Transcript de-waterstand-op-het-zwarte-water-bij

DE WATERSTAND OP HET ZWARTE WATER
B I J ZWARTSLUIS
door Prof. T h i j s s e
Nota n r . 151
'
..I
,,
......
.{r:zny '
. . . . . ,* .
. . . .
.
.*t$
'
DE WkTl3RST.4ND OP HET ZWARTE WATER E I J ZWARTS?.UIS.
i'
.
.....-,p ..
. . . . ..
'-
'
. . . . . .
. . . . . . . .. . . . . . . .
.. . . . . . . . . .
.. .. .. . . .
. . I
. . . . ... ... ..
. . . .
gende f a c t o r e n .
. I . Het p e l 1 van h e t I J s s e l m e e r -(gemiddelde o v e r h e t c s h c e l e
OPT : r v l a k )
:
I
De w a t e r s t a n d t e Z w a r t s l u i s wordt b e h c e r s c h t door dc v o l -
.
2. Het v e r v a l k s s c h e n Z w a r t s l u i s en den mond van h e t v c r l c n g -
do Zwarte 'Fatzr b i j d e Ramspol t e n g e v o l g c van den a f v o e r
van Zwarte Water on k a n a a l B l o k z i j l
- Icadoe?on.
3. H e t v d 2 d e f f e c t t u s s c h e n h c t o ~ w a a i ? r g s c e n t r u mvan h e t
t
LJS-
selrnecr an Z w a r t s l u i s .
A 1 d e z e f a c t o r e n hangcn a f van h e t s t a d i u m , wa:lrin
de
u i t v o c r i n g van de Zuiderzscwcrkcn z j c h b s v i n d t .
...
I n h c t volgende z a l v o o r a l d s a a n d a c h t .>~ordengewi j d aan
den t o e s t a n d , d i e o n t s t a a t , tvanncer d e z e werkcn gehe.c-1
ZiSP
v o l t o o i d . Het I J s s e l m e e r s t r e k t z i c h dan u i t t u s s c h e n den
a f s l u i t d i j k en den r l i j k van de Z u i d c l i j k e p o l d e r s van b o z c i dcn d c . g e t e l . n a a r E n k h u i z r x ; h e t s t a a t i n ol?c:n verbj.nding nsf
d o s t r o o k w a t c r l a n g s dc .G.e l. d e. r s c h
-
Utrechtsche kust t c t
u u i z e n , h e t Ecmrn~cr, en h e e f t t e z a m e n met d i t nEer ecn opperv l a k van 1300 km2.
b r o n n c n , di;. h e t watcrbezwaar 'Lcv;.rzn,
hcbben dozslfdc. ~ % c ; r k t a
c l s t h a n s ; d i t i s ook h c t g ? v a l mct
dcn I J s s c l . Op d e I J s s e l k a .n. a. l. i.s a t i c o f d e r g c l i j k e i s
gerekend.
.
(lug
ni?t
.
1. Het I J s s e l m e o r n e i l .
In den w l n t s r , t u s s c h c n b e g i n O c t o b c r en
h c g l n Aorii,
wordt h e t I J s s e l m c e r zoo m
o g c. l. i j k a f g e s ~ u i . 6t o t 40 cm o n d e r
. .
5.A.P.
E c r h a a l d e l i i k o v. e. r t .r c .f t . h c t watcrbczv~a:r de c a p a c i t e i t
1
van de l o o z i n g ; h e t gewenschte p e i l wordt dan o v e r s c h r e d e n . ,
De duur van een d e r g e l i j k e o v e r s o h r i j d i n g ' i s i n den r e g e l
verscheidene dagen, v e e l a l e e n i g e weken. Ongeveer i n de h e l f t
van a l l e w i n t e r s wordt N.A.P.
n i e t b r e i k t ; b i j een hoogst
ongunstige combinatie van o n g u n s t i g e omstandigheden wordt d i t
p e i l met eenige decemeters overschreden. B i j een h y p o t h e t i s c h
g e v a l , waarin h e t g r o o t s t e bekende waterbezwaar zou samentreff e n met de l a n g s t bekende p e r i o d e van gestremde l o o z i n g , zou
h e t gemiddelde meerpeil e e l & j e t s meer dan een meter boven
N.A.P.
komen. De kans h i e r o p i s e c h t e r u i t e r s t g e r i n g : n i e t
•
g r o o t e r dan eens i n verscheidene duizenden jaren.
D e kans op h e t optreden van minder hooge standen wordt
u i t g e d r u k t i n een f r e q u e n t i e d i a g r a m ( f i g u u r 2).
D i t diagram
kon n a t u u r l i j k n i e t r e c h t s t r e e k s u i t waarnemingen worden sarnengesteld, daar h e t g e l d t voor een t o e s t a n d , d i e nog n i e t
verwezen1i;jkt i s . Het moest dus worden a f g e l e i d u i t de waarnemingen, d i e z i j n . geschied i n de p e r i o d e na de a f s l u i t i n g vsr.
de Zuiderzee op 2 8 Mei 1932. H e t I J s s e l m e e r was t o e n 3500 km2
g r o o t ; n a de s l u i t i n g van den d i j k van den Noordoostpolder
op 13 December 1940 nog 3000 km2. Tot September 1938 werd
s t r e e f d n a a r een p e i l van 13 cm onde= N.A.P.,
daarna w a s de
waterstand i n den r e g e l hooger. N a 15 Mei 1940 was h e t gewenschte p e i l 15 t o t 20 cm onder N.A.P.
t o t i n October h e t
meer t o t h e t d e f i n i t i e v e w i n t e r p e i l werd a f g e l a t e n . I n verband met de dijkwerken van den Noordoostpolder i s h e t a f l a t e n
halverwege g e s t a a k t . Een p e r i o d e van groot waterbezwaar maakt e , d a t h e t meer n i e t vddr Kerstmis 40 cm onder N.A.P.
Voor de periode 1 Jan. 1933
- 31 Dec.
stand.
1939 z i j n de f r e -
q u e n t i e s van de v e r s c h i l l e n d e waterstanden g e t e l d . Pverwogen
i s , welke veranderingen aan d& zoo verkregen l i j n moesten wor'
den aangebracht om rekening t e houden met h e t k l e i n e r e opDerv l a k en h e t andere p e i l . D e : - l i j n vaq f i g u u r 2 i s
op grond hie:
van t e beschouwen a l s de meest w a a r s c h i j n l i j k e voor den toekoss t i g e n . toestand.
D a t er.-.oak, hoewel. b e t r e k k e l i jk zel:dzaam, waterstanden
voorkomen, meer dan 40 cm onder N . A . ~ .
, wordt
. .
voornamelijk var
o o r z a a k t door. h e t f e i t , d a t de p e i l r e g e l i n g nimme'r volmaakt
kan z i j n . : Laat men, w i l l i c h t i n verband met een naderende dep r e s s i e , Ben of twee digen s t e r k s p u i e n , dan kan h e t p e i l
eenige c e n t i m e t e r s t e l a a g z i j n , e e r dat.bekend i s .
Een o$ereenkomstige li jn -k.an worden. ,gemaakt voor de Zomer!
rnaanden. ~ e nta g e s t r e e f d e p e i l i s dan 20cm onder N.A.P.;
in
droge t i j d e n z a l men h e t e c h t e r l a t e n zakken, omdat men voor
de om'iggende landen een g r o o t e r quantum beschikbaar s t e l t
dan h e t waterbezwaar van h e t meer bedraagt. Overschrijden van
h e t gewenschte p e i l komt i n mindere mate voor dan i n den .#in-
t er.
De hooge standen komen voornameli jk i n weinige , aangeslot e n perioden voor. Twee p r o c e n t , dus 80
l i g t boven N.A.P.
100
?
i
uren per winter
uen moet d i t zoo o p v a t t e n , d a t ongeveer om
h e t andere j a a r 6611, gemiddeld twee maal zoo l a n g e o v e r s c h r i j d i n g o p t r e e h t en een hoogst enkele k e e r tvree o v e r s c h r i j d i n g e n
i n Bkn w i n t e r . De hoogte van den t o p v a r i e e r t van enkele c e n t i meters boven N.A.P. t o t + 4.0 cm, e e n s i n ecn.ige t i e n t a l l e n jaen/
r e n , c 8 0 cmi minder dan 66nmaal i n de duizend jaar.
2. H e t v e r v a l Z w a r t s l u i s
- Ramspol.
Vddr den am l e g van den Nomrdoostpolderdijk was d i t verv a l geconcentreerd In h e t Zwarte 'Rater. Bet was ongeveer wen-
r e d i g aan de t w e e d e macht van de door d i t w a t e r afgevoerde
waterhoeveelheid en werd k l e i n e r , naarmate de b u i t e n w a t e r s t a n t
was.
hooger en h e t doorstroomingsprofiel d u s g r o o t e r
I
Na h e t a f s l u i t e n van den normalen afvoerweg
door h e t t e ..
.
genwoordige gebied van den Noordoostpolder b l e e f een geul over
d i e van Z w a r t s l u i s l o o p. t. door h e t zoogenamde Zwarte Meer en
door den z e e r nauwen doorgang t u s s c h e n den p o l d e r d i j k en de
Ramspol uitkomt i n h e t I J s s e l m e e r , d a t b i e r z e e r ondiep i s .
Het vermogen van dezen weg was zoo g e r i n g , d a t b i j afvoeren
van eenige b e t e e k e n. i s . een o n t o e l a a t b a a r hoog p e i l t e Z w a r t *
.
,..
s l u i s zou o n t s t a a n .
Verruiming was dus n o o d z a k e l i j k . Deze i s zoodanig ontworpen, d a t h e t p e l 1 t e Z w a r t s l u i s l a g e r zou z i j n dan vddr
de a f s l u i t i n g d e r Zuiderzee gemiddeld onder g e l i j k e meteoro.
.
l o g i s c h e omstandigheden workwam. Het benedenste d e e l van h e t
Zwarte Water wordt daartoe over een b r e e d t e van 75 t o t 80 m
v e r d i e ~ tt o t N . A . P .
-
5,00 m. Door een opening i n den zuide-
li jken leidam van h e t Zwolsche Diep o n t s t a a t e e l mime ver-
binding met h e t Zwarte M,er,
waarin over de geheele l e n g t e
QPn
vaargeul i s gebaggerd met een bodembreedte van 150 m en een
d i e p t e van N . A . P .
-
3,50 m. B i j de e n g t e van de Ramspol s p l i t s t
de geul zL c h i n h e t Ramsdiep, d a t voor de scheepvaart d i e n t
-
en 70 m breed i s met een bodemdiepte
van N . A . P .
3.10
m en
,
geul
de stroomgeul de Rams=,
breed 165 m met een bodemdiepte van
.-
N.A.P.
-
-
3,50 m , door10,opende t o t de d i e p t e l i j n van N . A . P .
2,20 m i n h e t IJsselmeer.
Berekend i s h e t v e r v a l a l s f u n c t i e van den a f v o e r n a a r
.
.
..
.. ...
h e t I J s s e l m e e r en van den w a t e r s t a n d
in
.dat meer ' ( f i g u u r 3).
Hierbi j i s eenmaal o n d e r s t e l d , d a t h e t waterbezwaar t e n deel e b e s t a a t u i t h e t u i t g e s l a g e n water van de gemalen aan h e t
k a n a a l van B l o k z i j l ( E t t e l a n d s c h e Kolk en d e V o o r s t ) . Het an... .
.
.
. .. , .
' . S f
d e r e diag-r-r.? g e l d t Goor h e t g c v a l , d a t deze gemalen n i a t wer-
..
ken. P e r i o d e n van g r o o t w a t e r b e z w a s r van ' h s t Zwarte ?Inez- z i jn
... . ..
meestal e e n i R e dagen l 2 n g . Z i j z i j n n i e t door d i r e c t e metingen
v a s t g e s t e l - d ; de gegeve-7 d a a r t c e z i j n n i e t ~ 0 1 ~ 1 - e d ien
g bovepd i e n i s h e t gemaal van den N o o r d o o s t p o l d e r b i j de Vocrst e e r s t
s i n d s k o r t e n t i j d i n b e d r i j f en dan nog voor h e t droogmalen ver.
den p o l d e r , waf; een a n d e r e b e l a s t i n g v e r e i s c h t dan het l a t e r e
.. .
, .,
drooghouden.
. .
lule:l moest d u s weer. op i n d i r e c t e w i j z e tewerk gaan.
U
p
grond v a n slfvoermetingen i n de Vecht i s e e n diagram samengo-
'
s t e l d , w a a r i n d e a f v o e r va? d i e r i d e r i s v o o r g e s t e l d a l s
f u n c t i e van twee w a t e r s t a n d e n : t e Vechterweerd en t e V i l s t e r n n .
Deze s t a n d e n z i j n dag voor dag b e s c h i . k b a a r .
Men kan nu e e n r e d e l ! j k e o n d e r s t e l l i n g maken o v e r h e t verband t u s s c h e n 'den a f v o e r van d c Vecht en h e t i n da t o e k d t
.
.
t e v e r w a c h t e n waterbezwaer van h e t Zwarte M?er en dus ook h i e r v o o r f r o q u e n t i e l i j n c n voor zomer e n w i n t 2 r s a m e n s t e l l e n . Door
i n den w i n t e r u i t t e gaan van e i n T J s s e l m e c r - x i 1 van
-
en i n den zomer van
het verval Zwartsluis
-
35 cn
25 cm, lmnnen ook d e f z ~ a u e r t i t ? sv o o r
-
I J s s e l m z c r worden berekend. Z i j z i jn
gegcvcn i n f i g u u r 4.
3, Windeffect.
Door den wind wordt h c t w a t e r
OD
het IJsselmeer i n l i j -
w a a r t s c h e r i c h t i n g gestuwd. Daar t r - e d t dus een v e r h o o g i n g vat?
den waterst'and o p ; boven den wind d s a l t h c t p e i l . De @ o o t t $
,.
.,
7
.
.
.
.
.
,
. .
van doze p e i ~ v ~ r s n d e r i n ~h ea n g t af van di; s t e r k t s van den
..
wind.
..
~ n b l l ev e r m d e r i n g e n i n r i c h t j n g o f l c t e r k t e vzn den win:!
. ..
v c r o o r z a k e n g o l f v e r s c h i j n s e l s n o p h e t meor, l u . i z r b i j v o o r a l i n
h o e k e n , z o o a l s de R s - s p o l ,
g e d c r c 2 . 3 ~k o r t o n t i jd ( c e n of e n k c l
u r e n ) e x t r a hooge of l a g e standen kunnen voorkomen. Aan de
Ramspol, d i e ongeveer i n h e t midden van de v e r b i n d i n g s l i j n
Tap.
Lemmer naar Elburg l i g t , i s h e t w i n d e f f e c t omstreeks h e t gemiddelde van d a t op deze twee p l a a t s e n .
De f r e q u e n t i e l i jn van den w a t e r s t a n d aan de Ramspol
( j u i s t e r : d e n mond van de Rmsgeul) kan i n verband hiermede
de volgende w i j z e worden gevonden. De i n 1933
-
OD
1939 rvaarge-
nomen f r e a u e n t i e l i j n e n voor Lemmer en Elburg worden gemiddeld;
h e t r e s u l t a a t ondergaat een overeenkomstige vervorming , a l s
d i e welke aan de waargenomen f r e q u e n t i e l i jn voor de gemidde
L
de meerstand moet worden aangebracht om h a a r g e l d i p t e maken
voor den toekomstigen t o e s t a n d met h e t k l e i n e IJsselmeer.
Bi j de s p l i t s i n g i n zomer- en w i n t e r h a l f j a a r kan men
n i e t u i t g a a n v a n h e t voorgekomen w i n d e f f e c t . Daartoe i s de t i j d
t e k o r t : een enkele abnormaal s t e r k e storm i n September
(25 September 1935) h e e f t een t e grooten i n v l o e d . Daarom i s
gebruik gemaakt van de f r e q u e n t i e van w i n d r i c h t i n g en winds t e r k t e , d i e over v e e l l a n g e r t i j d hekend z i j n . Het r e s u l t a a t
i s weergegeven i n f i g u u r 5.
Ook op h e t Zwarte Meer t r e e d t opwaailng
OD.
Die opwaai-
i n g i s g r o o t e r dan d i e , welke i n de gebaggerde geul a l l e e n zou
voorkomen, doch k l e i n e r dan d i e , welke b i j de d i e p t e van de
o o r s p r o n k e l i j k e v l a k t e behoort. Men kan a f l e i d e n , d a t de maatgevende d i e p t e ongeveer 1,3 meter i s . Rekent men voor de lengt e van h e t opwaailngsgebied 10 km, dan kan h e t n i v e a u v e r s c h i l
t u s s c h e n de b e i d e einden (Ramspol en Genemuiden) i n c e n t i m e t e r s
worden u i t g e d r u k t a l s l/4 v 2 cos (r;. H i e r i n i s v de windsnelh e i d (rn/see)
en
de hoek tusschen de ~ v i n d r i c h t i n gen de
as van h e t meer. Wanneer e r geen v e r b i n d i n g zou z i j n t u s s c h e ~
I J s s e l m e e r en Zwarte Meer, zou de h e l f t van d i t bedrag a l s
opwaaiing op h e t Zwarte Water merkbaar z i j n . Doordat e r water
door de geulen l a n g s de Ramspol kan toestroomen, wordt de ouwaaiing op h e t Zwarte Water g r o o t e r , w e l l i c h t 1/6 v
Met de bekende f r e q u e n t i e van v en
@
.
2
cos s:
.
kan men berekenen,
met welke f r e q u e n t i e een opwaaiing van bepaalde g r o o t t e t u s schen de Ramspol en h e t Zwarte Water voorkomt.
Een opwaaiing van k o r t e n duur op h e t IJsselmeer b i j de
B a s p o l kan z i c h n i e t v o l l e d i g v o o r t p l a n t e n naar Zviartsluis.
E r i s dan geen t i j d genoeg beschikbaar on door de b e t r e k k e l i 2 k
nauwe geulen een voldoende hoeveelheid water aan t e voeren oc
h e t Zwarte Meer op h e t hoogere p e i l t e brengen. Met een =hematische berekening i s b e p a a l d , welk verloop de w a t e r s p i e g e l
t e Z w a r t s l u i s z a l hebben, wanneer b u i t e n de Tamspol v e r h e f f i n gen van v e r s c h i l l e n d e n vorn voorkomen. Met bshulp van de u i t komsten h i e r v a n i s voor a l l e v e r h e f f i n g e n van b e t e e k e n i s h e t
hoogste p e i l t e Z w a r t s l u i s geschat. H e t z e l f d e i s gedaan Poor
kortdurende l a g e waterstanden, d i e door o o s t e l i i k e n
nd t e
voorschi jn worden geroepen.
4. F r e a u e n t i e l i lnen voor Z w a r t s l u i s
.
Getracht i s , u i t a 1 deze gegevens de f r e q u e n t i e van de
waterstanden t e Z w a r t s l u i s voor dcn beschouwden toekoms-bigen
t o e s t a n d af t e l e i d e n . Nen komt dan t o t h e t vraagstuk van comb i n e e r e n van f r e q u e n t i e s , d a t b e h o o r l i j k i s op t e l o s s e n yoor
h e t geval , d a t de samenstellende v e r s c h i jnselen ( I J s s e l a e e r p e i :
afvoer
VEUI
Zwarte Water
C.S.
e n windeffect) o n a f h a n k e l i j k van
-
elkander voorkomen. D i t i s e c h t e r n i e t h e t geval. l n perioden
van grooten afvoer van de Vecht i s e r meer kans op een h c c g
I J s s e l m e e r , dan i n t i jden, waarin aan de Vecht weinig water
wordt toegevoerd. Ook s t e r k e opwaaiyng ( k r a c h t i g e h"fl wind,
dus weinig s l u i s g a n g b i j den a f s l u i t d i j k ) i s p o s i t i e f gecorr e l e e r d met h e t I J s s e l m e e r p e i l . Men moet deze a f h a n k e l l j k k s i :
s c h a t t e n d e r w i j s i n rekening brengen en h i e r i n s c h u i l t v0crr.am e l i j k de onzekerheid vaa de i n f i g u u r 6 aangegeven frequent i e l i j n e n voor Zwartsluis. Men moet deze l i j n e n dus beschouwen a l s een benadering, d i e n i e t ( o f a l t h a n s n i e t i n Selsnar i jke mate) kan worden v e r b e t e r d , zooland de d e f i n i t i e - ~ et o +
s t a n d n i e t i s v e r w e z e n l i j k t . Voorloopig moeten beschouwingen
over h e t a1 o f n i e t bevredigende van d i e n t o e s t a n d dus op dez e li jnen worden gebazeerd.
5. Hooae waterstanden.
Zoowel i n den zomer a l s des w i n t e r s z a l gedurende r u i n
h e t t i e n d e d e e l van den t o t a l e n t i j d h e t p e i l van h e t Z ~ J ~ Y * ?
Water b i j Z w a r t s l u i s hooger s t a a n dan N . A . P . .
Toor een B l e i n
g e d e e l t e z a l d i t niveau t e l k e n s k o r t z n t i j d ( e e n i g e u r e n )
•
worden overschreden, soms i n b e l a n g r i jke mate. I n d i e gerrall e n i s opwaairng de oorzaak. Grootendeels duurt de o v e r s c h r i j d i n g telkenmale langen t i j d , i n den r e g e l eenige dagen, sons
meer dan een week. De hoofdoorzaak z a l dan z i j n een groot
waterbezwaar van h e t Zwarte Meer en ( o f ) een hoog p e i l o p h e t
I Jsselmeer.
e en
Men
w e l l i c h t elken w i n t e r rekenen op sen of
twee malen, d a t / r a n g d u r i g e o v e r s c h r i jding voorkomt en dm izn
v r i j g r o o t a a n t a l malen, w ~ y r i nde wind gedurende eenige
h e t p e i l t o t boven N . A . P .
bl-engt.
S l e c h t s zelden wordt de s t a n d van 50 cm boven N.A.1.
UT-n
b e r e i k t : ongeveer twee d u i z e n d s t e van den geheelen t i . j d ,
10 u u r p e r w i n t e r . Ongevaer de h e l f t van dezen t i j d ,rior?t i n -
genomen door een o v e r s c h r i j d i n g van !. tz-rcr
d u ~ : r :eenige e t -
malen, d i e dus s l e c h t s eenmaal i n wellj.cht t i e n w i n t e r s w o r komt. Voor de andere h e l f t z i j n h e t k o r t e o v e r s c h r i j d i c g e n door
den wind, waarvan i n de zeven j a r e n 1933
-
1939 een vi j f t a l
l a n g e r dan v i e r u u r een hoogeren waterstand t e Zwartsluis
dan
+
50 cm zou hebben v e r o o r z s a k t . EBnmaal zou
d i t oeil
10 u u r l a n g overschreden zj..jn geweest, gemiddeld
maal zou h e t niveau van
6 uur. Twee-
+ 60 cm b e r e i k t z i j n geweest; de over-
s c h r i j d i n g daarvan zou Bknmaal 4 u u r hebben geduurd en 86nrnaal
2 u u r . Gemiddeld i s d i t een u u r p e r w i n t e r : de r e s t van de
3 u u r , waarin volgens h e t diagram gemiddcld +
60 cm w o r d t
o v e r s c h r e d e n , i s h e t aandeel van de zeldzarne g e v a l l e n , waarin
een g r o o t e Vechtafvocr, gecombinecrb met eon hoog p c i l
OD
hct
I J s s e l m e e r , t o t een zoo hoogen stand t e Svrartsluis l c i d t
( c n k e l s malbn p e r eeuw)
.
I n den zcmer i s do o v e r s c h r i j d i n g van N . A . P .
ongeveer
cvcn g r o o t a l s ' s w i n t e r s . Tcl i s e r mindcr wind cn komt geen
z e e r g r o o t waterbezwgar op h e t Zwarte Mcer voor, maar d a a r tegcnover s t a a t
,
dat
h c t gemiddclde p e i l van h s t 1u'sseirnsi.r
hoogcr wordt gchouden.
Zeer hooge standen t e Z w a r t s l u i s e i j n
I
a zomers z e l d z a m .
Z i j worden voornameli jk d o o r windeff e c t veroorznakt : l a n g z i e t
a l l e zomers z a l de wind h e t water boven
+
doen/
50 crn.&men;
de t i j d
van o v e r s c h r i j d i n g i s t e l k e n s enkele u r e n , hoogst zelden n e e r
dan v i e r .
6. Lane waterstanden.
In den wintpr z a l h e t p e i l b i j a a de h e l f t van den t i . j d
lager zijn
dan 30 cm onder NeA.P. D i t i s s t e e d s h e t geval 5:
r u s t i g , n i e t t e n a t weer, wanneer h e t I Jsselmeer op z i jn
male p e i l van
-
tor-
40 cm kan worden gehouden en h e t w i n d e f f e c t ,
e v e n a l s h e t verval voor as:: bovenwaterafvoer , een v e e l vocrkomende waarde van enkele c e n t i n e t e r s h e e f t . T i j d e n s a l l e ijsperioden komt deze t o e s t a n d voor ( t e n z i j z i c h i n den afvoerwog van h e t Zwerte Water een i j s d a m zou vormen)
'ok
l a g e r e s t a n d e n dan
-
40 cm
.
z i j n i n dergelijke peris-
den t e vers-rachten door de a f w a a i h g , d i e met den o o s t e l i j k e n
wind gevaard g a a t . Men moet c r op rekenen, d a t d i t gemiddeld
e l k e n w i n t e r gedurende een maand of l a n g e r voorkomt. Een
g r o o t d e s l van dczen t i j d zal. aaneengeslotcn z i jn; v e e l a l zal.
de scheepvaart dan door i j s wordcn bclemrnerd of s t i l g e l c g d .
Nog l a g e r e standzn s t a a n i n mcerdere mate i n verband met
k o r t e perioden van k r a c h t i g e n costenwind; de afwaairng
OD
kizt
Zwar-tie Nicer, waarin h e t g e d e e l t e b u i t m de vaargeul nu o e e r
ondiep i s , s p e o l t dan een g r o o t e r o l . D i t maakt ook, a a t h 5 t
nu boschouwde deel yan de li jn onzeker i s , daar h c t nag s l e e t
bekend i s , hoe groot h e t w i n d e f f e c t c p h c t s m a l l e m e e r t j c ond c r v e r s c h i l l e n d e omstandigheden i s . H,t
i s n i z t onmogel.ijk,
d a t de d i j k e n en oevcrs een b c s c h u t t i n g vsn b c t e o k e n i s teger?
d m wind vormen
klcincr
?B
en d a t i n verband daarmzdc h o t w i n d e f f e c t
d a n , o p een g r o o t e r e v l a s a l s h c t I J s s e l m s e r . H,t
Zwarte *,cr
b e s t a a t nog zoo k o r t , d a t e r nog geon waarnemings-
materi.aa1 vo3rhanden i s , om de g e s i g n a l e e r d c onzskerheid t c
verminderen.
I n den zomer konen l a g e w s t e r s t e n d c n i n mindcre msta : i a c ~ .
. p e i l wordt g r o o t e n d e c l s behcerscht door d a t van h e t IJssc:
mcer, d a t moestal b e g i n A p r i l nog en eind S e ~ t e m b e rweer lsgi-1
i s dan
-
30 cm an d a t o v e r i g e n s hoogcr z a l z i j n . I n droge zo-
mers s t a ? t , z o o a l s r e e d s i s gezegd, '-et mcer ook gedurcnde
andere t i j d s t i p p e n l a s g . Ongcveer h e t t i e n d e deel. van den geh c e l c n t i j d , dus 15 918 dcgen ven e l k e zomeraeriode z a l h e t
wnter t e Z w a r t s l u i s h e t p s i 1 van
-
30 cm n i e t o v e r s c h r i j d c n .
Zeer l a g e s t m d e n z u l l c n zeldzs?.m z i j n .
Dc c o n c l u s i e vsn d i t s l l e s ken z i j n , d s t , n a v o l t o o i i n g v m .rille Zuiderzeewerken de onguwenschte hooge standen vcr
mecr dan 50 cm hoven N.A.P.
ook i n den w i n t e r weinig z u l l e n
vocrkomen. Soms z ~ i1n cen w i n t c r d i t p e i l i n h e t geheel n i e t
wordcn b e r e i k t , een s n d e r e m2a1 dnnrentegen gedurende eenige
d ~ g e na c h t c r e e n . I n den zomer i s ht.t b e r e i k c n ven dezcn s t a n t
n i e t onmogelijk, masr t o c h i c n u i t z o n d e r i n g .
Ongcwenschte l ~ g cs t n n d e n , mccr d m 30 cm onder N.A.P.,
z i j n i n dcn w i n t e r v c e l v u l d i g en dce1.s i n l?.ngc anneangcslotc:
perioden t e verwachten. I n den zomar z i j n z i j v o l s t r s k t a l e *
zeldzaam.
8. O v e r ~ m ~ s t o c s t a n d .
Zoolmg de Zuiderzeewerken nog n i e t gereed z i j n , widkt 6
toestrnd
gf
vm de h i c r v o o r b:schreveno,
den winf o r van 1940
-
1941.
D i t s n r e e k t s t s r k ir
Dc voorna.~mstev e r s c h i l l e n \ w r e n
t o c n h e t veel g r o o t e r e o o - e r v l l k v m h e t I J s s e l m e e r en vc,3r?.l
dc k l e i n e c a p a c i t e i t vcn h e t Zwn.rte 'X?ter Gn vgn de Rsmsgeul.
..
.
.
,
/
.
.,
.;. - ..: .,,...
,*:.
.... . .
.,..r
;,.~.:;:.:,.
~
.
,,:
..
.
.
..... . .. ..... ,. .
. .
-
.
.
-
6
,.: ,?':;$
c..:+;,... *.....
.,
12
-
.
.
?.;"
.
I
Dtentengevolge.was h e t v e r v a l t u s s c h e n Zwa-ctsluis en. h e t I J s 3 e l -
..
.
.. .
J
.:.- .
...
a .,
Y.
8 ,
.
meer b i j hoogen Vechtafvoer z e e r g r o o t . Aan de i:eersluis
bij
&doelen,
wsar 1 J a n u a r i 1941 een r k s t r e e r e n d e ~ e i l s c h a a li n
b e d r i j f kwam, stond h e t water h e r h a a l d e l i j k meer dan 40 cm
.,
,
,::
,
:
(maximaal 60 cm) hooger
dan b u i t e n de geulen. De a f v o e r van d e
0
Vecht i s a o g n i e t op den d j en st d e r Zuiderzeewerken bekend
,
doch i s i n geen geval z e e r hoog geweest.
'a Maart komen zoo g r o o t e v e r v a l l e n n i c t meer voor, ofschoon 22 Maart hot gemanl b i j de Voorst i n wcrking i s g o s t e l d .
Het baggerwerk i n de geul wordt g e r e g e l d voortgczet en h e t i s
v o o r z i e n , d a t i n don w i n t e r 1911
-
1942 de ' p r o f i c l c n nog we1 n i ; t
gehcel do gewenschte g r o o t t c z u l l e n hebben, maar t o c h we]. zoo
rui.m, dat de z e e r grooto v e r v a l l e n a l l e e n nog maar b i j z e e r groot
waterbozwaar kurunnen optrc:den.
Nadat de geulcn op maat z i j n , b l i j f t voorloppig h e t g r o o t e
IJsselmeer.
apt
p e i l daarvan schommelt minder dan d a t van h c t
k l e i n c lneer l a t e r zal docn. 'den kan g l o b a a l zcggen, ? a t de ovcrs c h r i jdingen van bTGA.P. nu ongeveer twee v i j f d e n zi jn van wat
men l a t e r moet ver1.vachten. D i t kz.-. t o t u i t i n g
worden gebracht
i n de f r e q u e n t i e l i j n e n van f i g u u r 2 , d i e i n den r e c l i t e r hoek
@
minder s t e i l oploopen. Ook i s , i n verband met de andere 1 i g g i r . g
van i-.et zwaartepunt (opwaai?ngscentrum) van h e t meer, h e t wind-
e f f e c t nu k l e i n e r dan i n den d e f i n i t i e v e n t o e s t a n d .
Een en ander maakt, d a t ook de u i t e i n d e n van de f r e q u e n t i e l i j n e n voor de waterstanden t e Z w a r t s l u i s v l a k k e r . z u l l e n verloopen dan ir. f i g m ~ r6. T i j d e l i j k z u l l e n de o n g w s t i g s t e
hoogo en t e l a g o
-
-
te
waterstanden minder v e e l v u l d i g voorkomen dan
na h e t afscheician van de Z u i d e l i i k e p o l d e r s van h e t I J s s e l m s e r
h e t geva'l. z a l z i j n .
den Haag, A u s s t u s 1941.