Transcript De Surinaamse link met Ella Fitzgerald - NRC

De Surinaamse link met Ella Fitzgerald - NRC Handelsblad - Blendle
14-11-14 09:17
13-11-2014
De Surinaamse link met Ella
Fitzgerald
Denise Jannah zingt Ella Fitzgerald
De laatste jaren van haar leven werd zangeres Ella Fitzgerald verzorgd door de
vrouw van de legendarische Surinaamse zanger Eddy Banket. Denise Jannah, die
Fitzgerald speelt, zocht hem op.
DOOR RUDIE KAGIE
Tijdens de voorbereidingen van haar eerbetoon aan Ella Fitzgerald kreeg zangeres Denise
Jannah een tip die het onderwerp van de voorstelling plotsklaps binnen handbereik bracht.
Eddy Banket, die naam kende ze toch? Jawel, zoals iedere Surinaamse veertigplusser groeide ze op met de vierstemmige vocalen van de Surinam Golden Gate Boys, van 1949 tot 1978
het meest toonaangevende ensemble dat de West ooit voortbracht. Het kwartet was ongekend populair op vaderlandse bodem en als zodanig dagelijks op de radio en wekelijks op de
televisie. De ingebruikneming van een nieuwe bauxietmijn in Moengo of een deftige ontvangt in het gouverneurshuis in Paramaribo was nauwelijks denkbaar als de Boys de boel
niet kwamen opluisteren. Het repertoire varieerde van pittige kaseko tot beschaafde gospel,
meestal in het Surinaams, soms in het Nederlands, zoals het aandoenlijke Het gehandicapte
kind, dat in 1969 uit de pen vloeide van oprichter en bandleider Banket, die op de elpee de
solopartij met zijn hoge tenorstem voor zijn rekening nam. De single Een heel klein huisje
met een tuintje werd ook in Nederland een hit.
De Surinaamse achterban in de Bijlmer wist twee jaar geleden te melden dat de legendarische Eddy Banket alive and kicking in de Verenigde Staten is. Het zou om diverse redenen interessant voor Denise Jannah kunnen zijn om zich met deze artiest in verbinding te
stellen, niet in de laatste plaats vanwege zijn huwelijk met de Amerikaanse verpleegster
Doris Sinclair.
Als iemand het fenomeen Ella Fitzgerald tot achter de komma kan doorgronden, dan is
het Doris. Ze verzorgde en verpleegde de First Lady of Song (1917-1996) in de laatste drieënhalve, kommervolle jaren van haar leven, twaalf uur per dag, vijf dagen per week. Die intensieve omgang maakte het echtpaar Banket-Sinclair gaandeweg een beetje tot familie
van de ongehuwde vedette. Nu er een beroep op hun expertise werd gedaan, popelden ze
https://blendle.nl/i/nrc-handelsblad/de-surinaamse-link-met-ella-fitzgerald/bnl-nrc-20141113-1436941
Pagina 1 van 4
De Surinaamse link met Ella Fitzgerald - NRC Handelsblad - Blendle
14-11-14 09:17
om hun inzichten en ervaringen te delen met Denise Jannah.
Eddy Banket (82) pareerde haar toenadering per e-mail guitig op zijn Surinaams: „Bigi
Godi, Nanga Gado Blesi!” Hij meldde dat zijn echtgenote en hij in de startblokken stonden
om te helpen dat de voorstelling een succes zou worden, al kwam geen antwoord op de
vraag of La Fitzgerald ooit de fanmail van jeugdige bewonderaarster Denise Jannah had
ontvangen. ‘Miss Ella’ (zoals het personeel haar noemde) placht zich ’s morgens rond elf
uur met de verse post in haar schrijfboudoir terug te trekken. In de negentig minuten die ze
daar doorbracht, beantwoordde ze brieven die daarvoor in aanmerking kwamen. De rest
verdween in een rieten prullenmand, niet in het archief.
Na het uitwisselen van diverse mails kwam het telefonisch contact tussen Utrecht en
Los Angeles op gang. „Vooral Doris gaf me details die me hielpen om me nog beter in de rol
van Ella in te leven”, vertelt Jannah. „Niet dat ik van plan was om op het podium de intonatie en bewegingen van Ella na te bootsen. Dat zou een karikatuur van haar maken, terwijl ik
tot haar wil doordringen en haar wil begrijpen. Leven betekende voor haar: zingen, zingen,
zingen, met of zonder publiek, altijd en overal. Zelfs met de dood in de ogen bleef ze dat
doen. Op zeker moment zei Doris tegen me: you sound like Ella reincarnated. Niet dat ik
dat zelf vind, maar het ontroerde me hevig dat zij iets Ella-achtigs in mijn stem herkende.
Dat ontroerde me.”
Ook theatermaker, scriptschrijver en regisseur Jörgen Tjon A Fong bespeurde een gelijkenis tussen beide zangeressen. „Tijdens een repetitie flapte Jörgen er ineens uit: Denise,
jij spéélt niet dat je Ella bent, toen je begon te zingen wérd je Ella!’”
Rrring. Is this mister Eddy Banket? „Spréékt!”, klinkt het met een tropisch rollende r
aan de andere kant van de lijn. De Golden Gate Boys in Suriname hadden er flink de pest in
toen hij in 1978 met stille trom naar de VS vertrok. Op uitnodiging van de Amerikaanse
ambassade in Paramaribo zou hij in New York Caraïbische compositieleer gaan onderwijzen, maar van dat voornemen kwam niets terecht. Al gauw was hij tot na middernacht bezig met boekhoudklussen, het vak waarmee hij tot dan toe zijn brood had verdiend. Wat is
hij blij dat een neef hem aanmoedigde om de oversteek naar Californië te wagen. In 1981
vestigde hij een financieel adviesbureau in Los Angeles, een jaar later huwde hij Doris en
kort daarna leidde hij bovendien een mannelijk gospelkwartet, G2LE Testimony, waarmee
hij ooit samen met Denise Jannah op tournee hoopt te gaan.
Hij herinnert zich haar als de zanglustige dochter van dominee Zeefuik. De vergelijking
met Ella Fitzgerald verbaast hem niets: „Ik proef bij haar dezelfde drive, dezelfde spirit, dezelfde bescheidenheid.”
Wacht, daar komt Doris Sinclair Banket (74) aan de telefoon. Ze zegt dat de biografen
die haar werkgeefster zaliger een eenzame, vreugdeloze dood lieten sterven het verkeerd
hadden. „De laatste vijf jaar van haar leven trad ze niet meer op. Ze was vrijwel blind. In
1993 werden haar beide onderbenen geamputeerd, ze kwakkelde met haar hart, ademhalen
https://blendle.nl/i/nrc-handelsblad/de-surinaamse-link-met-ella-fitzgerald/bnl-nrc-20141113-1436941
Pagina 2 van 4
De Surinaamse link met Ella Fitzgerald - NRC Handelsblad - Blendle
14-11-14 09:17
ging moeilijk, drie middagen per week moest ik met haar naar een kliniek voor nierdialyse.
Toch bleef ze zingen, thuis, in de auto, in het ziekenhuis. Met verjaardagen, Kerstmis of
Thanksgiving zong ze tussen de schuifdeuren duetten met Eddy. Ze hield van mensen om
zich heen. Als ik iets van haar geleerd heb, dan is dat wilskracht, opgewektheid en levenslust. Op 16 juni 1996 wilde ze ’s middags in de tuin genieten van het weer, het groen en de
vogels. Toen ik haar naar binnen reed, draaide ze zich naar me om en zei: ‘I’m ready to go
now’. Dat waren haar laatste woorden.”
Ella Fitzgerald (1917-1996), jazz-zangeres Meer dan veertig miljoen
platen verkocht
Ella Fitzgerald wordt vanwege het bereik van haar stem (vier octaven), expressief vermogen
en talent om te improviseren (‘scatting’) tot de grootste vocalisten uit de jazzgeschiedenis
gerekend.
Ruim een halve eeuw stond ze aan de top. Ze won 18 keer de populariteitspoll van het
Amerikaanse jazzblad Down Beat, ontving 13 Grammy Awards, aan het einde van haar loopbaan toucheerde ze 100.000 dollar voor een concert en ze verbond haar naam aan 5 eredoctoraten en 198 albums. Ze verkocht meer dan veertig miljoen platen.
Hoewel ze na drie mislukte huwelijken en een broze gezondheid niet voor het geluk
leek voorbestemd, vertolkte ze bij voorkeur liedjes over de mooie kanten van het leven. Ze
zong over liefde en geluk, zelden over tegenslag of ontrouw. Zoals een criticus vaststelde:
„De stem van Billie Holiday ruikt naar azijn, die van Ella Fitzgerald smaakt naar honing.”
De vijf beste albums
1
Ella Fitzgerald Sings The Cole Porter Songbook (1956)
Dubbelalbum. Onverwoestbare meesterwerkjes als A Kick Out Of You en Too Darn Hot
werden beroemd dankzij Sinatra, maar Ella zong ze eerder en beter.
2
Ella Fizgerald Duke Ellington The Stockholm Concert 1966 Zangeres en bigband maken er
een knallend feest van. Daar had je bij willen zijn.
3
Pure Ella (1950 en 1954)
Dubbel-cd met de albums Ella Sings Gershwin (’50) en Songs in a Mellow Mood (’54). Intiem en ingetogen, met Ellis Larkins op piano.
4
Ella and Louis (1956)
De meisjesachtige allure van Ella contrasteert fraai met die van de weerbarstige Louis
Armstrong.
5
https://blendle.nl/i/nrc-handelsblad/de-surinaamse-link-met-ella-fitzgerald/bnl-nrc-20141113-1436941
Pagina 3 van 4
De Surinaamse link met Ella Fitzgerald - NRC Handelsblad - Blendle
14-11-14 09:17
Fine and Mellow (1977)
De cd verschaft wat de titel belooft. Ideaal voor late avond, goed glas en open haard.
https://blendle.nl/i/nrc-handelsblad/de-surinaamse-link-met-ella-fitzgerald/bnl-nrc-20141113-1436941
Pagina 4 van 4