Transcript Waterkringlopen Jenfelder Au

IA-Netwerk Duitsland en Zwitserland
Martien van der Burg, 24 april 2014, meer informatie: www.ianetwerk.nl
Drie gescheiden waterkringlopen in Jenfelder Au
Samenvatting
In de wijk Jenfelder Au worden momenteel nieuwbouwwoningen gebouwd waarin
drie waterkringlopen consequent gescheiden worden. Het watergebruik en de
kosten voor afvalwaterreiniging nemen hierdoor af. De zogenaamde ‘Hamburg
Water Cycle’ maakt het tevens mogelijk om schadelijke stoffen in de toekomst
gerichter te verwijderen.
Artikel
De drie kringlopen van de ‘Hamburg Water Cycle’.
Bron: Hamburg Wasser
Het scheiden van afvalwaterstromen en het ontwikkelen van kleine, decentrale
waterzuiveringsinstallaties zijn momenteel belangrijke thema’s in de Duitse
waterwetenschap. Bij de bouw van de nieuwbouwwijk Jenfelder Au worden momenteel stateof-the-art technieken toegepast. Wanneer deze wijk af is moet deze als pilot dienen voor
toekomstige nieuwbouwwoningen. Sinds oktober 2013 wordt ten noordoosten van Hamburg
gebouwd aan ruim 600 nieuwe woningen. Bij de oplevering in 2017 zijn deze woningen op de
zogenaamde ‘Hamburg Water Cycle’ aangesloten, waarin waterkringlopen consequent
worden gescheiden. Dit watersysteem is ontwikkeld door waterbedrijf Hamburg Wasser. Het
stedenbouwkundige plan voor de wijk is afkomstig van het Rotterdamse ontwerpbureau
West8.
Water scheiden
Het plan is om in de woningen ‘zwart water’ (zwaar vervuild en gebruikt om toiletten door te
trekken) te scheiden van ‘grijs water’ (waarmee is gedoucht en handen/kleding zijn
gewassen). Daarnaast wordt regenwater apart opgevangen, zodat het zo natuurlijk mogelijk
kan verdampen of weg kan sijpelen. Op deze manier biedt de Hamburg Water Cycle de
mogelijkheid om per afvalwaterstroom de meest slimme en efficiënte behandeling te kiezen.
In vergelijking met conventionele woningen, waar al deze waterstromen vermengd worden,
hoeft dankzij dit systeem minder energie te worden gebruikt.
Het afvalwater van Jenfelder Au wordt verwerkt in een kleine afvalwatercentrale, die
Hamburg Wasser zelf in de wijk zal bouwen. Net als bij conventionele woningen stroomt het
-----NOST Germany | Embassy of the Kingdom of the Netherlands
Klosterstraße 50, 10179 Berlin, Germany | T:+49-30-209-560| F: +49-30-209-56441 | [email protected]
grijze water in de wijk door de zwaartekracht via een 5000 meter lange pijpleiding richting
dit gebouw. Doordat het slechts gering vervuild is, kan het betrekkelijk eenvoudig worden
gezuiverd om vervolgens te worden geloosd in de natuur. Het water is eventueel ook
bruikbaar om bijvoorbeeld toiletten mee door te spoelen. Vooral in gebieden met
waterschaarste is dit een interessante toepassing.
Zo moet de 35 hectare grote wijk er in de toekomst uit gaan zien. Watervlakten worden met
regenwater gevuld.
Bron: Hamburg Wasser
Toepassing zwart water
Voor het zwarte water is een vacuümsysteem aangelegd, dat het afvalwater bij een
onderdruk van 0.3 bar aanvoert vanuit de nieuwbouwwoningen. De huiseigenaren in
Jenfelder Au zijn daarom verplicht om vacuümtoiletten te plaatsen, vergelijkbaar met de
toiletten in bijvoorbeeld cruiseschepen en treinen. Deze gebruiken per spoeling tussen de 0,5
en 1 liter water, aanzienlijk minder dan conventionele toiletpotten die per spoeling gemiddeld
6 liter verbruiken. Hierdoor bereikt het zwarte water de centrale zo onverdund mogelijk en
wordt water gespaard. Dit bespaart kosten en moet op de lange termijn de investeringen
voor het vacuümnetwerk terugverdienen.
Naar verwachting zullen er ongeveer 2000 inwoners in de wijk gaan leven en arriveert er per
dag 12m3 zwart water bij de installatie. Dit wordt allereerst opgeslagen in een opslagtank om
vervolgens te worden vergist. Om de energetische opbrengst van dit proces te verhogen
kunnen aan het zwart water andere organische stoffen, zoals gemaaid gras en vet worden
toegevoegd. Het biogas, dat bij de vergisting ontstaat, wordt gebruikt om twee kleine
gasturbines aan te drijven. Deze kunnen gezamenlijk in ongeveer 40 procent van de
warmtevraag en 50 procent van de elektriciteitsbehoefte van de wijk voorzien. Het
overblijfsel van de vergisting kan in de landbouw worden gebruikt als meststof.
-----NOST Germany | Embassy of the Kingdom of the Netherlands
Klosterstraße 50, 10179 Berlin, Germany | T:+49-30-209-560| F: +49-30-209-56441 | [email protected]
De drie waterkringlopen in de praktijk.
Bron: Hamburg Wasser
Toekomst
Het project biedt aanknopingspunten voor interessant vervolgonderzoek op het gebied van
stedelijk water. Doordat het zwarte water separaat en hoog geconcentreerd wordt
opgevangen, zijn schadelijke stoffen (bijvoorbeeld restanten van medicijnen) gerichter te
behandelen. Helaas vergen systemen zoals de Hamburg Water Cycle ingrijpende
aanpassingen aan gebouwen en wijken. In ontwikkelde industriestaten zoals Nederland en
Duitsland zijn de kosten voor grootschalige implementatie daardoor te hoog om dit rendabel
te maken. In het geval van nieuwbouw of grootschalige renovatie zijn deze systemen echter
steeds meer het overwegen waard. Zo zou de waterinfrastructuur zeer geleidelijk kunnen
worden gemoderniseerd.
Bronnen




Umwelt Magazin, Januar/Februar 2014. Abwasser trennen und nutzen.
http://www.hamburgwatercycle.de/
http://www.west8.nl/projects/all/jenfelder_au_formerly_known_as_new_jenfeld/frfrf
fr
http://www.iba-hamburg.de/en/themes-projects/jenfelder-au/projekt/jenfelderau.html
-----NOST Germany | Embassy of the Kingdom of the Netherlands
Klosterstraße 50, 10179 Berlin, Germany | T:+49-30-209-560| F: +49-30-209-56441 | [email protected]