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
19
De
‘Ontmoeting
met
moslims’
kende
drie
aandachtspunten:

de landelijke contacten;

de ondersteuning van de plaatselijke dialoog;

voorlichting over de islam in de gemeenten.
In het kader van de bredere landelijke contacten is in het
afgelopen jaar aan diverse bijeenkomsten deelgenomen.
Zo is er veel overleg geweest over de Moslim
Broederschap in Egypte, de jihadisten die vanuit
Nederland in Syrië gaan vechten en de imam-opleiding in
Nederland.
Voor het najaar waren twee landelijke bijeenkomsten gepland: één over transnationale bewegingen
en één over religie in het publieke domein. Deze bijeenkomsten zijn uitgesteld naar begin 2014.
In het kader van het Cairo-overleg, waarin joden, moslims en christenen op landelijk niveau met
elkaar samenwerken, is in juni een werkdag georganiseerd met het oog op een agenda voor de
toekomst.
Over het werkveld Zending/Indonesië valt hier te melden dat in januari op de VU te Amsterdam een
bijeenkomst van het Consortium Indonesia–Nederland (een samenwerkingsverband van
Theologische Universiteiten, moslims en christenen, Indonesië en Nederland, academici en
‘grondvlak’) heeft plaatsgevonden. In verband met een projectaanvraag ‘Indonesian Mirrors’ van het
Consortium bij NWO werden in februari workshops op het Landelijk Dienstencentrum georganiseerd.
Helaas werd de projectaanvraag afgewezen. Kerk in Actie beraadt zich nu op welke manier hier nog
een voortzetting aan gegeven kan worden in het kader van Consortium Indonesia–Nederland.
In 2012 is in vijftien plaatsen in het noorden van het land het muziektheaterstuk “Ik noem je Sneeuw”
opgevoerd. Het bijzondere van dit project is dat religieuze organisaties samenwerken met
kunstenaars in de zoektocht naar nieuwe rituelen tussen culturen en godsdiensten. Dit project heeft
het afgelopen najaar een reprise beleefd. Het project is nu afgerond.
Op het terrein van Kerk en Israël vonden de reguliere activiteiten als de uitgave Kerk & Israël
Onderweg, Israëlzondagmateriaal en basisdienstverlening plaats. Kerk & Israël Onderweg heeft een
re-styling ondergaan. De mening van de lezers hierover wordt gepeild door middel van een enquête.
Steunverleningen (€ 3.386k, begroot € 3.680k)
De resultaten van de ingezette route uit 2011 aan de hand van het rapport ‘Van gemeenten voor
gemeenten” werden in 2013 voor de Commissie Steunverlening duidelijk zichtbaar. Het aantal
behandelde pastoraatsaanvragen steeg van 17 naar 110! Voor de Commissie Steunverlening stond
2013 in het teken van het verder uitwerken van de criteria bij het beleid. Het resultaat hiervan is dat in
2013 twee protestante pioniersplekken zijn ondersteund om het verzelfstandigingsproces mogelijk te
maken. Verder zijn 81 subsidies (stimuleringsbijdrage) toegezegd in het kader van het project
‘Ondersteuning Plaatselijke Geldwerving’. Ook werden in 2013 diverse stimuleringsbijdragen aan
samenwerkende gemeenten (SAGE project) toegezegd en zijn er kleine subsidies verstrekt waarbij
gemeenten gestimuleerd worden om samen met de gemeenteadviseur over de toekomst van de
gemeente na te denken en een revitaliseringsplan op te stellen. In totaal zijn er 188 verzoeken van
gemeenten behandeld. De aanvragen voor gebouwen laten een lichte stijging zien (van 46 naar 49).
Het verzoek voor rentesubsidie laat echter een duidelijke daling zien. Vermoedelijk heeft dit te maken
dat gemeenten minder gemakkelijk een lening aangaan en ook dat de rentestand aanzienlijk gedaald
is.
Het categoriale pastoraat is, na een aantal turbulente jaren waarin bezuinigingen werden
doorgevoerd en de gevolgen daarvan tot hernieuwde prioritering en herschikking van taken leidde,
weer in een beetje rustiger vaarwater gekomen. Zowel bij het pastoraat voor de koopvaardij, de
binnenvaart als voor de studenten is hard gewerkt aan formulering van nieuwe werkplannen en
uitwerking van het beleid. De verhouding tussen de studentenpastores in landelijke dienst en
beroepen door plaatselijke gemeentes is bijna fiftyfifty en de sturingsmogelijkheden vanuit KIO
worden daarmee langzamerhand groter. Binnen het dovenpastoraat wordt behoedzaam gewerkt aan
de uitvoering van een projectplan in het kader van de “doventhuisgemeente”. Het afgelopen jaar
bevond het project zich in de onderzoeksfase. De werkgroep Pastoraat en Gezondheidszorg rondde
in het verslagjaar een drietal nota’s af: “Terzijde” (over de geestelijke verzorging in de zorg),
“Voorspellende geneeskunde”, en “Bevrijdingspastoraat”.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
20
Maatschappelijk Activeringswerk (€ 453k, begroot € 440k)
Het Maatschappelijk Activeringswerk probeert, met de hulp van overheidssubsidies de rol van kerken
op diaconaal- en maatschappelijk terrein concrete invulling te geven. Het richt zich in de provincie
Gelderland op het activeren van de achterban op het gebied van dialoogprojecten, mantelzorg,
schuldhulpverlening en WMO en de rol van de vrouw in de verschillende religies. Daarnaast is er een
begin gemaakt met het (her-)structureren van diaconale platforms.
In Gelderland wordt de coördinatie voor het totale MA-werk in ieder geval tot eind 2016 toevertrouwd
aan de Stichting Promage. Ondertussen wordt in Overijssel en Gelderland blijvend naar nauwere
vormen van samenwerking gezocht met de katholieke MA-instellingen en met Humanitas, om zo de
effectiviteit te verbeteren bij het ondersteunen van de vele vrijwilligers in het veld.
De provincie Overijssel heeft voor 2013 65% van haar bijdrage van 2012 beschikbaar gesteld. Dit
loopt in 2014 terug tot 40% van het bedrag van 2012. De verwachting is dat dit bedrag ook in 2015 en
daarna beschikbaar zal blijven. Participatie, cohesie en integratie blijven thema’s van belang, zeker
nu door overheden steeds meer wordt ingezet op de eigen verantwoordelijkheid van de burger. Deze
verandering appelleert aan de kerken zich vanuit de eigen roeping in te zetten om mensen tot hun
recht te laten komen. Hierbij is de toerusting van kerkelijke vrijwilligers van belang om de kwetsbare
burger ‘in de eigen kracht te zetten’.
In Friesland is het grotendeels gelukt om het armoedeproject (NOFA) onder te brengen bij bestaande
vormen van hulpverlening. Er wordt gewerkt aan een methode waarin de plaatselijke diaconieën veel
zelfstandiger aan de slag kunnen gaan met het bestrijden van de armoede in de kop van Friesland. In
2014 zal alleen Friesland nog een deel MA-werk hebben dat beperkt door subsidie-inkomsten gedekt
gaat worden. Met de provinciale overheid wordt op dit moment intensief gesproken over een
duidelijke hogere bijdrage van de provincie aan het MA-werk.
Missionair Werk en Kerkgroei
De lasten van de programmalijn Missionair Werk en Kerkgroei (MWK) naar hoofddoelstelling zien er
als volgt uit:
Hoofddoelstellingen
Rekening
2013
(x € 1.000)
Missionaire vernieuwing gemeenten
Missionaire communicatie
Kerkelijk Pionieren
Flankerend beleid
Totaal lasten
Middelen toebedeeld aan andere programma's en stafafd.
Fondsenwervingskosten vrijwillige geldwerving
Bij: resource resultaat
(x € 1.000)
- reserve missionair werk
Totaal resultaat
Rekening
2012
429
167
1.081
323
2.000
573
281
1.150
430
2.434
518
152
688
334
1.692
29
24
45
-9
Totaal doelstellingen
Resultaatverdeling Miss. Werk en Kerkgroei
Begroot
2013
-54
2.020
2.458
1.683
Rekening
2013
1
1
Begroot
2013
-398
-398
Rekening
2012
449
449
Bij begroting was een onttrekking voorzien op de reserve missionair werk van € 398k. We zijn blij dat
we in 2013 break-even hebben kunnen werken en toch de inhoudelijke doelstellingen hebben kunnen
realiseren.
Missionaire vernieuwing gemeenten (€ 429k, begroot € 573k)
In navolging op de Missionaire Ronde I en II, is er in het najaar van 2013 gestart met een kleine ronde
genaamd Missionaire Eredienst. De missionaire ronde duurt tot het voorjaar 2014. In totaal zullen er
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
21
25 bijeenkomsten, waarvan 11 in 2013 en 14 in 2014 door het hele land plaatsvinden. Het
programma bestaat uit een middag en een avondprogramma. Het middagprogramma is gericht op de
missionaire aspecten van de preek en is bedoeld voor predikanten, kerkelijk werkers en
jongerenwerkers uit de regio. Het avondprogramma staat in het teken van het doorlichten van alle
overige onderdelen van de eredienst. Hier zijn naast de predikanten, kerkelijk werkers en
jongerenwerkers leden van kerkenraden, missionaire commissies, liturgie commissies, musici en
belangstellende gemeenteleden van harte welkom. Voor de deelnemers die zowel aan het middagals avondprogramma deelnemen wordt een maaltijd verzorgd door Han Wilmink. Han Wilmink is
sinds februari 2009 predikant te Ommen. Behalve predikant is Han ook een gepassioneerd kok.
Hij werd, toen hij predikant was in Zwolle, landelijk bekend als 'kookdominee'. Daarnaast is hij de
drijvende kracht achter de activiteit Bijbels culinair en bovendien actief in de Slow Food beweging.
Han Wilmink combineert de eeuwenoude Bijbelse geschiedenis met eigentijdse gerechten.
Tijdens de ronde wordt er materiaal uitgereikt, zowel op papier als op film met als doel de
bewustwording over de eredienst. Hoe kan die toegankelijk zijn, hoe houden we rekening met gasten
en nieuwkomers? In 2013 hebben er 11 bijeenkomsten plaatsgevonden. In totaal hebben 190
predikanten en 440 kerkenraadsleden en andere belangstellenden de bijeenkomsten bezocht.
Om de ambassadeurs betrokken te houden bij het missionaire werk is op zaterdag 6 april 2013 voor
de tweede maal een ambassadeursdag gehouden, dit keer in Zeewolde. Het aantal deelnemers
bedroeg 50 en was daarmee net iets hoger dan vorig jaar. Zij kregen ’s morgens informatie over de
missionaire gemeente Zeewolde. ’s Middags waren er workshops. Er werd geluncht op een boot
waarbij ruim de tijd genomen werd om uitwisseling en gesprek alle kansen te geven.
Aan het eind van de dag werd een evaluatieformulier uitgereikt dat door 29 ambassadeurs en 14
gasten werd ingevuld. De dag als geheel was inspirerend, leerzaam en ontspannen en gaf de nodige
stimulansen om het ambassadeurswerk voort te zetten. De lezing over missionair Zeewolde bood
nieuwe gezichtspunten. De workshops werden gewaardeerd, zij het dat één ervan niet goed aansloot
bij de groep die deze bijwoonde. Dit betrof een workshop over pionieren terwijl de aanwezige
doelgroep vooral gericht is op hoe zij een missionaire gemeente kunnen zijn.
Als het aan de ambassadeurs ligt dan komen de deelnemers graag terug volgend jaar. Als het aan
MWK ligt is de dag voor herhaling vatbaar maar zinnen we op mogelijkheden om de dag voor een
(veel) groter aantal gasten te kunnen houden. Op 8 november 2014 zal daarom de eerste landelijke
missionair dag plaatsvinden. De dag wordt gecombineerd met de derde landelijke dag over
missionaire kansen van de sociale media, KERK2014 met als locatie het Landelijk Dienstencentrum
te Utrecht. Het definitieve plan wordt begin 2014 nader uitgewerkt. Op 31 december 2013 had
Missionair Werk 244 ambassadeurs.
Ook het aantal donateurs mocht in 2013 verder stijgen. Op 31 december 2013 zijn er 3.641 donateurs
die financieel bijdragen aan missionair werk.
Om de relatie met onze achterban warm te houden is het
relatiemagazine Bries ontwikkeld en toegezonden naar al
onze contactadressen. In april en oktober 2013 verschenen
respectievelijk het derde en vierde nummer van het magazine
Bries. Het blad werd aan ca. 17.000 postadressen en ca. 300
e-mailadressen
verzonden.
Dit
betreffen
donateurs,
ambassadeurs en anderen die het missionair werk een warm
hart toedragen. Met Bries willen we laten zien wat er aan de
basis van het missionaire werk, in de gemeenten, gebeurt.
Op aanvraag worden door Missionair Werk ook avonden en studiedagen in het land ingevuld voor
plaatselijke gemeentes, meestal naar aanleiding van vervolgvragen uit de missionaire ronde.
In 2013 heeft Missionair Werk veelvuldig gebruik kunnen maken van de expertise van de
programmalijnen Kerk in Ontwikkeling, JOP, Kerk in Actie en Juridische Zaken. De ontwikkeling
rondom de pioniersplekken vroegen om extra capaciteit. Diverse programmalijnen hebben Missionair
Werk hierin ondersteund. Op deze wijze konden de programmalijnen veel met elkaar samenwerken
en gebruik maken van expertise om zo de lokale gemeente maximaal van dienst te kunnen zijn.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
22
In 2013 zijn aan 36 gemeenten kleine subsidies toegezegd voor een missionair project dat zij
helemaal zelf konden bekostigen. Dit betreffen projecten zoals een kerstwandeltheater in Wilnis en
een bouwkeet verbouwd tot verhalenkaravaan voor tieners in Vriezeveen.
Missionaire communicatie (€ 167k, begroot € 281k)
In het afgelopen jaar heeft Missionair Werk weer diverse nieuwe uitgaven uitgebracht, zoals 100 tips
& stops voor de missionaire gemeente en Hartenkreten & Zielenroerselen Het zijn uitgaven voor
persoonlijke bezinning en/of het markeren van een hoogtepunt van het kerkelijk jaar. Diverse
medewerkers van Missionair Werk schrijven daarnaast met regelmaat op aanvraag artikelen, columns
en boekbesprekingen in diverse bladen en publicaties.
Op de website van de Protestantse Kerk in Nederland is Missionair Werk verantwoordelijk voor het
onderdeel ‘Missionair oogpunt’. Bijdragen worden geleverd door een vaste kern van schrijvers. De tab
Geloof in het menu op de homepagina stond volgens de statistieken van november 2013 in de top 10
van meest bezochte onderdelen met meer dan 11.000 weergaven. De belangrijkste aanjager daarvan
was de pagina ‘voor dummies’ met meer dan 3.000 weergaven in dezelfde periode.
In 2013 heeft er een aanpassing van het
pioniersgedeelte
op
de
subsite
www.pkn.nl/missionair plaatsgevonden.
Via www.pkn.nl/missionair/pionieren is
veel nieuwe informatie rond pionieren te
vinden: hoe zelf te starten, voorbeelden
uit het land, nieuwe downloads en is het
mogelijk de nieuwe brochure met dvd te
bestellen. Daarnaast is de website
verrijkt met nieuw beeldmateriaal, in de
vorm van een aantal YouTube-films over
pionieren en pioniersplekken.
Begin 2014 wordt de rest van de subsite
heringericht en wordt er allerlei materiaal gratis aangeboden, waaronder de films die in de laatste
missionaire ronden werden gebruikt.
Nu we twee jaar op weg zijn met de nieuwe website, wordt uit de statistieken duidelijk dat er een
stijgende lijn is te zien. Kende www.pkn.nl/missionair in 2012 nog ongeveer 65.000 paginaweergaven,
in 2013 werd dit aantal meer dan verdubbeld met 141.453 paginaweergaven. Met respectievelijk
14.187, 15.929 en 17.478 paginaweergaven waren februari, september en oktober de drukstbezochte
maanden.
Op 9 november 2013 vond Kerk2013 plaats. Dit is hét interkerkelijke congres
over kerk, sociale media en internet voor iedereen die actief is in de organisatie van christelijke
gemeenschappen en zoekt naar de rol van de kerk in een sterk digitaliserende en individualiserende
wereld. Met meer dan 200 bezoekers, 30 workshopleiders en een enthousiaste organisatie werd er
met elkaar een boeiende, leerzame en inspirerende dag beleefd. De organisatie kreeg, zo bleek uit
een schriftelijk evaluerend onderzoek, een 7,8 van de bezoekers. In 2014 zal het congres weer
plaatsvinden. Dit keer in combinatie met de eerste landelijke missionaire dag.
Het thema voor de startzondag 2013 was: ‘Met hart en ziel – geloven’, tevens het jaarthema
2013/2014. De ontwikkelde 'toolkit' voor gemeenten (voorbeeld orde van dienst voor de startzondag
en allerlei werkvormen voor een programma na de dienst en voor door het jaar heen) kwam 1 april
2013 op de website. Op de website is naast de ‘toolkit’ ook een filmpje beschikbaar waar acht
mensen de zin 'Ik geloof met hart en ziel in/dat...' afmaken. Gemeenten konden het filmpje gebruiken
tijdens de kerkdienst of in het programma erna. In 2013 was geen krant uitgegeven maar een kaart
die kon worden meegeven aan de bezoekers van de startzondagdienst of het vervolgprogramma. Bij
het jaarthema zijn de boekjes ‘Hartenkreten & Zielenroerselen’ en ‘Met hart en ziel – tien portretten
over geloven’ gemaakt.
Bij de kerstcampagne is i.s.m. Kerk in Actie, Corporate Communicatie, JOP en Kerk in Ontwikkeling
een krant gemaakt: ‘Kerst brengt samen’. Daarvan is vrijwel de hele oplage, 180.000 exemplaren,
verspreid. Bij de krant zat een gratis bijlage, namelijk een kerstspecial van Het Vermoeden, uitgave
van de NCRV.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
23
Kerkelijk Pionieren/pioniersplekken (€ 1.081k, begroot € 1.150k)
100 pioniersplekken
Het voornemen is in deze beleidsperiode samen met gemeenten 100 pioniersplekken in te richten.
Het gaat hier om een van de beleidsprioriteiten waaraan meerdere programmalijnen zullen
meewerken, te weten Kerk in Actie (samenhang diaconaat en missionair werk), Jeugdwerk
(pioniersplekken met jongeren), HRM (predikantsvoorziening door een predikant die in landelijke
dienst komt in gemeenten die zich geen fulltimer meer kunnen veroorloven) en KIO (voorbereiden en
begeleiden van pioniersplekken van gemeenten). Missionair Werk heeft hierin het initiatief. 2013
stond in het teken van het ontwikkelen van de eerste 10 nieuwe pioniersplekken, een brochure en het
verder ontwikkelen van beleid.
Het projectteam bestaat uit 6 medewerkers van Missionair Werk, een medewerker van JOP en een
medewerker van de IZB. Naast het projectteam is er ook een stuurgroep waarin ook diverse andere
programma’s van de dienstenorganisatie vertegenwoordigd zijn.
In 2013 zijn 10 plekken aangewezen als pioniersplekken. Ook is er besloten over teamretraites voor
pioniers en hun team. Het projectteam is o.a. bezig geweest met de inhoudelijke lijnen,
procesontwerp en intervisie rond praktijksituaties. Hiernaast heeft er een kennisnetwerkdag en een
verdiepingsdag voor de 14 adviseurs die een speciale rol gaan vervullen bij de realisatie van de
pioniersplekken plaatsgevonden. Aan alle 10 aangewezen pioniersplekken zijn nu ook
pioniersbegeleiders verbonden.
Netwerkdagen
Op 18 juni 2013 kwamen in twee sessies in Eastermar en Drachten ongeveer 70 personen uit
Friesland bij elkaar (predikanten, kerkenraadsleden en jongeren). Het projectteam heeft daar via een
presentatie en gesprekken geprobeerd de bereidheid tot het ontwikkelen van pioniersplekken te
bevorderen en materiaal aangeboden om gemeenteleden te enthousiasmeren en ondersteuning te
leveren. Begin december 2013 vond een tweede sessie in Friesland plaats. Dit leidde tot het
uitwerken van twee initiatieven.
Nadrukkelijk is aandacht besteed aan het ontwikkelen van pioniersplekken op het platteland, want
daar komen te weinig aanvragen vandaan. In 2014 wordt een speciale presentatie ontwikkeld. OostGroningen en de classes Kampen en Zwolle hebben ondertussen om informatie gevraagd. Ook de
Classis Almelo staat in de startblokken. Hiernaast is een veertigtal keukentafelgesprekken gevoerd,
naar aanleiding van telefoontjes, mails en conceptaanvragen. 20 aanvragen zijn uitgelopen op een
intentieverklaring. Een tiental aanvragen is al gevolgd door het opstellen van een pioniersplan of is
direct als pioniersplan ingediend.
Almere, De VEG Amsterdam, Den Haag (Laakkwartier), Vitamine G in Hilversum, Het Baken en de
Twintigers in Woerden, Windkracht 3.0 in Noordwijk, Heilig Vuur in Amsterdam, De Lutherse Zwaan
in Amersfoort en Stichting De Spil in Maarssen zijn ondertussen als pioniersplekken aangewezen.
Voor het starten van een pioniersplek is ook financiële steun mogelijk. In 2013 is er geen financiële
steun verstrekt aan één van de 100 nieuwe pioniersplekken. Hier was wel rekening mee gehouden.
Doordat de eerste samenwerkingsovereenkomsten in het najaar van 2013 getekend werden is er
sprake van verschuiving in de tijd en zullen de eerste afgesproken subsidies in 2014 uitgekeerd
worden.
Communicatie
Er kwam een brochure tot stand waarin het doel, de criteria en de kerkordelijke omgeving van de
pioniersplekken worden geschetst. Deze werd toegezonden aan alle gemeenteadviseurs en een 75tal adressen die al in de beweging van het mogelijk stichten van pioniersplekken waren geregistreerd.
Daarnaast kwam er een brochure met aanwijzingen voor fondswerving. Beide zijn ook digitaal
beschikbaar gesteld. In de maandelijkse brief voor predikanten en in Kerkinformatie werd hier
bekendheid aangegeven. Verder verschenen er in verscheidene bladen artikelen over pionieren.
In de tweede helft van 2013 is er gewerkt aan een tweede versie van de brochure. In 2013 is er een
z.g. DNA-profiel voor de pioniersplekken ontworpen. Dat krijgt in de vernieuwde brochure haar eigen
plek. De tweede brochure zal in januari 2014 verschijnen.
Lopende initiatieven
Dit betreffen de pioniersplekken Kop van Zuid, MarcusConnect, Crosspoint, Wateringse Veld, IJburg,
MijnKerk.nl, Nijkleaster. De genoemde pioniersplekken bevinden zich in diverse fases van haar
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
24
ontwikkeling. Missionair Werk is nauw betrokken bij deze plekken door middel van begeleiding en
financiële ondersteuning. We lichten hier mijnkerk.nl ter illustratie toe.
Met MijnKerk.nl zijn in 2013 stevige stappen gezet. Gedenkwaardig was de lancering van MijnKerk.nl,
met live webcast en veel publiciteit in de media, ook in niet-christelijke media. Deze lancering zorgde
ook voor een sterke groei in het aantal likes van de Facebookpagina en de website. Op dit moment is
de Facebookpagina door meer dan 2.000 mensen geliked. De eerste week van augustus kende de
website gemiddeld ongeveer 125 bezoekers per dag. In de week van de lancering schoot dat
gemiddelde omhoog tot 1.600 bezoekers per dag. Na de lanceringsdienst zakten de gemiddelden in,
maar lange tijd over de gehele linie hoger dan in het begin. Inmiddels bedraagt het gemiddelde
(eerste week december) ruim 200 bezoekers per dag. Daarnaast zijn er heel wat pastorale contacten.
De betrokken predikant is ook veel bezig met het realiseren van publiciteit en slaag daar goed in. De
laatste maanden van 2013 is de basis gelegd voor een pioniersplan voor de komende twee/drie jaar.
De verwachting is dat dit plan rond mei 2014 definitief is. Hierin wordt de visie verdiept en worden ook
concrete doelstellingen opgenomen.
Opleiding predikanten en pioniers in missionair werk
De praktijk laat zien dat toerusting van pioniers in missionair werk nodig is. Missionair Werk is volop
bezig om samen met het PCTE een missionaire opleiding voor predikanten in de permanente
educatie te ontwikkelen. Deze opleiding start als pilot in 2014 en wordt georganiseerd samen met de
PCTE. Deze opleiding heeft als doel predikanten toe te rusten om hun gemeente voor te gaan in de
missionaire roeping. Pionieren naast de bestaande gemeente is daarbij één van de mogelijkheden.
Daarnaast is er ook toerusting voor de pioniers nodig. De toerusting voor pioniers zal onder andere
via de teamretraites plaatsvinden.
Newclesia en Conferentie IZB/Protestantse Kerk/EW
In 2013 hebben er twee bijeenkomsten plaatsgevonden. De eerste had het thema ‘Pionieren en
Liturgie’. Het was een waardevolle middag met aansluitend voor de deelnemers de gelegenheid om
contacten en ervaringen uit te wisselen. Er waren ongeveer 50 deelnemers aanwezig. De tweede
Newclesiadag werd op locatie worden georganiseerd, te weten in Woerden. Daar waren ruim twintig
mensen op af gekomen, die zich wilden oriënteren op het pionieren onder Twintigers. Naast de
bijeenkomsten in april en november is ook het zesde nummer van de Newclesia nieuwsbrief
uitgegeven. Een digitale nieuwsbrief over pionieren met nieuwe gemeentevormen binnen de
Protestantse Kerk in Nederland met het laatste nieuws van ons team en ons werk en een bijdrage
van de IZB en het EW.
Flankerend beleid (€ 323k, begroot € 430k)
De Beraadsgroep Missionair Werk en Kerkgroei is in 2013 drie keer bijeen geweest. Tijdens de eerste
twee bijeenkomsten werden actuele thema’s besproken zoals de 100 pioniersplekken. Eind oktober
2013 is er een werkbezoek gebracht aan de pioniersplek IJburg.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
25
Samenwerking met IZB
De samenwerking met de IZB concentreert zich op een aantal gezamenlijke pioniersplekken in den
lande (onder andere Marcus Connect, Wateringsveld Boei 90 en recentelijk Vitamine G in Hilversum).
Een functionaris van de IZB is toegetreden tot het projectteam, dat de coördinatie van de 100
Pioniersplekken voor zijn rekening neemt. Maandelijks vond overleg plaats tussen de directeur van de
IZB en de programmamanager Missionair Werk en Kerkgroei. De functionarissen van beide teams
werken in tweetallen samen en stemmen hun werkzaamheden periodiek op elkaar af. Ook heeft er
een gezamenlijke teamdag plaatsgevonden. De IZB is samen met de HGJB en GZB betrokken bij het
overleg op moderamen- en directieniveau om de samenwerking met de MUO’s verder te intensiveren.
CWM
Van 20 t/m 23 maart 2013 hebben de General Secretary van Christian for World Mission (CWM) en
de Regional Secretary van CWM Europe een bezoek gebracht aan de Protestantse Kerk in
Nederland. Tijdens deze bijeenkomst zijn de heren geïnformeerd over het project 100 pioniersplekken
en hebben zij de pioniersplek Nijkleaster/Jorwert bezocht. In oktober 2013 kwam de Europese
regionale commissie weer bij elkaar en werd er gekeken naar de resultaten op missionair gebied
vanaf 2012. Er was grote waardering voor wat in Nederland gebeurt.
Kerk in Actie
Kerk in Actie is het missionaire, diaconale en zendingswerk van de Protestantse Kerk. Kerk in Actie
voert haar werk uit in opdracht van de generale synode van de Protestantse Kerk in Nederland. Het
werk van Kerk in Actie is verdeeld in drie hoofdprogramma’s: Zending, Werelddiaconaat en
Binnenlands Diaconaat. Ook Noodhulp vormt een onderdeel van het werk van Kerk in Actie. Directe
diaconale en missionaire samenwerking staat in al het werk voorop. Ook vindt Kerk in Actie het
belangrijk om een stem te laten horen tegen onrecht, zowel in Nederland als in de ruim veertig landen
waar Kerk in Actie met partners samenwerkt.
De lasten van de programmalijn Kerk in Actie naar hoofddoelstelling zien er als volgt uit:
Hoofddoelstellingen
Rekening
2013
(x € 1.000)
Begroot
2013
Rekening
2012
Diaconaal werk Binnenland
Beleid, communicatie en voorlichting
HKI
Zending
Werelddiakonaat
Impulsis
Togetthere
Policy & Development
3.065
417
161
8.077
18.732
51
357
2.180
387
465
8.295
12.194
600
616
264
2.996
465
433
9.294
16.846
588
697
163
Totaal lasten
Middelen toebedeeld aan andere programma's en stafafd.
Fondsenwervingskosten vrijwillige geldwerving
Bij: resource resultaat
30.860
2.442
25.001
2.605
31.482
2.646
318
0
335
Totaal doelstellingen
33.621
27.606
34.463
Kerk in Actie is geen goed doel: Kerk in Actie is het werk van de kerk zélf. De generale synode van de
Protestantse Kerk in Nederland geeft Kerk in Actie opdracht om het missionaire, diaconale en
zendingswerk van de plaatselijke gemeenten te realiseren. Dit mandaat geeft unieke kansen voor
verbinding en samenwerking met kerken en geloofsgemeenschappen over de hele wereld.
Kerk in Actie kiest voor mensen in kwetsbare posities en gelooft in de eigen kracht en mogelijkheden
van mensen. Kerk in Actie wil er aan bijdragen dat zij tot hun recht komen. Daarom bouwt Kerk in
Actie aan een solidaire en duurzame samenleving, met projecten in Nederland en in ruim veertig
landen daarbuiten. Kerk in Actie gelooft dat christenen wereldwijd geroepen zijn om te laten zien dat
de boodschap van Jezus Christus hoop biedt en verandering kan brengen. Plaatselijke kerken in
Nederland en daarbuiten delen deze boodschap en bouwen aan een solidaire en duurzame
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
26
samenleving. Kerk in Actie ondersteunt hen hierbij en Kerk in Actie werkt hieraan met tientallen
medewerkers, vrijwilligers en partners binnen en buiten Nederland.
Het werk van Kerk in Actie wordt uitgevoerd binnen de programma’s Zending, Werelddiaconaat en
Diaconaat binnenland. In het programma Werelddiaconaat worden ook de activiteiten op het gebied
van Noodhulp, Kinderen in de Knel en FairClimate verantwoord. Hieronder is een overzicht
opgenomen van de bestedingen van Kerk in Actie.
Grafiek bestedingen Kerk in Actie
Bestedingen 2013 Kerk in Actie
Werving baten (kosten
fondsenwerving); 6%
Kosten beheer en
administratie; 3%
Doelbestedingen subsidies en bijdragen
Kosten beheer en administratie
Doelbestedingen subsidies en
bijdragen; 91%
Werving baten (kosten fondsenwerving)
Een uitgebreid verslag van de activiteiten 2013 en de bereikte resultaten is terug te vinden in een
apart jaarverslag Kerk in Actie. Deze dient als publieke verantwoording over 2013 van Kerk in Actie.
Dit uitgebreide jaarverslag 2013 is terug te vinden op www.kerkinactie.nl .
Jeugdwerk Protestantse Kerk
In 2013 is binnen het jeugdwerk van de Protestantse Kerk in Nederland (JOP) het kerkelijk jeugdwerk
vanuit het geheel van de kerk aangestuurd, gecoördineerd en afgestemd. De volgende taken en
verantwoordelijkheden vallen onder de aansturing van Jeugdwerk Protestantse Kerk:
 de integrale aansturing en verantwoordelijkheid van JOP, de jeugdorganisatie van de
Protestantse Kerk in Nederland;
 de opdracht die aan de HGJB is verstrekt met het oog op het kerkelijk jeugdwerk van de HGJB,
conform de daartoe opgestelde overeenkomst;
 de afstemming en facilitering van de werkzaamheden van de Werkgroep Evangelisch Lutherse
Jongeren Activiteiten (Welja);
 het beheer van het catechesefonds met het oog op de stimulering van de catechese in het geheel
van de Protestantse Kerk;
 de aansturing en coördinatie van de activiteiten rond het Godsdienstig Vormend Onderwijs
(GVO);
 de contacten onderhouden en gezamenlijke werkzaamheden coördineren met andere
jeugdorganisaties die werken in de Protestantse Kerk (YfC, YMCA, V-Link, et cetera).
De inhoudelijke uitgangspunten op basis waarvan het jeugdwerk van de Protestantse Kerk wil werken
zijn direct afgeleid van het belijden van de kerk en van het beleid van de dienstenorganisatie.
De lasten van de programmalijn Jeugdwerk Protestantse Kerk naar hoofdoelstelling zien er als volgt
uit:
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
27
Hoofddoelstellingen
Rekening
2013
(x € 1.000)
Begroot
2013
Rekening
2012
Jongeren Organisatie Protestantse Kerk (JOP)
JOP:
JOP Advies en ondersteuning
JOP Corporate
JOP Producten en ontwikkeling
LOCAAL:
JOP
HGJB
GVO
Jeugdwerk Protestantse kerk:
Algemeen
HGJB
WELJA
V-LINK
Catechesefonds
Totaal lasten
Middelen toebedeeld aan andere programma's en stafafd.
Fondsenwervingskosten vrijwillige geldwerving
Bij: resource resultaat
Totaal doelstellingen
582
945
861
1.016
490
330
857
840
311
553
983
393
448
851
402
659
196
226
4
2
76
3.651
264
200
10
10
92
4.361
136
257
12
9
108
4.111
26
21
3.922
Resultaatverdeling Jeugdw. Protestantse Kerk
(x € 1.000)
- risicoreserve (inclusief resourcebegroting)
- reserve Jeugdwerk
- fonds Diepenhorst (tbv jeugdwerk)
Totaal resultaat
36
167
245
Rekening
2013
2
-100
-100
-198
4.382
Begroot
2013
-100
-100
-200
4.314
Rekening
2012
-130
-130
In 2013 is een aantal vacatures niet ingevuld. Het aandeel in de uren voor opleiding, ontwikkeling en
indirecte tijd was relatief hoog door verschillende ontwikkelingen op personeel en organisatievlak,
waardoor het resultaat risicoreserve op € 2k uitkwam.
JOP Advies en ondersteuning (€ 582k, begroot € 945k)
De Jeugdwerkadviseurs zijn in 2013 meer en meer betrokken geweest bij langdurige adviestrajecten.
Hierin kunnen zij meer kwaliteit inbrengen en aansluiten bij de situatie van de gemeenten en het
jeugdwerk. In de tweede helft van 2013 is de rol van de jeugdwerkadviseurs ten opzicht van de lokale
jeugdwerkers enigszins veranderd. Dit komt door de overplaatsing van de lokale jeugdwerkers naar
de Mobiliteitspool van de Dienstenorganisatie van de protestantse Kerk. De jeugdwerkadviseurs zijn
hiermee niet meer verantwoordelijk voor de personele begeleiding van de jeugdwerkers. Daardoor
komt er voor de jeugdwerkadviseurs meer nadruk te liggen op een klantgerichte aanpak voor
gemeenten. Hierin zoekt JOP een intensievere samenwerking en uitwisseling met
gemeenteadviseurs (programma KIO). JOP COACH Live in de regio blijkt te voorzien in een
duidelijke behoefte van mensen in het jeugdwerk om dichterbij toerusting te ontvangen. De 8 avonden
in verschillende regio’s hadden veel bezoekers en het is gelukt vrijwilligers te inspireren en te
ondersteunen bij hun werkzaamheden in de lokale gemeente. Een aandachtspunt is dat met het
beperkte aantal jeugdwerkadviseurs er ook een maximum zit aan de beschikbare avond- en
weekenduren. In 2014 wordt gezicht naar nieuwe mogelijkheden om toch meer aanwezig te kunnen
zijn in de gemeente.
JOP Producten en ontwikkeling (€ 861k, begroot € 1.016k)
In 2013 is hard gewerkt aan de deskundigheid, trainingsvaardigheid en uitwerking van de
specialismen in het jeugdwerk. Het relatiemagazine JOP PRO! heeft een groeiend aantal abonnees
en krijgt een lezerswaardering van een 7,5. In 2013 is een vervolgimpuls gegeven aan
geloofsopvoeding in het gezin en in de kerk met workshops, trainingen, de week van de opvoeding en
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
28
een bijdrage aan de Samenleesbijbel, een samenwerkingsproject met NBG. Verder is er met
Sirkelslag School een nieuw deelproject voor de groepen 7 en 8 van de bassischool gestart. Hiermee
zijn we ook op basisscholen present. Een kleine 200 scholen deden mee. Ook Sirkelslag Kids en
Young zijn verder doorontwikkeld en uitgegroeid tot een professioneel multimediaspel met een grote
lokale verankering in de kerkelijke gemeente. De Kids Express, vijf caravans met inspirerende
Bijbelverhalen die je als kind uitdagen om een held in je eigen buurt te zijn, heeft kunnen rekenen op
het bezoek van bijna 9.000 kinderen en hun ouders.
JOP lokaal (€ 840k, begroot € 983k)
Binnen JOP lokaal is de dienstverlening aan een lokale gemeente door de inzet van een JOP
jeugdwerker gecontinueerd. In totaal hebben 54 gemeenten in 2013 gebruik gemaakt van een JOP
jeugdwerker. Ten opzichte van de vorige jaren zien we in 2013 een (kleine) daling in het aantal
plekken. De begeleiding van de lokale werkers en het overleg met gemeenten over verlengingen zijn
intensieve processen. De jeugdwerkers zijn met ingang van oktober 2013 overgegaan naar de
Mobiliteitspool en dus organisatorisch niet langer onderdeel van het programma. Wel is JOP
verantwoordelijk voor het contact met de gemeente, betrokken bij de werving en selectie en de
toerusting van de JOP-Jeugdwerkers. In 2014 wordt dit proces in samenwerking met de
Mobiliteitspool verder geoptimaliseerd.
HGJB lokaal (€ 311, begroot € 393k)
De lokale jeugdwerkers van de HGJB zijn in dienst van de dienstenorganisatie en in 2013 nog niet
overgegaan naar de Mobiliteitspool. De begeleiding van deze jeugdwerkers en de contacten met de
gemeenten zijn door Jeugdwerk Protestantse Kerk uitbesteed aan de HGJB. In 2012 zijn op 16
plekken lokale jeugdwerkers via de HGJB werkzaam geweest in een gemeente. Dit is redelijk
constant ten opzichte van 2011 en 2012 (beide 17).
GVO (€ 553k, begroot € 448k)
Het onderdeel GVO is verantwoordelijk voor alle management- en uitvoeringstaken van de stichting
PC GVO. De stichting treedt op als werkgever van docenten godsdienstonderwijs op openbare
scholen. 2013 was een enerverend en spannend jaar, omdat het kabinet zich had voorgenomen om
niet langer dit onderwijs te bekostigen. Een succesvolle lobby door bestuur, medewerkers, docenten
en anderen, samen met het bredere beroepsveld van het GVO heeft het mogelijk gemaakt dat de
bekostiging vanuit het rijk vooralsnog doorgaat.
In totaal zijn tien regiobegeleiders werkzaam. In eerste instantie via de Dienstenorganisatie, maar nu
in dienst van de stichting zelf. Zij treden op als leidinggevende en eerste aanspreekpunt van de
docenten en zijn ieder aangesteld voor 0,5 fte. Ze worden aangestuurd door het bureau van de
stichting PC GVO. Dit bureau is onderdeel van de Dienstenorganisatie. In 2014 wordt dit onderdeel
ondergebracht bij het Protestants Centrum voor Toerusting & Educatie (PCTE). Door extra projecten
in opdracht van de Stichting is meer werk verricht voor GVO dan was begroot. Al deze
werkzaamheden werden vergoed vanuit de beschikbare middelen hiervoor.
JW-PKN algemeen (€ 196k, begroot € 264k)
In 2013 heeft de nadruk gelegen op het ontwikkelen en voorbereiden van een transitie in het
jeugdwerk. De ontwikkeling van scenario’s voor 2030, het onderzoek naar ontwikkelingen in het
jeugdwerk hebben veel aandacht gevraagd en worden nu geïmplementeerd. Aan de hand van
diverse interviews zijn er drie scenario’s ontwikkeld voor 2030 die het programma gebruikt bij de
keuzes voor de verdere ontwikkeling van het jeugdwerk in de komende jaren. Vooral waar het
aankomt op de presentie van de kerk in de samenleving, de karaktervorming van jongeren en de
verhouding tussen jongerencultuur en de kerk zijn er grote uitdagingen.
Flevo festival is overgegaan in Flavor festival. Na de
stop in 2012 hebben vrijwilligers en ondernemers het
festival verder gedragen. JOP is aanwezig geweest op
dit festival door een kerktent met uiteenlopende
programma’s en vieringen in te vullen en te
experimenteren met nieuwe vormen van merkloze,
publieke presentie van de kerk. Deze aanpak had een
tweeledig doel: een oefenplaats voor eigen
medewerkers om te bouwen aan hun rol binnen het
nieuwe jeugdwerk enerzijds en een toegevoegde
waarde aan het festival en haar bezoekers anderzijds.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
29
De kosten van deze aanpak waren ten opzichte van de jaren daarvoor aanzienlijk minder.
Er wordt gewerkt aan specifieke pioniersplekken gericht op kinderen, tieners en jongeren. Hierbij
heeft JOP een deel van de verantwoordelijkheid voor de 100 pioniersplekken. Twintigers Woerden
loopt in samenwerking met Missionair Werk. De plek in Almelo wordt afgerond. Daarnaast zijn er
intentieverklaringen voor Rotterdam Alexander, Rotterdam Hoogvliet en Zaandam. Op dit moment zijn
op meerdere plekken gesprekken gaande.
In 2013 is de implementatie van Micha Young gestart. Dit is een aanpak voor 15+ jongeren om kennis
te maken met duurzaamheid en rechtvaardigheid binnen het netwerk van Micha Nederland.
In 2013 hebben we samengewerkt binnen het verband van de Evangelische Alliantie (EA) en zijn we
als JOP partner geworden van de EA. Daarnaast werken we ook samen in een bredere Community of
Practice, een netwerk rond het christelijk jeugdwerk. O.a. de CHE, het onderzoekscentrum Jeugd,
Kerk en Cultuur van de PThU, de jongerenwerkersopleiding van De Wittenberg, de jeugdorganisaties
binnen de Protestantse Kerk en de Evangelische Alliantie zijn hierbij betrokken. Met verschillende
organisaties werken wij samen aan de ontmoeting en toerusting van jeugdwerkers, het opstellen van
een competentielijst voor jeugdwerkers en nieuwe verbanden voor scholing en onderzoek.
In 2013 was merkbaar meer aandacht voor veilig jeugdwerk, met een open klimaat en goede
preventie van mogelijke onwenselijke situaties. We hebben verschillende adviezen, gesprekken en
trainingen mogen verzorgen. Naar verwachting zal de komende jaren de aandacht hiervoor groeien in
de dienstverleningsvragen.
JW-PKN HGJB (€ 226k, begroot € 200k)
In 2013 hebben HGJB en JOP de afspraken voor de samenwerking geconcretiseerd in heldere
afspraken. De geldstroom naar de HGJB had in het bijzonder betrekking op eigen activiteiten van de
HGJB voor gemeenten die zich verwant voelen met de HGJB. Door de afspraken die zijn gemaakt
wordt een aanzet gegeven voor meer samenwerkingsprojecten waar beide organisaties aan werken
voor het jeugdwerk als geheel.
JW-PKN WELJA (€ 4k, begroot € 10k)
De WELJA is het afstemmingsoverleg van jeugdactiviteiten in het Evangelisch-Lutherse deel van de
Protestantse Kerk. Er zijn in 2013 weer diverse jeugdkampen en – weekenden georganiseerd. In één
Evangelisch-Lutherse gemeente is een ondersteuningstraject geweest met het oog op
geloofsopvoeding.
JW-PKN V-link (€ 2k, begroot € 10k)
Eind 2012 heeft het bestuur besloten de stichting in de loop van 2013 te beëindigen. Dit is
geëffectueerd. JOP wil graag ook gemeenten uit de doelgroep van V-link bedienen voor
ondersteuning en advies in het jeugdwerk.
JW-PKN catechesefonds (€ 76k, begroot € 92k)
Vanuit dit onderdeel werd in 2013 onder coördinatie van het PCTE door
JOP, KIO, KIA en HGJB de werkzaamheden conform de synodenota
“Kansen voor Catechese” uitgevoerd. Eind 2013 heeft de synode een nieuwe
nota besproken waarin de focus is gelegd op de competenties van de
catecheet en het delen van het persoonlijk leven en geloof met de
catechisanten.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
30
Protestants Centrum voor Toerusting en Educatie
Het Protestants Centrum voor Toerusting en Educatie (PCTE) is het professionele instituut voor
toerusting, vorming en professionalisering van het kader (vrijwilligers en professionals) van de
Protestantse Kerk in Nederland. Het is de missie van het PCTE om het kader te vormen met een
relevant, goed en gevarieerd (cursus)aanbod dat de bezieling van de werkers en de kwaliteit van het
werk versterkt.
De lasten van het PCTE naar hoofddoelstelling zien er als volgt uit:
Hoofddoelstellingen
Rekening
2013
(x € 1.000)
Basiscursussen
Vervolgcursussen
Kadercursussen
Cursussen landelijk
Kerk muziek
Landelijk vervolg aanbod
TVG
Bezinningscentrum
Beraadgroep catechese
Vorming en bezinning
Permanente educatie
Interne scholing
Totaal lasten
Begroot
2013
Rekening
2012
372
167
505
671
184
72
314
228
22
54
2
29
709
57
1.614
Middelen toebedeeld aan andere programma's en stafafd.
Fondsenwervingskosten vrijwillige geldwerving
Bij: resource resultaat
-33
Totaal doelstellingen
1.581
Resultaatverdeling PCTE
(x € 1.000)
- risicoreserve (inclusief resourcebegroting)
- reserve solidariteitskas
- reserve permanente educatie
Totaal resultaat
150
1.530
47
2.626
Rekening
2013
89
141
320
550
678
50
1.601
37
2.626
Begroot
2013
0
1.638
Rekening
2012
5
181
745
931
In 2013 werd een positief resultaat gerealiseerd ad € 89k. Dit resultaat is voornamelijk ontstaan op de
personele lasten door een relatief hoge inzet van medewerkers PCTE binnen andere afdelingen
waarvoor een vergoeding werd ontvangen.
Kadercursussen (€ 505k, begroot € 671k)
De stabilisatie in aantal cursussen en deelnemers, die we in 2012 rapporteerden, heeft zich in 2013
doorgezet in een daling in omvang van het cursuswerk in de regio met ca. 20%. Dat betekent dat we
de doelstelling om in 2013 te groeien naar 350 cursussen met 5125 deelnemers niet hebben kunnen
realiseren. Deze ontwikkeling lijkt allereerst een organisatorisch oorzaak te hebben. Het merendeel
van de docenten/trainers van het PCTE zijn gemeenteadviseurs. In een strategische analyse die we
eind 2013 hebben uitgevoerd wordt duidelijk dat een belangrijk probleem ligt bij de tijdsdruk en
prioriteiten van gemeenteadviseurs en daarmee de beschikbare tijd voor cursussen.
Daarnaast bevestigt deze strategische analyse onze keuze om te komen tot een verkleining van het
aanbod van cursussen en trainingen en het aanbrengen van meer focus daarin. In 2013 is het nog
maar mondjesmaat gelukt om het aanbod te verkleinen. Hoewel soms beperkt, blijkt er behoefte aan
een breed inhoudelijk aanbod. Dat heeft ons in de loop van het jaar tot een andere aanpak gebracht,
namelijk het verkleinen van de omvang van cursussen en trainingen en deze waar mogelijk om te
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
31
bouwen tot ‘workshops’ van één dagdeel als onderdeel van een modulair cursusaanbod op een
werkveld. Zo behouden we de inhoudelijke flexibiliteit, maar kanaliseren deze binnen een
overzichtelijker aanbod. Een eerste voorbeeld daarvan is de basiscursus ‘Diaconaat’. De eerste twee
bijeenkomsten hebben een standaard programma. Voor bijeenkomst drie (en eventueel vier) kan
gekozen worden uit vijf modules van ieder een uur.
De etalage van gemeenteavonden en kerkenraadsdagen is in 2013 vernieuwd via een nieuw aanbod
rond het thema ‘Kerk en dertigers’. Daarmee probeert het PCTE aan te sluiten bij relevante
ontwikkelingen en thema’s binnen de Protestantse Kerk. Een voorbeeld van dat laatste op een meer
‘klassiek’ werkveld als pastoraat is de ontwikkeling van de cursus ‘Nieuwe wegen in het pastoraat’.
Andere nieuwe cursussen in 2013 zijn ‘Leidinggeven aan de gemeente’ (een nieuw ontwikkelde
cursus met een modulaire opzet) en ‘Jaargesprekken’, een cursus van 2 bijeenkomsten voor
ambtsdragers en gemeenteleden die het jaargesprek met de predikant en/of kerkelijk werker gaan
voeren. Tenslotte noemen we hier de cursus ‘Kleuren verkennen in het Liedboek – werken met een
muziekprofiel'. Voor de missionaire bezinning in de gemeente werd de doe-het-zelf-cursus 'Missionair
Geloofsgesprek' ontwikkeld.
In 2013 werden 280 cursussen gegeven met 3870 deelnemers. De waardering voor de cursussen
steeg licht tot een 7,6 voor de cursussen en een 8 voor de docenten. Een score waar we zeer
tevreden mee zijn.
Landelijk vervolgaanbod (€ 314k, begroot € 228k)
Bij het landelijk vervolgaanbod is wel de doelstelling gerealiseerd meer cursussen te organiseren,
maar doordat het gemiddelde aantal deelnemers daalde, bleef het totaal aantal deelnemers
nagenoeg gelijk met 2012. De kwantitatieve doelstelling in 2013 was 30 cursussen met 675
deelnemers, de realisatie is 32 cursussen met 487 deelnemers. Vooral bij de cursussen voor de
visitatie daalde het aantal deelnemers (van 7 cursussen in 2012 met 106 naar 6 cursussen in 2013
met 67 deelnemers).
Wat betreft het verkrijgen van meer focus is in 2013
geïnvesteerd via vernieuwing van het aanbod op de thema’s
‘bestuur en leiderschap’ en ‘spiritualiteit’. Inmiddels vertrouwd
zijn de pastorale cursussen die in 2013 opnieuw goed bezocht
werden: de ‘Uitgebreide training Pastoraat voor vrijwilligers’,
‘Uitvaartdiensten leiden door gemeenteleden’ en ‘Begeleiden
van rouwgroepen’. Nieuw was de training ‘Maar ik kan de
draad niet krijgen’ (zin beleven met kwetsbare ouderen). Een
cursus die ook al langer gegeven wordt is de cursus
‘Presentatievaardigheden voor voorgangers’, waarbij dit jaar
voor het eerst een terugkomdag werd georganiseerd. Nieuw
was de cursus ‘Omgaan met de media. De opfriscursus
‘Homiletiek’ werd in 2013 voor het laatst in de huidige opzet
gegeven. Gegeven de besluitvorming van de synode rond het
preekconsent, zal deze cursus aangepast worden.
Tenslotte vermelden we de cursussen voor de Kerkmuziek.
De Opleiding Bevoegdheid 3 werd in 2013 in drie plaatsen
gegeven en er was natuurlijk de jaarlijkse Werkweek voor
liturgie & kerkmuziek. Ook in 2013 werd samengewerkt met
de initiatiefgroep ‘Eredienst Creatief’, het tweejaarlijkse
symposium trok 94 deelnemers.
Vorming en Bezinning (€ 29k, begroot € 150k)
De cursus TVG werd in 2013 op 24 verschillende plaatsen in Nederland gegeven aan 772 cursisten.
Na de lichte daling in 2012 is het deelnemersaantal in 2013 nagenoeg gelijk aan 2012, maar de
cursus werd wel in minder plaatsen gegeven (24 plaatsen, waarvan 5 met een GB-signatuur).
Terugkerend thema is de werving en terugloop in deelnemers. Ook voor TVG geldt de vraag of de
aansluiting met nieuwe generaties gemaakt kan worden. De waardering voor de cursus is onder de
deelnemers groot. Daarnaast is er vraag naar vervolgcursussen door groepen die met elkaar drie jaar
hebben afgelegd. Groepsvorming lijkt dus ook een belangrijke waarde. Opvallend is de animo van de
(vrijwillige) docenten. Gezien de belangstelling van predikanten om les te geven binnen de TVG is het
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
32
kennelijk voor veel predikanten een heel plezierige manier om hun academische kennis bij te houden
en door te geven. De landelijke studiedag blijft succesvol, in 2013 namen er 98 mensen aan deel.
In de synodevergadering van november werd de eindrapportage van de beraadsgroep Catechese
besproken. Daarmee werd verantwoording afgelegd van het werk sinds 2007, waarin veel is bereikt.
In deze periode zijn de uitvoeringsorganisaties meer gaan samenwerken op het terrein van de
catechese. De samenwerking met de Protestantse Theologische Universiteit leidde tot twee
programma’s voor wetenschappelijk onderzoek naar catechese. Hart van de rapportage was de
handreiking ‘Een 10 voor catechese!’.
Permanente Educatie (€ 709k, begroot € 1.530k)
Het verslagjaar 2013 is het eerste volledige jaar waarin de Permanente Educatie verplicht was. De
Permanente Educatie bestaat uit mentoraat en primaire nascholing in de eerste vijf jaar van de
beroepsuitoefening en voortgezette nascholing daarna. Dit laatste is in de plaats gekomen van het
studieverlof voor predikanten. Permanente educatie is er nu ook voor kerkelijk werkers. Voor
predikanten is de verplichting en het deels verplichte programma nieuw. Voor kerkelijk werkers is
permanente educatie geheel nieuw. In de regeling voor permanente educatie hebben ook
kerkenraden en brede moderamina van de classicale vergaderingen een rol.
Om de verschillende doelgroepen goed voor te lichten over de veranderingen, hen te stimuleren er
mee aan de slag te gaan en zich zo nodig te laten toerusten, is een project permanente educatie
uitgevoerd in de periode augustus 2012 – juli 2013. Naast deze doelen was het stroomlijnen van de
procedures rond en de invulling van de permanente educatie, onder meer op basis van de feedback
uit het veld, ook onderdeel van het project. Binnen dit project werden 20 voorlichtingsbijeenkomsten,
verspreid over het land georganiseerd voor predikanten/kerkelijk werkers en voor kerkenraden. Het
merendeel van de voorlichtingsbijeenkomsten werden in 2013 gehouden. De bijeenkomsten werden
zeer goed bezocht. Aan de middagbijeenkomsten werd door 1018 predikanten en kerkelijk werkers
(87%, respectievelijk 13%) deelgenomen. Aan de avondbijeenkomsten werd door 637
kerkenraadsleden deelgenomen.
Ondanks deze intensieve voorlichting moeten we constateren dat nog maar beperkt aan de PE wordt
deelgenomen. In 2013 werden door de PThU 37 cursussen georganiseerd waarvan er helaas 18 niet
konden doorgaan vanwege te weinig aanmeldingen. De 19 cursussen die wel zijn doorgegaan
werden door 338 predikanten gevolgd. Onze inschatting is dat sinds de invoering van de PE ca. 30%
van de doelgroep aan het aangestuurde deel heeft deelgenomen. Dat blijft duidelijk achter bij de
verwachtingen, hoewel het lastig is om te bepalen hoeveel deelnemers na anderhalf jaar gestart
moeten zijn als men in een periode van 5 jaar 3 cursussen moet volgen. Dit betekent ook dat
degenen die al wel gestart zijn minder cursussen volgen dan verwacht. Dit zou wellicht deels
veroorzaakt kunnen worden doordat vanwege de lage deelname relatief veel cursussen zijn
geannuleerd.
De voorlopige waarneming is dat de deelname, als we kijken naar leeftijdsopbouw, aardig
overeenkomt met de leeftijdsopbouw binnen het predikantenbestand. In de leeftijd tot 40 jaar zien we
een (wat) lagere deelname aan de voortgezette nascholing. Dit komt overeen met de verwachting dat
in deze groepen een groter deel van de predikanten nog in de fase van de primaire nascholing zitten.
De deelname in de leeftijdsgroep van 40 tot 50 jaar is in lijn met en van 50 tot 60 jaar zelfs iets hoger
ten opzichte van de leeftijdsopbouw. We zien wel een lagere deelname bij de leeftijdscategorie vanaf
60 jaar. In de oude regeling was het zo dat twee jaar voor aanvang van het emeritaat er geen recht
meer was op studieverlof, in de huidige regeling is dit recht er tot de datum van emeritaat. We zullen
er echter van uit moeten gaan dat binnen deze groep, vanwege het feit dat ze gedurende deze
periode met emeritaat gaan, niet iedereen zal deelnemen aan de PE.
De registratie in het PE-register geeft de indruk dat er een achterstand is in de registratie van de
daadwerkelijke deelname. Van de gevolgde aangestuurde cursussen bij de PThU is nog niet de helft
opgenomen in het PE-register. Ondanks dat bevestigt het wel het eerdere beeld dat ca. 30% van de
doelgroep is begonnen.
In 2013 werd duidelijk dat het aantal kerkelijk werkers dat deelneemt aan de permanente educatie
voor de hogescholen van te beperkte omvang is om voldoende aangestuurd aanbod dat aansluit op
de behoefte te kunnen ontwikkelen. Aan het einde van het eerste studiejaar 2012-2013 hadden 31
kerkelijk werkers het aangestuurd aanbod gevolgd. Kerkelijk werkers geven bovendien aan dat het
aanbod te smal is om goed te kunnen aansluiten bij de leervragen en ontwikkelpunten in hun
scholingsplan. Om die reden is het hele aanbod post-HBO cursussen Godsdienst Pastoraal Werk van
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
33
de erkende opleidingen vanaf 1 september 2013 erkend als aangestuurd aanbod voor kerkelijk
werkers.
Er zijn in 2013 trainingen gegeven aan 20 beginnende mentoren en aan 17 gevorderde mentoren als
opfristraining. Elke training had gemiddeld 8 deelnemers.
In 2013 zijn circa 100 aanvragen voor erkenning binnen het
open erkend aanbod beoordeeld. Gemiddeld kent het open
erkend aanbod op de website ca. 70 verschillende activiteiten.
In 2013 zijn als specialisatie erkend de Opleiding pastorale
supervisie, de training Coachend en toerustend leiding geven
in de gemeente en de minor Godsdienstig Vormingsonderwijs,
die opleidt tot docent Godsdienstig Vormingsonderwijs. Op
verzoek is het PCTE betrokken bij de doorontwikkeling van de
specialisatie Geestelijke Begeleiding en wordt voor het
programma Missionair Werk en Kerkgroei een Missionaire
specialisatie ontwikkeld.
In 2013 zijn er twee leergroepen voor de primaire nascholing
van predikanten gestart. We zijn erg blij dat in september
2013 ook de eerste leergroep voor de primaire nascholing van
kerkelijk werkers van start is gegaan. In 2013 kregen in totaal
78 beginnende predikanten en kerkelijk werkers een mentor.
Het betrof 20 kerkelijk werkers en 58 predikanten, waarvan 8
als geestelijke verzorger en 4 als predikant in algemene dienst
werkzaam
zijn.
In
2013
zijn
6
verschillende
mentorentrainingen gehouden. Zowel in het voorjaar als
najaar was er de basistraining voor nieuwe mentoren, een vervolgtraining en een opfristraining voor
ervaren mentoren.
Interne Scholing (€ 57k, begroot € 47k)
De organisatie van de interne scholing is in 2013, met het oog op de invoering van de Performance
Management Cyclus en de vorming van het Shared Service Centre, overgegaan naar het team P&O.
Deze werkzaamheden werden nog wel door een medewerker van het PCTE uitgevoerd, de
inhoudelijke verantwoording wordt binnen de verslaglegging van P&O gedaan.
Expertisecentrum
Het Expertisecentrum (EC) adviseert de Protestantse Kerk en de dienstenorganisatie over beleid en
inhoudelijk werk. Het EC draagt bij aan vernieuwing, kwaliteit, doeltreffendheid en resultaatgerichtheid
van de organisatie. Het EC is kennismakelaar en draagt er zorg voor dat kennis en informatie die
binnen en buiten de dienstenorganisatie aanwezig zijn optimaal benut kunnen worden voor het werk
van moderamen en synode, directie, management en medewerkers van de dienstenorganisatie. Het
stimuleert het delen van kennis en leren in de organisatie, doet onderzoek en verzamelt kennis,
informatie en ervaringen met het oog op het schrijven van adviezen en rapportages.
De lasten van het expertisecentrum naar hoofddoelstelling zijn als volgt:
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
34
Hoofddoelstellingen
Rekening
2013
(x € 1.000)
Activiteiten / projecten Expertisecentrum:
Adviezen en rapportages moderamen GS
Adviezen en rapportages dienstenorg.
Kwaliteitsverbetering dienstverlening
Onderzoek werk dienstenorganisatie
Advisering Kerk in Actie (beleidsvraagstukken)
Totaal lasten
Middelen toebedeeld aan andere programma's en stafafd.
Fondsenwervingskosten vrijwillige geldwerving
Bij: resource resultaat
Totaal doelstellingen
171
101
0
133
76
481
(x € 1.000)
Risicoreserve (inclusief resourcebegroting)
Totaal resultaat
180
105
120
80
485
17
498
Resultaatverdeling Expertisecentrum
Begroot
2013
Rekening
2013
-9
-9
Rekening
2012
179
114
15
39
106
453
2
485
Begroot
2013
0
455
Rekening
2012
43
43
Het verlies ad € 9k wordt voornamelijk veroorzaakt door lagere inkomsten uit betaalde dienstverlening
aan Kerk in Actie, vanwege bezuinigingen bij dat programma.
Adviezen en rapportages moderamen Generale synode (€ 171k, begroot € 180 k)
In 2013 zijn 55 adviezen uitgebracht met betrekking tot oecumene. Medewerking is verleend aan een
bezoek van de Council for World Mission aan onze kerk. Bijdragen zijn geleverd aan de voorbereiding
van de reorganisatie van de CEC en van een Ecumenical Conversation over ‘United and Uniting
Churches’ tijdens de bijeenkomst van de Assemblee van de Wereldraad van Kerken in Busan. Ook
verzorgde het Expertisecentrum een driedaags bezoek van een delegatie van de Church of Sweden.
De beraadgroep Oecumene en het Wereldraadoverleg zijn samengevoegd en de advisering op
oecumenevragen is na het vertrek van E. Overeem in november 2013 ondergebracht bij de directie.
Ten behoeve van bespreking door de generale synode is een rapport geschreven over de beproeving
van het Nieuwe Liedboek. Ook zijn aan de synode een vervolgnota Islam en een ethische handreiking
over ‘Familie als gegeven’ gepresenteerd en is (samen met andere programma’s) een advies
uitgebracht over een ‘protocol daderbeleid seksueel misbruik’. Alle adviezen en nota’s zijn aanvaard.
Adviezen en rapportages dienstenorganisatie (€ 101 k, begroot € 105 k)
In drie tertiaalsignalen zijn trends en ontwikkelingen in kerk en samenleving in beeld gebracht. Een
statistische jaarbrief is gemaakt waarin voor het eerst ook gegevens uit LRP zijn gebruikt. In 2013 zijn
2 geslaagde lunchbijeenkomsten georganiseerd om binnen de dienstenorganisatie kennis te delen;
thema’s waren: ‘solvabiliteit van gemeenten' en: ‘de kerk als netwerk’.
Een personeelskaart en een kenniskaart van de organisatie - middelen om kennisdelen te
vereenvoudigen - konden niet worden gerealiseerd. In overleg met HRM en ICT is dit project in 2013
op een ander spoor gebracht. HRM maakt een inventarisatie van aanwezige kennis in een
zogenaamde ‘vlootschouw’ per programma. De personeelskaart wordt geïntegreerd met het Intranet.
Met de Council for World Mission en het Sociaalwetenschappelijk Instituut van de Evangelische
Kirche in Deutschland werd een internationale conferentie georganiseerd. De vraag was wat de
seculariserende context betekent voor het Protestantisme in de verschillende landen in Noord West
Europa en welke beleidsuitdagingen daar uit voortkomen. De conferentie krijgt een vervolg.
Advisering Kerk in Actie (beleidsvraagstukken) (€ 76 k, begroot € 80 k)
De evaluatie het ProCoDe-proces is in december opgeleverd en zal in de aprilsynode 2014
besproken worden. Daarnaast is een bijdrage geleverd aan het werk van de stuurgroep beleid en de
scherpere profilering van het werk van Kerk in Actie en aan het werk van de Church en Society
Commissie van de CEC. Voor het binnenlands diaconaat zijn inhoudelijke bijdragen geleverd aan de
discussie over de ‘participatiesamenleving’ en de vraag naar de verhouding van diaconaat en ‘sociaal
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
35
ondernemen’. Ook zijn enkele onderzoeken en evaluaties uitgevoerd (betrokkenheid van diaconieën
bij zorg; evaluatie Groene Kerkendag; evaluatie Landelijke diaconale dag).
Onderzoek werk dienstenorganisatie (€ 133 k, begroot € 120 k)
In 2013 zijn - ter verbetering van de interne en externe klanttevredenheid - 23 onderzoeken en
evaluaties uitgevoerd voor de verschillende programma’s van de dienstenorganisatie. Bijvoorbeeld
voor JOP over het jeugdwerk in West-Brabant, voor C&F over deelname aan landelijke themadagen,
voor MW&KG over de belangstelling voor een boekje over hemelvaart, voor HRM over de
mobiliteitspool, voor FZ over het te vormen Shared Service Centre en voor KiO over de reorganisatie
van het werk van de gemeenteadviseurs. Ook is bijgedragen aan de verdere ontwikkeling van het
Klantenpanel bij de afdeling Communicatie en Fondsenwerving.
Mobiliteitsbureau predikanten
Doel van het Mobiliteitscentrum (MB) is het begeleiden, bevorderen en verbeteren van de mobiliteit
van de beroepsgroep binnen de kerk, zodanig dat de juiste man of vrouw op de juiste plek werkt. Dit
komt concreet tot uitdrukking in het adviseren van het beroepingswerk. Daarnaast heeft het MB als
doel het (tijdelijk) bieden van hulp aan gemeenten, in de vorm van het uitlenen van een (interim)
predikant of kerkelijk werker. Concrete doelstellingen om deze algemene doelstellingen te bereiken
zijn voor 2013 (en de komende jaren) de volgende (geweest):
Verbeteren van de match tussen gemeenten enerzijds en de beroepsgroep anderzijds
Concreet gaat het om het sneller en effectiever laten verlopen van het beroepingsproces. Daarnaast
wordt aandacht besteed aan de mobiliteit in het algemeen.
Beleidsondersteuning van de positie van de predikant en kerkelijk werker
Beleid wordt ontwikkeld betreffende de positie van de predikant met een passend volgsysteem.
Thema’s als formatiepercentage, flexibilisering van de predikantsplaats, verplichte mobiliteit en
dergelijke zullen aan de orde komen.
Meedenken en mede opzetten van de pool voor beginnende predikanten
De interim-predikanten zullen op den duur overgaan van het Mobiliteitsbureau naar de pool van
predikanten. Deze zal worden uitgebreid met beginnende predikanten. Het MB zal zich inzetten om
dit proces zo goed mogelijk te laten verlopen. Ook zal (mede) vanuit het MB de inhoudelijke
aansturing van de predikantengroepen plaatsvinden.
De lasten van Mobiliteitsbureau naar hoofddoelstelling zien er als volgt uit:
Hoofddoelstellingen
Rekening
2013
(x € 1.000)
Mobiliteitsbureau
Interim predikanten
Pool beginnende predikanten
Totaal lasten
224
649
203
1.076
Middelen toebedeeld aan andere programma's en stafafd.
Fondsenwervingskosten vrijwillige geldwerving
Bij: resource resultaat
1.090
(x € 1.000)
- risicoreserve (inclusief resourcebegroting)
Totaal resultaat
Jaarrekening 2013
298
683
260
1.241
14
Totaal doelstellingen
Resultaatverdeling Mobiliteitsbureau
Begroot
2013
Rekening
2013
-85
-85
Protestantse Kerk in Nederland
Rekening
2012
143
503
646
64
1.241
Begroot
2013
0
710
Rekening
2012
9
9
36
Het eindresultaat van het MB is negatief. De oorzaak van deze rode cijfers ligt in het niet realiseren
van de doelen van de Mobiliteitspool. De gestelde doelen van de MP (onder andere 6 beginnende
predikanten aan het werk), zijn niet gehaald. Twee proponenten werden in 2013 bevestigd, de derde
per 1 januari 2014. De bezetting op het MP zelf was, ter voorbereiding op de komst van een grotere
groep beginnende predikanten en de overgang van alle in de DO werkende ‘veldwerkers’ naar de
afdeling HRM, al wel op sterkte.
Mobiliteitsbureau beroepingswerk (€ 224k, begroot € 298k)
Het mobiliteitsbureau is vooral belast met de
bevordering van de mobiliteit onder predikanten.
In het kader van het beroepingswerk passeert
elke vacante gemeente ons bureau. Het aantal
uitgebrachte adviezen was in het jaar 2013 meer
dan begroot. In totaal bracht het MB 405
adviezen uit. Meer specifiek betreft het de
volgende adviezen: gemeentepredikant 261 (in
2012: 244), instelling 3 (in 2012: 2), interim
predikanten 35 (in 2012: 26), tijdelijke voorziening
33 (in 2012: 23), kerkelijk werker 29 (in 2012: 25)
en diversen 44 (in 2012: 22). Met name de
toegenomen behoefte aan advies over een
tijdelijke oplossing of interim predikant, is
opvallend te noemen.Gezien de vrijheid van het ambt (de vrijheid van de gemeente om te ‘roepen’ en
de vrijheid van de voorganger aan deze roep wel of geen gehoor te geven), is de uiteindelijke match
een keuze van deze genoemde partijen zelf. De invloed van het MB ligt hierin dat het proces
voorafgaand aan de match gestuurd kan worden en dat over de uiteindelijke keuze aan beide partijen
geadviseerd kan worden. Om dit proces te verbeteren en de kwaliteit van de adviezen te bevorderen
heeft het MB in 2013 meer telefonisch contact gehad met gemeenten in een eerder stadium in het
beroepingsproces. Op het moment dat bekend is dat een gemeente vacant is of raakt, wordt contact
opgenomen en over het profiel van de gemeente én het gewenste profiel van de te beroepen
predikant gesproken. Dit bevordert het nog beter aanscherpen van het beeld van wie men zoekt.
Richting de voorgangers / pastores wordt bij elk contact gewezen op het Extranet van de kerk, waar
men een eigen profiel bij kan houden. Door dit profiel en de verdere gegevens actueel te maken en/of
te houden, is het MB weer beter op de hoogte wie welke voorganger is en wat zijn of haar wensen
zijn.
In verschillende publicaties heeft het MB in 2013 aandacht gevraagd en gekregen voor het belang
van een goede en zorgvuldige beroepingsprocedure en de baten die een dergelijk proces op termijn
ook hebben. En uiteraard op de keerzijde: een onzorgvuldig proces en niet juist gekozen voorganger
en/of standplaats kan voor veel schade zorgen.
Breder dan alleen het beroepingsproces is in publicaties vanuit het MB ook aandacht besteed aan het
nut en belang van mobiliteit in zijn algemeenheid. Om gewoonte, gewenning en sleur, dat ten koste
kan gaan van vitaliteit, energie en enthousiasme, te voorkomen.
Bij beleidsvorming betreffende (de positie van) predikanten, zijn meerdere afdelingen, colleges en
commissies betrokken. Alleen in gezamenlijkheid en in grote zorgvuldigheid kunnen grote thema’s als
verplichte mobiliteit, flexibiliteit en (rechts)positie van predikanten worden onderzocht en eventueel
aangepast. Het MB probeert zoveel als mogelijk aan deze gezamenlijkheid deel te nemen. Een
voorbeeld hiervan is de ambtsrapportage die in de april vergadering van de Synode in 2012 is
besproken. Een ingestelde werkgroep probeert een vervolg te geven op deze ambtsvisie in de
Protestantse Kerk in Nederland.
Het MB heeft in 2013 een nieuw meetinstrument ontwikkeld, om niet alleen de kwantiteit maar ook de
kwaliteit van de dienstverlening te meten. Er is een kleine vragenlijst opgesteld die steekproefsgewijs
(elke 15e vervulde vacature) telefonisch wordt voorgelegd. In 2013 zijn in dat kader inmiddels een 7
tal gemeenten telefonisch geïnterviewd. De tevredenheid over de dienstverlening is goed tot zeer
goed te noemen. Gemeenten zijn erg gelukkig met de persoonlijke (telefonische) contacten in
verband met de advisering, de bereikbaarheid en de voorlichting via de diverse brochures en het
ontwikkelde werkmateriaal.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
37
Interim predikanten (€ 649k, begroot € 683k)
De inzet van de 8 landelijk aangestelde interim-predikanten heeft het MB in 2013 uitgebreid naar 12
interim-predikanten. Door een goede relatie met de inhurende gemeenten te onderhouden en onder
andere daardoor ook weer nieuwe opdrachten te verwerven, was het aantal van 8 niet meer
voldoende om aan de vraag te kunnen voldoen.
Pool beginnende predikanten (€ 203k, begroot € 260k)
Na akkoord van de generale synode in november 2012, is de afdeling HRM aan de slag gegaan met
het opzetten van de Mobiliteitspool (MP). Na een aantal maanden van onderzoek en organisatie
waaraan ook mensen vanuit het MB bijgedragen hebben, is per 1 mei 2013 de MP van start gegaan.
De eerste proponent die zich verbond aan de MP, werd op 30 juni bevestigd in zijn gemeente.
De MP (in 2013 ook gefinancierd vanuit het Mobiliteitsbureau) heeft in 2013 erg veel aandacht
besteed aan het creëren van bekendheid van haar bestaan. Bij classicale vergaderingen, bewegingen
als Dominee 2.0 en intern in de DO heeft de Mobiliteitspool meerdere malen op de agenda gestaan.
Daarnaast verschenen er publicaties in onder andere ND, Trouw, RD en Friesch Dagblad en in de
bladen van de Confessionele Vereniging, Vereniging voor Kerkrentmeesters, de Gereformeerde
Bond, het Evangelisch Werkverband en de PThU.
Vanaf 2014 als de MP een zelfstandig onderdeel / team is geworden van de afdeling HRM en ook de
interim predikanten over zullen gaan van het MB naar de MP, zal het MB betrokken blijven bij het
proces van matching en inhoudelijke begeleiding aan beginnende en interim predikanten.
Werkbegeleiding predikanten en kerkelijk werkers
Het team Werkbegeleiding predikanten en kerkelijk werkers (WBP) heeft als doel het begeleiden van
de beroepsgroep van de kerk (predikanten en kerkelijk werkers), zodanig dat deze beroepsgroep
(weer) efficiënter, effectiever, met meer kwaliteit en met vreugde en bezieling haar werk kan doen.
De lasten van de Werkbegeleiding naar hoofddoelstelling zien er als volgt uit:
Hoofddoelstellingen
Rekening
2013
(x € 1.000)
Landelijk Maatschappelijk Werk
Werkbegeleiding op verzoek
Geestelijke begeleiding
Teambegeleiding
Profilering en Acquisitie
Permanente Educatie (= PCTE)
Hand aan de Ploeg
Totaal lasten
Middelen toebedeeld aan andere programma's en stafafd.
Fondsenwervingskosten vrijwillige geldwerving
Bij: resource resultaat
96
115
31
36
223
72
72
50
58
328
425
73
Totaal doelstellingen
401
Resultaatverdeling Werkbeg. pred./ KW
(x € 1.000)
- risicoreserve (inclusief resourcebegroting)
- res. Generale kerkvoogdijkas (HRM)
- fonds Individuele Hulpverlening
Totaal resultaat
Begroot
2013
Rekening
2013
71
-45
-10
16
Rekening
2012
129
101
14
45
46
31
18
384
91
425
Begroot
2013
475
Rekening
2012
129
-45
0
19
148
Het positieve resultaat op de risicoreserve bedraagt € 71k. Er is € 37k. ontvangen aan giften en
bijdragen van derden, die niet begroot zijn. Daarnaast zijn er andere onderschrijdingen (onder andere
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
38
activiteitkosten ad € 48k. Dat het eindresultaat niet hoger is komt doordat de werkbegeleiding de
begrote financiële bijdrage voor dienstverlening niet heeft gerealiseerd.
Bredere profilering van de werkbegeleiding
Om dit te bewerkstelligen zal de beroepsgroep het team WBP moeten weten te vinden. Daarnaast zal
ook bekend moeten zijn welke dienstverlening het team allemaal kan bieden.
De werkbegeleiders hebben er in 2013 bewust voor gekozen zich breder te profileren en ook zich
breder bekend te maken. Door publicaties in verschillende bladen (o.a. Kerkinformatie,
ouderlingenblad, het blad voor kerkelijk werkers en bladen op het gebied van geestelijke begeleiding)
over inhoudelijke thema’s op hun vakgebieden zijn zij meer zichtbaar geworden. Ook hebben de
werkbegeleiders er voor gekozen meer focus aan te brengen door hun aanbod te thematiseren. Voor
pastores met verschillende hulpvragen is nu duidelijk van welk aanbod zij gebruik kunnen maken.
Ook zijn door de werkbegeleiders vaker lezingen gegeven en informatieve avonden verzorgd. Bij
voorbeeld bij de classes maar ook bij andere instanties zoals de IZB.
Eind 2012 heeft het Team WBP de brochure ‘Jaargesprekken tussen de kerkenraad en predikanten
en kerkelijk werkers in de plaatselijke gemeente’ gelanceerd. Met name classes vragen nu vaker de
werkbegeleiders om over dit onderwerp meer te vertellen. De werkbegeleiders stimuleren op deze
avonden de kerkenraden om samen met een gemeente adviseur zich te verdiepen en voor te
bereiden op deze gesprekken. De werkbegeleiders begeleiden zelf de predikant in zijn of haar
voorbereiding voor het jaargesprek.
Beginnende predikanten en kerkelijk werkers ontvangen (verplicht) aan het begin van hun ‘loopbaan’
tijdelijke ondersteuning door een getrainde collega. Deze verplichte werkbegeleiding of mentoraat is
het eerste onderdeel van de Permanente Eductie (PE). Mentoren stimuleren de beginnende collega
tot blijvend reflecteren op zijn of haar functioneren. In 2013 zijn trainingen gegeven aan 20
beginnende mentoren en aan 17 gevorderde mentoren als opfristraining. Elke training had gemiddeld
8 deelnemers. 58 beginnende predikanten en 20 kerkelijk werkers hebben in 2013 voor het eerst
mentoraat ontvangen.
Bevorderen van de kwaliteit en de arbeidsvreugde van de beroepsgroep
Om ook ná de eerste jaren van predikantschap met vreugde en bezieling het werk te (blijven) doen, is
het zinvol begeleid te worden en na te denken over zaken als inspiratie, spiritualiteit en geestelijk
leiderschap.
De werkbegeleiders hebben hun aanpak veranderd van meer (slachtoffer)hulpverlening naar meer
coaching. Werd eerder uitgegaan van het probleem van de pastor en gezocht naar hulp en een
oplossing daarvoor; nu hebben de werkbegeleiders een meer positieve manier van benaderen.
Predikanten krijgen handvatten aangereikt om veel meer vanuit eigen kracht er weer bovenop te
komen en weer stimulerend voor hun gemeente te zijn. Ook vanuit de geestelijke begeleiding wordt
meer gezocht naar de diepere eigen geestelijke bronnen van de pastores, om zo weer energie en
‘spirit’ uit zichzelf aan te boren en door te geven.
Verminderen van conflictsituaties en/of losmakingen van predikanten
Conflictsituaties tussen kerkraden en personen uit de beroepsgroep ontstaan vaak door het (laten)
escaleren van problemen die klein beginnen. Door in een eerder stadium de situatie te herkennen en
bespreekbaar te maken, kan veel leed voorkomen worden. Het team WBP zal een rol op zich nemen
in deze preventie.
Om vroegtijdig spanningen en conflicten tussen pastores en andere kerkenraadsleden te kunnen
keren, gaan de werkbegeleiders steeds vaker aan het begin van een traject met de pastor een
gezamenlijk gesprek aan met die kerkenraadsleden. Tijdens het intakegesprek legt niet alleen de
pastor zijn of haar vragen neer, maar kunnen ook andere kerkenraadsleden aangeven waar de pastor
volgens hen aan moet werken. ‘Blinde vlekken’ van de pastor worden zo zichtbaar én bespreekbaar,
en krijgen een plaats in het coachings / begeleidingstraject.
Landelijk Maatschappelijk Werk (€ 96k, begroot € 0k)
Het Landelijk Maatschappelijk Werk van de kerk bestaat uit materiële hulpverlening. In financiële zin
betreft het namelijk vooral beperkte subsidies die ontvangen en doorgegeven worden via de
Commissie Individuele Hulpverlening. Met betrokkenen van het Fonds Individuele Hulpverlening zijn
afspraken gemaakt, om de administratieve processen objectiever en transparanter te maken.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
39
Werkbegeleiding op verzoek (€ 115k, begroot € 223k)
Aangezien werkbegeleiding vrijwillig is en door het Team WBP zelf niet verplichtend kan worden
opgelegd, is het Team WBP voor preventieve hulp grotendeels afhankelijk van visitatoren. Visitatoren
betrokken in gemeenten waar mogelijk spanningen of conflicten zijn, kunnen naar de werkbegeleiders
doorverwijzen. In de praktijk gebeurt dit echter circa 5 keer per jaar! In dit doorverwijzingsproces valt
dus nog genoeg te verbeteren en daarmee een wereld te winnen.
De kwaliteit van het werk van de werkbegeleiders wordt als (zeer) goed geëvalueerd. Het aantal
respondenten op de enquête is met 57% nog aan de lage kant. Onderzocht wordt, hoe dit percentage
in 2014 kan worden verhoogd.
Geestelijke begeleiding (€ 31k, begroot € 72k)
In 2013 is er veel geïnvesteerd in deskundigheidsbevordering van de Geestelijke begeleider. Aan het
einde van het jaar is de opleiding aan het Titus Brandsma Instituut zo goed als afgerond. De
beschikbare directe uren voor de geestelijke begeleider waren dus minder dan gebruikelijk voor een
volledige Fte.
Naast het bieden van individuele geestelijke begeleiding aan de pastores van onze kerk, heeft de
geestelijke begeleider zich ingezet voor de PThU om de specialisatie geestelijke begeleiding te
organiseren. Daarnaast heeft hij zich ook als docent voor deze specialisatie ingezet. Hier hebben
(nog) geen financiële vergoedingen tegenover gestaan.
Teambegeleiding (€ 36k, begroot € 72k)
Naar teambegeleiding wordt steeds vaker gevraagd. In samenwerking met de gemeente adviseurs
die werken aan het project SAGE (samenwerkende gemeenten), krijgt teamvorming en
samenwerking tussen (wijk)gemeenten steeds vaker vorm.
Profilering & Acquisitie (€ 50, begroot € 58k)
Aangezien de dienstverlening vanuit het team WBP per 1 januari 2012 (gedeeltelijk) betaald moet
worden, was het nodig dat de werkbegeleiders zich duidelijker - naar hun doelgroep toe profileerden. Zij doen dit door het schrijven van artikelen (Kerkinformatie, ouderlingenblad, Volzin,
Predikant en Samenleving), aanwezigheid op landelijke predikantendagen (BNP, Op Goed Gerucht,
et cetera), uitgeven van een folder met typen dienstverlening, bijdrage aan de Voorlichtingsdagen
Permanente Educatie, lezingen geven bij classes en werkgemeenschappen en het uitgeven van een
eigen Nieuwsbrief.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
40
Communicatie & Fondsenwerving
De gezamenlijke afdeling Communicatie & Fondsenwerving van ICCO en de dienstenorganisatie
verzorgt de externe en interne communicatie, de campagnes, de klantcontacten, het relatiebeheer
naar doelgroepen en de vrijwillige geldwerving voor beide organisaties. De afdeling werkt in opdracht
van de raad van bestuur van ICCO en de directie van de dienstenorganisatie.
De lasten van Communicatie & Fondsenwerving naar hoofddoelstelling voor het werk voor de
Protestantse Kerk in Nederland zien er als volgt uit:
Hoofddoelstellingen
Rekening
2013
(x € 1.000)
Fondsenwerving
Marketing communicatie
Corporate communicatie/voorlichting
Interactief
SEPA
CRM
Totaal lasten
Middelen toebedeeld aan andere programma's en stafafd.
Fondsenwervingskosten vrijwillige geldwerving
Bij: resource resultaat
2.508
786
1.060
751
100
10
5.215
3.314
887
1.169
828
3.023
803
949
788
6.198
5.563
50
32
5.601
Rekening
2013
(x € 1.000)
Rekening
2012
336
Totaal doelstellingen
Resultaatverdeling C&F
Begroot
2013
Risicoreserve (inclusief resourcebegroting)
Totaal resultaat
103
103
261
6.230
Begroot
2013
5.824
Rekening
2012
0
182
182
Het positieve resultaat ad € 103k is enerzijds ontstaan vanwege een lagere personele bezetting dan
begroot (€ 185k). Anderzijds traden hogere publicatiekosten op.
De kosten van de Servicedesk, die onderdeel is van de afdeling C&F, worden toegerekend aan de
ondersteunende afdelingen binnen de dienstenorganisatie, waarvan de kosten worden omgeslagen
over de programma’s.
Fondsenwerving (€ 2.508k, begroot € 3.314k)
De resultaten Fondsenwerving zijn niet in lijn met de begroting gebleken. Hoewel het aantal
gemeenten dat deelneemt aan het collecterooster toenam met bijna 2% heeft dit niet kunnen leiden
tot een groei van de inkomsten uit collectes. Het niveau aan inkomsten van particuliere donateurs is
op peil gebleven. Dat is vooral te danken aan de toename van de Incasso inkomsten. We zijn erin
geslaagd de vereisten vanwege SEPA goed uit te voeren. Het aantal institutionele donoren
stabiliseerde op ongeveer 140; de Major Donor krant leverde een respons van 35.000 euro op: met
beide resultaten zijn we niet ontevreden.
Fondsenwerving (ruimte voor nieuwe initiatieven)
Een tweetal initiatieven is in 2013 opgepakt en zullen in de komende jaren hun uitwerking hebben:
 Segmentatie van de donateursdatabase;
 Ondersteuning Plaatselijk Geldwerving (OPG).
Segmentatie van de donateursdatabase Kerk in Actie
Met behulp van de gegevens van een breed uitgezet onderzoek zijn de donateurs ingedeeld in een
viertal groepen op basis van hun eigen typerende geefgedrag. Deze indeling moet ertoe gaan leiden
dat we bij mailingen er beter in slagen de juiste toon aan te slaan, meer inkomsten te genereren en
kosten te verlagen door minder brieven te versturen waar geen respons op komt. Daarnaast heeft dit
onderzoek geresulteerd in de identificatie van ruim 700 (!) ambassadeurs van Kerk in Actie, waar we
in de toekomst veelvuldig een beroep op zullen doen om het werk van Kerk in Actie bekend te maken
en te ondersteunen. Ook hebben via dit onderzoek donateurs aangegeven open te staan voor meer
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
41
informatie over nalatenschappen en periodiek schenken en hebben personen concreet aangegeven
vrijwilligerstaken voor Kerk in Actie te willen doen. Met deze personen is al of wordt in de nabije
toekomst contact opgenomen.
Ondersteuning Plaatselijk Geldwerving
Meer dan 100 gemeenten bleken belangstelling te hebben om zich te bekwamen op het gebied van
Fondsenwerving. Het doel is om deze kennis in te zetten bij de Aktie Kerkbalans en andere vormen
van plaatselijke kerkelijke geldwerving. Te denken valt hierbij aan acties waarbij randkerkelijken
worden benaderd,
en het benaderen van gemeenteleden over de mogelijkheden van
nalatenschappen en periodieke schenkingen. Het grote aantal gemeenten overtrof onze stoutste
verwachtingen. Hoewel het nog te vroeg is om de definitieve resultaten te kunnen melden zien we
duidelijk de contouren van een evident succes – en dat tégen de algemene tendens van Kerkbalans
in. Meer dan de helft van de deelnemende gemeenten die de inzichten en kennis daadwerkelijk
toepasten, noteerden een groei van de inkomsten Kerkbalans; variërend van 2 tot bijna 9 % Deze
resultaten geven aanleiding dat we met nog meer inzet deze ingeslagen weg in 2014 en 2015 zullen
vervolgen.
Corporate communicatie/voorlichting (€ 1.060k, begroot € 1.169k)
De website van de Protestantse Kerk - het belangrijkste communicatiemedium van de Protestantse
Kerk - mag zich verheugen in een gestaag groeiende belangstelling. Ten opzichte van 2012 groeide
het aantal bezoekers met 65%. Maandelijks worden zo’n 45.000 unieke bezoekers verwelkomd. Ook
bij de sociale media werd eenzelfde groei gerealiseerd: zowel op Twitter als op Facebook groeide het
aantal volgers, fans en likes met meer dan 50%. De Social Media vervullen inmiddels een integraal
en vitaal onderdeel in de communicatiestrategie van de Protestantse Kerk. Op Twitter wordt
bijvoorbeeld de discussie aangezwengeld over specifieke onderwerpen die in Kerkinformatie zijn
behandeld. Een ander voorbeeld is om via de Facebook community extra belangstelling te op te
wekken voor de blog van de Scriba (Commentaar bij de Tijd), bijvoorbeeld over de
advertentiecampagne van de website ‘Second Love’.
De ondersteuning vanuit de afdeling van de introductie van de missionaire presentie van de
Protestantse Kerk op internet door de website www.mijnkerk.nl leverde een stroom aan gratis
publiciteit . Eén van de onderdelen van de betaalde campagne was een reeks advertenties in ‘Vrouw’,
een magazine bij de Telegraaf. Evaluatie leerde dat de gratis publiciteit (aandacht in kranten, op
websites en televisie) een commerciële waarde had van ruim € 200.000 en aandacht genereerde
onder 8,2 miljoen mensen.
Het hoogtepunt van de
aandacht voor het werk van
de Protestantse Kerk in de
media viel in de advent- en
kerstperiode.
Het
voornemen
van
de
Protestantse Kerk om door
middel
van
een
reclamespot mensen op te
roepen met Kerst de kerk te
bezoeken maakte zowel
binnen als buiten de kerk
de tongen los. Op één
avond berichtten zowel het
Jeugdjournaal, het 8-uur
Journaal als het half elf
journaal over dit initiatief.
De genereuze toonzetting
van deze seculiere media kon niet of met moeite worden overgenomen binnen de kerk en in de
kerkelijke pers. De vermeende kerkelijke propaganda voor het CDA en het eeuwenoude vraagstuk of
dit geld niet beter aan de armen gegeven had kunnen worden, hield het campagnevuurtje precies
genoeg smeulend om in voldoende mate in de media aanwezig te blijven tot de daadwerkelijke
uitzending van de reclamespot. Met als bijna-hoogtepunt een sympathiek pleidooi van Paul Witteman
ten gunste de diaconale reputatie van de Protestantse Kerk. De gemoederen binnen de kerk en
kerkelijke media kwamen pas tot bedaren toen de commercial daadwerkelijk op TV te zien was. Toen
bleek dat veel van de critici voor hun beurt hadden gesproken en er in het geheel geen aanleiding
was tot binnenkerkelijke bezorgdheid.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
42
Marketing communicatie Kerk in Actie (€ 786k, begroot € 887k)
Het indrukwekkende en verheugende aantal van 1.100 gemeenten nam in 2013 deel aan de 40dagen tijd en de campagne die Kerk in Actie hieromtrent voert. Ook de website van Kerk in Actie
mocht zich verheugen in een gestaag groeiende stroom van ruim 15.000 bezoekers per maand. Ook
op de sociale media werd een forse groei gerealiseerd: zowel op Twitter als op Facebook groeide het
aantal volgers, fans en likes met meer dan 50%.
Het klantenpanel van de Protestantse Kerk is in 2013 een steeds belangrijker rol gaan vervullen om
tot marketingbeleid te komen. In totaal zijn er 7 onderzoeken uitgevoerd en is het aantal panelleden
gegroeid naar 875. Het aantal panelleden en het aantal onderzoeken zal in de komende jaren verder
moeten doorgroeien.
De kerstcampagne van Kerk in Actie rondom Kinderen in de Knel heeft – in harde valuta - niet
opgeleverd wat verwacht was. Dit drukt ons met de neus op de feiten dat Kerk in Actie zich in een
voortdurende concurrentiestrijd bevindt die op het steeds verschralende Protestantse erf in alle
hevigheid op verschillende fronten gevoerd wordt. Dit feit ervaren we als aansporing om aan een
aansprekender en helderder profiel van Kerk in Actie te werken dat de idealen van gewone
kerkmensen meer centraal stelt.
Interactief Kerk in Actie (€ 751k, begroot € 828k)
De resultaten Interactief waren bevredigend. In een eerdere evaluatie van het werk van Interactief is
geconstateerd dat de gewenste groei is uitgebleven. Reden om over te gaan tot herpositionering van
het product Interactief. De wens is om te komen tot een breder aanbod van projecten die de idealen
van gewone kerkmensen weerspiegelen en die aantrekkelijk zijn voor diaconieën om aan deel te
nemen. De aanzet hiertoe is al gegeven in 2013 en zal zijn beslag vinden in 2014.
Overige centrale doelbestedingen
De lasten zien er als volgt uit:
Overige centrale doelbestedingen
(x € 1.000)
Vernieuwingsbudget
Algemene financiële bijdragen
Diversen (incl. bijz. waardevermindering Hydepark)
Hydepark (dekking begrotingstekort)
Totaal lasten
Rekening
2013
1.106
445
130
Begroot
2013
Rekening
2012
1.020
332
1.100
1.681
534
568
15
200
1.317
1.681
1.317
2.452
Rekening
2013
-336
914
54
632
Begroot
2013
-221
Rekening
2012
798
-221
798
2.452
Middelen toebedeeld aan andere programma's en stafafd.
Fondsenwervingskosten vrijwillige geldwerving
Bij: resource resultaat
Totaal doelstellingen
Resultaatverdeling ov. centr. doelbestedingen
(x € 1.000)
Risicoreserve
Reserves
fondsen
Totaal resultaat
Dit betreft de kosten ten laste van het vernieuwingsbudget, evenals bijdragen en dergelijke die ten
laste komen van kerkelijke bestemmingsreserves en –fondsen. Voor een toelichting op de
bestedingen wordt verwezen naar hoofdstuk 8 Financiën (Bijzondere baten en lasten).
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
43
3
Beleidsplanperiode 2013 - 2016
Visienota en beleidsplan 2013 – 2016
De dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk heeft als missie het ondersteunen van de kerk en
haar gemeenten bij het uitvoeren van hun taken en activiteiten. In een tijd waarin geloven en kerk-zijn
in Nederland niet meer vanzelfsprekend zijn, is dat een uitdagende opdracht. Met minder middelen en
menskracht zullen we voor die ondersteuning moeten zorgen die voor kerk en gemeenten de meeste
meerwaarde heeft.
Met het formuleren en aanvaarden door de synode van de visienota ‘De hartslag van het leven’
wordt plaats bepaald, richting gegeven en perspectief geboden voor het werk van de kerk. Het doel
van de visienota is om te geloven en (nieuwe) zin te geven om kerk te zijn. Ons hart klopt door geloof,
hoop en liefde en met die hartslag is er toekomst voor het geloof en voor de (protestantse) kerk.
In lijn met de visienota en het beleidsplan met Hart en Ziel concentreert de Dienstenorganisatie van
de Protestantse Kerk zich in de periode 2013 – 2016 daarom op drie beleidsthema’s:
 Stimuleren van nieuwe vormen van kerk-zijn;
 Ontzorgen van gemeenten;
 Kerk in Actie als bondgenoot.
Nieuwe vormen van Kerk zijn
Veel gemeenten zijn op zoek naar nieuwe vormen van kerk- en gemeente-zijn. De achtergronden
daarvan zijn verschillend: door afname van middelen en mensen lukt het soms niet meer om de
gemeente te laten functioneren zoals men dat van oudsher gewend is. Andere gemeenten zoeken
nieuwe vormen waarbij hun leden zich beter thuis voelen of waarmee ze ook gemakkelijk
‘nieuwkomers’ of leden van andere kerken kunnen betrekken. Voor deze en andere situaties wil de
dienstenorganisatie in de komende beleidsperiode een stimulans bieden. Speerpunt daarbij is de
vorming van 100 pioniersplekken: kleine of grote initiatieven voor nieuwe vormen van christelijke
gemeenschap. Doel is dat dit ‘pionieren’ een uitstraling krijgt naar alle gemeenten van de kerk.
Ontzorgen van gemeenten
Door een teruggang van middelen en participatie gaat in de gemeenten van de kerk veel energie
zitten in overleven: hoe houden we ons kerkgebouw in stand, de kerkenraad en de inkomsten op peil,
hoe behouden we onze predikantsplaats? Die vragen zijn relevant, maar nemen makkelijk het zicht
weg op de kern en inhoud van het gemeente-zijn. Om gemeenten te helpen zich te concentreren op
de inhoud, willen wij hen op een aantal terreinen ontlasten:
 We ondersteunen initiatieven die gemeenten de zorg voor hun kerkgebouw uit handen nemen;
 We vormen een “pool” van predikanten, die vanuit landelijke dienst inzetbaar zijn in gemeenten
die bijvoorbeeld geen eigen predikant meer kunnen beroepen of tijdelijk een (extra)
beroepskracht willen inzetten. Tegelijk garanderen we hiermee beginnende predikanten die dat
wensen fulltime werkgelegenheid;
 We bieden faciliteiten aan gemeenten om ondersteunende processen uit te besteden.
Bijvoorbeeld rond fondsenwerving (inclusief Kerkbalans) en predikantstraktementen.
Kerk in Actie als bondgenoot
Kerk in Actie is het werk voor zending en (wereld-)diaconaat van en namens de gemeenten van de
Protestantse Kerk. Dit eigenaarschap van de gemeenten willen we in de nieuwe beleidsperiode
verder versterken. In de uitvoering van het werk staat het vormen van bondgenootschappen centraal.
In het buitenlandwerk door meer nadruk te leggen op partnerschap en internationale solidariteit. In
Nederland door Kerk in Actie meer te profileren als bondgenoot van de plaatselijke gemeente en ook
door de samenwerking te intensiveren met organisaties die een bijdrage kunnen leveren aan een
duurzame en rechtvaardige samenleving.
Aanvullende beleidsthema’s
Aanvullend aan deze hoofdthema’s van beleid leggen we in de dienstverlening aan kerk en
gemeenten de volgende accenten:
 Teamwerk en maatwerk: voor gemeenten met complexe vragen rond visie en beleid zetten we
teams in met verschillende deskundigheden. In de advisering van gemeenten zullen we naast de
procesbegeleiding meer accent leggen op ondersteuning bij het daadwerkelijk realiseren van
gemaakte keuzes.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
44


Het cursusaanbod willen we beter laten aansluiten op bezinnings- en verandertrajecten die
gemeenten doorlopen. We beperken daarom het aanbod van algemene cursussen en leggen
meer nadruk op cursussen die gericht zijn op veranderprocessen en kadervorming; geestelijk
leiderschap krijgt daarbij extra accent.
De dienstenorganisatie ontwikkelt zich verder tot een gemeenschap van samenwerkers en
kennisdelers. Door na te gaan wat wel en niet werkt (meten = weten), worden producten en
diensten voor gemeenten en beroepskrachten snel aan wensen aangepast of afgebouwd. Eén
registratiesysteem voor alle gemeente-contacten (CRM) voor de hele organisatie zorgt voor een
efficiënt contact met de gemeenten van de kerk.
Mensen en middelen
De activiteiten van de dienstenorganisatie zullen worden
uitgevoerd op basis van een sluitende exploitatie. De
basisformatie van de dienstenorganisatie zal in 2016 zijn
verminderd met 50 fte. Deze vermindering zal zoveel als mogelijk
plaatsvinden door natuurlijk verloop. De organisatiestructuur blijft
in de beleidsperiode ongewijzigd. In 2015 starten we met een
onderzoek naar de vraag of de door kerk en gemeenten
gevraagde dienstverlening en de dalende formatie moeten leiden
tot een aanpassing van de organisatiestructuur. Ook zal de
huisvesting van de organisatie heroverwogen worden. Opgebouwde financiële reserves zullen
verantwoord ingezet worden om de uitvoering van het geformuleerde beleid mogelijk te maken.
Jaarplannen 2014 en begroting 2014
Jaarplannen
De jaarplannen zijn gebaseerd op het beleidsplan met Hart en Ziel voor de dienstenorganisatie van
de Protestantse Kerk in Nederland. Uit de jaarplannen voor 2014 van de organisatie(afdelingen)
spreekt het verlangen om een positieve bijdrage te leveren aan de opbouw van onze gemeenten, de
kwaliteit van onze samenleving, het bereiken van (jonge) mensen met het Goede Nieuws.
Deze werkwijze en mentaliteit verbinden ons en de diverse onderdelen van het werk van de
dienstenorganisatie.
Voor het jaar 2014 liggen de volgende accenten:
 De “pool” van predikanten, jeugdwerkers enzovoorts, die vanuit landelijke dienst inzetbaar zijn in
gemeenten die geen eigen predikant meer kunnen beroepen of tijdelijk een (extra) beroepskracht
willen inzetten, krijgt meer en meer vorm.
 Oprichting stichting kerkgebouwen: in 2013 zijn er workshops gehouden met deskundigen en
opiniemakers. Tevens is er gewerkt aan een risico-inventarisatie op basis van deze gesprekken.
De problematiek wordt breed herkend; werken aan de oplossing is gecompliceerd. 2014 is een
jaar waarin er knopen worden doorgehakt.
 De protestantse pioniersplekken mogen in 2014 een grote groei meemaken. In 2013 is al een
aantal plekken gestart, maar 2014 is ook in dit geval bepalend. Wordt dit idee in de breedte van
onze kerk opgepakt en vormgegeven? We hebben extra middelen beschikbaar gesteld uit onze
reserves om dit werk een impuls te kunnen geven, conform onze meerjarenraming.
 In 2014 zou kunnen worden begonnen met de realisatie van het nieuwe ‘Hydepark’. Een groot
deel van het jaar wordt ingezet voor het goed doorlopen van de (burger)gemeentelijke
procedures. Mocht dit proces voorspoedig verlopen, dan kan in de tweede helft van 2014 worden
begonnen met de bouw. De geplande activiteiten voor de fondsenwerving van dit mooie
kerkenwerk zijn in 2014 in volle gang.
 De ondersteuning van het diaconale werk in Nederland wordt in 2014 nog meer gericht op het
ondersteunen en stimuleren van het plaatselijke diaconale werk. Zoveel als mogelijk maken we
middelen vrij voor zowel scholing en advies alsook steunverlening voor lokale diaconale
projecten. Ook in de projecten wordt sterk naar deze toegevoegde waarde voor het plaatselijke
diaconaat gekeken.
 De verhoging van de bijdragen Solidariteitskas naar € 7,50 per belijdend lid zal in deze
beleidsplanperiode niet worden doorgevoerd. Zo nodig zullen we een substantieel deel van de
reserves benutten.
 De ontwikkeling van de inkomsten van de gemeenten vertonen een verdergaande daling, zodat
voor 2014 een vermindering van de quotuminkomsten met 1,5 procent zijn geraamd; dit is een
half procent meer dan het beleidsplan vermeldt.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
45
Begroting 2014
In de vergadering van de kleine synode van 29 november 2013 werd de begroting 2014 van de
Protestantse Kerk in Nederland (VA 13-11) vastgesteld.
Onderstaand is deze vastgestelde begroting 2014 verkort weergegeven:
Protestantse Kerk in Nederland
(x € 1.000)
Beschikbaar voor doelstelling
Begroting
2014
Percentage
59.087
100%
3.176
2.058
7.967
2.232
22.262
650
524
1.506
2.872
205
279
359
222
2.325
334
814
1.065
2.548
870
52.268
6%
3%
13%
4%
38%
1%
1%
3%
5%
0%
0%
1%
0%
4%
1%
1%
2%
5%
1%
Werving baten
2.584
4%
Kosten Beheer en Administratie
7.602
13%
Totaal besteedbaar voor doelstelling
62.454
106%
Totaal resultaat
-3.367
-6%
1.596
1.846
3%
3%
75
0
Besteed aan doelstellingen
Programmalijnen
Institutionele Ondersteuning
IO - Ledenregistratie Protestantse Kerk
Kerk in Ontwikkeling
Missionair Werk en Kerkgroei
Kerk in Actie
- marketing communicatie
- interactief
Jeugdwerk Protestantse Kerk
HRM - Mobiliteitspool
HRM - mobiliteitsbureau
HRM - werkbegeleiding predikanten en kerkelijk werkers
HRM - bureau predikanten
HRM - GVO
Protestants Centrum voor Toerusting en Educatie
Expertisecentrum
C&F: corporate
Hydepark
Dienstverlening aan gemeenten
Overige centrale doelbestedingen
Reserves en fondsen Kerk in Actie
Overige kerkelijke reserves en fondsen
Resultaat ten gunste van continuïteitsreserve
In hoofdstuk 5 ‘Vrijwilligers en Personeel’ van dit jaarverslag wordt tevens de begrote personeelsformatie weergegeven, die behoort bij deze begroting voor 2014. De begrote onttrekkingen voor 2014
vinden plaats uit aanwezige bestemmingsreserves en –fondsen van de Kerk. Voor 2014 is eveneens
een vernieuwingsbudget gereserveerd van € 580k voor onder andere kosten in het kader van nieuwe
initiatieven en speciale eenmalige activiteiten, voor onvoorziene uitgaven en voor eventuele
afvloeiingsverplichtingen en/of mobiliteitsbevorderende maatregelen.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
46
4
Bestuur en directie
Dit hoofdstuk bestaat uit een formeel door het bestuur vastgestelde verantwoordingsverklaring in
overeenstemming met de eisen van het CBF over de principes van goed bestuur. Hiernaast zijn de
samenstelling van moderamen, bestuur en directie, de bezoldiging, het rooster van aftreden en de
nevenfuncties van het bestuur vermeld. Bovendien is een kort verslag opgenomen van de meest
actuele zaken vanuit de gehouden bestuursvergaderingen in het jaar 2013.
Verantwoordingsverklaring
Toezicht houden
Rechtspersoonlijkheid en taken dienstenorganisatie
De generale synode van de Protestantse Kerk in Nederland onderhoudt ten behoeve van de arbeid
van de kerk een dienstenorganisatie. Deze dienstenorganisatie is een kerkelijke instelling en bezit, als
zelfstandig onderdeel van de kerk, rechtspersoonlijkheid.
De generale synode laat zich in haar arbeid bijstaan door een bestuur van de dienstenorganisatie. Dit
bestuur geeft leiding aan de dienstenorganisatie binnen het raamwerk van de kerkorde en ordinanties
van de Protestantse Kerk in Nederland en de generale regelingen behorende bij deze kerkorde. In de
generale regeling voor de dienstenorganisatie zijn de taken, werkwijze en bevoegdheden vastgelegd
van het bestuur en de directie van de dienstenorganisatie.
Code goed bestuur voor goede doelen
Het bestuur en de directie van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland
onderschrijven de Code Goed Bestuur voor Goede Doelen en handelen hiernaar in overeenstemming
met een aantal ontwikkelde codes als de Code Wijffels, de Code Tabaksblatt en het begrip ‘good
governance’. Dit duidt op een goede bestuurlijke inrichting van een onderneming en de uitvoering van
goed ondernemerschap, waaronder begrepen integer en transparant handelen, een goed toezicht
hierop en het afleggen van verantwoording over het uitgeoefende toezicht.
Gedragscode fondsenwerving
Met betrekking tot de fondsenwerving bestaat geen formeel vastgestelde gedragscode. De normen
voor ons handelen worden ons aangereikt vanuit het Evangelie en de kerkorde. Deze normen zijn
scherper geformuleerd dan (de meeste) gedragscodes. Zo worden loterijen beschouwd als ethisch
ongewenst en doen wij daaraan niet mee, wat betreft de eigen projecten.
De fondsenwerving vindt voor een belangrijk deel plaats door de plaatselijke diaconieën en ZWOgroepen (zending, werelddiaconaat en ontwikkelingssamenwerking). Deze groepen hebben een
regulerend effect omdat zij zeer betrokken en kritisch zijn. Voordat er ethische of zelfs wettelijke
normen overschreden worden, reageren zij direct op uitlatingen van Kerk in Actie of vanuit de
Protestantse Kerk in Nederland.
Taken en verantwoordelijkheden van bestuur en directie dienstenorganisatie
Het bestuur heeft onder meer tot taak het (doen) voorbereiden, uitvoeren en toezien op het door de
kleine synode vastgestelde beleid voor de dienstenorganisatie, de zorg voor de vermogensrechtelijke
aangelegenheden van de dienstenorganisatie en het beheren van het vermogen van de Protestantse
Kerk in Nederland. Het bestuur is tevens verantwoordelijk voor de naleving van alle relevante wet- en
regelgeving en voor het beheersen van de risico’s, verbonden aan het uit te voeren werk van de kerk.
Het bestuur rapporteert hierover aan de kleine synode.
De directie is belast met de beleidsmatige voorbereiding en uitvoering van bestuursbesluiten en met
de dagelijkse leiding en organisatie van de dienstenorganisatie. De taken zijn bepaald in het
directiestatuut dat door het bestuur van de dienstenorganisatie is vastgesteld. Tevens wordt hierin
aangegeven welke bestuursbevoegdheden aan de algemeen directeur zijn gemandateerd.
Besteding van middelen
Voorbereiding, uitvoering en evaluatie beleidsplanning
Het beleidsplan voor de dienstenorganisatie wordt voorbereid door het moderamen van de generale
synode en het bestuur van de dienstenorganisatie. Zij doen dit zelf of laten dit doen en bieden het
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
47
gezamenlijk aan ter behandeling bij de generale synode. De generale synode dient het beleidsplan
vast te stellen.
De uitvoering van het beleidsplan wordt jaarlijks geëvalueerd door moderamen en bestuur
gezamenlijk, op basis waarvan besloten kan worden een voorstel tot bijstelling van het beleidsplan
voor te leggen aan de generale synode. Het beleidsplan 2013 – 2016 is door de synode in 2012
vastgesteld.
Over de ontwikkeling uit het beleidsplan heeft op het onderdeel ‘pioniersplekken’ een presentatie
plaatsgevonden in de novembervergadering van de generale synode.
Beheersingsproces
Volgens artikel 11 van de generale regeling geschiedt de uitvoering van de werkzaamheden van de
dienstenorganisatie, gericht op (externe) dienstverlening, zoveel mogelijk in de vorm van projecten.
Het beheersingsproces binnen de ‘planning- en controlcyclus’ van de organisatie is gebaseerd op de
onderdelen Plan (plannen), Do (uitvoeren), Check (meten) en Act (analyse en bijsturen).
Met ingang van 2008 is de inrichting en werkwijze van het uit te voeren werk vastgelegd in een
nieuwe programmatische organisatiestructuur (zie het organogram in dit jaarverslag), waarin
programmatisch en projectmatig werken de uitgangspunten zijn. Deze structuur is geëvalueerd bij de
totstandkoming van het beleidsplan 2013 – 2016 maar blijft goed hanteerbaar voor deze periode.
De (financiële) besturingsfilosofie geeft het management van de dienstenorganisatie de bouwstenen
voor een adequate sturing van het geplande uit te voeren werk en - indien nodig - correctie hierop. In
2009 is het rapport ‘Scoren in de Kerk’ door het bestuur vastgesteld. Vanuit de missie, visie en de
strategische doelstellingen zijn hierin succesfactoren en prestatie-indicatoren voor de
dienstenorganisatie bepaald, die zijn opgenomen in een Balanced Scorecard. Deze methodiek blijkt
een waardevol instrument voor het management, zowel voor financiële als inhoudelijke monitoring en
wordt ook in de nieuwe beleidsplanperiode gehandhaafd. Uiteraard zijn de BSC’s aangepast naar
aanleiding van het nieuwe beleidsplan.
De financiële huishouding is gelukkig op orde. De interne risicobeheersings- en controlesystemen
functioneren en geven een solide basis voor rapportage en bijsturing bij gewijzigde omstandigheden.
Het verhogen van transparantie en het verminderen van de omvang van de jaarverslaggeving worden
door de besluitvorming in het kader van het project DOET gerealiseerd. Met betrekking tot interne
beheersing van de projectbestedingen van Kerk in Actie is verbetering nodig.
Verantwoording
De jaarlijks door het bestuur uit te brengen begrotingen en jaarrekeningen worden vastgesteld door
de kleine synode. De vaststelling van de jaarrekening met een controleverklaring van een
onafhankelijke accountant strekt tot decharge van het bestuur ter zake van het door hem gevoerde
beheer. De jaarstukken worden opgesteld volgens de Richtlijn Fondsenwervende Instellingen (650)
van de Raad voor de Jaarverslaggeving, mede vanwege het feit dat de dienstenorganisatie het CBFkeurmerk heeft ontvangen voor de activiteiten van Kerk in Actie. Het bestuur brengt hierover een
afzonderlijke verantwoording uit. De jaarverslagen en jaarrekeningen, evenals de begrotingen, zijn
opvraagbaar en staan integraal op de website van de Protestantse Kerk.
De directie verantwoordt minimaal per 4 maanden aan het bestuur de realisatie en voortgang van de
uitvoering van de vastgestelde jaarplannen en begrotingen. Het verantwoordingsproces in het jaar
2013 is uitgevoerd conform de gehanteerde regelgeving en de hierover gemaakte afspraken. Over de
financiële resultaten is vanaf maart 2013 maandelijks gerapporteerd.
(Extern) toezicht
Naast het externe toezicht van het Centraal Bureau Fondsenwerving inzake het keurmerk voor een
verantwoorde fondsenwerving wordt de controle uitgevoerd door PricewaterhouseCoopers
Accountants NV te Utrecht. Deze certificerende accountant wordt aangewezen door de kleine
synode. Tevens woont de onafhankelijke externe accountant de vergaderingen bij van de door het
bestuur ingestelde auditcommissie.
De auditcommissie ondersteunt het bestuur van de dienstenorganisatie bij het uitvoeren van de
verantwoordelijkheden op het toezichtterrein. In 2008 werd daarvoor een auditreglement vastgesteld.
Met ingang van 2013 wordt gewerkt met één auditcommissie voor het geheel van het werk van de
Protestantse Kerk in Nederland. De commissie wordt met ingang van 2013 gevormd door drie externe
leden, de heren J-D. de Geer, B. Trouwborst en H.J. Haverkamp en twee bestuursleden, de heren G-
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
48
J. Kramer en P. Schreuder. De overige leden zijn de algemeen directeur, het hoofd van de afdeling
F&C en twee afgevaardigden namens de accountant.
De commissie besprak op 6 mei 2013 de jaarverslagen 2012. Op 23 september 2013 werden de
conceptbegrotingen 2014 besproken. De commissie adviseerde positief over de jaarverslagen en de
begrotingen. De punten waarvoor ook de aandacht van de commissie werd gevraagd waren het
reglement en het rooster van aftreden, de ontwikkelingen nieuwbouw Hydepark/Roosevelthuis, het
‘ontzorgen’ gemeenten inzake kerkgebouwen, Kerk in Actie – ICCO en de vorming van het Shared
Service Center.
Omgang met belanghebbenden
De dienstenorganisatie
belanghebbenden.
streeft
naar
een
transparante
en
open
communicatie
met
alle
Belanghebbenden
De Protestantse Kerk kan gezien worden als een van de grootste vrijwilligersorganisaties van
Nederland. Iedere vrijwilliger of ieder gemeentelid is een belanghebbende en kan op verschillende
manieren contact hebben met de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland
(vrijwilliger, ambtsdrager, kerkrentmeester, diaken, predikant, donateur enzovoorts). Al die contacten
hebben tot gevolg dat er verschillen zijn in de wijze waarop gecommuniceerd wordt, de vormen en de
periodiciteit daarvan.
De Protestantse Kerk heeft contact met andere belanghebbende organisaties zoals gelieerde
instellingen (SKG, Kerk en Wereld, PThU, Stichting de Zending enzovoorts), modalitaire organisaties
(IZB, GZB, HGJB), belangenverenigingen (VKB, Federatie van Diaconieën enzovoorts). Ook worden
er contacten onderhouden met internationale organisaties zoals de Wereldraad van Kerken, ACT,
WCRC, LWF, CEC enzovoorts en met partnerkerken.
De begrotingen, jaarverslagen en de jaarrekeningen zijn opvraagbaar en direct beschikbaar via het
internet.
Klachten
Op basis van artikel 15 van de generale regeling dienstenorganisatie is een klachtenprocedure,
evenals een klachtenformulier, opgesteld. Beide zijn beschikbaar via de website.
In zijn vergadering van 13 januari 2014 en 10 februari 2014 werd de klachten die in 2013 zijn
ontvangen aan het bestuur voorgelegd. De bestuursleden namen kennis van de reacties.
Alle leden van het bestuur en directie van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in
Nederland hebben deze verantwoordingsverklaring onderschreven en ondertekend op 12 mei 2014.
Verslag bestuur en directie
Benoemingen bestuur en directie dienstenorganisatie
Het bestuur bestaat uit zes leden. De leden van het bestuur worden benoemd en ontslagen door de
generale synode:
 vier leden van het bestuur worden – op aanbeveling van het bestuur en gehoord hebbende het
moderamen (dagelijks bestuur generale synode) – benoemd uit de leden van de kerk;
 de beide andere leden zijn afkomstig uit het moderamen: de scriba (bezoldigd bestuurder) en een
ander daartoe aangewezen lid van het moderamen.
De onder a. vermelde bestuursleden worden benoemd voor een periode van vier jaar; ze kunnen
eenmaal voor een aansluitende periode worden herbenoemd. De onder b. vermelde bestuursleden
worden benoemd voor de duur van hun zittingstijd in het moderamen. Conform het bepaalde in de
generale regeling dienstenorganisatie vermijden de leden van het bestuur in hun functioneren elke
schijn van belangenverstrengeling.
Het bestuur draagt de dagelijkse leiding van de dienstenorganisatie op aan een algemeen directeur,
die wordt benoemd door de generale synode uit de leden van de kerk en op gezamenlijke voordracht
van het bestuur van de dienstenorganisatie en het moderamen van de generale synode.
Profiel bestuurder
Van een bestuurslid wordt verwacht dat zij/hij:
 belijdend lid is van de Protestantse Kerk in Nederland;
 kennis heeft van kerkelijke structuren en culturen in de breedte van de Protestantse Kerk in
Nederland;
 ruime ervaring heeft met het (bedrijfsmatig) aansturen van grote en complexe organisaties;
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
49

oog heeft voor veranderingen in kerk en maatschappij en deze weet te vertalen naar het
functioneren van kerk en dienstenorganisatie.
De generale synode wijst, gehoord het bestuur, de voorzitter en secretaris van het bestuur aan.
Afhankelijk van de samenstelling van het bestuur wordt gezocht naar specifieke ervaring en
deskundigheid.
Samenstelling moderamen van de generale synode per 31 december 2013
Ds. K. van den Broeke, preses
Dr. A.J. Plaisier, scriba
Mw. Mr. M. Engelbert-Clarenbeek (ouderling en eerste assessor)
Dhr. B. van Bokhoven (ouderling-kerkrentmeester)
Dhr. F. Pasveer (diaken)
Samenstelling Bestuur en Directie van de dienstenorganisatie per 31 december 2013
Bestuur
Ir. G-J. Kramer, voorzitter
G. Prins, secretaris
Mr. P. Schreuder
G.L. Westerveld
Ds. A.J. Plaisier, vanuit het moderamen van de generale synode
B. van Bokhoven, vanuit het moderamen van de generale synode
Na een zittingstermijn van 8 jaar eindigde per 31december 2013 het bestuurslidmaatschap van dhr.
Kramer. In de novembervergadering benoemde de generale synode mevr. G. Prins tot voorzitter van
het Bestuur van de dienstenorganisatie, ingaande per 1 januari 2014. In de vacature, ontstaan door
het vertrek van dhr. Kramer, benoemde de generale synode mr. W. van Leussen.
Directie
H. Feenstra, algemeen directeur
Ds. E. Overeem, adjunct directeur; eind november emeritaat.
Met ingang van 1 januari 2014 zijn twee leden van het managementteam, mevr. P.J.E. van den
Bosch en dhr. J.P. van Ark, belast met de rol van adjunct directeur.
Bezoldiging moderamen
De leden van het moderamen van de Protestantse Kerk in Nederland ontvangen geen bezoldiging,
met uitzondering van de scriba, dr. A.J. Plaisier. De scriba wordt gesalarieerd conform de
arbeidsvoorwaardenregeling van de Protestantse Kerk in Nederland, welke is afgeleid van de
beloningen die de rijksoverheid hanteert voor de ambtelijke salarissen. Aan de leden van het
moderamen zijn geen leningen, voorschotten of garanties verstrekt.
Bezoldiging bestuur
Conform de generale regeling dienstenorganisatie artikel 3, lid 9 genieten de leden van het bestuur
van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland geen beloning voor hun
werkzaamheden, maar hebben zij recht op vergoeding van kosten die in de uitoefening van de
bestuursfunctie gemaakt worden. In het jaar 2013 is € 932,- aan onkostenvergoedingen verstrekt. Dit
betreffen voornamelijk vergoedingen voor reis- en verblijfkosten. Aan de bestuurders zijn geen
leningen, voorschotten of garanties verstrekt. Het bestuurslid dr. A.J. Plaisier is onbezoldigd
bestuurder van de dienstenorganisatie, en daarnaast in loondienst als scriba van de Protestantse
Kerk in Nederland.
Het bestuur heeft het bezoldigingsbeleid, de hoogte van de directiebeloning en de hoogte van andere
bezoldigingscomponenten vastgesteld. Het bezoldigingsbeleid wordt periodiek geactualiseerd. In de
loop van 2014 vindt de eerstvolgende evaluatie door het bestuur plaats. Bij de bepaling van het
bezoldigingsbeleid en de vaststelling van de beloning wordt aan de regeling van de VFI getoetst. Voor
een overzicht van de bezoldiging van de directie(leden) wordt verwezen naar de toelichting op de
personeelskosten in de jaarrekening.
Wijzigingen bestuur
De samenstelling van het bestuur van de dienstenorganisatie ondervond in het verslagjaar 2013 geen
wijzigingen.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
50
Rooster van aftreden
Bestuurslid
Benoeming
per
Benoeming door de
GS Protestantse
Kerk in Nederland
Ir. G-J. Kramer
januari 2006
november 2005
G. Prins
januari 2010
november 2009
Mr. P. Schreuder
januari 2007
november 2006
G.L. Westerveld
januari 2011
november 2010
Ds. A.J. Plaisier
B. van Bokhoven
(Mogelijke)
herbenoeming of
aftreden
herbenoeming per jan.
2010
januari 2014
herbenoeming per jan.
2011
januari 2015
Scriba van de Protestantse Kerk in Nederland
mei 2008
Afhankelijk van synodelidmaatschap en synodebesluiten
april 2010
Aftreden
uiterlijk
ultimo 2013
ultimo 2017
ultimo 2014
ultimo 2018
april 2016
april 2014
Functieverdelingen binnen het bestuur
De bestuursleden maakten afspraken over specifieke aandachtsgebieden.
Dhr. Kramer is in eerste instantie aanspreekbaar op ‘ICCO-zaken’ en is namens het bestuur van de
dienstenorganisatie lid van de aandeelhoudersvergadering van Boekencentrum BV. Dhr. Kramer
vertegenwoordigt het bestuur van de dienstenorganisatie in de auditcommissie.
Mevr. Prins vertegenwoordigt het bestuur in het participantenberaad van de Protestantse Stichting
Diaconaal Vakantiewerk en in de vertrouwenscommissie van ICCO.
Dhr. Schreuder richt zijn aandacht op zaken rond de ledenregistratie van de Protestantse Kerk (LRP,
SMRA en SILA) en hij vertegenwoordigt het bestuur in het Georganiseerd Overleg Predikanten, de
commissie Solidariteitskas en in de auditcommissie.
Dhr. Westerveld richt zich op zaken met betrekking tot (het overleg met) de regio’s, de SKKN en de
Stichting Kerkelijk Geldbeheer. Dhr. Westerveld vertegenwoordigt het bestuur van de
dienstenorganisatie in het besturenoverleg Land-Regio en de stuurgroep Hydepark.
Alle bestuursleden worden betrokken bij het overleg met de Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk
Beheer.
Nevenfuncties
Buiten de kerkelijke functies op plaatselijk, regionaal en/of landelijk vlak bekleden de bestuursleden
tevens nevenfuncties op financieel, economisch en maatschappelijke terreinen. Van het bestuur van
de dienstenorganisatie worden onderstaand deze nevenfuncties vermeld:
Ir. G-J. Kramer, bestuursvoorzitter
Voorzitter Raad van Commissarissen ASM International NV (beëindigd voorjaar 2013), Vicevoorzitter
Raad van Commissarissen Damen Shipyards Group, Lid Raad van Commissarissen NV
Bronwaterleiding Doorn en Energie Beheer Nederland BV, Voorzitter Raad van Toezicht Technische
Universiteit Delft (beëindigd zomer 2013), Voorzitter bestuur Amsterdam Sinfonietta, Voorzitter
bestuur Residentie Orkest, Voorzitter bestuur Stichting Preferente Aandelen Arcadis NV, Voorzitter
Bestuur Vrienden Pieterskerk Leiden (beëindigd najaar 2013), Bestuurslid Stichting Pieterskerk
Leiden (beëindigd najaar 2013), Stichting Museum Beelden aan Zee en Stichting Het Concertgebouw
Fonds (beëindigd najaar 2013), Lid Raad van Advies De Nieuwe Kerk en Frans Hals Museum,
Voorzitter bestuur SMRA, lid van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van Boekencentrum
BV.
G. Prins, secretaris
Voorzitter Raad van Bestuur Stichting Philadelphia Zorg, Lid Raad van Beheer Cosun, Voorzitter
Bestuur Vrijwilligers Palliatieve Terminale Zorg, Lid Raad van Bestuur Nictiz (beëindigd per 30 juni
2013), Lid Raad van Commissarissen CSU, Bestuurslid SMRA en lid Participantenberaad van de
Protestantse Stichting Diaconaal Vakantiewerk.
Mr. P. Schreuder, penningmeester
Senior consultant van Schreuder Adviseurs, Bestuurslid van de SMRA en secretaris van het bestuur
van de Stichting Kerken in de Schijnwerper te Nijkerk.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
51
G.L. Westerveld, bestuurslid
Projectdirecteur van Brink Groep BV, adviseur samenwerkingsverband Protestantse Gemeenten
Midden Langstraat, Voorzitter Algemene Kerkenraad Protestantse Gemeente Waalwijk, Lid ledenraad
Donatus (onderlinge verzekering), Lid ledenraad Maatschappij van Welstand, penningmeester
Stichting Interkerkelijk Oriëntatie Centrum, Penningmeester Jacob van Heusdenfonds, bestuurslid
SMRA, Lid Raad van Advies Stichting Behoud en Herbestemming Religieus Erfgoed (SBHRE).
Ds. A.J. Plaisier, scriba en bestuurslid vanuit moderamen van de generale synode
Voorzitter Stichting De Tombe Rasker, lid van het curatorium Leerstoel Missiologie, commissaris
Boekencentrum BV en bestuurslid SMRA.
B. van Bokhoven, bestuurslid vanuit het moderamen van de generale synode
Bestuurslid SMRA, lid van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van Boekencentrum BV,
Secretaris van het College van Kerkrentmeesters van de hervormde gemeente te Linschoten.
De directie van de dienstenorganisatie heeft de volgende nevenfuncties:
H. Feenstra, algemeen directeur
Statutair directeur van de stichting SMRA, lid van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van
Boekencentrum BV, lid van het Participantenberaad van de Protestantse Stichting Diaconaal
Vakantiewerk, lid van de Ledenraad Maatschappij van Welstand en voorzitter van de Stichting Ten
Vorsel.
Ds. E. Overeem, adjunct directeur
Dhr. Overeem heeft geen nevenfuncties.
Evaluatie functioneren
In de vergadering van 9 december 2013 keken de bestuursleden terug op het eigen functioneren, het
functioneren van de dienstenorganisatie in zijn totaliteit en was er aandacht voor ieders welbevinden
in deze bestuurssamenstelling. De bestuursvergaderingen en de behandeling van stukken verlopen
constructief en in een goede sfeer; het besturen op hoofdlijnen komt goed uit de verf. De voorzitter en
dhr. Schreuder spraken op 20 november 2013 met de algemeen directeur over zijn functioneren en
zijn welbevinden in de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk. Het verslag van dit
vertrouwelijke gesprek is gedeponeerd in het personeelsdossier bij de stafafdeling HRM.
Kort verslag bestuursvergaderingen 2013
Het bestuur van de dienstenorganisatie kwam gedurende het verslagjaar negen keer in een regulier
overleg bijeen. Alle vergaderingen werden bijgewoond door de algemeen directeur en indien mogelijk,
ook door de adjunct-directeur. De rapportages van de opgedragen werkzaamheden stonden centraal.
Aan de volgende dossiers besteedde het bestuur extra aandacht:
Onroerend Goed
Het agendapunt ‘Hydepark, informatie over de stand van zaken’ kwam alle vergaderingen van het
bestuur terug op de agenda. Dhr. Westerveld
rapporteerde nauwgezet over de activiteiten van
de stuurgroep en de ontwikkelingen naar een
nieuw Hydepark. In februari kon het Plan van
Aanpak gepresenteerd worden.
De statuten voor de op te richten Protestantse
Stichting Hydepark Beheer werden besproken en
uiteindelijk ter besluitvorming voorgelegd aan de
kleine synode. Het bestuur van deze stichting
bestaat uit de bestuursleden G-J. Kramer, G.
Prins en G. Westerveld.
In september werd een workshop georganiseerd
voor betrokkenen (ook bestuursleden) bij het
project Hydepark over risicomanagement. In de bestuursvergadering van 14 oktober 2013 werd
daarop teruggekeken.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
52
Veel tijd en aandacht werden, met name van dhr. Westerveld, opgeëist door de gesprekken met de
gemeente Utrechtse Heuvelrug en de (gedeputeerde van de) Provincie Utrecht. Een en ander
resulteerde begin oktober in een inloopavond voor vrijwilligers, gemeenteraadsleden en
belangstellenden. Het initiatief werd zeer gewaardeerd.
Begin november, na het akkoord van de gemeenteraad van de gemeente Utrechtse Heuvelrug, zijn
de activiteiten voor de fondsenwerving voor de inventaris van het Roosevelthuis van start gegaan.
De stuurgroep Nieuw Hydepark startte in januari 2013 zijn werkzaamheden. De Bijzondere
Commissie van Rapport kwam op 10 april 2013 voor het eerst in vergadering bijeen. De leden van
deze commissie zijn de heren H.B. van der Veen (voorzitter), J.F. van Mossel, H. de Pagter, J. Roest
en A.W. van der Vlies. De commissie rapporteerde over zijn bevindingen in juni en september aan de
kleine synode en in november aan de generale synode.
Bestuur DO –Raad van Toezicht ICCO / Kerk in Actie
In de verslagperiode woonden het bestuurslid en de algemeen directeur de Algemene Vergadering
van de ICCO-coöperatie bij op 23 mei 2013 en 13 november 2013.
In maart was er in de bestuursvergadering aandacht voor de voortgang van het beheersplan van de
Raad van Bestuur van ICCO. Van het reglement van de auditcommissie van de ICCO-coöperatie
werd in september 2013 kennisgenomen.
Kerk in Actie – ICCO
De ontwikkelingen in de samenwerking DO-Kerk in Actie en ICCO is een vast agendapunt voor de
vergaderingen van het bestuur van de dienstenorganisatie, evenals de ontwikkeling van Kerk in
Actie/Zending. In de maartvergadering van het bestuur was er aandacht voor de tussentijdse
evaluatie van ProCoDe en de toekomst van het Hendrik Kraemer Instituut.
Beleidsplan 2013 – 2016 voor de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk
Met de implementatie van het beleidsplan 2013 – 2016 is dit verslagjaar een begin gemaakt. Aan het
eind van het jaar kon gemeld worden dat in totaal 10 pioniersplekken van start waren gegaan dan wel
‘op de rol’ stonden. Eén daarvan is de internetkerk ‘www.mijnkerk.nl’. De lancering van de website
kreeg begin oktober zijn beslag.
Verder werden de (on)mogelijkheden rond kerkgebouwen verkend. De ontwikkelingen bevinden zich
nog in een beginstadium.
Besturenoverleg Land – Regio
De leden van het besturenoverleg Land – Regio kwamen in een regulier overleg bijeen op 8 mei 2013
en 2 oktober 2013. De bespreking van de financiën (de jaarrekening 2012 in mei en de begroting
2014 in oktober) was een belangrijk agendapunt in de desbetreffende vergadering. Daarnaast werden
de leden geïnformeerd over de implementatie van het beleidsplan ’Met hart en ziel’ (kerkgebouwen,
predikantenpool) en de vorming van de CRO’s (Classicaal Regionaal Overleg). In beide
vergaderingen rapporteerde de commissie Rentebaten over de besteding van de financiële middelen.
Financiën
Gedurende het boekjaar was er periodiek aandacht voor de exploitatieoverzichten. In 2013 werden de
(enkelvoudige en geconsolideerde) jaarrekeningen 2012 en de begroting 2014 voor de Protestantse
Kerk en Kerk in Actie voorbereid en ter vaststelling aan de kleine synode voorgelegd.
In de vergadering van januari 2013 besprak het bestuur een notitie betreffende het eigen vermogen
van de Protestantse Kerk. De uitwerking van deze notitie vond plaats naar aanleiding van de
besluitvorming in het kader van het project DOET.
In dit verslagjaar zijn voorstellen gedaan aan de kleine synode met betrekking tot de opheffing van de
stichtingen, behorend tot de consolidatiekring van de Protestantse Kerk. De kleine synode nam in
november 2013 het voorgestelde beleid over.
Het bestuur besloot een proposaltraject in te gaan om te komen tot een accountantskeuze, nadat er
10 jaar gebruik is gemaakt van de dienstverlening van PWC.
Overige
 De bestuursleden voerden in de bestuursvergadering 14 januari 2013 een richtinggevend gesprek
over het Boekencentrum. Daarover werd gerapporteerd in de Algemene Vergadering van
Aandeelhouders van het Boekencentrum (13 mei 2013).
 Eén van de bestuursleden en de algemeen directeur waren namens het bestuur van de
dienstenorganisatie gesprekspartner van het pensioenfonds Predikanten over de ontwikkelingen
leidend tot de liquidatie van het pensioenfonds. Eén en ander kreeg eind juni 2013 zijn beslag.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
53
 In verband met de komende pensionering van de huidige adjunct-directeur, sprak het bestuur
meerdere malen over de gewenste directiestructuur.
 In het verslagjaar besteedde het bestuur in een aantal vergaderingen aandacht aan het punt
‘ontzorgen’ van gemeenten inzake kerkgebouwen.
De bestuursleden waren in 2013, indien mogelijk, aanwezig bij de vergaderingen van de kleine
synode op 25 april, 21 juni, 20 september, 29 november en de vergaderingen van de generale
synode op 26 april en 14 en 15 november. Bij agendapunten kunnen zij gevraagd of ongevraagd,
adviseren aan de leden van de generale en de kleine synode.
Het jaarlijkse overleg van het bestuur van de dienstenorganisatie met de ondernemingsraad vond
plaats op 14 oktober 2013. Bestuursleden en OR-leden wisselden met elkaar van gedachten over de
toekomst van de Protestantse Kerk en haar dienstenorganisatie.
Op 4 maart 2013 gingen de besturen van de dienstenorganisatie en de VKB met elkaar in gesprek
over de financiën en de organisatie in 2013, de (financiële) ontwikkelingen in de plaatselijke
gemeenten, het project ‘Geven is Delen’ en het ‘ontzorgen’ van plaatselijke gemeenten met
betrekking tot kerkgebouwen.
Afgevaardigde bestuursleden participeerden in de aandeelhoudersvergadering van Boekencentrum
BV, in het participantenberaad van de Protestantse Stichting Diaconaal Vakantiewerk en in het
Georganiseerd overleg Predikanten.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
54
5
Vrijwilligers en Personeel
Vrijwilligers
Doordat het aantal beschikbare beroepskrachten in veel gemeenten afneemt, zullen steeds meer
taken door vrijwilligers uitgevoerd moeten worden. Tegelijkertijd neemt het aantal vrijwilligers en hun
beschikbaarheid juist af. Hierdoor wordt de druk op deze vrijwilligers steeds groter. Dit geldt ook voor
de uitvoering van het bovenplaatselijk werk. In de dienstverlening wordt daarom ook aandacht
gegeven aan het werven en toerusten van vrijwilligers. Gemeenteadviseurs kunnen daarover een
gemeenteavond of een kerkenraadsdag verzorgen. Er is een cursus Vrijwilligersbeleid beschikbaar.
Het werkboek dat daarbij gebruikt wordt, ‘Werven, Begeleiden, Uitzwaaien’ kan ook los gekocht
worden in de webwinkel.
De dienstenorganisatie maakt dankbaar en graag gebruik van vrijwilligers. Zij hebben zitting in een
aantal structurele werkgroepen die vanuit een paar bijeenkomsten per jaar taken uitvoeren ten
behoeve van afdelingen en programmalijnen. Er zijn redacties, klankbordgroepen, begeleidinggroepen, denktanks etc. Het gaat om ongeveer 300 personen. Daarnaast zijn er tijdelijke groepen
waarin ook tientallen mensen werkzaam zijn en worden er vrijwilligers op ad hoc-basis ingezet bij
bijvoorbeeld evenementen of voor vertaalwerk.
Verder zijn er mensen die in de dienstenorganisatie zelf als vrijwilliger werkzaam zijn. Ze werken op
basis van een overeenkomst van maximaal één jaar, maar velen zijn al meerdere jaren actief als
vrijwilliger. De meesten zijn wekelijks een afgesproken aantal uren aan het werk. Daarbij is heel wat
variatie te zien. De werktijden variëren van twee tot twintig uur per week, en het soort werk varieert
van het verrichten van hand- en spandiensten tot het zelfstandig uitvoeren van projecten. De
vrijwilligers zijn op alle afdelingen te vinden, waarbij er natuurlijk grote onderlinge verschillen zijn.
Eind 2013 waren er 94 vrijwilligers werkzaam binnen de Dienstenorganisatie
Personeel
Onderstaand is de totale personeelsformatie opgenomen, gesplitst in een basisformatie van de
dienstenorganisatie en in een formatie vanwege bijzondere aanstellingen.
De totale personeelsformatie ziet er als volgt uit:
Totale personeelsformatie
Begroting
2014
Rekening
2013
Rekening
2012
Rekening
2011
Rekening
2010
Basisformatie dienstenorganisatie
Formatie bijzondere aanstellingen
276,31
68,85
269,34
59,72
280,43
59,83
281,22
58,34
274,99
53,54
Totale personeelsformatie
345,16
329,06
340,26
339,56
328,53
(in fte's)
Vanaf de jaarcijfers 2011 wordt de gemiddelde bezetting geregistreerd van het personeelsbestand,
waardoor de gemiddelde personeelsformatie in een bepaald jaar nauwkeuriger kan worden
vastgesteld dan wanneer slechts de formatie aan het einde van het boekjaar wordt geregistreerd. De
begrote formatie ligt jaarlijks hoger vanwege de in de begrotingen opgenomen vacatures, die
uiteindelijk in werkelijkheid niet altijd tot invulling hebben geleid.
Volledigheidshalve wordt hier opgemerkt dat vanwege noodzakelijk geachte bezuinigingsmaatregelen
de basisformatie van de dienstenorganisatie in de beleidsplanperiode 2013-2016 met vijftig fte’s zou
moeten worden verkleind. Deze aanname in het beleidsplan was destijds gebaseerd op de
formatieomvang van de goedgekeurde begroting 2012 van 312 fte’s. Op grond van de begrote
formatie in 2014 van 276 fte’s en de werkelijke gemiddelde bezetting in 2013 van ruim 269 fte’s ligt de
daling nu tussen de 35 - 40 fte’s.
De werkelijke gemiddelde bezetting van de basisformatie is ten opzichte van 2012 met 11 fte’s
afgenomen. De werkelijke gemiddelde bezetting van de bijzondere aanstellingen is ten opzichte van
2012 nagenoeg gelijk gebleven. Verdere informatie over het personeelsbeleid is terug te vinden in het
Sociaal Jaarverslag. Enkele aspecten worden hier in het financieel jaarverslag opgenomen.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
55
Basisformatie dienstenorganisatie
De basisformatie van de dienstenorganisatie kan als volgt worden gespecificeerd:
Basisformatie dienstenorganisatie
(in fte's)
Programmalijnen
Institutionele Ondersteuning
IO - Kerkbeheer
IO - RACV's
Ledenregistratie Protestantse Kerk
Kerk in Ontwikkeling
Missionair Werk en Kerkgroei
Kerk in Actie
Jeugdwerk Protestantse Kerk
HRM - GVO (t/m 2013 bijz.aanst.)
HRM-werkbegeleiding pred./kerkelijk werkers
HRM - mobiliteitsbureau
Prot. Centrum voor Toerusting en Educatie
Expertisecentrum
C&F - management en corporate
C&F - fondsenwerving en donateursadm.
C&F - KIA-voorlichting/comm. en Interactief
HRM - bureau predikanten
FZ - Centrum Hydepark
Staf en ondersteunende afdelingen
Directie
Financiën & Control
P&O / AVW
HRM - management en secretariaat
C&F - servicedesk
Facilitaire Zaken
Basisformatie dienstenorganisatie
Begroting
2014
Rekening
2013
Rekening
2012
Rekening
2011
Rekening
2010
15,59
6,00
5,50
11,91
53,35
4,21
28,77
16,32
2,59
3,27
2,11
4,93
3,40
8,04
7,78
11,24
4,64
8,00
13,84
5,78
5,50
14,73
50,34
4,27
32,11
16,64
15,91
5,63
5,46
16,90
52,01
5,00
33,00
19,34
15,85
5,75
5,16
8,14
54,79
5,12
33,47
19,38
15,53
5,75
4,70
4,30
58,82
4,62
33,75
17,57
3,79
1,60
5,71
3,40
6,63
8,37
10,97
3,50
7,40
3,78
1,60
5,41
3,53
7,95
6,97
9,50
3,50
7,73
4,08
1,78
4,18
3,36
7,36
8,54
10,78
5,16
8,87
3,98
1,78
4,10
3,49
7,17
8,79
10,21
5,25
8,55
197,66
194,58
203,22
201,77
198,36
2,53
22,60
6,48
1,75
7,50
37,79
2,61
21,86
7,13
2,78
21,24
6,33
2,76
21,23
7,36
2,84
20,03
6,35
7,33
35,83
7,71
39,15
9,11
38,99
9,08
38,33
78,65
74,76
77,21
79,45
76,63
276,31
269,34
280,43
281,22
274,99
De afname in 2013 van 11 fte’s ten opzichte van 2012 betrof voor 8,6 fte’s de basisformatie van de
programmalijnen en voor 2,4 fte’s de staf en ondersteunende afdelingen.
Het verloop van de basisformatie is grafisch als volgt weergegeven:
Verloop basisformatie Dienstenorganisatie in fte's
450
425
400
375
Begroot
350
Werkelijk
325
300
275
250
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Jaar
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
56
Formatie bijzondere aanstellingen
De formatie ‘bijzondere aanstellingen’ bestaat uit een aantal bijzondere en/of tijdelijke aanstellingen,
die enerzijds rechtstreeks worden gefinancierd door onder andere plaatselijke gemeenten en
anderzijds uit specifieke steunverleningsmiddelen.
Doordat de rechtspositionele verplichtingen van deze formatie formeel worden aangegaan door de
dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk behoort ook deze formatie derhalve tot het totale
personeelsbestand.
Deze aanstellingen kunnen als volgt worden gespecificeerd:
Formatie bijzondere aanstellingen
(in fte's)
HRM - Mobiliteitspool
- bureau mobiliteitspool
- interim predikanten
- beginnende predikanten
- JOP - locaal
- HGJB - locaal
- catechese
- categoriaal pastoraat (koopvaardij/doven)
- (intern.-)studentenpastoraat
- pioniersplekken
- diaconaal werkers Kerk in Actie
GVO
- GVO - locaal
Missionair werk & Kerk groei
- (afbouw) huidige pioniersplekken
- coord.-functie pion.pl. (naar basisform.MW/KG)
Kerk in Actie
- KiA - Impulsis, UM's en diac.werkers
Algemeen: - transformatie
Totaal formatie bijzondere aanstellingen
Begroting
2014
Rekening
2013
Rekening
2012
Rekening
2011
Rekening
2010
2,75
9,67
7,00
21,32
7,35
0,56
4,50
7,50
1,36
0,50
1,30
8,14
0,50
16,67
5,46
0,56
4,42
6,95
1,36
0,50
6,14
6,32
6,25
19,66
7,17
20,27
7,60
20,91
6,03
4,96
6,29
5,00
6,29
7,10
3,10
6,39
5,73
3,93
3,60
2,36
2,88
2,98
1,21
4,00
4,59
6,90
7,72
0,50
6,05
68,85
59,72
59,83
58,34
53,54
In een meerjarenperspectief (2008-2014) geeft de formatie grafisch het volgende beeld:
Verloop formatie bijzondere aanstellingen in fte's
80
70
60
50
Begroot
40
Werkelijk
30
20
10
0
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Jaar
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
57
Gemiddelde personeelskosten per formatieplaats
De gemiddelde personeelskosten per formatieplaats vanaf 2009 tot heden zien er als volgt uit:
Personeelskosten per fte
Begroting
2014
Rekening
2013
Rekening
2012
Rekening
2011
Rekening
2010
Rekening
2009
Personeelslasten (x € 1.000)
22.107
20.419
18.867
18.628
18.675
18.155
'Gemiddelde’ bezetting in fte
341,16
329,06
312,99
313,02
313,10
321,24
Personeelskosten per fte (x € 1)
64.800
62.052
60.280
59.510
59.645
56.515
4,4%
2,9%
1,3%
-0,2%
5,5%
3,4%
18,6%
13,6%
10,3%
8,9%
9,2%
3,4%
Stijgingspercentages
- ten opzichte van vorig jaar
- ten opzichte van 2008
De hier vermelde ‘gemiddelde’ bezetting betreft zowel de basisformatie van de dienstenorganisatie
als de bijzondere aanstellingen en voor zover deze verantwoord zijn onder de personeelskosten.
Voor 2013 werd geen onderhandelingsakkoord voor de arbeidsvoorwaarden bereikt. De begrote
formatie voor 2013 bedroeg 359,43 fte’s met een loonsom van € 63.408 per fte. Zowel de werkelijke
bezetting als de loonsom per fte kwamen in 2013 daarom lager uit.
Bij de begroting 2013 werd al opgemerkt dat de toename van de personeelslasten per fte mede wordt
veroorzaakt door de bijzondere aanstellingen, waarvan de begrote salariëringen hoger liggen dan de
gemiddelde loonkosten per fte van de basisformatie. Tevens heeft de verhoging betrekking op
toekenningen van periodieke verhogingen en door afdrachten in het kader van de sociale lasten en
verschuldigde pensioenpremies.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
58
6
Risicobeheersing
Algemeen
De dienstenorganisatie is niet alleen in Nederland actief, maar in een groot deel van deze wereld.
Daarnaast zijn zeer vele vrijwilligers en ongeveer 400 medewerkers betrokken bij de uitvoering van
het werk. Hierbij wordt risico gelopen.
Risicobeheer betekent het in kaart brengen van de risico’s voor de organisatie, een inschatting van de
waarschijnlijkheid dat een risico zich in de praktijk zal voordoen, de impact die dat voorval op de
organisatie zal hebben en de maatregelen die voor- of achteraf worden genomen.
Bij de beleidsbepaling 2013 – 2016 is een SWOT-analyse uitgevoerd. Gevolgd door het in kaart
brengen van het risicolandschap. Naast de operationele en financiële risico’s zijn de volgende risico’s
nadrukkelijk in beeld gekomen:
 Reputatierisico;
 Gebouwenproblematiek gemeenten van de Protestantse Kerk in Nederland;
 Nieuwe Hydepark.
Reputatierisico
De dienstenorganisatie streeft naar een transparante en open communicatie met alle
belanghebbenden. Dit is van groot belang voor de wijze waarop belanghebbenden het werk dat wordt
uitgevoerd ervaren. Er is een gedifferentieerde aanpak naar doelgroepen die wordt uitgevoerd via
verschillende media. De organisatie is voortdurend alert op de interne en externe invloeden.
Reputatierisico’s als gevolg van synodale uitspraken en besluiten worden niet benoemd in dit verslag.
Deze komen - indien van toepassing - aan de orde in de rapportage van het moderamen van de
Protestantse Kerk in Nederland aan de synode.
Gebouwenproblematiek gemeenten van de Protestantse Kerk in Nederland
Voor veel gemeenten van de kerk vormt het onderhoud van het kerkgebouw een zware financiële
last. Ook zijn er gemeenten die een overtollig kerkgebouw zouden willen verkopen maar daarvoor
geen mogelijkheden zien, bijvoorbeeld omdat hun kerkgebouw tot gemeentelijk monument is
verklaard. Naast financiën ontbreekt in toenemende mate de bestuurlijke kennis en ervaring om
(historische) kerkgebouwen te beheren en te exploiteren.
Om gemeenten die met hun kerkgebouw omhoog zitten te ontlasten, wil de Dienstenorganisatie steun
geven aan een stichting die tegen een symbolisch bedrag bereid is kerkgebouwen van gemeenten
van de Protestantse Kerk over te nemen. Voor deze vorm is gekozen omdat de financiële risico’s te
groot zijn om dit binnen de dienstenorganisatie onder te brengen.
Nieuwe Hydepark
Na de besluitvorming door de generale synode (november 2012) is de projectorganisatie gestart met
de voorbereidingen voor de ontwikkeling van een nieuw Hydepark welke een investering van circa €
11 mln. met zich meebrengt.
In september is een uitgebreide risico-inventarisatie en analyse uitgevoerd met betrokkenen bij het
project. De resultaten van de analyse zijn vertaald naar stuurinstrumentarium, dat wordt gebruikt bij
de uitvoering van het project. Ook is een Bijzondere Commissie van Rapport geïnstalleerd. Zij toetsen
het werk en informeert de Synode over haar activiteiten en oordeelsvorming.
Naast de aanzienlijke financiële impact zijn er ook andere risicogebieden. Bijvoorbeeld dat het
landgoed Hydepark is gelegen in de ecologische hoofdstructuur. Er is veel onderzoek verricht naar
effecten op het verkeer, de vleermuizen, de bomen et cetera.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
59
Operationele risico’s
Dit behelst het risico dat ontstaat als gevolg van het falen of tekortschieten van interne processen,
menselijke en technische tekortkomingen en onverwachte externe gebeurtenissen.
Vrijwilligers/personeel
Vrijwilligers zijn voor ons geen ‘tweede keuze’ na de beroepskrachten. Beiden zijn nodig in een goed
samenspel. In de dienstverlening wordt steeds meer accent gelegd op het werven en toerusten van
vrijwilligers. Hiervoor zetten wij onder meer de coördinator vrijwilligersbeleid in. Door te anticiperen op
(natuurlijk) verloop en door overdracht goed te organiseren wordt geprobeerd de continuïteit te
waarborgen.
Veiligheid
Bij het reizen en werken in het buitenland worden risico’s gelopen. Het is goed hierbij stil te staan. Te
denken valt aan beroving, diefstal maar mogelijk ook aan ontvoering. Ook kan er sprake zijn van
gewelddadige acties met een religieuze of politieke achtergrond. Daarom is door Kerk in Actie en
ICCO veiligheidsbeleid ontwikkeld. Hierin zijn uitgangspunten, verantwoordelijkheden en
bevoegdheden met betrekking tot veiligheid vastgelegd. Per situatie worden deze aangevuld met
lokale veiligheidsplannen. Onderscheid wordt gemaakt in het veiligheidsbeleid voor dienstreizen en
voor uitgezonden medewerkers.
Ook twee Codes of Conduct maken onderdeel uit van het veiligheidsbeleid. Alle medewerkers
worden geacht zich hieraan te houden als zij voor de organisatie als dienstreiziger dan wel als
uitgezondene in een gastland verblijven. Het betreft hier de ‘Code of Conduct for the International
Red Cross and Red Crescent Movement and NGO's in Disaster Relief’ en de ‘Code of Conduct van
Action by Churches Together’. Daarnaast zijn er de Gedrags- en Preventieregels (bij overlap met de
Codes of Conduct prevaleren de laatste).
Heeft zich tijdens een reis of uitzending een incident of trauma voorgedaan, dan kan dat tijdens het
debriefingsgesprek worden gemeld en besproken en is professionele begeleiding mogelijk. Ook is
een veiligheidsadviseur aangesteld die optreedt wanneer de algemene veiligheidssituatie in een
regio, gebied of land daarom vraagt en in geval van calamiteiten en incidenten.
In 2013 hebben zich analoog aan andere jaren verschillende incidenten voorgedaan en is in alle
bekende gevallen begeleiding geboden. Het betreft ziekte en ongevallen, maar het komt echter ook
voor dat uitgezonden medewerkers slachtoffer worden van criminele activiteiten en/of bedreiging. In
deze laatste gaat het onder meer om een beroving in Bolivia, een overval in Zuid Afrika en
bedreigingen in Israël, Nairobi en Congo. Het betreft in de meeste gevallen niet direct medewerkers
van de PKN, maar personen die via contractpartners ingezet worden bij Kerk in Actie gefinancierde
projecten. Dit maakt de incidenten natuurlijk niet minder ernstig.
Bedrijfshulpverlening
Bij het landelijk dienstencentrum en op Hydepark is een team van bedrijfshulpverleners aanwezig, dat
dagelijks klaar staat om op te treden in noodsituaties. Om de paraatheid en kennis van de
bedrijfshulpverleners actueel te houden, bieden we de noodzakelijke opleidingen met betrekking tot
ontruiming, EHBO, reanimatie en brandpreventie aan. De bedrijfshulpverlening heeft in 2012 één
ontruimingsoefening uitgevoerd op de locatie van de dienstenorganisatie in Utrecht en één
ontruimingsoefening op de locatie van Hydepark in Doorn. De BHV’ers zijn vooraf niet geïnformeerd
over deze oefeningen. Beide gebouwen waren binnen 10 minuten ontruimd. De ontruimingen zijn
geëvalueerd en er is actie ondernomen op de aandachtspunten.
‘In company’ zijn er in 2012 herhalingstrainingen geweest voor de BHV en AED. De herhalingstraining
EHBO is op locatie gevolgd. Tevens zijn er nieuwe BHV’ers en EHBO’ers getraind op locatie.
Verzekeringen
Het pakket van schadeverzekeringen wordt met regelmaat geëvalueerd en besproken met onze
externe adviseurs. Waar nodig vinden aanpassingen plaats.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
60
Financiële risico’s
De Protestantse Kerk in Nederland besteedt de beschikbare middelen met grote zorg. We hebben
hierin immers een verantwoordelijkheid; deze middelen zijn door anderen ter beschikking gesteld. In
de jaarrekening staan ‘de niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen’ vermeld (aan het
einde van de toelichting op de balans). De volgende belangrijkste financiële risico’s zijn in 2012
onderkend:
Garantiestelling Stichting Protestants Diaconaal Krediet Nederland (PDKN).
Voor het wenselijke garantievermogen van deze stichting is zowel door de Stichting Kerkelijk
Geldbeheer (SKG) als door (de dienstenorganisatie van) de Protestantse Kerk in Nederland een
garantstelling afgegeven aan de Stichting Protestants Diaconaal Krediet Nederland (PDKN) van elk €
750k tot november 2015. Op verzoek van het bestuur van de stichting PDKN besloot het bestuur van
SKG en het bestuur van de dienstenorganisatie (in maart 2013) de bestaande garantstelling te
verlengen voor opnieuw een periode van 7 jaar (tot november 2022), echter dan voor een bedrag van
€ 500k. Hiermede kan een garantievermogen worden aangehouden van 8% (was 4%) van het
uitgezette obligo.
Risico’s geldwerving
De bruto-opbrengst vrijwillige geldwerving is gedaald. Met name de inkomsten uit gemeenten staan
onder druk. Tot 2011 wisten de leden de daling van het ledental meer dan te compenseren met de
giften voor het werk van de kerk. Voor het eerst in 2011 is bij de geldwerving vanuit en voor het werk
van de gemeenten een daling te zien ten opzichte van de voorgaande jaren. Naar het zich nu laat
aanzien is deze daling geen eenmalige zaak (de quotumheffing beweegt mee met de inkomsten van
de gemeenten).
Beleggingen
Voor de beleggingen van de Protestantse Kerk is het beleggingsbeleid vastgesteld door de synode. In
samenspraak met de beleggingsadviescommissie worden de grenzen van de belegginsmix bewaakt
en worden keuzes gemaakt voor beleggingsfondsen.
Voor een toelichting op de beleggingsrisico’s en wordt verwezen naar hoofdstuk 8.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
61
7
Duurzaamheid
Onze aandacht voor duurzaamheid heeft alles
te maken met de opdracht om zorgvuldig om
te gaan met de schepping. Dit is een
onderwerp dat ons doet denken over onze
verantwoordelijkheid t.a.v. onze medemens
(hier, op andere plekken in de wereld, later),
de aarde en onze Schepper. Bij dit aardse
onderwerp is de spiritualiteit voelbaar. De kerk
heeft iets in te brengen in het gesprek over
onze rol op aarde. De kerk kan zelf ook laten
zien wat ze daarmee bedoelt. Vanuit onze
inspiratie
en
ons
besef
van
verantwoordelijkheid zijn velen binnen de kerk
al praktisch bezig met dit onderwerp.
Een belangrijk moment in 2012 was de conferentie samen met de leden van de ICCO Coöperatie de
NZR en de EZA getiteld: 'Christelijke inspiratie en mondiaal burgerschap: De Agenda voor Morgen'.
Aandacht voor duurzaamheid komt o.a. terug in de agendapunten; Zorgen voor elkaar, ver weg en
dichtbij; Zorgen voor de Schepping, voor nu en later en het Leef- en geefgedrag synchroniseren.
De deelnemende organisaties spraken af binnen de eigen organisaties te werken aan het realiseren
van deze agenda. Zorgen voor de schepping, voor nu en later, legt de uitdaging neer te zorgen voor
de schepping, zodat we deze prachtige, maar ook geschonden aarde in minstens even goede staat
aan toekomstige generaties nalaten. De deelnemende organisaties werken aan het waarmaken van
deze principes via een concreet actieplan t.a.v. duurzame bedrijfsvoering vanaf 2013. In publieke
campagnes en andere acties zullen we de zorg voor de schepping uitdragen en concrete
mogelijkheden bieden om gedrag aan te passen. Hiervoor is in het programma Duurzaam Leven van
Kerk in Actie in 2013 aandacht geweest. Met de Groene Kerken actie proberen wij samen met Tear
ook kerken te betrekken bij duurzame bedrijfsvoering en een verandering in levensstijl bij de leden
van de kerken. In december 2013 werd tijdens de GroeneKerkendag “De Toolkit Duurzaam
Kerkbeheer” geïntroduceerd.
Duurzaamheid in bedrijfsvoering
Een behulpzame indeling van het actiegericht kijken naar duurzaamheid is het maken van een
onderscheid tussen Verminderen, Veranderen en Vergoeden. Die indeling wordt hieronder gevolgd.
Dit levert een goed beeld op van wat al gebeurd is, waar nog een probleem is en wat we daaraan
zouden kunnen doen.
Verminderen
Wat gaat al goed:
 Vanaf 1 januari 2010 wordt groene stroom gebruikt (GreenChoice). Ook het water wordt hiermee
verwarmd;
 De dienstenorganisatie heeft een telewerkregeling. Woon-werk verkeer wordt vergoed op basis
van openbaar vervoer (OV). Er zijn voldoende faciliteiten voor de mensen die met de fiets naar
kantoor komen;
 In de regio’s werken de mensen vanuit huis. Van woon-werk verkeer is daar al een paar jaar
nauwelijks meer sprake;
 Bij de verbouw van het PLD is goed gelet op energiezuinigheid. Voorbeelden hiervan zijn:
dubbelglas, klimaatbeheersing, lampen met sensoren;
 Er wordt kritisch gekeken naar de oplagen drukwerk. Het aantal bladen is de laatste jaren
verminderd. Er wordt veel gebruik gemaakt van e-mail. Het gebruik van websites als
informatiebron neemt steeds verder toe.
 De uitstoot van CO2 ten gevolge van het gebruik van water en het weggooien van afval zijn
beiden ten opzichte van het jaar ervoor afgenomen. Water en afval veroorzaken maar 1% van de
uitstoot van de organisatie.
 De uitstoot van CO2 als gevolg van papiergebruik en versturen van post was slechts 2% van de
totale uitstoot van de organisatie. Doordat post via PostNL CO2 neutraal verstuurd wordt, is er een
afname van 19% te zien in deze categorie.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
62
Wat heeft meer aandacht nodig:
 Er wordt veel gevlogen. Vliegen is nog steeds onze nummer één vervuiler, 27% van de CO2
uitstoot van de organisatie wordt hierdoor veroorzaakt. In 2013 werden minder vliegkilometers
afgelegd dan in 2012.Dit komt vooral omdat er minder langeafstandsvluchten werden gemaakt.
 Er wordt veel zakelijk met de eigen auto gereden. Deze autokilometers vormen samen de tweede
belangrijkste component van de CO2 uitstoot, in 2012 ging het om 21% van de CO2 uitstoot. Er is
wel een kleine vermindering van het aantal zakelijke autokilometers te zien omdat er in 2012 meer
met de trein is gereisd.
 In 2012 was de uitstoot van de lease auto’s even belangrijk als het jaar ervoor. De beloofde
vervanging van onzuinige lease auto’s door zuinigere auto’s is aan de cijfers nog niet te zien.
 Relatief veel mensen komen met de auto naar het werk;
 Positief is dat er stadsverwarming gebruikt wordt. Die veroorzaakt minder CO2 uitstoot dan
‘gewone’ verwarming met gas, maar kijken naar besparing op verwarming blijft een mogelijkheid;
in 2012 werd er wel meer ‘gestookt’ dan in 2010. Het gaat om een toename van 12% ten opzichte
van het jaar ervoor.
Opvallend is dat de uitstoot per fte ten opzichte van 2010 niet is afgenomen! Er moet nader bekeken
worden hoe hier wel vooruitgang in geboekt kan worden. In de organisatie wordt driekwart van de
uitstoot veroorzaakt door mobiliteit van de medewerkers. Hier is in de toekomst dus de meeste winst
te behalen.
Veranderen
Het synodebesluit ten aanzien van het alleen nog maar gebruiken van FSC-papier is uitgevoerd.
Daarnaast wordt steeds gezocht naar papiersoorten die een hoog percentage gerecycled papier
bevatten. Bij drukwerk gebeurt al veel positiefs. Voorbeelden: enveloppen zijn van afbreekbaar
materiaal, plastic verpakkingsmateriaal is vervangen door milieuvriendelijk maisfolie, alle post wordt
verspreid door bedrijven die CO2 neutraal werken. Er wordt zoveel mogelijk met Nederlandse
drukkers gewerkt en veelal zelfs met drukkerijen die CO2 neutraal werken.
Wat heeft meer aandacht nodig:
De dienstenorganisatie is een (erg) zichtbaar onderdeel van de PKN. Dit kan beter benut worden.
Een overschakeling naar een duurzamere samenleving wordt vaak voorgesteld als complex,
bewerkelijk, offers vragend enzovoorts. De PKN kan laten zien dat het anders kan. Het is belangrijk
dat ze haar symboolfunctie uitbuit; De CO2 uitstoot wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door mobiliteit.
Als gezegd kunnen er op dit vlak nog stappen (om te verminderen) gezet worden.
Vergoeden
Bij vergoeden gaat het om het vergoeden van de CO2 uitstoot van de organisatie. Het vergoeden
maakt het mogelijk om ergens anders een vermindering van CO2 uitstoot mogelijk te maken. In 2012
werd 1.497 ton CO2 uitgestoten. Een vermindering van 553 ton vergeleken met 2011. De prijs van
het vergoeden was voor 2012 euro 19.000 (inclusief 21% btw). Dit gebeurt door het kopen
van zogenaamde Carbon Credits van het FairClimate Fund. Voor de uitstoot van 2012 werden carbon
credits gekocht van partnerorganisatie NOVA (Zuid Afrika). Het gaat om credits type: Basa Magogo
Ver (van 10,50 euro per ton, ex btw). De CO2 uitstoot 2012 is ook via het Fairclimatefund vergoed.
Grafiek carbon footprint
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
63
Buiten alle maatregelen, die al genomen zijn in voorgaande jaren zijn in 2013 naar aanleiding van een
energiescan de volgende maatregelen genomen:
 De noodverlichting is helemaal vernieuwd en voldoet aan bouwbesluit 2012, daarbij is gebruik
gemaakt van LED verlichting;
 Alle algemene ruimten (gangen, toiletten, trappenhuizen) zijn voorzien van bewegingsmelders en
de lampen zijn vervangen door LED verlichting;
 Er is software is geïnstalleerd om het energieverbruik te kunnen monitoren. N.a.v. deze software
zijn de meterkasten met hoge prioriteit (veel elektra verbruik) voorzien van bemetering en is een
watermeter geïnstalleerd voor het meten van het water. In 2014 zal, indien nodig n.a.v. deze
meetgegevens bekeken worden welke maatregelen nog genomen kunnen worden om het
energieverbruik zo veel als mogelijk is verder te verminderen;
 Met deze software is het ook mogelijk een energiespiegel te tonen. Hiervoor komt er een TV in de
hal van het Landelijk Dienstencentrum waarop het verbruik van de energie te zien is. De
verwachting is dat dit in maart 2014 gerealiseerd is;
 De buizen van de stadsverwarming zijn ‘ingepakt’, zodat hierdoor geen warmteverlies meer plaats
vindt;
 Er is onderzoek geweest om zonnepanelen te installeren t.b.v. het opwekken van zonne-energie.
Gelet op de investeringsomvang en de kosten voor aanpassing van het gebouw, is besloten om
nu niet over te gaan op zonne-energie. Wel wordt gevolgd hoe de techniek zich in de toekomst
ontwikkelt.
Verder is het waard te vermelden dat de nieuwe vloerbedekking die eind 2012 en eind 2013 is
gelegd, is voorzien van een Ecobase* tapijtrug. De nieuwe vloerbedekking is duurzaam gefabriceerd
(deels van gerecycled materiaal gemaakt) en houdt 8 keer meer fijnstof vast dan de oude
vloerbedekking; dit verbetert het werkklimaat aanzienlijk. De oude vloerbedekking is gerecycled.
* Ecobase betekent dat het materiaal gebruikt voor de tapijtrug moet voldoen aan strenge criteria op
het gebied van milieu en gezondheid. Bovendien is een Ecobase tapijtrug voor 100% te recyclen.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
64
8
Financiën
Balans
Kerncijfers Balans
Rekening
2013
(x € 1.000)
Rekening
2012
(Im-)Materiële vaste activa
Financiële vaste activa
Vlottende activa
Liquide middelen
19.528
4.674
18.469
34.263
20.280
4.268
24.028
31.788
Balanstotaal ( gefinancieerd door )
76.934
80.364
Eigen vermogen
- Continuïteitsreserve
- Bestemmingsreserves
- Bestemmingsfondsen
Lang vreemd vermogen
Vlottende passiva
13.499
33.132
13.591
5.447
11.265
12.992
33.649
16.427
5.172
12.124
Toelichting op de balans per 31 december 2013
De daling van de immateriële en materiële vaste activa heeft voornamelijk betrekking op de jaarlijkse
afschrijvingen. De financiële vaste activa stijgen vanwege de deelneming in Boekencentrum BV en de
participatie in Capital4Development ter grootte van € 495k en daalt door de afname van de leningen
uitgeleend geld (€ 89k).
De vlottende activa exclusief de liquide middelen dalen per saldo met ruim 5,6 mln. door voornamelijk
een afname van de vorderingen met circa € 4,8 mln. en van de effectenportefeuille met € 675k. De
liquide middelen namen toe met bijna € 2,5 mln., hetgeen nader is gespecificeerd in het
kasstroomoverzicht.
Het totale eigen vermogen is afgenomen met ruim € 2,8 mln., welk bedrag is onder te verdelen in een
toename van de continuïteitsreserve van € 507k wegens het positieve resultaat 2013, een afname
van de bestemmingsreserves met ca. € 0,5 mln. door enerzijds het gebruik van de revolving funds
van Kerk in Actie van € 1,9 mln. en anderzijds een toename van de overige bestemmingsreserves
met € 1,4 mln. Deze laatstgenoemde toename betreft vooral de steunverleningsreserves van Kerk in
Ontwikkeling, de reserve waardering beleggingen en deelneming, alsmede de reserve Permanente
educatie. De bestemmingsfondsen daalden met ruim € 2,8 mln. door met name de besteding van de
actiepotten (noodhulpgelden) van Kerk in Actie.
De schulden op lange termijn namen toe door met name aanvullingen op de voorziening voor
reorganisatiekosten (afvloeiingsverplichtingen) en op de voorzieningen groot onderhoud. De vlottende
passiva namen af met ca. € 0,9 mln.
Normering continuïteitsreserve
De bufferfunctie (weerstandsvermogen, conjuncturele reserve) van het eigen vermogen houdt in het
vormen van reserves ter waarborging van de continuïteit, opvang van fluctuaties in de exploitatie
(egalisatiefunctie) en opvang van algemene bedrijfsrisico’s.
De normering van deze continuïteitsreserve werd geactualiseerd en uitgebreid door de normering niet
meer te baseren op de personeelslasten van de basisformatie van de dienstenorganisatie, maar uit te
gaan van de totale personeelskosten inclusief bijzondere aanstellingen, verhoogd met een opslag van
20% voor overige verplichtingen. De bandbreedte of de hoogte van deze reserve werd opgerekt naar
minimaal 33% en maximaal 67% (dit was 40-60%).
Het verloop van de continuïteitsreserve over de periode 2007-2013 geeft het volgende beeld:
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
65
% continuïteitsreserve
70%
65%
60%
55%
norm maximaal
norm minimaal
50%
realisatie
45%
40%
35%
30%
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Jaar
Bestedingen uit bestemmingsreserves en bestemmingsfondsen
De Protestantse Kerk in Nederland besteedt uit haar bestemmingsreserves en bestemmingsfondsen
gelden aan specifieke doelen, waarvoor deze middelen aan de Kerk zijn toevertrouwd respectievelijk
zijn nagelaten. In de jaarverslaglegging wordt de besteding uit deze bestemmingsreserves en fondsen zichtbaar via de resultaatverdeling.
De besteding van deze bestemmingsgelden worden door de kleine synode bij de
begrotingsbehandeling vastgesteld. Wanneer tijdens het boekjaar blijkt dat deze gelden niet of slechts
gedeeltelijk worden gebruikt, dan vallen deze onderbestedingen weer vrij in de bestemmingsreserves
van waaruit deze bijdragen werden verleend en worden in geen geval aangewend ter dekking van
andersoortige kosten binnen de exploitatie van een programmalijn of afdeling van de
dienstenorganisatie.
Wanneer deze specifieke middelen uitgeput raken, dienen de door deze reserves gefinancierde
activiteiten te worden beëindigd. Wanneer deze specifieke bestemmingsgelden onderdeel uitmaken
van mede op andere wijze gefinancierd werk, dan dienen deze activiteiten en/of
hulpverleningsprojecten zonodig sterk te worden verminderd vanwege de uitputting van deze
bestemmingsreserves en -fondsen.
Gebruik van deze reserves en fondsen betreffen geen intering van het (eigen) vermogen van de Kerk.
Door de besteding van deze gelden wordt immers gehoor gegeven aan de erflater om de door de
Kerk ontvangen middelen in te zetten voor het specifieke aangegeven doel. Het beheren van deze
bestemmingsgelden en het alleen inzetten van de opbrengsten uit dit vermogen zou het specifieke
doel van de erflater tekort doen, tenzij instandhouding van dit vermogen bij testament nadrukkelijk is
bepaald.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
66
Staat van baten en lasten
Kerncijfers staat van baten en lasten
Rekening
2013
(x € 1.000)
Rekening
2012
Opbrengsten vrijwillige geldwerving
Verplichte bijdragen van gemeenten
Overige inkomsten
28.612
19.276
16.284
29.369
19.402
14.842
Totaal beschikbaar (en besteed aan)
64.172
63.613
Programma's Kerk in Actie
Programma's overig kerkenwerk
Werving baten
Beheer en Administratie
Bijdragen uit bestemmingsreserves en -fondsen
Resultaat ten gunste van continuïteitsreserve
31.364
26.407
2.351
6.896
-3.353
507
31.948
26.857
2.744
6.828
-5.981
1.217
Toelichting op de staat van baten en lasten 2013
Inkomsten
De totale opbrengsten uit vrijwillige geldwerving daalde in 2013 met in totaal een bedrag van € 757k
of wel met -2,6% (2012: -7,5%). De inkomsten uit collecten, giften en schenkingen namen ten
opzichte van 2012 af met € 414k (-1,9%). De nalatenschappen stegen met € 107k. De overige
bijdragen daalden € 450k (-10,2%) door met name lagere bijdragen ten behoeve van Kerk in Actie.
De verplichte bijdragen van gemeenten daalden ten opzichte van 2012 met € 126k vanwege de
inkomstenontwikkeling van de plaatselijke gemeenten en door vermindering van het aantal leden. Dit
betreffen twee componenten waaraan de quotumheffing is gerelateerd.
De overige inkomsten namen in 2013 per saldo toe met bijna € 1,2 mln. De stijging wordt verklaard
door hogere baten uit acties van derden (w.o. SHO: Filipijnen) van ruim € 3,3 mln. Hiertegenover
staan o.a. lagere inkomsten uit bijdragen voor dienstverlening (€ 1,0 mln.) en lagere overige en
bijzondere baten van € 1,1 mln.
Lasten
De bestedingen aan de programma’s uit de reguliere inkomsten bleven iets achter op 2012, maar
door bijdragen uit bestemmingsreserves en –fondsen kon de steunverlening op peil worden
gehouden. Voor een specificatie van de onttrekkingen uit reserves en fondsen van ca. € 3,4 mln.
wordt verwezen naar de resultaatverdeling in de jaarrekening. Het resultaat ten gunste van de
continuïteitsreserve kwam uit op € 507k, welk bedrag in deze paragraaf nog nader wordt
geanalyseerd. Het verloop van dit resultaat in voorgaande jaren ziet er als volgt grafisch uit:
Resultaat continuïteitsreserve (x € 1.000)
1400
1200
1000
800
Oper.resultaat
600
400
200
0
2013
Jaarrekening 2013
2012
2011
2010
2009
Jaar
2008
2007
Protestantse Kerk in Nederland
2006
2005
67
De opbouw van het resultaat ten gunste van de continuïteitsreserve over 2013 van € 420k naar
afdeling en incidentele baten en lasten kan als volgt worden weergegeven: (+ = voordelig, - = nadelig)
Opbouw resultaat continuïteitsreserve 2013
(x € 1.000)
Totaal
Resultaat
Resultaat
Res./Fndsn
134
-15
477
1
-4.549
-198
550
-9
-85
16
103
-263
-3.838
-39
0
130
1
-4.549
-200
461
0
0
-55
0
0
-4.251
173
-15
347
0
0
2
89
-9
-85
71
103
-263
413
-23
1
57
33
292
360
0
0
0
-70
0
-70
-23
1
57
103
292
430
632
968
-336
-2.846
-3.353
507
Programma's
Institutionele Ondersteuning
Ledenregistratie Protestantse Kerk
Kerk in Ontwikkeling
Missionair Werk en Kerkgroei
Kerk in Actie
Jeugdwerk Protestantse Kerk (incl. locaal)
PCTE
Expertisecentrum
HRM-mobiliteitsbureau predikanten
HRM-werkbegeleiding pred. en kerkel.werkers
C&F Corporate
Centrum Hydepark
Ondersteunende stafafdelingen
Directie
C&F-servicedesk
Human Resource Management
Financiën & Control
Facilitaire Zaken
Bijzondere baten en lasten
Totaal resultaat
Resultaat
Cont.res.
Programma’s (€ 413k)
Voor het inhoudelijke verslag van de resultaten van de programmalijnen wordt verwezen naar
hoofdstuk 2 ‘Activiteiten programmalijnen’. Enkele resultaten, die ten laste zijn gekomen van de
continuïteitsreserve, worden onderstaand nog in het kort toegelicht.
Institutionele Ondersteuning (€ 173k)
Het positieve resultaat is voornamelijk veroorzaakt door onderschrijding op de personele uitgaven
vanwege niet vervulde vacatures tijdens het boekjaar.
Ledenregistratie Protestantse Kerk (€ -15k)
De bijdragen voor dienstverlening zijn ca. € 400k. hoger uitgekomen dan begroot. Hiertegenover
staan echter wel hogere inventaris- en bureaukosten van € 370k. Redenen hiervoor zijn:
 de kosten voor inhuur van derden voor systeembeheer en –ontwikkeling waren in 2013 ook veel
hoger dan begroot, mede in het kader van het SEPA-proof maken en het verbeteren van de
performance van het systeem;
 tegenover de hogere bijdragen voor dienstverlening staan ook hogere kosten voor uitbesteed
drukwerk (communicerende vaten).
Kerk in Ontwikkeling (€ 347k)
Het positieve resultaat is bij deze programmalijn ook hoofdzakelijk veroorzaakt door onderschrijding
op de personeelskosten vanwege niet vervulde vacatures tijdens het boekjaar.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
68
PCTE (€ 89k)
Door onder andere gemeenteadviseurs van de dienstenorganisatie zijn in 2013 voor het PCTE
significant minder cursussen gegeven. Hierdoor waren de werkelijke kosten (uren maal tarief) van
gemeenteadviseurs voor het PCTE veel lager dan begroot.
HRM-mobiliteitsbureau predikanten(€ -85k)
Het jaar 2013 stond in het teken van de oprichting van de Mobiliteitspool (MP). De aanloopkosten zijn
in 2013 hoger uitgekomen dan begroot, waardoor een negatief saldo is ontstaan.
HRM-werkbegeleiding predikanten en kerkelijk werkers(€ 71k)
Ontvangen giften en bijdragen van derden, welke niet waren voorzien in de begroting, alsmede een
onderschrijding op de begrote activiteitenkosten leverden uiteindelijk een positief resultaat.
C&F - Corporate (€ 103k)
Het positieve resultaat is enerzijds ontstaan door de personele uitgaven vanwege een lagere
bezetting dan begroot (€ 185k), lagere fondsenwervingskosten (€ 21k) op de geldwervingsacties van
de Protestantse Kerk, alsmede lagere activiteitenkosten (€ 26k). Anderzijds traden hogere
publicatiekosten op van per saldo € 129k.
Centrum Hydepark (€ -263k)
Voor 2013 was een tekort begroot van € 283k. Door kostenbeheersing kon het negatief resultaat
binnen de begroting blijven.
Staf en ondersteunende afdelingen (€ 430k)
De stafafdelingen hebben als taak de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk op het gebied
van financiën, personeelsbeleid en facilitaire zaken te ondersteunen.
Human Resource Management / P&O (€ 57k)
De personeelskosten (zowel de salariskosten als de overige personeelskosten) zijn lager dan
begroot. Hiertegenover staan vervolgens lagere bijdragen voor dienstverlening. Per saldo is nog een
positief resultaat ontstaan.
Financiën & Control (€ 103k)
Het positieve resultaat is voornamelijk veroorzaakt als gevolg van een lagere personele bezetting dan
begroot.
Facilitaire Zaken (€ 292k)
Bij alle teams van de stafafdeling Facilitaire Zaken is in 2013 sprake van positieve saldi van in totaal
een bedrag van € 292k. Dit werd met name gerealiseerd door lagere personele uitgaven,
huisvestingslasten en inventaris- en bureaukosten. De dotatie aan de voorziening groot onderhoud
kwam voor 2013 op basis van het onderhoudsplan hoger uit dan begroot.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
69
Bijzondere baten en lasten (€ 632k)
Algemene posten
Baten
2013
(x € 1.000)
Vernieuwingsbudget
Personele verplichtingen
Projecten (Passion en Kerst)
SEPA
LRP
Overige bijdragen aan activiteiten
Begroot vernieuwingsbudget
Lasten
2013
606
206
190
76
27
534
534
Verplichte heffingen/rente
Meeropbrengst quotumheffingen
Meeropbrengst solidariteitskas
Hogere rentebaten t.b.v. exploitatie
Begrote onttrekking reserve Solidariteitskas
448
5
121
574
Overige bijzondere posten
Vergoeding Pensioenfonds Predikanten (inz. overname pers. verpl.)
Nalatenschappen algemeen
Bijdrage PTHU
Aanloopkosten nieuwbouw Hydepark
Bijdrage aan St. Hydepark beheer
Giften Roosevelthuis
Waardering beleggingen en deelneming Boekencentrum BV
Begroot overig per saldo
Begroot exploitatietekort Hydepark
Bijzondere waardevermindering Centrum Hydepark
Diversen
Per saldo
1.106
501
501
216
75
32
155
258
77
827
139
283
89
1.706
64
67
576
2.814
2.182
632
Vernieuwingsbudget
Door de positieve tussentijdse resultaten vanuit de programmalijnen en stafafdelingen gedurende het
boekjaar kon de aanwezige vraag naar een hogere besteding van het vernieuwingsbudget worden
beantwoord. Bij de tamelijk hoge uitgaven voor personele verplichtingen van € 606k moet worden
gerealiseerd dat door overname van afvloeiingsverplichtingen van het Pensioenfonds Predikanten
een ontvangen vergoeding is verkregen van € 216k, die is opgenomen onder de overige bijzondere
posten.
Verplichte heffingen en rente
De opbrengst uit verplichte heffingen kwam ten opzichte van de begroting hoger uit door met name
het kerkrentmeesterlijk quotum. In onderstaande paragraaf ‘Quotum’ wordt deze meeropbrengst
nader toegelicht. De rentebaten 2013 onder aftrek van toegerekende rente aan ‘derden’ fondsen
stegen ten opzichte van de begroting per saldo met € 121k.
Overige bijzondere posten
Vergoeding Pensioenfonds Predikanten
Zie hiervoor de toelichting bij het vernieuwingsbudget.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
70
Nalatenschappen algemeen
Dit betreft de ontvangst van nalatenschappen en dergelijke die onder algemene titel aan de Kerk zijn
vermaakt.
Nieuw Hydepark / Stichting Hydepark Beheer
Dit betreft de in 2013 gemaakte aanloopkosten voor deze nieuwbouw, evenals de bijdrage ter dekking
van het nettoresultaat van de stichting Hydepark Beheer, excl. de nog terug te ontvangen BTW.
Giften Roosevelthuis
Deze in 2013 ontvangen giften zijn gereserveerd in de nieuw opgenomen bestemmingsreserve
‘Nieuw Hydepark’.
Herwaarderingen
Dit betreft een toename van de waardering op de beleggingen (de zogenaamde ongerealiseerde
koersresultaten exclusief fondsen) van € 532k en op de herwaardering deelneming (€ 295k).
Quotum
Quotisatieregelingen en de daarbij behorende uitvoeringsregeling
Vanaf het jaar 2004 zijn de uniforme quotisatieregelingen van kracht met betrekking tot de verplichte
heffingen voor het kerkrentmeesterlijk en diaconaal quotum, alsmede voor de afdracht aan de
solidariteitskas ter vervanging van de toenmalige kerkeigen (quotisatie-)regelingen.
Voor 2013 werden de heffingspercentages en ledengelden vastgesteld op hetzelfde niveau als 2012,
namelijk voor het kerkrentmeesterlijk quotum 4,35% over de belaste inkomsten van een gemeente,
voor het diaconaal quotum 5,70% over de belaste inkomsten van een diaconie, verhoogd met € 1,35
per belijdend lid met als peildatum 1 januari 2012. De solidariteitskasheffing bleef ongewijzigd op € 5,per belijdend lid.
Opbrengsten verplichte heffingen 2013
De opbrengsten uit de verplichte heffingen over 2013 bedragen:
Opbrengsten verplichte heffingen
(x € 1.000,-)
Kerkrentmeesterlijk quotum
Diaconaal quotum
Solidariteitskas
Totaal opbrengsten verplichte heffingen
Rekening
2013
Afwijking
Begroting
2013
Rekening
2012
12.078
3.013
504
-56
11.574
3.069
12.076
3.062
15.091
448
14.643
15.138
4.185
5
4.180
4.264
19.276
453
18.823
19.402
De inkomsten uit verplichte heffingen in 2013 daalden in vergelijking met de rekening 2012 met een
bedrag van € 126k of wel met 0,7% (2012 t.o.v. 2011: € 315k of wel met 1,6%).
De belangrijkste oorzaak van deze verminderde opbrengst is de lagere belaste inkomsten van
gemeenten, doordat de heffingspercentages en ledengelden in deze jaren gelijk bleven.
De meeropbrengst ten opzichte van de begroting 2013 bedraagt € 453k en komt:
 voornamelijk doordat bij de vaststelling van de heffingsfactoren geen rekening wordt gehouden
met de zogenaamde opslagregeling wegens het ontbreken van plaatselijke basisgegevens. Deze
meeropbrengst wordt deels weer teniet gedaan door herziene aanslagen tijdens het lopende
boekjaar. Vanwege het alsnog inzenden van (nieuwe) basisgegevens door gemeenten worden
deze aanslagen veelal lager vastgesteld. Per saldo een bedrag van € 442k;
 door het in 2013 gedeeltelijk beschikbaar worden (vrijval) van de voorziening quotumdebiteuren,
die ten gunste van de opbrengst 2013 is gebracht (€ 11k).
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
71
Voorziening dubieuze quotumdebiteuren
In het verleden is vanwege oninbaarheid van uitstaande quotumvorderingen een voorziening
dubieuze quotumdebiteuren getroffen. Aanpassingen op deze voorziening worden aan het eind van
elk jaar verrekend met de werkelijke opbrengsten uit verplichte heffingen in het betreffende boekjaar.
De voorziening bedroeg per 1 januari 2013 € 116k en kon na vaststelling van de dubieuze
quotumdebiteuren (verder) worden verlaagd naar € 105k, zodat een vrijval van € 11k is ontstaan. De
voorziening van € 105k bestaat voor € 74k (71%) uit kerkrentmeesterlijke quotumvorderingen, voor
€ 14k (13%) uit diaconale quotumvorderingen en € 17k (16%) aan heffingen in het kader van de
solidariteitskas.
Quotumdebiteuren
Het nog te ontvangen quotumbedrag ultimo 2013 bedraagt € 268k en is in de balans opgenomen
onder de ‘Vorderingen’ onder aftrek van de voorziening voor dubieuze quotumdebiteuren van € 105k,
zodat per saldo aan vorderingen een bedrag resteert van € 163k. Dit is nog geen één procent van de
jaarlijkse afdracht van de verplichte heffingen, zodat gesteld mag worden dat de plaatselijke
gemeenten uitstekend aan de betalingsverplichtingen voldoen.
Per half maart 2014 is van de totale quotumvordering van € 268k al weer een bedrag ontvangen ter
grootte van € 56k of wel ca. 21%.
Duurzaamheid en Beleggingen
Beleggingsbeleid
Het door de kleine synode in maart 2010 vastgestelde beleggingsbeleid was ook in 2013 leidend voor
de inrichting van de beleggingen. De asset allocatie voor de Protestantse Kerk in Nederland, die
aangeeft in welke financiële categorieën wordt belegd, is op grond van het rendementsdoel, dat
gebaseerd is op de lange termijn beleggingshorizon en het Accra Appèl, bepaald op:

20% in Oikocredit / Stichting Protestants Diakonaal Krediet Nederland;

40% in obligaties;

40% in aandelen (inclusief aandelen vastgoed),
elk met een bandbreedte van 10% en tevens om het aandelenstuk in de beleggingsportefeuille
duurzaam in te richten. De portefeuille voldoet derhalve inhoudelijk aan het door de synode
vastgestelde duurzaamheidbeleid. Dit met uitzondering van de belegging in obligaties welke bewust
tot onder de bandbreedte daalde. Bij stijgende renteniveaus werd in toenemende mate koersverlies
op de obligatieportefeuille geleden. Omdat de vooruitzichten op verder koersverlies op obligaties
groot blijft en nieuwe instapniveaus nog laag werd bewust voor deze afwijking gekozen.
Beursjaar: verder herstel maar bedreigingen blijven groot
In het jaarverslag van 2012 werd als verwachting voor de aandelen licht positieve ontwikkelingen
uitgesproken. Wel met de kanttekening dat de risico’s - door ontwikkelingen in de Eurozone en de
‘fiscal cliff’(het begrotingsplafond) in de VS, alsmede de stagnatie van de groei in opkomende landengroot bleven en tot een negatief sentiment kon omslaan. Gelukkig hebben geen van de negatieve
scenario’s zich voorgedaan, met uitzondering van een verdere verslechtering van opkomende
markten. Het werd daarom een prima beursjaar voor aandelen.
De aanhoudend hoge leegstand van kantoren en bedrijfsruimten zetten de vastgoedaandelen verder
onder druk en er werd besloten ons hieruit terug te trekken.
De obligatierente kwam nog verder onder druk omdat centrale banken doorgingen met verruiming van
de liquiditeiten. Samenhangend met economisch herstel waarvan de eerste signalen zich aandienden
en in de verwachting dat de verruimingspolitiek van de centrale banken binnenkort tot het verleden
zullen behoren, begon de langere rente te stijgen wat zich direct in koersverliezen op de
obligatieportefeuille vertaalde.
De vergoedingen op liquiditeiten gingen verder omlaag, ook al bleef het debiteurenrisico
onverminderd aanwezig wat met de redding van de SNS bank door de staat nog eens onderstreept
werd.
Resultaten
Het resultaat was dat de AEX van 342,71 per eind 2012 na een variërend koersverloop uiteindelijk
17,2% hoger sloot per eind 2013 op 401,79. Het rendement op 10-jaars Nederlands staatspapier
daalde tussen eind 2012 en eind 2013 van 1,54% tot 2,2%. Op basis hiervan was een rendement van
7,6% als benchmark te verwachten. De portefeuille van de Protestantse Kerk in Nederland kwam
positiever uit door de keuze van de samenstellende waarden van de portefeuille.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
72
De beleggingsportefeuille van de Protestantse Kerk in Nederland kwam even positief uit als het jaar
ervoor door de samenstelling van obligaties (keuze en looptijden) en aandelen (spreiding en keuze
van titels). Het totale beleggingsrendement over 2013 kwam uit op 9,0% (2012: 9%) vanwege de
positieve koersresultaten op de aandelenportefeuille.
Ook nu liepen de opbrengsten op liquiditeiten verder terug. Langlopende deposito’s die afliepen
konden alleen tegen sterk lagere tarieven weer uitgezet worden.
Beleggingsportefeuille
De beurswaarde van de beleggingsportefeuille ziet er als volgt uit:
Beleggingsportefeuille
( x € 1.000)
Oikocredit
Obligaties
Aandelen (inclusief vastgoed)
Overige beleggingen
Totaal beleggingsportefeuille
Beurswaarde
per 31-12-2013
€
%
Beurswaarde
per 31-12-2012
€
%
Beleggingsbeleid
%
2.227
3.185
6.037
162
19,2
27,4
52,0
1,4
2.226
4.834
5.029
197
18,1
39,4
40,9
1,6
11.611
100,0
12.286
100,0
10-30
30-50
30-50
0-30
De beleggingsportefeuille verliep in het boekjaar 2013 als volgt:
Verloop beleggingen
Obligaties Vastgoed Aandelen
( x € 1.000)
Beurswaarde per 1-1-2013
Aankopen
Beurswaarde per 31-12-2013
Koersresultaat 2013
Koersresultaat 2012
Koersresultaat 2011
Koersresultaten
Totaal
(incl. ov. bel.)
4.834
310
5.144
-1.822
3.322
-137
Verkopen/lossingen
Oikocredit
168
2.423
168
-159
9
-9
4.861
2.790
7.651
-2.612
5.039
998
2.423
-34
12.286
3.100
15.386
-4.593
10.793
818
3.185
0
6.037
2.389
11.611
-4,3%
5,3%
0,6%
-5,5%
1,8%
-35,8%
16,5%
10,9%
-7,5%
-1,4%
2,5%
0,0%
7,0%
6,9%
-3,1%
2.423
Het koersresultaat van de beleggingen over het boekjaar 2013 bestond uit een gerealiseerde
koerswinst van € 286k en een ongerealiseerd koersresultaat van € 532k, welk laatstgenoemd bedrag
muteert op de reserve waardering beleggingen.
De bruto-opbrengst beleggingen (€ 250k) onder aftrek van de kosten (€ 16k) voor provisie, bewaarloon en dergelijke bedroeg in 2013 per saldo € 234k.
Het totale directe rendement over 2013 kwam hierdoor uit op 2,0%, hetgeen als volgt kan worden
gesplitst:
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
73
Netto opbrengst beleggingen
Obligaties Vastgoed Aandelen
( x € 1.000)
Direct rendement 2013
Direct rendement 2012
Direct rendement 2011
4,8%
3,8%
4,1%
7,4%
8,2%
5,3%
Overige
beleggingen
0,4%
0,0%
-0,2%
1,9%
2,0%
2,0%
Totaal
2,0%
2,1%
2,1%
Het totale beleggingsrendement op de beleggingsportefeuille is nu als volgt:
Beleggingsrendement
2013
2012
2011
2010
(x € 1.000)
Direct rendement
Koersresultaten
2,0%
7,0%
2,1%
6,9%
2,1%
-3,1%
2,1%
2,7%
Totaal beleggingsrendement
9,0%
9,0%
-1,0%
4,8%
0,5%
1,9%
16,9%
0,5%
9,1%
10,3%
10,9%
4,5%
4,7%
-30,2%
-7,7%
2,0%
2,9%
3,9%
7,6%
3,0%
Totaal rendement per categorie
- Obligaties
- Aandelen vastgoed
- Overige aandelen
- Overige beleggingen (incl. Oikocredit)
Het totale rendement over de gehele portefeuille bedroeg in 2013 9% (idem 2012), hetgeen is
ontstaan door de positieve koersresultaten op de aandelenportefeuille.
Oikocredit: deelname plaatselijke gemeenten via de landelijke kerk
Door colleges van kerkrentmeesters, door colleges van diakenen en door ZWO-commissies van
plaatselijke gemeenten wordt via de landelijke kerk deelgenomen in Oikocredit. Dit gebeurt zowel via
de Protestantse Kerk in Nederland als via de steunvereniging Oikocredit Nederland. In 2009 sloten
Oikocredit Nederland en de Protestantse Kerk een overeenkomst van hernieuwde samenwerking.
Onderdeel van deze overeenkomst is onder andere dat de administratie van de beleggingen door de
plaatselijke gemeenten van de Protestantse Kerk zoveel mogelijk door het Protestants Landelijk
Dienstencentrum zal worden verzorgd. Individuele kerkleden worden gestimuleerd in Oikocredit te
beleggen via het Oikocredit Nederland Fonds.
Ultimo 2013 is een bedrag bijeen gebracht van € 15,45 mln. (2012: € 15,1 mln.), waarvan op naam
van de Protestantse Kerk in Nederland aandelen Oikocredit zijn gekocht. Het gaat om 836 plaatselijke
gemeenten en diaconieën. Deze aandelen, die worden verantwoord in de jaarrekeningen van
plaatselijke gemeenten, zijn niet in de balans van de Protestantse Kerk in Nederland opgenomen.
Einde 2013 waren daarnaast 336 gemeenten van de Protestantse Kerk (2011: 343) in de boeken van
Oikocredit Nederland geadministreerd (deels via het Oikocredit Nederland Fonds) met een
gezamenlijk geadministreerde belegging van € 6,3 mln. (2012: € 5,9 mln.). In totaal belegden
protestantse gemeenten dus via beide kanalen voor ca. € 21,75 mln. (2012: € 21,0 mln.) vanuit ca.
1.170 plaatselijke gemeenten.
Met plaatselijke gemeenten, diaconieën, de federatie van diaconieën en enkele protestantse fondsen
en stichtingen wordt deel genomen aan het beleggingsplatform PKN waarbij gezamenlijke behartiging
richting vermogensbeheerders en duurzaamheid belangrijke thema’s zijn.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
74
Solidariteitskas
De inkomsten betreffen de verplichte bijdragen van plaatselijke gemeenten ten behoeve van deze
kas. De gelden worden besteed aan doelstellingen binnen verschillende programmalijnen.
Ten behoeve van een totaalinzicht van deze middelen is het volgende overzicht opgesteld:
Solidariteitskas 2013
Rekening
2013
(x € 1.000)
Baten
Opbrengst verplichte heffingen solidariteitskas
Lasten
Kerk in Ontwik k eling
Subsidies plaatselijke gemeenten
Vrijval toegekende subsidies
Bureau steunverlening
Studentenpastoraat
Internationaal studentenpastoraat
Binnenvaart
Dovenpastoraat
Koopvaardijwerk
Betaalde dienstverlening aan pl. gemeenten
Luchthavenpastoraat
Protestants Centrum Toerusting en Educatie
Kadercursussen
Totale lasten
4.180
4.180
4.263
4.263
1.976
-270
187
1.893
2.050
100
2.150
1.666
-104
192
1.754
775
153
202
162
97
197
25
3.504
800
200
165
165
175
216
25
3.896
715
152
180
150
143
190
25
3.309
65
65
65
50
5
7
150
18
230
50
5
7
150
18
230
50
5
6
150
16
227
349
490
308
4.148
4.681
3.909
37
-501
354
Resultaat
Resultaatverdeling 2013
(x € 1.000)
Rekening
2012
4.185
4.185
Missionair Werk en Kerk groei
IZB
Jeugdwerk Protestantse Kerk
JOP-dienstverlening
Jeugdwerk PKN / HGJB
Jeugdwerk PKN / Welja
Jeugdwerk PKN / V-LINK
JOP-diensten
JOP-locaal
Begroting
2013
Rekening
2013
Begroting
2013
Rekening
2012
Resultaat ten gunste van
Reserve steunverlening gemeenten
Reserve categoriaal pastoraat
6
31
-251
-250
187
167
Totaal resultaat
37
-501
354
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
75
Kerk in Ontwikkeling (€ 3.504k, begroot € 3.896k)
De resultaten van de ingezette route uit 2011 aan de hand van het rapport ‘Van gemeenten voor
gemeenten” werden in 2013 voor de Commissie Steunverlening duidelijk zichtbaar. Het aantal
behandelde pastoraatsaanvragen steeg van 17 naar 110! Voor de Commissie Steunverlening stond
2013 het teken van het verder uitwerken van de criteria bij het beleid. Het resultaat hiervan is dat in
2013 twee protestante pioniersplekken zijn ondersteund om het verzelfstandigingsproces mogelijk te
maken. Verder zijn 81 subsidies (stimuleringsbijdrage) toegezegd in het kader van het project
‘Ondersteuning Plaatselijke Geldwerving’. Ook werden in 2013 diverse stimuleringsbijdragen aan
samenwerkende gemeenten (SAGE project) toegezegd en zijn er kleine subsidies verstrekt waarbij
gemeenten gestimuleerd worden om samen met de gemeenteadviseur over de toekomst van de
gemeente na te denken en een revitaliseringsplan op te stellen. In totaal zijn er 188 verzoeken van
gemeenten behandeld. De aanvragen voor gebouwen laten een lichte stijging zien (van 46 naar 49).
Het verzoek voor rentesubsidie laat echter een duidelijke daling zien. Vermoedelijk heeft dit te maken
dat gemeenten minder makkelijk een lening aangaan en ook dat de rentestand aanzienlijk gedaald is.
Het categoriale pastoraat is, na een aantal turbulente jaren waarin bezuinigingen werden
doorgevoerd en de gevolgen daarvan tot hernieuwde prioritering en herschikking van taken leidde,
weer in een beetje rustiger vaarwater gekomen. Zowel bij het pastoraat voor de koopvaardij, de
binnenvaart als voor de studenten is hard gewerkt aan formulering van nieuwe werkplannen en
uitwerking van het beleid. De verhouding tussen de studentenpastores in landelijke dienst en
beroepen door plaatselijke gemeentes is bijna fifty-fifty en de sturingsmogelijkheden vanuit KIO
worden daarmee langzamerhand groter. Binnen het dovenpastoraat wordt behoedzaam gewerkt aan
de uitvoering van een projectplan in het kader van de “doventhuisgemeente”. Het afgelopen jaar heeft
het project zich bevonden in de onderzoeksfase. De werkgroep Pastoraat en Gezondheidszorg
rondde in het verslagjaar een drietal nota’s af: “Terzijde” (over de geestelijke verzorging in de
(gezondheids-)zorg), “Voorspellende geneeskunde”, en “Bevrijdingspastoraat”.
Missionair Werk & Kerkgroei (€ 65k, begroot € 65k)
De betreft de toegezegde bijdrage aan het IZB voor de geleverde dienstverlening.
Jeugdwerk Protestantse Kerk (€ 230k, begroot € 230k)
Het gaat hier om JOP-adviesdiensten (het aanbieden van een breed scala aan adviesdiensten en
toerusting aan plaatselijke gemeenten) en het leveren van plaatselijke JOP jongerenwerkers, inclusief
de bijdrage voor dienstverlening aan de HGJB.
Protestants Centrum voor Toerusting en Educatie (€ 349k, begroot € 490k)
Het cursuswerk, zoals dat voor plaatselijke gemeenten verzorgd wordt voor mensen die er een taak
vervullen, onderscheidt een aantal aandachtsgebieden, te weten: gemeenteopbouw, pastoraat,
eredienst, vorming en toerusting, missionair werk, ZWO, diaconaat, jeugd en jongeren (JOP) en
beheer. Deze negen gebieden beslaan de vijf programmalijnen, waarbij Kerk in Ontwikkeling de
grootste variatie kent. Binnen het cursuswerk is er een verdeling in basis- en
vervolg/verdiepingscursussen. Door deze opzet van het cursuswerk is een lagere bijdrage vanuit de
Solidariteitskas nodig dan bij de begroting was geraamd.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
76
9
Jaarrekening
Balans (na resultaatbestemming)
Activa
Ref.
(x €. 1.000)
Immateriele vaste activa
Terreinen en gebouwen
Installaties
Inventaris
Automatisering
Materiele vaste activa
Deelnemingen
Participatie
Leningen u/g
Financiële vaste activa
Voorraden
Rekeningen-courant
Vorderingen verplichte heffingen
Vorderingen en overlopende activa
Effecten
Liquide middelen
Vlottende activa
2.138
2.405
2
13.036
2.777
861
716
17.390
13.350
2.916
703
906
17.875
2.407
3
2.702
200
1.772
4.674
19
363
164
6.312
11.611
34.263
52.732
16
602
183
10.941
12.286
31.788
55.816
76.934
80.364
4
5
6
7
8
9
Ref.
(x €. 1.000)
Reserves en fondsen
Reserves
- Continuïteitsreserve
- Bestemmingsreserves
Fondsen
- Bestemmingsfondsen
Totaal reserves en fondsen
Balans
31-12-2012
1
Totaal activa
Passiva
Balans
31-12-2013
Balans
31-12-2013
1.861
4.268
Balans
31-12-2012
13.499
33.132
12.992
33.649
10
13.591
60.222
16.427
63.068
Voorzieningen
11
2.452
1.871
Langlopende schulden
12
2.995
3.301
Kortlopende schulden
13
11.265
12.124
76.934
80.364
Totaal passiva
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
77
Staat van baten en lasten
Baten
(x € 1.000)
Ref.
Rekening
2013
Begroting
2013
Rekening
2012
Beschikbaar voor de doelstelling
Baten uit eigen fondsenwerving
Collecten, giften en schenkingen
Nalatenschappen
Overige bijdragen
14a
14b
15
21.931
2.698
3.983
28.612
23.690
2.775
3.655
30.120
22.345
2.591
4.433
29.369
Verplichte bijdragen van
gemeenten
16
19.276
18.823
19.402
Baten uit acties van derden
17
4.701
600
1.365
Subsidies van overheden
18
1.293
848
1.381
Bijdragen voor dienstverlening
19
7.390
8.936
8.405
Rentebaten en baten uit
beleggingen
20
969
1.770
982
21
609
1.322
1.931
855
322
1.177
905
1.804
2.709
64.172
62.274
63.613
Overige baten
- Opbrengst publicaties
- Diverse baten
Totaal beschikbaar voor de
doelstelling
Jaarrekening 2013
22
Protestantse Kerk in Nederland
78
Lasten
(x € 1.000)
Ref.
Besteed aan doelstellingen
Institutionele Ondersteuning
IO - Ledenregistratie Protestantse Kerk
Kerk in Ontwikkeling
Missionair Werk en Kerkgroei
Kerk in Actie
- marketing communicatie
- interactief
Jeugdwerk Protestantse Kerk
HRM – werkbegeleiding pred./KW
HRM - mobiliteitsbureau
HRM - bureau predikanten
Prot. Centrum voor Toerusting en Educatie
Expertisecentrum
C&F: corporate
Hydepark
Dienstverlening aan derden
Overige centrale doelbestedingen
Rekening
2013
Begroting
2013
Rekening
2012
3.143
2.175
7.497
1.772
30.144
681
539
3.074
277
986
259
1.394
363
889
896
2.001
1.681
3.407
1.757
8.103
2.201
23.975
714
549
3.547
300
1.140
456
2.441
353
884
1.068
2.728
1.117
3.035
2.519
7.316
1.465
30.737
671
540
3.533
323
672
221
1.445
312
822
860
2.042
2.292
23
57.771
54.740
58.805
24
2.351
2.931
2.744
400
1.726
837
280
3.653
400
1.726
837
280
4.462
384
1.745
836
357
3.506
6.896
7.705
6.828
Totale lasten
67.018
65.376
68.377
Totale baten
64.172
62.274
63.613
Totaal resultaat
-2.846
-3.102
-4.764
1.355
-89
1.266
-1.067
-314
-1.381
2.583
25
2.608
-1.873
-2.746
-4.619
-1.069
-702
-1.771
-4.517
-4.072
-8.589
507
50
1.217
Werving baten
- kosten fondsenwerving
Beheer en Administratie
- Directie
- Financiën & Control
- Human Resource Management
- C&F- servicedesk
- Facilitaire Zaken
25
Dek k ing door bijdragen uit/naar
- bestemmingsreserves
- bestemmingsfondsen
Kerk in Actie
- bestemmingsreserves
- bestemmingsfondsen
Resultaat ten gunste van
continuïteitsreserve
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
79
Resultaatverdeling
Resultaatverdeling
Rekening
2013
(x € 1.000)
Begroting
2013
Rekening
2012
Het resultaat is/wordt toegevoegd (+) of
onttrokken (-) aan
Bestemmingsreserves en -fondsen
Resultaat ten gunste van continuïteitsreserve
507
50
1.217
-100
0
258
276
-45
320
-259
532
295
77
0
1
0
-100
-95
100
100
0
-1
429
376
-50
745
-72
716
-66
-403
112
274
232
0
1.355
-1.067
2.583
Fonds Kerk & Israël
Fonds Diepenhorst
Fonds Brandenburg
Fonds pos.orth.gemeenten
Steunverleningsfondsen derden
Regionale bestemmingsfondsen
Lutherse bestemmingsfondsen
Fonds Individuele Hulpverlening
18
-50
-24
0
3
-28
2
-10
30
-100
-100
-100
85
-44
-44
0
-12
-3
24
19
Bestemmingsfondsen:
-89
-314
25
Totaal Bestemmingsreserves en -fondsen
1.773
-1.331
3.825
Kerk in Actie
Egalisatiereserve diaconaat
Revolving Fund Zending
Revolving Fund Werelddiaconaat
Revolving Fund Kinderen in de Knel
Revolving funds Noodhulp
Egalisatiereserve ZZO
Egalisatie reserve nalatenschappen WD
Egalisatie reserve nalatenschappen Zending
3
-535
-101
-142
-157
-53
-456
-431
Reserve Jeugdwerk
Reserve Kerkopbouw (KIO)
Steunverleningsreserve plaatselijke gemeenten
Steunverleningsreserve categoriaal pastoraat
Steunverleningsreserve gen.kerkv.kas
Egalisatiereserve Permanente Educatie
Regionale bestemmingsreserves
Reserve beleggingen
Reserve deelneming Boekencentrum
Reserve "nieuw Hydepark"
Reserve Past.Centrum Hydepark
Egalisatiereserve Missionair werk
Diverse kassen en fondsen (in 2012 verdeeld)
Bestemmingsreserves:
-486
-250
-45
-44
-35
-111
101
-552
-887
-180
52
-4
-1.502
-1.545
-886
-37
Bestemmingsreserves
-1.872
-1.069
-4.517
Noodhulpfondsen
Overige fondsen
-3.008
261
-702
-4.430
358
Bestemmingsfondsen
-2.747
-702
-4.072
Totaal Reserves en fondsen Kerk in Actie
-4.619
-1.771
-8.589
Totaal Resultaat
-2.846
-3.102
-4.764
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
80
Kasstroomoverzicht
Kasstroomoverzicht (indirecte methode)
(x € 1.000)
Ref.
Resultaat
Kasstroom uit operationele activiteiten
Afschrijvingen
Voorzieningen
Voorraden
Vorderingen
Rekeningen-courant verhoudingen
Kortlopende schulden
1/2
11
4
6/7
5
13
Totaal kasstroom uit operationele activiteiten
Kasstroom uit investeringsactiviteiten
Bijzondere waardevermindering MVA (Hydepark)
Investeringen in materiele vaste activa
Desinvesteringen in (im)materiële vaste activa
Deelnemingen
Participatie
Effecten
Leningen u/g
1/2
1/2
1/2
3
3
8
3
Totaal kasstroom uit investeringsactiviteiten
Kasstroom uit financieringsactiviteiten
Langlopende schulden
12
Totaal kasstroom uit financieringsactiviteiten
Totaal mutatie liquide middelen
9
Balans
Balans
31-12-2013
31-12-2012
-2.846
-4.764
1.210
581
-3
4.649
239
-859
1.239
183
-5
1.159
-242
-39
5.817
2.295
64
-615
93
-295
-200
674
89
907
-591
94
-934
-1.375
131
-190
-1.768
-306
-78
-306
-78
2.475
-4.315
Het verloop van de geldmiddelen is als volgt:
Verloop liquide middelen
2013
2012
(x € 1.000)
Stand per 1 januari
Mutatie boekjaar
31.788
2.475
36.103
-4.315
Stand per 31 december
34.263
31.788
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
81
Waarderingsgrondslagen
Richtlijn Jaarverslaggeving
De jaarrekening van de Protestantse Kerk (inclusief de dienstenorganisatie) en die van Kerk in Actie
zijn opgesteld conform de Richtlijn 650 Fondsenwervende Instellingen, mede in verband met het
CBF-keurmerk ten behoeve van Kerk in Actie.
Stelselwijziging / Vergelijking met voorgaand jaar
In het boekjaar 2013 hebben zich geen stelselwijzigingen voorgedaan. De cijfers van de jaarrekening
2012 zijn als vergelijkingsdoeleinden vermeld in deze jaarrekening 2013. De sluitende begroting 2013
is in overeenstemming gebracht met de verantwoording over het boekjaar 2012 om vergelijking te
vergemakkelijken.
Schattingen
Om de grondslagen en regels voor het opstellen van de jaarrekening te kunnen toepassen, is het
nodig dat de directie van De Protestantse Kerk in Nederland zich over verschillende zaken een
oordeel vormt, en dat de directie schattingen maakt die essentieel kunnen zijn voor de in de
jaarrekening opgenomen bedragen. Indien het voor het geven van het in artikel 2:362 lid 1 BW
vereiste inzicht noodzakelijk is, is de aard van deze oordelen en schattingen inclusief de bijbehorende
veronderstellingen opgenomen bij de toelichting op de desbetreffende jaarrekeningposten.
Consolidatiekring
Naast de enkelvoudige jaarrekening, wordt aan de kleine synode een door een onafhankelijke
externe accountant gewaarmerkte geconsolideerde jaarverslaggeving van de Protestantse Kerk in
Nederland aangeboden, waarin zijn opgenomen de aan de kerk gelieerde instellingen c.q.
rechtspersonen. De consolidatiekring omvat de volgende instellingen:
Landelijke instellingen
 Protestantse Kerk in Nederland (de enkelvoudige jaarrekening)
 Dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland (inclusief Kerk in Actie)
 Stichting Mechanische Registratie en Administratie (SMRA)
 Stichting Kerk en Wereld
 Stichting de Zending der Protestantse Kerk in Nederland
 Boekencentrum BV
 Stichting Kerkelijk Geldbeheer (SKG)
 Stichting Protestants Diaconaal Krediet Nederland (PDKN)
 Stichting Steun Protestantse Kerk in Nederland
 Centrale kas predikantstraktementen van de Beleidscommissie Predikanten (BCP)
 Protestantse Stichting voor Diaconaal Vakantiewerk (PSDV)
Regionale instellingen
 Stichting Promo;
 Stichting Protestants Maatschappelijk- en Sociaal Activeringswerk in Gelderland (Promage);
 Stichting Provinciaal Gereformeerd Centrum voor Jeugd- en Jongerenwerk in Zuid-Holland;
 Stichting Steunfonds voor het Protestantisme in het Zuiden;
 Stichting Hervormd Kerkcentrum Zeeland.
Verbonden partijen
Als verbonden partij worden alle rechtspersonen aangemerkt waarover overheersende zeggenschap,
gezamenlijke zeggenschap of invloed van betekenis kan worden uitgeoefend. Ook rechtspersonen
die overwegende zeggenschap kunnen uitoefenen worden aangemerkt als verbonden partij. Ook de
statutaire directieleden, andere sleutelfunctionarissen in het management van De Protestantse Kerk
in Nederland en nauwe verwanten zijn verbonden partijen.
Transacties van betekenis met verbonden partijen worden toegelicht voor zover deze niet onder
normale marktvoorwaarden zijn aangegaan. Hiervan wordt toegelicht de aard en de omvang van de
transactie en andere informatie die nodig is voor het verschaffen van het inzicht.
Kasstroomoverzicht
Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. De geldmiddelen in het
kasstroomoverzicht bestaan uit de liquide middelen.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
82
Grondslagen voor waardering van activa en passiva
Algemeen
Activa en verplichtingen worden in het algemeen gewaardeerd tegen de verkrijgings- of
vervaardigingsprijs of de actuele waarde. Indien geen specifieke waarderingsgrondslag is vermeld
vindt waardering plaats tegen de verkrijgingsprijs.
Immateriële vaste activa
De immateriële vaste activa worden gewaardeerd tegen aanschafwaarde onder aftrek van lineaire
afschrijvingen gedurende de geschatte economische levensduur. Het afschrijvingspercentage van de
immateriële vaste activa bedraagt 10% per jaar. Op iedere balansdatum wordt beoordeeld of er
aanwijzingen zijn dat het vast actief aan een bijzondere waardevermindering onderhevig is/kan zijn.
Materiële vaste activa
De terreinen worden gewaardeerd op verkrijgingswaarde. De materiële vaste activa worden
gewaardeerd tegen aanschafwaarde onder aftrek van lineaire afschrijvingen gedurende de geschatte
economische levensduur. Op iedere balansdatum wordt beoordeeld of er aanwijzingen zijn dat het
vast actief aan een bijzondere waardevermindering onderhevig is/kan zijn. De
afschrijvingspercentages voor de vaste activa zijn:
Activum
% afschrijving
Terreinen en gebouwen
Installaties
Inventaris
Automatisering:
- Software *)
- Computerapparatuur
- Overige automatiseringsapparatuur
Overige vaste activa
0% 2% 6% -
2%
10%
10%
10% -
33%
25%
10%
33%
6% -
*) Alleen centrale (maatwerk-)applicaties worden in 10 jaar afgeschreven
Financiële vaste activa
Leningen uitgeleend geld (u/g) worden initieel gewaardeerd tegen de reële waarde, gewoonlijk de
nominale waarde, onder aftrek van noodzakelijk geachte voorzieningen. Vervolgens worden deze
vorderingen gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs. Op iedere balansdatum wordt beoordeeld
of er aanwijzingen zijn dat het vast actief aan een bijzondere waardevermindering onderhevig is/kan
zijn.
Deelnemingen
Deelnemingen waarin invloed van betekenis kan worden uitgeoefend worden gewaardeerd volgens
de vermogensmutatiemethode (nettovermogenswaarde).
De nettovermogenswaarde wordt berekend volgens de grondslagen die gelden voor deze
jaarrekening; voor deelnemingen waarvan onvoldoende gegevens beschikbaar zijn voor aanpassing
aan deze grondslagen, wordt uitgegaan van de waarderingsgrondslagen van de desbetreffende
deelneming.
Indien de waardering van een deelneming volgens de nettovermogenswaarde negatief is, wordt deze
op nihil gewaardeerd. De eerste waardering van gekochte deelnemingen is gebaseerd op de reële
waarde van de identificeerbare activa en passiva op het moment van acquisitie. Voor de
vervolgwaardering worden de grondslagen toegepast die gelden voor deze jaarrekening, uitgaande
van de waarden bij eerste waardering.
Voorraden
Waardering vindt plaats op verkrijgings- of vervaardigingsprijs eventueel met aftrek van een
voorziening voor incourante voorraden.
Vorderingen, overlopende activa en overige activa
Aandelen en obligaties worden gewaardeerd op marktwaarde. Overige beleggingen worden op reële
waarde gewaardeerd. Vorderingen worden bij eerste verwerking gewaardeerd tegen de reële waarde
van de tegenprestatie. Handelsvorderingen worden na eerste verwerking gewaardeerd tegen
geamortiseerde kostprijs. Voorzieningen wegens oninbaarheid worden in mindering gebracht op de
boekwaarde van de vordering. De overlopende activa en overige activa worden eveneens
gewaardeerd op reële waarde.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
83
Effecten
Aandelen, obligaties en overige beleggingen worden gewaardeerd op reële
Waardeveranderingen worden rechtstreeks in de staat van baten en lasten verwerkt.
waarde.
Liquide middelen
De liquide middelen worden tegen de nominale waarde opgenomen.
Reserves en fondsen (Eigen vermogen)
Het vermogen van de kerk heeft een bijzonder karakter. De Protestantse Kerk in Nederland is
gehouden dit vermogen slechts aan te wenden in overeenstemming met de doelstelling waartoe ze in
het leven is geroepen. De presentatie van het eigen vermogen in de balans wordt onderscheiden in:
 reserves
 fondsen
Reserves
Deze reserves kunnen egalisatie- en/of continuïteitsreserves en bestemmingsreserves zijn. Besteding
van bestemmingsreserves kan slechts indien dit binnen de gegeven ‘bestemming’ plaatsvindt. De
gevormde bestemmingsreserves mogen geen verplichting betreffen.
Fondsen
Dit deel van het eigen vermogen is vanwege de specifieke bestemming die door ‘derden’ (gevers of
overheid) is bepaald, slechts aan te wenden voor de specifieke bestemming.
Voorzieningen
Onder voorzieningen worden opgenomen:
 verplichtingen en verliezen waarvan de omvang op balansdatum onzeker is, doch redelijkerwijs
is in te schatten;
 op balansdatum bestaande risico’s ter zake van bepaalde te verwachten verplichtingen en/of
verliezen waarvan de omvang redelijkerwijs is in te schatten;
 kosten die in het volgend boekjaar zullen worden gemaakt, mits het maken van die kosten zijn
oorsprong mede vindt in het boekjaar of een voorgaand boekjaar en de voorziening strekt tot
gelijkmatige verdeling van lasten over een aantal boekjaren.
De voorzieningen worden gewaardeerd tegen de beste schatting van de bedragen die noodzakelijk
zijn om de verplichtingen per balansdatum af te wikkelen. De overige voorzieningen worden
gewaardeerd tegen de nominale waarde van de uitgaven die naar verwachting noodzakelijk zijn om
de verplichtingen af te wikkelen, tenzij anders vermeld.
De Protestantse Kerk in Nederland kent een drietal voorzieningen, te weten: voorziening voor (groot)
onderhoud en voorziening voor uitgezonden medewerkers (kostenegalisatievoorzieningen) en een
voorziening voor verplichtingen en verliezen (reorganisatiekosten).
De voorziening voor (groot) onderhoud is gevormd voor toekomstige kosten van (groot) onderhoud
aan de (bedrijfs-)gebouwen. De toevoeging aan de voorziening wordt in principe bepaald op basis
van het geschatte bedrag van het onderhoud en de periode die telkens tussen de werkzaamheden
van groot onderhoud verloopt, tenzij anders is aangegeven.
Langlopende schulden
Schulden op lange termijn worden gewaardeerd tegen reële waarde.
De verplichtingen financiële steun-/hulpverlening aan gemeenten worden geheel ten laste gebracht
van het boekjaar waarin het besluit tot toekenning schriftelijk aan de steunontvanger is medegedeeld,
ongeacht in welk boekjaar de financiële steun-/hulpverlening wordt uitgekeerd. Daarbij is bepalend of
de ontvangende partij recht kan doen gelden op een bepaald bedrag.
Voor zover toekenningen meerjarige betalingsverplichtingen betreffen, worden deze verplichtingen
vermeld als schulden op lange termijn. Indien echter bij deze toekenningen een ontbindende
voorwaarde is opgenomen, dan worden deze naar jaar verantwoord onder de ‘niet uit de balans
blijkende verplichtingen’.
Schulden op korte termijn
Schulden worden bij de eerste verwerking gewaardeerd tegen reële waarde. Schulden worden na
eerste verwerking gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs, zijnde het ontvangen bedrag
rekening houdend met agio of disagio en onder aftrek van transactiekosten.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
84
Het verschil tussen de bepaalde boekwaarde en de uiteindelijke aflossingswaarde wordt op basis van
de effectieve rente gedurende de geschatte looptijd van de schulden in de winst-en-verliesrekening
als interestlast verwerkt.
Operationele leasing
Verplichtingen uit hoofde van operationele leasing worden, rekening houdend met ontvangen
vergoedingen van de lessor, op lineaire basis verwerkt in de winst-en-verliesrekening over de looptijd
van het contract. De contracten in het kader van operationele leasing staan vermeld in de “Niet in de
balans opgenomen activa en verplichtingen’.
Grondslagen voor bepaling van het resultaat
Algemeen
Ontvangsten en uitgaven worden in de staat van baten en lasten toegerekend aan de periode waarop
ze betrekking hebben. Bij deze toerekening wordt een bestendige gedragslijn gevolgd. In de balans
wordt rekening gehouden met de, aan een periode toe te rekenen bedragen die in een andere
periode zijn of worden ontvangen dan wel betaald. Verliezen worden verantwoord als deze
voorzienbaar zijn; baten worden verantwoord als deze gerealiseerd zijn.
Alle baten en lasten worden verantwoord in de staat van baten en lasten. Dit betekent dat geen
rechtstreekse mutaties in het vermogen plaatsvinden, behalve bij stelselwijziging, herstel van
fundamentele fouten, herwaardering en niet gerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen,
voor zover die verantwoord kunnen worden in de ‘reserve niet gerealiseerde waardeverschillen
beleggingen’.
Bestemmingsgiften
Baten waarvoor een bijzondere bestemming is aangewezen, al dan niet via specifieke acties, worden
afzonderlijk in de (toelichting op de) staat van baten en lasten opgenomen, onder vermelding van de
aard van de bestemming. Ook de besteding hiervan wordt afzonderlijk vermeld.
Indien deze baten in het verslagjaar niet volledig zijn besteed, worden de nog niet bestede gelden
verwerkt in de desbetreffende bestemmingsreserve. Indien in een volgend jaar uit de
bestemmingsreserve wordt geput, wordt deze besteding enerzijds in de staat van baten en lasten
verantwoord en anderzijds als mutatie in de desbetreffende bestemmingsreserve weergegeven.
Baten uit eigen fondsenwerving
 Collecten
Collecten worden verantwoord in het jaar waarin de collecten volgens het collecterooster
gehouden zijn.
 Giften
Giften worden verantwoord in het jaar waarin een specifieke actie heeft plaatsgevonden, dan wel
in het jaar van ontvangst indien geen specifieke actie heeft plaatsgevonden.
 Nalatenschappen
Baten uit nalatenschappen worden opgenomen in het boekjaar waarin de omvang betrouwbaar
kan worden vastgesteld. De omvang van een bate uit een nalatenschap kan betrouwbaar
worden vastgesteld als op grond van het stadium waarin de afhandeling van de nalatenschap
zich bevindt, een redelijke schatting van de ontvangst kan worden gemaakt. Voorlopige
uitbetalingen in de vorm van voorschotten worden in het boekjaar waarin ze worden ontvangen
verantwoord als baten uit nalatenschappen. Verkrijgingen belast met vruchtgebruik worden
alleen in de toelichting vermeld. Zij worden pas in de staat van baten en lasten verantwoord bij
het einde van het vruchtgebruik of bij eerdere verkoop van de blote eigendom.
Nalatenschappen worden besteed ter uitvoering van het werk van de kerk, rekening houdend
met de bestemming waaronder de nalatenschap is ontvangen.
 Bijdragen van derden
Bijdragen van derden voor de uitvoering van projecten of programma´s waarbij de subsidiegever
als financier of medefinancier optreedt, worden verantwoord op basis van de ontvangen
bedragen, dan wel de toezeggingen.
Baten uit acties van derden
Baten van andere fondsenwervende instellingen worden onder deze noemer verantwoord op basis
van de ontvangen bedragen, dan wel de toezeggingen.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
85
Subsidies van overheden
Subsidies van overheden ontvangen voor de uitvoering van projecten of programma´s, waarbij de
subsidiegever als financier of medefinancier optreedt, worden voor het bestede deel afzonderlijk
onder de baten verantwoord.
Bijdragen voor dienstverlening
Verantwoording van opbrengsten uit de levering van diensten geschiedt naar rato van de geleverde
prestaties, gebaseerd op de verrichte diensten tot aan de balansdatum in verhouding tot de in totaal
te verrichten diensten.
Rentebaten en baten uit beleggingen
Rentebaten en rentelasten worden tijdsevenredig verwerkt, rekening houdend met de effectieve
rentevoet van de desbetreffende activa en passiva. Bij de verwerking van de rentelasten wordt
rekening gehouden met de verantwoorde transactiekosten op de ontvangen leningen.
Personeelskosten
Periodiek betaalbare beloningen, zoals lonen, salarissen en sociale lasten worden op grond van de
arbeidsvoorwaarden verwerkt in de winst- en verliesrekening voor zover ze verschuldigd zijn aan
werknemers.
Kosten eigen fondsenwerving
De kosten fondsenwerving zijn bepaald op basis van de werkelijke inzet per programma van de
medewerkers van het team fondsenwerving van de afdeling Communicatie & Fondsenwerving. Deze
inzet (vertaald in aantal uren x uurtarief) is vermeerderd met de werkelijke directe kosten van de
fondsverwervende activiteit. Ten aanzien van de (voorziene) hoogte van deze kosten is gesteld dat
deze zich kan bewegen tussen 9% en 12,5%. Overige activiteiten op met name het gebied van
communicatie en voorlichting die niet primair op fondsenwerving zijn gericht, maar waarvan wel een
fondsenwervende werking kan uitgaan, zijn niet als zodanig aangemerkt.
Toezeggingen financiële steun/hulpverlening
Verplichtingen financiële steun-/hulpverlening komen geheel ten laste van het boekjaar waarin het
besluit tot toekenning schriftelijk aan de steunontvanger is medegedeeld, ongeacht in welk boekjaar
de financiële steun-/hulpverlening wordt uitgekeerd. Daarbij is bepalend of de ontvangende partij
recht kan doen gelden op een bepaald bedrag.
Grondslagen interne doorbelastingen
De verdeling van de interne doorbelastingen naar de doelstellingen en activiteiten van de
verschillende programmalijnen en werkonderdelen geschiedt op basis van de volgende
uitgangspunten:
 de logistieke kosten van drukwerkbegeleiding en centrale reproductie worden doorbelast op
basis van de werkelijk bestede uren van de medewerkers van drukwerkbegeleiding maal het
voorcalculatorisch bepaalde uurtarief respectievelijk het aantal afdrukken. De werkelijke out-ofpocketkosten worden direct ten laste van de opdrachtgevende afdeling gebracht;
 binnen de interne dienstverlening wordt het gebruik van maaltijden e.d., verzorgd door het
bedrijfsrestaurant, doorbelast op basis van de werkelijke afname tegen een voorcalculatorisch
kostprijstarief;
 de kosten van de stafafdelingen Directie, Financiën & Control, Human Resource Management,
Servicedesk van de afdeling Communicatie & Fondsenwerving en de (overige) kosten van de
stafafdeling Facilitaire Zaken, waarin de huisvestingskosten inclusief de afschrijvingen van de
materiële vaste activa opgenomen zijn, worden op voorcalculatorische basis aan de
programmalijnen/werkonderdelen doorberekend op basis van het aantal bij de afdelingen
behorende begrote formatieplaatsen.
Pensioenen in de waarderingsgrondslagen
De dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland heeft voor haar werknemers een
toegezegde pensioenregeling. Hiervoor in aanmerking komende werknemers hebben op de
pensioengerechtigde leeftijd recht op een pensioen dat afhankelijk is van leeftijd, salaris en
dienstjaren. De regeling is ondergebracht bij het bedrijfstakpensioenfonds Zorg en Welzijn. De
dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland heeft geen verplichting tot het voldoen
van aanvullende bijdragen in geval van een tekort bij Zorg en Welzijn, anders dan het effect van
hogere toekomstige premies. Alleen de verschuldigde premies tot en met het einde van het boekjaar
zijn derhalve in de jaarrekening verantwoord.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
86
Toelichting op de balans
Activa
Immateriële vaste activa (1)
Immateriële vaste activa
Balans
31-12-2013
(x € 1.000)
1 januari
Software (LRP)
Mutaties
Cumulatieve afschrijvingen
Balans
31-12-2012
2.672
2.672
-267
-267
0
0
0
-267
-267
-267
-267
2.672
-534
2.138
2.672
-267
2.405
Mutaties
Investeringen
Onderhanden werk
Afschrijvingen
31 december
Aanschaffingswaarde
Cumulatieve afschrijvingen
Boekwaarden
10%
10%
Materiële vaste activa (2)
Materiële vaste activa
(x € 1.000)
1 januari 2013
Aanschaffingswaarde
Cumulatieve afschrijvingen
Boekwaarden
Gebouwen
en
terreinen
Inventaris
Automatisering
Totaal
18.786
-5.436
13.350
4.872
-1.956
2.916
2.664
-1.961
703
4.299
-3.393
906
30.621
-12.746
17.875
20
-13
7
408
-85
323
187
-6
-6
187
615
-104
511
Mutaties
Aanschafwaarde
Investeringen
Overige desinvesteringen
Afschrijvingen
Desinvesteringen
Bijzondere waardevermindering
Afschrijvingen
Installaties
0
-64
-244
-308
0
10
-147
-147
-175
-165
-377
-377
10
-64
-943
-997
31 december 2013
Aanschaffingswaarde
Cumulatieve afschrijvingen
18.780
-5.744
4.880
-2.103
2.986
-2.126
4.486
-3.770
31.132
-13.743
Boekwaarden
13.036
2.777
860
716
17.389
Totaal per locatie
PLDC te Utrecht
Hydepark te Doorn
Diverse (woon-)huizen
12.056
733
247
2.741
36
821
40
716
16.334
809
247
Boekwaarden
13.036
2.777
861
716
17.390
Afschrijvingspercentages
Jaarrekening 2013
0-2%
2%-5%
6%-10%
Protestantse Kerk in Nederland
6%-33,33%
87
Gebouwen en terreinen
In het kader van de synodale besluitvorming omtrent ‘Nieuw Hydepark’ heeft in 2012 een bijzondere
waardevermindering plaatsgevonden van € 907k. Ultimo 2013 is het restant van de boekwaarde van
het conferentiecentrum Hydepark, zijnde de afschrijvingstermijnen 2014 en 2015 van in totaal € 64k,
geheel afgeboekt. Verdere bijzondere waardeverminderingen van het vast actief hebben zich in het
boekjaar niet voorgedaan.
Waarden onroerende zaken
De totaal verzekerde waarde van de onroerende goederen bedraagt € 42,9 mln. De WOZ-waarde is
in totaal vastgesteld op € 17,6 mln.
Financiële vaste activa (3)
Financiële vaste activa
(x € 1.000)
Balans
31-12-2013
Mutaties
2013
Balans
31-12-2012
Deelneming Boekencentrum BV
Deelneming ICCO-Coöperatie
Participatie Capital4Development
Leningen u/g
1.702
1.000
200
1.772
295
1.407
1.000
200
-89
1.861
Totaal financiële vaste activa
4.674
406
4.268
Deelneming Boekencentrum BV
De deelneming is een 100% belang in het geplaatste aandelenkapitaal van Boekencentrum BV en is
gevestigd te Zoetermeer. De verkrijgingsprijs bedroeg indertijd € 113k. De deelneming is
gewaardeerd tegen de nettovermogenswaarde. De mutatie betreft het resultaat op de deelneming.
Deelneming ICCO-coöperatie
Bij notariële akte van 14 november 2012 is de Stichting ICCO omgezet in een Coöperatie ICCO U.A.,
waarin als één van de drie leden de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland
deelneemt ter zake van haar werkzaamheden in het kader van Kerk in Actie. De leden hebben zich
verplicht een bedrag van € 1 mln. als eigen vermogen te storten in het vermogen van de coöperatie.
In 2012 en 2013 is hiervan reeds € 500k opgevraagd en betaald. Het resterende bedrag van € 500k
opgenomen als schulden op korte termijn en zal in 2014 worden verrekend.
Participatie Capital 4Development
Op 19 december 2013 is een overeenkomst getekend tussen de Dienstenorganisatie van de
Protestantse kerk (inzake het werk van Kerk in Actie buitenland), de Coöperatie ICCO U.A., de ICCO
Investments B.V. en de Stichting Capital 4 Development. In deze overeenkomst is tussen partijen en
de Stichting Capital 4 Development de participatie vastgelegd in het “ICCO Investment Fund”. Het
conform het participatie schema voor 2013 opgenomen bedrag is opgevraagd en in 2013 betaald.
Leningen u/g
De leningen u/g kunnen als volgt worden gespecificeerd:
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
88
Leningen u/g
(x € 1.000)
PSDV
PDKN
Gemeenten
Looptijd /
percentage
> 5 jr. / 2%
> 5 jr. / 1,75%
> 5 jr. / 2%
Balans per
1-1-2013
Mutaties in 2013
Bij
Af
Balans per
31-12-2013
1.122
250
34
1.406
32
13
0
45
1.090
237
34
1.361
Natuurlijke personen (LMW)
Voorziening oninbaarheid
Individuele hulpverlening
> 5 jr. / 0 - 8%
> 5 jr.
275
-67
208
3
0
3
37
11
48
241
-78
163
Leningen (regionaal)
Overige leningen
> 5 jr. / 0 - 6%
> 5 jr. / 0 - 8%
204
23
227
0
0
0
0
0
0
204
23
227
Leningen inzake arbeidsvoorwaarden
Leningen buitenlandse medewerkers
1jr. < 5 jr. / 0%
1jr. < 5 jr. / 0%
6
14
20
10
5
15
7
7
14
9
12
21
1.861
18
107
1.772
Totaal leningen u/g
Leningen inzake arbeidsvoorwaarden
Deze (minimaal eenjarige en maximaal driejarige) renteloze leningen zijn leningen op grond van de
arbeidsvoorwaardenregeling van de Protestantse Kerk in Nederland. De leningen u/g zijn
gefinancierd vanuit vreemd vermogen.
Vlottende activa
Voorraden (4)
Voorraden
Balans
31-12-2013
(x € 1.000)
Balans
31-12-2012
Noodzakelijk voor bedrijfsvoering
In gebruik voor doelstelling
19
16
Totaal rekeningen courant
19
16
De voorraden ten behoeve van het Conferentieoord Hydepark en de afdeling Facilitaire Zaken zijn
gefinancierd vanuit het vreemd vermogen.
Rekeningen-courant (5)
Rekeningen-courant
Balans
31-12-2013
(x € 1.000)
Balans
31-12-2012
Stichting de Zending van de Protestantse Kerk
Overige stichtingen
237
126
433
169
Totaal rekeningen courant
363
602
De rekening-courantverhoudingen met kerken en andere instellingen hebben een renteloos karakter
en kennen geen zekerheidstellingen.
Vorderingen en verplichte heffingen (6)
Vorderingen verplichte heffingen
(x € 1.000)
Debiteuren verplichte heffingen
Af: Voorziening quotumdebiteuren
Totaal vorderingen verplichte heffingen
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
Balans
31-12-2013
Balans
31-12-2012
269
-105
299
-116
164
183
89
Overige vorderingen (7)
Overige vorderingen
Balans
31-12-2013
(x € 1.000)
947
785
Balans
31-12-2012
Overige debiteuren
Verbonden partijen
Nog te ontvangen bijdragen dienstverlening HKI
Op verkoop woonhuis te Monster
Afrekening bureau predikanten
Afrekeningen r/c overige administraties
Ziektekosten- en sociale verzekeringen
Vooruitbetaalde posten
Bijdragen en subsidies
Rek.courant kerken en instellingen (Europa en overzee)
Nog te ontvangen legaten, giften en collecten
Afrekeningen r/c salarisadministratie
Rente
Overige nog te ontvangen posten
Voorschotten projecten zendingsarbeid
Diversen
Subtotaal vorderingen
Af: voorziening oninbare vorderingen
65
57
343
82
1.524
67
1.854
98
209
236
22
30
6.319
-7
1.342
797
177
177
75
42
12
774
4.121
55
2.741
134
335
57
33
117
10.989
-48
Totaal overige vorderingen
6.312
10.941
Alle vorderingen hebben een looptijd kleiner dan 1 jaar.
Effecten (8)
Effecten
Balans
31-12-2013
(x € 1.000)
Oikocredit
Obligaties (incl. ZZO)
Aandelen incl. vastgoed
Overige beleggingen
Totaal effectenportefeuille
Balans
31-12-2012
2.228
3.185
6.037
161
2.226
4.834
5.029
197
11.611
12.286
De effecten staan ter vrije beschikking.
Liquide middelen (9)
Liquide middelen
Balans
31-12-2013
(x € 1.000)
Balans
31-12-2012
Deposito's / kapitaalrekeningen
Kasgelden
Banktegoeden
10.188
13
24.062
13.766
16
18.006
Totaal liquide middelen
34.263
31.788
De liquide middelen staan ter vrije beschikking.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
90
Passiva
Reserves en fondsen (10)
Reserves en Fondsen
Balans
31-12-2013
(x € 1000)
Resultaat
2013
Balans
31-12-2012
Continuïteitsreserve
Bestemmingsreserves
Fondsen
13.499
33.132
13.591
507
-517
-2.836
12.992
33.649
16.427
Totaal reserves en fondsen
60.222
-2.846
63.068
Reserves
De reserves bedragen:
Reserves
Balans per
1-1-2013
(x € 1000)
Resultaat
2013
Balans per
31-12-2013
Continuïteitsreserve
Bestemmingsreserves
12.992
33.649
507
-517
13.499
33.132
Totaal reserves
46.641
-10
46.631
Het verloop van de bestemmingsreserves is als volgt:
Bestemmingsreserves
Balans per
1-1-2013
(x € 1000)
Bestemmingsreserves Kerk in Actie
Revolving Fund Kinderen in de Knel
Revolving Fund Werelddiaconaat
Revolving Fund Zending
Revolving Fund Noodhulp
Egalisatiereserve diaconaal werk
Egalisatiereserve ZZO
Egalisatie reserve nalatenschappen
Werelddiakonaat
Egalisatie reserve nalatenschappen Zending
Overige Bestemmingsreserves
Reserves kerkopbouw (KiO)
Steunverleningreserves (KiO)
Reserve Jeugdwerk
Reserves Missionair Werk en Kerkgroei
Regionale bestemmingsreserves
Reserve waardering beleggingen
Reserve deelneming Boekencentrum BV
Reserve Permanente Educatie
Reserve "Nieuw Hydepark"
Reserve Hydepark
Overige bestemmingsreserves
Totaal bestemmingsreserves
Jaarrekening 2013
Resultaat
2013
Balans per
31-12-2013
861
1.761
4.540
969
175
1.676
-142
-101
-535
-157
3
-53
719
1.660
4.005
812
178
1.623
3.045
1.172
14.199
-456
-431
-1.872
2.589
741
12.327
290
9.776
1.241
2.216
2.230
1.004
1.292
1.117
274
10
19.450
0
489
-100
1
-259
532
295
320
77
0
0
1.355
290
10.265
1.141
2.217
1.971
1.536
1.587
1.437
77
274
10
20.805
33.649
-517
33.132
Protestantse Kerk in Nederland
91
Fondsen
De bestemmingsfondsen bedragen:
Fondsen
Balans
31-12-2013
(x €. 1.000)
Bestemmingsfondsen
- Actiepotten Kerk in Actie
- Actiepotten gezamenlijke acties SHO
- Overige fondsen
Overige Fondsen Protestantse Kerk
Totaal Fondsen
Balans
31-12-2012
1.663
3.073
2.225
6.630
3.397
4.347
1.965
6.718
13.591
16.427
Het verloop van deze bestemmingsfondsen is als volgt:
Balans
Verloop bestemmingsfondsen
(x € 1.000)
1-1-2013
Rampen en Vluchtelingen
Actiepotten Kerk in Actie
Aardbeving Iran
Bangladesh - cycloon
Vluchtelingen/ontheemden in verre en nabije Oosten
TTB/D&V-noodsituaties Soedan
Sri Lanka
Aardbeving Haiti
Overstroming Pakistan
Hoorn van Africa
Cycloon Myanmar/Birma
Cycloon Filipijnen
Burgeroorlog Syrië
208
217
21
50
168
1.583
392
640
118
Overige Fondsen Kerk in Actie
Projectenfonds EO Metterdaad
Proj.fonds particuliere schenkingen
Fondsen Schuldmaatje
(Wereld-)diaconale fondsen
Diaconale fondsen binnenland
Overige Fondsen Protestantse Kerk
Fondsen Zending
Fondsen Kerk in Ontwikkeling
Fondsen tbv Jeugdwerk
Fonds individuele hulpverlening
Steunverleningsfondsen (derden)
Fondsen wetenschappelijk onderzoek
Regionale bestemmingsfondsen
Lutherse bestemmingsfondsen
Overige bestemmingsfondsen
Totaal bestemmingsfondsen
Jaarrekening 2013
Balans
31-12-2013
-208
0
-21
0
-107
-1.420
-316
-239
-118
470
225
-1.734
0
217
0
50
61
162
76
401
0
470
225
1.663
4.347
-3.801
-137
2.455
209
0
0
-1.274
409
0
2.455
209
0
0
3.073
274
1.062
283
289
57
1.965
-63
450
-89
-37
0
261
211
1.512
194
252
57
2.226
1.247
3.217
116
102
343
484
1.209
18
-50
-10
6.718
-24
-28
2
3
-89
1.265
3.167
106
102
319
456
1.211
3
6.629
16.427
-2.836
13.591
3.397
Rampen en Vluchtelingen
Actiepotten SHO
Aardbeving Haiti
idem, AKV
Cycloon Filipijnen
Cycloon Filipijnen, AKV
Burgeroorlog Syrië
Burgeroorlog Syrië, AKV
Resultaat
2013
4.210
137
Protestantse Kerk in Nederland
92
Overheveling actiepotten noodhulp Kerk in Actie
In de bestuursvergadering van 9 december 2013 is besloten tot opheffing van vier actiepotten. De
vrijgekomen gelden zijn overgeheveld naar het Revolving Fund Noodhulp, een reserve voor
algemene, niet geoormerkte noodhulpgelden. De herverdeling gaat over de volgende posten, waarbij
het gaat om een totaalbedrag van € 346.536,82.
1.
2.
3.
4.
€
€
€
€
Aardbeving Iran
Vluchtelingen-ontheemden
Rampen wereldwijd
Cycloon Myanmar
207.967,91
8.156,00
12.092,00
118.320,91
Aangezien deze gelden meer dan drie jaar oud zijn en in de tussentijd ongebruikt zijn gebleven,
besloot het bestuur akkoord te gaan met het verzoek tot overheveling. Met deze publicatie voldoet
Kerk in Actie aan de voorwaarde dat overheveling bekend gemaakt dient te worden. Alle bijdragen
komen ten goede aan toekomstige noodhulpacties.
Actiepotten gezamenlijke acties SHO
(x € 1.000)
Saldo per 1 januari 2013
Baten
Aandeel in gezamenlijke actie-opbrengst e.d.
Haiti
Filipijnen
4.347
4.347
2.664
2.664
4.347
Lasten
Verstrekte steun via uitvoerende organisaties
Toegerekende AKV
3.801
137
Nog te besteden per 31 december 2013
Totaal
2.664
7.011
3.801
137
409
2.664
3.073
Vreemd Vermogen
Voorzieningen (11)
Voorzieningen
Balans
31-12-2013
(x €. 1.000)
Balans
31-12-2012
Voorzieningen groot onderhoud
Voorziening reorganisatiekosten
Pensioenvoorzieningen
Overige voorzieningen
750
1.252
369
81
447
862
485
77
Totaal voorzieningen
2.452
1.871
Het verloop van de voorzieningen is als volgt:
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
93
Verloop voorzieningen
(x €. 1.000)
Balans
1-1-2013
Voorzieningen groot onderhoud
Gebouwencomplex Utrecht
Gebouwen Hydepark te Doorn
Overige gebouwen
Voorziening reorganisatiekosten
Afvloeiingsverpl. transformatie
Pensioenvoorzieningen
Fonds pensioenreglement GKN
Pensioenvoorz. Ned. medewerkers
Pensioenvoorz. Indon. medewerkers
Overige voorzieningen
Jubileumverplichtingen personeel
Totaal voorzieningen
Bij
Af
Balans
vrijval
31-12-2013
71
340
36
447
350
70
5
425
121
0
1
122
0
0
0
0
300
410
40
750
862
862
655
655
229
229
36
36
1.252
1.252
197
265
23
485
25
0
25
25
52
31
33
77
64
141
205
23
369
77
77
4
4
0
0
0
0
81
81
1.871
1.109
428
100
2.452
Voorzieningen groot onderhoud (€ 750k)
Door de afdeling Facilitaire Zaken heeft een onderhoudsplan in uitvoering genomen voor het
gebouwencomplex te Utrecht. Voor de overige gebouwen, het park en bos van Hydepark te Doorn,
welke locaties in eigendom zijn van de Protestantse Kerk in Nederland, blijven de vigerende plannen
van kracht. Voor de overige gebouwen wordt de voorziening voldoende geacht voor eventueel (groot)
onderhoud aan deze woningen.
Voorziening reorganisatiekosten (€ 1.252k)
De dotatie van € 655k aan de voorziening dient ter dekking van de in 2013 aangegane personele
afvloeiingsverplichtingen in het kader van het transformatieproces.
Pensioenvoorzieningen (€ 369k)
Dit betreffen pensioenregelingen voor oud-medewerkers van de Gereformeerde Kerken in Nederland
en oud-zendingsmedewerkers. Uitgangspunt voor deze voorziening vormt een actuariële berekening,
welke periodiek wordt opgesteld. Voor de actuariële berekening zijn de volgende maatstaven
gehanteerd: rekenrente 4%, sterftetabel GBM/V. 1995-2000 met drie jaar leeftijdsterugstelling. Aan de
voorziening voor pensioenen voor Indonesische medewerkers liggen overeenkomsten ten grondslag
tussen de GKN en de desbetreffende partijen.
Voorzieningen jubileumverplichtingen personeel (€ 81k)
Volgens de richtlijnen voor de jaarverslaglegging dienen de in de toekomst uit te betalen
jubileumverplichtingen te worden aangemerkt als overlopende passiva en in de balans te worden
opgenomen. Gezien het personeelsbestand ultimo 2013 beloopt deze verplichting per 31 december
2013 € 81k, zodat een bedrag van € 4k is aangevuld vanuit de exploitatie.
Langlopende schulden (12)
De schulden op lange termijn zijn als volgt:
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
94
Schulden op lange termijn
Balans
31-12-2013
(x €. 1.000)
Balans
31-12-2012
Leningen o/g
Verplichtingen (steunverlening aan gemeenten)
ICCO-Coöperatie kapitaalstortingen
Projectverplichtingen Kerk in Actie (2013 en 2014)
539
2.456
594
2.357
250
100
Totaal schulden op lange termijn
2.995
3.302
De leningen o/g betreffen:
Leningen o/g
(x € 1.000)
SKG inzake LMW
Diakonieën t.b.v.
FD Roosevelthuis/PSDV:
- Renteloos/rente laag
- Geven of Lenen
Overige
Totaal leningen o/g
Jaarrekening 2013
Looptijd /
percentage
Balans
1-1-2013
Bij
Af
Bestedingen/
Aflossingen
Vrijval
Balans
31-12-2013
> 5 jr. / 0 - 8%
114
26
88
> 5 jr. / 0 - 4%
> 5 jr. / 0 - 4%
> 5 jr. / 0%
50
428
2
13
16
0
37
412
2
594
0
Protestantse Kerk in Nederland
55
0
539
95
De steunverleningsverplichtingen aan gemeenten betreffen als volgt:
Verplichtingen
(x € 1.000)
Uitk eringsrek eningen Solidartiteitsk as
Pastoraat e.d.
Kerkbouw
Rentesubsidies
Steun instellingen
Af: korte termijn verplichtingen
Totaal Solidariteitskas
Uitk eringsrek eningen v.m. Gen.k as
Kerkbouw
Af: korte termijn verplichtingen
Totaal Generale kas
Overige uitk eringsrek eningen
Kerkbouw
Af: korte termijn verplichtingen
Totaal overige
Deelneming ICCO coöperatie 2014
Projectverpl. Kerk in Actie (2014)
Totaal verplichtingen
Balans
1-1-2013
1.413
1.291
571
183
3.458
1.152
2.306
Bij
Af
Bestedingen/
Aflossingen
Vrijval
Balans
31-12-2013
694
1.212
71
0
1.977
660
1.317
776
611
103
69
1.559
520
1.039
85
74
104
7
270
90
180
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
27
27
9
18
250
100
350
0
250
100
350
0
0
0
0
2.707
1.317
1.389
180
2.456
52
52
18
34
27
27
9
18
1.246
1.818
435
107
3.606
1.202
2.404
52
52
18
34
Steunverlening aan gemeenten
Uit de opbrengst van de solidariteitskas worden subsidies aan gemeenten verstrekt voor nieuwbouw
en/of restauratie van kerkelijke gebouwen, voor pastoraat en voor subsidies in de vorm van
rentereductie op leningen bij de Stichting Kerkelijk Geldbeheer. Deze verplichtingen variëren in
looptijd van 2 tot maximaal 5 jaren. Aangezien de gemiddelde looptijd uitkomt op circa 3 jaren wordt
één derde deel van deze verplichtingen verantwoord onder de schulden op korte termijn.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
96
Kortlopende schulden (13)
De schulden op korte termijn (< 1 jaar) bedragen als volgt:
Schulden op korte termijn
Balans
31-12-2013
(x €. 1.000)
Uitkeringsrekeningen subsidies solidariteitskas
Balans
31-12-2012
1.202
1.153
17
17
9
9
2.182
1.593
1.894
2.568
1.140
105
-4
631
79
455
7
49
224
85
544
1.154
94
10
625
122
378
2
49
530
90
604
Personeels- en appraatskosten buitenlandafdeling
251
334
Apparaatskosten noodhulpacties
ICCO-Coöperatie kapitaalstortingen
Door te storten Oikocredit inschrijvingen
PThU inzake onderzoekscentrum
568
500
0
0
29
245
500
135
52
32
822
0
0
202
5.687
111
10
6
947
6.031
Uitkeringsrekeningen Generale Kas
Overige uitkeringsrekeningen
Projectverplichtingen (zie onderstaande specificatie)
Kerk in Actie - buitenland
Crediteuren
Overige nog te betalen posten
Personele aangelegenheden
- Loonbelasting
- Sociale lasten
- Pensioenpremie
- Vakantiegelden
- Salarissen
- Niet opgenomen vakantiedagen
- Verlofsparen
- Wederinpassingstoelagen
Contributies en bijdragen
Administratie en accountantskosten
Vergoeding Reginonale kantoren buitenlandafdeling
Aflossingen 2014/2013 leningen o/g FD Roosevelthuis/PSDV
Rekeningen courant overige instellingen/ verbonden partijen
Afrekeningen r/c administraties
Facilitaire zaken: nog te betalen verplichtingen
Diversen
Vooruitontvangen posten
Subsidies Kerk in Ontwikkeling
Subsidie project Transithuis
Subsidie project Schuldhulpmaatje
Waarborgsom huur
Huren januari volgend boekjaar
Diversen
0
59
127
70
12
6
274
Totaal schulden op korte termijn
11.265
629
68
56
753
12.124
De rekeningcourantverhoudingen met kerken en andere instellingen hebben een renteloos karakter
en kennen geen zekerheidstellingen.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
97
De samenstelling van de projectverplichtingen naar ouderdom is als volgt:
Verloopoverzicht
projectverplichtingen
Kerk in
Actie
(x € 1.000)
Totaal
31-12-
%
Kerk in
Actie
2013
Totaal
31-12-
%
2012
Ouderdom toezeggingen:
0 – 1 jaar
1 – 2 jaar
2.182
0
2.182 100
0
0
1.593
100
1.593
100
94
Totaal projectverplichtingen
2.182
2.182 100
1.693
1.693
100
6
Niet in de balans opgenomen activa en/of verplichtingen
Financiering van de dienstenorganisatie
De Protestantse Kerk in Nederland staat conform de generale regeling van de dienstenorganisatie
(artikel 12.4) garant voor de financiering van de dienstenorganisatie.
Garantiestelling Stichting Protestants Diaconaal Krediet Nederland (PDKN)
Voor het wenselijke garantievermogen van deze stichting is zowel door de Stichting Kerkelijk
Geldbeheer (SKG) als door (de dienstenorganisatie van) de Protestantse Kerk in Nederland een
garantstelling afgegeven aan de Stichting Protestants Diaconaal Krediet Nederland (PDKN) van elk €
750k tot november 2015). Op verzoek van het bestuur van de stichting PDKN besloot het bestuur van
SKG en het bestuur van de dienstenorganisatie (in maart 2013) de bestaande garantstelling te
verlengen voor opnieuw een periode van 7 jaar (tot november 2022), echter dan voor een bedrag van
€ 500k. Hiermede kan een garantievermogen worden aangehouden van 8% (was 4%) van het
uitgezette obligo.
Verhuurcontract met ICCO
Door de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland is, mede ten behoeve van de
gezamenlijke buitenlandafdeling (GBA), een huurcontract gesloten met de stichting ICCO. De
huurovereenkomst is aangegaan ingaande op juli 2011 en lopende tot 31 december 2015 voor een
bedrag vanaf 2014 van € 587k per jaar.
Verhuurcontract met COA
Door de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland is een huurcontract gesloten met
het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA). De huurovereenkomst is aangegaan voor de duur
van vijf jaar, ingaande op 1 september 2010 en lopende tot 31 augustus 2015 voor een bedrag van
€ 145k per jaar.
Leasecontracten
In 2013 waren voor 12 personeelsleden autoleasecontracten aangegaan ten behoeve van de
uitoefening van hun functies. De resterende looptijd varieert tussen 4 en 55 maanden. De financiële
verplichting voor 2014 bedraagt € 114k, die voor de periode 2015 tot en met 2017 bedraagt € 211k.
Tevens zijn leasecontracten afgesloten ten behoeve van fotokopieerapparatuur. De looptijd van deze
overeenkomsten is 48 maanden en eindigt uiterlijk 31 december 2016. De kosten bestaan uit een
vast bedrag per maand per apparaat, waarin begrepen een vast aantal afdrukken, te verhogen of te
verlagen met het aantal meer/minder afdrukken maal het tarief per meer/minder afdruk. De vaste
financiële verplichting over 2014 bedraagt € 100k, die voor de periode 2015 en 2016 € 199k.
Participatie ICCO Capital4Development
Op 19 december 2013 is een overeenkomst getekend tussen de Dienstenorganisatie van de
Protestantse kerk (inzake het werk van Kerk in Actie buitenland), de Coöperatie ICCO U.A., de ICCO
Investments B.V. en de Stichting Capital 4 Development. In deze overeenkomst is tussen partijen en
de Stichting Capital 4 Development de participatie vastgelegd in het “ICCO Investment Fund”. Hierbij
is het volgende vastgelegd en geregeld: “The Participants wish to create a fund for the collective
investment for the account of the Participants and possible new participants, in sustainable small
growing business in developing countries that have a positive social and sustainable impact, under
the terms and conditions as set out in this Agreement”.
In de overeenkomst is een totale participatie voorzien van € 1.500.000, verdeeld over de jaren 2013
(€ 200.000), 2014 (€ 500.000), 2015 (€ 500.000) en 2016 (€ 300.000).
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
98
Hierbij is bepaald dat:
“Assuming that committed funds will be drawn at least once a year it could also be an option to adjust
these proportions on a yearly basis if resources of funding for a founding partner remains uncertain”.
Het conform het participatie schema voor 2013 opgenomen bedrag is opgevraagd en in 2013 betaald.
In de begroting 2014 van Kerk in Actie is een bedrag van € 500.000 opgenomen.
Meerjarige subsidieverplichtingen Kerk in Actie
Jaarlijks worden deze voorwaardelijke verplichtingen vermeld inzake de steunverlening door Kerk in
Actie op grond van de ontbindende voorwaarden, die in de contracten voor subsidieverlening zijn
opgenomen. Deze meerjarige subsidieverplichtingen worden aangegaan met de contractuele
beperking dat de volgende termijn pas kan worden verleend als bij aanvang van het betreffende
subsidiejaar dit subsidiebedrag door Kerk in Actie schriftelijk wordt toegezegd. Dit vanwege het feit
dat Kerk in Actie zelf geen ‘gegarandeerde’ inkomsten geniet, met andere woorden: jaarlijks
afhankelijk is van de opbrengsten uit vrijwillige geldwerving.
Aan het begin van elk jaar wordt, mede op grond van de aanwezige revolving funds
(egalisatiereserves) van Kerk in Actie, beoordeeld of de subsidieverplichtingen gestand kunnen
worden gedaan. Onderstaand zijn deze meerjarige verplichtingen weergegeven en uitgedrukt in
relatie tot de beschikbare middelen, te weten de revolving funds ultimo 2013 én de verwachte
middelen voor (directe) steunverlening volgens de begroting 2014.
Meerjarige subsidie-
Voorw aardelijk subsidieverplichtingen
verplichtingen
(x € 1.000)
Stand
Steun-
reserve/
2014
2015
2016 e.v.
Totaal
Totaal
Procentuele verplichting
verlening beschik-
fonds
begr.
bare
ult. 2013
2014
middelen
t.o.v. beschikbare middelen
2014
2015
2016 e.v.
Totaal
Program m a's regulier
Zending
2.464
848
Werelddiaconaat
2.206
549
Noodhulp
Kinderen in de Knel
20
113
3.332
4.005
6.737
10.742
23%
8%
0%
31%
2.755
1.659
6.413
8.072
27%
7%
0%
34%
113
812
1.000
1.812
6%
0%
0%
6%
718
2.500
3.218
40%
15%
0%
55%
1.296
489
1.785
FairClimate
150
150
300
0
350
350
43%
43%
0%
86%
Diaconaal w erk binnenland
477
80
557
179
1.200
1.379
35%
6%
0%
40%
6.706
2.116
8.842
7.372
18.200
25.572
26%
8%
0%
35%
Subtotaal
20
Noodhulpacties:
Kerk in Actie
184
184
1.663
1.663
11%
0%
0%
11%
SHO (Haïti, Filipijnen)
704
704
2.864
2.864
25%
0%
0%
25%
Totaal
888
0
0
888
4.527
0
4.527
20%
0%
0%
20%
7.594
2.116
20
9.730
11.899
18.200
30.099
25%
7%
0%
32%
Volledigheidshalve wordt opgemerkt dat de onvoorwaardelijk aangegane projectverplichtingen staan
verantwoord onder de schulden op korte termijn of onder de schulden op lange termijn.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
99
Toelichting op de baten en lasten
Baten (beschikbaar voor de doelstelling)
Baten uit eigen fondsenwerving (14)
Collecten, giften en schenkingen
(x € 1.000,-)
Kerk in Actie
Zending
Werelddiaconaat
Noodhulp
Kinderen in de Knel
FairClimate
Binnenlands diaconaat
Rekening
2013
6.812
8.391
1.500
2.800
500
1.647
21.650
6.624
7.677
1.133
2.846
414
1.774
20.468
651
740
641
205
86
107
210
85
105
198
83
94
470
525
497
79
100
111
100
57
78
125
75
75
119
60
74
1.833
2.040
1.877
21.931
23.690
22.345
Jeugd- en jongerenwerk
JOP en PCTE (50/50)
Catechese en Educatie
Institutionele Ondersteuning
Oecumene
Protestantisme (hervormingsdag)
Diversen
Nalatenschappen
(x € 1.000,-)
Nalatenschappen Kerk in Actie
Zending
Werelddiaconaat
Noodhulp
Kinderen in de Knel
Bestemmingfonds projecten
Diaconaat
Rekening
Begroting
Rekening
2013
2013
2012
604
1.079
114
142
477
193
2.609
1.000
1.500
698
1.270
150
57
2.650
191
2.216
14
75
89
50
25
50
125
13
13
349
375
2.698
2.775
2.591
Overige nalatenschappen
Kerk & Israël
Missionair werk
Algemeen
Totaal nalatenschappen
Jaarrekening 2013
Rekening
2012
6.416
7.196
1.729
2.796
257
1.704
20.098
Overige geldwerving
Missionair werk en Kerk groei
Missionair werk
Kerk in Ontwik k eling
Kerk & Israël
Eredienst en Kerkmuziek
Pastoraat
Jeugdwerk Protestantse Kerk
Totaal collecten, giften en schenkingen
Begroting
2013
Protestantse Kerk in Nederland
100
Overige bijdragen (15)
Overige bijdragen
( x € 1.000)
Rekening
Begroting
Rekening
2013
2013
2012
HRM
HRM- mobiliteitsbureau (Ruimzicht)
HRM- mobiliteitsbureau (Maatschappij van Welstand)
HRM- mobiliteitsbureau (overige)
Landelijk Maatschappelijk Werk
Kerk in Actie
Stichting de Zending
Stichting de Zending (nalatenschappen)
Overige instellingen
55
81
2
37
120
0
1.800
1.800
845
2.645
653
2.453
1.800
164
1.123
3.087
51
50
28
155
150
165
450
190
91
20
27
25
450
175
75
20
450
190
103
20
27
Jeugdwerk Protestantse Kerk
PCTE: Overige instellingen
Missionair werk en k erk groei
St. De Zending (missionair werk)
Hemmense Zendingsstichting
Council of World Mission
Bram Nauta Stichting
IZB
Kerk & Wereld
HG Nieuw Vennep
Overigen
Kerk in Ontwik k eling
Maatschappelijk activeringswerk
25
4
807
745
23
32
845
185
75
131
C&F: bijdragen van derden
102
Institutionele Ondersteuning
50
Expertise centrum
19
15
2
1
15
42
3.983
3.655
4.433
Overige
Totaal overige bijdragen
78
133
Baten uit eigen fondsenwerving
De totale opbrengsten uit vrijwillige geldwerving daalde in 2013 met in totaal een bedrag van € 757k
of wel met - 2,6% (2012: - 7,5%).
De inkomsten uit collecten, giften en schenkingen, hoofdzakelijk betrekking hebbend op Kerk in Actie,
namen ten opzichte van 2012 af met € 414k (- 1,9%),. De nalatenschappen stegen met € 107k.
De overige bijdragen daalden met € 450k (- 10,2%) door met name lagere bijdragen ten behoeve van
Kerk in Actie.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
101
Verplichte bijdragen van gemeenten (16)
Verplichte bijdragen van gemeenten
(x € 1.000)
Kerkrentmeesterlijk quotum
Diaconaal quotum
Solidariteitskas
Totaal verplichte heffingen
Rekening
2013
Begroting
2013
Rekening
2012
12.079
3.012
15.091
11.574
3.069
14.643
12.076
3.062
15.138
4.185
4.180
4.264
19.276
18.823
19.402
Baten uit acties van derden (17)
Acties van derden
Rekening
2013
( x € 1.000)
SHO noodhulpacties:
Syrië
Begroting
2013
Rekening
2012
531
3.197
Filipijnen
Haiti
Hoorn van Afrika
3.728
Skanfonds
St.Edukans
Cordaid
EO Metterdaad t.b.v. diverse projecten
Totaal
14
14
0
180
50
20
723
973
200
600
600
1.151
1.351
4.701
600
1.365
De baten uit de gezamenlijke acties (in dit geval SHO) worden verantwoord op basis van de
actieopbrengst gerelateerd aan de verdeelsleutel en op grond van de afspraken in SHO-verband.
Subsidies van overheden (18)
Subsidies van overheden
( x € 1.000)
Rekening
Begroting
Rekening
2013
2013
2012
Ministerie van BNZ Transithuis
KiO - prov. subsidies voor MA-werk
JW - Ministerie OCW-GVO
JW - provinciale overheidssubsidies
315
366
572
40
350
448
50
233
427
658
63
Totaal subsidies van overheden
1.293
848
1.381
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
102
Bijdragen voor dienstverlening (19)
De bijdragen voor dienstverlening, gerangschikt naar programmalijn of afdeling, ziet er als volgt uit:
Bijdragen voor dienstverlening
( x € 1.000)
Rekening
Begroting
Rekening
2013
2013
2012
Institutionele Ondersteuning
LRP
Activiteiten t.b.v. CIO-K
Kerk in Ontwik k eling
Dienstverlening steunpunten
Overige inkomsten
Missionair werk en k erk groei
Vergoedingen
PCTE
Deelnemersbijdragen
Overige bijdragen
centrale kas (permanente educatie)
Deelnemersbijdragen
Totaal bijdragen dienstverlening
Jaarrekening 2013
664
26
690
655
25
680
544
160
704
2
72
87
20
70
76
250
179
320
195
39
310
176
248
5
754
1.007
121
67
754
942
3
1
283
5
19
933
324
1.564
551
15
159
1.081
394
2.041
1.090
448
1.697
80
30
110
35
35
2
39
41
3
612
30
416
1.061
144
931
35
600
1.710
73
496
37
368
974
66
1.533
772
60
1.725
908
70
1.877
875
2.371
2.693
2.822
7.390
8.936
8.405
Communicatie & fondsenwerving
C&F- fondsenwerving en corporate
C&F servicedesk
Ondersteunende afdelingen
F&C (vergoeding fin. administraties)
Facilitaire Zaken
Centrum Hydepark
Shared Service Center - P & O
862
50
912
351
527
Expertise Centrum
Overige inkomsten
Human Resource Management
HRM- P & O
HRM- mobiliteitsbureau (interim pred.)
HRM- werkbegeleiding (deeln.bijdragen)
HRM- bureau predikanten
400
50
450
5
Kerk in Actie
Binnenlands diaconaat
Werelddiakonaat
Inkomsten HKI
Overige inkomsten
Jeugdwerk Protestantse Kerk
JOP-diensten (P&O/A&O)
JOP-Catechese
JOP-GVO
JOP-locaal (inzet projectmedew.)
HGJB-locaal (idem)
808
72
880
Protestantse Kerk in Nederland
103
Facilitaire Zaken
Deze opbrengsten bestaan voornamelijk uit verhuur van kantoorruimten inclusief faciliteiten,
guesthouse, vergaderruimten en opbrengsten uit het bedrijfsrestaurant.
Centrum Hydepark
Dit betreft voornamelijk de verhuurbijdragen van het conferentiecentrum Hydepark.
Baten uit beleggingen (20)
Rentebaten en baten uit beleggingen
(x € 1.000)
Rekening
2013
Begroting
2013
Rekening
2012
Materiële vaste activa
Financiële vaste activa
Beleggingen (inclusief koersresultaat)
Vorderingen en liquide middelen
100
65
519
296
955
125
250
465
93
155
402
357
Totaal financiële (rente-)baten
980
1.795
1.007
11
25
25
Resteert t.b.v. exploitatie dienstenorganisatie
969
1.770
982
Verdeling rente exploitatie Dienstencentrum
- Kerk in Actie
- Hydepark
- in resultaatverdeling naar reserves en fondsen
- t.g.v. exploitatie algemene middelen
236
93
111
529
365
80
125
1.200
295
81
201
405
Totaal baten uit beleggingen
969
1.770
982
Af: Rente toegerek end aan
- Fondsen van derden
Materiële vaste activa
De financiële baten uit materiële vaste activa betreffen inkomsten uit onroerend goed. Hieronder is
begrepen de interne rekenrente aan de dienstenorganisatie, die de kerk calculeert over haar
geïnvesteerde eigen vermogen in het gebouwencomplex te Utrecht. In de rekeningcijfers is deze
interne rekenrente geëlimineerd conform de richtlijnen van de jaarverslaggeving.
Financiële vaste activa
De inkomsten uit financiële vaste activa betreffen enerzijds rente op uitstaande leningen en
anderzijds dividend uit deelnemingen.
Overige (geld-)middelen
Dit betreft de werkelijke rentebaten (inclusief koersresultaten) op de beleggingen en liquiditeiten. Bij
begroting worden deze opbrengsten veelal voorzichtig geraamd. De gemaakte rentebaten op
bankrekeningen van Kerk in Actie komen rechtstreeks ten gunste van de exploitatie van Kerk in Actie.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
104
Overige baten
Opbrengst publicaties (21)
Opbrengst publicaties
Rekening
2013
( x € 1.000)
Begroting
2013
Rekening
2012
Kerk in Actie
Kalender Medische Zending (beëindigd m .i.v. 2014)
Diakonia
Overige publicaties (Vandaar)
Kerk in Ontwik k eling
Onderweg Kerk en Israël
handreikingen (Gem. & Past.)
Start Zondag
Kerst campagne
Overige publicaties
150
75
225
120
72
16
208
11
50
41
50
13
16
34
104
1
17
19
48
Missionair Werk en k erk groei
Missionair materiaal incl. adventkalender
Cadeauartikelen
Overige publicaties
Overig
C&F: Kerkinformatie
C&F: Promotie materiaal
JOP (club en coach) / Jeugdwerk
PCTE
Institutionele Ondersteuning
Overige publicaties
Totaal opbrengst publicaties
Jaarrekening 2013
37
72
10
119
Protestantse Kerk in Nederland
78
55
8
141
200
205
21
62
2
7
4
301
250
380
263
30
88
12
15
11
419
609
855
905
200
95
35
135
16
22
173
105
Diverse baten (22)
Diverse baten
( x € 1.000)
Rekening
Begroting
Rekening
2013
2013
2012
Kerk in Actie
- Binnenlands diaconaat
- Projectafrekeningen/noodhulp AKV
- Opbrengst postzegelactie
- Vrijval pensioenvoorziening GKN
- Diversen
5
Kerk in Ontwik k eling
- Maatschappelijk activeringswerk
- Steunpunten
9
Communicatie en Fondsenwerving
0
4
Missionair Werk en Kerkgroei
Jeugdwerk Protestantse Kerk
Institutionele Ondersteuning
30
0
Landelijke ledenregistratie
HRM - werkbegeleiding pred./KW
Expertisecentrum
Algemeen posten
Overige (staf-)afdelingen
Jaarrekening 2013
8
2
3
1
34
14
41
5
306
44
5
379
45
827
200
50
1
50
651
34
274
177
61
1.322
322
1.804
Bijzondere baten
- Herwaarderingen (BC/beleggingen)
- Vrijval van toegezegde subsidies
- Opbrengst verkoop grond Hydepark
- Opbrengst verkoop woonhuis te Monster
- diversen
Totaal diverse baten
34
27
5
22
19
64
17
Protestantse Kerk in Nederland
106
Lasten
Besteed aan doelstellingen (23)
Volgens de richtlijnen van het CBF wordt dit model gehanteerd waardoor de totale uitgaven van de
staat van baten en lasten op een andere wijze worden weergegeven.
Lasten doelstellingen
Doelstellingen
(x € 1.000)
IO
Directe steunverlening
- Subsidies en bijdragen
- Afdrachten contributies e.d.
- Activiteiten incl. uitbesteed werk
- Inzet van/aan andere progr.lijnen
- Publiciteit en communicatie
Personeelskosten
Huisvestingskosten
Kantoor en algemene kosten
Dotaties aan voorzieningen
33
0
417 176
3
20
-38
4
7
0
1.981 867
0
0
740 1.108
0
0
2.808
57
378
-605
96
4.581
3
180
0
Totaal lasten
3.143 2.175
7.497 1.772 30.145
Lasten doelstellingen
(x € 1.000)
LRP
KiO
314 25.547
5
214
221
318
386
80
160
86
658 3.498
0
114
27
288
0
0
Mark.
Com.
Interactief
197
10
157
287
1
28
8
18
0
468
1
45
681
539
Doelstellingen
28.821
1.071
2.156
-122
518
17.018
119
2.463
0
1
151
0
14 28
262
418 213
1
41 17
Totaal lasten
52.046
889 259
Bestedingspercentages
Baten
Lasten
KiA
JW
HRM HRM
WBP Mob.
84
0
19
-114
0
287
0
1
0
0
0
1
73
0
907
0
5
0
35
0
649
222
11
469
0
6
0
0
0
14
-12
1
359
0
2
0
28.821
1.071
2.156
-122
518
17.018
119
2.463
0
3.074
277
986
1.394
363
52.046
Wer- Kosten Rekening
B&A
2013
2012
23.639
997
5.672
0
766
25.806
2.937
5.295
264
28.910
1.067
4.494
4
852
23.753
1.881
7.152
265
65.376
68.377
355
300
171
70
1.086
334
462
79
896
2.001
1.681 57.771 2.351
6.896
Rekening
2013
Begroting
2013
90,0%
86,2%
3.742
1.152
1.593
272
29.079
1.119
3.806
0
855
23.619
1.908
5.964
668
67.018
84
53
Begroting Rekening
2013
258 29.079
47 1.119
2.331 1.391
-64
11
780
75
-13 19.079 798
754
2
1.142 4.297
74
247
396
24
15
PCTE Exp. TransCentr. porteren
0
200
329
-146
0
2.656
0
33
0
Trans- C&F HRM Hyde- Dienstv. Ov. centr. Totaal ving
port corp. bcp park derden doelbest.
baten
Directe steunverlening
- Subsidies en bijdragen
- Afdrachten contributies e.d.
- Activiteiten incl. uitbesteed werk
- Inzet van/aan andere progr.lijnen
- Publiciteit en communicatie
Personeelskosten
Huisvestingskosten
Kantoor en algemene kosten
Dotaties aan voorzieningen
(in %)
MW /
KG
87,9%
87,9%
Rekening
2012
92,4%
86,0%
Bovengenoemde uitgaven van de verschillende programmalijnen binnen de dienstenorganisatie
worden nader gespecificeerd met bijbehorende begrotingscijfers 2013 en rekeningcijfers 2012:
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
107
Institutionele Ondersteuning
Rekening
2013
(x € 1.000)
Begroting
2013
Rekening
2012
(Directe) Steunverlening
- Subsidies en bijdragen
- Afdrachten contributies e.d.
- Activiteiten incl. uitbesteed werk
- Inzet van/aan andere programmalijnen
- Publicaties en communicatie
Personeelskosten
Kantoor- en algemene kosten
33
417
3
-38
7
1.981
740
71
421
30
-32
33
2.163
721
0
482
0
-23
7
1.966
603
Totaal Institutionele Ondersteuning
3.143
3.407
3.035
Ledenregistratie Protestantse Kerk
(x € 1.000)
Rekening
2013
Begroting
2013
Rekening
2012
(Directe) Steunverlening
- Subsidies en bijdragen
- Activiteiten incl. uitbesteed werk
- Afdrachten contributies e.d.
- Inzet van/aan andere programmalijnen
Personeelskosten
Kantoor- en algemene kosten
20
176
4
867
1.108
828
739
967
1.305
Totaal Ledenregistratie
2.175
1.757
2.519
Kerk in Ontwikkeling
190
Rekening
2013
(x € 1.000)
67
180
Begroting
2013
Rekening
2012
(Directe) Steunverlening
- Subsidies en bijdragen
- Afdrachten contributies e.d.
- Activiteiten incl. uitbesteed werk
- Inzet van/aan andere programmalijnen
- Publicaties en communicatie
Personeelskosten
Huisvestingskosten
Kantoor- en algemene kosten
2.808
57
378
-605
96
4.581
3
180
2.837
7
590
-575
50
5.070
3
121
2.524
2
409
-659
151
4.730
Totaal Kerk in Ontwikkeling
7.497
8.103
7.316
Missionair Werk en Kerkgroei
Rekening
2013
(x € 1.000)
(Directe) Steunverlening
- Subsidies en bijdragen
- Afdrachten contributies e.d.
- Activiteiten incl. uitbesteed werk
- Inzet van/aan andere programmalijnen
- Publicaties en communicatie
Personeelskosten
Kantoor- en algemene kosten
Totaal Missionair Werk en Kerkgroei
Jaarrekening 2013
Begroting
2013
159
Rekening
2012
314
5
221
386
160
658
27
430
50
246
242
180
1.010
43
339
13
120
317
95
562
19
1.772
2.201
1.465
Protestantse Kerk in Nederland
108
Kerk in Actie
Rekening
2013
(x € 1.000)
Begroting
2013
Rekening
2012
(Directe) Steunverlening
- Subsidies en bijdragen
- Afdrachten contributies e.d.
- Activiteiten incl. uitbesteed werk
- Inzet van/aan andere programmalijnen
- Publicaties en communicatie
Personeelskosten
Huisvestingskosten
Kantoor- en algemene kosten
25.547
214
318
80
86
3.498
114
288
19.688
80
615
3
90
3.088
170
240
25.547
162
563
100
71
3.841
132
321
Totaal Kerk in Actie
30.144
23.975
30.737
Marketing communicatie
Rekening
2013
(x € 1.000)
(Directe) Steunverlening
- Activiteiten incl. uitbesteed werk
- Inzet van/aan andere programmalijnen
- Publicaties en communicatie
Personeelskosten
Huisvestingskosten
Kantoor- en algemene kosten
Totaal Kerk in Actie - Marketing communicatie
Interactief
(Directe) Steunverlening
- Activiteiten incl. uitbesteed werk
- Inzet van/aan andere programmalijnen
- Publicaties en communicatie
Personeelskosten
163
165
333
-9
230
258
3
29
681
714
671
45
539
Jeugdwerk Protestantse Kerk
Rekening
2013
(x € 1.000)
(Directe) Steunverlening
- Subsidies en bijdragen
- Afdrachten contributies e.d.
- Activiteiten incl. uitbesteed werk
- Inzet van/aan andere programmalijnen
- Publicaties en communicatie
Personeelskosten (incl. JOP- en HGJB-locaal)
Kantoor- en algemene kosten
Totaal Jeugdwerk Protestantse Kerk
Jaarrekening 2013
213
8
18
0
468
1
Huisvestingskosten
Kantoor- en algemene kosten
Totaal Kerk in Actie - Interactief
0
200
329
-146
0
2.656
33
3.074
Protestantse Kerk in Nederland
Rekening
2012
197
10
157
287
1
28
Rekening
2013
(x € 1.000)
Begroting
2013
Begroting
2013
Rekening
2012
12
13
534
484
3
549
43
540
Begroting
2013
Rekening
2012
248
226
-68
40
10
227
380
-82
0
3.076
25
3.547
2.960
38
3.533
109
HRM – Werkbegeleiding predikanten /
kerkelijk werkers
Rekening
2013
Begroting
2013
Rekening
2012
(x € 1.000)
(Directe) Steunverlening
- Subsidies en bijdragen
- Activiteiten incl. uitbesteed werk
- Inzet van/aan andere programmalijnen
- Publicaties en communicatie
Personeelskosten
Kantoor- en algemene kosten
Totaal Werkbegeleiding predikanten/kw
HRM – Mobiliteitsbureau predikanten
(x € 1.000)
84
19
-114
0
287
128
8
-106
1
316
1
300
287
5
323
1
277
Rekening
2013
(Directe) Steunverlening
- Activiteiten incl. uitbesteed werk
- Inzet van/aan andere programmalijnen
1
73
907
Personeelskosten (incl. interim predikanten)
Kantoor- en algemene kosten
Totaal Mobiliteitsbureau predikanten
Protestants Centrum voor Toerusting en
Educatie (PCTE)
45
67
-132
3
5
986
Rekening
2013
Begroting
Rekening
2013
2012
194
22
21
26
918
6
1.140
622
3
672
Begroting
2013
Rekening
2012
(x € 1.000)
(Directe) Steunverlening
- Subsidies en bijdragen
- Subsidies en bijdragen
- Activiteiten incl. uitbesteed werk
- Inzet van/aan andere programmalijnen
- Publicaties en communicatie
Personeelskosten
Kantoor- en algemene kosten
Totaal PCTE
35
649
222
11
469
6
1.394
Expertisecentrum
Rekening
2013
(x € 1.000)
(Directe) Steunverlening
- Activiteiten incl. uitbesteed werk
- Inzet van/aan andere programmalijnen
359
Personeelskosten
Kantoor- en algemene kosten
Totaal Expertisecentrum
Jaarrekening 2013
14
-12
2
363
Protestantse Kerk in Nederland
1
1.489
411
45
30
564
318
34
486
9
2.441
438
60
1.444
Begroting
2013
Rekening
2012
-27
-50
378
2
353
362
0
312
110
Corporate
Rekening
2013
(x € 1.000)
(Directe) Steunverlening
- Subsidies en bijdragen
- Afdrachten contributies e.d.
- Activiteiten incl. uitbesteed werk
- Inzet van/aan andere programmalijnen
- Publicaties en communicatie
1
151
14
262
418
Personeelskosten
Huisvestingskosten
Kantoor- en algemene kosten
Totaal Corporate
1
41
889
HRM bureau predikanten
Rekening
2013
(x € 1.000)
- Activiteiten incl. uitbesteed werk
0
28
- Inzet van/aan andere programmalijnen
Personeelskosten
Kantoor- en algemene kosten
Totaal HRM bureau predikanten
Hydepark
213
17
259
Rekening
2013
(x € 1.000)
355
300
Personeelskosten
Huisvestingskosten
Kantoor- en algemene kosten
Dotaties aan voorzieningen
Totaal Hydepark
171
70
896
Dienstverlening aan derden
Rekening
2013
(x € 1.000)
- Activiteiten incl. uitbesteed werk
- Inzet van/aan andere programmalijnen
Personeelskosten
Huisvestingskosten
Kantoor- en algemene kosten
Dotaties aan voorzieningen
Totaal dienstverlening aan derden
Jaarrekening 2013
24
15
1.086
334
462
79
2.001
Protestantse Kerk in Nederland
Begroting
2013
178
Rekening
2012
160
504
19
61
545
204
1
884
35
823
Begroting
2013
Rekening
2012
2
28
330
98
456
Begroting
2013
211
8
221
Rekening
2012
365
334
403
230
70
1.068
282
175
70
861
Begroting
2013
1.454
617
606
51
2.728
Rekening
2012
1.136
338
528
40
2.042
111
Overige centrale doelbestedingen
(x € 1.000)
Rekening
2013
(Directe) Steunverlening
- Subsidies en bijdragen
- Inzet van/aan andere programmalijnen
Activiteiten incl. uitbesteed werk
Inzet van/aan andere programmalijnen
Personeelskosten
Kantoor- en algemene kosten
Dotaties aan voorzieningen
Totaal overige centrale doelbestedingen
258
47
-13
1.142
247
1.681
Begroting
2013
568
15
534
1.117
Rekening
2012
332
1.940
20
2.292
De kosten voor de overige centrale doelbestedingen betreffen de kosten ten laste van het
vernieuwingsbudget, alsmede bijdragen en dergelijke die ten laste komen van kerkelijke
bestemmingsreserves en –fondsen.
Werving baten (24)
Kosten van eigen fondswerving
Binnen de afdeling Communicatie & Fondsenwerving zijn de uitgaven onder andere gesplitst naar
fondsenwervingskosten. De kosten voor corporate, interactief en marketing communicatie
(publicaties, communicatie en voorlichting) zijn opgenomen in de kosten voor de doelstellingen. De
kosten voor fondsenwerving zijn nodig om de inkomsten uit vrijwillige geldwerving te kunnen
verkrijgen en bestaan hoofdzakelijk uit de te verkrijgen inkomsten voor Kerk in Actie. Deze uitgaven
naar kostensoort zijn als volgt:
Fondsenwerving
(x € 1.000)
Rekening
2013
Begroting
2013
Rekening
2012
(Directe) Steunverlening
- Subsidies en bijdragen
- Afdrachten contributies e.d.
- Activiteiten incl. uitbesteed werk
- Inzet van/aan andere programmalijnen
- Publicatiekosten
Personeelskosten
Huisvestingskosten
Kantoor- en algemene kosten
1.391
11
75
798
2
74
1.813
Totaal C&F - fondsenwerving
2.351
2.931
2.744
10,7%
13,4%
12,5%
Kosten fondsenwerving in %
1.118
1.681
62
202
682
117
Percentage fondsenwerving over opbrengst vrijwillige geldwerving
De kosten fondsenwerving zijn bepaald op basis van de geplande inzet per programma van de
medewerkers van het team fondsenwerving van de afdeling Communicatie & Fondsenwerving. Deze
inzet (vertaald in aantal uren x uurtarief) wordt vermeerderd met de directe kosten per actie of per
fonds van de verwervende activiteit.
Ten aanzien van de voorziene hoogte van deze kosten is gesteld dat deze zich kan bewegen tussen
9% en 12,5%. Overige activiteiten op met name het gebied van communicatie en voorlichting die niet
primair op fondsenwerving zijn gericht, maar waarvan wel een fondsenwervende werking kan uitgaan,
zijn niet als zodanig aangemerkt.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
112
Kosten beheer & administratie (25)
Binnen de dienstenorganisatie wordt al geruime jaren een toerekeningsmethodiek gehanteerd, die
uitgaat van een doorbelasting van de kosten van de ondersteunende stafafdelingen over de
inhoudelijke programmalijnen. In de loop der tijd is de methodiek verfijnd en is de verdeling in de
waarderingsgrondslagen in de jaarrekening opgenomen.
Kosten beheer & administratie
Rekening
2013
(x € 1.000)
- Activiteiten incl. uitbesteed werk
- Inzet van/aan andere programmalijnen
Personeelskosten
Overige personeelskosten
Huisvestingskosten
Kantoor- en algemene kosten
Dotaties aan voorzieningen
Totaal kosten beheer & administratie ten laste
van de doelstellingen
Percentage k osten beheer & administratie
Begroting
2013
Rekening
2012
84
53
3.341
401
1.152
1.593
272
3.641
465
1.744
1.711
144
3.387
413
1.129
1.764
135
6.896
7.705
6.828
10,3%
11,8%
10,0%
Het percentage beheer & administratie komt tot stand door de kosten beheer & administratie ten laste
van de programmalijnen (doelstellingen) te delen door de totale lasten van de organisatie. De
doorbelaste kosten over de doelstellingen vindt plaats op basis van voorcalculatie (= vaststelling van
de begroting).
Overzicht verdeling kosten beheer en administratie naar doelstellingen
De doorbelasting van de kosten voor beheer & administratie naar de verschillende doelstellingen
(programmalijnen) van de dienstenorganisatie over 2013 heeft als volgt plaatsgevonden:
Verdeling kosten B&A
naar doelstellingen
(x € 1.000)
Directie Fin. &
Control
Kerk in Ontwikkeling
Missionair Werk en Kerkgroei
Kerk in Actie
PCTE
Jeugdwerk Protestantse Kerk
Institutionele Ondersteuning
Communicatie en Fondsenwerving
Expertise Centrum
HRM Mobiliteitsbureau
HRM Werkbegeleiding pred./kw
Ledenregistratie Protestantse Kerk
HRM - bureau predikanten
Hydepark
Overige kerkelijke bijdragen
Eliminatie rente geïnvest. Vermogen (*)
103
11
62
9
41
53
54
7
5
6
25
9
15
Kosten B&A naar doelstellingen
400
452
46
274
39
179
235
238
30
23
28
108
6
68
Kosten Beheer & Administratie
HRM Facilitaire C&F
Totaal
P&O zaken serv.desk
2013
215
22
130
19
85
112
113
14
11
13
52
18
32
1.167
132
521
115
488
653
649
78
62
72
286
118
86
837
3.653
Totaal
2012
%
75
8
45
7
30
39
39
5
4
5
18
6
0
2.013 29%
218 3%
1.032 15%
188 3%
822 12%
1.092 16%
1.093 16%
134 2%
104 2%
125 2%
489 7%
157 2%
201 3%
0 0%
-774 -11%
2.089 30%
173 3%
1.080 16%
193 3%
743 11%
1.110 16%
1.047 15%
142 2%
58 1%
152 2%
702 10%
113 2%
189 3%
161 2%
-1.124 -16%
280
6.896 100%
6.828 100%
-774
1.726
%
(*) Bij de begrotingsvaststelling 2013 werd de interne rekenrente over het geïnvesteerde vermogen, mede uit
kostenoverwegingen, verlaagd, waarmee het verschil met 2012 is verklaard.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
113
Personele en overige kosten dienstenorganisatie
De totale personeelskosten van de dienstenorganisatie bestaan ui de directe personeelslasten en de
overige personele uitgaven. Over 2013 zijn deze kosten als volgt:
Totale Personele kosten
Rekening
2013
(x € 1.000)
Begroting
2013
Rekening
2012
Personeelskosten
Overige personeelskosten
20.419
3.200
22.791
3.015
18.867
4.886
Totaal personeelskosten salarissen
23.619
25.806
23.753
Personeelskosten
Onderstaand zijn de personeelskosten van de dienstenorganisatie nader gespecificeerd:
Personeelskosten
Rekening
2013
(x € 1.000)
Bruto salarissen
Sociale lasten
Pensioenpremies
Reiskosten woon-werkverkeer
Vrijval res. verlofuren/voorzieningen personeel
Ontvangen WAO-/Pensioen-/WW-uitkeringen
16.005
2.286
1.755
445
Totaal personeelskosten salarissen
Begroting
2013
Rekening
2012
17.886
2.561
1.932
412
14.985
1.973
1.585
432
-1
-107
20.419
22.791
18.867
‘Gemiddelde’ bezetting in fte
329,06
359,43
312,99
Gemiddelde personeelskosten per fte (x € 1)
62.052
63.409
60.279
-72
De hier vermelde ‘gemiddelde’ bezetting betreft zowel de basisformatie van de dienstenorganisatie
als de bijzondere aanstellingen en voor zover deze verantwoord zijn onder de personeelskosten.
Voor 2013 werd geen onderhandelingsakkoord voor de arbeidsvoorwaarden bereikt.
Zowel de werkelijke bezetting als de gemiddelde personeelskosten per fte kwamen in 2013 lager uit
dan begroot. Bij de begroting 2013 werd reeds opgemerkt dat de toename van de personeelslasten
per fte mede wordt veroorzaakt door de bijzondere aanstellingen, waarvan de begrote salariëringen
hoger liggen dan de gemiddelde loonkosten per fte van de basisformatie. Tevens heeft de verhoging
betrekking op jaarlijkse toekenningen van periodieke verhogingen en door afdrachten in het kader van
de sociale lasten en verschuldigde pensioenpremies.
De personele kosten van de directie over 2013 ziet er als volgt uit:
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
114
Personeelskosten directie
Dienstverband
Aard (looptijd)
Uren (voltijds werk week )
Parttime percentage
Periode
H. Feenstra,
Algemeen
directeur
Ds. E. Overeem,
Adjunctdirecteur
Rekening
2013
Begroting
2013
Rekening
2012
Onbepaald
36
100%
01/12
Onbepaald
18
50%
01/12
103
8
9
40
3
4
143
11
13
145
11
12
143
11
12
120
47
167
168
166
Bezoldiging (x € 1.000)
Jaarink omen:
Bruto loon/salaris
Vakantiegeld
Eindejaarsuitkering
Variabel jaarinkomen
Totaal jaarinkomen
Sociale lasten
Belastbare vergoedingen/bijtellingen
Pensioenlasten
Overige beloningen op termijn
Uitkeringen beëindiging dienstverband
8
4
12
13
12
25
6
31
21
22
Totaal overige lasten en vergoedingen
33
10
43
34
34
Totaal bezoldiging 2013
153
57
210
202
200
Totaal bezoldiging begroting 2013
147
55
202
Totaal bezoldiging 2012
145
55
200
Het aandeel van Kerk in Actie in de directiekosten bedraagt in 2013 15,5% (2012: 17,3%).
Overige personeelskosten
De overige personeelskosten kunnen als volgt worden gespecificeerd:
Overige Personeelskosten
Rekening
2013
(x € 1.000)
Externe deskundigheid/uitzendkrachten
Interimpredikanten, miss.pioniersplekken e.d.
Kosten projectmedewerkers KIA/RO
Specifieke projecten en acties
Reiskosten declaraties
Leaseauto's
Personeelswerving
Arbodienst
Kinderopvang
Opleidingskosten
Jubilea/afscheid personeel
Juridische bijstand
Diversen (incl. declaraties buitenland)
Totaal overige personeelskosten
Begroting
2013
510
563
570
562
471
153
58
56
0
140
79
2
599
500
387
531
115
39
47
62
288
53
13
417
3.200
3.015
Rekening
2012
1.578
1.450
331
704
138
50
33
0
173
58
2
369
4.886
Diversen
Dit betreft in hoofdzaak de afrekeningen van reis-, verblijf- en onkosten voor buitenlandse reizen van
personeel en vrijwilligers.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
115
Huisvestingskosten
Huisvestingskosten
Rekening
2013
(x € 1.000)
Begroting
2013
Rekening
2012
Rente investering gebouw
Afschrijvingskosten
Huur extern
Energie, schoonmaak, onderhoud, beveiliging,
verzekering, belastingen etc.)
Overige huisvestingskosten
0
387
151
864
399
209
389
161
1.289
80
1.390
76
1.232
99
Totaal huisvestingskosten
1.907
2.937
1.881
De interne rekenrente wordt geëlimineerd in de jaarrekening volgens de richtlijnen voor de jaarverslaggeving.
Kantoor- en algemene kosten
De specificatie van de kantoor- en algemene kosten, zoals opgenomen in het overzicht van de lasten
naar doelstelling, bedraagt als volgt:
Kantoor en algemene kosten
Rekening
2013
(x € 1.000)
Inventariskosten
Bureaukosten
Specifieke kosten
Bestuurskosten
Diverse lasten
Totaal kantoor en algemene kosten
1.700
1.512
1.818
755
184
5.969
Begroting
2013
1.809
1.466
1.263
649
108
5.295
Rekening
2012
1.843
1.893
1.774
600
1.042
7.152
Bovengenoemde kosten worden onderstaand verder gespecificeerd:
Inventariskosten
Inventariskosten
Rekening
2013
(x € 1.000)
Afschrijving inventaris en telefooninstall.
Afschrijving comp. en software
Onderhoud inventaris en telefooninstall.
Onderhoud comp. en software
Overige inventariskosten
Totaal inventariskosten
Jaarrekening 2013
209
611
83
797
0
1.700
Protestantse Kerk in Nederland
Begroting
2013
265
562
67
868
47
1.809
Rekening
2012
417
427
71
926
2
1.843
116
Bureaukosten
Bureaukosten
Rekening
2013
(x € 1.000)
Drukwerk, papier e.d.
Porti en koeriersdiensten
Kopieerapparaten
Telefonie
Kosten internet
Kantoor-, computerartikelen
Overige bureaukosten
Totaal bureaukosten
398
378
172
193
123
40
208
1.512
Begroting
2013
322
409
146
186
96
55
252
1.466
Rekening
2012
548
521
227
187
167
67
176
1.893
Specifieke kosten
Specifieke kosten
Rekening
2013
(x € 1.000)
Vernieuwingsbudget
Restauratieve voorzieningen
Accountantskosten
Bankkosten
Overige specifieke kosten
Totaal specifieke kosten
1.051
323
171
99
174
1.818
Begroting
2013
534
402
170
9
148
1.263
Rekening
2012
1.020
383
160
113
98
1.774
Bestuurskosten
Bestuurskosten
Rekening
2013
(x € 1.000)
Vergaderkosten (Synode, Land en regio)
Vervangingskosten
Classicale vergoedingen
Vergaderkosten commissies e.d.
Totaal bestuurskosten
337
156
115
147
755
Begroting
2013
325
139
118
67
649
Rekening
2012
329
113
111
47
600
Diversen
Diverse lasten
(x € 1.000)
Diverse lasten
Onvoorziene lasten
Totaal diverse lasten
Rekening
2013
184
0
184
Begroting
2013
91
17
108
Rekening
2012
972
70
1.042
In de rekening 2012 is opgenomen een bijzondere w aardevermindering Hydepark.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
117
10
Overige gegevens
Vaststelling
De kleine synode van de Protestantse Kerk in Nederland heeft de jaarrekening over het boekjaar
2013 behandeld en vastgesteld in de vergadering van 20 juni 2014.
Gebeurtenissen na balansdatum
Begin maart 2014 is een voorschot op een verkregen nalatenschap voor de Generale Synode van de
Protestantse Kerk in Nederland ontvangen van € 272k, welk bedrag dient te worden besteed voor het
werelddiaconaat.
Controleverklaring van de onafhankelijke accountant
De controleverklaring over het boekjaar 2013 is opgenomen op de volgende bladzijden van dit
verslag.
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
118
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
119
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
120
10
Lijst van afkortingen
Dit betreft een deel van de (officiële) lijst van afkortingen die u mogelijk in deze verslaggeving kunt
tegenkomen:
A&O
ACV
ACT
AKB
AKV
AMA
ANBI
ARBO
Advies & Ondersteuning
Algemene Classicale Vergadering
Action by Churches Together
Algemene Kerkelijke Bijdragen
ApparaatsKostenVergoeding
Alleenstaande Minderjarige Asielzoeker
Algemeen Nut Beogende Instelling
ARBeidsOmstandigheden(-wet)
B&A
BC
BCP
BIZA
BMNR
BNP
BSC
Beheer & Administratie
BoekenCentrum
BeleidsCommissie Predikanten
Ministerie van BInnenlandse ZAken
Bel Me Niet Register
Bond van Nederlandse Predikanten
Balanced ScoreCard
C&F
CBF
CBZ
CEC
CHE
CIH
CIO(-K)
CNV
CRM
CRO
CvR
CWM
Communicatie en Fondsenwerving
Centraal Bureau Fondsenwerving
Commissie van Bijzondere Zorg
Conference of European Churches (Raad van Europese kerken)
Christelijke Hogeschool Ede
Commissie Individuele Hulpverlening
Interkerkelijk Contact in Overheidszaken (-Kerken)
Christelijk Nationaal Vakverbond
Customer Relationship Management
Classicale Regionale Overlegorganen
Commissie van Rapport
Council for World Mission
D&V
DC
DISK
DMS
DO
DREO
DVO
Democratisering & Vredesopbouw (= programma ICCO/Kerk in Actie)
DienstenCentrum
Dienst in de Industriële Samenleving vanwege de Kerken
DocumentManagementSysteem
DienstenOrganisatie
Duurzame en Rechtvaardige Economische Ontwikkeling (= programma ICCO/Kerk in Actie)
DienstVerleningsOvereenkomst
EA
EC
ELK
ELS
EO
€ -k
Evangelische Alliantie
ExpertiseCentrum
Evangelisch-Lutherse Kerk in het Koninkrijk der Nederlanden
Evangelisch Lutherse Synode
Evangelische Omroep
€ bedrag maal 1000
F&C
FME
Fte
FZ
Financiën & Control
Finance, Monitoring and Evaluation
Fulltime equivalent
Facilitaire Zaken
GB
GBA
GPW
GKN
GO
GOR
GRA
GS
GVO
GZB
Gereformeerde Bond in de Protestantse Kerk
Gezamenlijke BuitenlandAfdeling
Godsdienst, Pastoraal Werk
Gereformeerde Kerken in Nederland
Georganiseerd Overleg
Gereformeerde Oecumenische Raad
Generale Raad van Advies
Generale Synode
Godsdienstig VormingsOnderwijs
Gereformeerde ZendingsBond
HG
HGJB
HHK
HKI
HRM
HUA
Hervormde Gemeente
Hervormd Gereformeerde JeugdBond
Hersteld Hervormde Kerk
Hendrik Kraemer Instituut
Human Resource Management
Het Utrechts Archief
ICCO
ICT
ICT/IDV
IKON
IKOS
IKV
IO
ISDV
Interkerkelijke organisatie voor ontwikkelingssamenwerking
Automatisering
Automatisering/Interne DienstVerlening
Interkerkelijke Omroep Nederland
InterKerkelijk Overleg in Schoolzaken
Interkerkelijk Vredesberaad
Institutionele Ondersteuning
Interkerkelijke Stichting Diaconaal Vakantiewerk
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
121
ISK
ISOK
IT
IZB
Interkerkelijke Stichting voor het Kerklied
Interkerkelijke Stichting Opleiding Kerkmuziek
Automatisering
Hervormde Bond voor Inwendige Zending op Gereformeerde Grondslag
JOP
JuZa
JW-PKN
Jeugd Organisatie Protestantse Kerk
Juridische Zaken en Colleges
Jeugdwerk PKN
K&W
KASKI
KDB
KEK
KiA
KiA/RO
KiO
KRM
KS
KW
Kerk en Wereld
Katholiek Sociaal-Kerkelijk Instituut
Kerkrentmeesterschap en Diaconaal Beheer
zie CEC
Kerk in Actie
Kerk in Actie/Regional Offices
Kerk in Ontwikkeling
KerkRentMeesters
Kleine Synode
Kerkelijk Werkers
LCGJ
LDC
LDF
LKL-systeem
LLR
LMW
LRP
LWF
Landelijk Centrum Gereformeerd Jeugdwerk
Landelijk DienstenCentrum te Utrecht (zie ook PLD)
Luthers DiaconessenhuisFonds
Lokale Kerkelijke Ledenadministratie (van de SMRA)
Landelijke LedenRegistratie (het project – )
Landelijk Maatschappelijk Werk
Leden Registratie Protestantse Kerk
Lutherse Wereld Federatie
MA-werk
MB
MFS
MP
MT
MUO
MW&KG
Maatschappelijk Activeringswerk
MobiliteitsBureau
MedeFinancieringsStelsel
MobiliteitsPool
ManagementTeam van de dienstenorganisatie
Modalitaire UitvoeringsOrganisatie
Missionair Werk & KerkGroei
NBG
NHK
NHL
NIZW
NOS
NPB
NZR
Nederlands BijbelGenootschap
Nederlandse Hervormde Kerk
Hogeschool Leeuwarden
Nederlands Instituut voor Zorg en Welzijn
Nederlandse Omroep Stichting
Vrijzinnige Geloofsgemeenschap NPB
Nederlandse ZendingsRaad
OCW
OJEC
OPG
OR
Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen
Overlegorgaan van Joden En Christenen in Nederland
Ondersteuning Plaatselijke Gemeenten
OndernemingsRaad
P&O
P&O – ssc
PBOA
PC GVO
PCTE
PDKN
PERKI
PGGM
PKN
PLD
ProCoDe
PSDV
PSO
PThU
PWC
Personeel & Organisatie
Personeel & Organisatie – shared service center
Project Bewerking Oude Archieven
Protestants Centrum GVO
Protestants Centrum voor Toerusting en Educatie
Stichting Protestants Diaconaal Krediet Nederland
Vereniging Indonesische Christen Gemeenschap in Nederland
Pensioenfonds voor de Gezondheid en Geestelijke en Maatschappelijke belangen
Protestantse Kerk in Nederland
Protestants Landelijk Dienstencentrum (Utrecht-zie ook LDC))
Programmatisch werken, Co-responsibility, Decentralisation
Protestantse Stichting Diaconaal Vakantiewerk
Personele Samenwerking in Ontwikkelingslanden
Protestantse Theologische Universiteit
PriceWaterhouseCoopers Accountants NV
RACV
RCBB
RDMS
RKK
RvB
RvK
Regionaal Adviseur Classicale Vergadering
Regionale College voor de Behandeling van Beheerszaken
Relational Database Management System
Rooms-Katholieke Kerk
Raad van Bestuur
Raad van Kerken in Nederland
SEPA
SHO
SILA
SKG
SKIN
SKKN
SLUB
SMRA
SMPR
SOM
SSC
Single Euro Payments Area
Samenwerkende HulpOrganisaties
Stichting Interkerkelijke LedenAdministratie
Stichting Kerkelijk Geldbeheer
Samen Kerk In Nederland
Stichting Kerkelijk Kunstbezit Nederland
Stichting Lutherse Uitgeverij en Boekhandel
Stichting Mechanische Registratie en Administratie
Seksueel Misbruik in Pastorale Relaties
Samenwerkende Organisaties voor Maatschappelijk activeringswerk
Shared Service Center
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
122
SSK
SZW
Stichting Steun Kerkbouw (GKN)
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
TSH
TtB
TVG
Theologisch Seminarium Hydepark
Toegang tot Basisvoorzieningen (= programma ICCO/Kerk in Actie)
Theologische Vorming Gemeenteleden
UFP
UitkeringenFonds Predikanten GKN
VFI
VKB
VROM
Vereniging Fondsenwervende Instellingen
Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk Beheer
Ministerie van Volksgezondheid, Ruimtelijke Ordening en Milieu
WARC
WBP
WCC
WD
WELJA
WMO
WRR
WW
World Alliance of Reformed Churches
WerkBegeleiding Predikanten en kerkelijk werkers
World Council of Churches (Wereldraad van Kerken)
WereldDiaconaat
Werkgroep Evangelisch-Lutherse Jongeren Activiteiten
Wet Maatschappelijke Ondersteuning
Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid
WereldWijd (= programma ICCO/Kerk in Actie)
YMCA
YW
Young Men’s Christian Association
YourWorld
ZWO
ZZG
ZZO
Zending, Werelddiaconaat en Ontwikkelingssamenwerking
Zeister Zendings Genootschap
Zwakzinnigen Zorg in Ontwikkeling(slanden)
Jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
123