Transcript AANDRIJFTECHNIEK - Adverteren bij Eisma

Aandrijven - Besturen - Toepassen
nr. 9 November 2014
aandrijftechniek
ELEKTRISCH
Attractiebouwer KMG heeft frequentieregelaars gecombineerd met supercondensatoren (supercaps) om zowel sensatie
als energiebesparing bij kermisattracties
te realiseren
ELEKTRISCH
Sleephopperzuiger Fairway werd na een
aanvaring volledig gerenoveerd. Voor de
levering van meer dan 125 nieuwe elektromotoren koos Boskalis voor Kolmer
Elektromotoren
BESTURINGEN
Een van de nauwkeurigste machinebesturingen is de NYCe 4000. De ontwikkeling hiervan gebeurt alweer de nodige
jaren onder de regie van Bosch Rexroth.
De stand van zaken
www.AT-aandrijftechniek.nl
01_Cover.indd 1
30-10-14 16:18
krachtige beweging
Ontwikkeling en prOductie van
hydraulische cOmpOnenten
scan met layar
en ontvang de
gratis usb-stick
brevini fluid power benelux brengt u verder
Wereldwijd hebben onze innovatieve en betrouwbare hydraulische systemen hun sporen verdiend. Of het nu gaat om losse componenten, complete custom made hydraulische systemen
of turnkey projecten, onze oplossingen worden breed toegepast in diverse sectoren als de
offshore, industrie, landbouw en recycling. Zo maken we traploze bediening en feilloze aandrijving van (specialistische) machines en installaties mogelijk.
[email protected] / T +31 (0) 172 47 08 70 / www.brevini.nl
INTERACTIEVE PRINT
Download de
gratis Layar app
Scan de pagina
met Layar
SAMHYDRA0233_140909_ADV-26.4_aandrijftechniek_230X300.indd 1
Ontdek de extra
digitale content
09-09-14 11:43
Aandrijven - Besturen - Toepassen
NOVEMBER 2014 nr. 9
aandrijftechniek
10 | ELEKTRISCH
14 | ELEKTRISCH
18 | SENSOREN
28 | MECHANISCH
Sioux en CCM bundelen krachten
Supply Partners in 2015 weer naar
Hannover
De wereldwijde omzetstijging van Turck
valt dit jaar iets hoger uit dan de 5 procent van 2013 en hiermee zal de omzet
voor 2014 uitkomen op ongeveer 470
miljoen euro
Green Turbine brengt samen met AE
Magnetics een kleine stoomturbine met
geïntegreerde generator op de markt.
In september kwam het bedrijf met een
tweede type, dit keer met een vermogen
van 15 kW.
Sensornetwerk helpt bij bewaking van
windturbines
Aandrijving voor zware pers
10 | ELEKTRISCH
Attractiebouwer KMG heeft frequentieregelaars gecombineerd met supercondensatoren om zowel sensatie als energiebesparing bij kermisattracties te realiseren.
14 | ELEKTRISCH
Voor de levering van meer dan 125
nieuwe elektromotoren voor de gerenoveerde sleephopperzuiger Fairway koos
Boskalis voor Kolmer Elektromotoren.
17 | ELEKTRISCH
WEG breidt zijn aanbod van industriële
standaardmotoren flink uit.
21 | BESTURINGEN
Indu-Sol biedt voor de bewaking van Profinet- en ethernetnetwerken een slimme
gecombineerde oplossing voor diagnose
en topologie.
22 | BESTURINGEN
De ontwikkeling van de NYCe 4000 gebeurt alweer de nodige jaren onder de
regie van Bosch Rexroth. AandrijfTechniek liet zich over de stand van zaken
bijpraten door Ad Scheepers.
26 | BESTURINGEN
Met een omzetgroei van meer dan 13
procent ten opzichte van 2013 komt de
concernomzet van B&R dit jaar op 535
miljoen euro.
OP DE VOORPAGINA
Als u naar de naam van een bekende lagerfabrikant wordt gevraagd, zal Rodriguez waarschijnlijk niet als eerste bij u
opkomen. Wij moeten het ook niet hebben van grote aantallen standaard lagers,
maar van kleinere series speciale lagers en
lagermodules.
Rodriguez GmbH
Ernst-Abbe-Strasse 20
D-52249 Eschweiler
Tel.: (+49) 2403 780 37
www.rodriguez.de
03_inhoud.indd 3
22 | BESTURINGEN
04 | NIEUWS
06 | TECHNISCH NIEUWS
november 2014
INHOUD
AT AANDRIJFTECHNIEK
30 | MECHANISCH
Rodriguez moet het hebben van kleinere
series speciale lagers en lagermodules.
AandrijfTechniek nam een kijkje op de
hoofdvestiging in Eschweiler bij Aken.
34 | HYDRAULISCH
Sauer Bibus fabriceert, engineert, levert, repareert, reviseert en modificeert
hydraulische componenten en aanverwante producten voor zowel de industrie
als voor mobiele toepassingen.
38 | PNEUMATISCH
Om ‘Smart Industry’ te kunnen realiseren, is een open communicatiestructuur
noodzakelijk waarmee producten van
verschillende fabrikanten probleemloos
met elkaar kunnen communiceren.
40 | VAKBEURS
Met een nagenoeg volledig bezet beurscomplex is SPS IPC Drives de grootste
Europese beurs op het gebied van elektrische automatisering.
41 | TOYS FOR BOYS
De Kingfisher is een op afstand bestuurbaar en draagbaar vaartuigje dat geschikt is voor gebruik in zoet water.
42 | PRODUCTNIEUWS
Noviteiten van deze maand.
46 | SERVICE
Agenda en colofon.
www.AT-aandrijftechniek.nl
3
03-11-14 12:21
Sioux en CCM bundelen
krachten
Wat zoekt ú op
een beurs?
Ik kan het ook niet helpen, maar het najaar is
in onze sector nu eenmaal het beurs- en congresseizoen. Als deze AandrijfTechniek bij u
in de bus valt, zijn de Precisiebeurs en Het
Hydrauliek Symposium net achter de rug en
zijn WOTS, Energie en Offshore Energy al
weer iets meer voltooid verleden tijd. Beurzen, symposia en themadagen kosten mij
veel tijd, maar die heb ik er graag voor over.
In deze tijd van Industrie 4.0, Web 2.0, sociale
media et cetera gebeurt het redactiewerk
veel te veel achter het bureau. Net zoals te
veel ontwerpers en constructeurs alleen
maar achter hun CAD-station zitten. Een vakbeurs of symposium is een ideale gelegenheid om de techniek van dichtbij te bekijken,
bij te praten met relaties en de ogen de kost
te geven. Vaak kom ik op een beurs of seminar een bedrijf, product of toepassing tegen
die ik nog niet kende. Misschien omdat ik
veel te veel binnen zit…
Maar het rommelt een beetje. Ik heb aardig
wat tevreden exposanten??van WOTS en Offshore Energy gesproken, maar hoorde toch
ook de nodige kritiek. De (eerste) WOTS was
misschien niet perfect en verdient qua formule wellicht bijschaving, maar niemand zit
te wachten op een tweede Industrial Automation & Drives (weet u het nog, in 2012?).
Maar wat mij het meest opviel, is dat sommige exposanten het beursprogramma in
Utrecht veel te breed vonden: verpakkingsmachines, procesapparatuur, laboratoriummaterialen, printplaten, aandrijvingen… Daar
zit een kern van waarheid in, maar vijf hallen
alleen maar aandrijftechniek is niet meer van
deze tijd. In dit hele verhaal mis ik eigenlijk
de inbreng van u als bezoeker. Waarom gaat
u (of niet) naar een beurs? Wat verwacht u
daar? Alleen componenten, of ook applicaties en lezingen? Heeft of maakt u er tijd
voor? Uw mening mag u sturen naar
?
Sioux en CCM bundelen hun complementaire krachten en
vormen hiermee het grootste onafhankelijke technische systeemhuis van de Benelux. Waar CCM een krachtige speler is op
het gebied van mechatronische systemen, is Sioux dat in het
domein van embedded systemen. Samen worden ze een technologiepartner met meer dan vierhonderd multidisciplinaire
ingenieurs. CCM wordt opgenomen in de Sioux Group.
Gezamenlijk kunnen beide bedrijven het gehele palet van technologie
consultancy tot en met complete productontwikkeling, productie en life
cycle management aanbieden aan klanten. Door de krachtenbundeling
ontstaat een complete aanbieder voor ontwikkeling van complete hightech producten en -systemen waarbij software een steeds belangrijker
onderdeel vormt. Door het samengaan kunnen Sioux en CCM hun positie
in de hightechindustrie strategisch versterken en hierdoor ook interessanter werk aan hun medewerkers bieden.
Met de bundeling wordt de integrale afstemming van mechanica, optica,
fysica, dynamica, elektronica, wiskunde en software tijdens het productcreatieproces geoptimaliseerd. Kerncompetenties hierbij zijn onder meer
precisietechnologie, (motion) control engineering, vacuümtechnologie
en hybride aandrijvingen. Maar ook machinebesturing, beeldverwerking,
gebruikersinteractie, remote services en mobile apps behoren tot de specialiteiten van de nieuwe combinatie. De nieuwe combinatie richt zich op
een breed scala van industrieën: life science & gezondheid, halfgeleider,
agro & food, automotive, beeldverwerking, consumentenelektronica,
telecommunicatie, machinebouw, verkeer, transport en infrastructuur.
Sioux heeft ook de spin-off bedrijven van CCM overgenomen. LumiByte
maakt de MuScan, een apparaat om snel en automatisch bacteriën zoals
salmonella, legionella en MRSA te kunnen detecteren. MediSpirit maakt
de Whistler, een longfunctietester om bijvoorbeeld comfortabel en
nauwkeurig astma te kunnen detecteren bij zowel baby’s, kinderen als
volwassenen.
Inl.: Sioux Group BV, tel.: (040) 267 71 00, www.sioux.eu
Sioux en CCM gaan samen verder
als ontwikkelings- en productiepartner
voor tal van industrietakken (foto: Sioux)
Ad Spijkers
[email protected]
4
04-05_Nieuws.indd 4
www.AT-aandrijftechniek.nl
november 2014
AT AANDRIJFTECHNIEK
30-10-14 16:19
Nieuws
Supply Partners in 2015 weer
naar Hannover
Tijdens de Hannover Messe 2015 (13 tot en met 17 april 2015 ) zal de Nederlandse
toeleverende industrie zich presenteren in een paviljoen dat zelfs 50 procent groter is
dan in 2014. Na de succesvolle deelname aan de Hannover Messe 2014 (Nederland was
partnerland) is gebleken dat steeds meer ondernemers hun aanwezigheid op buitenlandse markten willen uitbreiden. De belangstelling voor beursdeelname hier groeit,
merken initiatiefnemers Brainport
Industries, Koninklijke Metaalunie,
Mikrocentrum en Nevat.
Inl.: Mikrocentrum,
tel.: (040) 296 99 11,
www.mikrocentrum.nl
Nederland is in 2015 nog prominenter aanwezig op de Hannover Messe
Kort nieuws
4De afdeling Railbouwkunde van TU Delft
start deze maand met
een deeltijdstudie in
Rail Engineering. De
studie is gericht op professionals in de branche die zich in kennis
willen versterken en
biedt ook aan zij-instromers de mogelijkheid zich te kwalificeren voor technische vacatures in de railsector (foto: NS).
4Vanderlande Industries heeft het Duitse Smatec overgenomen. Daarmee breidt de onderneming uit Veghel haar productportfolio uit en ontstaat een kenniscentrum voor het
ontwikkelen van nieuwe producten in de belangrijkste groeimarkten. Smatec is gespecialiseerd in het ontwikkelen van
technologie en concepten voor magazijnautomatisering.
(foto: Benny Gudde)
Innovatiepuls voor
Vlaanderen
In Vlaanderen is een strategisch onderzoekscentrum van start
gegaan waarin Vlaamse onderzoekscentra en universiteiten hun
krachten bundelen. Ze gaan samen met technologiebedrijven uit
de maakindustrie werken aan niet bedrijfsgebonden onderzoek
en innovatie. Een zestigtal bedrijven heeft toegezegd deel te
nemen aan één of meerdere onderzoeksprogramma’s. In eerste
instantie mikken de Belgen op toepassingen voor de voertuigen,
machines en fabrieken. Flanders’ Make heeft vestigingen in Lommel, Diepenbeek en Leuven en bij de vijf Vlaamse universiteiten.
Inl.: Flanders’ Make, tel.: (+32) 11 79 05 90, www.flandersmake.be
Bendoo Box leert jeugd
programmeren
Omdat programmeren en computertechniek in de toekomst steeds belangrijker worden, heeft Reshift Digital een doe-het-zelfdoos voor jongeren op de markt gebracht.
Met de Bendoo Box kunnen ze spelenderwijs aan de slag met het bouwen van computers, robots, websites, apps en andere digitale experimenten. De Bendoo Box is een
soort Meccano of Knex versie 2.0. In de doos zit de nieuwste B+ versie van de Raspberry Pi, leermateriaal, kabels, een
draadloos toetsenbord met touchpad, USB-aansluiting en andere benodigdheden.
Inl.: Reshift Digital,
tel.: (023) 543 00 00,
www.reshift.nl
Met de Bendoo Box kunnen kinderen
spelenderwijs aan de slag met digitale
4In oktober vierde Helvoet Rubber & Plastic
Technologies zijn 75jarig bestaan. Het assortiment van de oorspronkelijke Nieuw
Hellevoetsche Rubberfabriek bestond
uit zolen en hakken
voor schoenen en rubber tennisballen. Tegenwoordig behoren ook LSR, 2K spuitgieten, thermoharder precisiespuitgieten en hoogvolume assemblage tot de competenties.
4VSE Industrial Automation is al bijna veertig jaar actief als
aandrijfspecialist en levert besturingen voor machines en
productielijnen. Het bedrijf is wereldwijd als eerste Siemens Solution Partner gecertificeerd als motion control
specialist. Ook is het bedrijf Motion Performance Partner
geworden van Lenze.
4STM Sensor Technologie München is overgenomen door de
Balluff groep. Beide
bedrijven zijn al geruime tijd technologische ontwikkelingspartners op het gebied van fotoelektrische sensoren. Door de integratie van STM zal de
positie van Balluff versterkt worden op het gebied van miniaturisatie van sensoren in de industriële automatisering.
4RS Components heeft via de online-community www.designspark.com een themakanaal opgezet voor het Internet
of Things (IoT). Hier zijn hulpmiddelen en tools voor softwaredesign beschikbaar voor rapid prototyping en productontwikkeling. De IoT-pagina is te vinden via de knop
Design Centres en bevat de nieuwste blogs en een reeks
artikelen van partners, leden van de DesignSpark-community en experts in de branche.
techniek (foto: Reshift Digital)
november 2014
04-05_Nieuws.indd 5
AT AANDRIJFTECHNIEK
www.AT-aandrijftechniek.nl
5
30-10-14 16:19
Sensornetwerk helpt bij
bewaking van windturbines
onderzoekers van het Fraunhofer-Institut für betriebsfestigDoor intelligentie
keit und Systemzuverlässigkeit (LbF) in Darmstadt hebben een
onder te brengen
in een sensornode
windturbine en haar trillingsgedrag onder de loep genomen. Ze
kan het dataverkeer
over een bus-
ontwikkelden een sensornetwerk, waarvan de gegevens kun-
systeem lopen
(foto’s: Fraunhofer
nen dienen als ingang voor de bewaking van de constructie.
E
Door gebruik te
maken van sensornodes kan de
bekabeling worden
beperkt en is ook
montage achteraf
mogelijk
6
06_tn1.indd 6
r wordt steeds meer windenergie opgewekt, waardoor zowel
het aantal als de grootte van windturbines snel toeneemt. Deze
systemen werken autonoom, zijn onderhevig aan trillingen en
worden sterk belast door omgevingsinvloeden. Daarom moeten
turbinebouwers bij het ontwerp terdege rekening houden met het
trillingsgedrag van deze systemen. Bovendien is het cruciaal om de
condities van windturbines permanent in het oog te houden.
Waar installaties niet continu kunnen worden bewaakt middels
inspecties is een gedegen conditiebewaking vereist. Dit geldt
vooral voor offshore-windturbines. Voor de aandrijflijn van de
installatie zijn intussen op commerciële schaal systemen beschikbaar, maar de bewaking van de rotorbladen en de constructie
zijn nog steeds onderwerp van onderzoek en ontwikkeling.
Experimentele analyses van zulke grote constructies vergen veel
ervaring en de juiste apparatuur. Daarom behoren ze bij de fabrikanten van windturbines en rotorbladen niet tot de kernactiviteiten. Fraunhofer-LBF is gespecialiseerd in de ontwikkeling
van methoden en hulpmiddelen voor conditiebewaking. Samen
met Swift Gesellschaft für Messwerterfassungssysteme mbH in het nabijgelegen
Reinheim ontwikkelden de onderzoekers
een netwerk van intelligente sensornodes,
die autonoom de modale parameters (eigenfrequenties, dempingsverhoudingen,
eigenfrequentievormen en dergelijke) van
de toren van een windturbine bepalen.
De benadering van de bewaking van de
constructie van de onderzoekers bestaat
uit een data-acquisitienetwerk en een analysemethode. De achterliggende gedachte
is een uitbreiding van het databestand
op basis waarvan uitspraken over de conditie van de toren zijn te doen. Enerzijds
kunnen de onderzoekers in dit project
de tijdspanne van de database verbreden
doordat ze gebruikmaken van langdurige
autonome bewaking, in plaats van dat ze
steekproefsgewijs data verzamelen. Ander-
www.AT-aandrijftechniek.nl
LBF)
zijds kunnen ze ook de reikwijdte van de testresultaten uitbreiden door meerdere modale parameters te combineren, in plaats
van een afzonderlijke testresultaat te gebruiken.
Sensoren op de toren
Het doel van de onderzoekers was, met behulp van een sensornetwerk herhaaldelijk en autonoom modale parameters te
bepalen. Deze moeten later worden gebruikt als ingangsvariabelen voor methoden om de constructie te bewaken. Om het
ontwikkelde systeem ook voor montage achteraf interessant te
maken, moest een gedecentraliseerde opbouw de hoeveelheid
bedrading aanzienlijk verminderen.
Als ‘proefkonijn’ gebruikten de onderzoekers ‘Lange Anna’,
een windturbine met een nominale capaciteit van 2 MW in het
nabijgelegen Odenwald. De trillingen van de toren gaven de
onderzoekers inzicht in de eigenfrequenties maar vooral in de
eigentrillingsvormen. Daartoe installeerden ze een netwerk met
vijf intelligente sensornodes die dankzij voorbewerking van de
meetgegevens via een busstructuur - en daardoor met weinig
bedrading - kunnen communiceren.
De voorbewerking gebeurde met de ‘Random Decrement’ methode. Aansluitend combineerden de onderzoekers de verzamelde data met parameters uit de omgeving en de procesparameters uit de besturing van de installatie. Vervolgens schatten
ze met tijdensintervallen van tien minuten intervallen van de genoemde modale parameters met methoden uit de operationele
modelanalyse. Deze gegevens kunnen later met verschillende
methoden worden geëvalueerd op afwijkingen, bijvoorbeeld
schades aan de toren.
Momenteel zijn langetermijntesten gepland tot eind dit jaar. In
de toekomst moet opnieuw een evaluatie van de meetresultaten
in samenhang met de bedrijfs- en omgevingsparameters en de
belasting op bijvoorbeeld de voet van de toren worden uitgevoerd. Ook moet de geschiktheid van andere analysemethoden
worden onderzocht en daarmee moeten ook studies naar de
bepaling van de modale demping worden gedaan.
Inl.: Fraunhofer-LBF, tel.: (+49) 6151 70 50, www.lbf.fraunhofer.de
november 2014
AT AANDRIJFTECHNIEK
30-10-14 15:26
Technisch nieuws
Batterijtje van 1 MW
Bij het Fraunhofer-Institut für Fabrikbetrieb und -automatisierung (IFF) in
Magdeburg staat een van de grootste mobiele opslagsystemen van Duitsland. Bij de officiële presentatie koppelden de onderzoekers hun eigen onderzoekgebouw volledig los van het elektriciteitsnet.
I
n het ideale geval komt elektrische energie uit regeneratieve
bronnen. Maar als windturbines en zonnecellen onvoldoende
energie leveren, moeten conventionele elektriciteitscentrales
bijspringen. Krachtige energieopslagsystemen kunnen een oplossing zijn: ze slaan overtollige energie uit regeneratieve bronnen op en geven deze bij spanningsschommelingen terug aan
het net.
De batterijopslag met een vermogen van 1 MW is afkomstig van
het Zuid-Koreaanse SK Innovation, dat partner is van het instituut op het gebied van batterijonderzoek. De batterij (circa 5000
lithium-ion batterijcellen in een container) heeft een capaciteit
van 0,5 MW uur en kan het onderzoeksinstituut vijf uur lang
van energie voorzien. Behalve als autonome energiebron kan
de batterij ook functioneren om kleine spanningsschommelingen in het regionale net op te vangen of om piekbelastingen
te compenseren en zodoende het beheer van de belasting te
optimaliseren.
De energieopslagsystemen bij het Fraunhofer-IFF in Magdeburg
(foto: Fraunhofer IFF/Viktoria Kühne)
Momenteel werken de onderzoekers aan de beste manieren
voor de integratie en aan de vraag, hoe de megabatterijen economisch en technisch het meest efficiënt kunnen worden gebruikt. Het doel is, om de vermogenscapaciteit en besturingstechniek van toekomstige netwerken zodanig in te richten, dat
ze flexibel kunnen reageren op knelpunten en uitval en 24 uur
per dag dezelfde hoge netkwaliteit bieden.
Inl.: Fraunhofer-IFF, tel.: (+49) 391 409 00, www.iff.fraunhofer.de
Krachtige piëzohydraulische actuator
Onderzoekers van Siemens hebben een kleine, maar krachtige piëzohydraulische actuator ontwikkeld. Deze is ongeveer 90 mm lang, maar kan een
kracht uitoefenen van meer dan 150 N (15 kgf). De actuatoren kunnen dienen voor het bewegen van ventielen of kleppen.
H
et ontwerp combineert piëzomechanica met hydrauliek. Een
elektrische spanning zorgt voor een kleine uitzetting van een
piëzokristal en een intern hydraulisch systeem van 6 mm3 zet
deze kleine beweging om in een slag van 20 mm. Alle hydraulische olie zit in het systeem dat alleen een elektrische spanning
nodig heeft maar geen toevoer van vloeistof.
Het ingekapselde hydraulische systeem bestaat uit drie aan elkaar gekoppelde metalen balgen, die in axiale richting kunnen
uitzetten en met terugslagventielen met elkaar zijn verbonden.
Wordt het piëzokristal aangestuurd, dan zet de middelste kamer
uit, levert daar druk en opent daarmee het ventiel in de volgende
kamer, waar een aandrijfstang aan de voorzijde zit. De instromende olie zorgt voor geringe uitzetting van de balg, waardoor
de aandrijfstang naar buiten beweegt.
De ontwikkelaars sturen het piëzokristal aan met een hoogfrequente zaagtandspanning, waardoor de snelle kleine uitzettingen
worden opgeteld tot de gelijkvormige beweging van de aandrijf-
november 2014
06_tn1.indd 7
AT AANDRIJFTECHNIEK
Siemens ontwikkelde een compacte maar krachtige piëzohydraulische actuator (foto: Siemens)
stang. Als men de omgekeerde spanningsvorm aansluit, draait
de pomprichting om en daardoor ook de beweging. Bovendien
houdt de actuator een eenmaal ingestelde slag stabiel vast.
De ontwikkelaars zien toepassingsmogelijkheden in de robotica,
de bediening van vleugelflaps van vliegtuigen, de medische- en
cleanroom-techniek.
Inl.: Siemens Nederland NV, tel.: (070) 333 33 33, www.siemens.nl
www.AT-aandrijftechniek.nl
7
30-10-14 15:26
Technisch nieuws
Aandrijving voor zware pers
In opdracht van een Belgische machinefabriek heeft Hydrauvision Systems
de aandrijving en besturing van een zware hydraulische pers ontwikkeld.
De pers wordt gebruikt om natte vezelcementplaten te ‘ontwateren’ en is bedoeld voor een fabrikant van onder meer dak- en gevelplaten.
D
e hydraulische pers bestaat uit een juk met zes cilinders.
Zodra de perslading in de pers staat, zorgen vier ijlgangcilinders ervoor dat het onderblok met de gehele lading, inclusief de
onderliggende perscilinders, tegen het bovenblok van de pers
wordt getrokken. Tijdens deze ijlgang worden de zes perscilinders uitgetrokken, waardoor een onderdruk kan ontstaan. Dit
stelde speciale eisen aan de afdichting.
De pers is voorzien van een synchronisatiesysteem met vier sensoren met een nauwkeurigheid van 5 µm, die de positie van het
onderblok meten. De besturing van de pers wordt uitgevoerd
in een PLC-systeem, dat de signalen van de positiesensoren
honderd keer per seconde uitleest en verwerkt. Zowel de vier
ijlgangcilinders als de zes perscilinders hebben een eigen servoklep die onafhankelijk van elkaar door de PLC worden aangestuurd, waarmee nauwkeurig de positie van de cilinders wordt
geregeld. Hierdoor wordt het onderblok van de pers tijdens de
ijlgang en de persslag vlak gehouden met een maximale afwijking van 1 mm tussen de hoeken van het onderblok. Na stil-
De perscilinders
hebben een maximale werkdruk van
350 bar, wat overeenkomt met een
totale perskracht tot
14.000 ton.
stand van het onderblok wordt de afwijking ‘weggeregeld’ tot
een waarde kleiner dan 0,2 mm.
Inl.: Hydrauvision Systems, tel.: (0117) 40 72 00,
www.hydrauvision.com
Smeerolie scheepsmotor kan veel langer mee
Om de standtijd van de smeerolie te verlengen, heeft een aantal binnenvaartschepen twee jaar lang de smeerolie van de motoren en tandwielkasten voorzien van een additive van Archoil. Onafhankelijke olieanalyses laten
zien dat de standaard smeerolie na 1600 uur nog altijd ruim aan de nodige
waarden voldoet.
D
e smeerolie van het type Archoil AR9100 is twee jaar lang
op verschillende typen scheepsmotoren gebruikt. Na de voorgeschreven 500 draaiuren zijn olie en filters afgetapt en ververst
en is Archoil AR9100 toegevoegd aan de olie. De afgetapte olie
is geanalyseerd. Na 500 uur is de ververste olie opnieuw geanalyseerd zodat een eerste vergelijk ontstaat tussen onbehandelde
en behandelde smeerolie. Op basis van de resultaten van de
smeeroliemonsters en op basis van de motor of transmissiebelasting werd een eerstvolgend moment voor monstername bepaald. Vervolgens is na elke 250 of 500 uur de olie bemonsterd
om de smeeroliekwaliteit te kunnen blijven bepalen.
Het gebruikte additief is een nano cubic boron nitride (cBN) toepassing, waarbij een wrijving verlagende stof via de olie naar het metaal
wordt gebracht. Nano cBN bindt zich chemisch met het metaaloppervlak, in tegenstelling tot conventionele smeermiddelen die een mechanisch houdende film vormen. De gebonden nanolaag voorkomt
metaal-op-metaalcontact en vermindert de wrijvingscoëfficiënt van
metaaloppervlakken tot onder 0,037, waardoor wrijving en slijtage
minimaal zijn. De toevoeging kan worden gebruikt in alle typen motoren, tandwielkasten, reductoren en hydraulische systemen.
Archoil AR9100 is onder meer toegepast op de duwboot Zebulon
(foto: NanoXL Nanogroep)
8
08_tn3.indd 8
www.AT-aandrijftechniek.nl
Inl.: NanoXL Nanogroep, tel.: (0517) 76 72 99, www.nanoxl.eu
november 2014
AT AANDRIJFTECHNIEK
30-10-14 14:04
HOLLAND-HYDRAULICS.NL
a Distance aHeaD
Every hour
Hydraulic power
HYDRAULISCHE
SYSTEMEN
AGGREGATENBOUW
ACTUATORS
TURNKEY
PROJECTEN
SERVICE EN
ONDERHOUD
IMPORTEURSCHAPPEN
EN COMPONENTEN
ZWENKAANDRIJVING
Photoelectrics by Pepperl+Fuchs
RVS-CILINDERS
VDM28 – Hoogwaardige technologie in
een compact design
▪
▪
STROOMDELERS
INDUSTRIËLE CILINDERS
▪
Holland Hydraulics biedt
een complete dienstverlening
met engineering, toonaangevende componenten, een
eigen productiewerkplaats,
installatie, onderhoud en
24/7 service.
WORLD-WIDE INDUSTRIAL
HYDRAULICS
▪
Nauwkeurige afstandssensor voor een breed
scala aan toepassingen
PRT-meetmethode voor betrouwbare
meetresultaten
Hoge graad van immuniteit en bestendigheid
tegen omgevingsinvloeden
Geen wederzijdse interferentie
Meer informatie over optische sensoren met
meetfuncties op:
www.pepperl-fuchs.nl/a-distance-ahead
DRUKVERSTERKERS
BINNENHAVENSTRAAT 14, 7553 GJ HENGELO
+31 (0)74 - 291 78 48 | [email protected]
Meer sensatie en minder
energie dankzij supercaps
[tekst] Ad Spijkers [foto’s] Emerson Industrial Automation BV, Sliedrecht
Kermisattracties zijn een beetje hybride: zowel stationair als mobiel. In te-
Trends in de branche
genstelling tot stationaire en mobiele machines moeten ze de eindgebruiker
(de kermisbezoeker) een zeker gevoel van sensatie geven. Tegelijkertijd gelden voor de exploitanten algemene criteria als veiligheid, betrouwbaarheid,
beschikbaarheid en energieverbruik. Attractiebouwer KMG heeft frequentieregelaars gecombineerd met supercondensatoren (supercaps) om zowel sensatie als energiebesparing te realiseren.
K
MG staat voor Kermis- en Machinebouw
Gaasendam. De in Neede (Achterhoek) gevestigde onderneming ontwikkelt en bouwt
attracties voor kermissen en kleine pretparken, in hoofdzaak voor de eerste categorie.
KMG is eigendom van de familie Kroon, die
al enkele generaties met kermisattracties
door binnen- en buitenland trekt. Directeur/
eigenaar Albert Kroon weet dus precies wat
het opbouwen, exploiteren en afbreken van
Met supercondensatoren kan de
exploitant bij de
start of tijdens de
rit van de XLR8 kortstondig een extra
hoge stroom naar
de motoren sturen,
zodat de bezoekers
de sensatie van een
extra (flinke!) versnelling ondergaan
(foto: Godrie Spijkers – hullygully.nl)
10
10-13_supercondensatoren.indd 10
www.AT-aandrijftechniek.nl
kermisattracties inhoudt. Zijn vader bouwde
in het stille winterseizoen als hobby sommige attracties zelf, als hij tijd had ook voor
andere exploitanten. Bijna een kwart eeuw
geleden werd een bedrijfspand in Neede
betrokken en sindsdien exploiteert de familie niet alleen attracties, maar bouwt ze
ook. In die bijna kwart eeuw zijn de kermiswereld en de attracties wel behoorlijk veranderd.
Kroon: “Vroeger was een kermis echt seizoenswerk, van april, mei tot september.
Buiten het seizoen werd er groot onderhoud gepleegd aan de installaties. Tegenwoordig zijn er winterkermissen, begint
het kermisseizoen al in maart en gaat dat
door tot eind oktober. Er is dus minder
tijd voor groot onderhoud. Maar het publiek wil dat attracties groter, sneller en
spectaculairder worden. Tegelijkertijd zijn
de veiligheidseisen strenger geworden.
De laatste jaren willen exploitanten ook
het energieverbruik terugdringen, want
de tarieven van gemeenten (voor de aansluiting) en de elektriciteitsmaatschappijen (voor het verbruik) gaan ook alsmaar omhoog.”
Kermiswereld is
behoorlijk veranderd
De elektrische aansluiting kan in de papieren lopen. Tot 125 A totaal elektrisch
vermogen wordt in de kermiswereld gewerkt met CE-stekkers, daarboven met
kabelogen wat per definitie betekent dat
er een erkende installateur aan te pas
moet komen. Bovenop de aansluitkosten
(die per gemeente sterk kunnen verschillen) en eventuele installateurskosten
komt dan nog de rekening van het energiebedrijf.
Behalve een attractie heeft de exploitant
personeel, transportmiddelen en dus
brandstof nodig. Hoe minder hij van deze
middelen nodig heeft, des te rendabeler
de attractie. Kroon: “Met deze factoren in
het achterhoofd heeft KMG zich gespecialiseerd in zo transportabel mogelijke attracties. Een attractie moet met zo min
mogelijk personeel in zo kort mogelijke
tijd en liefst met boordmiddelen (een
kraan op de trailer zelf) zijn op en af te
bouwen. Dat realiseren wij door de aanhanger of trailer en de kraan te integreren
in de attractie zelf. Al onze attracties kunnen zichzelf zonder hulpmiddelen van
buitenaf (huurkraan) opbouwen en afbre-
november 2014
AT AANDRIJFTECHNIEK
30-10-14 13:57
TECHNIEK Elektrisch







 



den steeds geavanceerder.”
“KMG probeert dat te ondervangen door
storingsmeldingen in de bediening van de
attracties in te bouwen. Bij bepaalde storingen kunnen wij op afstand (via de telefoon) assisteren bij het oplossen van storingen. Vaak gaat het om falende sensoren en verkeerde aansluitingen, maar
sommige storingen (ondermeer kabelbreuk) zijn op afstand niet te onderkennen. Wij hebben wel eens ‘remote diagnose’ overwogen en er zijn collega-fabrikanten die het hebben toegepast, maar in
de praktijk blijkt dat soort technieken
problematisch.”
Energieverbruik
Bouw en onderhoud
Eenvoudige attracties worden veelal gebouwd in landen met lagere loonkosten.
Van sommige attracties worden wereldwijd door alle attractiebouwers samen
zo’n duizend stuks gemaakt, van sommige
10-13_supercondensatoren.indd 11


wereldwijd
eerste cate- 

 maar één. Tot de
gorie behoort KMG’s X Factory, een lange
gondel waarop tot twintig personen naast
elkaar plaats kunnen nemen. Deze gondel
zit aan twee armen bevestigd die rond
gaan draaien. Tot de tweede categorie behoort de Accelerate ofwel XLR8.


Schematische
weer

gave van de opbouw van de elektrische aandrijving
Zo laag mogelijk
geïnstalleerd
vermogen
KMG zit vooral in het ‘spectaculaire’ segment dat vooral de jeugd van veertien tot
35 jaar aantrekt. De meeste attracties worden in enkelstuks of kleine series gemaakt. Van zijn meest verkochte attractie
heeft KMG in tien jaar zo’n vijftig exemplaren gebouwd. Alle attracties worden op
bestelling gebouwd. Vanaf de order via de
engineering, inkoop van materialen,
bouw, beproeving en afmontage tot uitlevering zit ongeveer een jaar.
Kermisattracties worden ettelijke keren
per jaar opgebouwd, gebruikt, afgebroken en getransporteerd. Niet elke exploitant is even zuinig op zijn (dure) attractie
en niet iedere exploitant gaat bij op- en
afbouwen volgens fabrieksvoorschrift te
werk. De attracties zullen dus wel onderhoudsgevoelig zijn, schat uw redactie.
Kroon: “Dat valt wel mee, ik zou eerder
spreken van storingsgevoelig. Dat geldt
dan voor zowel het mechanische als het
elektrische deel. Omdat de attracties
steeds complexer worden, kunnen ze ook
steeds minder zelf oplossen. Met name de
aansturing, elektronica en sensoren wor-
AT AANDRIJFTECHNIEK
Ook bij kermisattracties wordt het energieverbruik steeds belangrijker. Met de
opkomst van ledlampen is het aandeel
van het licht in het stroomverbruik alleen
maar afgenomen. Maar hoeveel lampen
en geluidsboxen er op sommige attracties
ook aanwezig zijn, de meeste energie
gaat naar de aandrijvingen. Die zijn bepalend voor het piekvermogen (en dus aansluitvermogen) bij het starten van de attractie. Daar valt dus het meest te besparen. De motoren die KMG in zijn attracties
inbouwt, variëren in vermogen van 1 kW
tot 55 kW. Het geïnstalleerd vermogen is
uiteraard afhankelijk van de attractie,
maar ligt doorgaans tussen 38 kW en 150
kW.
KMG was een van de eerste attractiebouwers die frequentieregelaars toepaste.
350.000
4
Vermogensbalans
300.000
250.000
Pcondensator [W]
Pboordnet [W]
Pmotor [W]
Uc [V*10}
200.000
150.000
100.000
50.000
0
-5.000
0
0,33
0,67
1,00
1,33
1,67
2,00
2,33
2,67
3,00
3,33
3,67
4,00
4,33
4,67
5,00
5,33
5,67
6,00
ken. Dat maakt de attractie
complexer
en


duurder in aanschaf, maar het scheelt de
exploitant personeel en tijd en dat maakt
onze attracties vaak economischer.”
Hoe zit het met de veiligheidswetgeving
voor attracties? Kroon: “KMG is wereldwijd actief. Globaal heb je met twee typen
wetgeving te maken: de Europese (EN) en
de Amerikaanse (ASTM). In grote lijnen
zijn ze vergelijkbaar, maar deels spreken
ze elkaar tegen. Wij werken vooral volgens de Europese richtlijnen en dan met
name NEN 13814. Deze geldt specifiek
voor attracties voor kermissen en kleine
pretparken en verwijst onder meer naar
de Machinerichtlijn en de Laagspanningsrichtlijn.”
Bij kermisattracties speelt een aantal facetten die we in de algemene machinebouw niet tegenkomen. Kroon: “Volume
en gewicht zijn spelbreker. Je bent qua
ruimte beperkt tot 2,5 m bij 4 m bij maximaal 17,5 m en qua massa op maximaal
20 ton. Je probeert het aantal wagens zo
beperkt mogelijk te houden, liefst op
twee wagens, maar soms is meer noodzakelijk. Een exploitant moet dan óf meer
trekkers en personeel hebben, óf vaker op
en neer rijden. Kun je een attractie op één
trailer of vrachtwagencombinatie kwijt,
dan is de constructie complexer en duurder maar zijn de operationele kosten
lager.”
november 2014


P[W], Uc [V*10)

-100.000
-150.000
-200.000
Tijd [s]
De vermogensbalans van de XLR8 van KMG
www.AT-aandrijftechniek.nl
11
30-10-14 13:58
Veel bouwers en exploitanten werkten
destijds nog met hydrauliek of met gelijkstroomaandrijvingen. Hydrauliek gaf in de
praktijk moeilijkheden met draaikoppelingen en doorvoeren, lekkage door veelvuldig aan- en afkoppelen en bijbehorende
onderhoudskosten. Bovendien waren het
complexe systemen. De nadelen van gelijkspanning waren de hoge aanloopstro-
Zo transportabel
mogelijke attracties
men (dus hoog geïnstalleerd vermogen)
en de hoge onderhoudskosten.
De draaistroomtechniek begon voor KMG
omstreeks 1995, toen men een attractie
genaamd Move It wilde bouwen. KMG
wilde geen hydrauliek meer toepassen,
vond ook gelijkstroom te duur en onderhoudsgevoelig en had wel interesse in
frequentieregeling. De technici legden
links en rechts eisen en wensen neer en
kwamen uiteindelijk terecht bij Control
Techniques (inmiddels Emerson Industrial
Automation). Kroon: “Er waren ongetwijfeld meer regelaars die aan onze eisen
voldeden, maar Control Techniques was
het enige bedrijf dat een retourgarantie
gaf. KMG was toen overigens een stuk
kleiner dan nu. Sindsdien zijn we bij dit
merk gebleven; een enkele zijsprong
bleek minder goed uit te vallen.”
Kroon: “Belangrijk voor ons is, dat ze in
Sliedrecht met ons meedenken en desge-
800
De frequentieregelaars zijn ingebouwd in de attractie zelf, wat de nodige ruimte bespaart
en het op- en afbouwen vergemakkelijkt
Ucondensator
700
600
500
Udc
400
300
200
100
0
0,33
0,67
1,00
1,33
1,67
2,00
2,33
2,67
3,00
3,33
3,67
4,00
4,33
4,67
5,00
5,33
5,67
6,00
0
Het spanningsverloop van de XLR8 in de tijd
12
10-13_supercondensatoren.indd 12
www.AT-aandrijftechniek.nl
wenst reken- en engineeringwerk voor
hun rekening nemen. Even belangrijk is,
dat ze wereldwijd aanwezig zijn en bij
nacht en ontij vaak lokaal hulp kunnen
bieden. Onze attracties staan over de gehele wereld en regelaars op kermissen
sneuvelen ook laat op zaterdagavond.
Control Techniques kan de betreffende
exploitant niet altijd direct helpen, maar
vaak wel op korte termijn. Dat is voor die
exploitant heel belangrijk. Nog een voordeel is, dat de regelaars betrouwbaar zijn
gebleken, veel functionaliteit kennen en
dat de uitbreidingsmodules op nagenoeg
alle modellen passen.”
Ofschoon veel attracties erg snel lijken te
gaan, valt het qua de toerentallen van de
hoofdassen meestal mee. Wel zijn de
armen vaak groot en zwaar, zodat de vereiste draaimomenten hoog zijn. Vandaar
dat bijna elke as nog is voorzien van een
reductor. Kroon: “We hebben de mogelijkheden van direct drive motoren en torquemotoren wel onderzocht, maar we
hebben ze nooit toegepast. We hebben
ooit één proef gedaan met een zestienpolige motor, maar die bleek qua massatraagheid helemaal niet bij de traagheid
van de belasting te passen. Vandaar dat
wij reductoren blijven gebruiken en we
hebben daarmee eigenlijk nooit problemen gehad door de steeds wisselende
snelheden, versnellingen en vertragingen.
Terwijl ik toch moet zeggen: wat er tech-
nisch mogelijk is met componenten, doen
we er ook mee! Net zoals bij de regelaars
zijn we gestandaardiseerd op één merk
motoren (Rotor) en reductoren (Brevini);
ze werken naar behoren en we zijn er mee
vertrouwd.”
Wilder maar niet groter
Het publiek wil groter en wilder. Slechts
weinig exploitanten kunnen zich een
grote en spectaculaire attractie veroorloven. Veel exploitanten (vaak kleine familiebedrijfjes) kunnen dat niet betalen of
financieren. KMG zocht daarom naar een
wat wildere attractie die ook voor deze
kleinere exploitanten betaalbaar zou zijn.
De XLR8 (Accelerate) is ontstaan als een
kleinere ronde molen die het publiek toch
de ervaring van een grote versnelling
moet bieden, zowel vanaf stilstand als tijdens de rit. Helaas bleek in de praktijk dat
veel kermisgangers wel de sensatie zoeken maar de kleinere XLR8 voorbij liepen.
Kroon: “De publieke belangstelling is heel
moeilijk te voorspellen. De belangstelling
voor een attractie varieert per regio en
zelfs van plaats tot plaats. ‘Groot’ maakt
voor het kermispubliek vaak meer indruk
dan ‘wild’. Op kleine kermissen heeft een
exploitant vaak te maken met herhaald
bezoek en dan is een kleine attractie voor
de exploitant nog rendabel. Maar op
grote kermissen worden kleinere attracties pas na een paar dagen goed bezocht,
november 2014
AT AANDRIJFTECHNIEK
30-10-14 13:58
TECHNIEK Elektrisch
Ontwikkeling
De Accelerate werd in eerste instantie
‘kaal’ opgebouwd, zonder verlichting, afwerking, achtergrond, et cetera. ‘Op een
houten plank’, zoals Kroon het uitdrukt.
In de attractie was 8 x 18 kW ingebouwd.
Om de mechanische en elektrische instal-
november 2014
10-13_supercondensatoren.indd 13
latie (zonder supercaps) te testen, werd
de machine op de eigen generatorset aangesloten en voorzichtig gestart. Naarmate
de test vorderde en het vermogen werd
opgevoerd, werd de rook uit de generator
langzaam zwarter. Bij maximale belasting
tijdens stilstand en afremmen en geven
bij versnellen tijdens de start en bij een
tussentijdse versnelling nagenoeg hun
gehele vermogen af. Mocht de besturing
of het voedingsnet uitvallen, dan worden
de condensatoren automatisch ontladen.
KMG heeft de installatie goed beveiligd.
Bij de afbouw moet de hoofdschakelaar
worden omgezet, en daarbij worden de
supercondensatoren automatisch via
weerstanden ontladen.
Niet alleen KMG toont zich tevreden met
de supercondensatoren. Sales manager
Joeri ten Napel: “De ervaring die wij met
deze attractie hebben opgebouwd, biedt
Emerson Industrial Automation de kans
zich in deze en andere branches te onderscheiden. In de attractiebranche moet een
bedrijf als KMG het hebben van een combinatie van technologie en creativiteit.”
“Energetisch rendement speelt daarbij
een rol, maar wij realiseren ons dat het
nuttig is om met de klant naar de applicatie te kijken terwijl de volgende vraag
voor ogen wordt gehouden. Hoe kunnen
wij gezamenlijk het maximale halen uit
een liter brandstof of een opgewekte kW
die wordt aangeleverd via een kabel? Kennis van toepassing van supercondensatoren biedt ons daarbij een voordeel.”
Belangstelling
moeilijk te
voorspellen
kwam er stevige roetwolken, maar hoe
hard de generator ook werkte, de gewenste versnelling van nul tot 350 kW in
twee seconden werd niet gehaald. Bij lagere belastingen werkte de attractie wel
beter, maar niet goed genoeg.
Omdat elektrische aandrijving niet naar
wens functioneerde, werd een hydraulische aandrijving met accumulatoren en
twee motoren geprobeerd. Dat werkte
ongeveer zoals gewenst, maar de totale
installatie inclusief accu’s, motoren, pompen, regelaars, et cetera werd te duur en
nam te veel ruimte in beslag. Dat laatste
telt zwaar in verplaatsbare installaties.
KMG keek met een schuin oog ook nog
naar een vliegwiel, maar daarvoor zouden
dezelfde nadelen gelden.
Vervolgens kwam de toepassing van supercondensatoren in beeld. KMG vroeg
Emerson Industrial Automation om aan
zo’n oplossing te rekenen. Na berekeningen, simuleren, bouwen en testen bleek
de attracties te werken zoals de bedoeling
was. Niet onbelangrijk was, dat de supercondensatoren ook de juiste oplossing
boden qua energieverbruik, ruimte en gewicht.
De attractie bevat één direct achter de
transformator aangesloten Unidrive SP
die als gelijkspanningslader functioneert
en zeven in serie geschakelde, zogeheten
trays, van 112V oplaadt (zie schema). Vanuit deze trays (gelijkspanningsbron) worden acht stuks 18,5 kW Unidrive SP regelaars gevoed voor het aansturen van de
motoren. Alle regelaars zijn met DC-zekeringen beveiligd ten opzichte van de DCbus. Onderling zijn de regelaars via applicatiemodules verbonden en wordt er informatie, zoals actuele vermogens en
snelheden, gedeeld om te komen tot een
optimale regelstrategie.
Het resultaat is dat er een ongeveer constant vermogen uit het net wordt gehaald. De condensatoren worden geladen
AT AANDRIJFTECHNIEK
Inl.: KMG BV, tel.: (0545) 29 45 45,
www.kmg.nl
Emerson Industrial Automation,
tel.: (0184) 42 05 55,
www.controltechniques.com
500
Icondensator [A]
400
300
200
Icondensator [A]
100
0
-100
-200
-300
0
0,33
0,67
1,00
1,33
1,67
2,00
2,33
2,67
3,00
3,33
3,67
4,00
4,33
4,67
5,00
5,33
5,67
6,00
voornamelijk dankzij mond-tot-mondreclame. Maar dan kan het voor de exploitant al niet meer rendabel zijn. Het publiek loopt de XLR8 voorbij. Dat is de belangrijkste reden dat er (tot op heden)
maar één van is gebouwd. We hebben
wel overwogen om een grotere uitvoering te ontwikkelen, maar daarvoor zouden wij een te grote investering moeten
doen.”
In de XLR8 paste KMG voor het eerst supercondensatoren (in het Engels super
capacitors, afgekort supercaps) toe. Met
supercondensatoren kan de exploitant bij
de start of tijdens de rit kortstondig een
extra hoge stroom naar de motoren sturen, zodat de bezoekers de sensatie van
een extra (flinke!) versnelling ondergaan.
Gillende jongedames verzekerd! Het voordeel voor de exploitant is dat hij die tijdelijke hoge stroom wel tot zijn beschikking
heeft, maar daarvoor geen extra geïnstalleerd vermogen in zijn attractie nodig
heeft. Met de hedendaagse aansluit- en
energiekosten (vooral voor stroompieken)
scheelt dat behoorlijk in de rekening.
Er wordt wel gedacht aan toepassing in
andere attracties, onder meer zweefmolens. KMG werkt momenteel aan een
exemplaar met een toren van 36 m. Bij de
XLR8 staat het ondergaan van een sensationele versnelling aan het begin en tijdens een rit centraal, bij de zweefmolen
worden vooral de mogelijkheden voor
energieterugwinning onderzocht. Deze
attractie moet zowel de hoogte in gaan
als met zekere versnelling en snelheid
rondjes draaien. Bij het afremmen en
dalen komt heel wat kinetische en potentiële energie vrij, die nu nog via remweerstanden wordt omgezet in warmte. Deze
zweefmolen wordt voorzien van 4 x 15
kW aandrijfvermogen en moet in 30 s op
de gewenste hoogte zijn. Volgens berekeningen moet dit kunnen met supercondensatoren, en dat zou de kermisexploitant heel wat geïnstalleerd vermogen besparen. KMG bouwt momenteel ook een
testbank voor eigen gebruik, voor demonstratiedoeleinden en voor verificatie van
berekeningen.
Het stroomverloop van de supercondensator tijdens een rit
www.AT-aandrijftechniek.nl
13
30-10-14 13:58
Tweede leven voor
megahopper van Boskalis
[tekst] Bart Driessen [foto’s] Boskalis
Zeven jaar geleden leek het noodlot toe te slaan voor sleephopperzuiger Fair-
nieuwe elektromotoren koos Boskalis voor Kolmer Elektromotoren. Intussen
aan het zeewater blootgesteld. Alle dieselmotoren, hulpwerktuigen en elektromotoren waren onbruikbaar geworden.
Alleen de diesels, generatoren en motoren voor de grootste pompen en de boegschroef hebben we door een omvangrijke
reparatie kunnen redden. De rest van het
elektrische gedeelte moesten we helemaal vervangen.”
is de Fairway al weer op volle zee, op weg naar haar volgende opdracht. Een
Nieuwe elektromotoren
way van Boskalis. Tijdens baggerwerkzaamheden in China werd het aangevaren door een groot containerschip. Hoewel de schade serieus was, besloot
Boskalis tot een volledige renovatie. Voor de levering van meer dan 125
gesprek met Jürgen König van Boskalis en Yuri Veldhuis van Kolmer.
H
et eigen projectteam van Boskalis
pakte het project op en liet de Fairway opnieuw vaarklaar maken. Jürgen König
droeg als hoofd van het E&I Department
binnen Boskalis de verantwoordelijkheid
voor het E+I deel wat hij noemt de ‘re-instatement’ of herstel van de Fairway. “Het
was duidelijk dat we alle deelsystemen
onderhanden moesten nemen. We hebben nu eenmaal te maken met een complex systeem. Een sleephopperzuiger kun
je best vergelijken met een kleine energie-
centrale. De Fairway kan een vermogen
van 25.000 kVA opwekken; het vermogen
van alle elektromotoren bij elkaar komt
op ongeveer 18 MW. En om de complexiteit van de automatisering van het geheel
nog even aan te geven: het PLC-netwerk
voor de besturing van de systemen omvat
maar liefst 3500 I/O’s. Daarbij zijn ook nog
veel grote elektromotoren aan boord frequentiegeregeld.”
“Door het gedeeltelijk zinken van het
schip waren alle technische installaties
Boskalis heeft met dit project gekozen
voor Cantoni elektromotoren van Kolmer
Elektromotoren in Putten. Wat waren
hiervoor de argumenten? König: “We kennen Kolmer al een jaar of zeven als leverancier bij reparaties. Het gaat dan bijna
Elektrische gedeelte
grotendeels vervangen
altijd om enkele motoren. Maar de ervaring daarmee was goed. Op onze vendor
list voor nieuwbouwprojecten kwamen ze
echter niet voor; alleen de bekende grote
namen stonden er op. Waarom? Wij technici zijn nu eenmaal conservatief. Dus
Fairway van Boskalis, een van de
grootste megahoppers ter wereld
14
14-15-16_boskalis.indd 14
www.AT-aandrijftechniek.nl
november 2014
AT AANDRIJFTECHNIEK
30-10-14 13:59
TECHNIEK Elektrisch
waarom veranderen en risico nemen?
Maar op een gegeven moment wilden we
toch het optimale uit ons budget halen;
natuurlijk wel binnen een acceptabel risico. Toen zijn we ons gaan verdiepen in
Cantoni.”
Belangrijkste is de
goede relatie
“We hebben hun productielocaties in
Polen bezocht en daaruit bleek dat hun
productietechnologie op een vergelijkbaar niveau ligt als dat van de andere aanbieders. We kenden ook al hun flexibiliteit
wat betreft extra korte levertijden en aanpassingen van motoren tijdens het project. Hoe vaak komt het niet voor dat je bij
moet sturen en aanpassen? Een bestelde
motor past net niet en moet snel aangepast worden. Zij zijn daar goed in; dat
weten we dankzij hun rol als trouble
shooter. Maar het belangrijkste is de
goede relatie tussen ons en de leverancier. Binnen zo’n persoonlijke relatie gaat
het om meer dan wat er in contracten is
vastgelegd. Het gaat om vertrouwen en
dat is ons veel waard. We hebben ondervonden dat onze vragen serieus worden
genomen, of het nu gaat om een flens die
niet past of een klemmenkast die verkeerd om staat. Ze nemen onze verzoeken
serieus. In het project van de Fairway hebben ze al onze verwachtingen op dat gebied waargemaakt.”
Klantspecifieke
klemmenkasten op
nieuwe kortsluitankerdraaistroommotoren
Beproeving onder volle belasting
Yuri Veldhuis, salesmanager bij Kolmer
Elektromotoren, heeft het hele project
van de renovatie van de Fairway van begin
tot eind meegemaakt. Om welk soort motoren gaat het in dit geval? “We hebben
een partij van ruim 125 Cantoni motoren
mogen leveren, in vermogen uiteenlopend van 0,75 kW tot 390 kW. Qua appli-
Sleephopperzuiger
aan het werk ergens
in het verre oosten
caties moet je denken aan motoren voor
de complete hydrauliek, pompen, ventilatie en lieren. De motoren voor de boegschroef en bagger- en jetpompen vallen
hierbuiten; deze zijn hersteld.”
“Tot de opdracht behoren verder enkele
specials; bijvoorbeeld de IEC400 motoren
voor de hoofdhydrauliek. De hoofdhydrauliek verzorgt de beweging van de
zuigbuisarmen die langszij de sleephopperzuiger het water in gaan. Boskalis ziet
dit hydraulisch systeem als iets dat valt
onder de categorie ‘Essential Service’. Het
functioneren daarvan ziet men als essentieel voor de prestaties van het schip. Voor
deze motoren gelden de hoogste eisen
ten aanzien van betrouwbaarheid. Een
belangrijke eis is het scheepskeur van Bureau Veritas. Om dat te verkrijgen, heeft
de surveyor van dit bureau onze motoren
voorafgaand aan de afname onder volle
belasting beproefd. Wij wilden de afname
van de motoren natuurlijk graag meemaken. Daarom zijn wij samen met Boskalis
speciaal naar Cantoni in Zychlin in Polen
gereisd. Dat was wel een bijzonder moment.”
Klantspecifiek maken
Veldhuis: “Standaardmotoren klantspecifiek maken doen we hier in onze werkplaats. We hebben hier alle apparatuur en
kunnen veel aanpassingen uitvoeren.
Voor dit project hebben we bijvoorbeeld
de motoren voorzien van behuizingen in
IP66. Met name motoren voor lieren die
bovendeks worden geplaatst, krijgen zo’n
november 2014
14-15-16_boskalis.indd 15
AT AANDRIJFTECHNIEK
behandeling. Dat zijn de TENV-motoren:
Totally Enclosed Non Ventilated. Het zijn
motoren met een vermogen van meer
dan 55 kW en voorzien van stroomgeïsoleerde lagers, een gesloten Pintsch Bubenzer rem en een zeewaardige Hübner
encoder.”
“Ook zijn er motoren met verhoogd vermogen die door ons worden uitgerust
met aparte assen, waarvan weer enkele
motoren dubbelassig zijn uitgevoerd. De
vier grootste motoren plus een reservemotor zijn IEC400 en door ons uitgerust
met Pt100 temperatuursensoren. Deze
motoren zijn geschikt voor omgevingstemperaturen tot 60°C en krijgen in plaats
van een wartelingang een MCT-frame een
afdichting met rubber blokjes.”
“Tevens zijn deze motoren voorzien van
een progressieve uitvoering. Dat houdt in
dat de bestaande motoren met een gestandaardiseerde IEC-maat zijn voorzien
van extra vermogen dat niet standaard is.
Dat doen we door middel van bijvoorbeeld een speciaal blikpakket. Het voordeel daarvan is een groter vermogen, ondanks de vastliggende IEC-maten. De
oude IEC500 motor met buizenkoeling is
dus vervangen door een compacte IEC400.
Daarvoor waren wel enkele aanpassingen
nodig. Zo hebben we de fundering van de
IEC400 verhoogd en de aandrijvende
assen vergroot. Het resultaat is dat de
nieuwe aandrijving van deze compacte
motor perfect past op de pompen die verder niet veranderd zijn. En dat zonder
concessies te doen aan het vermogen; het
www.AT-aandrijftechniek.nl
4
15
30-10-14 13:59
rendement ligt nu zelfs op een hoger niveau.”
Drie containers vol
Hoe heeft Kolmer deze motoren aan de
werf in Singapore geleverd? Een kwestie
van Just in Time zeker? Veldhuis: “Nou,
meer een kwestie van Just in Place, zou ik
zeggen. Daar bedoel ik mee dat wij er
voor gezorgd hebben dat elke motor op
de juiste plaats terecht kwam. Ik heb aan
Boskalis alle compartimentnummers opgevraagd. Zo kon ik aangeven waar elke
motor geplaatst moest worden. Voor elke
motor hebben we een artikelnummer aangemaakt en dat gekoppeld aan het artikelnummer van Boskalis en het compartimentnummer van het schip. Een kwestie
van logistiek dus. Daarmee heeft Boskalis
veel uren bespaard. Alle nummers stonden op de pakbon, de verpakking en de
typeplaat. En als in de toekomst een motor
vervangen moet worden, is dat heel makkelijk en precies te doen.”
Motoren voor de
hoofdhydrauliek op
de Fairway voorzien
van onder meer
scheepskeur Bureau
Veritas met op de
as ingeslagen keurnummer
we nog overgevlogen om de voortgang
niet in gevaar te brengen.”
Klantspecifiek maken
MVO
in eigen werkplaats
Om een project als dit succesvol te laten
verlopen is goede communicatie met de
opdrachtgever onmisbaar. Veldhuis: “Zo
lang dit project liep, heb ik intensief
contact onderhouden met de E+I projectleider van Boskalis in Singapore,
Martijn Holtkamp. Alle bestelde motoren hebben we vanuit Putten in drie
containers naar de werf in Singapore
verstuurd. Ook na aankomst van onze
zending hebben we contact gehouden
om details door te spreken. Achteraf
bleken enkele motoren niet op de bestellijst te hebben gestaan. Die hebben
16
14-15-16_boskalis.indd 16
Beproeving onder
volle belasting in de
fabriek van Cantoni
www.AT-aandrijftechniek.nl
Wat zijn de ontwikkelingen na de oplevering? Veldhuis: “In de evaluatie van Boskalis stond dat het project in alle opzichten
heeft voldaan aan de wensen: dus geen
opmerkingen ter verbetering van het project. Daarna zijn we opnieuw benaderd
door Boskalis. Tijdens de oplevering was
het onder Boskalis opgevallen dat wij al
langer kiezen voor MVO, Maatschappelijk
Verantwoord Ondernemen. Boskalis
werkt zelf met MVO en heeft een voorkeur voor leveranciers die MVO hanteren.
Daarom heeft men Twijnstra Gudde opdracht gegeven een audit te doen van ons
MVO-beleid. Kolmer is toen doorgelicht,
zowel intern als extern. Daarvoor hebben
we een dikke voldoende gekregen. Met
als gevolg dat we nu als leverancier deel
zijn in de keten.”
Wat houdt in jullie geval MVO concreet
in? “Bijvoorbeeld dat we aan echt alle
Arbo-eisen voldoen. Zo hebben we alleen
maar in hoogte verstelbare werkbanken
en we bieden werkgelegenheid aan mensen met een beperking. Door het plaatsen
van zonnepanelen voor onze energievoorziening reduceren we de CO2-uitstoot. In het kantoor gebruiken we nu 80
procent minder papier, onder meer door
alle faxen te digitaliseren en te werken
met dubbele beeldschermen. In het magazijn werken we met rolstellingen in
plaats van palletstellingen, waardoor de
heftruck minder wordt gebruikt. Doordat
we altijd een extra oplegger klaar hebben
staan, hoeven de trucks bij ons nooit op
hun lading te wachten.”
“Wij proberen ook onze klanten bewust
te maken van MVO. We hebben een eerlijk product en verwachten dat ook van
onze relaties. Wat dat betreft mag onze
bedrijfstak best wat kritischer zijn. Zeker
als er producten worden aangeboden
voor prijzen die onder de kostprijs liggen.
Het komt zelfs voor dat de prijs niet eens
voldoende is om alle gebruikte grondstoffen te bekostigen. Wij doen daar niet aan
mee. Ons doel moet zijn de keten te optimaliseren in duurzaamheid. Zo kunnen
we ons onderscheiden en ook op de
lange termijn goed ondernemen.”
Inl.: Kolmer Elektromotoren BV,
tel.: (0341) 36 96 96, www.kolmer.nl
IEC400-motoren voor de hoofdhydrauliek
aan boord van de Fairway
november 2014
AT AANDRIJFTECHNIEK
30-10-14 14:00
TECHNIEK Elektrisch
WEG actualiseert
aanbod standaardmotoren
[tekst] Ad Spijkers [foto] WEG Netherlands
WEG breidt zijn aanbod van industriële standaardmotoren flink uit met de
series W40, W50 en W60. Dankzij het geoptimaliseerde ontwerp leveren de
nieuwe en compacte driefasen inductiemotoren goede prestaties, zelfs in ongunstige omstandigheden. De motoren dekken gezamenlijk het vermogensbereik van 75 kW tot 4250 kW bij frequenties van 50 Hz en 60 Hz af. De driefasen
inductiemotoren zijn geschikt voor industriële toepassingen die hoge prestaties
en bedrijfszekerheid vereisen, inclusief pompen, compressoren en ventilatoren.
H
De W40-motoren
et ontwerp van de nieuwe motoren
werd geperfectioneerd om ze compacter
te maken dan hun voorgangers, met een
lager gewicht, kleinere afmetingen en een
beperkte footprint. Met hun stevige behuizing van gietijzer kunnen ze worden
ingezet in ongunstige omstandigheden
en staan ze borg voor lage geluids- en trillingsniveaus. De geoptimaliseerde rotoren statorpakketten zorgen samen met
een verbeterde motorkoeling voor een
uitzonderlijk hoge vermogensdichtheid,
waardoor de nieuwe motoren kunnen
worden gerekend tot de meest efficiënte
van hun soort die op de markt beschikbaar zijn.
combineren compacte bouw met een
Serie W60
hoog rendement
De twee- en vierpolige motoren van de
serie W60 zijn beschikbaar in bouwgrootte IEC450 tot IEC560, met een nominaal vermogen van 800 kW tot 4250 kW
en een nominale spanning van 2300 V tot
10.000 V. Voor een maximale toepassingsflexibiliteit zijn de motoren verkrijgbaar in
en hoge prestaties
voor tal van toepassingen, in het
bijzonder compressoren, ventilatoren
en pompen
november 2014
17_weg.indd 17
AT AANDRIJFTECHNIEK
drie configuraties: open en zelfventilerend (IC01, WP-II), gesloten met lucht/
lucht-koeling (IC611, TEAAC) en gesloten
met lucht/water-warmtewisselaar (IC81,
TEWAC).
Compacte bouw en
lage massa
De stevige constructie met een frame van
gietijzer zorgt voor lage geluids- en trillingsniveaus, terwijl de stijve motoras kritieke buigtrillingen onder het nominale
toerental wegwerkt. Hierdoor zijn deze
motoren geschikt voor toepassingen met
frequentieregeling of grote trillingsbelasting. Rotor- en statorpakketten van hoge
kwaliteit, efficiënte ventilatoren en geoptimaliseerde warmtewisselaars zorgen
voor een meer dan gemiddeld rendement
en vermogensdichtheid.
De motoren zijn ontworpen voor een continue belasting en zijn geschikt voor gebruik met middenspanningsfrequentieomvormers en standaardmotoren zonder
toerentalbeperking tengevolge van kritieke trillingssnelheden. De WEG middenspanning frequentieomvormers van de
MVW0s-serie vormen de juiste partner.
De motoren zijn standaard uitgerust met
kogellagers, maar ze zijn optioneel ook
verkrijgbaar met glijlagers. Dankzij hun
modulaire structuur kunnen deze motoren door de gebruiker worden afgestemd
op de eigen toepassingen door toevoeging van accessoires zoals drukverschilschakelaars voor luchtkoeling, lekdetectoren voor waterkoeling, een automatisch
smeersysteem voor kogellagers of ook
encoders.
Serie W50
De serie W50 lijkt qua ontwerp en constructie sterk op de W60, met een compacte en stevige behuizing van gietijzer
en een hoge vermogensdichtheid. De
twee- tot twaalfpolige motoren zijn beschikbaar in bouwgrootte IEC315 tot en
met IEC450, met een nominaal vermogen
van 75 kW tot 1250 kW en een nominale
spanning van 380 V tot 6600 V. Ze onderscheiden zich door lage geluids- en trillingsniveaus (82 dB bij 3600 min-1) en zijn
verkrijgbaar met beschermingswaarde
IP55 tot en met IP66.
De motoren zijn standaard uitgerust met
kogellagers en kunnen optioneel worden
voorzien van glij- of rollagers. Ze werken
met IC 411-koeling conform IEC 60034-6
en kunnen toegepast worden met frequentieregeling. Vooral de stijve motoras
zorgt hierbij voor eliminatie van snelheidsbeperkingen als gevolg van kritieke
interne trillingen bij een toerental tot
3600 min-1. De serie W50 wordt aangeboden in de bouwvormen B3, B5, V1 en V6.
Serie W40
De open (ODP) W40-motoren met twee,
vier of zes polen zijn de kleinste telgen
van de familie industriële standaardmotoren. Ze kunnen alleen worden gebruikt
voor toepassingen waarin vuil en vocht
geen factor zijn. De serie W40 wordt gelanceerd in bouwgrootte IEC280L tot
IEC450, met een nominaal vermogen van
185 kW tot 1500 kW voor laag- en middenspanning. De beschermingswaarde is
IP23 of IP24. Ook deze modulaire motoren hebben lage geluids- en trillingsniveaus, met lichte verschillen tussen de
diverse modellen (ODP, WI en WII).
Inl.: WEG Netherlands, tel.: (0541) 57 10 80,
www.weg.net/nl
www.AT-aandrijftechniek.nl
17
30-10-14 15:27
Turck blijft groeien en
ziet ook voor 2015 kansen
[tekst] Jeroen Aalberts [foto’s] Turck GmbH & Co. KG
Het familiebedrijf Turck heeft aan de vooravond van de SPS IPC Drives weer zijn jaarlijkse persconferentie gegeven. De wereldwijde omzetstijging valt dit jaar iets hoger uit
dan de 5 procent van 2013 en hiermee zal de
omzet voor 2014 uitkomen op ongeveer 470
miljoen euro. De prognose van 10 procent
omzetstijging van de vorige persconferentie
werd alleen voor de thuismarkt gerealiseerd.
D
e omzetstijging loopt nagenoeg parallel aan het percentage (4,5%) nieuwe medewerkers. Er werken nu meer dan 3500
mensen bij Turck, waarvan ongeveer de
helft in Duitsland. Algemeen directeur
Christian Wolf ziet ondanks de verminderde conjunctuur in de eerste helft van dit
jaar en de matige prognose voor de nabije
toekomst en de crisishaarden in Oost-Europa en het Midden Oosten voor volgend
jaar toch kansen voor een omzetstijging
van 5 procent. “Na de crisis van 2008 zijn
de ‘ups en downs’ in de markt grilliger dan
voorheen en het is mede door de sterk wisselende euro/dollarkoers moeilijk om als
bedrijf hierop te anticiperen.”
Investeringen
Voor de periode van 2012 tot 2016 heeft
Turck in totaal voor 100 miljoen euro aan
investeringen ingepland. Voor de komende twee jaren wordt behalve een volledige SAP-integratie de productiefaciliteit
in Beierfeld (D) uitgebreid, wordt er een
nieuw hoofdkantoor in Mülheim (D) en
een nieuwe fabriek in Saltillo (Mexico) gebouwd. De fabriek in Saltillo gaat werk
bieden aan zevenhonderd werknemers.
Verder heeft Turck per 1 oktober 2014 50
procent van de aandelen gekocht van
18
18-19_turck.indd 18
www.AT-aandrijftechniek.nl
Compacter dan zijn voorganger: de Ethernet I/O module uit de TBEN-S serie
Chartwell Automation in Canada om de
marktpositie in Noord-Amerika te versterken. Dit bedrijf gaat verder onder de
naam Turck Chartwell Canada. Op 1 oktober 2017 zal Turck de overige 50 procent
aandelen overnemen en zal de naam veranderen in Turck Canada. De oprichters
van Chartwell, de gebroeders Mark en
Steve Boehmer, zullen ook na de overname leiding blijven geven aan Turck Canada.
Industrie 4.0
Wolf relativeert de impact van Industrie
4.0 op dit moment door te stellen dat
deze ontwikkeling niet alleen nu speelt
maar zich over een periode van vijftien tot
twintig jaar zal uitsmeren, en dan vooral
voor bedrijven met high-end producten
en een hoge mate van automatisering.
“Bedrijven laten zich bij hun aankoopbeslissingen vooral leiden door economische motieven, dus ook bij Industrie 4.0.
Leidend bij aankoop is het verwachte rendement dat een investering oplevert.”
Positief punt is dat Industrie 4.0 in Duits-
land een Digitale Agenda initieert met
onderwerpen die van wezenlijk belang
zijn om een digitaal Duitsland goed tot
zijn recht te laten komen. Allereerst is er
een goede IT-infrastructuur benodigd en
een uitgebreid mobiel netwerk. Ook staan
100 miljoen in
vier jaar
zaken als beschikbaarheid, cyber security,
M2M communicatie en ‘smart devices’
voor de werkvloer op deze agenda.
Omdat op de werkvloer nu ook de benodigde informatie ter beschikking staat,
zullen steeds meer beslissingen ook daar
worden genomen, zowel door individuen
als door groepjes mensen die communiceren in netwerkjes.
Compacte ethernet I/O module
Op SPS IPC Drives in Neurenberg (D) zal
Turck enkele nieuwe producten presenteren, waaronder de compacte TBEN-S serie
die is uitgebreid met Ethernet-Blok I/O
november 2014
AT AANDRIJFTECHNIEK
03-11-14 12:24
TECHNIEK Sensoren
modulen met vier analoge in- of uitgangen. De analoge ingangen met de multiprotocol ethernet module kunnen vier
verschillende ingangssignalen verwerken:
behalve spanning- en stroomsignalen zijn
dat ook signalen van weerstandsmetingen (Pt100, Pt1000) of mVolt signalen,
bijvoorbeeld afkomstig van thermo-elementen. Ook de I/O modulen met de analoge uitgangen zijn geschikt voor spannings- en stroomsignalen. Door deze veelzijdigheid kan de gebruiker flexibel op de
plaatselijk benodigde signaalvormen reageren. Op deze manier zijn applicaties,
waar voorheen drie verschillende typen
blokmodules nodig waren, nu te realiseren met één I/O module.
De volledig ingegoten I/O module met
IP67 beschermingsklasse is 32 mm breed
en 144 mm lang. Daarbij is het geschikt
voor montage direct op de machine. Met
een temperatuurbereik van -40°C tot -70°C
zijn de I/O modules bovendien breed inzetbaar. Ondanks de compacte bouwvorm
zijn de TBEN-S-modules zonder extra gateways in elk van de drie ethernetsystemen
Profibus, Modbus TCP of EtherNet/IP toe
te passen. Dankzij de multiprotocol technologie herkennen de apparaten het betreffende ingezette protocol automatisch.
Een geïntegreerde switch biedt bovendien
de mogelijkheid de apparaten ook in lijntopologie in te zetten. Naast de uitvoeringen met vier analoge in- of uitgangen zijn
er ook vijf varianten ontwikkeld met digitale in- of uitgangen.
De universele encoder QR24 is nu
ook leverbaar in
een uitvoering met
parametreerbare
pulsaantallen
Capacitieve sensor
De BCT-serie van Turck omvat capacitieve
sensoren die primair zijn ontwikkeld voor
niveaumetingen. In tegenstelling tot sensoren die met een potentiometer werken,
zijn deze sensoren op het betreffende medium in te stellen middels een teach in
knop. De sensor legt daarbij zelfstandig
het schakelpunt zodanig vast, dat vervui-
De BCT-serie van
Turck omvat capacitieve sensoren die
primair zijn ontwikkeld voor niveaumetingen
ling op de tankwand of de sensorkap níet
kan leiden tot een foutief schakelen. Een
logische test van de gekozen instelling
verhindert bovendien fouten in de programmering wanneer het gaat om moeilijk te detecteren media.
De capacitieve sensoren uit de BCT serie
zijn beschikbaar als universele NO/NC uitvoering in een cilindrische bouwvorm
waarbij de keuze bestaat uit een M18 en
M30 variant. Hiermee kunnen gebruikers
niet alleen het aantal verschillende niveauschakelaars in het magazijn reduceren, maar beschikken ze tevens over de
mogelijkheid om met één sensortype een
failsafe onder- en overloopbeveiliging te
realiseren. Het omstellen van de uitgangskarakteristiek van de capacitieve sensor
gebeurt eveneens via een drukknop. Alle
uitvoeringen zijn bovendien beschikbaar
met een PNP of een NPN-uitgang.
Voor applicaties die beveiligd moeten zijn
tegen onbevoegd verstellen van de sensoren óf waarbij de capacitieve sensor na
het inbouwen niet meer bereikbaar is,
biedt Turck een variant met een teach uitgang. Hiermee is de capacitieve sensor
met behulp van een teach adapter alsnog
in te stellen.
Encoder met instelbare pulstelling
De incrementele variant van de contactloze QR24 encoder van Turck is nu naar
wens beschikbaar met klantspecifiek parametreerbare pulsaantallen. Hiermee kan
de gebruiker het aantal pulsen per omwenteling via de parametreersoftware
Industrie 4.0 en
digitale agenda
Pactware vrij tussen 1 en 5.000 kiezen. Dit
is ook mogelijk via de zogenaamde teach
adapter waarbij de keuze bestaat uit één
van de negen vooringestelde pulsaantallen. Door deze functie is de QR24 in te zetten als universele incrementele encoder
waarmee de gebruiker bovendien het
aantal encodervarianten in het magazijn
aanzienlijk kan verkleinen.
Inl.: Turck BV, tel.: (038) 422 77 50,
www.turck.nl
Groei Turck verschilt per regio
In Europa is de groei van Turck met name in Duitsland zelf met 10 procent bovengemiddeld, en in Polen en Rusland zelfs 40 procent. Italië en Portugal zijn op dit moment de
zwakkere markten en de Benelux is met 3 procent tot 4 procent stabiel. Dat laatste is
positief nieuws omdat dit gerealiseerd is hoewel een grote klant als Ford Genk (B) is
verdwenen. Spanje krabbelt langzaam uit een diep dal en ook in Roemenië gaat het met
Turck beter. De groeistijging van de economie in China neemt af maar het land blijft met
6 procent groei voor Turck een belangrijke markt. Er is een trend gaande van meer automatisering omdat de arbeidskosten stijgen en omdat er een verschuiving gaande is naar
high-end technologie. In Noord-Amerika is de groei 6 procent en dat komt deels omdat
de maakindustrie in de Verenigde Staten bezig is aan een opleving en ook de olie- en
gasindustrie doen het door prijsontwikkelingen (en de wens om energieafhankelijk te zijn
- red.) momenteel erg goed. Zuid-Amerika doet het met 19 procent groei erg goed, Azië
met 1 procent is stabiel en in Afrika is er geen groei maar een krimp van 5 procent.
november 2014
18-19_turck.indd 19
AT AANDRIJFTECHNIEK
www.AT-aandrijftechniek.nl
19
03-11-14 12:24
www.at-aandrijftechniek.nl
Ga voor meer informatie naar www.eisma.nl
of neem direct contact op 088 2944 700
Laat de raderen
draaien
Aandrijftechniek is hét vakblad over aandrijven, besturen
en toepassen en informeert over ontwerp, constructie,
onderhoud en toepassing van componenten en systemen.
Aandrijftechniek is er voor ontwerpers, constructeurs
en onderhoudstechnici. Door bundeling van
nieuws, achtergrondinformatie en expertise is
Aandrijftechniek een onmisbare kennisbron
voor de aandrijfindustrie.
Intelligent opgelost,
tot 80 % energie bespaard
Precies
Stijgende energieprijzen, kostendruk en strenge milieuwetgeving – Sytronix, de pomp/motor
combinatie met intelligentie in de drive, is de slimme oplossing voor uw machines. Met de
vermogensregeling via de elektrische motor verbruikt u tot 80% minder energie en wordt
het geluidsniveau met 20 dB (A) gereduceerd.
Denkt u na over efficiënt energieverbruik? Profiteer dan van onze ervaring. De Bosch Rexroth
Energy Efficiency Adviseurs helpen u om geld te besparen en emissies te reduceren.
Vraag ons advies en wij komen met een oplossing die bij u past.
www.boschrexroth.nl/4EE
Bosch Rexroth B.V.
AANDRIJFTECHNIEK
AANDRIJVEN - BESTUREN - TOEPASSEN
MAGAZINE
Proefabonnement
3 nummers 25,-
WEBSITE
Dagelijks nieuws en
achtergronden
NIEUWSBRIEF
Gratis een wekelijkse
update
TECHNIEK Besturingen
Navigatiesysteem schept
duidelijkheid in netwerk
[tekst] Jörn Müller, Indu-Sol GmbH, Ellen-Christine Reiff, Redaktionsbüro Stutensee [foto’s] Indu-Sol GmbH, Schmölln (D)
Permanente bewaking en voortdurende analyse van de kwaliteit van de
communicatie in industriële netwerken zijn eigenlijk onmisbaar. Voor het
betrouwbaar bewaken van een industrieel netwerk is echter ook een nauwkeurige kennis van de netwerktopologie essentieel. Alleen dan is een potentiële veroorzaker van uitval snel te lokaliseren. Indu-Sol biedt voor de bewaking van Profinet- en ethernetnetwerken een slimme gecombineerde oplossing voor diagnose en topologie.
M
et de juiste apparatuur lukt diagnose en
topologie ook voor grote systemen zonder
dat de onderhoudstechnicus diepgaande
netwerk- of IT-kennis nodig heeft. De op de
praktijk gerichte Profinet DiagnoseDuo werkt
Snel overzicht van
totale netwerk
een navigatiesysteem voor een installatie en
kan onderhoudstechnici effectief in hun werk
ondersteunen. Dankzij de combinatie van
live topologiediagram en diagnosedisplay
ziet hij of zij direct de positie en ‘gezondheid’
van elk netwerkdeelnemer. Daarvoor werkt
de topologiesoftware ProScan Active samen
met de Profinet Inspektor, die verantwoordelijk is voor netwerkdiagnose.
Topologie én diagnose
Met de topologiesoftware ProScan Active
kunnen Profinet- en ethernetnetwerken in
korte tijd worden beschreven en gepresenteerd. De software scant automatisch in
individueel instelbare intervallen de werking van de Profinet-netwerk en creëert
een live grafische topologiekaart. Deze
bevat informatie over Profinet naam, IPrespectievelijk MAC-adres, de huidige
poorttoewijzing, kabellengtes, dempingreserves in polymeervezels en aanwijzingen voor onderbrekingen. Bovendien
biedt de software een overzichtelijke lijst
met informatie over de netwerkdeelnemers, zoals hardware- en softwareversie,
naam en type van het apparaat en het bestelnummer. De software is geoptimaliseerd voor gebruik op aanraakschermen
en werkt onafhankelijk van de fabrikant.
In combinatie met het diagnoseapparaat
Profinet Inspektor ziet de onderhoudstechnicus in deze topologie in één oogopslag de
status van elke deelnemer; deze wordt namelijk weergegeven in de kleuren van een
stoplicht (groen, geel, rood). De Inspektor
registreert en bewaart voor elke deelnemer
volgens vooraf ingestelde trigger-functies
alle gebeurtenissen op het netwerk. Hierdoor ontstaat inzicht in criteria zoals belasting, datadoorvoer, refresh rates, lacunes en
jitter in telegrammen. Daarmee geeft het
systeem een weergave van de huidige stand
van de kwaliteit van de communicatie in het
netwerk. Via een potentiaalvrij contact kan
bovendien een zichtbaar en hoorbaar alarm
worden gegenereerd. De onderhoudstechnicus heeft daarmee op elk moment een
overzicht van de kwaliteit van het netwerk
en kan potentiële storingsbronnen lokaliseren, zonder diepgaande kennis van de werkelijke netwerktechnologie te hebben. Wie
ook op besturingsniveau het overzicht wil
behouden, wordt ondersteund door de centrale ProManage software. Deze biedt een
centrale, veldbusonafhankelijke bewaking
van meerdere Inspektors of switches.
Inl.: Prokorment, tel.: (015) 212 13 10,
www.prokorment.nl
De topologiesoftware laat niet alleen precies zien
waar de deelnemers
zich in het systeem
bevinden, maar
toont ook hun gezondheid. Dit wordt
grafisch weergegeven met behulp
De intelligente analyse van de logische be-
van de kleuren van
richtenverkeer via Profinet Inspektor vormt de
verkeerslichten
basis voor de indicator op de topologiekaart
NOVEMBER 2014
21_indusol.indd 21
AT AANDRIJFTECHNIEK
www.AT-aandrijftechniek.nl
21
03-11-14 08:46
Het platform is belangrijker
dan de verpakking
[tekst] Ad Spijkers [foto’s] Bosch Rexroth BV
Eindhoven is hét hightech centrum van Europa en wellicht van de wereld.
Organisatie wereldwijd
Het is dus niet verwonderlijk dat een van de nauwkeurigste machinebesturingen uit deze regio komt, namelijk de NYCe 4000. De ontwikkeling hiervan
gebeurt alweer de nodige jaren onder de regie van Bosch Rexroth. AandrijfTechniek liet zich over de stand van zaken bijpraten door Ad Scheepers, director sales Industry Sector Semicon & Electronics.
E
Veel Bosch Rexroth
technologie is geschikt voor nieuwe
markten in de elektronica, zoals plastic
electronics
en ‘bekende gloeilampenfabriek in het
zuiden des lands’ maakt al decennia lang
consumentenelektronica en ontwikkelde en
bouwde de daarvoor benodigde productielijnen met de vereiste automatiseringscomponenten grotendeels zelf. De componenten werden ook aan derden verkocht.
Op het eind van de vorige eeuw besloot
Philips de productlijnen op het gebied van
industriële automatisering te verkopen of
te verzelfstandigen. De controllers voor
de industriële automatisering gingen
begin 1998 zelfstandig verder onder de
naam Nyquist, dat per 1 november 2005
werd overgenomen door Bosch Rexroth.
In november 2013 verhuisde men van een
pand recht tegenover het vliegveld naar
een voormalig Philips-gebouw in het centrum van Eindhoven, waarin ook Bosch
Security is ondergebracht (zie kader).
Niet de wisselingen van eigenaars, namen
en adressen hebben voor de grootste omslag binnen de organisatie gezorgd, maar
een verandering van focus binnen Bosch
Rexroth in 2010. Ad Scheepers: “Vóór deze
verandering was het concern sterk technologie-gericht en hadden we op technologie gerichte divisies: voor pneumatiek
(inmiddels Aventics), voor mobiele hydrauliek en industriële hydrauliek, voor
lineaire geleidingen (ooit Deutsche Star),
voor tandwielkasten (eens Lohmann &
Stolterfoht) en voor elektromotoren en
versterkers (was Indramat). In 2010 werd
de gehele organisatie omgezet naar een
marktgerichte onderneming en werd de
focus gericht op het bieden van de juiste
oplossingen voor bepaalde marktsegmenten, ongeacht de toegepaste technologie. Zo hebben we onder meer het Global Competence Center Marine & Offshore in Boxtel en het Global Competence
Center Semicon & Electronics waar u nu te
gast bent.”
De ommezwaai in het concern heeft voor
de vestiging in Eindhoven veel consequenties gehad. Scheepers: “We hebben
wereldwijd veel meer ‘sales power’ en
hebben in Eindhoven nu vooral een ondersteunende rol. We zorgen er voor dat
we de landen waarin we actief zijn, actief
ondersteunen en in goede banen leiden.
Verder hebben wij in Eindhoven een
hoger niveau van kennis en ervaring in
application engineering dan in landen
met lokale verkoop en ondersteuning.”
Technologie voor
grote markt
Die globale aanpak en coördinatie heeft
veel voordelen. “Veel klanten zijn multinationals die centraal worden geleid. In
Eindhoven functioneren wij als regisseurs
en coördinatoren voor de contacten met
en ondersteuning van deze klanten, ook
in hun interne processen. Een aantal landen is vooral producerend bezig, daar
22
22-24_rexroth.indd 22
www.AT-aandrijftechniek.nl
november 2014
AT AANDRIJFTECHNIEK
03-11-14 08:47
TECHNIEK Besturingen
moet je directe lokale ondersteuning kunnen bieden. Onze taak is het om uit te
zoeken waar de R&D en aansturing van
die productiebedrijven vandaan komt en
die te ondersteunen bij de toepassing van
onze technologie.”
‘Nieuwe wereld’ wil
oplossingen
Door de veranderingen binnen de organisatie in 2010 heeft ook een verschuiving
in de ontwikkelingsactiviteiten plaatsgevonden. In Eindhoven houden de ingenieurs zich vooral bezig met de ontwikkeling van de systeemarchitectuur en softwareontwikkeling op het hoogste niveau.
De vertaling van de hieruit resulterende
specificaties naar pure hardware-ontwikkeling komt steeds meer in de hoofdvestiging van Bosch Rexroth in Lohr te liggen.
Daar organiseert en coördineert men ook
de productie van die hardware in eigen
huis en bij toeleveranciers.
ofwel organic electronics. Met name de
lichtmarkt zien we snel veranderen. Leds,
oleds en amoleds zijn ooit ontwikkeld als
alternatief voor gloeilampen, maar we
komen ze inmiddels tegen in televisies,
beeldschermen, tablets en smartphones.
Veel van onze eigen technologie vereist
weinig echte research en ontwikkeling
maar is geschikt om een grote markt te
bewerken. Naar verwachting zal die in de
komende tien jaar met een factor honderd groeien. Zonne-energie en led op
basis van plastic electronics technologie
komen nu uit de R&D-sfeer en zitten echt
in een fase van opschaling en massaproductie. De rendementen van die producten zijn nog laag, maar de markten voor
dergelijke producten groeien snel. Dat
betekent dat producenten moeten gaan
investeren in machineparken. Bosch Rexroth heeft alle technologieën om die productiemarkt te bedienen. De eerste vooraanstaande klanten in deze markten hebben we ook.”
Niet alleen halfgeleiders
Materiaalstroom bepaalt
ontwikkeling
Door de organisatorische aanpassing én
door technologische ontwikkelingen veranderde het aandachtsveld van de divisie.
Scheepers: “De tak in Eindhoven is met de
NYCe controller altijd sterk geweest in de
halfgeleiderindustrie. Daar worden snelle
regel- en reactietijden en zeer hoge nauwkeurigheden gevraagd. Maar in de elektronicawereld hebben een paar nieuwe
technologieën hun intrede gedaan:
zonne-energie (fotovoltaïsche cellen), alle
mogelijke led-varianten (led, oled, amoled), nieuwe typen displays voor tablets
en smartphones, batterijen en plastic
Oplossingen ontwikkelen voor een brede
markt die geen massamarkt is, kan eigenlijk alleen door te denken in modules.
Scheepers knikt. “De hardware is steeds
meer standaard. Zeker in de ‘nieuwe wereld’ (lees: de BRIC-landen) denkt men
niet in componenten, maar wil men oplossingen met een toegevoegde waarde.
Ze letten op het platform, niet op de verpakking. Ze willen beproefde technologie
en kwaliteit. Modulair bouwen betekent
voor ons dat meer volume mogelijk is en
daardoor een wat lagere kostprijs in de
hardware. De flexibiliteit en functionali-
In Eindhoven gebleven
Waarom is Semicon & Solar ingetrokken bij Bosch Security in Eindhoven en niet bij Bosch
Rexroth in Boxtel? Ad Scheepers: “Een minder belangrijke reden is, dat er in Boxtel geen
ruimte voor ons was en in dit pand wel. Al belangrijker is, dat er bij Bosch Security en
onze tak binnen Rexroth veel van hetzelfde type mensen rondlopen, met name engineers.
Er zijn veel vergelijkbare specialismen in hardware- en softwareontwikkeling. Dat zijn heel
andere specialismen dan hydrauliek!
De belangrijkste reden is echter, dat veel medewerkers zich verbonden voelen met de
hightech regio Eindhoven. Hier zitten hightech bedrijven als ASML, Assembleon, FEI,
Fluke, Philips, veel hightech toeleveranciers als NTS Group, Frencken, Sioux, NSpyre en
VDL en uiteraard de Technische Universiteit.
Wij rapporteren aan het hoofdkantoor in Lohr. Wij maken gebruik van een aantal faciliteiten van Bosch Security (facilitaire dienst, (data)beveiliging, ICT) en van een aantal in
Boxtel (juridisch, personeelszaken, marketing en sales).”
november 2014
22-24_rexroth.indd 23
AT AANDRIJFTECHNIEK
De NYCe 4000 controller is een snelle
en nauwkeurige
controller, programmeerbaar in C++ en
C-sharp
teit van een systeem of oplossing, waar je
die ook toepast, zit echter steeds meer in
de software.”
Scheepers toont de typische goederenstroom in een fabriek voor willekeurig
welke halfgeleiders. Scheepers: “Typische
applicaties in de elektronicaproductie
worden in kaart gebracht en vermarkt in
de vorm van complete programma’s
(ofwel platformen). Deze benadering
geldt ook voor andere takken van sport:
moederbedrijf Robert Bosch levert complete platformen voor de auto-industrie.
In het totale proces van silicium tot complete chips (dat een stuk of tien stappen
omvat) zijn er steeds weer nieuwe uitdagingen. Steeds weer kan of moet de ene
of de andere stap worden gewijzigd,
waardoor weer nieuwe aandrijf- en besturingstechnologie moet worden toegepast.
Bosch Rexroth wil voor telkens terugkerende stappen een oplossing (programma) bieden.”
Een belangrijke stap is de wafer handling.
Dit doen chipfabrikanten met commercieel verkrijgbare of zelf gebouwde robots.
Daarvoor levert Bosch Rexroth een compleet pakket: geleidingen, spindels, motoren, versterkers, besturing. Hetzelfde
geldt voor wafer stages en gantries, die
(relatief) grote oppervlakken moeten
overspannen. Bij de eindafwerking van
chips zijn machines nodig voor wire bonding, die bonding, hybrid packaging en
dergelijke.
Voor dit marktsegment heeft Bosch Rexroth het zogeheten back end programma
www.AT-aandrijftechniek.nl
4
23
03-11-14 08:47
Bosch Rexroth levert alle aandrijf- en
besturingscomponenten voor een
complete applicatie,
bijvoorbeeld voor
roll-to-roll stappen
in de productie van
plastic electronics
ontwikkeld. Daarnaast heeft het bedrijf
het zogeheten Linear Motion System ontwikkeld voor klanten in de regio Eindhoven voor in-line processen. Dit systeem
wordt inmiddels breed door machinebouwers toegepast (vaak werkend onder vacuüm) voor onder meer fotovoltaïsche
producten, displays, oleds en dergelijke.
Ook vanuit de handling en assembly van
printplaten en complete producten
komen er steeds meer vragen naar dit systeem. Scheepers: “LMS is een volwassen
programma, waarbij niet de nadruk ligt
op de onderliggende controller of regelaar, maar op de oplossing voor een proces. Met zo’n programma leveren we een
oplossing zonder op de stoel van de klant
of de system integrator te gaan zitten.”
Toekomstige ontwikkelingen
De eisen voor toekomstige producten
komen voort uit vragen uit de genoemde
programma’s. Kernvragen zijn steeds:
welke functionaliteit is nodig, welke performance wordt gevraagd. Alle mechanica
is nu al te simuleren in de huidige genera-
Productlijnen
De andere organisatie binnen Bosch Rexroth leidde tot een sterke boost in het streven om tot integratie van activiteiten en
productlijnen te komen. Scheepers: “Voor
ons betekende het dat we ons niet meer
om alleen de NYCe controller moesten bekommeren, maar veel meer technologie
uit het hele concern tot onze beschikking
kregen. Zo behoren nu ook controllers uit
de IndraControl lijn, spindels, motoren, geleidingen en de MLC (Motion Logic Controller) tot ons pakket. De pneumatiek zat
daar tot voor kort ook bij, maar na de afsplitsing van Aventics kunnen we in voorkomende gevallen pneumatische componenten op de markt inkopen.”
“De NYCe controller vormt nog steeds de
kern van ons aanbod, qua architectuur
maar zeker qua software. Maar we passen
de technologie toe die het beste bij de applicatie past. Soms heb je met een typische MLC-applicatie te maken, vaak kun je
de applicatie alleen met een NYCe invullen. Let wel, ik kijk hier naar de halfgeleider- en elektronicamarkt. In de algemene
machinebouw zal een MLC vermoedelijk
vaker uitkomst bieden dan de NYCe. De
controller-lijnen zullen daarom naast elkaar blijven bestaan.”
24
22-24_rexroth.indd 24
De NYCe 4000 lijn is vooral geschikt voor
kleinere mechanica waarvan een hoge performance en nauwkeurigheid wordt geëist.
De besturing kan onvolkomenheden in de
mechanica corrigeren. Het is een compact
besturingssysteem dat is te programmeren
in C++ of C-Sharp. De controller is voorzien
van ingebouwde 500 W versterkers en
wordt vooral gebruikt in het ‘back end’,
‘wafer stage’ en ‘wafer handler’ programma, waar een grote regelbehoefte is.
De IndraMotion MLC is een motion-PLC,
die veel ingebouwde functionaliteit biedt
en is ontworpen voor typische IEC 61131
applicaties, zoals verpakken, gantries en
pick and place units. In de elektronicaproductie worden ze veel gebruikt voor printprocessen maar ook in bijvoorbeeld rollto-roll besturing in plastic electronics.
Beide typen controllers zijn gemeengoed
in de elektronicaproductie en kunnen via
Sercos-III communiceren met kleine en
grotere drives en motoren.
tie controllers. Volgend jaar verwacht
Bosch Rexroth een nieuwe generatie
NYCe 4000 controllers te introduceren,
die bovenliggende pc’s overbodig maakt
en direct HMI’s kan aansturen. Ook zijn
nieuwe I/O-modules in voorbereiding.
Steeds weer nieuwe
uitdagingen
Scheepers: “De controllers zijn steeds gebruiksvriendelijker geworden. Elke geschoolde ‘controls-engineer’ kan er snel
mee werken. Bosch Rexroth is een paar
jaar geleden het pad van ‘open core engineering’ ingeslagen. We hebben de besturing veel opener gemaakt waardoor de
klant zelf functieblokken kan programmeren en simuleren. De NYCe past volledig
in dit kader. Een regeltechnicus met kennis van Matlab kan er snel mee werken en
zijn werk niet alleen simuleren maar ook
daadwerkelijk testen. En het aandeel software in een oplossing blijft alleen maar
stijgen. Ik denk dat het aandeel in de kosten nu al zeker 80 procent bedraagt.”
Inl.: Bosch Rexoth BV, Semicon &
Electronics, tel.: (0411) 65 19 51,
www.boschrexroth.nl
Een voorbeeld van
de materiaalstroom
in de halfgeleiderindustrie. Voor elke
stap biedt Bosch
Rexroth geschikte
componenten aan
en biedt daarmee
een uniform platform met één controller
Bij het Lineair
Motion System
ligt de nadruk
niet op controller
of regelaar maar
op de oplossing
voor een proces
www.AT-aandrijftechniek.nl
november 2014
AT AANDRIJFTECHNIEK
03-11-14 08:47
www.products4engineers.nl
Actie is
reactie
MOTOR-VERSTERKERS 1-4 Q
AC INDUCTIE-MOTOREN
SYNCHROON-MOTOREN
DC BORSTEL-MOTOREN
DC BORSTELLOZE-MOTOREN
Meld je aan voor de
gratis nieuwsbrief
products4engineers.nl/
nieuwsbrief en ontvang
wekelijks een overzicht
van het laatste technische
productnieuws.
Products4Engineers biedt het
grootste aanbod technische
componenten, producten en
machines in Nederland.
Products4Engineers brengt
engineers (die producten
zoeken) met leveranciers van
producten (de aanbieders)
in contact.
mechanics & electronics
Ga voor meer informatie naar www.eisma.nl
of neem direct contact op 088 2944 700
Zilvertron B.V. | +31(0)182305045 | [email protected] | Achterwetering 7b, 2871RK, Schoonhoven
GRATIS
NIEUWSBRIEF
STAPPEN-MOTOREN SYSTEMEN
WJ200
Compacte frequentieregelaar van Hitachi
Hitachi Industrial Equipment Systems Co., Ltd. Tokyo
De compacte frequentieregelaar serie WJ200 van
Hitachi in de vermogensreeks van 0,2 – 15kW
(35,9A CT, 44A VT dual rating) is breed inzetbaar
waarbij kracht en dynamiek mede vereist is.
De serie onderscheidt zich door:
• Zeer hoog startkoppel
• Hoge toerentalnauwkeurigheid
• PLC functie
• Safety stopfunctie
• Wachtwoord beveiliging
• Positioneringsfuncties
• Ingebouwde remunit
• Veldbus aansluitingen
• Ingebouwde energiemeter en
energiebesparingsregeling
• “Side by side” montage
• Wereldwijde standaarden CE, UL, c-UL en c-Tick
Hiflex voegt aan de zekerheid van dit wereldmerk
toegankelijke ondersteuning en service toe.
Meer informatie over Hitachi: www.hitachi-ds.com
Wolweverstraat 22 · 2984 CD Ridderkerk · Postbus 4070 · 2980 GB Ridderkerk
Telefoon : 0180 - 46 60 04 · Telefax : 0180 - 44 23 55 · Service : 0180 - 44 23 40
Internet : www.hiflex.nl · E-mail : [email protected]
Hitachi_Ad_WJ200_190x130.indd 1
09.10.13 13:27
Half miljard euro
omzet voor B&R
[tekst] Jeroen Aalberts [foto’s] B&R
Gelijktijdig met het Oostenrijkse moederbedrijf hield B&R Industriële
Automatisering uit Breda een persconferentie. In de aanloop naar de SPS IPC
Drives werd de verzamelde pers uit de Benelux geïnformeerd over de laatste
ontwikkelingen. Met een omzetgroei van meer dan 13 procent ten opzichte
van 2013 komt de concernomzet dit jaar op 535 miljoen euro.
T
egen de stroom in heeft B&R vanaf het
crisisjaar 2008 tot heden een lineaire omzetgroei van 75 procent gerealiseerd. Directeur Piet Tak van B&R Industriële Automatisering: “Deze groei is grotendeels te
danken aan een groot aantal nieuwe klanten. In dezelfde periode groeide de Duitse
industriële productie met 9,9 procent en
die in de rest van Europa gemiddeld met
1,7 procent. Azië realiseerde de meeste
groei, en in de Verenigde Staten trekt de
markt ook aan.”
Op de moeilijk toegankelijke markt van
Japan heeft B&R afgelopen juni een vestiging geopend. In België is de organisatie
verhuisd van Aalst naar Merelbeke (bij
Gent) en in Breda is de Nederlandse vesti-
De Acopos P3 servoaandrijving vermindert de hoeveelheid
ruimte in de schakelkast met maximaal 69 procent.
B&R introduceert
deze drive officieel
op SPS IPC Drives
26
26-27_benr.indd 26
www.AT-aandrijftechniek.nl
ging uitgebreid met een trainingscenter
van 200 m2 voor trainingen, workshops en
presentaties aan bestaande en potentiële
klanten.
De 75 procent groei in de afgelopen zes
jaar ging ook gepaard met een grote toe-
700 ingenieurs
name van het aantal werknemers. Om
ook technologisch vooraan mee te blijven
doen heeft B&R in de laatste vijf jaar meer
dan zevenhonderd nieuwe ingenieurs in
dienst genomen. Niet alleen de kwantiteit
is belangrijk: iedere ingenieur besteedt 10
procent van zijn tijd aan ontwikkeling en
bijscholing. Alleen al aan R&D besteedt
B&R 15 procent van het budget. Volgens
Tak moet B&R voortdurend innoveren om
de toekomst veilig te stellen. “Gedurende
de laatste twaalf maanden zijn er 270.000
machines met B&R producten uitgerust.
Wereldwijd draaien er ongeveer 2,2 miljoen machines met een besturing van
B&R. De markt vraagt om flexibilisering
van de producties, terugdringing van de
software- en datacomplexibiliteit en om
globale productieprocessen.”
Met de ontwikkeling van de Automation
PC 900, nieuwe Power Panels, de besturing met de reAction Technology (reactietijd van minder dan 1 µs), machinebesturingen met robotintegratie, decentrale
aandrijftechniek, CPU-redundantie en
Scalability+ heeft B&R de afgelopen tijd de
nodige producten op de markt gebracht
die antwoorden geven op deze vragen uit
de markt.
Industrie 4.0
B&R ziet volgens Tak Industrie 4.0 als een
evolutie van productverscheidenheid
waarbij de klant het product definieert.
Als voorbeeld geeft hij de verandering van
de T-Ford die in alle kleuren ‘als het maar
zwart is’ geleverd kon worden, tot de huidige auto dat tot een maatwerkproduct is
verworden met een hoge mate van individualiteit.
Om in een geautomatiseerde productieomgeving verticale en horizontale integratie te kunnen bewerkstelligen en uiteindelijk massaproducten probleemloos
in productiegrootte 1 te kunnen produceren, is standaardisatie en openheid van
groot belang. Reeds aangekochte of zelf
ontwikkelde softwaremodulen moeten
eenvoudig kunnen worden hergebruikt of
gemodificeerd bij uitbreiding of wijziging
van een productieproces. Hiervoor heeft
B&R het software-ontwikkelpakket Automation Studio 4 dat is ontworpen met als
doel het terugdringen van ontwikkeltijd,
het reduceren van ontwikkelkosten en het
verbeteren van het hergebruik van eenmaal geschreven software. Volledig afgestemd op de eisen van Industrie 4.0 is Au-
november 2014
AT AANDRIJFTECHNIEK
03-11-14 13:17
TECHNIEK Besturingen
De Automation PC
2100 is een controller en een PC ineen.
Automation Runtime en Windows
kunnen tegelijkertijd draaien dankzij
de Intel Atom multicore processing
technology
tomation Studio 4 een open platform. Zo
is deze software-ontwikkeltool gestandaardiseerd op de open communicatiestandaard OPC Unified Architecture (conform IEC 62541).
Essentieel is verder dat het programmeren van PLC’s geschiedt conform de norm
IEC61131-3, C of C++, dat voor visualisatie
op afstand en servicedoeleinden gewerkt
wordt met webcommunicatie en dat op
alle hiërarchische programmeerniveaus
onbeperkt kan worden opgeschaald. Indien de centrale database, om welke
reden dan ook uitvalt, moet het systeem
volledig kunnen terugvallen op lokale intelligentie van de decentraal opgestelde
systemen. Powerlink en openSafety zijn
de ideale basis om aan al deze eisen van
Industrie 4.0 te kunnen voldoen. Beide
communicatiestandaarden hebben namelijk een volledig open karakter.
(ConMon). De laatstgenoemde twee modules konden al langere tijd wel als losse
modules besteld worden, maar dat gold
tot voor kort niet voor de PDA-module.
signaalverwerking
direct in de I/O
module uitgevoerd
Op de persconferentie werd al gesproken
over een nieuwtje op het gebied van de
aandrijftechniek dat B&R gaat presenteren op de SPS IPC Drives. Inmiddels is naar
buiten gekomen dat het gaat om de
nieuwe Acopos P3 drieassige servoaandrijving. Met een vermogensdichtheid van
4 A per dm3 ruimte zegt B&R dat dit systeem de meest efficiënte servoaandrijving met geïntegreerde veiligheidsfuncties op de markt is. De sample tijd is
slechts 50 µs voor de hele controller cascade. De Acopos P3 wordt aangeboden
wordt, wordt deze
tijd niet beïnvloed
door de prestaties
van het netwerk of
de pc-controller
Inl.: B&R Industriële Automatisering BV,
tel.: (076) 571 53 03,
www.br-automation.com
Belang
traceerbaarheid
Omdat traceerbaarheid ook een steeds
belangrijkere rol speelt komt B&R nu op
de markt met een losse PDA (Process Data
Acquisition)-module waarin alle procesdata van de verschillende machines in een
productielijn kunnen worden verzameld,
ongeacht het fabricaat. Deze nieuwe module is met name voor veel machinefabrikanten prijstechnisch interessant. Voorheen bood B&R deze functionaliteit ook al
aan, maar toen maakte de PDA-module
onderdeel uit van het procescontrolesysteem Aprol. Naast de PDA-module omvat
dit Aprol DCS-systeem ook nog een module voor energiemonitoring (EnMon) en
een module voor conditiemonitoring
26-27_benr.indd 27
tion Technology de
Nieuws op SPS IPC Drives
Traceerbaarheid
november 2014
Doordat bij de reAc-
lere reacties (zoals repetitieve controle)
kunnen worden uitgevoerd met behulp
van deze virtuele sensortechnologie. De
Acopos P3 past naadloos in B&R’s modulair en volledig schaalbare automatiseringsportfolio. Een Power Panel, een willekeurig aantal Acopos servo drives en
X20 I/O-modules zijn alles wat nodig is
voor het opzetten van een complete en
krachtige automatiseringsoplossing. Veiligheidsfuncties conform SIL 3 / PL e kunnen ook op aanvraag geïntegreerd worden. Safety Limited Torque (SLT), dat controleert of het maximaal toegestane
koppel is overschreden, en Remanente
Safe Positie (RSP) functies zijn nieuwe toevoegingen ten opzichte van voorgaande
Acopos-modellen. En met een totaal van
veertien veilige motionfuncties op basis
van openSafety, is het mogelijk om aan
alle mogelijke veiligheidseisen te voldoen.
De Acopos P3 kan nagenoeg overal in de
wereld worden gebruikt omdat het geschikt is voor ‘s werelds meest voorkomende elektriciteitsnetconfiguraties zoals
TN, TT, IT en hoekgeaarde TN-S-systemen.
Dit vermindert ook het totale aantal benodigde machinevarianten.
als een één, twee of drieassige aandrijving voor het vermogensspectrum variërend van 0,6 kW tot 24 kW (1,2 A tot 48 A).
De behuizing van de Acopos P3 is zo klein
dat de benodigde ruimte in de schakelkast gereduceerd is met maximaal 69 procent. De korte cyclustijd van 50 µs voor
stroom, snelheid en positieregeling biedt
nieuwe mogelijkheden voor virtuele sensoren. Een virtuele motorpositie-encoder
rekent af met de noodzaak van een encoder, de encoderkabel en de evaluatie-eenheid in de servoversterker, en vergroot
tegelijk de toepasbaarheid. Andere speciale functies voor meer controle en snel-
AT AANDRIJFTECHNIEK
www.AT-aandrijftechniek.nl
27
03-11-14 13:17
Nieuwe stoomturbine voor
kleinschalige toepassingen
[tekst] Leo de Ridder [foto’s] Green Turbine
Stoomturbines, het lijkt techniek uit een ver verleden. De realiteit is echter
anders. Green Turbine brengt in samenwerking met AE Magnetics sinds een
jaar of twee een kleine, door het bedrijf zelf ontwikkelde, stoomturbine met
geïntegreerde generator op de markt. In september kwam het bedrijf met een
tweede type, dit keer met een vermogen van 15 kW.
D
e negentiende-eeuwse techniek begint de laatste jaren weer aardig op stoom
te komen. Op grote schaal, zoals in STEGcentrales waar stoomturbines samenwerken met gasturbines, zijn ze niet meer weg
te denken. Maar ook op kleinere schaal
zijn interessante ontwikkelingen gaande.
Kleinste stoomturbine
ter wereld
Volgens Green Turbine gaat het bij de gelijknamige machine om de kleinste stoomturbine ter wereld. Met een vermogen van
1,2 kW (sinds kort opgeschroefd naar 1,4
kW) wordt de microturbine inmiddels gebruikt voor kleinschalige toepassingen,
zoals verwarmingsdoeleinden en voor de
productie van warm tapwater. Maar ook in
de zonne-energiesector, de onderwijswereld en de auto-industrie is er veel belangstelling voor de Green Turbine.
Microturbine
Deze 15 kW turbine, die net als zijn kleine
broer compleet in Nederland wordt gebouwd, is een opschaling van de kleine
versie. Het formaat is iets groter, namelijk
37 cm x 26 cm en hij heeft een massa van
zo’n 25 kg. Het verschil met de kleine versie is niet alleen het hogere vermogen,
maar ook het hogere rendement van de
nieuwe turbine. Volgens Eefje Post, salesmanager bij Green Turbine, is de 15 kW
uitvoering een reactie op vragen uit de
markt naar grotere toepassingen waar
28
28-29_greenturbine.indd 28
meer restwarmte vrijkomt, zoals de biomassa en de scheepvaart.
“Onze microstoomturbine moet vooral
gezien worden als een bouwsteen, waarmee system integrators zoals machinebouwers en ketelfabrikanten complete
applicaties kunnen bouwen,” legt Post
uit. “De Green Turbine is in staat om restwarmte van lage temperatuur (minimaal
200°C) om te zetten in bruikbare warmte
en elektriciteit. Het was lastig om het turbineontwerp te ‘downsizen’ zonder veel
aan rendement in te leveren. Toch is het
ons gelukt een kleine stoomturbine te
ontwerpen met een relatief goed rendement: de 15 kW uitvoering heeft een elektrisch rendement van 14% en een thermisch rendement van 82%. De kostprijs
hebben we laag kunnen houden.”
De stoom kan op vele manieren worden
opgewekt: uit biogas, houtafval, restwarmte van dieselmotoren en gasturbines, en fossiele brandstoffen. Op de website van het bedrijf wordt de Green Turbine omschreven als een doorbraak in
ontwerp, formaat, prijs en uitvoering, met
een bewezen technologie, gebaseerd op
de technieken van pioniers op dit gebied,
De Laval en Curtis. Grote woorden, maar
gezien de grote belangstelling die er in
vele takken van industrie voor deze microturbines bestaat, lijkt het geen grootspraak te zijn.
De testopstelling
van de 15 kW turbine met warmtewisselaar, zoals deze
momenteel draait
bij AE Magnetics
druk van 10 bar tot 12 bar. Daarvoor is een
uitlaattemperatuur van 300°C voldoende.
De stoom wordt via zes nozzles op de turbinebladen gespoten. Wordt er minder
stoom geproduceerd, dan wordt automatisch een aantal nozzles afgesloten. Er
wordt altijd met droge stoom gewerkt,
ook bij lage temperaturen. Daartoe worden de druppels uit de stoom geslingerd,
voordat de stoom bij de turbine komt.
Wordt dit niet gedaan, dan kunnen de waterdruppels de turbinebladen beschadigen, aangezien de stoom (en dus ook de
druppels) de nozzels met een snelheid
van 1000 m/s verlaat.
Die stoomsnelheid is essentieel voor de
prestaties van de turbine. De stoom circuleert daartoe in een gesloten systeem dat
continu vacuüm wordt getrokken, zodat
Oude techniek, nieuw jasje
De 15 kW Green Turbine werkt optimaal
met stoom van 200°C tot 220°C bij een
www.AT-aandrijftechniek.nl
november 2014
AT AANDRIJFTECHNIEK
30-10-14 15:31
TECHNIEK Mechanisch
de stoom nauwelijks weerstand ondervindt. In de turbine zijn twee onafhankelijk van elkaar roterende aluminium wielen aangebracht die elk een generator
aandrijven. Het gaat daarbij om rotatiesnelheden van rond de 26.000 min-1.
Deze generatoren produceren wisselstroom van zo’n 1000 Hz bij 500 V. Omvormers zorgen ervoor dat dit wordt gelijkgericht en vervolgens naar de gewenste
output gebracht, bijvoorbeeld driefasen
wisselstroom van 50 Hz of 60 Hz. Door de
turbines parallel te schakelen, kan vermogen worden opgebouwd.
De generatoren worden geleverd door
ontwikkelpartner AE Magnetics in SprangCapelle. Dit bedrijf speelt ook een rol bij
de ontwikkeling en levering van onderdelen van het skid, zoals de PLC-besturing.
Uiteindelijk is het de bedoeling dat kopers
van de Green Turbine de optie krijgen om
de turbine compleet geassembleerd op
een skid opgeleverd te krijgen, dus inclusief inverter, vacuümpomp, condensor,
automatisering (PLC) en besturingskast,
maar exclusief de stoomboiler.
Post: “Onze klanten ontwikkelen zelf
stoomboilers die bijvoorbeeld werken
met de restwarmte van een motor of op
een bepaalde brandstof. De 15 kW uitvoering past ook op bestaande ketels, zoals
de biomassa stoomboiler van Magnabosco. Verder werken we nauw samen
met Aitec, producent van stoomketels.
Maar rendement, gewicht en ruimtebeslag hangen dus af van het ontwerp van
de klant.”
De prijs van de 15 kW turbine bedraagt
momenteel € 16.000,-. Met skid, dus compleet op een frame met turbine, inverter,
vacuümpomp, condensor, stoomkleppen,
aansluitpijpen, elektronica en besturingskast, komt de prijs op € 35.000,-. De levertijd is circa vier maanden. Green Turbine
heeft berekend dat een voor 75% belaste
1000 kW motor genoeg restwarmte (350
kW) produceert om met drie turbines 45
kW (3 x 15 kW) stroom op te wekken. Dat
Detail van de testopstelling
Specificaties
De oudere Green Turbine 1,2 kW levert momenteel 1,4 kW vermogen. Deze turbine heeft 13 kW aan warmte nodig (oftewel 18
kg/u stoom). Hij levert een output van 1,4 kW elektrisch en 13
kW thermisch (te gebruiken voor het verwarmen van tapwater).
De machine heeft een elektrisch rendement van 10% en een thermisch rendement van 86%, in totaal dus 96%.
De nieuwe Green Turbine 15 kW heeft 100 kW tot 110 kW aan
warmte nodig, oftewel 144 kg/u stoom. De output bedraagt 15
kW elektrisch en 100 kW thermisch. Het elektrisch rendement is
14% à 15% en het thermisch rendement 82%, totaal dus 96%.
november 2014
28-29_greenturbine.indd 29
AT AANDRIJFTECHNIEK
is 7,5% aan extra vermogen. Het thermisch rendement stijgt daardoor met
circa 2,5% (van 33% naar 35,5%). Draait
zo’n motor circa zevenduizend uur per
jaar, dan is de investering in drie jaar
terug te verdienen.
Minder CO2 uitstoot
Het grote voordeel van de Green Turbine
is volgens Post, dat hij niet vastzit aan één
type brandstof. De verbranding gebeurt
met een externe brander; vrijwel ieder
type brandstof kan zo omgezet worden in
elektriciteit: biogas, houtafval, pellets,
mest, cacaodoppen, grassen, maar ook
aardgas en propaan zijn daarvoor geschikt, net zoals de afvalwarmte van bijvoorbeeld dieselmotoren of gasturbines.
Een ander voordeel van de Green Turbine
is de milieuvriendelijkheid. Zo kan een
samenstel van een wkk ketel en een
Green Turbine een rendement bereiken
van 95% en hoger, omdat de afvalwarmte
van de ketel volledig wordt benut. Grote
elektriciteitscentrales daarentegen halen
een rendement van slechts 45%, omdat
de resterende afvalwarmte via het koelwater van de centrale verloren gaat. Door
het kleine formaat is de Green Turbine
goed te gebruiken in huishoudens en
kleine bedrijven, bijvoorbeeld met verwarmingsketels, zonnecollectoren en in
kleine schepen. Daarbij kan de stoomturbine tot 80% van de benodigde elektriciteit produceren en reduceert hij de CO2
emissies tot 50%.
De 15 kW turbine kan verder een belangrijke rol gaan spelen bij de lokale energievoorziening, aldus Post. Dat kan bijvoorbeeld voor bedrijven die duurzame energie willen opwekken en los van het
elektriciteitsnet willen opereren. Appartementsgebouwen en kleine bedrijven kunnen met deze turbine – al dan niet gecombineerd met biomassa stoomketels en
zonnepanelen – warmte omzetten in
stroom. De warmte van de condensor
wordt daarbij benut voor ruimteverwarming, tapwater en koeling.
Van restwarmte naar
ook elektriciteit
Ook in andere branches kan de nieuwe
turbine worden toegepast. Verschillende
autofabrikanten experimenteren er momenteel mee. Zo worden bijvoorbeeld de
effecten getest van het plaatsen van de
turbine achter de uitlaat van truckmotoren en hybride auto’s. De hitte van de
motor wordt daarbij omgezet in elektriciteit wat weer een interessante brandstofbesparing kan opleveren van 10% of meer.
De Green Turbine is CE-gemarkeerd en
wordt geëxporteerd naar onder andere de
VS en Polen.
Inl.: Green Turbine, www.greenturbine.eu
Advanced Electromagnetics BV,
tel.: (0416) 27 23 51,
www.ae-grp.nl/index.html
www.AT-aandrijftechniek.nl
29
30-10-14 15:31
Service, maatwerk en relatiebeheer
zijn basis voor Rodriguez lagers
[tekst] Ad Spijkers [foto’s] Rodriguez GmbH, Eschweiler (D)
Als u naar de naam van een bekende lagerfabrikant wordt gevraagd, zal
- klantspecifieke oplossingen (value added
products). Dit omvat het gehele traject
van analyse van het probleem tot en met
het aanbieden van een complete geïntegreerde oplossing;
- lange termijn relaties.”
Rodriguez waarschijnlijk niet als eerste bij u opkomen. Deze onderneming
moet het ook niet hebben van grote aantallen standaard lagers, maar van
kleinere series speciale lagers en lagermodules. Uw hoofdredacteur nam een
Precisielagers
kijkje op de hoofdvestiging in Eschweiler bij Aken.
H
oewel de bedrijfsnaam anders doet
vermoeden, is Rodriguez een Duitse onderneming. Het hoofdkantoor is gevestigd in Eschweiler, in de onmiddellijke
nabijheid van een grote elektriciteitscentrale die zijn grondstof direct krijgt van
een enorme naastgelegen bruinkoolgraver. Behalve het hoofdkantoor telt de onderneming nog vestigingen in Marbach
am Neckar (bij Stuttgart), Saint-Germain
Engineering en
montage in eigen huis
Rodriguez vervaardigt in eigen huis draaikranslagers met buitendiameters van 100 mm tot 1200 mm
30
30-31-33_rodriquez.indd 30
www.AT-aandrijftechniek.nl
(bij Parijs) en Charlotte (North Carolina,
VS). Vanuit Eschweiler worden ook de
markten in de Benelux en Scandinavië bewerkt, terwijl de Franse vestiging ook de
Spaanse markt bedient. De vestiging in
Charlotte neemt het gehele Noord- en
Zuid-Amerikaanse continent voor zijn rekening. In Oost-Europa, Australië en ZuidAfrika wordt samengewerkt met gespecialiseerde distributeurs, daarbuiten met
agenten. De onderneming telt 115 medewerkers, waarvan 93 in de hoofdvestiging,
en die waren in 2013 goed voor een
omzet van 30 miljoen euro.
Sven Handels is behalve product manager
precisieproducten tevens verantwoordelijk voor de Benelux-markt. “Het leveringsprogramma omvat drie lijnen: precisieproducten, lineaire techniek en automotive
producten. Dat zijn drie competitieve
markten, met tal van wereldwijde en lokale aanbieders. In die werkomgeving
moeten wij het hebben van drie wapens:
- service, flexibiteit en kwaliteit;
De lijn precisieproducten omvat alle roterende lagersoplossingen. Een deel van de
omzet op deze afdeling wordt gerealiseerd door pure handel. Dit programma
omvat de assortimenten van Kaydon uit
de VS (met name dunringlagers) en Unitec uit Italië. Laatstgenoemde levert voornamelijk meerrijige cilinderrollagers voor
gereedschapsmachines, met als belangrijkste kenmerken een hoge stijfheid en
rondloopnauwkeurigheid.
De tweede poot binnen deze afdeling betreft draaikranslagers, die in eigen huis op
drie assemblagelijnen worden opgebouwd. Europese bedrijven eisen vaak dat
deze specifieke lagersoplossingen ‘Made
in Europe’ zijn, al leert de ervaring dat bij
prijsdruk import uit Azië regelmatig de
voorkeur krijgt. Ook eigen producten zijn
de lagers uit de serie DRF voor kogelomloopspindels. De engineering en montage
gebeurt in eigen huis, de productie van
onderdelen gebeurt voor een groot deel
elders in Europa omdat men in eigen huis
niet de vereiste capaciteit heeft. Voor
kleine lagers is er een speciale ombouwen montageafdeling met speciaal geconditioneerde ruimten, die met name wordt
gebruikt voor componenten voor de medische, farmaceutische en halfgeleiderindustrie.
Voor de roterende lagers is in 2008 de eerste productielijn opgezet. Inmiddels zijn
dat drie lijnen: voor binnendiameters van
10 mm tot 250 mm, voor binnendiameters
van 250 mm tot 650 mm en voor binnendiameters van 400 mm tot 1200 mm. Op
deze lijnen zorgt Rodriguez er voor dat de
lagers voldoen aan alle rondheidseisen,
dat de juiste boorpatronen voor de applicatie worden aangebracht en dat het
lager wordt geïntegreerd in de module
die de klant heeft besteld. Met name producenten van gereedschapsmachines en
november 2014
AT AANDRIJFTECHNIEK
30-10-14 14:01
TECHNIEK Mechanisch
zwenkstations stellen hoge eisen aan de
rondloop en de nauwkeurigheid van de
lagers.
Value added products
Rodriguez is sterk in het op maat creëren
van lageroplossingen voor zijn klanten.
Handels geeft als voorbeeld dunringlagers voor CT-scanners. “Voor deze applicatie hebben wij een integrale oplossing
ontwikkeld. Het product dat wij aan de
klant toeleveren, is een complete module
die bestaat uit een dunringlager, compleet gemonteerd in de behuizing, en
aangedreven door een direct drive motor.
De eis is hier enerzijds een grote binnendiameter (ook corpulente patiënten moeten door de machine kunnen worden bewogen), maar anderzijds een geringe
dikte omdat de scanner anders te groot
en te zwaar wordt. Wij hebben de engineering verzorgd en alle relevante testen
uitgevoerd.”
Voor een militaire toepassing heeft Rodriguez onder meer een oplossing ontwikkeld op basis van twee hoekcontactlagers.
Door kogels als
rollichaam te gebruiken hebben de
spindels duidelijk
minder wrijving en
een hoog rendement en hebben ze
een lichte en regelmatige loop
Lineaire techniek
Eigen bewerking
van gehard staal
Dit betreft een compleet lagersysteem op
basis van Kaydon lagers, aangevuld met
eigen componenten. Andere toepassingen zijn te vinden in bagagescanners (ook
daar weer een grote binnendiameter voor
de objecten en geringe dikte en massa) en
robots (grote binnendiameter voor de
doorvoer van leidingen en kabels).
Klantspecifieke producten zijn ook kunststof rollagers en lagerblokken voor onder
meer printers, de voedingsmiddelenindustrie en de petrochemie.
‘Insourcing’ in
plaats van ‘outsourcing’ garandeert
een blijvende kwaliteit en de hoogste
flexibiliteit, om te
kunnen reageren
op markt- en toepassingsspecifieke
vragen
november 2014
30-31-33_rodriquez.indd 31
AT AANDRIJFTECHNIEK
De lineaire producten die Rodriguez produceert, zijn leverbaar als kogelomloop-,
trapeziumdraad- of rollenomloopspindel.
De rechtgeleidingen zijn gebaseerd op
profielrails of geharde geslepen assen.
Het staal wordt ingekocht en in eigen bedrijf bewerkt. De toegevoegde waarde zit
ook hier in het leveren van maatwerk op
klantenspecificatie. Tot deze tak behoort
ook de levering van kogelpotten, vooral
als handelsproduct, voor bewerkingsmachines en logistieke toepassingen. Dit
programma is erg breed in afmetingen en
draagvermogens (van 10 N tot 45 kN).
Rodriguez is zo’n tien jaar geleden begonnen met eigen bewerking van de onderdelen. De onderneming heeft geïnvesteerd in een machinepark met CNC-machines voor het bewerken van gehard
materiaal en kan daardoor alle mogelijke
variaties aanbieden: binnendraad, buitendraad, axiale en/of radiale gaten, et cetera. De productie van deze afdeling kan
alles uit gehard materiaal bewerken. Hiertoe beschikt ze over afkortzagen, draaien freesbanken, meerassige bewerkingscentra en polijstmachines. Voor een deel
zijn deze machines in eigen huis omgebouwd en aangepast aan het bewerken
van gehard materiaal.
Deels in samenwerking met andere aanbieders ontwerpt, produceert en assembleert Rodriguez ook complete elektromechanische lineaire aandrijvingen. Deze
zijn vaak voorzien van een riem- of spindelaandrijving en een aluminium behuizing, en ook hier geldt weer dat ze vaak
het resultaat zijn van klantspecifieke vragen. De onderneming kan met handels-
producten en in eigen productie vervaardigde onderdelen als spindels en geleidinge n c o m ple te line aire syste me n
opbouwen. Daartoe heeft het bedrijf nu
ook een eigen aluminium extrusieprofiel,
zodat het een compleet modulair lineair
systeem kan aanbieden. Omdat ook de
engineering in eigen huis gebeurt en alle
materiaaleigenschappen tot in detail bekend zijn, kan het huis een lineaire beweging nauwkeurig berekenen en realiseren.
Tijdens mijn bezoek wordt gewerkt aan
een aantal forse eenheden, zo’n 2.5 m
lang, bedoeld voor een XYZ-portaalsys­
teem. Rodriguez levert dergelijke eenheden met of zonder aandrijving voor een
breed toepassingsgebied, waaronder robots, kranen, verpakkingsmachines en
medische apparatuur. Handels: “Juist met
lineaire systemen zie je een sterk samenspel met de klant. Door een goede wisselwerking met onze experts kunnen de
engineers van de klant tot andere constructies komen, waardoor ze minder onderdelen en montage-uren nodig hebben.
Als bonus kan hun apparaat vaak minder
ruimte innemen en is het vaak ook goedkoper te bouwen.”
Automotive producten
Binnen de onderneming uit Eschweiler is
dit een van de kleinere afdelingen. Ook
hier gaat het vooral om klantspecifieke
lagersoplossingen, vaak voorgemonteerd.
Het bedrijf legt zich niet toe op de massaproductie van standaard lagers. Daarvoor gelden vaak strikte eisen aan toeleveranciers, maar tegelijkertijd gelden er
strikte logistieke voorschriften en is er een
grote prijsdruk. Gezien het eisenpakket is
www.AT-aandrijftechniek.nl
4
31
30-10-14 14:01
Precise motion
control solutions
STREAMLINE YOUR
CABINET. UNLEASH
THE SERVO.
www.br-automation.com/ACOPOSmotor
We creëren geïntegreerde bouwgroepen met onze
fijnmechanische componenten uit de catalogus.
Deze producten kunnen worden aangepast wanneer uw
applicatie dit vereist.
Bezoek ons op de Precisiebeurs, Stand 147
woensdag 12 en donderdag 13 november 2014
www.relianceprecision.nl
+31 (0) 76 5040790
[email protected]
< 1 cable for a modular machine design
< Integrated safety technology CAT 4 / PL e / SIL 3
< STO, STO1, SBC, SOS, SS1, SS2, SLS, SDI, SLI,
SMS, SLP, SMP, Safe Homing, Safe Robotics
< Local I/O
< 500 W up to 4 kW
< CNC, robotics, motion control
< reACTION Technology with 1 µs response time
kennis
&
ervaring
Ohmstraat 42, 3335 LT Zwijndrecht
T. +31 (0)78 623 18 18 • www.rs-hydrauliek.nl
Al 20 jaar leverancier van topmerken
schotten- en plunjerpompen en motoren, kleppen,
cilinders, compact units, tandwieleenheden, remmen en
rembedieningen, meettechniek, electronica en vervangingsdelen
Onze kracht:
TECHNIEK Mechanisch
de ambitie om in deze markt sterk te
groeien dan ook niet erg hoog.
Rodriguez
De geschiedenis van Rodriguez in Europa begint in 1979, als de gelijknamige Amerikaanse onderneming een vestiging opent op ons continent. Het Amerikaanse bedrijf is
in 1925 opgericht door de Puerto-Ricaan R.A. Rodriguez en houdt zich van oudsher bezig
met de export van in Amerika geproduceerde lagers. Aangezien de Amerikaanse en Europese maatvoering en de ideeën over toepassing van lagers nogal verschilden, werd een
Europese vestiging noodzakelijk geacht, met de nadruk op engineering. De keuze viel op
Eschweiler aangezien de eerste employee (en nog altijd directeur) Gunther Schulz hier
woonde.
In 1984 werd Rodriguez GmbH opgericht. In 1989 werd het eerste eigen gebouw geopend,
alwaar in 1992 eigen productie in Europa van start ging. In 1999 verhuisde het bedrijf naar
de huidige locatie, waar nog een paar uitbreidingen volgden. Verdere uitbreiding is niet
meer mogelijk, maar aan de overzijde van de straat zal in 2015 een nieuwe fabriekshal
verschijnen. In 2008 nam directeur Schulz de aandelen over van het Amerikaanse moederbedrijf, dat anno 2014 nog steeds actief is onder de naam R.A. Rodriguez Inc.
Technische ontwikkelingen
Van revolutionaire ontwikkelingen in de
lagertechniek is al een tijd geen sprake
meer. Maar er worden op diverse aspecten van de techniek (materialen, tribologie, verspaningstechnologie) nog steeds
kleine stapjes gezet, die toch steeds weer
leiden tot verbeteringen in maatvoeringen, toleranties, vermogensdichtheid,
slijtvastheid, et cetera.
Nog steeds kleine
stapjes
Handels: “Heel belangrijk is dat klanten
steeds meer eisen van afdichtingen. Het
doel is om een simpele maar doeltreffende en duurzame afdichting te vinden.
Soms kun je dit realiseren door combinaties van afdichtingen met enkele of dubbele lippen, een extra vetreservoir, beschermende afdichtingen en dat soort
maatregelen. Soms moet je iets heel
nieuws verzinnen, en een enkele keer lukt
het niet.”
Niet alleen van de ringen, ook van de
kooien wordt een steeds betere rondloopnauwkeurigheid verwacht, wat mogelijk is door betere extrusieprocessen.
De kooien kunnen dankzij deze ontwikkelingen ook vaak de afdichtingsfunctie
overnemen, wat weer een component en
november 2014
30-31-33_rodriquez.indd 33
De draaikransla­
gers zijn standaard
voorzien van een
aan beide zijden
afgedicht loopvlak­
systeem. Ze zijn
naar behoefte zon­
der, met binnen- of
met buitenvertan­
ding leverbaar
AT AANDRIJFTECHNIEK
een potentiële faalbron elimineert. Handels: “Bij dunringlagers is de standaard
kooi uitgevoerd in messing of polyamide.
Bij andere eisen worden ook wel kooien
uit polyetheretherketon (PEEK) of een vinylhars gebruikt. In sommige applicaties,
met name in de halfgeleiderindustrie,
worden de binnen- en buitenring in roestvaststaal uitgevoerd en worden keramische kogels toegepast. Dit levert niet alleen een galvanische scheiding maar
vooral ook een hoge slijtvastheid. Het
leuke van onze applicaties is, dat we heel
variërende eisen aan de lagerconstructie
zien in termen van thermische eigenschappen, bevestiging, aandrijving, vertandingsklasse (bij draaikranslagers), omgeving (van heel schoon tot heel erg vuil)
en smeermiddelen. Of juist geen smeermiddelen.”
Nu we het daar toch over hebben… Handels: “Voor open lagers passen we bepaalde vetten toe. Voor gesloten lagers
adviseren we oliesmering. In de voedingsmiddelen- en farmaceutische industrie
zijn ‘FDA approved’ smeermiddelen de
standaard eis. De keuze voor het smeermiddel gaat meestal in nauw overleg met
zowel klant als olieleverancier. Maar het
komt ook voor dat een (eind)klant is gestandaardiseerd op een bepaald merk en
type smeermiddel, en dan moeten wij
maar zorgen dat het functioneert.”
“Omdat wij in een nichemarkt opereren,
komt het ook voor dat wij een kleine hoeveelheid van een speciaal smeermiddel
willen gebruiken maar daarmee onder de
minimale bestelhoeveelheid van de leverancier blijven. Onze componenten zijn
meestal onderdeel van een groter geheel,
waarvoor veel meer smeermiddel nodig
is, dat de klant op voorraad heeft. In dat
geval komt het voor dat de klant het gewenste smeermiddel aanlevert.”
Voor de draaikransen wordt eigenlijk alleen de staalsoort 42Cr toegepast, een
staalsoort die wereldwijd goed verkrijgbaar is en goed mechanisch kan worden
bewerkt. Rodriguez heeft met dit materiaal de beste ervaringen. Voor bepaalde
applicaties kan voor een ander materiaal
worden gekozen, afhankelijk van de applicatie en de eisen van de klant. Mede
bepalend zijn ook hier de levertijd en de
minimale afnamehoeveelheid.
Kwaliteitsborging
Gezien het vele maatwerk en de strikte
eisen uit de diverse marktsegmenten is
het logisch dat Rodriguez kwaliteit en
kwaliteitsborging hoog in het vaandel
heeft staan. Van alle binnenkomende goederen wordt altijd een ‘commerciële controle’ uitgevoerd (bestelnummers, aantal,
afmetingen, juiste product?). Afhankelijk
van het product volgt soms ook een technische ingangscontrole, vooral als de binnenkomende goederen zijn bedoeld voor
draaikranslagers.
Om de kwaliteit van de afgeleverde componenten en modules te garanderen, beschikt de onderneming over een goed
geëquipeerde meetkamer, waar onder
meer wordt gewaakt over de rondheid,
lengte, afmetingen, contouren van de
loopvlakken, ruwheden, et cetera. Behalve de geleverde producten worden
ook de gebruikte gereedschappen regelmatig aan een grondige controle onderworpen.
Inl.: Rodriguez GmbH,
tel.: (+49) 2403 780 37,
www.rodriguez.de
www.AT-aandrijftechniek.nl
33
30-10-14 14:02
Maatwerk-hydrauliek
van Sauer Bibus
[tekst] Jeroen Aalberts [foto’s] Sauer Bibus
De Duitse hydrauliekspecialist en -fabrikant Sauer Bibus uit Neu-Ulm (D)
is fabrikant, levert, ontwerpt en verleent
service op het gebied van hydrauliek, en
dat alles onder één dak. Voor zowel industriële- als mobiele toepassingen.”
vierde afgelopen zomer zijn twintigjarig bestaan. De firma is van oorsprong
een handelsonderneming en heeft ondermeer de vertegenwoordiging van
Groot magazijn
Daikin voor Europa. Sauer Bibus fabriceert, engineert, levert, repareert, reviseert en modificeert hydraulische componenten en aanverwante producten
voor zowel de industrie als voor mobiele toepassingen. AandrijfTechniek
bracht er een bezoek.
S
Neu-Ulm (D)
auer Bibus kan installaties compleet
ontwerpen, engineren en (ook bestaande
installaties) beproeven en compleet documenteren. Zo kunnen parameters als drukken, snelheden, temperaturen en vloeistofniveaus in kaart worden gebracht in
verschillende bedrijfstoestanden. Zo kunnen storingen eenvoudig geanalyseerd
worden. Ter plaatse kan Sauer Bibus ook
34
www.AT-aandrijftechniek.nl
Het hoofdkwartier
van Sauer Bibus in
34-36_sauerbibus.indd 34
dynamische metingen uitvoeren om
krachten en momenten te controleren.
Volgens directeur Ralf Schrempp ligt de
kracht van Sauer Bibus in het feit dat het
naast fabrikant en leverancier van hydraulische producten ook complete installaties
kan engineren en klantspecifieke oplossingen kan bieden. Ook op het gebied van de
stuurelektronica en software. “Sauer Bibus
Tijdens de rondleiding in de werkplaats in
Neu-Ulm zien we als eerste een pallet met
hydromotoren die voor een klant gemodificeerd worden. Vervolgens zien we een
complete werkplaatsinrichting waar een
gereinigde hydromotor gedemonteerd
ligt. De motor heeft inwendige schade opgelopen en moet gereviseerd worden. De
klant ontvangt een offerte en kan vervolgens beslissen om te reviseren of om een
nieuwe motor aan te schaffen.
Een gereviseerde motor is zo goed als
nieuw. Net als de in eigen huis gefabriceerde (nieuwe) motoren worden de gereviseerde en ook de gemodificeerde motoren afgevuld en getest op een van de
zelf ontworpen testbanken. Met dynamische belastingen worden de motoren ge-
november 2014
AT AANDRIJFTECHNIEK
30-10-14 15:58
TECHNIEK Hydraulisch
test in het gehele toerenbereik. Bij de documentatie van de motor komt dan netjes
ook de uitdraai van de test. De reparatieafdeling reviseert, behalve de producten
die Sauer Bibus zelf levert, ook componenten van andere fabrikanten. Hiervoor
heeft de werkplaats niet alleen de documentatie maar voor een aanzienlijk aantal
gangbare hydrauliekcomponenten ook
onderdelen op voorraad. Ook andere hydrauliek revisiebedrijven kunnen een beroep doen op dit grote magazijn. Sauer
Bibus heeft een uitgebreide servicedienst
die naast onderhoud ook reparaties ter
plekke bij de klant kan uitvoeren.
Met de Sauer Bibus
Modul Drive kan de
Vredo drie-assige
bemester VT5518-3
(met 32.000 liter
tank) traploos versnellen van stilstand
Eigen producten
tot 50 km/h bij een
Sauer Bibus heeft zelf een hydrostatische
aandrijving (axiale plunjermotor met regelbaar slagvolume) ontwikkeld. Deze
Modul Drive heeft als opvallendste eigenschap een regeling die een hoek kan
maken tot 45°. Hiermee heeft de motor
een groter bereik dan motoren met een
toerental van 1300
min-1
elektronisch op elkaar afgestemd worden
als een virtueel elektronisch differentieel.
Een technisch bijzondere toepassing van
de Modul Drive is de aandrijving van zelfrijdende bemesters met mestinjectie van
(de Nederlandse) landbouwvoertuigenfabrikant Vredo uit Dodewaard. Hiervoor
heeft Vredo in samenwerking met Zuidberg Transmissions een hydraulisch-mechanische CVT ontwikkeld voor vermogens tot 405 kW (600 pk). Deze VVT600
transmissie heeft een continu variabel
uitgangstoerental voor de voor- en
achteras(sen) en een mechanisch schakelbare PTO uitgang die geschikt is voor vol
motorvermogen. Op het huis zijn de drie
Modul Drives gemonteerd die zorgen
voor de traploze aandrijving. Het toelaatbaar ingangskoppel bedraagt 2650 Nm,
het maximum uitgangskoppel is 13.500
Slaghoek van 45°
maximale regelingshoek van 32° en levert
hij bij lage toerentallen al een hoog koppel. De motor heeft een variabel slagvolume van 0 tot 233 cm3/min en is geschikt
voor open en gesloten hydraulische systemen. Ingebouwd zijn een toerental- en
een hoeksensor en de motor is geschikt
voor zowel low pressure control (LP) als
voor high pressure control (HP). Meerdere
hydromotoren kunnen samen elektronisch geregeld worden. Dit is interessant
als deze motoren gebruikt worden als
wielmotoren. Dan kunnen de motoren
Nm. Het grote voordeel van traploze
transmissies in het terrein is dat er geen
schakelmomenten zijn. Als er bij een conventionele bak teruggeschakeld wordt,
dan kost dat altijd iets tijd. In deze tijd
zakt dan de snelheid aanzienlijk. Bij deze
hydraulische transmissie is er over een
4
Daikin ‘Super Unit’ energiebesparend aggregaat voor ondermeer spuitgietmachines
Sauer Bibus
De Modul Drive is
geschikt voor zowel
open- als gesloten
Het in 1984 door Daikin en Sundstrand opgerichte Sauer Daikin Systemtechnik is begonnen
in Münster (D) als verkoop- en servicecentrum voor Daikin hydrauliekproducten. In 1994
is de naam gewijzigd in Sauer Bibus en bleven de activiteiten en vertegenwoordiging van
Daikin. Sinds 1998 is Sauer Bibus voor 100 procent eigendom van het Zwitserse familiebedrijf Bibus. In 2003 verhuisde het bedrijf naar de huidige locatie in Neu-Ulm (D) en een jaar
later startte daar de productie van de ICVD (voorloper van de Compact Drive). Voor Duitsland is Sauer Bibus ook leverancier voor bekende merken als Danfoss, Turolla, Comatrol,
Kawasaki, Reggiani Riduttori, Hydro Gear, SPP, Argo Hytos en miniBooster. Sauer Bibus
heeft een reparatiecentrum voor alle bekende merken hydraulische apparatuur en heeft
een omvangrijk magazijn voor reservedelen. Dat magazijn bevat voor de reparatieafdeling ook onderdelen van merken die niet door Sauer Bibus geleverd worden. In Nederland
heeft de onderneming een verkoopadviseur in de persoon van Theo Schimmer.
systemen
november 2014
34-36_sauerbibus.indd 35
AT AANDRIJFTECHNIEK
www.AT-aandrijftechniek.nl
35
30-10-14 15:59
Het magazijn is aanzienlijk van omvang
en bevat behalve
onderdelen voor de
door Sauer Bibus
geleverde producten ook onderdelen
van andere merken
voor de reparatieafdeling
De slaghoek van 45° van de Modul Drive is mogelijk door het smalle ontwerp van de plunjer
groot snelheidsbereik altijd voldoende
koppel beschikbaar.
De Compact Drive is een aandrijfunit met
een geïntegreerde Modul Drive en een
tandwielkast met flenzen voor aandrijfassen. Zo kan deze complete en plaatsbesparende unit als aandrijving gebruikt
worden voor landbouwvoertuigen, bouwmachines en voor bedrijfsvoertuigen
zoals veegmachines. Door het grote bereik van de Modul Drive hydrauliekmotor
is een versnellingsbak (met koppeling)
overbodig en dit levert de nodige gewichtsbesparing op. Het koppel dat de
Compact Drive levert varieert van 1500
Nm tot 2900 Nm bij LP of van 1450 Nm tot
2800 Nm bij HP. De Modul Drive en de
Compact Drive zijn door het regelbereik
van 45° geschikt voor zelfrijdende landbouwvoertuigen en bouwmachines zoals
laadschoppen en graafmachines.
fabrikant heeft behalve axiale plunjerpompen, rotorpompen, ventielen, aggregaten en koelers ook een speciaal pompaggregaat voor toepassing bij spuitgietmachines. Bij spuitgietmachines moet de
persdruk opgebouwd en vervolgens een
Tot 70 procent
energiebesparing
energieverbruik. Behalve energiebesparing biedt het systeem ook voordelen op
het gebied van geluidsniveau, precisie en
dynamiek. Er is minder olie nodig en de
koelcapaciteit kan een maatje kleiner.
Sauer Bibus kan behalve de hydrauliekcomponenten, ook de Daikin koelinstallaties onderhouden en reviseren. Dat laatste kan kostenbesparend zijn in vergelijking met de aanschaf van een nieuw
systeem. Ook de koelsystemen van Daikin
voor olie en water (zoals bijvoorbeeld bij
spindelaandrijvingen) werken met de
energiezuinige IPM motor.
Sauer Bibus is vertegenwoordiger van Daikin ‘oil hydraulic equipment’ voor Europa.
Hiervoor heeft het magazijn in Neu-Ulm
alles op voorraad van Daikin. De Japanse
gewenste tijd (cyclustijd) vastgehouden
worden. Tijdens de cyclustijd houdt het
aggregaat de druk vast. De speciaal voor
deze applicatie ontworpen Daikin ‘Super
Unit’ is een energiebesparend aggregaat
dat het motortoerental van de door Daikin zelf ontwikkelde IPM (permanent
magneet) motor regelt in combinatie met
het debiet en de druk van een vaste debietpomp. In vergelijking met een conventionele Daikin variabele plunjerpomp met
een overdrukventiel claimt Daikin een
energiebesparing tot 70 procent (hoe langer de cyclustijden des te meer energiebesparing). De hogere aanschafkosten worden snel terugverdiend door het lagere
In de reparatieafdeling worden de aangebo-
Machine voor het leppen van cilinderblokken
den componenten gedemonteerd, gereinigd
in actie. Gereviseerde motoren en pompen
Eén van de zelf gebouwde testbanken in de
en geïnventariseerd (foto: Jeroen Aalberts)
zijn zo goed als nieuw (foto: Jeroen Aalberts)
werkplaats
Daikin
36
34-36_sauerbibus.indd 36
www.AT-aandrijftechniek.nl
Inl.: Sauer Bibus GmbH,
tel.: (+49) 731 1896 0, www.sauerbibus.de
november 2014
AT AANDRIJFTECHNIEK
30-10-14 15:59
NL-1010-readycable 94x130M_NL-1010-readycable 94x130M 15.10.14 17:09 Se
Elektrisch
voertuig bouwen?
Ruime keuze ...
Web:
QuickPin
Online
Zoekfunctie
Levensduur
20 industriestandaards vanaf 24 uur!
Dynamische energietoevoer eenvoudig gemaakt: readycable
Wereldwijd de grootste keuze aan aansluitklare kabels voor
aandrijftechniek – gekonfektioneerd, levertijd vanaf 24 uur. Snel
configureren en online bestellen van 20 industrie standaards:
igus.nl/readycable-zoekfunctie
®
SPS IPC Drives,
Nürnberg
Hal 4 Stand 250
chainflex garantie club:
18, 24 or 36 maanden
®
Vraag een gratis monster aan:
Tel. 0346-35 39 32 [email protected] plastics for longer life
Alpatek B.V. heeft een zeer uitgebreid assortiment aandrijfcomponenten om uw voertuig elektrisch aan te drijven:
• Batterijgevoede DC- en AC-motoren 12-240 V • Wielnaafmotoren
• Complete differentieelaandrijvingen 250 W - 25 kW (ook voor
hydromotoren) • Tandwielkasten • Planetaire wielaandrijvingen
met motoren • Toerenregelingen • Disselkoppen, voetpedalen,
hall sensors • Aansluiten en programmeren elektronika
Addenshoeve 7 • 3911 TG Rhenen
T O317 - 74 30 30 • [email protected]
®
De begrippen "igus, readycable, plastics for longer life" zijn in de Bondsrepubliek Duitsland en eventueel internationaal beschermd als handelsmerk.
KIJK OP WWW .ALPATEK.COM
voor rendement en betrouwbaarheid
BeariNGs
KOYO BENELUX
e:[email protected] www.koyo.eu
P.O. Box 1 2965 ZG Nieuwpoort Phone: + 31 (0)184-606800 Fax: + 31 (0)184-606857
Open communicatie nodig
voor slimme oplossingen
[tekst en foto’s] Benny Gudde, Jeroen Aalberts
Belangrijk voor de toekomst van de Nederlandse industrie is het behoud van
brede communicatiestandaards zoals CoDeSys, PLCopen en ethernet. Steeds meer
bedrijven zien dit en schakelen over op
deze standaards.
onze maakindustrie. Een lastige opgave gezien de ontwikkelingen en mogelijkheden in landen waar vooral arbeid goedkoper is. ‘Smart Industry’ wordt
Duurzaam ontwikkelen
als een potentiële oplossing gezien. Om dit te kunnen realiseren, is een open
communicatiestructuur noodzakelijk waarmee producten van verschillende
fabrikanten probleemloos met elkaar kunnen communiceren. Festo toonde
met praktijkopstellingen op de World of Technology and Science (WOTS), dat
de toekomst dichterbij is dan menigeen vermoedt.
S
mart Industry is een Nederlands concept dat is afgeleid van het Duitse idee:
Industrie 4.0. De achterliggende gedachte
hierbij is om productieprocessen zodanig
in te richten dat zij 100 procent automatisch verlopen met zo min mogelijk tussenkomst van mensen. Natuurlijk is die
100 procent vooralsnog een utopie, maar
dat is wel het streven.
Een voorwaarde om dergelijke slimme oplossingen te kunnen realiseren, is de beschikbaarheid van een omgeving waarin
de verschillende componenten die benodigd zijn in maakprocessen (sensoren,
besturingen, actuatoren) eenvoudig, snel
en betrouwbaar met elkaar kunnen communiceren. Dit is al langer mogelijk door
gebruik te maken van open, industrie-
Buiten het feit dat hiermee wellicht een
oplossing beschikbaar is gekomen om de
maakindustrie in ons land te behouden,
dient Smart Industry en het gebruik van
openheid in automatisering nog een doel.
Het ondersteunt namelijk de trend dat
klanten - OEM-ers, ingenieursbureaus tegenwoordig voor een belangrijk deel
zelf bepalen welke componenten van
welke leveranciers zij toepassen. Onestop-shopping en daarbij gebonden zijn
aan één bepaald merk of leverancier heeft
om diverse redenen steeds minder de
voorkeur. De applicatie moet centraal
Open communicatie
noodzakelijk
staan om bewegingsproblemen optimaal
op te lossen en daarvoor worden eenvoudig de meest geschikte componenten uitgekozen. Onafhankelijk van de leverancier.
Open standaards zijn dan nodig om deze
componenten plug & play met elkaar te
kunnen laten samenwerken en de klant
de gewenste vrijheid en flexibiliteit te
geven. Standaards bieden bovendien de
zekerheid dat klanten in de toekomst eenvoudig mee kunnen gaan met nieuwe
technologieën uit welke hoek dan ook.
Hiermee zijn hun innovaties duurzaam en
toekomstbestendig.
Meer dan woorden
Dat het hier om meer dan een prachtig
idee en mooie woorden gaat, bewees de
praktijkopstelling op de WOTS in Utrecht
die is samengesteld door ingenieurs van
drie belangrijke partijen in industriële automatisering: Festo, Lenze en Bosch Rexroth. Ieder van deze bedrijven had in deze
oplossing zijn specialisme en eigen producten ingebracht en bleef hiervoor ook
Festo was een van
de grote partijen
die aanwezig waren
tijdens de WOTS
in de Jaarbeurs in
Utrecht
38
38-39_festo.indd 38
www.AT-aandrijftechniek.nl
november 2014
AT AANDRIJFTECHNIEK
30-10-14 16:16
TECHNIEK Pneumatisch
verantwoordelijk. Waar het om ging was
dat deze oplossing aantoonde dat de diverse producten en technologieën ook
daadwerkelijk probleemloos met elkaar
kunnen communiceren om de klant makkelijk te kunnen helpen met zijn uitdagingen als het om automatisering gaat.
Een belangrijk voorbeeld voor de volledige industrie is dat het toepassen van
deze open communicatiestandaards mogelijkheden biedt voor de toekomst. Een
toeleverancier moet zich volledig zelfstandig kunnen ontwikkelen zonder geremd
te worden door beperkende communicatieprotocollen en daarbij naadloos kunnen aansluiten bij nieuwe ontwikkelingen
van andere toeleveranciers.
Een demonstratiemodel van een
hybride aandrijving
rosieweerstand. Daarbij biedt hij verschillende mogelijkheden zoals ruimte voor
maximaal 32 ventielen, beschermingsklasse
IP69K en de mogelijkheid tot een koppeling
met diverse veldbussen middels CTEU.
Onder meer naar aanleiding van de trend
naar compact bouwen ontwikkelde Festo
de serie VS klepzitting- en schuifventielen
in verschillende uitvoeringen. Deze robuuste componenten zijn geschikt voor
toepassing onder zware omstandigheden
en te combineren met uiteenlopende montagemogelijkheden. Extra aandacht bij de
ontwikkeling is besteed aan een snelle inbouw. De VS-serie omvat (semi-)inline ventielen voor toepassingen met zowel persluchtdruk als vacuüm. Deze serie zal in de
komende maanden op de Nederlandse
markt worden geïntroduceerd.
waarbij de kinetische energie in
Elektrische lineaire as
pneumatische ac-
Festo biedt met de EGC een high-end
elektrische as in uiteenlopende varianten
die te combineren is met verschillende
opties. Het lineaire meetsysteem - beschikbaar in uitvoeringen met een resolutie van 2,5 µm en 10 µm - maakt de as
bijvoorbeeld geschikt voor nauwkeurige
toepassingen. Een tweede optie betreft
een tweevoudig uitgevoerd en veerbekrachtigd klemsysteem waarmee de assen
zijn toe te passen in houd- en veiligheidsapplicaties. De EGC elektrische as is beschikbaar met tandriem, spindel of geleideas. Daarnaast is de zogenaamde HDvariant ontwikkeld die bestand is tegen
hogere krachten en versnellingen.
cumulatoren wordt
opgeslagen
Onderstaand vindt u een overzicht van
enkele nieuwe producten van Festo die
tijdens de WOTS in Utrecht te zien waren.
Nieuwe cilinders
De grootformaat DSBG-160+ cilinders zijn
ontwikkeld voor het genereren van grote
krachten in onder meer de fabrieksautomatisering en mijnbouw en hiertoe uitgevoerd met trekstangen. Toepassing van
Eindige Elementen Methoden in de ontwerpfase heeft bovendien geleid tot een
lager gewicht dan de cilinders van de vorige generatie en een robuuster design.
De DGC-K is de nieuwste uitbreiding van
de DGC-serie die 100 procent uitwisselbaar is met de bestaande DGP-cilinders.
Door de compacte vormgeving zijn deze
zuigerstangloze cilinders geschikt voor
installaties in kleine ruimtes. Kenmerkend
voor deze cilinder zijn de maximale slag
van 8500 mm en de beschikbaarheid van
een momentcompensator voor koppeling
aan een externe geleiding.
Inl.: Festo BV, tel.: (015) 251 88 90,
www.festo.nl
Festo’s didactisch hulpmiddel Tec2Screen
waarmee simulaties in een iPad in een testopstelling werkelijk zijn toe te passen
Ventielen
De nieuwe VFOF, VBNF en VFOF-LE-BAH
stuurventielen kenmerken zich door een
compacte bouw en een grote flow. De
ruimtebesparing die de gebruiker met
deze ventielen realiseert, kan oplopen tot
50 procent. Daarnaast biedt de opbouw
de mogelijkheid om functies te combineren; precies zoals de betreffende applicatie het nodig heeft.
Ongeremd kunnen
ontwikkelen
Speciaal voor toepassing in hygiënische
omgevingen ontwikkelde Festo een complete lijn zogenaamde ‘Clean Design’ componenten. Hiertoe behoort ook de MPA-C
ventielterminal, een eenvoudig te reinigen
en robuuste component met een hoge cor-
november 2014
38-39_festo.indd 39
AT AANDRIJFTECHNIEK
Onderwijs in een andere dimensie
Festo introduceerde onlangs ‘Tec2Screen’, een interactief hulpmiddel bedoeld om technische trainingen efficiënter te maken. Doordat technologieën steeds complexer worden,
is het voor de cursist steeds lastiger om zich de lesstof eigen te maken. Bij Tec2Screen
worden instrumenten en schakelingen uit de werkelijke wereld aangesloten op een virtuele wereld. Via interfaces, de zogenoemde ‘connects’ worden componenten aangesloten
op een iPad. De Tec2Screen simulatiesoftware, voorzien van schema’s en schakelingen,
zorgt voor een digitale weergave van zowel de gemeten als de gesimuleerde data op het
scherm. Deze ‘connected learning’ methode waarbij de fysieke wereld naadloos overgaat
in de virtuele, biedt veel voordelen. Vooral jongere cursisten die al gewend zijn aan digitale media, nemen de transparante informatie snel op. Via het scannen van QR-codes
kunnen componenten en schema’s worden ingeladen met bijbehorende eigenschappen.
Extra technische informatie en ook video’s en animaties zijn voorhanden. De relevante
technologieën zijn beschikbaar in de Tec2Screen software: zo zijn bijvoorbeeld simulaties
van pneumatische basisschakelingen op te roepen. Allerlei scenario’s zijn denkbaar: een
cursist kan alleen of in een groep, klassikaal of op een andere plek via het internet met
zijn oefenstof bezig zijn. Een cursusleider kan op afstand meekijken en de cursist begeleiden, en desgewenst het moeilijkheidsniveau van het cursusmateriaal aanpassen.
www.AT-aandrijftechniek.nl
39
30-10-14 16:17
VAKBEURS SPS IPC Drives
SPS IPC Drives op weg
naar nieuwe successen
[tekst] Ad Spijkers [foto] Benny Gudde
De vooruitzichten voor SPS IPC Drives, die wordt gehouden van 25 tot en
met 27 november in Neurenberg zijn positief. Meer dan zestienhonderd ex-
Ethernet en veldbussystemen is nu terug
te vinden in hal 2. Hal 11 wordt bezet
door de stand van Siemens (daar dus wel).
posanten uit binnen-en buitenland tonen op deze internationale vakbeurs
Nevenprogramma
hun innovaties, producten en oplossingen. Met een nagenoeg volledig bezet
beurscomplex is SPS IPC Drives de grootste Europese beurs op het gebied van
elektrische automatisering.
E
r valt een feestje te vieren in Neurenberg: SPS IPC Drives is aan zijn 25e editie
toe. Wat begon als een regionale beurs is
uitgegroeid tot een groot evenement met
exposanten en bezoekers uit het buitenland. Die komen niet alleen uit nabijgelegen landen als Tsjechië, Oostenrijk en
Zwitserland, maar ook uit West- en NoordEuropa, Noord-Amerika en Azië. Ook het
aantal Nederlandse bezoekers neemt gestaag toe; het zijn niet alleen distributeurs
en fabrieksvertegenwoordigingen maar
ook machinebouwers en zelfs eindgebruikers weten het evenement te vinden.
Met de nieuw gebouwde hal 3A neemt
het evenement nu veertien beurshallen in
beslag. De nieuwe hal is gewijd aan aandrijftechniek en sensortechnologie en
vormt daarmee een verbinding tussen het
aanbod in de hallen 3 en 4A. In het kader
van verdere groei van de beurs zijn enkele
thematische veranderingen in de
25e editie met
nieuwe hal
beurshallen doorgevoerd. Het thema Industriële software wordt samen met het
thema Mechanische infrastructuur ondergebracht in hal 6. Het thema Industriële
communicatie met onder meer Industrial
Behalve een vakbeurs die het gehele
beurscomplex in Neurenberg beslaat,
omvat SPS IPC Drives ook de nodige congressen, fora, paneldiscussies en andere
activiteiten. De Duitse organisaties van
machinebouwers (VDMA) en elektrotechnici (ZVEI) bieden in de hallen 3 en 2 een
aantal lezingen en paneldiscussies over
actuele onderwerpen in de industrie.
Er zijn ook weer de nodige gemeenschappelijke stands. Op die van het AMA Zentrum für Sensor, Mess- und Prüftechnik in
hal 4A en Wireless in automation in hal 10
kunnen bezoekers zich laten informeren
over de betreffende onderwerpen.
Ook het parallel aan de beurs plaatsvindende congres biedt weer een goed programma. De keynotes over Big Data en
‘Onconventionele aandrijvingen met
slimme materialen’ behoren tot hoogtepunten van het congres dit jaar. In 48 lezingen, twee keynotes en de R & D-Talk (een
paneldiscussie over Kansen en beperkingen van Industrie 4.0) staat de praktische
en onafhankelijke uitwisseling tussen ontwikkeling en toepassing in focus.
Feiten en cijfers
Datum en tijd 25-27 november, 09:00 u tot 18:00 u (27 november tot 17:00 u)
Plaats
Messegelände, Nürnberg
Toeganggratis bij aanmelding via
de website of op uitnodiging. Ter plaatse € 20,00
voor een dag kaart,
€ 60,00 voor passepartout,
€ 10,00 voor studenten
OrganisatieMesago Messemanagement GmbH,
tel.: (+49) 711 61 94 60,
www.mesago.de
Informatie
www.mesago.de/sps
De vakbeurs begon
met PLC’s, industriële
pc’s en frequentieregelaars, maar
omvat inmiddels
ook elektromechanische aandrijfcomponenten, sensoren,
procestechniek en
robotica
40
40_sps.indd 40
www.AT-aandrijftechniek.nl
november 2014
AT AANDRIJFTECHNIEK
30-10-14 15:32
Toys for Boys
Zoetwaterrobot
[tekst] Jeroen Aalberts [foto’s] Clearpath Robotics
De Kingfisher van de Canadese firma Clearpath Robotics is een op afstand bestuurbaar
en draagbaar vaartuigje dat geschikt is voor
gebruik in zoet water. Het vaartuig kan afhankelijk van de toepassing uitgerust worden met een camera en/of sensoren.
D
e Kingfisher is ontworpen voor het
inspecteren van rivieren, kanalen, dammen, havens, oevers en residubekken. Het
kan geprogrammeerd worden om autonoom een wateroppervlak te inspecteren
door in het GPS navigatiesysteem een patroon van waypoints in te voeren. Het
vaartuig ligt stabiel in het water door de
combinatie van het ‘catamaran’ ontwerp
en een laag zwaartepunt. Door de be-
perkte diepgang en door de straalaandrijving kunnen verkenningen ook in ondiep
water plaatsvinden.
Het verzamelen van data gaat eenvoudig
en snel. Uitpakken, aanzetten, in het water
plaatsen en de Kingfisher is inzetbaar. Er
zijn geen kranen, boten met aanhangers
en eventuele veiligheidsmaatregelen voor
personeel nodig. Het energieverbruik van
een klein onderzoekvaartuig is veel lager
dan een buitenboordmotor van een sloep.
Vooral voor saaie en gevaarlijke opdrachten is het sturen van een ‘robot’ ideaal.
Elektrische aandrijving
De aandrijving is elektrisch; met 70 W
elektrisch vermogen bedraagt de maximum snelheid 3,3 knopen (1,7 m/s). De
aandrijving is krachtig genoeg om tegen
de stroom in te varen en stil te liggen. De
manoeuvreerbaarheid is een sterk punt
van de Kingfisher die ook om zijn eigen as
kan draaien. De voeding bestaat uit een
NiMH accu met een klemspanning van
14,4 V en een capaciteit van 20 Ah. Afhankelijk van de omgevingstemperatuur kan
de Kingfisher met een volle accu bij een
snelheid van 1 m/s ongeveer drie uur
varen. De massa van het vaartuig bedraagt 29 kg en de massa van de ‘payload’
(nuttige lading) is maximaal 10 kg. De
lengte bedraagt 1350 mm, de breedte 980
mm en de hoogte zonder antenne is 320
mm. Met antenne bedraagt de hoogte
760 mm. De afstandsbesturing is draagbaar en kan tegen een stootje. Een operator kan met één afstandsbesturing meerdere vaartuigen tegelijk besturen. De radiografische besturing gebeurt in de (vrije)
2,4 GHz band. De payload van de Kingfisher kan op wens van de klant bestaan
uit een akoestische doppler, een sonar,
LiDAR (dieptemeting) of een GPS met een
nauwkeurigheid tot 2 cm.
Inl.: Clearpath Robotics Inc.,
tel.: (+1) 800 301 3863,
www.clearpathrobotics.com
De Kingfisher is ook te gebruiken voor
Door het lage profiel en de twee drijvers is de Kingfisher een stabiel platvorm
NOVEMBER 2014
41_toys.indd 41
AT AANDRIJFTECHNIEK
dieptemetingen in havens
www.AT-aandrijftechniek.nl
41
03-11-14 13:19
Spindelsysteem
Gateway voor M2M
De DRLE-as van Rollon is standaard voorzien van
verchroomde buizen waardoor het spindelsysteem stoot- en krasvast is. Het spindelsysteem is
bestand tegen corrosie en hiermee onder meer
geschikt voor toepassing in de chemische industrie. Voor gebruik in nog extremere omstandigheden zijn de assen ook verkrijgbaar in roestvaststaal. De spindelsystemen zijn naar wens
uitgevoerd met een handbediening of elektrische aandrijving. De spindelsystemen zijn beschikbaar in verschillende uitvoeringen.
Behalve een as met een enkele loopwagen is tevens een variant met twee loopwagens
ontwikkeld.
De gateway DE7000 van
Schildknecht kan in instelbare tijdcycli signalen
van alle mogelijke gegevensbronnen wereldwijd
aan het eigen portaal
overdragen via mobiele
telefonie of ethernet. Te
denken valt aan diagnosemeldingen van grote machines of waterstanden. De gegevens zijn vervolgens
beschikbaar voor alle geautoriseerde
gebruikers door identieke gateways of
direct via een apparaat dat in verbinding
staat met internet. Ook zijn gegevens automatisch door te sturen naar een vaste
groep. De dataoverdracht is versleuteld
met AES (Advanced Encryption Standard)
en RSA (Rivest, Shamir und Adleman).
Meer info? Products4Engineers.nl: 76907
Inl.: Rollon BV, tel.: (0316) 58 19 99, www.rollon.nl
Open source computer
De nieuwe Raspberry Pi
B+ beschikt in vergelijking met het voorgaande model (Raspberry Pi
B) over meer USB-aansluitingen en interfaces
naar externe apparaten.
Ook heeft Pi B+ een Micro-SD-kaartsleuf en verbruikt hij minder stroom. De op een ARM processor gebaseerde
miniatuur-PC Raspberry Pi B+ is als open source project een platform voor uiteenlopende toepassingen waarvoor normaliter
een desktop-PC nodig is. Met de printplaat kunnen bijvoorbeeld
industriële besturingen, multimedia- of bewakingsfuncties worden gerealiseerd en HD-video’s afgespeeld worden.
Inl.: Systeme Helmholz Benelux BV,
tel.: (085) 401 07 10, www.helmholz-benelux.eu
Radiale plunjermotor
Meer info? Products4Engineers.nl: 77008
De Hydre-MAC van Eaton Hydraulics is een radiale LSHT (lage
snelheid, hoog koppel) opsteekmotor met zuigers en nokken voor
toepassingen met variabele snelheden. De energiezuinige radiale plunjermotor is onder meer geschikt voor offshore-toepassingen, voor gebruik in de scheepvaart en bij
het terugwinnen van metalen. Verder is hij te gebruiken in de mijnbouw, de pulp- en
papierindustrie en voor stationaire terreinapplicaties. De motor is voorzien van twee
in- en uitlaatkleppen die bij een hoog vermogen de drukverschillen beperken en hierdoor de levensduur van de componenten vergroten.
Inl.: Reichelt Elektronik GmbH & Co. KG, tel.: (+49) 4422 95 53 33,
Meer info? Products4Engineers.nl: 76913
www.reichelt.de
Inl.: Eaton Industries BV, tel.: (040) 262 99 00, www.eaton.nl/nederland/index.htm
Industriële tablet PC
Vertragingskasten
volgens EHEDG
De Agile X Industrial Tablet PC valt
op door de robuuste vormgeving en
het heldere 10,1”
beeldscherm. De
tablet PC is gecertificeerd voor Atex
Zone 2 en UL Division 2. De Agile X is getest volgens MIL-STD-810G specificaties.
De IP65 stof- en waterdichte behuizing
doorstaat valproeven van 1,20 m. De tablet biedt werknemers in de Atex-zone
via WiFi- of 4G/LTE directe toegang tot
alle benodigde bedrijfsinformatie. Door
de geïntegreerde barcodescanner of de
optionele RFID-reader is deze tablet geschikt voor onder meer inspectie- en onderhoudswerkzaamheden.
Het nieuwe programma Hygienic Design vertragingskasten volgens EHEDG-norm van Wittenstein helpt klanten in de voedingsen farmaceutische industrie snel en eenvoudig machines en
processen te ontwerpen. De hygiënisch ontworpen spelingarme
planetaire vertragingskasten optimaliseren de werking van installaties in industrieën waar hygiëne van essentieel belang is.
Met zijn IP69K bescherming, speciale dichtingen en roestvrijstalen 1.4404 behuizing is
deze vertragingskast zodanig ontworpen dat de
machinebouwer
deze
zonder problemen in
zijn productielijn kan
inzetten.
Meer info? Products4Engineers.nl: 72340
Meer info? Products4Engineers.nl: 76788
Inl.: Wittenstein bvba,
Inl.: Bartec Nederland BV, tel.: (0180) 41 05 88,
tel.: (+32) 9 326 73 80,
www.bartec.nl
www.wittenstein.biz
42
42_pn1.indd 42
Meer info? Products4Engineers.nl: 76939
www.AT-aandrijftechniek.nl
NOVEMBER 2014
AT AANDRIJFTECHNIEK
30-10-14 15:33
Productnieuws
Vacuüm grijpersysteem
Tepro ontwikkelde een vacuüm grijpersysteem waarmee tal van producten zijn te hanteren, ongeacht hun
aantal, vorm of afmetingen. De Unigripper verplaatst
pallets, dozen en kratten maar ook diverse bouwproducten zoals deuren en ramen. Het grijpersysteem is
ook geschikt voor de handling van al dan niet geperforeerd plaatmateriaal (in metaal, hout of kunststof),
golfkarton, keramiek, stenen, lege of gevulde glazen
poten en verpakkingen. Ook zware producten zoals
olievaten en rollen metaal, kunststof of papier – per
stuk of per laag – zijn te handelen.
Systeem
oplossingen
HMI - Human Machine Interface
voor Vectron frequentieregelaars
Meer info? Products4Engineers.nl: 76941
Inl.: Pneu/Tec BV, tel.: (023) 569 90 90, www.pneutec.nl
Connector voor mobiele hydrauliek
Phoenix Contact breidt zijn assortiment ventielstekers uit met de Deutsch connector
voor mobiele hydraulische toepassingen.
Deze connector kenmerkt zich door zijn
hoge beschermklasse en stroombelastbaarheid van maximaal 8 A. Het programma
omvat omspoten stekers DT06 in een rechte
tweepolige busuitvoering, met en zonder
led en met suppressordiode. De kabelsets
zijn verkrijgbaar in de lengten 1,5 m, 3 m, 5
m en 10 m, maar klantspecifieke lengten zijn op aanvraag ook mogelijk.
Elektronisch
stuurhoek differentiatie
Meer info? Products4Engineers.nl: 76810
Inl.: Phoenix Contact BV, tel.: (0316) 59 17 20, www.phoenixcontact.nl
Industrieel Panel PC
Duranmatic introduceert een nieuwe serie industriële Panel PC’s
van Winmate, voorzien van Intel Haswell CPU’s en bijbehorende
QM87 chipset. De Panel PC’s zijn leverbaar in diverse behuizingen
zoals standaard paneelmontage, IP65, chassis of open frame. Er zijn
modellen met displays van 15.6”, 19” en 21,5”. Deze laatste heeft
een 1920 x 1080 HD-resolutie. De Intel vierde generatie Core i5 Haswell processor en optionele Windows Embedded 7.0/8.1 zorgen
voor een snelle pc. Het aanraakscherm is leverbaar in 4 of 5-wire
resistieve uitvoering.
Meer info? Products4Engineers.nl: 76934
Inl.: Duranmatic BV, tel.: (078) 631 05 99, www.duranmatic.nl
Procesventielen
De nieuwe procesventielen uit de VX2-serie van SMC Pneumatics bieden een oplossing
voor toepassingen met stoom en heet water en voor toepassingen met lucht, vacuüm,
water en olie. Ze zijn bestand tegen temperaturen tot 180°C (in het geval van stoom).
Door de combinatie van een spoelisolatie type H en FKM-afdichtingsmateriaal met de optie van een behuizing van messing of roestvaststaal, kunnen ze in extremere omstandigheden gebruikt worden. De ventielen
zijn voor alle vloeistoftoepassingen
verkrijgbaar in normaal geopend en
in normaal gesloten variant.
Meer info?
Products4Engineers.nl: 76903
Inl.: SMC Pneumatics BV, tel.: (020) 531 88 88,
www.smcpneumatics.nl
november 2014
43_pn2advelsto.indd 43
AT AANDRIJFTECHNIEK
Op- en afwikkelen Elektrisch gekoppelde
aandrijvingen Hoeksynchrone aandrijvingen
Load sharing Dynamisch positioneren
Elektrisch differentieel Elektrische PTO
Voorhout • Groningen
Weert • Hoogerheide
T 088 7865200
E [email protected]
www.elsto.eu
63x258-Elsto-AT-201411.indd 1
www.AT-aandrijftechniek.nl
24-10-2014 9:49:37
43
30-10-14 16:21
Infrarood
pyrometer
Embedded box computers
De ISR 6-TI Advanced infrarood pyrometer
van LumaSense gebruikt een ingebouwde
videocamera met infraroodfilter om productenprocessen in metaal, glas en andere hitte-afhankelijke
producties in de industrie te verbeteren. Het
systeem is gebaseerd
op een geavanceerde
pyrometer en videocamera, die een korte
golflengte infraroodfilter gebruikt. Het
systeem werkt in korte
golflengte (ongeveer 1
µm) voor een accurate
temperatuurmeting
tussen 700°C en 1800°C. Het analoge video-uitgangssignaal wordt omgezet naar
USB en overgebracht naar een PC met InfraWin software, die een ‘relatief’ warmtebeeld van dit signaal genereert.
Drie nieuwe embedded computers uit de KBox-serie van Kontron bieden een breed
scala aan mogelijkheden voor de meest uiteenlopende toepassingen en behuizingen.
De KBox A-101 is een onderhoudsvrije embedded box computer met goede grafische
prestaties. De KBox C-101is ontworpen voor OEM-ers die een flexibele onderhoudsvrije
computeroplossing zoeken voor inbouw in kasten of applicaties. De KBox C-100 heeft
twee interface-zijdes, waardoor deze compacte computer veel aansluitingen heeft
voor zijn soort en formaat.
Meer info? Producst4Engineers.nl: 76674
Inl.: Telerex Nederland BV, tel.: (076) 578 20 00,
www.telerex-europe.com
IO-Link gateway
Inl.: LumaSense Technologies Benelux BV,
De IO-Link Master van Comtrol werkt als een point-to-point serieel
communicatieprotocol en communiceert in industriële applicaties
met sensoren en actuatoren. De data van deze componenten linkt
hij naar een PLC of HMI om het beheer en de analyse van data in
een productieproces mogelijk te maken. Met de uitbreiding van IEC
61131 is het met IO-Link mogelijk drie soorten gegevens uit te wisselen met de aangesloten sensoren: procesdata, servicedata en data
van events. Hiermee combineert deze master de voordelen van de
IO-Link standaard met de Ethernet/IP en Modbus TCP protocollen.
tel.: (0165) 38 18 00,
Meer info? Producst4Engineers.nl: 76798
www.lumasenseinc.com
Inl.: Koning & Hartman BV, tel.: (020) 587 76 00, www.koningenhartman.com
Meer info? Producst4Engineers.nl: 77056
IR-beeldthermometer
Logicamodules
De nieuwe TG 165 IR-beeldthermometer van Flir Systems is een krachtig, betaalbaar
en compact instrument dat onzichtbare warmtepatronen in beeld brengt, temperaturen opmeet en beelden en metingen opslaat voor rapportagedoeleinden. Het
nieuwe model is gebaseerd op de Lepton warmtebeeld microcamera van Flir.
Door een IR-spotthermometer met de kracht van een warmtebeeldcamera in
één gebruikersvriendelijke tool te combineren, voorkomt dit apparaat dat de
gebruiker bij probleemoplossing in het duister tast. De TG 165 IR is bestand
tegen vallen vanaf een hoogte van 2 m en is robuust genoeg voor professioneel gebruik.
Met de serie Logo! 8 logicamodules voor
kleinere automatiseringsoplossingen in
de industrie en gebouwsystemen brengt
de Siemens een nieuwe generatie apparaten op de markt. Logo! 8 vervangt
de twee huidige series (0BA6 en 0BA7)
en kenmerkt zich door vereenvoudigde
handling, kleinere omvang, meer digitale en analoge uitgangen en een betere
prijs-prestatieverhouding. Alle acht Logo!
8-basisapparaten bieden ethernetcommunicatie, extra functies voor aansturing
en toegang op afstand, alsmede eenvoudigere configuratie van de communicatiefuncties.
Meer info? Producst4Engineers.nl: 76880
Inl.: Flir Commercial Systems, tel.: (076) 579 41 91, www.flir.com/nl
Blower in turbo-uitvoering
De Generation 5 turboblower van Aerzen combineert de technologieën van een draaizuiger- en een turbomachine. Deze toerentalgeregelde en olievrij werkende blower
is ontwikkeld voor grote volumestromen (lucht): van
4000 m³/h tot 13.200 m³/h. Kenmerkend voor de
turboblower zijn onder meer het relatief lage
energieverbruik (dat samenhangt met de toerentalregeling), het hergebruik van de afgevoerde
warmte en het lage geluidsniveau. Bij drukbedrijf
bedraagt het maximale drukverschil 1000 mbar.
Toepassingen zijn vooral te vinden in beluchtingsprocessen in afvalwaterzuiveringen.
Meer info? Producst4Engineers.nl: 76997
Inl.: Siemens Industry Automation,
tel.: (070) 333 32 75, www.siemens.nl/logo
Meer info? Producst4Engineers.nl: 77026
Inl.: Aerzen Nederland BV, tel.: (026) 311 26 41,
www.aerzen.nl
44
44_pn3.indd 44
www.AT-aandrijftechniek.nl
NOVEMBER 2014
AT AANDRIJFTECHNIEK
30-10-14 14:06
Productnieuws
Servoversterker in
pocketformaat
De DC-061 uit de S-Dias-serie van Sigmatek
is ontworpen om een
synchrone servomotor, tot 6 A continue
stroom bij 48 V DC te
kunnen
aansturen.
Over een korte tijdsperiode kan de servoversterker een piekstroom van maximaal
15 A uitsturen. Met dit
vermogen kunnen dynamische positioneertaken snel en precies
worden uitgevoerd. De geïntegreerde resolveringang van 12 bits
maakt een economische positieterugkoppeling mogelijk. Tevens
is er een 24 V DC-uitgang voor het aansturen van een rem. De
DC-061 heeft een tweekanaals ingang die de implementatie van
STO (Safe Torque Off) voor toepassingen tot SIL 3 (EN 62061) en
categorie 4, PL e (EN ISO 13849-1) ondersteunt. Projectontwikkeling en het programmeren van applicaties kan worden uitgevoerd met de engineering tool Lasal volgens IEC 61131-3.
Meer info? Products4Engineers.nl: 76943
Inl.: SigmaControl BV, tel.: (0180) 69 57 77, www.sigmacontrol.eu
Smeermiddelvrije
zuigerringen
De Iglidur zuigerringen van Igus kunnen op een zuiger of bout
worden vastgeklikt en hoeven niet op maat gesneden en gemonteerd te worden. Afnemers kunnen kiezen uit 45 verschillende materialen en hun zuigerring zelf configureren. De vastklikbare zuigerringen bieden een lange levensduur zonder dat
externe smering, onderhoud of vervanging van de polymeerringen noodzakelijk is. Terwijl PTFE-banden nog gestanst en in
meerdere stappen gemonteerd moeten worden, worden de zuigerringen op de zuigerstand of in de behuizing vastgeklikt en zo
nodig nog naar de gewenste positie geschoven. Op deze wijze
kunnen fouten tijdens de installatie nagenoeg worden uitgesloten. De zuigerringen zijn geschikt voor lineaire en/of roterende
bewegingen en zwenkbewegingen. Ze zijn smeermiddelvrij,
mediabestendig en corrosievrij en hierdoor niet alleen geschikt
voor ‘schone’ toepassingen in de medische en de verpakkingstechniek, maar ook voor robuuste toepassingen in bouw- en
landbouwmachines.
The next level of
Graphic Operator Terminals
Your window to better process control
De komst van de Mitsubishi Electric GT2000 heeft de lat voor HMI
hoog gelegd. Deze nieuwe panelen met intuïtieve Tablet PC
achtige bediening, geavanceerde functies, naadloze connectiviteit
met andere automatisering oplossingen is speciaal ontwikkeld
om de operator efficiency te verbeteren.
De hoogst grafische kwaliteit beschikbaar op alle modellen van
3,8” tot 15” Inch zorgt voor een nieuwe HMI standaard voor alle
typen applicaties. Van high-end toepassingen die de hoogste
niveaus van prestaties en functionaliteit eisen tot kost effectieve
toepassingen die profiteren van deze nieuwe ontwikkelingen.
Daarnaast realiseert de GT SoftGOT2000 HMI softwareversie dat
alle functies ook op een standaard PC kunnen draaien.
Meer info? Products4Engineers.nl: 76944
Inl.: Igus Nederland BV, tel.: (0346) 35 39 32, www.igus.nl
Meer informatie op nl3a.mitsubishielectric.com/fa/nl
of per telefoon 0297 250 350.
november 2014
45_pn4advmitsubishi.indd 45
AT AANDRIJFTECHNIEK
Messe Nürnberg
Hal 7, Stand 380
25.11.2014 – 27.11.2014
30-10-14 16:21
COLOFON
Maandelijks vakblad voor ontwerpers, constructeurs
en onderhoudstechnici, op het gebied van mechanische, elektrische, hydraulische en pneumatische
aandrijfcomponenten en systemen, besturingen, en
industriële en procesautomatisering.
Redactie
Hoofdredactie: ing. Ad Spijkers
Redactie:Jeroen Aalberts, Benny Gudde,
Eindredactie:
Liedy Bisselink
Basis ontwerp: Studio Putto bNO – De Rijp
Restyle ontwerp: ZeeDesign - Witmarsum
Tel. redactie: (088) 294 47 02
E-mail redactie: [email protected]
Adres:
Informaticaweg 3,
7007 CP Doetinchem
Postbus 361, 7000 AJ Doetinchem
Aan dit nummer werkten mee:
B. Driessen, R. de Haer, J. van Huet, C. van der Meer,
J. Müller, E. Reiff, L. de Ridder, M. de Wit-Blok
Uitgave
Eisma Industrialmedia b.v., Doetinchem
Directie
Egbert van Hes, algemeen directeur,
Bouke Hoving, financieel directeur
Gerbert Tiecken, uitgeefdirecteur
Uitgever
Cobie te Nijenhuis
Advertentie-exploitatie
Salesmanager: Cobie te Nijenhuis,
tel.: (088) 294 47 35
Accountmanagement:
Vincent Hermans,
tel.: (088) 294 47 40
Rafke Kraakman,
tel.: (088) 294 47 10
ZeeDesign
Traffic:
tel.: (0517) 531 672
fax: (0517) 531 810
[email protected]
Marketing
Imke Hammerman
tel.: (088) 294 47 60
[email protected]
Abonnementeninformatie
Abonneeservice: Postbus 2238, 5600 CE Eindhoven.
Tel.: +31 88 226 66 48
e-mail: [email protected]
Abonnementsprijs: De abonnementsprijs bedraagt
290 euro per jaar (excl. 6% BTW)
(bij automatische incasso bespaart u 3 euro administratiekosten) en is bij vooruitbetaling verschuldigd.
Abonnementsprijzen voor andere
landen op aanvraag.
Abonnementen:Abonnementen kunnen op elk
gewenst moment van het jaar ingaan en worden genoteerd tot
wederopzegging. Opgave via
www.AT-aandrijftechniek.nl of
[email protected].
pzegging dienst schriftelijk en
O
minimaal een maand voor het
einde van de abonnementsperiode
te geschieden. U ontvangt van ons
een schriftelijke bevestiging.
Bankrelatie:
Voor Nederland: Rabobank Leeuwarden-Noord-
west Friesland: 36.59.11.100
voor België: Postcheque Brussel: 000-0007463-91
Productie:
DTP & Prepress: ZeeDesign
Druk:
Scholma Druk b.v.
Copyright: © 2014 Nieuwsbrief en website
Wekelijks brengt AandrijfTechniek zijn e-mailnieuwsbrief
met actuele technische informatie, branchenieuws en de
nieuwste productinformatie. Abonneren op deze gratis
nieuwsbrief kan via www.AT-aandrijftechniek.nl.
www.AT-aandrijftechniek.nl bevat een uitgebreid overzicht van alle producten en leveranciers, te bereiken via een handige zoek-routine. Daarnaast bevat de site dagelijks geactualiseerd nieuws uit de branche,
een uitgebreide agenda en dossiers met gebundelde informatie.
AGENDA
NIDays - Graphical System
Design Conference
De NIDays Graphical System Design
Conference
voor ingenieurs en wetenschappers met technische
sessies en hand-on workshops, Utrecht,
18 november.
Inl.: National Instruments,
tel.: (0348) 43 90 27,
www.netherlands.ni.com
Constructeursdag 2014
Dit jaar met het thema ‘Out of the box
ontwerpen – Ontwerpen en maakbaarheid’, Maarssen, 18 november.
Inl.: MYbusinessmedia, tel.: (0570) 50 43
32, www.engineersonline.nl
Flexibele Productie
Automatisering
Themadag over FPA bij kleine series,
Nieuwegein, 18 november.
Inl.: Mikrocentrum, tel.: (040) 296 99 11,
www.mikrocentrum.nl
Bits&Chips Smart Systems 2014
Deze beurs en conferentie is een samenvoeging van de eendaagse conferenties
Bits&Chips Embedded Systems en
Bits&Chips Hardware Conference,
‘s-Hertogenbosch, 19-20 november.
Inl.: Techwatch, tel.: (024) 350 55 44,
www.bc-smartsystems.nl
Eisma Industrialmedia, Leeuwarden.
Automation Fair 2014
Algemene voorwaarden | Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of overgenomen, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën of enige andere manier, zonder
voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade,
van welke aard ook, die het gevolg is van handelingenen/of beslissingen
die gebaseerd zijn op bedoelde informatie. Gebruikers van dit blad wordt
met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken,
maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren.
Leveringsvoorwaarden, zie www.eismamediagroep.nl
46
46_service.indd 46
Jaarlijkse beurs met seminarprogramma en
hands- on workshops
van Rockwell Automation en partners, Anaheim CA (USA), 19-20 november.
Inl.: Rockwell Automation Nederland,
tel.: (010) 266 55 55,
www.rockwellautomation.com
www.AT-aandrijftechniek.nl
Printed and Organic Electronics
Themadag over OLEDS, geleidende inkt en sensoren,
Eindhoven, 20 november.
Inl.: Mikrocentrum, tel.: (040) 296 99 11, www.mikrocentrum.nl
Basistraining trillingen &
geluid aan boord van schepen
Training die op een praktijkgerichte manier antwoord geeft op
vragen over dit onderwerp, Rotterdam, 25 november.
Inl.: Netherlands Maritime Technology, tel.: (010) 444 43 33,
www.maritimetechnology.nl
SPS IPC Drives 2014
Vakbeurs met congres over elektrische automatisering, Neurenberg (D), 25-27 november.
Inl.: Mesago Messe Frankfurt GmbH,
tel.: (+49) 711 61 94 60, www.mesago.de
Praktische Vacuümtechnologie
Cursus over het omgaan met vacuümtechnologie,
Eindhoven (27 november), Budel (4 en 11 december).
Inl.: Mikrocentrum, tel.: (040) 296 99 33, www.mikrocentrum.nl
Machinebouw Event 2014
Seminar met expositie over de mogelijkheden van
innovatie in de machinebouw, Leusden, 3 december.
Inl.: FHI, tel.: (033) 465 75 07, www.machinebouwevent.nl
Elektro Vakbeurs
Vakbeurs voor de elektrotechnische branche, Hardenberg,
9-11 december.
Inl.: Evenementenhal Hardenberg, tel.: (0523) 28 98 98,
www.evenementenhalhardenberg.nl
Machine vision
Themamiddag over de toepasbaarheid van machine vision,
Hardenberg, 9-11 december.
Inl.: Mikrocentrum, tel.: (040) 296 99 11, www.mikrocentrum.nl
Technische Vakbeurs
Vakbeurs voor technische bedrijven,
10-12 februari, Goes.
Inl.: Event Services Center BV,
tel.: (0113) 75 13 94,
www.escgoes.nl
Rail-Tech 2015
Vakbeurs en conferentie over railvervoer, 17-19 maart, Utrecht.
Inl.: Europoint, tel.: (030) 698 18 00, www.rail-tech.com
NOVEMBER 2014
AT AANDRIJFTECHNIEK
03-11-14 08:48
MAATWERK
De nieuwe RIGIFLEX®-HP functioneert ook bij omtreksnelheden van 720 km/u of bij
25.000 min-1 probleemloos en betrouwbaar. Iedere High Performance koppeling van KTR
wordt speciaal voor de toepassing in hoog toerige aandrijvingen door ons ontwikkeld en
compleet conform klantenwens geproduceerd.
www.ktr.com
CONTACTLOZE
INDUCTIEVE KOPPELING
Betrouwbare signaal- en energieoverdracht met 12 Watt over een
7 mm luchtspleet
Hoge montagevrijheid door mogelijke montage onder een hoek van
15° en een axiale verschuiving van
5 mm
www.turck.com
Flexibel toe te passen voor 2 of 8
PNP signalen of bi-directionele data
van IO-Link apparaten
Met deze QRCode ontvangt
u verdere
informatie
Ondersteund snelle toepassingen
met 10 ms opstarttijd en “Dynamic
Pairing”
Sense it! Connect it! Bus it! Solve it!
S0674_NL_191x130+3mm_Aandrijftechnik_Induktive Koppler.indd 1
Turck B.V.
Ruiterlaan 7, NL-8019 BN Zwolle
Postbus 297, NL-8000 AG Zwolle
Tel. +31 38 4 22 77 50
Fax +31 38 4 22 74 51
Email [email protected]
internet www.turck.com
24.06.2014 13:06:04