Transcript Presentatie Rien Herber

10/06/14
Gasvondst Slochteren-1 (1959)
Bevingen
in Groningen
–
Wat is er
aan de hand?
Rien Herber
Loppersum, 5 Juni 2014
Rotliegend Zandsteen Reservoir
NL Gas Productie
Slochteren
Groningen
Offshore
Land
Offshore
Land
Source: EBN 2010
Bron: SPB Atlas, 2011
Nederland – 250 miljoen jaar geleden
Continenten 250 miljoen jaar geleden
30° N!
250Ma!
60˚N
0˚
0º!
60˚S
C. Scotese !
C. Scotese !
6!
1
10/06/14
Woestijn Afzettingen
Groningen Gasveld – Noord-Zuid Sectie
0
1 km
2 km
Goed gesorteerde, afgeronde
zandkorrels
Groningen Gasveld – Top Reservoir
3 km
Groningen: het grootste gasveld in NW Europa
Kerngegevens:
•  Oppervlak: 862 km2
•  Diepte: ca 3 km
•  Initiële reserves: 2875 x 109 m3 (BCM)
•  Resterende reserves: 750 x 109 m3 (BCM)
•  Gas kwaliteit: CH4 81.2%
N2 14.3%
CO2 0.9%
•  Aantal boorputten: 333
•  Productie locaties: 29
•  Aanvang productie: 1963
•  Piek Jaar Productie: 88 x 109 m3 (1976)
•  Piek Vermogen: 2900 GW
10!
Groningen Gasveld – Top Reservoir
Rotliegend Zandsteen
A.  In boorkern
B.  Onder de microscoop
2
10/06/14
Differentiële Compactie en Breuken
Rotliegend Reservoir – Drukgedrag van Putten
Gas Productie
Gewicht van
Bovenliggend Gesteente
P/Z (bar)
(druk 700-900 bar)
cm’s
gas reservoir
250m
Initiële druk: 300-350 bar
Productie (miljard m3)
Bron: NAM, 2012
Seismiciteit en Reservoir Compactie
•  Seismiciteit voornamelijk waargenomen boven een bepaalde compactie grenswaarde
Bodemdaling
•  Beneden deze waarde lijkt compactie vrijwel zonder seismiciteit te verlopen
km
(2012)
km
Source: NAM, 2013
Source: NAM, 2013
Groningen – Breukpatroon in het Reservoir
km
Breukpatroon
en
Lokatie Bevingen
km
Source: NAM 2013
Source: NAM, 2013
3
10/06/14
KNMI Seismometer Netwerk
Lokalisering van Hypocentra van Groninger Trillingen
SW
NE
0 0.5 1
2
Depth
-0.0 km
3 km
Boorgat Stations
1 km-1.0 km
Accelerometers
2 km-2.0 km
Zechstein Salt
-2.5 km
Top Zechstein
Rotliegend
km
3 km-3.0
Top Rotliegend
2 km
Source: Dost 2012
Bron: NAM, KNMI, 2003
KNMI Seismometer Netwerk
Uitbreiding Meetnetwerk
in
2014
Boorgat Stations
Accelerometers
Source: Dost 2012
Bron: NAM, 2014
Huizinge Beving, 16 Augustus 2012
Vergelijk Huizinge Bevingen 2009 (M = 2.7) en 2012 (M = 3.6)
2009
Horizontaal - X
Horizontaal - Y
Verticaal
Versnelling (cm/sec2)
Versnelling (cm/sec2)
Gemeten Versnelling op meetstation Middelstum-1
Horizontaal - X
Horizontaal - Y
Verticaal
2012
Horizontaal - X
Horizontaal - Y
Verticaal
Source, KNMI 2012
Source, KNMI 2012
4
10/06/14
KNMI Vragenlijst op Internet
Seismische Intensiteits Schaal (EMS-98)
Intensiteit
Versnelling
(cm/s2)
<1
1-2
Effect
Beschrijving
I
II
Niet gevoeld
Zelden gevoeld
III
2-3
Zwak
IV
3-6
Alom
waargenomen
V
6 - 15
Sterk
Lichte Schade
Wordt door niemand gevoeld; alleen seismografische registratie
Wordt alleen gevoeld door sommige mensen in rust binnenshuis; meestal op
bovenverdiepingen van gebouwen
Wordt gevoeld door beperkt aantal mensen als een licht zwaaiend of bevende
beweging; waarneembaar schudden van voorwerpen
De beving wordt binnenshuis door velen waargenomen, buitenshuis slechts
door enkelen; Sommigen worden gewekt uit hun slaap; Het trillingsniveau kan
beangstigend zijn; Ramen, deuren en vaatwerk rammelen; Hangende
voorwerpen beginnen te zwaaien; Geen schade aan gebouwen
De beving wordt binnenshuis door de meeste mensen gevoeld, buitenshuis
door velen; Velen worden gewekt uit hun slaap; sommigen rennen naar buiten;
Delen van gebouwen trillen; de meeste voorwerpen staan/hangen aanzienlijk
te zwaaien; Vaatwerk en glaswerk rammelen; de vibraties zijn sterk;
Topzware voorwerpen vallen om; deuren en ramen zwaaien open en dicht
Wordt door iedereen zowel binnen- als buitenshuis gevoeld; meeste mensen
binnenshuis worden bang en rennen naar buiten; voorwerpen vallen van de
wand; Lichte schade aan gebouwen bv scheuren in pleisterwerk
Meeste mensen rennen naar buiten; meubels verschuiven en voorwerpen
vallen van stellingen; vele gebouwen hebben lichte tot aanzienlijke schade;
scheuren in muren en omvallende schoorstenen.
Algemene schade aan gebouwen; zwakke bouwwerken gedeeltelijk vernield
Vele gebouwen zwaar beschadigd; algemene schade aan funderingen;
ondergrondse pijpleidingen breken
VI
15 - 30
VII
30 - 60
Schade
VIII
IX
60 - 160
160 - 300
Vernielend
Verwoestend
!
EMS = European Macroseismic Scale
Huizinge Beving – Intensiteit
16 Augustus 2012
Site Respons hangt af van Bodemsamenstelling
Eemshaven
Delfzijl
Vsh 2000 – 3000 m/s
Vsh 100 – 200 m/s
Groningen
Source: KNMI 2013
Source: Deltares, 2014
11 Studies verzocht door de Minister of Economische Zaken
Bodemkaart Groningen
Kabinets Besluit
5. Bepaling Mmax
6. Alternatieve Prod. Methode
7. Gas Kwaliteit Conversie
Eemshaven
8. Financiële Effecten
9. Leverings zekerheid
Delfzijl
1. Preventieve Maatregelen
2. Quick Scan
3. Intensiteit & schade bij Mmax
Groningen
4. Invloedsfeer Mmax
Schade inventarisatie + herstel
11. Rol Ombudsman
10. Waardedaling huizen
Bron: Alterra, 2006
Bron:&Ministerie&van&Economische&Zaken
5
10/06/14
Workshop on Fragility of the Built
Environment in Groningen
Voorspelde Compactie voor 2014 - 2017
Kabinets Besluit – Productie Vermindering
Alle Clusters Produceren
5 Clusters Produceren op 20%
Jaarlijkse Productie (BCM)
Compaction (m)
5 Clusters
rond Loppersum
andere clusters
10 km
10 km
Productie locaties met gereduceerde productie
Andere productie locaties
Source: NAM, 2014
Satellitet locatie
Source: TNO, 2014
Gas pijplijn
31
Druk Verschil
2014 – 2017
met 5 Clusters op 20%
Voorspelling Maximum Magnitude
(alle clusters produceren)
Periode
Maximum Magnitude
Drukverschil
(bar)
10 km
Source: TNO, 2014
Bron: NAM, 2014
Versnellingscontouren
Gasproductie en Consumptie in Nederland
2% kans op
overschrijding in
komende 10 jaar
Slochteren
Gas Consumptie
(41.5 BCM)
industrie
Offshore
centrales
huishoudens
Land
tuinbouw
overig
2050
Bron: Platform Nieuw Gas 2008
Bron: EBN 2010
Bron: ARUP, 2014
6
10/06/14
7