Transcript Les 10 - Voegwoord, lettervoorzetsels (1)

Les 09 – Antwoorden
Opdracht 2: Vertaal in het Hebreeuws en geef Opdracht 3: Geef de uitspraak en vertaal in
de uitspraak
het Nederlands
Negen uur
Half elf
‫שעות‬
‫שע ו‬
‫עת ש‬
tesha shá'ot
‫שחציי‬
‫רשר ו צ‬
‫ער‬
èsèr wachatsie
(Voor voegwoord ‫ וש‬zie les 10)
Twintig voor elf
‫חאחת ערשרעה‬
‫ערשריים ל ש‬
èsriem le'achat èsreh
Twaalf seconden ‫שנייות‬
‫רשרעה ח‬
‫ש עתם ע ח‬
‫ח‬
shetem èsreh sheniyot
8 minuten
‫שמונרה דשקות‬
‫ ח‬shmonèh daqot
2 klokken ‫שעוניים‬
‫ששניים ח‬
‫ ח‬shenayiem she'oniem
of
‫שעוניים‬
‫ש שתיים ח‬
‫ ח‬shetayiem she'oniem
shálosh wechatsie Half vier
('drie en een half')
‫שועוה אחשת‬
shá'áh achat
Een uur
('uur een')
‫ש שתיים‬
‫רבע עשד ח‬
‫ ר ש‬rèva ad shetayiem Kwart voor 2
‫שעות‬
‫שבשע ו‬
‫ר‬
shèva shá'ot
Zeven uur
‫חומעש וש צחציי‬
chámesh wachatsie Half zes
('vijf en een half')
‫שש‬
‫אחרעי ע‬
‫רשר צ‬
‫ ע ר‬èsèr achare shesh Tien over zes
‫שלוש וש צחציי‬
‫ו‬
Les 10 – Voegwoord, lettervoorzetsels (1)
Deze les gaat over slechts vijf woorden met in totaal zes letters, en daar blijkt veel over te
zeggen.
Voegwoord 'en' of 'maar', ‫ ו‬waw
• Dit voegwoord wordt direct verbonden met het volgende woord.
• Een eventuele dagesh in de eerste letter verdwijnt.
• Een eventueel aanwezig lidwoord blijft staan.
• De gebruikelijke vorm is ‫{ וח‬we}.
• De waw verandert in ‫{ ו‬oe} voor de letters ‫ב ו מ פ‬, en voor een shewa (‫)ח‬, omdat er geen
twee shewa's achter elkaar behoren te staan. ‫ופורוה‬, {oefáráh}, 'en (een) koe'.
• Voor een benadrukte lettergreep met een korte a (‫ )ש‬krijgt de ‫ ו‬een lange á (‫)ו‬,
‫ומיים‬
‫ו ש‬, {wámayiem}, 'en water'.
• Voor een halve a (‫ )צ‬krijgt de waw een korte a (‫)ש‬: ‫שחמור‬
‫שור ו צ‬, {shor wachamor}, 'os en ezel', die
in de Bijbel heel vaak samen genoemd worden en de bron zijn van ons woord schorriemorrie,
en van de os en de ezel in het Kerstverhaal.
• Voor een yod met shewa (‫ )יח‬verdwijnt deze shewa en de waw krijgt een chireq (‫)וי‬, dus een iklank: ‫{ יחהודוה‬yehoedáh}, ‫{ וייהודוה‬wihoedáh}.
Lettervoorzetsels ‫ב כ ל‬
}b‫{ ב‬be} In, op, bij, te midden van (onder), met, door. De oorsprong kan het woord ‫{ בעית‬bet} 'huis'
zijn, iets waar je in bent. Het is ook de eerste letter van de Bijbel, waar we lezen In den
beginne, of In het begin.
}b‫{ כ‬ke} Zoals, overeenkomstig met, gelijk aan, ongeveer. Voluit geschreven ‫ כחמו‬kemo, zie les 34.
Het kan zijn afgeleid van het woord ‫{ כען‬ken} dat ja, zo, oprecht betekent.
De naam Michiel is afgeleid van ‫ואל‬
‫ ימיכ ע‬Michaël, 'Wie is als God?'
e
}b‫{ ל‬l } Naar, tot, (gericht) aan, (voor), om te, in (met betrekking tot), volgens. Het geeft dus
richting of doel aan en komt overeen met de derde naamval. De oorspronkelijke vorm kan ‫אל־‬
of ‫ ראל־‬zijn geweest. Er naast bestaat nog het (losse) voorzetsel ‫{ ראל‬èl}, 'naar', bekend van de
naam van luchtvaartmaatschappij EL AL, ‫אל עשל‬,
‫ ע‬Naar Boven.
• Deze drie voorzetsels worden direct verbonden met het volgende woord.
• Een eventuele dagesh in de eerste letter verdwijnt.
• Voor een lidwoord ‫ ה‬verdwijnt dit lidwoord en krijgt het voorzetsel de klinker van het lidwoord.
• Voor een letter met een shewa (‫ )ח‬krijgt het voorzetsel een i-klank, want twee shewa's achter
elkaar is te veel: ‫{ בחרוכוה‬brácháh} 'zegen', wordt ‫יב ורכוה‬
‫{ ל ח‬livrácháh} 'tot (een) zegen'.
• Voor een yod met shewa (‫ )יח‬verdwijnt deze shewa en krijgt het voorzetsel een i-klank:
‫{ יחריחו‬yericho} Jericho, ‫{ בייריחו‬biricho} in Jericho. De klanken worden dus samengetrokken.
• Voor een keelletter (‫ )א ה ח ע‬of ‫ ר‬met een halve klinker (ֳ ‫ )ֱ צ‬krijgt het voorzetsel de
bijbehorende korte klinker (‫)ר ש ו‬.
• Een uitzondering hierop is ‫לֹהים‬
‫{ ֱא י‬elohiem} Heer, ‫עאלֹהים‬
‫{ ל י‬lelohiem}
Voorzetsel ‫ִמן‬
Het voorzetsel ‫{ ימן‬min} betekent van, uit, vanuit, (meer) dan. Het wordt soms aan het woord
vast geschreven, zonder de noen, en soms apart geschreven, met een koppelstreepje ‫־‬
• Een eventueel lidwoord blijft staan.
• Voor een yod met shewa (‫ )יח‬vervalt deze shewa: ‫{ ימירייחו‬miricho} in Jericho.
• Voor een keelletter (‫ )א ה ח ע‬of ‫ ר‬kan de lange vorm ‫ ימן‬worden gebruikt, of de noen verdwijnt en de chireq (‫ )י‬verlengt tot een tsere (‫)ע‬: d‫{ מין־עע‬min ets} of d‫{ מעעע‬me'ets}, van een boom.
• Voor een niet-keelletter verdwijnt gewoonlijk de noen en de volgende letter verdubbeld met
een dagesh: ‫{ מיּמרלרךח‬mimmèlèch} van een koning.
Woordenschat
Huis
Hond
Juda
Woord
Jeruzalem
Boek
Boom
‫בשיית‬
‫רכלרב‬
‫יחהודוה‬
‫דובור‬
‫חרוש שליים‬
‫י ו‬
‫עס רפר‬
d‫עע‬
bayiet (m) ‫ותים‬
‫בי‬
kèlèv (m) ‫חכ ולביים‬
yehoedáh
dávár (m) ‫חד ובריים‬
Yeroeshálayiem
sefèr (m) ‫חס ופריים‬
ets (m)
‫עציים‬
bátiem
keláviem
deváriem (Ook de Joodse naam van Deuteronomium)
sefáriem
etsiem
Opdracht: Vertaal in het Hebreeuws en geef de uitspraak:
Een man en (een) huis
De vrouw en het huis
Een hond in een huis
Naar het huis
De hond
Als een hond
Van(uit) de hond
En de hond
Juda en Jeruzalem
Naar Jeruzalem
Vanuit Juda
Als Juda
Een woord in het boek
Het woord
En een woord
En het woord
Naar het woord
Vanuit het woord
In de boom
Bronnen: Lessen van ds. Wuister; Leerboek der Hebreeuwsche taal, rabbijn S.Ph. De Vries; Teach Yourself
Biblical Hebrew, prof. R.K. Harrison; millon.