Transcript de reportage - Wandelingen door Nederland met Jacobus Craandijk

het mooiste nederland het groene hart
Over jaagpaden, graskades en kwakels
TEKST EN FOTO'S: FLIP VAN DOORN
Wandelen is een luxe. De prachtige
wandelpaden langs de waterwegen
en door de weilanden rond
Montfoort zijn ooit aangelegd om
over te lopen. En dat is heel wat
anders dan wandelen.
Bergen aan Zee, Bergen op Zoom, de Hoge
Berg op Texel: als we de landkaarten mogen geloven, is Nederland een bergachtig landje. Het
mag daarom geen verrassing heten dat ook in
het vlakke Groene Hart een berg oprijst. Een
Sterke Berg zelfs, want de plaatsnaam Montfoort is te herleiden tot het Latijnse Mons Fortis. Zo noemde de bisschop van Utrecht het kasteel dat hij rond 1170 op een oeverwal liet bouwen. Het zal overdrachtelijk bedoeld zijn, de
plek staat niet bekend om zijn duizelingwekkende hoogten. Montfoort groeide uit tot een
stad van strategisch en economisch belang en
draagt daar nog veel sporen van, al overleefde
van het kasteel alleen de voorburcht.
Snelwegen en spoorlijnen doen Montfoort
28
ZATE RDAG 1 5 F E BRUA R I 2 0 14
niet aan. Het stadje ligt in de even weelderige als
bedreigde luwte van het Groene Hart waar van
oudsher waterwegen belangrijk zijn. De Hollandse IJssel is veel breder dan het pad erlangs.
Een voormalig jaagpad is het, aangelegd ten
dienste van de scheepvaart in de tijd dat mensen
niet wandelden maar liepen en schepen voorttrokken. Wandelen is een merkwaardige luxe
die we ons pas in de laatste 150 jaar zijn gaan
permitteren. Dat realiseer ik me andermaal
wanneer de route de oever van de Hollandse IJssel verlaat en rechtsaf het land in verdwijnt.
}
‘Quade wiven’ moesten
een rondje rond de
stadswal met een
schandsteen om de nek
Hoewel eerst wat zompig, blijkt het een ideaal
wandelpad. Breed, iets verheven boven het omliggende land, gestoffeerd met het groenst verkrijgbare gras en ver weg van al het andere verkeer. Toch is deze Engherkade nooit aangelegd
om wandelaars te plezieren. Het is een eeuwenoude waterkering, waar boeren dankbaar gebruik van maakten om naar de stad te lopen.
Aan mijn rechterhand staan de sloten haaks
op de kade, aan mijn linkerhand lopen ze er parallel aan. Rechts is het waterpeil in de sloten
hoger dan links. Rechts ligt de Polder Schagen
en Den Engh, links de polder Snelrewaard en
Zuid-Linschoten. De Engherkade voorkomt al
sinds jaar en dag dat het water uit de hoger gelegen polders de lagere gebieden overstroomt.
Aan weerszijden van de oude graskade ontvouwt zich een open en groen landschap, leeg
en laag. De torens van Oudewater pronken in de
verte, recht vooruit benemen de bomen van
landgoed Linschoten me de blik op Woerden.
Hazen kiezen het hazenpad, rennen weg alsof
ze tikkertje spelen, buitelen door het veld. Bij
een hek markeert een wolk veren een plaats de-
12 km
A12
Linschoten
Engherkaderoute
wandelroute
P
bushalte
P
parkeerplaats
ND
G
GH
EN
B
I JS SEL
SE
L
A
TEN
L I N SCHO
WE
DA
AART
ORTSE V
AL
GE
H
OL
ER
POLDER
MONTFO
IN
POLDER SCHAGEN
EN
LAN
.
RE
Huis
Linschoten
Jacobus Kraandijk
KA
SNELREWAARD
Montfoort
DEN ENGH
EN
Bedrijventerrein
IJsselveld
ZUID-
B
P
Kasteel
Montfoort
28
N2
04
N2
lict: een buizerd heeft hier een vogeltje verschalkt. Onschuld veinzend draait hij even verderop zijn rondjes door het blauw.
Tientallen keren eerder moet ik een kwakel
overgegaan zijn, vandaag doe ik dat voor het
eerst bewust. Een informatiebord leerde me zojuist dat al in 1367 werd bepaald dat de trekschuiten op de Lange Linschoten geen hinder mochten ondervinden van lage bruggen. Daarom voeren hoge, smalle houten voetgangersbruggen,
oftewel kwakels, naar de overkant van het riviertje. Weer een oud jaagpad. Het rechtlijnige
weideland aan de overkant, waar ik net nog liep,
steekt scherp af tegen de zorgvuldig aangelegde
slingerpaden in de Engelse landschapstuin van
Landgoed Linschoten.
“Dit huis draagt geheel het karakter van de
deftige huizinge uit de laatste helft der 17de
eeuw. Het ziet er schilderachtig uit, gelijk het
daar ligt als in eene lijst gevat door de forsche
stammen en de trotsche kruinen der beuken en
linden.”
Die laatste regels zijn niet van mij. In 1874
wandelde Jacobus Craandijk hier. Deze pionier
van het wandeltoerisme was een van de eerste
DE
Met de acht delen van zijn
'Wandelingen door Nederland
met pen en potlood' legde
Craandijk de basis voor het
Nederlandse wandeltoerisme.
Tijdens de Fiets- en
Wandelbeurs, op 1 en 2 maart
aanstaande in de RAI in
Amsterdam, houdt schrijver en
journalist Flip van Doorn een
lezing over Jacobus Craandijk
en wandelt een eindje met hem
mee. Kijk voor het complete
lezingenprogramma op
www.fietsenwandelbeurs.nl.
horeca
M
A.
De Engherkaderoute is een
gemarkeerde ANWB-wandeling
van 12 km door het
weidegebied tussen Montfoort
en Linschoten.
start /einde route
500m
©Trouw
LINSCHOTEN
Nederlanders die voor zijn genoegen ging wandelen in een tijd waarin dat nog een ongekende
luxe was. En hij schreef over zijn wandelingen,
boeken vol. Ik tref hem bij het landgoed en wandel een eindje mee. Linschoten zelf vindt Craandijk niet bijzonder, kennelijk waren er in zijn
tijd meer van zulke pittoreske dorpjes. Over het
Kadepad, een volgende graskade, wandelen we
Linschoten uit. Aan de kade doemt weer een
kwakel op. Zo gaat dat, plotseling zie ik ze overal. Voor eventjes neem ik afscheid van Craandijk.
Ik ga rechtdoor. Hij nam destijds het pad 'over de
plankjes', waarover boeren dwars door de weilanden via planken over de sloten naar Montfoort liepen. De straatnaam Plankjesland herinnert er nog aan. Routebordjes leiden mij langs de
Montfoortse Vaart, terug naar mijn vertrekpunt.
Montfoort wandel ik binnen zoals het hoort,
door de stadspoort. In het naastgelegen stadscafé Het Oude Stadhuis kan niemand mij vertellen
waarom aan het poortgebouw twee zware stenen aan kettingen hangen. Gelukkig heb ik het
wandelverslag van Craandijk nog in mijn binnenzak. Hij leert me dat 'quade wiven' in 'den
goeden ouden tijd' dergelijke schandstenen
moesten dragen.
Roddel, scheldpartijen en kwaadsprekerij werden in die goede oude tijd adequaat bestraft: een
rondje langs de stadswal met een schandsteen
om de nek.
Ik veroorloof me een ontspannen wandeling
door de prachtige oude stad, op aanraden van de
wandelpionier: “Liefhebbers van oude geveltjes,
met hun bevallige lijnen en geestige tinten, kunnen te Montfoort overvloedig hun gading vinden.”
meer wandelen en fietsen op trouw.nl/natuurtochten
Trouw T I J D
29