10 20

Steatekommisje Lân, Loft en Wetter Te behanneljen yn gearkomste: Wurklistpunt:

STEATEKOMMISJE LAN, LOFT EN WETTER Ferslach fan de gearkomste op 11 juny 2014 yn it Provinsjehûs Oanwêzich:

De kommisjeleden Frou H.C.G. van Asten (foarsitter), de hear J. Apperloo (CDA), de hear A. Bijlsma, de hear F.P. Doting (VVD), frou F. Feenstra (SP), frou A. Haga (ChristenUnie), de hear Y.J.J. van der Heide (GrienLinks), de hear K.J.F. Hettinga (D66), de hear J.E. Hiemstra (Friese Koers), de hear J.W. van der Hoek (SP), frou S.L. Hosman-Benjaminse (VVD), frou H.A.M. Janssen (PvdA), de hear K. Kielstra (VVD), de hear R. van Maurik (PvdA), frou M. Mulder (D66), frou W.L. Ottens (PvdA), de hear D. Pool (VVD), frou F.B. Teernstra (CDA), de hear H. van der Veen (CDA), de hear J. Visser (FNP), frou H. van der Vlugt (PvdA), de hear T. Voigt (PvdA), de hear W. de Vries (ChristenUnie) De amtners: Frou K. Mijnheer (sekretaris), frou H. de Jong, de hear A. Hoks, de hear A.H. van Dijk 30 40 50 Foar it kolleezje: De deputearre: J.G. Kramer en J.H.J. Konst ======================================================================

1. Iepenjen en fêststellen fan ‘e wurklist

De foarsitter iepenet om 14.30 oere de gearkomste en hjit elkenien wolkom. De wurklist wurdt sûnder wizigings fêststeld.

2. Meidielings

De hear Buisman fan de fraksje Buisman is mei kundskip ôfwêzich.

3. Steate-útstel Weidevogelnota 2014-2020

Der hawwe har seis ynsprekkers oanmeld: - de hear R. Algra, foarsitter fan de Bond van Friese Vogelwachten (sjoch taheakke) - de hear K.S. Spoelstra, út namme fan it Boargerinisjatief Kening fan de Greide (sjoch taheakke) - de hear B. de Leeuw út namme fan de Skriezekrite ‘Rûnom Skrins en Skrok’ (sjoch taheakke) - de hear S. Bron, foarsitter fan BoerenNatuur (sjoch taheakke) - frou I. Van Huizen, Algemien Sekretaris fan de feriening Noardlike Fryske Wâlden (sjoch taheakke) - de hear C. Bakker fan it Fryske Gea, út namme fan it Fryske Gea, Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten (sjoch taheakke)

10 20 30 40 50 It kolleezje fan DS docht PS it neifolgjende útstel: It kolleezje freget PS: -De Weidevogelnota 2014-2020 vast te stellen; -De begrotingswijziging vast te stellen. Sprekkers út namme fan de fraksjes en it kolleezje De hear K.W.F. Hettinga (D66), de hear A. Bijlsma (FNP), frou H. van der Vlugt (PvdA), de hear F.P. Doting (VVD), de hear J.E. Hiemstra (Friese Koers), frou A. Haga (CU), frou F.B. Teernstra (CDA), frou F. Feenstra (SP) Tasizzings en ôfspraken Gjin Advys kommisje De kommisje advisearret it steate-útstel yn de steategearkomste fan 18 juny 2014 as besprekpunt te behanneljen .

4. Steate-útstel Beleidsnotiitie Intensieve Veehouderij

It kolleezje fan DS docht PS it neifolgjende útstel: It kolleezje freget PS: -De beleidsnotitie Intensieve Veehouderij inclusief het onderdeel hierover in de Reactienota Verordening Romte 2014 vast te stellen en het nieuwe beleid te borgen in de Verordening Romte Fryslân 2014. Sprekkers út namme fan de fraksjes en it kolleezje Frou F. Feenstra (SP), frou F. Teernstra (CDA), frou A. Haga (CU), de hear J.E. Hiemstra (Friese Koers), de hear F.P. Doting (VVD), frou H. van der Vlugt (PvdA), de hear J. Visser (FNP), Deputearre Kramer en deputearre Konst Tasizzings en ôfspraken − DS sille útsykje hoe’t it sit mei it dictum fan it konsept-beslút (it fêststellen fan de Reactienota of it foar kundskip oannimmen fan de Reactienota); sy komme dêr foar de PS gearkomste fan 18 juny 2014 op werom en sille in mooglike fout werstelle; der komtdan in oanpast beslút. Advys kommisje De kommisje advisearret it steate-útstel yn de steategearkomste fan 18 juny 2014 as besprekpunt te behanneljen .

5. Steate-útstel Verordening Romte Fryslân 2014

Der hawwe har trije ynsprekkers oanmeld: - frou B. Zwager út namme fan it kolleezje van de gemeente Súdwest- Fryslân - de hear G. Kooistra, út namme fan it bestjoer fan it L.T.O. (sjoch taheakke) - de hear G. Schouwstra, lid fan de ChristenUnie-fractie yn de gemeente Súdwest-Fryslân, út namme fan de tsien fraksjes fan de rie fan Súdwest-Fryslân (sjoch taheakke) ___________________________________________________________________ steatekommisje Lân, Loft en Wetter konsept-ferslach gearkomste 11 juny 2014 side 2

10 20 30 It kolleezje fan DS docht PS it neifolgjende útstel: It kolleezje freget PS: -Van de reactienota Verordening Romte Fryslân 2014 kennis te nemen; -De Verordening Romte Fryslân 2014, inclusief de bijbehorende bjilagen en kaarten vast te stellen. Sprekkers út namme fan de fraksjes en it kolleezje Frou S.L. Hosman-Benjaminse (VVD), de hear D. Pool (VVD), de hear T. Voigt (PvdA), de hear J. Visser (FNP), de hear Y. J.J. van der Heide (GrienLinks), de hear K.J.F. Hettinga (D66), de hear J.W. van der Hoek (SP), frou F.B. Teernstra (CDA), frou A. Haga (CU) Deputearre Konst en deputearre Kramer, de heer A. Hoks, de hear A.H. van Dijk Tasizzings en ôfspraken Gjin Advys kommisje De kommisje advisearret it steate-útstel yn de steategearkomste fan 18 juny 2014 as besprekpunt te behanneljen .

6. Ferslach gearkomste kommisje Lân, Loft en Wetter op 28 maaie 2014

It ferslach wurdt sûnder wizigings fêststeld.

7. Omfreegjen

Der binne gjin fragen foar it omfreegjen.

8. Sluten

De foarsitter slút de gearkomste om 20.30 oere. ___________________________________________________________________ steatekommisje Lân, Loft en Wetter konsept-ferslach gearkomste 11 juny 2014 side 3

Visie BFVW op weidevogelnota

Voorzitter, de BFVW heeft goede notie genomen van de weidevogelnota van GS. Wij hebben de nota gelezen vanuit onze visie op het duurzame perspectief voor de weidevogel. Dat duurzame perspectief is naar onze overtuiging ook de intentie van de nota. Echter daar waar het aankomt op verankering, op het echt gaan voor positieve, duurzame uitkomsten, daarin schiet de nota o.i. nog tekort. Graag staan wij vandaag kort met u stil bij de belangrijke functie die boeren hebben voor de toekomst van de weidevogel. Wij zien kansen voor boeren om weidevogelvriendelijke maatregelen te vertalen naar

maatschappelijk verantwoord boeren.

Met onze reactie willen vooral de duurzaamheid van maatregelen benadrukken. Duurzaamheid staat wat ons betreft haaks op

vrijblijvendheid.

Bovendien is het hanteren van ambities een goede zaak. De BFVW pleit voor het invoeren van een inspanningscriterium, wat ons betreft een

5% criterium

. De eerste resultaten van

Brusselse steun

voor vergroening zijn teleurstellend. Met het nieuwe beleid kan de invloed op echte effecten aan de hand van

meetbare resultaten

worden vergroot. De BFVW juicht dat toe! Objectieve

monitoring

zal dan wel als een harde randvoorwaarde in de nota opgenomen dienen te worden. Wil je de vele inspanningen niet laten mislukken door

predatie

, dan zul je maatregelen tegen predatie afdwingbaar dienen te maken. Tot slot is het een uitdaging om gezamenlijk op zoek te gaan naar nu nog niet benoemde maatregelen om

duurzaamheid

te bevorderen.

Maatschappelijk verantwoord boeren

De BFVW ziet mogelijkheden voor boeren om met maatregelen voor weidevogels invulling te geven aan maatschappelijk verantwoord boeren. Met het loslaten van het melkquotum zal er vanaf 2015 nog intensiever geboerd worden dan nu al het geval is. De gevolgen voor de weidevogels kunnen desastreus zijn. De BFVW maakt zich hierover grote zorgen. In de nota ontbreekt iedere vorm van een duurzaam beleid. We zijn volledig afhankelijk van welwillende boeren en deelname is geheel vrijwillig. En hoe kunnen we de nog resterende parels voor de toekomst behouden? Boeren hebben er belang bij om bij burgers in de gratie te blijven. Werk maken van maatschappelijk verantwoord boeren kan daar een belangrijke bijdrage aan leveren. In dat kader zullen er keuzes gemaakt dienen te worden over de minimale inzet (een soort vrijwillig basispakket) die er gepleegd moet worden om de weidevogelstand op het boerenland te beschermen en te waarborgen.

Vrijblijvendheid

Vrijblijvendheid kan daarbij niet de randvoorwaarde zijn. Er zal een minimum inzet dienen te worden vastgesteld. Die minimumverplichting kan worden gehanteerd als belangrijke randvoorwaarde voor het maatschappelijk verantwoord boeren. Uitgangspunt bij de minimumverplichting is dat daarvoor geen vergoedingen worden verstrekt. Uitgangspunt is tevens dat de minimumverplichtingen controleerbaar worden en ook daadwerkelijk worden gecontroleerd.

5% criterium

De BFVW stelt voor om in het kader van grondbezit in Fryslân een 5% criterium in te voeren. Dat betekent dat op 5% van de grond maatregelen worden genomen die een positieve invloed hebben op de weidevogelpopulatie. Er zal nader overeengekomen dienen te worden welke maatregelen daaronder vallen. Als meest praktische invulling voor boeren die hun grond intensief willen benutten ziet de BFVW randenbeheer. Door de randen van percelen water toegankelijker te maken, te verschralen en later te maaien, kunnen overlevingszones voor weidevogels en hun kuikens worden gecreëerd. Van belang daarbij is dat die randen zoveel mogelijk op elkaar aansluiten of verbindingen maken met verschillende mozaïeken (of kerngebieden). Een groene dooradering in het Friese landschap met daarnaast kerngebieden met voldoende zwaar beheer zoals (greppel) plas/dras, kruidenrijk grasland en uitgesteld maaien.

Brusselse steun

Vanuit Brussel hoeven we nauwelijks iets te verwachten. Het Europees Gemeenschappelijk Landbouwbeleid is wat betreft de vergroening in pijler 1 (inkomenssteun voor boeren gekoppeld aan groen/blauwe diensten) op een teleurstelling uitgelopen. Er is slechts sprake van ‘houden wat we hebben’ en ‘gras moet gras blijven’. De BFVW zag liever een koppeling van inkomenssteun aan behoud van kruidenrijk grasland in combinatie met een hoger waterpeil en uitgesteld maaien. Hier ligt een kans voor de Friese boeren om dit met maatschappelijk verantwoord boeren op te pakken. Het zou een goeie zaak zijn als de Provincie samen met de boeren kijkt of er op onderdelen hiervoor toch nog Brusselse steun te realiseren is.

Meetbare resultaten

Om de stand van de weidevogels naar de toekomst toe in stand te houden zal vooral geïnvesteerd moeten worden in de overlevingskansen van de kuikens. Het gaat daarbij om meetbare resultaten. Resultaten die daardoor ook afgerekend kunnen worden op echte opbrengst. Het traditionele legselbeheer, dat jarenlang is toegepast en gesubsidieerd, schiet daarvoor te kort. Het geld dat beschikbaar komt dient ingezet te worden voor extra maatregelen en zwaarder beheer. De BFVW is voorstander van stroken- en randenbeheer als alternatief voor legselbeheer. Door een flexibele inzet kan dit ingezet worden waar het ook noodzakelijk is. De monitoring en regie (mozaïekregisseur) speelt hierbij een belangrijke rol. Uiteindelijk zullen we toe moeten naar het financieren van maatregelen die echte positieve resultaten opleveren voor de weidevogelstand in Fryslân.

Monitoring

Objectieve monitoring komt in de huidige weidevogelnota nog onvoldoende tot zijn recht. Om de kans van slagen groter te maken is goed inzicht een voorwaarde. Objectieve monitoring zal dan ook als een harde randvoorwaarde in de nota opgenomen dienen te worden. Er zal een strakke scheidslijn gehanteerd dienen te worden, wie er voor uitvoering van het monitoren in aanmerking kunnen komen. Naast deskundigheid dient het voorkomen van -de schijn van- belangenverstrengeling een criterium te zijn. De BFVW pleit voor een nulmeting waarbij de huidige stand en de maatregelen (gebiedsplannen) helder in kaart worden gebracht. Op basis van deze gegevens kan er een ecologische en procedurele toetsing plaatsvinden. Naast de objectieve monitoring pleit de BFVW eveneens voor een objectieve rol van de mozaïekregisseur. Deze functie binnen het agrarisch natuurbeheer -mits goed uitgevoerd- is van essentieel belang. De overwegingen en voorstellen voor beheer tijdens het seizoen dienen maatwerk te zijn voor de weidevogels.

Predatie

Naast de invloeden van het boeren heeft de weidevogelstand veel te lijden onder predatie. Het verantwoord reguleren blijft daarom een belangrijk aandachtspunt. In de nota zijn hiervoor onvoldoende randvoorwaarden opgenomen. De BFVW is content met het feit dat alle groene organisaties het protocol predatiebeheer hebben vastgesteld. Het protocol bevat echter een aantal escapes. In dat kader zou de provincie of een gebiedsverantwoordelijk orgaan maatregelen moeten kunnen afdwingen.

Duurzaamheid

Voor de BFVW staat de toekomst van de weidevogels voorop. Uiteraard zijn we ons bewust dat met de invulling van een duurzaam weidevogelbeleid er met diverse belangen rekening dient te worden gehouden. Het zou daarom een goede zaak zijn om de weidevogelnota zoals die nu besproken wordt als startpunt te beschouwen. Als we de ambities afzetten tegen het geld dat in eerste instantie beschikbaar lijkt te zijn hebben we het met de nota echt over een startpunt. Duurzaamheid vertaalt zich immers in langjarig beleid. In beleid dat verankeringen kent. En in beleid waarvoor over meerdere jaren voldoende financiering wordt uitgetrokken. Op dit moment is er niets geregeld voor bijvoorbeeld de pareltjes in Fryslân of voor boeren die zich extra willen inspannen voor weidevogels. In de nota wordt medefinanciering gezocht in de verkoop van zuivelproducten. Een andere invalshoek kan zijn om eens nadrukkelijker te kijken naar een landschapscategorie die zich bevindt tussen de functie van natuur en landbouw. Vijftig jaar geleden werd het Friese landschap als ideaal betiteld voor weidevogels. Nu vijftig jaar later is dat landschap behoorlijk gekanteld. Dat terugdraaien is een farce. Dat op plekken alsnog duurzaam in stand houden of opnieuw realiseren niet. De thans hoge waarde van landbouwgrond mag dat proces niet in de weg staan. Een categorie traditionele landbouwgrond of weidevogelgrond is het overwegen waard. Om dat duurzaam mogelijk te maken zullen er voor die categorie duidelijke randvoorwaarden moeten worden gesteld en zal ook de waardevermindering gecompenseerd dienen te worden. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met: Rendert Algra, voorzitter van de BFVW, tel. 06-51602220

Weidevogellandschap: kies voor drastische verandering Van collectieve onmacht naar gebiedsgerichte toekomst

In

twee jaar tijd

is het burgerinitiatiefKenirzgfan ‘e Greide uitgegroeid tot een wijdvertakte en nog steeds groeiende netwerkorganisatie. Nu is het moment gekomen om onze bevindingen rond het toekomstperspectief van het rijke weide(vogel)landschap met u te delen. Daarbij tekenen we aan dat onze boodschap verder gaat dan provinciale doelen.

Zij raakt ook aan het nationale beleid en Europese ambities.

Aa’i

ed puteerc1&Johanne- Kramei leden’ vaProale’Statenroije’ft»1dn’

De teruggang van de biodiversiteit in half natuurlijke landschappen is niet alleen een Nederlands probleem. Ook elders in Europa staan zulke specifieke landschappen onder druk. De scheiding tussen

ari-productie(and

(in eigendom bij boeren) en

natuurland

(in eigendom van beheerorganisaties) wordt steeds scherper. Dat gaat op meerdere plekken ten koste van het vaak zo typische

ari-cu1tuur1andschap:

boerenland dat naast het productiedoel ook een natuurdoel heeft.

We hebben het dan over landschap waarop agrarisch natuurbeheer van toepassing is: een vergoeding voor boeren die bepaalde landschapskwaliteiten op niveau proberen te houden of brengen. Ook de Europese Unie buigt zich steeds vaker over dit actuele internationale probleem. Die breed gedragen zorg vertaalt zich in nieuwe initiatieven. Heel voorzichtig begint zich een collectieve ontwikkeling af te tekenen waarin zuivelcoöperaties, banken, overheden en natuurorganisaties samenwerken om tot een doorbraak te komen.

2

Fryslân is dé plek om verandering in gang te zetten

In die doorbraak kan Fryslân een toonaangevende rol innemen. Dat kan door onze internationale verantwoordelijkheid voor biodiversiteit niet alleen met de mond te belijden, maar ook met daden waar te maken. Immers, Fryslân is het zomerverblijf van vele broedende weidevogelsoorten en doortrekgebied en winterverblijf voor soorten als kievit, wulp en goudplevier. Ook de gruttopopulatie de enige vogelsoort die in Nederland, gewoon bij ons op het boeren land, gedurende het laatste millennium is geëvolueerd is voor haar overleving van onze weilanden afhankelijk. Daarnaast is Fryslân, met zijn eeuwenlange historie als melkieverancier, de aangewezen partij om een voortrekkersrol op zich te nemen op weg naar een blijvend leidende positie voor de zuivelsector. Een positie waarin biodiversiteit een steeds nadrukkelijker en vanzelfsprekender plaats zal gaan innemen.

Keningfan ‘e Greide

Het burgerinitiatief Kening fan ‘e Greide zoekt nieuwe wegen om de toekomst van het unieke NederLandse agri -cultuurtandschap (zoaLs weidevogeLlandschap) veiLig te steLLen. Daarbij gaat het om de weidevogeLs zeLf, maar méér nog om waar die vogeL voor staat. Kening fan ‘e Greide zoekt, met de grutto als symbool, naar mogeLijkheden om de kernwaarden van, om te beginnen, het Friese Landschap en aLLes wat daarmee samenhangt te behouden. Door het wegvaLLen van het meLkquotum in 2015 is een versneLLing in het creëren van nieuwe wegen noodzaketij k.

De afgeLopen twee jaar zijn veLe discussieavonden georganiseerd, piLots voor nieuwe verdienmodellen opgestart, bewustwording bij burgers en kinderen gecreëerd, een burgerparticipatieproces in gang gezet, kennisbijeenkomsten op (hoge)schoLen belegd. Uit die activiteiten en de eruit voortvLoeiende verdieping hebben we veeL geLeerd over het proces, de betrokkenen, de opLosrichtingen én de colLectieve onmacht om de neergaande trend om te buigen. Ook hebben we enkeLe prachtige voorbeeLden in Frystân waar met succes de weidevogeLpopuLatie stabiLiseert of zelfs toeneemt: Idzegea, Skrok, Skrins en NoardLike Fryske WâLden.

Sterkere balans tussen economie, ecologie en ‘mienskip’

Een vanzelfsprekender plaats voor biodiversiteit betekent een grote uitdaging voor de landbouw- en meer specifiek de zuivelsector. In de driehoek economie, ecologie en mienskip moet een continu ontwikkelperspectief gecreëerd worden. Daarbij is behoefte aan verscheidenheid. Zoveel boeren er zijn, zoveel meningen en innovatieve ideeën over bedrijfsvoering, milieu en duurzaamheid zijn er. Het getuigt van visie en lef om diversiteit als essentieel ingrediënt voor toekomstig succes te zien en te ontwikkelen. En het geeft ruimte aan het ondernemerschap van de individuele boer.

3

De agri-culturele landschappen vervullen ook een belangrijk culturele functie. De taal, landschapsbeelden, rituelen en gewoontes die samenhangen met dit deel van het landschap zijn volop in Fryslân aanwezig. Niet voor niets wordt in het LWD2O18 bidbook ‘cultuur & natuur’ als een van de drie centrale thema’s opgevoerd. Het is ook dit landschap dat door burgers hoog (8.3) gewaardeerd wordt tegenover een 7.0 voor het monoculturele graslandschap (bron: Onderzoek Partoer, april 2014).

Maak de keuze voor weidevogels

Willen we in Fryslân 40.000 hectare (zie provinciale Weidevogelnota) weidevogellandschap serieus nemen, dan zullen we ook de zes- tot achthonderd boeren die dat landschap beheren en benutten serieus moeten nemen. Als we dus meer dan 10 miljoen euro willen investeren in natuur op het boerenland, dan kiezen we naast het natuurlandschap en het agri-productielandschap ook voor een serieuze plek voor het agri-cultuurlandschap in de provincie Fryslân. Maar dat kan alleen met een nieuw perspectief voor de boeren die daar wonen en werken. Nodig is een langetermijnperspectief dat van generatie op generatie kan worden overgedragen. Een perspectief waarbij de economische rentabiliteit en toekomstbestendigheid van die keuze vergelijkbaar worden of zelfs beter uitpakken dan de keuze voor productieverhoging alleen. Zonder zo’n vooruitzicht besluiten boeren, begrijpelijk, anders en maken ze keuzes die niet passen bij wat we in de weidevogelkerngebieden willen. Het is aan de overheid om dit perspectief in samenwerking met de markt verder te ontwikkelen.

Alleen met een omslag van denken en handelen

Met de nieuwe Weidevogelnota ligt er een geweldige kans. De nota biedt de zuivelsector in Fryslân en vervolgens in de rest van Nederland de mogelijkheid om zich verder te onderscheiden en daarmee een blijvend sterke rol op het Europese en mondiale zuiveltoneel te spelen, mét de juiste balans tussen economie, ecologie en mienskip.

Deze prachtige kans vraagt wel een omslag: in denken, samenwerken, financieren en vermarkten. Als we nû durven inzetten op een stevig innovatieprogramma kiinnen we dit bereiken. En zetten we de collectieve onmacht van de afgelopen veertig jaar met een gestage neergang van weidevogels en andere biodiversiteitsindicatoren om in een positieve trend.

4

Een wenkend perspectief in vijf punten

Bovenstaande heeft ons gebracht tot vijf punten voor een nieuw handelingsperspectief.

1. Stimuleer innovatie door zowel op landelijk als op provinciaal niveau budgetten te benutten om een realistisch en goed functionerend alternatief te vinden, waarbij de duurzame ‘business case’ voor bedrijven met weidevogels aantrekkelijk wordt gemaakt. Dat betekent innovatie naar o.a. gebiedsgerichte zuivel, gebiedsgerichte financiering middelen voor gebiedsgerichte agrarisch landschaps- en natuurbeheer, gebiedsfondsen, etc. Daarmee ontwikkelen we een economisch gedreven perspectief.

• Wij stellen voor dat het Rijk met de provincies, te beginnen in Fryslân, een innovatiefonds voor agri -cultuurlandschappen creëert.

2. Doorbreek klassieke tegensteLlingen. Nodig is een aanpak die een trendbreuk kan creëren in de samenwerking tussen boeren(coöperaties), landschaps- en natuurorganisaties en burgers. Creëer een samenwerking die gestoeld is op wederzijds vertrouwen en een gemeenschappelijke agenda.

• Wij stellen voor dat voor dat er een gebiedsgerichte aanpak komt met een gezamenlijke toekomstagenda voor burgers, landbouw, terreinbeheerders, onderwijs en recreatie.

• Wij stellen ook voor dat de provincie Fryslân zich sterk maakt voor verbreding van de toekomst van het agrarisch natuurbeheer in alle landbouwgeoriënteerde kennis- en onderwijsinstetlingen.

3. Maak tempo. De contouren van een nieuw perspectief moeten in de loop van 2014 helder zijn. Door het wegvallen van de melkquota, voorjaar 2015, kiezen boeren nu al voor nieuwe scenarios van intensivering en schaalvergroting.

• Wij stellen voor de uitvoeringsagenda op korte termijn gereed te hebben, waarbij perspectief voor de landbouw, gekoppeld aan de landbouwagenda, een centrale rol krijgt.

4. Zorg dat boeren in een kansrijk gebied de mogeLijkheid hebben om een overbruggingsperiode te financieren. Dit kan bijvoorbeeld door met land bouworganisaties naar overgangscompensatie te kijken.

• Wij stellen voor een tijdelijk fonds te creëren voor boeren die voor een transitie naar biodivers boeren kiezen en die daar langjarige afspraken over willen maken.

5. Laat Fryslân en het Rijk (eventueel samen met andere weidevogelprovincies) het voortouw nemen om dit probleem, namens Nederland, op te Lossen.

Maak de agrarische biodiversiteit weer onderdeel van een omgeving waar we blijvend trots op kunnen zijn. Als Fryslân het mooiste landschap van Nederland (Ver. Nederlands cultuurlandschap, 2010) wil btijven, dan hoort daar ook de verantwoordelij kheid voor dat landschap bij.

5

Ons voorstel aan de Friese politiek en gedeputeerde Johannes Kramer:

1. Neem diversiteit van de zuivelsector als uitgangspunt voor beleid.

2. Ontwikkel samen met het Rijk het aanbod van Dijksma ligt er!

een innovatieprogramma om juist in de kwetsbare weidevogelgebieden tot alternatieve verdienmodellen te komen.

3. Breng in dat ontwikkelprogramma de aanwezige kennis van bedrijven, overheden, kennisinstellingen en NGO’s op een nieuwe manier bijeen om daarmee ook de oude aanpak te doorbreken.

4. Gebruik dit ‘natuurlijke’ moment van urgentie voor weidevogellandschappen in relatie tot het wegvallen van het melkquotum om nog véôr eind 2014 met een richtinggevend werkprogramma te komen. Een programma dat de zes- tot achthonderd boeren, die het totaal aan 40.000 hectare weidevogeU.andschap

moeten waarmaken, een ander financieel perspectief biedt.

Provinsje Fryslân en gedeputeerde Kramer: verzilver samen met vele Kening fan ‘e Greide-ondersteuners de kans die u hier aangeboden krijgt. Haal met een innovatief project enkele miljoenen uit de landelijke landbouw-innovatiegelden binnen voor onderzoek en implementatie van alternatieve verdienmodellen voor zuivelboeren die ons aller landschap en de weidevogels naar waarde schatten.

Ju,u’2Of 4’

Iita-tefg’-roep Keu fin’ reie’ Bijlage: www: mail: twitter: 1 www.keningfanegreide.nL

info®keningfanegreide.n( ®keninggreide 6

Bijlage

1 .l/aM/

cOllectte4’e’ on-macht naai’- ,ueu-we-- vorme’z- vai’z’aine#’t-we-k’zg> Voorpeaple

paneteproft Onze vijf punten voor een wenkend perspectief komen voort uit de constatering dat verschillende aspecten van het bewerken, beheren, onderhouden en financieren van het agrarische landschap, alsook de denktijnen daarover en de handelingsperspectieven van de diverse partijen niet voldoende op elkaar zijn afgestemd. Dit leidt al vele decennia tot maatschappelijke stagnatie en een gestage achteruitgang van weidevogels en andere biodiversiteitswaarden.

Binnen Kening fan ‘e Greide hebben we aanwijzen vanuit sociaal-cultureel, ecologisch en economisch oogpunt naar de problematiek van de weidevogellandschappen gekeken, oftewel: people, planet, profit.

zonder meteen schuldigen te willen

Een aantal van onze observaties: People. Vanuit de sociaal-culturele invalshoek

1. Uit het via Kening fan e Greide aangewakkerde burgermanifest is gebleken dat er wel degelijk zorg is over de ontwikkeling van het agri-cuttuurlandschap.

Burgers zien met bezorgdheid dat het landschap om hen heen steeds verder ‘verindustrialiseert’ en zij voelen zich machteloos om hier iets in te betekenen.

Europese besluitvorming en de effecten daarvan op bewoners van het platteland zijn van elkaar los geraakt.

Zie: http: II www. keningfanegreide. nI/samen/burgermanifesti Zie de resultaten van het door KfdG aangewakkerde landschapsonderzoek door het Fries Burçerpanel: www. friesburgerpanel. nl/sites/ de faut t/files! resultaten%2Olandschapsenguete%20.pdf

2. Vogelwachten zitten klem tussen hun liefde voor de vogel en de belangen van de boer. Zij voelen zich veelal onmachtig en zijn blij met elk klein hoekje in het veld dat nog mooi en rijk is.

3. Aalsykjen as wrâlderfgoed. Hoewel het misschien om een ludiek idee gaat, is het opmerkelijk te denken dat een traditie die stoelt op het oogsten van eieren van een bedreigde vogel als werelderfgoed erkend en gewaardeerd zal worden.

Dit is pas mogelijk als we in staat zijn gebleken het boerenland weer zo weidevogelvriendelijk te maken dat de kievit opnieuw in de gehele provincie nadrukkelijk aanwezig is en als symbool voor de Friese cultuur kan fungeren.

7

4. De stevige band tussen cultuur en natuur wordt in Fryslân sterk ervaren.

Culturele diversiteit blijkt sterk verbonden met biodiversiteit. En landschappelijke variatie heeft effect op de culturele diversiteit (b.v. taal). Dit blijkt uit diverse onderzoeken van onder andere de Engelse onderzoeker Jonathan Loh, die ook betrokken is bij LWD2O18 (zie http://biocuLtural.org.uk/). Ook Friese kunstenaars laten de afwisseling van het landschap volop doorklinken in hun werk. Zowel in muziek (Nynke Laverman, Sytze Pruiksma), theater (b.v. het Heidenskipse iepenloftspul De Kening Stjêrt) als poëzie gebaseerd op vogels en gebundeld in Oer de wjuk. De landschappelijke verandering heeft niet alleen een ecoLogisch en economisch, maar volgens Loh zeer zeker ook een cultureel effect.

Planet. Vanuit de ecologische invalshoek

1. Dankzij intensief onderzoek weten we inmiddels veel over de manieren waarop een weidevogellandschap goed functioneert. Ook zijn veel betrokken boeren goed op de hoogte van wat wel/niet werkt voor ‘hun’ weidevogels. (Denk daarbij aan succesvolle resultaten bij b.v. Skriezekrite Idzegea, Skalsumer Natuerbehear of Natuurcoöperatie Baarderadeel). Ook wordt jaarlijks een weidevogelkennisdag georganiseerd. Desondanks beamen de kennisinstituten dat de opgedane kennis te weinig is verbonden met het totale agrarische systeem. Ook onderschrijven zij dat er nauwelijks samenwerking plaatsvindt tussen, aan de ene kant, de toegepaste kant van WUR/Dairy Campus en Van Hall en aan de andere kant het meer fundamenteel gedreven onderzoek vanuit de RUG.

2. Landelijke natuurbeschermingsorganisaties lijken onvoldoende bij machte om duidelijk te maken dat het met de weidevogels slecht gaat en daarvoor bij het grote publiek urgentie te creëren. Ook de samenwerking tussen natuurbeheersorganisaties als t Fryske Gea, Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en de Bond van Friese Vogelbeschermingswachten richt zich niet op het creëren van een breed draagvlak. Landelijke campagnes als ‘Red de rijke Weide van Vogelbescherming zetten het onderwerp wel op de kaart, maar Leidden nog niet tot echte doorbraken. Het is opmerkelijk dat organisaties als het WNF, dat zich wereldwijd richt op de top-25 van bedreigde diersoorten, zich steeds sterker beginnen te maken voor de biodiversiteit in onze eigen achtertuin.

Zie WNF agrarische visie vanaf pagina 25 “Wereldnatuur in Nederland http: / / www. wnf. nl/nl/wat wnf_doet/ thema s/nederlandse_natuur!

3. Op het gebied van biodiversiteitsverlies heeft Europa nog niet een scherpe aanpak weten te creëren. Waarom zijn er geen werkende richtlijnen om de landbouw binnen de grenzen van gelijkblijvende of groeiende biodiversiteit te laten produceren? Er is nu geen sprake van level playing field.

4. Europese richtlijnen voor ‘rode lijsten’ blijken papieren tijgers als er onvoldoende op de regels wordt toegezien of wordt ingegrepen.

8

Profit. Vanuit de economische invalshoek

1. In 2016 wordt het agrarisch natuurbeheer opnieuw ingericht. Op dit moment wordt nagedacht over een nieuwe structuur in zogenaamde ‘collectieven’ waarbinnen straks gebiedspiannen moeten ontstaan. In die structuur gaat het nog niet over de (economische) randvoorwaarden om de gebiedsplannen ook succesvol te laten worden. Vooralsnog wordt primair over ecologische doelen gesproken, terwijl duidelijk mag zijn dat economische randvoorwaarden momenteel het succes zullen bepalen.

2. Succes van de gebiedsgerichte aanpak die de collectieven voorstaan valt alleen te behalen bij een integrale benadering. Boer, burger en landschaps- en natuurorganisaties zouden in gelijke mate betrokken moeten worden bij de totstandkoming van de collectieven. Op dit moment zijn de partijen in de nieuwe collectieven (i.o.) nog sterk zoekende naar een nieuwe balans. De kans is groot dat we de klassieke tegenstellingen tussen landbouw en natuur zo niet weten te doorbreken. Tegelijk is een innovatieve nieuwe benadering, inclusief andere samenwerkingsvormen, geen onderdeel van het proces.

3. Tot voorjaar 2015 is de melkproductie nog gelimiteerd. Na afschaffing van het melkquotumste[se[ zullen alleen de beschikbaarheid van grond en de binnen de bedrijfsvoering van de boer. De zuivelcoöperaties verwachten een productiegroei van 20% die zal worden gerealiseerd op steeds minder beschikbare hectares boerengrond. Het onontkoombare gevolg is productiviteitsverhoging per hectare, die op zijn beurt zal leiden tot een spanningsveld met de ambitie om ook de biodiversiteit te stimuleren.

Onderzoek heeft klip en klaar aangetoond dat de overlevingskans van weidevogels op productiegrond met een monocultuur van raaigras nihil is. Ook de aan het gemeenschappelijk landbouwbeleid gekoppelde vergroening blijkt uit recent onderzoek (juni 2014) slecht uit te pakken voor de biodiversiteit in het agrarisch gebied.

Zie: http: / / www. wageningenur. nl/nl/nieuws! Science-groenerlandbouwbeleid-helpt biodiversi telt-niet. htm 4. De bedrijfsfinanciering van boeren verandert. Tussen 2000 en 201 3 is er meer vreemd vermogen in de agrarische bedrijven gekomen (hypotheek) en is de rol van het rendement alleen maar toegenomen. De eisen van financiers werden scherper. Daardoor worden boeren steeds meer ‘gedwongen’ om na de quotumperiode meer rendement uit hun hectares te halen. Door het vreemde vermogen worden hoge eisen aan het bedrijfsrendement gesteld waardoor indirect het belang van agrarisch natuurbeheer naar de achtergrond wordt gedrukt. Oorzaken daarvan zijn o.a. dat de agrarischnatuurbeheervergoedingen niet geïndexeerd zijn en het wegvallen van de quota de nog aanwezige productieruimte gaat innemen. Daarnaast is de uitbetaling van de natuurbeheervergoeding dusdanig traag dat dit leidt tot cashf[ow-problematiek.

9

5. Het is opmerkelijk dat er nog geen impactvolle nationale initiatieven zijn ontplooid rond dit deel van het Nederlandse landschap. Noch de boerencoöperaties (FrieslandCampina e. a.), noch de vertegenwoordigende organisaties (LTO, BoerenNatuur), de banken (RABO e.a.) of de overheden kijken actief naar alternatieven. Daarnaast zijn ook de natuurbeheerorganisaties voorzichtig in bemoeienis bij het agri cultuurlandschap. Pas nu, na interventies vanuit onder andere burgerinitiatieven, lijkt dit thema op de agenda te komen. Vanuit de optiek van de burger lijkt de intrinsieke motivatie vanuit de klassieke zuivelpartijen niet erg groot.

6. Er bestaat een spanningsveld tussen enerzijds het stimuleren van de ‘dairy business’ in Fryslân voor onder andere de internationale markt en anderzijds het stimuleren van agrarisch natuurbeheer, dat meer gericht is op lokale en streekeigen productie. Hier maakt de overheid geen keuzes, laat deze grotendeels aan de markt over. Waarom stellen regionale, landelijke en Europese politiek geen randvoorwaarden aan deze intensievere manier van produceren? Waarom zijn mest en luchtkwaliteit wel issues en is biodiversiteit dat niet?

7. We zien een provinciale overheid die worstelt. Aan de ene kant zegt ze het allemaal niet meer te kunnen betalen (en ziet dat als reden om de verantwoordelijkheid door te schuiven naar de ‘mienskip’), aan de andere kant zoekt of maakt ze slechts moeizaam geld vrij om het de ‘mienskip’ mogelijk te maken naar innovatieve oplossingen te helpen zoeken.

8. We zien een provinciale Weidevogelnota die een papieren tijger dreigt te worden, simpelweg omdat er in de praktijk niet genoeg boeren zullen zijn die in de onderliggende systematiek mee kunnen of willen doen. Het risico is groot dat we het tij niet weten te keren.

9. We zien banken en boeren-accountants die zeggen dat het anders moet, maar tegelijkertijd it kin net oars prediken. En we zien standsorganisaties die de deur voor meer samenwerking met mienskip en maatschappelijke organisaties op een kier zetten, terwijl ze via een stevige lobby in Den Haag en Brussel het tegengestelde, als productiemaximalisatie, bewerkstelligen.

10

Achte steateleden, Beste fûgelfreonen De skriezekrite “Runom Skrins en Skrok” is in oerlis tusken de fûgelwachten fan Wommels, Winsum, Easterein en “de Fjouwer Doarpen” (Itens, Rien, Hinnaard en Lytsewierrum), de Wyldbehear ienheid de Alde Slachte, Natuurmonumenten en greidefûgelboer Murk Nijdam. De skriezekrite leit yn it gebiet fan ANV “de Greidhoeke”. In pear jier lyn hat de skriezekrite mei de oanstelling fan Sjoerd Stenekes as mozaykregisseur in nije ympuls krigen, binne der tal fan aksjes ûndernommen en binne der moaie resultaten boekt. Dit jier draaie we de pilot “Mean op Tiid”. Dizze maitiid wiene wy mei trije leden presint op “de behearsregisseur kursus” fan Boer & Natuur. Dêr spruts in man fan Boer en Natuur oer de greidefûgelnota. Wy bin hjir doe fan skrokken. Hy fertelde dat it doel wie om sân kollektiven te meitsjen en dat de kollektiven foarme waarden troch de agraryske natoerferienings. Op de fraach as der ek plak wie foar terreinbehearende organisaasjes en fûgelwachten binnen dizze bestjoeren, waard untkennend andere. De kollektiven sille finansjeel en administratyf kontrolearre wurde troch de provinsje en foar de fjildkontrôles en fûgeltellingen is it kollektief sels ferantwurdlik mei stekproefkontrôles fan de VWA. Dit fernuvere ús. Troch it belied fan de lêste jierren binne der moaie resultaten boekt, mar der is ek in protte jild op it ferkearde plak telâne kommen.  Jierren lang koene pakketten ôfsluten wurde op greiden wer’t amper as gjin fugels sieten. Faak joech de bedriuwsfiering fan de boer de trochslach ynstee fan it belang fan de fûgel. Dat boekhâldkantoaren de gebietsplannen makke en net greidefûgeleksperts hat ek net holpen om it jild op it goeie plak te krijen. o In ûngaadlik hoekje lân op kilometers fan de pleats waard krûderyk makke. o o Hiele buorkerijen wêr’t mar trije stranljippen sieten, krigen foar mear as 100 bunder legselbehear. De iisbaan tsjin de buorren koe wol “plas dras” wurde om’t er dochs oant maart ta ûnder wetter stie.    o En gean sa mar troch Gebietsplannen hoegden net mei undertekene te wurden troch terreinbehearende organisaasjes, wyld behears ienheden as fûgelwachten. Sterker noch, wy as skriezekrite moasten faak tige ús bêst dwaan om de plannen boppe tafel te krijen. Dielgebieten wurde faak hiel taktisch om parels lein om mar safolle mooglik hektares mei in heech tal briedpearen te krijen. It is neffens ús logysk om de skriezekrite as ien dielgebiet te besjen. Boeren koene harren eigen fûgeltellingen trochjaan sûnder in hantekening fan in ûnôfhinklike teller. Dit wurket griemen mei sifers yn de hân.

Wy hoopje dat it nije belied net allinne in nije wize fan mei de sinten omgean wurdt, mar ek in moaie oanlieding om fan eardere misrekkens te learen. Dêrom binne wy hjir hjoed. Wij soene graach sjen dat:  De kunde fan greidefûgelbehear, dy’t net allinne by de boeren oanwêzich is, mar ek by al dy minsken dy’t oeren yn it fjild omspane út leafhawwerij as foar hun wurk, net ferlern giet, mar dat se ynfloed krije op it nije belied. Se soene aktyf yn de bestjoeren fan kollektiven partisipearje moatte.     Gebietsplannen soene ferplicht mei ûndertekene wurde troch fûgelwachten, terrein behearende orginaasjes en wyld behears ienheden en as de ANV net ynstimt mei harren betingsten, se kâns krije om harren bemerkingen op it plan te jaan. Fûgeltellingen dien wurde troch ûnôfhinklike persoanen as orginaasjes lykas SOVON en de BFVW en net troch boeren en ANV’s. Fjildkontrôles net dien wurde troch behearsregisseurs en ANV’s. De behearsregisseur moat gjin plysjeman wurde. Hjir moatte kundige minsken foar frij makke wurde. Minsken dy’t it ferskil tusken rûge dong, âfjet en jarre kenne. Minsken dy each hawwe foar resultaat en net in plasdras ôfkarre om’t er op in pear plakjes te djip is. Minsken dy’t sjogge dat fee weidet as dat it by ûngelok útbrutsen is. Wannear’t kontroleurs ûnregelmjittigheden fine, moatte der ek passende sanksjes komme dy’t nea ta skea gean meie fan de fûgels  Dat der yn it belied dúdlikens komt oer hoe’t de tellingen en de kontrôles betelle wurde. It is begryplik dat de kollektiven it jild safolle mooglijk nei de boer ha wolle, mar dit moat net op kosten gean fan de monitoring en evaluaasje. Greidefûgelbehear is in spul tusken ferskillende partijen dy’t allegearre harren eigen belangen hawwe. De boer wol yn it earste plak melke. Foar in TBO kin in seldsume plant wichtiger wêze dan in pear skriezen. De jager sjit leaver in hazze dan in krie. De measte fugelwachters meie donders graach harren earste aaike, wat se maitiidsdei fine, op in brochje lizze. De polityk hat de wichtige taak om de spulrigels te meitsjen, en om struktueren te betinken om de spulrigels te kontrolearjen, sadat ús belestingsinten goed teplak komme en ús greidefûgels in takomst hawwe. Wy as skriezekrite tinke dat dit kin. Der binne genôch misken fan goeie wil en wy witte sa stadichoan ek wol hoe’t it moat. Wy binne der ek fan oertsjûge dat it better kin as yn de lêste tsien jier. No is de kâns om it better te dwaan. Jim binne oan set. Tige tank Berend de Leeuw Foarsitter Skriezekrite “Rûnom Skrins en Skrok

Voorzitter, leden van Provinciale Staten, BoerenNatuur wil de gedeputeerde graag complimenteren met de nieuwe weidevogelnota. Die getuigt terecht van de grote zorg van de Provinsje voor het lot en de toekomst van de weidevogels. BoerenNatuur onderschrijft in principe de strategie in de nota om de beschikbare middelen daar in te zetten waar dat het meeste effect heeft. Wij waarderen het bijzonder dat de gedeputeerde veel ruimte heeft gegeven voor de inbreng van de organisaties die in de praktijk actief zijn met de bescherming van weidevogels en het beheer van weidevogelgebieden. Deze organisaties, verenigd in het Olterterpoverleg, hebben een gezamenlijk, unaniem advies uitgebracht over de aanpak om die middelen naar de goede gebieden te brengen. Kern van die aanpak zijn de instapeisen voor het aanvragen en toekennen van beheersubsidies. Daarmee reikt de provincie aan de beheerders de handvatten aan voor een goede selectie en succesvolle aanpak in hun weidevogelgebieden. Die handvatten bieden nog enige ruimte voor een gebiedseigen invulling. Dat is belangrijk om het initiatief en de creativiteit aan de basis niet te “smoren” in regelgeving. Er moet aan de basis ruimte blijven voor flexibiliteit. Het is daarom belangrijk dat de provincie niet verder gaat dan toetsing van de toekomstige gebiedsaanvragen op deze instapeisen. Wij maken ons in dat verband zorgen om het voornemen voor afbouw van het pakket legselbeheer. Legselbeheer is de smeerolie voor de deelname van boeren aan het weidevogelmozaïekbeheer. Legselbeheer is wel eens te ruimhartig toegekend en er is veel voor te zeggen om er kritisch naar te kijken, maar afbouw gaat echt te ver. Behoud van een verbeterde vorm van legselbeheer is beter. Met onze partners in het Olterterpoverleg vragen wij daar aandacht en ruimte voor. Een verbeterde vorm van legselbeheer is van belang om een voldoende areaal aan kerngebieden te behouden. De koers om de middelen steeds geconcentreerder in te zetten heeft ook een negatieve keerzijde, namelijk dat er steeds meer gebieden, waar toch weidevogels zitten, afvallen. In zijn uiterste consequentie leidt deze strategie tot steeds kleinere gebieden met steeds zwaarder beheer voor een steeds kleinere populatie weidevogels. Onze grootste zorg met betrekking tot de weidevogelnota is echter de financiële paragraaf. De geraamde middelen schieten te kort om de ambities te kunnen realiseren. Het Olterterpoverleg heeft ook een berekening gemaakt van de middelen die nodig zijn. Bij handhaving van het huidige prijspeil van de beheervergoedingen schat het Olterterpoverleg dat er ruim 11 miljoen per jaar nodig zal zijn. De belangrijkste verschillen met de berekening van de Provincie zijn dat het Olterterpoverleg uitgaat van het behoud van een verbeterde vorm van legselbeheer en van een lagere en reëlere gemiddelde dichtheid van de weidevogels in de beheergebieden. In de berekening van het Olterterpoverleg is nog niet gekeken naar de prijsontwikkeling. De vergoedingen van agrarisch natuurbeheer gaan uit van volledige compensatie van inkomstenderving. De verwachting is dat de inkomstenderving door weidevogelbeheer als gevolg van het nieuwe landbouwbeleid de komende jaren flink zal stijgen, mogelijk zelfs verdubbelen. Dat zou betekenen dat nog twee keer zo veel geld nodig is om de gewenste oppervlakte weidevogelbeheer te realiseren als het Olterterpoverleg begroot, en drie keer zo veel als Gedeputeerde Staten nu in de weidevogelnota begroten. Wij denken dat met dit effect in de reservering van Europese en landelijke geldmiddelen onvoldoende rekening is gehouden. Misschien loont het de moeite om daar opnieuw naar te kijken.

Inspraakreactie weidevogelnota 11 juni 2014

Geachte leden van Provinciale Staten Fryslân, Vereniging Noardlike Fryske Wâlden reageert hierbij op de voorliggende ‘Weidevogelnota 2014 – 2020’. In beginsel willen we aangeven het belang van een goede leefomgeving voor de weidevogelpullen te onderkennen. De nota schets het voorgenomen beleid voor de bescherming van de weidevogels in Fryslân. Op de aanvliegroute, de rolverdelingen en een aantal inhoudelijke punten van dit beleid willen wij reageren. Het lijkt erop dat de weidevogelnota haaks staats op de voorgestelde collectieve werking van het agrarisch natuurbeheer. In de nota staat in hoofdstuk 7 dat

voor de uitvoering van het weidevogelbeleid het agrarisch natuurbeheer cruciaal

is en dat de kern van het vernieuwde stelsel

een collectieve benadering

is. Graag leggen wij de collectieve benadering aan u uit. Vereniging Noardlike Fryske Wâlden heeft als pilot gediend voor het nieuwe collectieve agrarische natuurbeheer dat 1 januari 2016 ingaat. In aanloop hierop heeft ze een werkwijze uitgedacht en omschreven in een

handboek

. Dit handboek wordt continu verfijnd en wordt dit jaar nogmaals van A tot Z door de vereniging in de praktijk getest. U ontvangt de nieuwste verfijnde versie digitaal. Om de

collectieve werking

tot een succes te maken is het van belang de collectieven positie te geven door ze te zien als

gesprekspartner

en

zelfsturingregie

mee te geven. Het collectief maakt een gebiedsafspraak met de overheid. Dat daar, om gedragen doelen te verwezenlijken een gebiedsproces onderdeel van is, vinden wij van zelfsprekend. Het collectief is daarbij de uitnodigende partij. Het collectief maakt de gebiedsafspraak aan

de voordeur

(meer resultaatgericht) en vertaalt dit in

gedetailleerde achterdeur afspraken

met de beheerders. Aan de achterdeur, wordt de

noodzakelijke flexibiliteit

geregeld. Dit is de enige wijze waarop de collectieven ook daadwerkelijk voor

voldoende draagvlak

bij de beheerders kunnen zorgen. Tegelijkertijd werkt een collectief met

een schouwcommissie

die vanuit een adviserende rol de beheerders controleert. Hierdoor ontstaat direct sociale controle in het gebied. Deze collectieve aanpak heeft het commitment van Europa, het ministerie van Economische Zaken en het Interprovinciaal overleg. In de nota treffen wij een aantal voorbeelden aan, waar we de rol van het collectief niet goed vinden weergegeven: Pagina 24: Gebiedscoalities en skriezekrites hoeven niet formeel te worden opgericht. In de collectieve aanpak worden met gebiedspartijen gezamenlijk het gebiedsplan voorbereid. In de uitvoering is per gebied overleg met TBO’s en andere gebiedspartijen voor de praktische uitvoering. Pagina 24: de afspraken over te realiseren doelen worden in een lumpsum overeenkomst vastgelegd met de collectieven. Pagina 25: het gebiedsplan wordt met gebiedspartijen opgesteld; het collectief stelt de uiteindelijke aanvraag op. Pagina 26: Provincie ondersteunt de collectieven bij het opstellen en uitvoeren van maatplannen predatiebeheer. De collectieven organiseren de afstemming met de andere gebiedspartijen. Het collectief stelt een maatplan predatiebeheer op voor haar gebieden.

Pagina 27: Provincie regelt de wijze van monitoring met de natuur beherende organisatie en het collectief. Pagina 27: voor de weidevogelkerngebieden zorgen de collectieven voor de inventarisatiegegevens. Pagina 51: Binnen de weidevogelkerngebieden zijn de collectieven verantwoordelijk voor de weidevogelgegevens. Pagina 53: Gebiedsaanvraag; de aanvraag inclusief onderbouwing die is opgesteld door het collectief in afstemming met de andere gebiedspartijen en wordt ingediend door het collectief. Voor het verkrijgen van

draagvlak

is het naar onze mening van belang

geen gedetailleerde instapeisen

op te nemen voor de kerngebieden of in te zetten op verplichte inrichting. In de nota wordt vaak gesproken over selectiecriteria en maatregelen (Pagina’s 18, 21 en bijlage 2). Met voldoende regieruimte voor een collectief verzandt de nieuwe aanpak niet in gedetailleerde EU controles en kan het collectief gebied specifieke pakketten afspreken met haar beheerders. Het voorgestelde uitvoeringsprogramma biedt de mogelijkheid dit goed uit te werken. Maakt er geen top down uitvoeringsprogramma van, maar steek dat

bottum up

in om de energie van het veld niet te verliezen. Betrek hier direct het ‘

collectieven beraad’

bij, dit zijn de directe vertegenwoordigers van de collectieven. Zij vormen

het scharnierpunt tussen beleid en praktijk

. Zij zijn ook degene die zich inzetten voor

voorlichting, educatie, kennisoverdracht en samenwerking

(pagina 6). Bij de selectiecriteria (bijlage 2) staat dat van de instapeisen kan worden afgeweken als de

BTS aantoonbaar

over 3 jaar meer dan 65% of meer is. Ook dit is de achterdeur naar de voordeur halen en geeft de collectieven te weinig zelfregie. Onafhankelijk ecologisch advies brengt ook weer extra kosten met zich mee. Collectieven, zoals de NFW kunnen aan de achterdeur zelfs ‘striktere’ voorwaarden treffen om de effectiviteit van het weidevogelbeheer te bevorderen. De NFW heeft haar voorgenomen werkwijze beschreven in haar handboek. Zo is de NFW van plan om: Deelname aan weidevogelbeheer alleen toe te staan als de beheerder van binnen naar buiten maait en niet ’s nachts; Elke deelnemer te verplichten deel te nemen met een percentage zwaar beheer; Een verplichte koppeling op te nemen van randenbeheer van minimaal 3 meter bij het pakket legselbeheer; Deelnemers aan zwaarder beheer; pas laten maaien als de beheerregisseur akkoord geeft. In de afgelopen jaren bleek het voorgestelde flexibele beheer minder flexibel dan gewenst en werden de beheervergoedingen bevroren. Zorg voor

marktconforme vergoedingen

, zodat het weidevogelbeheer een volwaardige bedrijfskeuze wordt. Ook hebben

contracten met een langere doorlooptijd

(dan de Brusselse maximale 7 jaren) de voorkeur. Ook dit draagt bij aan het

draagvlak.

Provincie Fryslân wil inzetten op samenhangende weidevogelkansgebieden van minimaal 250 hectare. Waarbinnen

weidevogelkerngebieden

van in totaal 40.000 hectare worden ontwikkeld en ondersteund. Ook deze moeten

minimaal 250 hectare

groot zijn. Wij vinden dit

te strak

en vragen Provinciale Staten hiervan af te wijken als de praktijk dit nodig maakt in

het metapopulatie model

. Wij zien kavelruil hierbij niet al tovermiddel, maar ‘

buren leren van buren’

wel. Daarnaast geeft de oppervlakte van 40.000 hectare een vertekent beeld omdat er daarbinnen ongeveer 20.000 tot 25.000 hectare komt waarvoor een beheervergoeding beschikbaar is. De NFW acht

deze oppervlakte

te beperkt om de weidevogels in stand te houden

en roept Provinciale Staten op haar politieke invloed gebruiken om bij de Tweede Kamer aan te kaarten dat er

meer budget komt voor Agrarisch Natuurbeheer

(in Friesland). De mogelijkheid bestaat om

elk jaar maximaal 15% te moduleren

van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (overheveling van eerste pijler naar de tweede pijler, waarmee de vergroening van de agrarische sector versneld kan worden doorgevoerd.). Op pagina 15 wordt aangegeven dat het pakket legselbeheer tot een verantwoord niveau wordt gebracht, passend binnen het beschikbare budget. Wij pleiten voor

behoud van een vorm van legselbeheer

, om het metapopulatie model goed te kunnen laten werken en de bronlocaties met elkaar te ‘verbinden’. In de nota wordt gemeld dat er

in 2017 wordt geëvalueerd

(pagina 27 en 52). De vinger aan de pols houden is prima, maar mag geen tussentijdse inmenging van de Provincie in de gegeven opdracht aan een collectief zijn. De collectieven krijgen een lumpsum

opdracht voor een periode van 6 jaar

. Afrekenen en de spelregels na 3 jaar wijzigen zou niet terecht zijn en tast het draagvlak aan. Ook geeft de Provincie aan (pagina 27) dat ze

jaarlijks

met betrokken partijen de

weidevogeltrends en kuikenoverleving nauwgezet wil bijhouden

, met extra aandacht voor effectmeting van beheersmaatregelen in het veld. Dit moet

niet

leiden tot het jaarlijks moeten aanleveren van mozaïekplannen en een

jaarlijkse inmenging

van de Provincie om zaken vooraf te beoordelen. Daarmee wordt de collectieve werking teniet gedaan en lopen de kosten op. Het is aan het collectief om met de gebiedspartijen jaarlijks de eigen plannen bij te stellen en te gaan voor een stijgende BTS. De collectieve werking wordt ook ingevoerd om de het agrarisch natuurbeheer

meer kosteneffectief

uit te voeren. Uit de pilot van de Vereniging Noardlike Fryske Wâlden blijkt dat we uitvoeringskosten van 15% kunnen realiseren. Dit is gebaseerd op zelfsturing. Als het vertrouwen wordt gegeven en de kosten kunnen worden teruggebracht naar 10%, dan kan dit budget in worden gezet voor het beheer. Bij de monitoring wordt beschreven dat de

applicatie Beheer op Maat (BOM)

voor alle collectieven beschikbaar wordt gesteld (pagina 45 en 51). Onze ervaringen met BOM zijn dat dit erg arbeidsintensief is, meer leidt tot een administratieve werkelijkheid dan tot praktische toepasbaarheid in het veld. Onze voorkeur gaat er dan ook naar uit dat

het oog en de kennis van de beheerregisseur leidend

is, gecombineerd met een

nieuwe beheer APP

(onder verantwoordelijkheid van de collectieven) waarin het daadwerkelijke beheer wordt geregistreerd voor verantwoording. Uiteraard moet deze beheer APP uitwisselbaar zijn met de nestgegevens APP van de BFVW. Weidevogelgebieden kenmerken zich door openheid en rust. Het is lang niet alleen de intensivering van de landbouw waardoor het biotoop van de weidevogels worden bedreigd. Dorpsuitbreidingen, industriegebieden, wegen en spontane nieuwe compensatie bosjes zorgen ook voor een teruggang van het weidevogelareaal. In de nota wordt voorgesteld dat gemeenten bij ruimtelijke afwegingen, die negatief voor het weidevogelbeheer uitpakken, een normbedrag als compensatie in het

Provinciale Weidevogelfonds

storten (pagina 6 en 14). Wij stellen voor om

dit geld te labelen

en

direct te compenseren in de dichtstbijzijnde weidevogelkerngebied

in overleg met het desbetreffende collectief. Zodat de vogels die ontheemd zijn ook binnen de 2 kilometer opnieuw gehuisvest kunnen worden.

Onze vereniging laat voor u een notitie achter, waarin onze bedenkingen meer uitgeschreven staan beschreven met verwijzingen naar de desbetreffende pagina’s en onze eigen visie daarop. Wij zien met belangstelling uit naar het bijhorende uitvoeringsprogramma van deze nota. Naar aanleiding van onze ervaringen met het ambtelijk overleg vanuit de Provincie hebben we er alle vertrouwen in dat de collectieve werking hierin op een goede wijze gestalte krijgt. Wij vragen u daar mee op toe te zien. Dank voor uw aandacht. Ingrid van Huizen, algemene secretaris Vereniging Noardlike Fryske Wâlden Postbus 24 9250 AA Burgum e-mail: [email protected]

Telefoon: 0511-548596 Mobiel: 06-53612851 Bijlagen: Concept handboek aangepaste versie juni 2014, module weidevogelbeheer – wordt digitaal donderdag aan u nagezonden; Toelichting werkwijze voordeur en achterdeur.

Toelichting werkwijze voordeur en achterdeur

Paragraaf 1.1. uit plan van aanpak professionalisering collectieven. Bron: http://scan collectieven.nl/system/files/documenten/plan_van_aanpak_professionalisering_collectieven_-_20 11-2013.pdf

Inspraakreactie mw L. Zwager namens het college van burgemeester en wethouder van Súdwest Fryslân inzake agendapunt 05 commissie Lân, Loft en Wetter d.d. 11 juni 2014. Geachte leden van de commissie, De gemeente Súdwest-Fryslân heeft een inspraakreactie gegeven op de concept-verordening Romte. Daarin hebben wij aangegeven dat wij vinden dat de nieuwe verordening Romte een aantal zaken te gedetailleerd vastlegt, waardoor minder ruimte blijft voor eigen beleidsvrijheid van gemeenten. In een tijd van bestuurlijke schaalvergroting achten wij het gewenst dat gemeenten juist meer ruimte krijgen voor eigen afwegingen ten aanzien van een goede ruimtelijke ordening. Onze gemeente is qua oppervlakte de grootste gemeente van Nederland, en één van de grote gemeenten in onze provincie. Dit biedt ons de mogelijkheid, en dat mag ook van ons worden verwacht, om ook ten aanzien van grotere projecten, eigenstandig een ruimtelijk beleid te voeren. De verordening Romte zoals die nu voorligt, beperkt gemeenten daarin juist nog meer dan in de huidige verordening. In de nieuwe verordening mogen gemeenten geen windmolens meer opnemen in hun ruimtelijke plannen en kan ook niet meer geanticipeerd worden op projecten die liggen binnen de zoekgebieden zoals beschreven in het provinciaal Coalitieakkoord ( Afsluitdijk, Kop Afsluitdijk en klaverblad Heerenveen) . Daarmee staat de gemeente volledig buitenspel in het nu lopende proces in het kader van Fryslân foar de wyn. Zoals u weet is onze gemeente groot voorstander van een gelijktijdige afweging van de mogelijkheden in het IJsselmeer en op land. Onze wethouder, mw Akkerman, heeft tijdens de hoorzitting over de plannen voor het IJsselmeer, ook betoogd dat onze gemeente bereid is een reëel deel van de provinciale opgave voor zijn rekening te nemen. In het proces in het kader van Fryslân foar de wyn zouden wij als gemeente, als overheidslaag die het dichtst bij de burger staat, graag onze verantwoordelijkheid nemen. De wettelijke bevoegdheid tot het mogen bestemmen van windmolens is daarbij essenti eel. Daarom zijn wij kritisch op deze wijziging van de spelregels. Wij pleiten ervoor de wijziging ten aanzien van het mogen bestemmen van windmolens niet op te nemen in de verordening Romte zoals die nu ter besluitvorming voorligt, maar aansluiting te zoeken bij de wettelijke regels uit de Elektriciteitswet. Op basis van de Elektriciteitswet mogen gemeenten windmolens tot een vermogen van 5 MW opnemen in hun ruimtelijke plannen. Plannen voor windmolenparken of –clusters tot een vermogen van 100 MW mogen gemeenten ook opnemen in hun ruimtelijke plannen. Wanneer gemeenten niet willen meewerken aan deze plannen, kan een initiatiefnemer zich wenden tot de provincie, zo staat in artikel 9 van de Elektriciteitswet. In plaats van de nu voorliggende beperking van de mogelijkheden voor gemeenten om zelf inhoud te geven aan hun ruimtelijk ordeningsbeleid, bepleiten wij juist een verruiming van de mogelijkheden voor gemeenten om windmolens op te nemen in hun ruimtelijke plannen, overeenkomstig het bepaalde in de Elektriciteitswet.

Inspraakreactie Verordening Romte op 11 juni 2014. (concept)

Geachte leden van Provinciale Staten, Mijn naam is Gert Schouwstra, ik ben inwoner van Sneek en lid van de ChristenUniefractie van de gemeente Súdwest-Fryslân. Eigenlijk had onze gehele raadscommissie DSO hier kunnen staan, maar wij hebben vanavond ook een belangrijke vergadering, daarom ben ik alleen gekomen. Ik wil het met u hebben over hoofdstuk 9 van de nieuwe Verordening Romte, wat gaat over windturbines. Dit hoofdstuk gaat geheel over de kop en de kern is nu dat de bevoegdheid om nieuwe windmolens te bouwen, of te vervangen door grotere, over zal gaan van de gemeente naar de Provincie. Alleen de bevoegdheid om bestaande molens te vervangen door molens van gelijke grootte blijft bij de gemeente en dat is dan juist weer iets minder consistent, want hoe wilt u als Provincie en wij als gemeente dan ooit onze saneringsdoelstellingen gaan halen? Súdwest-Fryslân heeft het grootste grondgebied van Nederland en beslaat circa 15% van de provincie. Als gemeente hebben wij een zienswijze op hoofdstuk 9 ingediend omdat wij in 2012, 2013 en 2014 richtinggevende besluiten hebben genomen en ten aanzien van windenergie ons eigen beleid hebben ontwikkeld. Terecht stelt u in de reactienota dat de inhoudelijke bezwaren van onze gemeente zullen worden betrokken in het kader van de provinciale Structuurvisie Fryslân Windstreek 2014. Maar in de reactienota gaat u niet in op uw keuze om nu al de gemeente de bevoegdheid te ontnemen om hier in de toekomst nog besluiten over te kunnen nemen. En zo haalt u met het vaststellen van deze verordening een streep door zorgvuldig vastgesteld beleid waar de burger goed bij is betrokken, een streep door de door ons vastgestelde participatiedoelen en zet u ons beleidsmatig weer drie jaar terug in de tijd. Wij zijn van mening dat de provincie vanuit de reeds bestaande wet- en regelgeving binnen de ruimtelijke ordening al ruim voldoende mogelijkheden heeft om sturend op te treden op het dossier Windenergie. Denk aan een provinciaal inpassingsplan, de provinciale coördinatieregeling, allemaal instrumenten die ingezet kunnen worden wanneer het gemeentelijk beleid faalt, of de gemeente onvoldoende rekening houdt met het algemeen belang. Als gemeente hebben wij zelf trouwens ook de mogelijkheid om een gemeentelijke coördinatieregeling voor windenergie in te stellen. Wij vinden dat gemeenten, en zeker met een omvang als Súdwest-Fryslân, heel goed hun eigen ruimtelijke ordening kunnen regelen. Pas als gemeenten dat niet willen komt provincie in beeld, en alléén indien er sprake is van een groter belang. Dat grotere belang is bij windenergie zeker aanwezig, dat onderschrijven we. Maar Súdwest-Fryslân ligt niet dwars, we willen juist vooruit en hebben ons in onze eigen

Structuurvisie duidelijk uitgesproken. Er is dus geen enkele reden om deze bevoegdheid bij deze gemeente weg te halen. Sterker nog, dit is juist een reden om het bij de gemeente te laten, omdat deze veel sneller kan handelen dan de provincie, zeker wanneer er gebruik wordt gemaakt van de gemeentelijke coördinatieregeling. De gemeente maar ook de provincie moeten op dit moment een pas op de plaats maken om “Fryslân foar de wyn” alle ruimte te geven haar werk te doen. In uw toelichting op blz. 76 van de Veroardening Romte staat: [citaat] ”Aan projecten op het vaste land waarvan beoordeeld kan worden dat deze wel zullen passen binnen het nieuwe beleidskader kan zo nodig, in de periode vóór vaststelling van dat nieuwe beleid en aanpassing van de verordening , worden meegewerkt door middel van een Provinciaal Inpassings Plan. Provinciale Staten beoordelen dan zelf of dat project past binnen het aankomende nieuwe beleidskader.”[einde citaat] Dit laatste is echt een stap te ver en haalt ten onrechte nu de bevoegdheid bij de gemeenten weg. Ik durfde mijzelf de volgende vraag haast niet te stellen: Het zou de Statenleden toch niet om ordinaire macht gaan? Een provincie die zich door nationaal beleid geconfronteerd ziet met een vermindering van taken en dit gaat compenseren door landje-pik bij de gemeenten te gaan spelen. Nee dat kan niet waar zijn. Met verkiezingen volgend jaar in het vooruitzicht, zouden Statenleden zich wel twee keer bedenken om hun eigen partijen zo tegen zich in het harnas te jagen. Maar wat is het dan wel? Een motivering voor het in deze verordening zo ernstig beperken van de gemeentelijke bevoegdheden voor windenergie heb ik nog nergens in het stuk kunnen lezen. De Waarom? -vraag blijft voor ons levensgroot op tafel liggen. Daarom vragen wij u om hoofdstuk 9 niet in deze vorm vast te stellen. Gert Schouwstra & Lieuwe van der Pol – fractie ChristenUnie Jentje Steringa Riejanne Bouma & Bauke van Dijk Klaas Visser Peter Walinga Angeline Kerver – fractie CDA – fractie D66 – fractie FNP – fractie Gemeentebelangen – fractie GroenLinks Johan Langbroek Carla van der Hoek & Ruben Strubbe Jantje Haagsma Hielke Bandstra & Baukje Miedema De 10 Raadsfracties van gemeente Súdwest-Fryslân. – fractie PvdA – fractie SP – fractie Totaal Lokaal – fractie VVD

Inspreeknotitie LTO Noord bij de behandeling van de verordening Romte in de statencommissie Lân, Loft en Wetter op 11 juni 2014

Het bestuur van LTO Noord Fryslân heeft kennis genomen van de reactienota van GS en de aangepaste verordening Romte en constateert een grote mate van overeenkomst in de opvattingen over hoe agrarische bedrijven zich in de toekomst in onze provincie kunnen ontwikkelen. Niettemin zijn er een tweetal punten waarvoor wij op dit moment politieke aandacht vragen.

Normstelling grondgebonden veehouderijen overbodig

LTO Noord deelt de opvatting van GS om in de verordening geen normstelling ten aanzien van grondgebondenheid op te nemen. Bedrijven zijn voldoende grondgebonden wanneer ze beschikken over voldoende grond bij het bedrijf voor ruwvoervoorziening en mestafzet. Wat LTO Noord betreft hoeven daar in de toelichting op de verordening geen cijfers in de vorm van grootvee-eenheden en afstanden in kilometers bij als handreiking aan gemeenten om planregels op te stellen. Die regels vanuit het ruimtelijke beleid zijn overbodig, omdat met Europese afspraken over derogatie en de daaruit voortvloeiende nationale wetgeving grondgebondenheid als bedoeld in de verordening al afdoende wordt geregeld. Productie en afzet van melk kan vanwege mestwetgeving alleen nog worden uitgebreid binnen een sluitende mineralenkringloop op bedrijfsniveau, waarbij voldoende grond een onmisbare factor is en blijft. Handhaving van grondgebondenheid door gemeenten wordt feitelijk dus geborgd door generieke regelgeving.

Archeologisch belang praktischer invullen

De gebieden met zogenaamde “archeologische verwachtingswaarde” zijn wat LTO Noord betreft te ruim bemeten en leveren daardoor in de praktijk onnodig belemmeringen op. Als gevolg hiervan worden agrarische bedrijven te vaak geconfronteerd met duur archeologisch onderzoek, terwijl de noodzaak daarvoor ontbreekt. Intussen is er ambtelijk overleg tussen provincie en LTO geweest, waarbij de intentie is uitgesproken om gezamenlijk tot een meer praktische beleidsinvulling te komen. Voor LTO Noord is het van belang dat er een praktische definitie komt voor wat verstaan wordt onder “normaal agrarisch gebruik” en “beheer van grond”. Niet alle grondbewerkingen zijn namelijk even ingrijpend. We doen de oproep aan de politiek om initiatieven vanuit het bedrijfsleven te steunen om de gebieden met verwachte archeologische waarden te beperken tot de hoogst noodzakelijke. Drachten, 11 juni 2014