DAKSPANTEN - fvb-ffc Constructiv

Transcript DAKSPANTEN - fvb-ffc Constructiv

Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid
i.s.m. OpleidingsCentrum Hout
Hout6.1
Dakspanten
D a k s pa n t e n

Redactie
Coördinatie: Arch. Edwin De Ceukelaire
Willem Van Peer
Werkgroep:
Alex Dierickx
Bernard Despiere
Christof Termote
Dirk Watthé
Etienne Moernaut
Filip François
Patrick Coene
Paul Delcour
Philip Deltour
Silveer De Dobbelaere
André De Potter
Yvo Borry
Teksten:
Alex Dierickx
Filip François
Bart De Waele
UALIT
DQ
Y
IE
ISO
9001
M
STE
SY
CERT
IF
Tekeningen: Paul Delcour
Philip Deltour
BCCA
© Fonds voor Vakopleiding in
de Bouwnijverheid, Brussel, 2014
Alle rechten van reproductie, vertaling
en aanpassing onder eender welke vorm,
voorbehouden voor alle landen
versie augustus 2014
D/2014/1698/12
2
Leesgroep:
Werkgroep
Jeroen Doom
Bart De Waele
Dank aan:
Broux BVBA
Contact
Voor opmerkingen,
vragen en suggesties
kun je terecht bij:
fvb-ffc Constructiv
Koningsstraat 132/5
1000 Brussel
Tel.: 0032 2 210 03 33
Fax: 0032 2 210 03 99
website : fvb.constructiv.be
Voorwoord
D a k s pa n t e n
Voorwoord
Situering
De bouwsector, een draaischijf van onze economie, heeft voortdurend te kampen met een groot
aantal uitdagingen. Een van deze uitdagingen is ervoor zorgen dat de sector over opgeleide
arbeidskrachten beschikt.
Om deze nood aan arbeidskrachten te lenigen, besteedt het Fonds voor Vakopleiding in de
Bouwnijverheid, fvb-ffc Constructiv, bijzondere aandacht aan het bouwonderwijs en aan de jongeren
die kiezen voor een bouwopleiding.
Ook de bij- en nascholing van volwassenen blijft een noodzaak omdat de technieken en materialen
sterk wijzigen en er meer aandacht zal gegeven worden aan het veilig en duurzaam bouwen.
Daarom heeft het fvb, samen met de beroepsorganisaties, opdracht gegeven aan redactieteams
om verschillende handboeken uit te werken. Deze modulaire handboeken kunnen een aanvulling
zijn aan de publicaties van het WTCB. De redactieteams kunnen worden samengesteld uit
instructeurs, docenten en lesgevers. Ook beroepsverenigingen en mogelijk ook fabrikanten kunnen
vakspecialisten uitvaardigen om een handboek te ontwikkelen dat overeenstemt met de huidige
realiteit op de werkvloer.
Het modulair handboek Hout
Hoewel er heel wat boeken over hout en houtbewerking bestaan, is dit werk een niet te missen
aanvulling: het geeft enerzijds een overzicht van de hedendaagse producten, technieken en
toepassingen, én sluit anderzijds aan bij de al bestaande beroepsprofielen die stap voor stap
omgezet worden in opleidingsprogramma’s.
Vele slimme mensen met slimme handen hebben met dit werk een onschatbare bijdrage geleverd
om het vakmanschap in ons land op een hoger peil te brengen. Dit handboek richt zich dan ook tot
iedereen die het vak onder de knie wil krijgen. In bevattelijke taal en in een sterk visuele stijl worden
alle aspecten van het beroep in de kleinste bijzonderheden omschreven en uitgelegd.
Het resultaat is een modulaire handboekenreeks die bruikbaar is als ondersteuning van de lessen
voor verschillende opleidingen en doelgroepen. Deze inhouden worden ook gebruikt om het
leermateriaal digitaal aan te bieden via de website fvb.constructiv.be
Robert Vertenueil
Voorzitter fvb-ffc Constructiv
3
D a k s pa n t e n
Samenvatting
Samenvatting
Dit deel van het Modulaire Handboek Hout handelt over de dakspanten. Dit naslagwerk bevat een
overzicht van de verschillende daken spantvormen, de onderdelen van het dak en zijn bijhorende
constructies als oversteken, goten, trap- en schoorsteenopeningen, dakvlakvensters, dakkapellen
etc… Tevens worden alle stappen van de constructie tot de plaatsing van de dakspanten
doorlopen en wordt de rol van de dakbedekking en de dakisolatie nagegaan.
In een eerste hoofdstuk wordt kort geschetst hoe het dakgebinte geëvolueerd is, en hoe
spantendak zich onderscheidt van het traditionele dakgebinte. In het tweede hoofdstuk volgt een
overzicht van de veiligheidsmaatregelen die te nemen zijn bij dakwerken. Daarna, in het derde
en vierde hoofdstuk volgt een overzicht van de types spanten die kunnen voorkomen en de
gebruikte houtsoorten.
In het vijfde hoofdstuk, dat handelt over de verschillende constructiemethodes, wordt duidelijk dat
er verschillende manieren van verbinden en bevestigen van spantonderdelen zijn. In hoofdstuk
zes worden dan de verschillende bijhorende constructies van het dak (oversteken, goten, trap- en
schoorsteenopeningen, dakvlakvensters, dakkapellen etc…) onder de loep genomen.
Hoofdstuk zeven doorloopt het volledige plaatsingsproces, en besteedt daarnaast ook aandacht
aan de levering en de opslag op de werf en het handboek wordt afgesloten met bijkomende
informatie over de rol van de dakbedekking en de dakisolatie.
4
Inhoud
D a k s pa n t e n
Inhoud
1. Algemeen�� 7
5. Constructie�� 31
1.1. Inleiding�� 7
1.1.1. Ontstaan van een dak�� 7
1.1.2. Omschrijving dakspanten�� 8
1.1.3. Onderdelen van dakspanten�� 9
1.2. Dakspanten versus traditioneel dakgebinte� 10
1.2.1. Het traditioneel dakgebinte�� 10
1.2.2. Dakspanten�� 10
5.1. Samenstelling van het dak�� 31
5.2. De dakspanten�� 32
5.2.1. Constructie van de spanten�� 32
5.2.2. Vervaardigingsmethoden van spanten�� 33
2. Veiligheidsvoorschriften�� 13
2.1. Inleiding�� 13
2.2. Risico’s en preventiemaatregelen�� 13
2.3. Beschermingsmogelijkheden�� 14
2.3.1. Collectieve beschermingsmiddelen
of CBM’s�� 14
2.3.2. Persoonlijke beschermingsmiddelen
of PBM’s�� 16
2.4. Veiligheidstips bij werken op het dak�� 18
3. Dak- en spantvormen�� 19
3.1. Dakvormen�� 19
3.1.1. Inleiding�� 19
3.1.2. Meest voorkomende dakvormen�� 19
3.1.3. Minder vaak voorkomende dakvormen�� 20
3.1.4. Gecombineerde dakvormen�� 21
3.2. Berekeningswijze�� 22
3.3. Spantvormen�� 23
3.3.1. Spantvormen voor
overspanningen tot 6 m�� 24
3.3.2. Spantvormen voor
overspanningen tot 12 m�� 25
3.3.3. Spantvormen voor
overspanningen tot 20 m�� 26
4. Materialen�� 27
4.1. Algemeen�� 27
4.2. Eigenschappen�� 27
4.3. Houtsoorten�� 28
4.3.1. Sortering�� 28
4.3.2. Invloeden van vocht op het hout�� 29
5.2.3. Verbanden die de spanten
in de constructie verankeren�� 34
5.3. Vakwerkvormen�� 36
5.4. Verbindingen en bevestigingen�� 37
5.4.1. Verbinding door overlapping�� 37
5.4.2. Vlakke verbinding met
metalen verbindingsplaten��
5.4.3. Metalen hoekverbindingsplaten��
5.4.4. Metalen balkdragers en ankers��
5.4.5. Bandijzer��
5.4.6. Bouten en draadstangen��
37
38
39
39
40
6. Bijhorende constructies�� 41
6.1. Dakoversteken�� 41
6.1.1. Dakconstructie met oversteek�� 41
6.1.2. Dakconstructie zonder oversteek�� 44
6.2. Goten�� 46
6.2.1. Algemene richtlijnen�� 46
6.2.2. Hanggoot�� 47
6.2.3. Bakgoot�� 48
6.3. Constructies in functie van
dakvlakontmoetingen�� 51
6.3.1. Constructie met een noordboom�� 51
6.3.2. Constructie met een kilgoot�� 54
6.4. Schoorsteenopeningen�� 55
6.5. Trapopeningen�� 56
6.6. Dakvlakvensters�� 57
6.7. Dakkapellen�� 59
6.8. Wolfseinde�� 60
5
D a k s pa n t e n
INHOUD
INHOUD
7. Plaatsing�� 61
9. Isolatie van daken�� 73
7.1. Levering�� 61
7.2. Opslag op de werf�� 62
7.3. Plaatsing van de spanten
van een eenvoudig zadeldak�� 63
7.3.1. Stap 1 - Muurplaat plaatsen�� 63
7.3.2. Stap 2 - Het plaatsen van de koppelkepers 65
7.3.3. Stap 3 - Het plaatsen van de nok�� 65
7.3.4. Stap 4 - Metselaarskoord plaatsen�� 66
7.3.5. Stap 5 - Overige spanten invullen�� 66
9.1. Inleiding�� 73
9.2. Isoleren en dakopbouw�� 74
9.2.1. Waar isoleren?�� 74
9.2.2. Dakopbouw�� 75
9.3. Isolatiematerialen�� 75
9.3.1. De isolatiewaarde�� 76
7.3.6. Stap 6 - Spantbenen uitrechten
met plank aan buitenzijde�� 66
7.3.7. Stap 7 - Spantbenen uitvlakken
in het dakvlak�� 66
7.3.8. Stap 8 - Hanebalken en dwarsverbanden,
vloerplaat met kreupele stijlen en trekkers,
kettingen en dwarsverbanden plaatsen�� 67
7.3.9. Stap 9 - Plaatsen van windverbanden�� 67
8. Dakbedekking�� 69
8.1. Onderdak�� 70
8.1.1. Omschrijving�� 70
8.1.2. Soorten onderdaken�� 70
8.1.3. Aanbrengen van het onderdak�� 71
8.1.4. Verband tussen onderdak en spanten�� 71
8.2. Dakafwerking�� 72
6
9.3.2. Het materiaaltype –
oorsprong van het materiaal��
9.3.3. De handelsvorm��
9.3.4. Brandveiligheid��
9.3.5. Vochtwerendheid��
9.4. Plaatsen van de isolatie��
9.4.1. Isolatie bovenop de spantbenen��
9.4.2. Isolatie tussen de spantbenen��
76
77
78
78
79
79
79
10. Verklarende woordenlijst�� 81
1. Algemeen
D a k s pa n t e n
1. Algemeen
1.1.Inleiding
1.1.1.Ontstaan van een dak
Het dak is een belangrijk onderdeel van het gebouw: het vormt een
scheiding tussen binnen en buiten en biedt bescherming tegen
neerslag en andere weersomstandigheden.
De dakconstructie kan terugblikken op een lange geschiedenis.
Aanvankelijk werd bij een hellend dak de zolderruimte enkel
gebruikt als opslagplaats. Denk maar aan de typische hooizolder van
weleer. Dit veranderde naarmate men meer en meer koos voor een
rationeel ruimtegebruik en men ook de zolderruimte bewoonbaar
maakte.
De techniek van houten dakspanten is eigenlijk overgenomen uit
de industriebouw, waar de spanten ook vaak van staal of beton
waren. De kennis van houten dakspanten werd steeds meer verfijnd
en men ging over op berekende systemen, wat een economischer
gebruik van het hout toeliet. In de hedendaagse bouwmethode
gebruikt men steeds vaker dakspanten, om verschillende redenen.
Paul Delcour
Dak met dakspanten
7
D a k s pa n t e n
INHOUD
Paul Delcour
1.1.2.Omschrijving dakspanten
Houten dakspanten worden meestal gemaakt uit massieve planken.
Daarnaast bestaan er ook samengestelde spanten op basis van
hout.
De spanten worden met een bepaalde tussenafstand op een drager
bevestigd. Als drager kan een vloerplaat, een muur of een houten
muurplaat gebruikt worden.
Voor men spanten maakt, moet men de houtsectie en de
tussenliggende afstand bepalen.
Om de stabiliteit van de spantconstructie te verhogen wordt
gebruik gemaakt van driehoekvormige vakwerken.
Driehoek in het vakwerk
De vervaardiging van spanten kan zowel in de werkplaats als op de
werf gebeuren.
Paul Delcour
Alex Dierickx
Repetitieve spanten
Broux BVBA
Driehoek in de dakvorm
Paul Delcour
Repetitieve spanten
8
Zadeldak met repetitieve spanten met A-profielen
(gewone tipgevel zonder dakkapel)
INHOUD
D a k s pa n t e n
1.1.3.Onderdelen van dakspanten
Paul Delcour
Onderdelen van een traditioneel dakgebinte
Paul Delcour
Onderdelen van een dakspant
9
D a k s pa n t e n
INHOUD
1.2. Dakspanten versus traditioneel dakgebinte
Paul Delcour
Zadeldak met traditioneel dakgebinte
1.2.1. Het traditioneel dakgebinte
Bij nieuwbouwprojecten past men nog vaak een traditionele
dakconstructie toe. Deze dakconstructie bestaat uit gordingen
en kepers. Omdat een grotere overspanning moet worden
opgevangen, moet het constructiehout een grotere doorsnede
hebben dan bij dakspanten. Om deze dakconstructie betaalbaar
te houden zijn de duurdere loofhoutsoorten zoals eik en kastanje
vervangen door goedkoper naaldhout zoals vuren, grenen en
oregon.
Vooral waar het esthetische effect van de zolderruimten van
belang is, wordt de binnenzijde van de dakconstructie zichtbaar
gelaten. De natuurlijke uitstraling van hout in combinatie met de
vakkundige samenstelling van dit bouwelement krijgt de voorkeur
bij heel wat bouwheren. Om dit effect te bekomen gebruikt men
soms ook bij traditionele dakconstructies nepspanten die enkel een
decoratieve functie hebben.
1.2.2.Dakspanten
Een dakconstructie bestaande uit herhaaldelijk geplaatste spanten
heeft meerdere voordelen.
Paul Delcour
Broux
Herhaaldelijk geplaatste spanten
Lintvorm in het oneindige
10
INHOUD
D a k s pa n t e n
Broux
Algemene voordelen
•• Op basis van het bouwplan met het bijhorende bestek kan een
nauwkeurige kostprijsberekening uitgevoerd worden.
•• Door de repetitieve plaatsing van de spanten krijgen we een
gelijkmatige verdeling van de krachten op de onderliggende
constructie.
•• De constructiemethode laat een perfecte plaatsing toe van zowel
de dakbekleding als de binnenafwerking.
•• Het klemmen van isolatie tussen de houten spantbenen is een
dankbare techniek.
•• Dakspanten kunnen gemakkelijk bij systeembouw toegepast
worden.
Vervaardiging in de werkplaats
Broux
Spanten kunnen ook in een atelier vervaardigd worden, we spreken
dan van geïndustrialiseerde spanten.
Voordelen van geïndustrialiseerde spanten
•• De vervaardiging in de werkplaats vergemakkelijkt het uitsmetten
van het hout met een minimum aan houtverlies.
•• De geïndustrialiseerde spanten worden vervaardigd uit planken
met een kleinere doorsnede. Dit levert een verminderde
materiaalkost op.
•• Met behulp van het gepaste hijsmaterieel kan men de
geïndustrialiseerde spanten op korte tijd plaatsen.
Voordelen van manueel vervaardigde spanten
Plaatsing van geïndustrialiseerde spanten
Broux
•• In vergelijking met geïndustrialiseerde dakspanten is bij manueel
vervaardiging geen hijskraan nodig, het hout wordt immers in een
beperkte afmeting op de werkvloer geleverd.
•• Bij het berekenen van spanten op basis van een bouwplan bestaat
het risico dat de maten niet blijken overeen te komen met de
werkelijke afmetingen. Bij manuele productie en plaatsing kan
men gemakkelijk corrigeren.
Gecombineerd voordeel
De voordelen van beide technieken kan men ook combineren door:
•• een nauwkeurige en efficiënte verzaging van de onderdelen en
een beperkte montage in het atelier uit te voeren;
•• een verdere montage op de werf te doen, waarbij men de spanten
flexibel kan inzetten;
Levering hout voor manueel te vervaardigen spanten
Dit resulteert in een goedkoper, gebruiksvriendelijker en
doeltreffend systeem.
11
12
2. Veiligheidsvoorschriften
D a k s pa n t e n
2. Veiligheidsvoorschriften
2.1.Inleiding
Bij het plaatsen van dakspanten bestaat het risico om vanop een
hoogte te vallen. Vanaf een hoogte van 5 meter spreekt men
van een verhoogd risico. Werkgevers en werknemers moeten
doeltreffende maatregelen nemen om dit risico en de eventuele
schadelijke gevolgen ervan te beperken.
Deze schadelijke gevolgen kunnen zijn:
•• sociale gevolgen: menselijk leed;
•• economische gevolgen: arbeidsongeschiktheid van de werknemer;
•• wettelijke gevolgen: aansprakelijkheid van de werkgever.
2.2.Risico’s en preventiemaatregelen
Om veilig op hoogte te werken is het noodzakelijk een risicoanalyse
te maken, een evaluatie van de risico’s te doen en de nodige
preventiemaatregelen te nemen.
•• Een risicoanalyse is een opsomming van alle mogelijke risico’s die
verbonden zijn aan een bepaald werk. Bovendien moet je bij de
risicoanalyse rekening houden met de weersomstandigheden.
•• Een risico-evaluatie is een inschatting van de ernst van de
mogelijke schade.
•• Preventiemaatregelen zijn maatregelen die vooraf worden
genomen om de risico’s in te perken en gevaren te verkleinen.
In de eerste plaats kiest men voor de meest aangepaste
arbeidsmiddelen. Men vervangt gevaarlijke door minder
gevaarlijke arbeidsmiddelen.
13
D a k s pa n t e n
2. Veiligheidsvoorschriften
We streven veiligheid na in een strikte volgorde:
• Eerst moeten we het risico trachten weg te nemen.
Hoe meer handelingen op voorhand in het atelier kunnen
uitgevoerd worden, in plaats van op het dak, des te meer
wordt het valrisico beperkt.
• Vervolgens voorzien we een collectieve bescherming. Dit is een
bescherming die van toepassing is voor alle werknemers die het
werk uitvoeren.
Een gekende collectieve bescherming is een stelling die
als valbeveiliging rond het dak wordt geplaatst, voor het
voorkomen van een val.
Een andere collectieve bescherming is een valnet, voor het
opvangen van een val.
• Daarna pakken we de resterende risico’s aan door middel van
persoonlijke beschermingsmiddelen. Zoals we uit de term
kunnen afleiden is dit een bescherming voor één werknemer.
Als persoonlijke valbescherming voor het opvangen van een
val wordt bij dakwerken onder andere gebruik gemaakt van
een veiligheidsharnas.
2.3.Beschermingsmogelijkheden
Werken zonder beschermingsmiddelen is wettelijk niet toegelaten
voor werknemers in dienstverband. De werkgever moet alle nodige
beschermingsmiddelen ter beschikking stellen.
2.3.1. Collectieve beschermingsmiddelen of CBM’s
Steigers
1 à 1,2 meter
Een gezamenlijke bescherming voor het voorkomen van een val bij
het werken op daken is het gebruik van een stevige steiger. Aan de
steigers worden strikte eisen gesteld:
•• over een loopvlak beschikken van minimum 0,8 m nuttige breedte,
als er geen materialen worden gestapeld;
•• over een loopvlak beschikken van minimum 1,2 m nuttige breedte,
als er wel materialen worden gestapeld;
•• van een bovenleuning voorzien zijn die zich op een hoogte van 1
m tot 1,2 m bevindt van het loopvlak;
•• een tussenleuning hebben op 0,5 m van het loopvlak;
•• een kantplank voorzien die minimum15 cm uitsteekt boven het
loopvlak.
0,5 m
Kantplank 0,15 m hoog
Steiger
14
Volgens het Koninklijk Besluit van 31/08/2005 dient wie
een steiger gebruikt een aangepaste opleiding gevolgd te
hebben.
2. Veiligheidsvoorschriften
D a k s pa n t e n
Enkele algemene basisregels:
Opgelet
Bij een ruwbouw is de ondergrond
in de zone rond de gevel niet steeds
stabiel. We kunnen het draagvlak
vergroten door een draagkrachtige
plaat of balk onder de poten van de
steiger te plaatsen.
navb-cnac
•• De steigers moeten steeds gestabiliseerd en bovenaan verankerd
worden. Als verankering bovenaan de gevel gebruiken we meestal
slagankers.
•• Stellingen mogen niet verplaatst worden wanneer er zich
personen op de stelling bevinden.
Deze regel is vooral van belang bij het gebruik van rolsteigers.
•• Wanneer de afstand tussen de muur en de stelling meer dan 0,2
m bedraagt, moet men aan de muurzijde eveneens een kantplank
plaatsen.
Op deze manier wordt het struikelen op de stelling en het risico op
vallende voorwerpen beperkt.
Hangstellingen
Een alternatief voor een steiger bij werken op hoogte is een
hangstelling.
De basisregels op het vlak van veiligheid zijn dezelfde als bij
steigers.
Bij het gebruik van hangstellingen moet men steeds een
veiligheidsharnas gebruiken.
navb-cnac
Verankering
Hangstelling
15
D a k s pa n t e n
2. Veiligheidsvoorschriften
navb-cnac
Ladders
Voor werken op hoogte van korte duur, met een zeer geringe
fysieke inspanning mag men gebruik maken van ladders. Ook als
het onmogelijk is om veiligere arbeidsmiddelen te gebruiken, mag
men een ladder gebruiken. Bij dakwerken wordt een ladder meestal
enkel gebruikt voor het overbruggen van niveauverschillen.
Ook hierbij zijn basisveiligheidsregels na te volgen.
Ladders:
•• moeten 1 m boven de werkvloer uitsteken;
•• plaatst men onder een hoek van 65° tot 75° ten opzichte van de
gevel;
•• gebruikt men niet bij langdurige werken;
•• gebruikt men niet voor werken met machines die uitgerust zijn
met een voedingskabel
•• gebruikt men niet voor het naar boven brengen van zware
materialen.
•• de drie treden bovenaan de ladder mag je niet gebruiken.
Correct gebruik ladder
2.3.2. Persoonlijke beschermingsmiddelen of PBM’s
De werkgever is wettelijk verplicht de noodzakelijke persoonlijke
beschermingsmiddelen ter beschikking te stellen aan de
werknemers.
Neem geen risico’s met ladders
Specifiek voor dakwerken is een goede valbeveiliging van groot
belang. Daarbij draagt de werkman een gordel waarbij hij zich via
een beveiligingslijn aan een ankerpunt beveiligt.
De beschermingsmiddelen hier zijn:
navb-cnac
Harnasgordels
Bij dakwerken op een hoogte van 2 m en hoger kan men
als persoonlijke bescherming harnasgordels gebruiken. De
harnasgordels gaan het vallen niet verhinderen maar bieden
beveiliging tijdens het vallen.
De verankering wordt voorzien door drie D-vormige ringen: één
aan de rugzijde en twee aan de voorzijde. Hierdoor blijft de persoon
tijdens de valbeweging in een verticale houding.
Veiligheidsharnas
16
2. Veiligheidsvoorschriften
D a k s pa n t e n
navb-cnac
Verankering
Naast een betrouwbare valbeveiliging is de keuze van een
doeltreffend ankerpunt noodzakelijk. Hierbij moet aan volgende
voorwaarden voldaan zijn:
•• de valafstand moet zo kort mogelijk gehouden worden;
•• de lengte van de lijnen moeten aangepast zijn aan de
omstandigheden. We kunnen kiezen uit lengtes van 1 m, 1,5 m of
2 m. In moeilijke omstandigheden gebruiken we best een valstopapparaat
Veiligheidshelm
Veiligheidshelm
navb-cnac
Deze helm beschermt het hoofd tegen kwetsuren veroorzaakt door
stoten of vallende voorwerpen.
Veiligheidsschoenen
Veiligheidschoenen moeten de voeten beschermen tegen
kneuzingen te wijten aan vallende voorwerpen maar eveneens
voldoende comfort bieden en een goede voethygiëne toelaten. Bij
de veiligheidsschoenen moet steeds de letter S van Safety vermeld
staan.
Veiligheidsschoenen
Beschermende handschoenen
navb-cnac
Via een aangepaste bescherming kan je kwetsuren aanzienlijk
beperken of uitsluiten. Handschoenen uit rundleder bieden de
beste bescherming bij dakwerken.
Veiligheidshandschoenen
17
D a k s pa n t e n
2. Veiligheidsvoorschriften
2.4. Veiligheidstips bij werken op het dak
Een goed vakman werkt ook op een veilige manier.
Door de risico’s zo veel mogelijk op voorhand uit te schakelen en
de gepaste beschermingsmiddelen te gebruiken kan veel onheil
voorkomen worden. Hou dus steeds de volgende tips in het
achterhoofd:
•• Een onervaren persoon kent minder de gevaren die verbonden zijn
aan het uit te voeren werk.
•• Iemand met hoogtevrees gaat best geen werken op hoogte
uitvoeren.
•• Maak een duidelijke planning en omschrijving van het werk
alvorens de werken te starten en besteed hierbij de nodige
aandacht aan de gevaren.
•• Hou rekening met de weersomstandigheden. Bij regen of rijm is
de kans op uitglijden veel groter, wat bij werken op hoogte in het
bijzonder te vermijden is.
•• Bij de plaatsing van de spanten moet men soms op een klein
werkplatform bewegen.Blijf daarom steeds aandachtig tijdens het
werken op hoogte. Nauwkeurig werken kan enkel als de nodige
aandacht besteed wordt aan een veilige werksituatie.
18
3. Dak- en spantvormen
D a k s pa n t e n
3. Dak- en spantvormen
3.1.Dakvormen
3.1.1.Inleiding
De vorm van het dak kiest men aan de hand van volgende factoren:
•• gebruiksvereisten (bv. het al of niet gebruiken van de zolderruimte);
•• andere eisen van de bouwheer;
•• de bouwmethode;
•• architecturale vereisten,
•• stabiliteitsberekeningen,
•• stedenbouwkundige voorschriften,
•• technische vereisten,
•• de dakbekleding.
De dakvormen worden zo geconstrueerd dat dakkapellen,
dakvensters, schouw- en verluchtingsdoorgangen mogelijk zijn.
Paul Delcour
3.1.2. Meest voorkomende dakvormen
Het zadeldak
Hierbij bestaat het dak uit twee dakschilden die bovenaan in de
noklijn samenkomen.
Zadeldak
Paul Delcour
Het lessenaardak
Deze dakvorm bestaat uit één dakschild.
Lessenaardak
19
D a k s pa n t e n
3. Dak- en spantvormen
Paul Delcour
Het schilddak
Kenmerkend voor deze dakvorm zijn de vier dakschilden.
Door twee driehoekige schilden aan de smalle zijden en twee
trapeziumvormige aan de lange zijden is de noklijn korter.
De schuine snijlijnen van de dakschilden noemen we de hoekkepers
of noordbomen.
Schilddak
Paul Delcour
Het tentdak
Wanneer de hoekkepers in één punt samenkomen spreken we van
een tentdak. Men gebruikt deze dakvorm bij gebouwen met gelijke
zijden.
tentdak
3.1.3. Minder vaak voorkomende dakvormen
Paul Delcour
Het zadeldak met wolfseinden
Is vergelijkbaar met het zadeldak, met dit verschil dat de topgevels
trapeziumvormig worden afgeknot. De kleine dakvlakken die
hierdoor ontstaan noemen we wolfseinden.
Zadeldak met wolfseinden
Paul Delcour
Mansardedak
20
Het mansardedak
Dit type dakvorm wordt ook wel Frans dak genoemd. Door de steile
helling van de onderste dakschilden krijgt de zolderruimte meer
volume.
3. Dak- en spantvormen
D a k s pa n t e n
Paul Delcour
Het zaagtanddak of sheddak
Wordt hoofdzakelijk toegepast bij industriële gebouwen. Meestal
hebben de twee dakvlakken een verschillende helling. De steile
dakvlakken worden vaak afgesloten met glas en zorgen voor de
verlichting van de onderliggende ruimten.
Sheddak
Paul Delcour
Het gebogen dak
Deze dakvorm wordt gekozen omwille van architecturale accenten,
zowel binnen als buiten.
Gebogen dak
Paul Delcour
3.1.4.Gecombineerde dakvormen
Ook gecombineerde dakvormen zijn mogelijk. Dit zijn
samenvoegingen van twee of meer dakvormen. De combinatie van
zadeldaken of schilddaken is het meest voorkomend.
Combinatie van twee zadeldaken
Paul Delcour
Combinatie van een schilddak en een zadeldak
21
D a k s pa n t e n
3. Dak- en spantvormen
3.2.Berekeningswijze
De timmerman die dakspanten vervaardigt, bepaalt de houtsectie
van de spanten op basis van:
•• de lengte van de dakoverspanning
•• de hart-op-hartafstand van de spantbenen
•• constructiegewichten of permanente belasting:
оо eigen gewicht van het spant
оо gewicht van de dakbedekking
•• toevallige belasting:
оо gewicht van de op het dak liggende sneeuw, wat afhankelijk is
van de dakhelling en de geografische ligging;
оо winddruk, afhankelijk van de hoogte van het gebouw en de
geografische ligging
Net zoals bij een beton- of een staalconstructie zorgen we bij
houten spanten dat de constructie voldoende sterk is.
Softwareprogramma’s die zich baseren op de klassieke
berekeningsmethoden uit de bouwkunde helpen ons om tot
een rationeel houtgebruik te komen bij het berekenen van de
spantenconstructie.
Bij hout is het meestal zo dat de doorbuigingen en niet de
spanningen maatgevend zijn voor de houtsecties. Dit aspect is bij
andere materialen zoals staal en beton van minder belang.
22
3. Dak- en spantvormen
D a k s pa n t e n
Alex Dierickx
3.3.Spantvormen
In de groep van de geïndustrialiseerde spanten is een ruim aanbod
van spanttypes verkrijgbaar. Hierbij maken we een onderscheid
tussen deze die voor bewoonbare dan wel onbewoonbare ruimtes
dienen.
Bewoonbare zolderruimte
Bewoonbare verdieping (dakhelling 40° tot 45°):
Spanten met A-vormige structuur:
•• A-spant op beton
•• A-spant met draagbare onderregel op drie steunpunten
•• A-spant met draagbare onderregel zonder steunpunten
Bewoonbare zolderruimte
Pierre-Paul Yerlès
Niet bewoonbare zolderruimte
Onbewoonbare zolderruimte (dakhelling 30°)
Niet bewoonbare zolderruimte
23
D a k s pa n t e n
3. Dak- en spantvormen
3.3.1. Spantvormen voor overspanningen tot 6 m
Spanten met waaierstructuur
Paul Delcour
Driehoeksspant met koninginnestijl
Paul Delcour
Polonceauspant
Paul Delcour
Schaarspant
Paul Delcour
Spant met enkele helling
24
3. Dak- en spantvormen
D a k s pa n t e n
3.3.2. Spantvormen voor overspanningen tot 12 m
Spanten met W-vormige structuur
Paul Delcour
Spant met W-vormige structuur
Spanten met M-vormige structuur
Paul Delcour
Spant met M-vormige structuur
Driehoekspant - dubbele koninginnestijl
Paul Delcour
Driehoeksspant met dubbele koninginnestijl
25
D a k s pa n t e n
3. Dak- en spantvormen
3.3.3. Spantvormen voor overspanningen tot 20 m
Spanten met dubbele W-vormige structuur
Paul Delcour
Spant met dubbele W-vormige structuur
Zaagtandspant
Paul Delcour
Zaagtandspant
Paul Delcour
Paul Delcour
Driehoeksboogspant
Driehoeksboogspant
Driehoeksboogspant
Horizontaal vakwerkspant
Paul Delcour
Horizontaal vakwerkspant
26
4. Materialen
D a k s pa n t e n
4. Materialen
4.1.Algemeen
Zowel de traditionele dakconstructies als de dakspanten worden
hoofdzakelijk uit naaldhout vervaardigd.
De voornaamste redenen hiervoor zijn:
•• gunstige celstructuur van het hout met lange en sterke
houtvaten,die goede mechanische eigenschappen opleveren
•• grote beschikbaarheid op de markt
•• vlotte verwerkbaarheid zowel machinaal als manueel
•• goede verhouding tussen prijs en kwaliteit
Voornamelijk bij historische gebouwen treffen we nog
dakconstructies aan uit loofhoutsoorten zoals eik, olm en ook
populier. Deze houtsoorten werden vroeger veel gebruikt omdat ze
makkelijk te vinden waren.
4.2.Eigenschappen
Timmerhout dient aan bijzondere eisen te voldoen. Sinds 2012
moet alle structuurhout een CE-markering hebben.
In vergelijking met schrijnwerkhout wordt het timmerhout
vooral beoordeeld op specifieke gewichtsbelasting en worden
er andere sorteercriteria gehanteerd. Hierbij denken we aan de
eigenschappen zoals:
•• duurzaamheid
•• eigengewicht
•• elasticiteit
•• weerstand tegen doorbuiging
27
D a k s pa n t e n
4. Materialen
4.3.Houtsoorten
Voor het vervaardigen van dakspanten worden alleen houtsoorten
gebruikt waarbij een verband bestaat tussen de nationale
sorteerklassen en de weerstandsklassen opgenomen in de NBN EN
338. Deze norm beschrijft de sterkteklasse van hout voor dragende
constructies.De houtsoorten of houtsoortengroepen worden
geïdentificeerd met een vierlettercode.
Europees naaldhout
Code
WPNN
WPCA
PSMN
WLAD
Handelsnaam
Grenen
Vuren
Douglas
Lariks
Niet-Europees naaldhout
Code
WPSM
WPCE
WPNE
WABA
WABB
Handelsnaam
Douglas-fir
Spruce-pine-fir
Southerm pine
Hem-fir
Western white-fir
4.3.1.Sortering
Het constructiehout waartoe hout voor timmerwerken behoort,
wordt geklasseerd volgens de STS-04.1 structuurhout uitgave 2008
en NBN B 16 520 uitgave 2009.
We kunnen structuurhout in 4 sorteerklassen indelen, namelijk S4,
S6, S8 en S10.
•• S4: minimum kwaliteit waaraan timmerhout moet voldoen.
•• S6: standaard kwaliteit waarbij geen esthetische eisen aan de
constructie gesteld worden.
•• S8: betere kwaliteit die toegepast wordt bij zichtbare, zware
houtsecties.
•• S10: beste kwaliteit maar moeilijker verkrijgbaar. Deze sorteerklasse
wordt enkel toegepast bij constructies waar de esthetische criteria
zeer belangrijk zijn.
De houthandelaar moet over het gesorteerde hout de verplichte
informatie doorgeven. Dit kan door een stempel die op het hout
wordt aangebracht of door een begeleidend document. De
volgorde van de weergegeven informatie is niet van belang, maar
alle informatie moet voorhanden zijn.
28
4. Materialen
Jeroen Doom
Identificatie van de producent
Code volgens de bouwproductenrichtlijn
Weerstandsklasse
Sorteernorm
Gemiddeld vochtgehalte
D a k s pa n t e n
Op een stempel vinden we volgende informatie:
• de sorteernorm
NBN B 16-520
STS 04.1
BS 4978
• het gemiddelde vochtgehalte, bij maximum 20% spreekt men
van droog
SEC of DRY, geen vermelding bij nat hout
• de code volgens de bouwproductenrichtlijn
1161
Stempel
• de weerstandsklasse
C16 C18 C24 C30
De weerstandklasse drukt de sterkte uit voor hout voor
dragende constructies. Hout met veel gezonde knoesten zal
een lage weerstandsklasse hebben.
Het verband tussen de sorteerklassen en de weerstandsklassen
is opgenomen in de NBN EN 338:
оо S4 = C16
оо S6 = C18
оо S8 = C24
оо S10 = C30
• de identificatie van de producent
0123 (fictief voorbeeld)
4.3.2. Invloeden van vocht op het hout
Wanneer de vochtigheidsgraad van hout onder een bepaald
punt - het zogenaamde vezelverzadigingspunt - zakt, krimpt het.
Om dit te vermijden brengen we de vochtigheid van het hout bij
voorkeur in overeenstemming met die van de omgeving waarin
het wordt geplaatst. In principe nemen we voor timmerhout een
vochtigheidsgraad van 20 % aan.
Als algemene regel voor de vochtigheid van constructiehout tijdens
de productie neemt men een percentage van een gemiddeld
maximum 22 % aan.
We kunnen volgende vuistregel hanteren: er treedt 1% krimp op bij
een vochtvermindering van 4%.
Een balk met een houtsectie van 50 mm x 100 mm bij 20%
vochtigheid, zal bijvoorbeeld bij een daling van de vochtigheid tot
12%, nog maar een houtsectie hebben van 49 mm x 98mm.
Code
WPNN
WPCA
PSMN
WLAD
Handelsnaam Duurzaamheidsklasse Volumemassa
Grenen
III / IV
500 kg/m³
Vuren
IV
460 kg/m³
Douglas
III / IV
523 kg/m³
Lariks
III / IV
590 kg/m³
Tabel met de duurzaamheidsklasse en de volumemassa bij een vochtgehalte van
12 %, voor Europees naaldhout gebruikt als constructiehout.
29
30
5. Constructie
D a k s pa n t e n
5. Constructie
5.1. Samenstelling van het dak
Een dak is samengesteld uit enerzijds de muurplaat en anderzijds de
dakconstructie zelf. Daarnaast kan er nog een onderscheid gemaakt
worden tussen de hoofdconstructie van het dak en bijkomende
constructies. Die bijkomende constructies worden in hoofdstuk 6
behandeld.
2
Broux
1
De muurplaat
De stabiliteit van de dakconstructie wordt in eerste instantie
bepaald door de verankering van het dak aan de onderliggende
constructie.
Het belangrijkste onderdeel hierbij is de muurplaat. Daaraan
bevestigen we de dakconstructie. De muurplaat vormt de basis van
de dakconstructie en moet nauwkeurig geplaatst worden.
3
4
De muurplaat heeft meestal een houtsectie van 63 mm x 175 mm.
Als de balken te kort zijn, verbinden we ze in de lengte aan elkaar
met een rechte liplas. Deze methode vind je ook bij hoeken.
Bij het vormen van de liplas moeten we er zorg voor dragen dat
de lengte van de las minimum gelijk is aan de breedte van de
muurplaat.
5
6
Muurplaten worden bevestigd met draadstangen die in de
dragende constructie verankerd zijn. De draadstangen dienen zo
geplaatst te worden dat ze geen hinder vormen bij de plaatsing
van de spanten. Voor een stevige verbinding gebruiken we
draadstangen in combinatie met bouten en rondellen.
De onderlinge afstand tussen de draadstangen is gelijk aan een
veelvoud van de onderlinge afstand van de dakspanten.
Een veel gebruikt alternatief voor draadstangen zijn
wapeningsstaven die in het metselwerk verankerd worden. We
gebruiken dezelfde onderlinge tussenafstand als bij draadstaven.
Plaatsing van de muurplaat
31
D a k s pa n t e n
5. Constructie
De dakconstructie
De dakconstructie zelf bestaat uit spanten, vakwerk,
verbindingen en bevestigingen.
Heel wat randvoorwaarden bepalen de manier waarop de
dakconstructie wordt vormgegeven. Zo vragen een oversteek, een
bakgoot of het al of niet bewoonbaar zijn van de dakverdieping elk
een andere constructieve oplossing.
De onderlinge verbinding tussen de dakspanten is een belangrijk
gegeven voor de stevigheid van de hele constructie en dient
bijgevolg vakkundig uitgevoerd te worden.
Om de stabiliteit van het dakgeheel op zich te kunnen garanderen,
moeten de verschillende dakspanten aan een aantal eisen voldoen.
Zo dient het hout van een goede kwaliteit te zijn. Er moet rekening
gehouden worden met de spanningen die optreden in het hout ten
gevolge van krimpen en zwellen.
Een correcte detaillering van de dakspanten is vooral belangrijk om
doorbuiging en vormverandering te vermijden.
5.2. De dakspanten
5.2.1. Constructie van de spanten
Voor we tot de constructie van het spant overgaan, is het
noodzakelijk de vochtigheidsgraad van het hout te controleren. Als
deze ongeveer 20% bedraagt, zijn de spanningen ten gevolge van
vochtigheidsschommelingen beperkt.
Als de spantbenen in hetzelfde vlak liggen, maken we gebruik van
afschrijfmallen voor het aftekenen van de schuine beëindiging van
de spantbenen. Deze schuinte wordt bepaald door de dakvorm en
de dakhelling.
De constructie moet zo opgebouwd worden dat de spanten zo
weinig mogelijk doorbuigen en de vorm van het spant behouden
blijft.
32
5. Constructie
D a k s pa n t e n
5.2.2. Vervaardigingsmethoden van spanten
Er zijn verschillende manieren om spanten te vervaardigen. Men kan
onderscheid maken tussen waar de spanten vervaardigd worden
(volledig, gedeeltelijk of helemaal niet op de werf ) en hoe ze
vervaardigd worden (manueel of op geïndustrialiseerde wijze)
Bij een aanzienlijk deel van de particuliere woningen zet de
timmerman de spanten nog ter plaatse manueel in elkaar.
•• Voor de maatvoering voert hij op de werf de nodige metingen uit.
•• De spanten vervaardigd door de timmerman worden berekend
volgens de regels van goed vakmanschap, wat vaak meebrengt dat
de houtsecties bij dit type spanten deze van industriële spanten
overtreffen.
•• Het hout wordt door de leverancier vaak op de dakverdieping
geleverd. De timmerman verzaagt de planken ter plekke
en verbindt ze in de gewenste spantvorm aan elkaar. Als
verbindingsmethode worden in dit geval overlappende planken
genomen die aan elkaar genageld worden. Vaak gebruikt men
ook metalen verbindingsplaten die met de hamer aangebracht
worden.
•• Voordeel: er is geen bijzonder transport nodig omdat niet
de gemonteerde spanten maar de onderdelen naar de werf
aangevoerd worden.
•• Ook bij complexe uitvoeringen met veel meetwerk ter plaatse kan
men voor deze werkwijze kiezen.
Een andere mogelijkheid is het gedeeltelijk vervaardigen van de
spanten in het atelier. Om de productiviteit te verhogen, wordt vaak
gekozen voor spanten die met de precisie van numeriek gestuurde
machines in het atelier voorbereid worden.
•• De maatvoering en de prijsberekening gebeuren op basis van het
plan.
•• Numeriek gestuurde machines zorgen voor het nauwkeurig
voorbereiden van de verschillende onderdelen.
•• De spantbenen worden in de werkplaats aan elkaar verbonden en
de trekkers worden op de werf geplaatst.
•• Voordeel: men kan correcties gemakkelijk ter plaatse uitvoeren.
33
D a k s pa n t e n
5. Constructie
Een ruim marktaandeel wordt ingenomen door de
geïndustrialiseerde spanten. Bij seriewerken of waar tijdwinst van
groot belang is, laat men de spanten vaak plaatsingsklaar door een
gespecialiseerde firma leveren.
•• Het proces van industrieel vervaardigde spanten start met een
bouwplan.
•• Aan de hand daarvan berekent de firma de sectie en de vorm van
de spanten. Dit resulteert in een werktekening waarop de secties
en de nodige verbindingen staan aangegeven.
•• De berekeningsmethode vormt het grote verschil met de
manueel vervaardigde spanten. De industriële spanten worden
samengesteld uit spantbenen met een zorgvuldig berekende
houtsectie. Bij deze berekening zijn de overspanning en de
belasting belangrijke factoren.
•• Naargelang de overspanning vertrekken de spanten in één, twee
of meerdere stukken van de firma naar de werf.
•• Het verbinden van de spantbenen gebeurt met behulp van
verbindingsplaten. Om een vlot transport van het atelier naar de
werf toe te laten, bouwt men dit type spanten meestal modulair
op. De verschillende modules worden dan op de werf aan elkaar
verbonden.
•• Voordeel: de productiviteit is hoger, het materiaalverbruik lager
en een nauwkeurige maatvoering is gegarandeerd bij spanten die
door numeriek gestuurde machines vervaardigd worden.
5.2.3. Verbanden die de spanten in de constructie
verankeren
Windverbanden
De windverbanden hebben tot doel de horizontale windlast op te
vangen.
Bij stabiele puntgevels die zelf weerstand bieden tegen wind doet
het windverband vooral dienst bij de montage. Maar we gaan
ervan uit dat een spouwmuur met een binnenmuur van 140 mm
onvoldoende weerstand biedt om geen windverbanden te plaatsen
Bij niet stabiele puntgevels plaatsen we altijd een windverband.
Bijkomend plaatsen we er een aan weerszijden van de nok. De
windverbanden bestaan uit diagonalen in de vorm van een
St.-Andrieskruis (X). De hoek tussen de diagonaal en het spant
schommelt tussen 40 en 50 graden. De windverbanden kunnen uit
hout of metaal vervaardigd worden.
34
5. Constructie
D a k s pa n t e n
Paul Delcour
Wind- en dwarsverbanden
Dwarsverbanden
Dwarsverbanden zijn verbindingen tussen dragende, evenwijdige
en dicht bij elkaar liggende elementen. Ze worden bijgevolg
aangebracht tussen dakspanten van hellende daken. Ze verhogen
de weerstand van deze elementen tegen het risico van knikken en
torsen. Ze verdelen ook een plaatselijke belasting over de gehele
dakstructuur.
Dwarsverbanden worden in principe best op één lijn geplaatst,
maar uit praktische overweging laat men een verspringing over de
dikte van de doorsnede toe om het nagelen te vergemakkelijken.
Om de ventilatie van de dakconstructie niet te hinderen, wordt
de hoogte van de dwarsverbanden teruggebracht tot 2/3 van de
hoogte van het spant.
Ze worden bovenaan en onderaan in het dakvlak aangebracht
maar de onderlinge afstand mag niet groter zijn dan 3 meter. Als de
spanten met panelenbekleed worden, zijn de afmetingen hiervan
bepalend voor de plaats van de dwarsverbanden, zodat deze laatste
als ondersteuning of ter bevestiging van de panelen fungeren.
Doorlopende planken
De dwarsverbanden voor spanten kunnen ook bestaan uit volledige
planken die dwars over de spanten geplaatst worden. Je kan ze vlot
plaatsen.
De doorlopende planken worden zo dicht mogelijk bij de
knooppunten geplaatst.
35
D a k s pa n t e n
5. Constructie
Paul Delcour
Driehoek in het vakwerk
5.3.Vakwerkvormen
Bij het ontwerpen van een vakwerk houden we rekening met
enkele belangrijke punten.
•• Als vorm van het vakwerk kiezen we voor een driehoek omwille
van de geringe vervormbaarheid bij externe belasting.
•• Door het eigen gewicht van de constructie en een belasting
afkomstig van weersinvloeden of bijkomende constructies op het
dak kan de dakconstructie doorbuigen of knikken.
•• De onderlinge verbinding van de spantbenen mag geen
aanleiding geven tot moeilijk uitvoerbare knooppunten.
•• De opbouw van het vakwerk met het hieraan verbonden aantal
knooppunten is afhankelijk van de gekozen dakbedekking.
Paul Delcour
Driehoek in de dakvorm
36
5. Constructie
D a k s pa n t e n
Paul Delcour
5.4. Verbindingen en bevestigingen
5.4.1. Verbinding door overlapping
Bij een eenvoudige constructie kan overlapping van de spantdelen
een doeltreffende verbindingsmethode zijn om tot een spantbeen
te komen. Deze methode heeft echter haar beperkingen wanneer
men diagonale, horizontale en verticale elementen samen wil
verbinden. Het knooppunt zou in dit geval uit te veel overlappende
plankdelen bestaan waardoor de constructie moeilijk kan
uitgevoerd worden.
Overlapping verstevigd met nagels
Broux
5.4.2. Vlakke verbinding met metalen
verbindingsplaten
Dit zijn gegalvaniseerde staalplaten die voorzien zijn van punten.
De afmetingen van de verbindingsplaten worden zo gekozen dat
ze het geheel van de krachten die in de knooppunten optreden
kunnen opvangen.
De platen worden in het atelier bij voorkeur door middel van een
pers aan weerszijden van het knooppunt in het hout geperst. De
degelijkheid van verbindingsplaten wordt gewaarborgd door een
technische goedkeuring.
Verbindingsplaten
37
D a k s pa n t e n
5. Constructie
Jonckheere
Verbindingsplaten
Paul Delcour
5.4.3. Metalen hoekverbindingsplaten
De hoekplaten uit gegalvaniseerd staal zijn in diverse afmetingen
verkrijgbaar. We maken een onderscheid tussen de platen die aan
de buitenliggende hoekzijde geplaatst worden en degene aan de
binnengelegen hoekzijde. Bij binnenhoeken wordt een bijkomende
steun als versteviging voorzien.
De hoekplaten zijn van nagelopeningen voorzien om een
gemakkelijke bevestiging toe te laten. Bij voorkeur worden hiervoor
getorste nagels gebruikt.
Hoekverbinding
38
5. Constructie
D a k s pa n t e n
Broux
5.4.4. Metalen balkdragers en ankers
Een gebruiksvriendelijke en tijdbesparende manier om de spanten
aan de dragende constructie te verbinden is het gebruik van
balkdragers.
Bij metalen I-profielen maken we een verbinding met de dragende
constructie door middel van een anker met gepaste uitsparingen.
Balkdrager
Broux
5.4.5.Bandijzer
Bandijzer wordt vaak gebruikt als windverband bij het plaatsen van
de spanten. Het bandijzer kan al of niet geperforeerd zijn. Beide
typen wordt per gewichtseenheid verkocht.
Bandijzer
Broux
Bandijzers toegepast als dwarsverband
39
D a k s pa n t e n
5. Constructie
Broux
5.4.6. Bouten en draadstangen
Zowel bouten als draadstangen laten een stevige verbinding
toe. Als de lengte van de bouten onvoldoende is, kiezen we voor
draadstangen.
Paul Delcour
Bout en draadstang
Verankering aan een zijgevel
40
6. Bijhorende constructies
D a k s pa n t e n
6. Bijhorende constructies
Bij elke dakconstructie is het noodzakelijk om bijhorende
constructies uit te voeren. Hieronder verstaan we alle constructies
die om een aanpassing van de dakspanten vragen of een aanvulling
op de dakspanten vereisen.
Dit kan voortkomen vanuit een streven naar comfort, naar
functionaliteit of naar esthetiek. Een belangrijk aandachtspunt
hierbij is dat men de vereiste stabiliteit van de constructie niet
vermindert.
Voorbeelden van bijhorende constructies, op basis van hun
streefdoel:
•• functionaliteit: goten, schouwdoorgangen, trapgatopeningen,
ventilatie, natuurlijke verlichting door dakvlakvensters,
•• comfort: vergroten van binnenruimte (bv. dakkapellen)
•• esthetiek: uitzicht van het gebouw.
6.1.Dakoversteken
Eén van de belangrijkste bijhorende constructies is de
regenwaterafvoer via dakgoten. Dit kan door middel van
dakconstructies met of zonder oversteek.
De methode van regenwaterafvoer is bepalend voor de constructie.
6.1.1. Dakconstructie met oversteek
Paul Delcour
Dakconstructie met oversteek
41
D a k s pa n t e n
6. Bijhorende constructies
Paul Delcour
Dakconstructie met oversteek
Als de begrenzing van de dakconstructie zich voorbij de gevel
bevindt, spreken we van een oversteek. Een dakoversteek
beïnvloedt de constructie van het spant en is bepalend voor
het type goot. Een grotere dakoversteek biedt zelfs bijkomende
bescherming aan de gevel en het buitenschrijnwerk. We spreken
dan van constructieve verduurzaming. Een dakoversteek wordt
soms gevormd in combinatie met een knik in het dak.
De mogelijke constructies zijn:
•• een dakconstructie met bakgoot waarbij de oversteek wordt
gevormd door een bakgoot die een deel is van het spant of een
aparte constructie,
Paul Delcour
Bakgoot bij oversteek
42
6. Bijhorende constructies
D a k s pa n t e n
•• een dakconstructie met hanggoot waarbij de oversteek wordt
gevormd door het verlengen van het spantbeen, al of niet met
ondersteuning.
Paul Delcour
Hanggoot bij oversteek
Paul Delcour
Onderdelen hanggoot bij oversteek
43
D a k s pa n t e n
6. Bijhorende constructies
6.1.2. Dakconstructie zonder oversteek
Bij een dak zonder oversteek komt de dakconstructie niet voorbij de
gevel of wordt de gevel doorgetrokken waarbij de onderzijde van
de dakconstructie onzichtbaar is.
De mogelijke constructies zijn:
•• een dakconstructie met bakgoot: wanneer de gevel op de
perceelsgrens staat, is een binnenliggende bakgoot een
verplichting. Ook esthetische overwegingen kunnen de keuze voor
een binnenliggende bakgoot bepalen.
•• een dakconstructie met hanggoot: enkel toe te passen wanneer
de gevel geen perceelsgrens is,
Paul Delcour
Onderdelen bakgoot bij constructie zonder oversteek
44
6. Bijhorende constructies
D a k s pa n t e n
Paul Delcour
Hanggoot
Hanggoot bij constructie zonder oversteek
Paul Delcour
Hanggoot
Hanggoot bij constructie zonder oversteek
Paul Delcour
Onderdelen hanggoot bij constructie
zonder oversteek
45
D a k s pa n t e n
6. Bijhorende constructies
6.2.Goten
6.2.1. Algemene richtlijnen
Afwateringshelling
Omwille van een goede afwatering van het dakvlak moet het
onderdak in de goot uitmonden. De oppervlakte van het dakvlak
bepaalt de grootte van de goot en het aantal plaatsen voor een
goede regenafvoer via regenafvoerbuizen.
De constructie van de bakgoot wordt horizontaal uitgevoerd. Bij
een hanggoot wordt de eventuele helling bepaald door de plaats
van de goothaken. Volgens de Europese normering moet er zowel
bij bak- als hanggoten geen helling toegepast worden, maar de
praktijk leert ons dat men de voorkeur geeft aan een gemiddelde
helling van 0,5% (vb. 5 mm per meter).
Materialen
Een bakgoot krijgt meestal een gootbekleding in zink, koper,
kunststof of polymeerbitumen.
Er moet rekening gehouden worden met sommige eigenschappen
en combinaties van materialen voor de gootbekleding.
Voorbeelden:
•• de gootbodem bij zink en koper moet steeds uitgevoerd worden
met een open voeg voor de verluchting,
•• de gootbodem voor kunststof en polymeerbitumen moet in
plaathout uitgevoerd worden zonder openstaande voegen,
•• de gootbodem in gedrenkt hout mag niet bekleed worden in
koper om aantasting tegen te gaan.
46
6. Bijhorende constructies
D a k s pa n t e n
6.2.2.Hanggoot
Een hanggoot wordt opgehangen in goothaken.
Vorm en afmetingen
Hanggoten bestaan in verschillende geprofileerde uitvoeringen.
De breedte van de goot wordt bepaald in functie van het verwacht
maximaal afvoerdebiet. Dit is afhankelijk van de helling en de
grootte van het dak.
Bevestiging aan dakconstructie
De hanggoot wordt aan de spantbenen of de gootspieën bevestigd
met bevestigingsbeugels, de goothaken.
De hoogte van de sponde (of ‘boeiplank’) is afhankelijk van de
afwerking onderaan het spantbeen en de dikte van de gootspie.
De gootplank steekt maximum 30 mm onder de hanggoot uit. De
onderzijde van een houten sponde wordt meestal geprofileerd. De
sponde wordt vastgemaakt aan de gootspie en het spantbeen.
Goothaken
47
D a k s pa n t e n
6. Bijhorende constructies
6.2.3.Bakgoot
Een bakgootconstructie vormt een aaneensluitend geheel met de
dakconstructie.
De bakgoot is op het hoogste punt minstens 50 mm diep,
op het laagste punt minstens 100 mm. De achterrand van de
gootbekleding komt minstens 30 mm hoger dan de sponde (of
‘boeiplank’). De bebording op de voet van het dak komt minimaal
gelijk of hoger dan de achterrand.
De bakgootbekleding wordt op maat geplooid en aan de voorzijde
op de boordplank vastgezet door middel van een kraal met
Ø 18/22/25 mm. Deze kraal doet tegelijkertijd dienst als druiplijst.
Paul Delcour
Onderdelen bakgoot
48
6. Bijhorende constructies
D a k s pa n t e n
Overstekende bakgoot
Als de bouwkundige voorschriften het toelaten kan je
gebruikmaken van een overstekende bakgoot. Dit type bakgoot
is het meest omvangrijke en moet bijgevolg degelijk aan de
dragende constructie verankerd worden. Dit kan met behulp
van draadstangen of keilbouten of door het inmetselen van de
gootklossen in het dragende metselwerk.
De dakvorm en de dakhelling zijn bepalend voor de constructie van
de bakgoot.
Paul Delcour
Onderdelen overstekende bakgoot
Paul Delcour
Onderdelen overstekende bakgoot
49
D a k s pa n t e n
6. Bijhorende constructies
Horizontale drager bakgoot
Gootklossen vormen een horizontale drager voor de bakgoot. Ze
worden verankerd door middel van uitsparingen in de gevel of met
behulp van een raamwerk worden ze tegen de gevel aangebracht.
De gootklossen zijn niet zichtbaar en hoeven bijgevolg niet
geschaafd te worden. Ze worden uitgevoerd in naaldhout (sectie 70
x 50mm). De maatvoering komt overeen met de hartmaten van de
kepers.
Verticale drager bakgoot (Opstanden)
Een raamwerk vormt de verticale drager van de bakgoot. De
bekleding op het raamwerk wordt uitgevoerd uit waterbestendig
plaatmateriaal of door middel van een beplanking .
Op de uiteinden van de gootklossen wordt een rechtopstaande
multiplex bevestigd met een dikte van 18 mm en de hoogte
volgens de afmetingen van de bakgoot. Om de opstand nog te
verstijven, wordt aan de bovenzijde over de volledige lengte en
dwars daarop op elke gootklos een extra multiplexstrip geplaatst
met afmetingen 50 x 18 mm. De opstand wordt perfect uitgelijnd
en doet dienst als drager voor de bekleding van de bakgoot.
Binnenafwerking bakgoot
De constructie is uit hout met aan de binnenzijde een bekleding uit
zink of kunststof.
Een techniek die aan belangstelling wint, is het gebruik van EPDM,
een synthetisch rubber. Dit materiaal heeft een grote elasticiteit
en een bestendigheid tegen UV-straling en is dus zeer geschikt als
wateropvang.
Bakgoot gelijkliggend met de gevel
In stedelijke gebieden is het meestal niet toegelaten dat de bakgoot
voorbij de gevel uitsteekt. In deze omstandigheden kiest men voor
een gelijkliggende constructie. Deze constructie is omwille van
zijn geringere omvang eenvoudiger en beperkt tot een boeideel
dat verbonden wordt aan de muurplaat. Het geheel wordt deels
bevestigd aan de dragende muur en wordt bijkomend ondersteund
door de buitenspouwmuur.
50
6. Bijhorende constructies
D a k s pa n t e n
Broux
Zwanenhals
Wanneer de goot een stuk van de gevel verwijderd is, wordt een
zwanenhals gebruikt om de overgang naar de hemelwaterafvoer te
maken.
Aan de buitenzijde een afwerking uit hout of kunststof.
Zwanenhals
6.3. Constructies in functie van
dakvlakontmoetingen
Broux
6.3.1. Constructie met een noordboom
Als de ontmoeting van de verschillende dakvlakken een
buitenhoek vormt, wordt een noordboomconstructie toegepast. De
noordboom is noodzakelijk om de spantbenen te ondersteunen en
vormt zo het verlengde van de noklijn.
De noordboom heeft minimum een houtsectie van 65/180 mm om
doorbuiging te voorkomen,
Noordboom
De spantbenen bij de noordboom worden bovenaan aangezaagd:
•• in de breedte volgens een verticale lijn, zoals bij de nok.
•• in de dikte volgens de helft van de buitenhoek, meestal de helft
van 90°.
Paul Delcour
Noordboom
51
D a k s pa n t e n
6. Bijhorende constructies
Paul Delcour
Noordboom
Paul Delcour
Noordboom – bovenaanzicht
52
6. Bijhorende constructies
D a k s pa n t e n
Paul Delcour
Bepalen van de lengte van een noordboom door projectie
Om de lengte van de noordboom te bepalen hebben we het
bovenaanzicht van het plan en de dakhoogte (hoogte nok) nodig.
De projectie van de noordboom is de zwarte lijn beginnend op de
hoek van het gebouw en eindigend aan de nok. Deze lijn is niet de
lengte van de noordboom omdat hij schuin omhoog loopt tot aan
de nok.
Om de lengte te bepalen zetten we een hoek van 90° uit op het
einde van de noordboom en trekken de groene lijn. Op deze groene
lijn wordt de dakhoogte (hoogte nok) uitgezet.
De zwarte en groene lijn zijn de rechthoekszijden van een
rechthoekige driehoek. De schuine zijde is de blauwe lijn en deze is
gelijk aan de lengte van de noordboom.
Bovenaanzicht met de graden
Bepalen van de lengte van een noordboom door berekening
Paul Delcour
De lengte kunnen we ook gaan berekenen op het plan, door de
stelling van Pythagoras te gaan toepassen. De zwarte lijn (de lengte
van de noordboom op het plan) en de groene lijn (de dakhoogte)
zijn rechthoekszijden van een rechthoekige driehoek. Dat wil dus
zeggen dat de lengte van de schuine zijde (de blauwe lijn) gelijk is
aan de vierkantswortel van de som van de kwadraten van de twee
andere zijdes.
lengte noordboom =
dakhoogte² + lengte noordboom op plan²
Perspectiefzicht - projectie van de lengte
van de noordboom
53
D a k s pa n t e n
6. Bijhorende constructies
Broux
6.3.2. Constructie met een kilgoot
Als de ontmoeting van de verschillende dakvlakken een
binnenhoek vormt, maken we gebruik van een kilgoot. De
constructie van de kilgoot is afhankelijk van de dakbedekking en
de oppervlakte van de twee dakvlakken. De ondersteuning van de
kilgoot kan met een kilkeper. Dat is nodig bij grote dakvlakken en
als er een binnenafwerking toegepast wordt.
De kilkeper heeft minimum een houtsectie van 65/180 mm om
doorbuiging te voorkomen,
De spantbenen bij de kilkeper worden onderaan aangezaagd:
•• in de breedte volgens een verticale lijn, zoals bij de nok
•• in de dikte volgens de helft van de binnenhoek, meestal de helft
van 90°.
Kilkeper
Paul Delcour
KilkeperKilgoot
Broux
Bovenaanzicht van een kilgoot / kilkeper
Paul Delcour
Kilgoot
Broux
54
Kilgoot
Bovenaanzicht van een kilgoot / kilkeper
6. Bijhorende constructies
D a k s pa n t e n
Broux
6.4.Schoorsteenopeningen
De meest eenvoudige oplossing van de doorboring van een
spantenconstructie voor een schoorsteen krijg je als de schoorsteen
zich tussen twee spanten bevindt. In de praktijk komt dit zelden
voor. Daarom moet gekozen worden voor een andere methode
waarbij we de stabiliteit van het dak vrijwaren.
Het principe bestaat erin de externe krachten op het doorgesneden
spant te verdelen over de naastgelegen spanten.
Dakconstructie ter hoogte van een schoorsteen
Broux
Hierbij zijn volgende richtlijnen van belang:
•• de spantbenen moeten een voldoende houtsectie hebben om
doorbuiging te voorkomen
•• de draagspanten dienen versterkt te worden. In de praktijk wordt
meestal gekozen voor het verdubbelen van het spant
•• de spantbenen kunnen bijkomend tegen doorbuiging
ondersteund worden met steunbalken
•• bijkomende planken worden geplaatst om het uitwijken van de
draagspanten te beletten
•• de afstand van de binnenkant van het rookkanaal tot de spanten moet
minimum 150 mm bedragen om de brandveiligheid te garanderen
Paul Delcour
Dakconstructie ter hoogte van een schoorsteen
Paul Delcour
Dakconstructie ter hoogte van een schoorsteen
55
D a k s pa n t e n
6. Bijhorende constructies
6.5.Trapopeningen
De trapopening laat de toegang tot de zolderruimte toe. De plaats
van de trapopening ten opzichte van het spant moet zodanig zijn
dat de spanten zo weinig mogelijk moeten aangepast worden.
Indien dit niet te vermijden is, worden de kreupele stijlen ter hoogte
van de trapopening verplaatst en ingekort. Daardoor behoudt de
spantconstructie zijn stevigheid.
Paul Delcour
Broux
Trapopening
Trapopening
Bij voorkeur wordt de trapopening zodanig geplaatst dat de
spanten helemaal niet moeten aangepast worden, en enkel de
balklaag met raveelbalken verstevigd wordt.
Paul Delcour
Trapopening
56
6. Bijhorende constructies
D a k s pa n t e n
6.6.Dakvlakvensters
Vensters geplaatst in het dakvlak bieden dezelfde voordelen als de
klassieke ramen. Ze dragen bij tot het wooncomfort want ze zorgen
voor licht en zicht. Bij de fabricatie van dit type ramen wordt een
ventilatiesysteem voorzien.
Facro
Ventilatiesysteem
Ter hoogte van de dakvensteropening worden de draagspanten
verstevigd. Bijkomende planken haaks op de richting van de
spantbenen vergroten de stevigheid van de constructie en zorgen
voor een verdeling van de externe krachten naar de aanliggende
spanten.
Paul Delcour
Dakconstructie ter hoogte van een dakvenster
Dakconstructie ter hoogte van een dakvenster
57
D a k s pa n t e n
6. Bijhorende constructies
Paul Delcour
Broux
Aansluiting van een dakvenster
Dakconstructie ter hoogte van een dakvenster
Aansluiting bovenkant
Aansluiting onderkant
58
Paul Delcour
Dakvenster
6. Bijhorende constructies
D a k s pa n t e n
Paul Delcour
6.7.Dakkapellen
Bij dakkapellen staat de voorzijde in het verlengde of evenwijdig
met de gevel. Typerend is dat de noklijn van de dakkapel haaks staat
ten opzichte van de noklijn van het dak.
Aan de ontmoeting van de dakvlakken van de dakkapel en het dak
voorzien we een kilgootconstructie.
De draagspanten worden ter hoogte van de dakkapel verstevigd.
De constructie van de dakkapel zorgt voor de verbinding tussen de
spanten en wordt bijkomend verstevigd door een haaks geplaatste
plank die de belastende krachten naar de aanliggende spanten
verdeelt.
Paul Delcour
Dakconstructie ter hoogte van een dakkapel
Broux
Dakconstructie ter hoogte van een dakkapel
Dakconstructie ter hoogte van een dakkapel
59
D a k s pa n t e n
6. Bijhorende constructies
6.8.Wolfseinde
Bij een zadeldak is de top van de puntgevel het zwakste punt.
Hieraan kan een oplossing geboden worden door de puntgevel tot
op een bepaalde hoogte af te knotten. Zo ontstaat een zadeldak
met wolfseinde. De dakhelling is meestal gelijk aan deze van het
hoofddak.
De nok wordt door toepassing van een wolfseinde ingekort.
Bovenop het afgeknotte gedeelte wordt op de binnenmuur een
muurplaat bevestigd. De beide noordbomen vormen het verlengde
van de noklijn. De spantbenen steunen onderaan op de muurplaat
en bovenaan tegen de noordbomen.
Paul Delcour
Broux
Wolfseinde
Wolfseinde
60
7. Plaatsing
D a k s pa n t e n
7. Plaatsing
7.1.Levering
De timmerman heeft de keuze om de spanten te vervaardigen op
de werf of in de werkplaats.
Als de spanten op de werf vervaardigd worden, wordt daarvoor
het nodige materiaal geleverd. Geprefabriceerde komen zoveel
mogelijk in hun geheel toe.
Bij geprefabriceerde spanten moeten we wel enkele bijzondere
leveringsvoorschriften naleven:
•• Zowel bij het manueel als mechanisch lossen en laden letten we er
op dat de verbindingen niet beschadigd worden.
•• Als de afmetingen van de spanten de grootte van het
transportmiddel overschrijden, gaan we de spanten in twee of
meer delen onderverdelen. Deze onderdelen worden op de werf
zodanig aan elkaar verbonden dat de stabiliteit van het spant
behouden blijft.
Paul Delcour
Levering op de werf
61
D a k s pa n t e n
7. Plaatsing
7.2.Opslag op de werf
De geïndustrialiseerde spanten of in het atelier gemaakte spanten
kunnen opgeslagen worden op de werf. Dit kan zowel verticaal als
horizontaal gebeuren. Hierbij is het belangrijk dat we vervormingen
van het vlak voorkomen. Bij een horizontale opslag moeten de
gestapelde spanten voldoende worden ondersteund. Bij een
verticale opslag leggen we verdeelbalken op de grond, waarop we
dan de spanten plaatsen. We schikken de verdeelbalken in die mate
dat ze overeenkomen met de toekomstige steunpunten van de
spanten.
Paul Delcour
Horizontale opslag
Paul Delcour
Verticale opslag
62
7. Plaatsing
D a k s pa n t e n
7.3. Plaatsing van de spanten van
een eenvoudig zadeldak
Voorbereiding van de plaatsing
Bij het plaatsen moeten de richtlijnen volgens de technische
specificaties van STS 31 “Timmerwerk” gevolgd worden.
De uitvoering gebeurt volgens de aanduidingen op het bouwplan.
Bij de plaatsing zijn er een aantal basisregels waar altijd rekening
mee gehouden moet worden:
•• de veiligheidsregels moeten gerespecteerd worden,
•• vlak geplaatste, goed verankerde en evenwijdige muurplaten zijn
onontbeerlijk voor de verdere opbouw van de dakconstructie. De
muurplaten die geplaatst worden op een ringbalk bieden in de
praktijk de meeste garantie om waterpas te liggen.
•• er mag geen contact zijn tussen het timmerhout en de
buitengevel,
•• het timmerhout is minstens 150 mm van de binnenkant van
rookkanalen verwijderd,
•• het gewicht van de dakconstructie mag enkel opgevangen
worden door de dragende elementen van een bouwconstructie,
•• de verankerde muurplaten liggen horizontaal en evenwijdig aan
de buitengevel,
•• de bolle zijde van de spantbenen moet altijd naar buiten geplaatst
worden,
•• de breedte van de kettingen wordt een sectie minder breed
genomen dan de spantbenen en ze worden gelijk geplaatst met
de buitenkant of bovenkant van de spantbenen,
•• het is aan te raden om op breedte gezaagde stukken te gebruiken.
7.3.1. Stap 1 - Muurplaat plaatsen
De plaatsing gebeurt volgens een vaste volgorde. De eerste
bewerking bij het plaatsen van dak met spanten is altijd het
plaatsen van de muurplaat.
Een vlak geplaatste en goed verankerde muurplaat is de ideale basis
voor de verdere opbouw van de dakconstructie. De muurplaten die
geplaatst worden op een ringbalk bieden in de praktijk de meeste
garantie om waterpas te liggen.
63
D a k s pa n t e n
7. Plaatsing
Lassen
Wanneer een handelslengte niet meer toereikend is, is het
noodzakelijk om twee balken te verbinden met een las. De las is
een lengteverbinding en wordt bij voorkeur met getorste nagels
verstevigd.
Paul Delcour
Halfhoutlengteverbinding
Broux
Verankering
De muurplaat verankeren kan met draadstangen, moeren en
grote volgringen, wachtstaven (betonijzer om te slaan), kilbouten,
spouwankers of nagels (op balklaag of houtskeletbouw). De
tussenafstand van de verankeringen is bepaald door de plaatsing
van de aannemer, beschreven in het lastenboek of in samenspraak
met de aannemer en de schrijnwerker. Als de schrijnwerker dit niet
voldoende vindt, moet hij bijkomende verankeringen plaatsen.
Verankeren van de muurplaat met bouten en moeren
64
7. Plaatsing
D a k s pa n t e n
7.3.2. Stap 2 - Het plaatsen van de koppelkepers
De koppelkepers zijn de spantbenen met de hanebalk die nodig
zijn om de puntgevel te vormen, om de schoorsteendoorgang
te vormen en eventueel om de binnenmuren op te trekken. De
afmetingen ervan vinden we op het bouwplan maar de onderlinge
afstand van de geplaatste muurplaten zijn maatbepalend.
Controleer altijd op afwijkingen van het bouwplan.
•• Bij de spanten in het atelier maken we de koppelkepers aan de
hand van een CAD-tekening
•• Bij spanten op de bouwplaats maken we deze aan de hand van
een uitslag, het uitleggen van de van de spantbenen. De uitslag
van de spantbenen is het horizontaal uitleggen, het bepalen
van de dakvorm op ware grootte, op de begane grond of op de
verdiepingsvloer. Deze uitslag dient als model om alle lengtes en
hoeken van de onderdelen van het spant te maken.
We plaatsen de koppelkepers door verankering met nagels aan de
muurplaat en houden ze verticaal door de nodige schoren. Om de
werkvloer toegankelijk te houden plaatsen we de overige spanten,
gelijk aan de koppelkepers, nog niet.
7.3.3. Stap 3 - Het plaatsen van de nok
De nok (de bovenste horizontale gording) wordt volledig dragend
op en in de binnenspouwbladen verankerd. De nok wordt geplaatst
in de koppelkepers.
Als de lengte van de nok groter is dan een standaardlengte gebeurt
de noodzakelijke verlenging met een liplas. Deze liplas is steeds
afhankelijk van de overspanning in functie van de breedte van het
gebouw.
De meest gebruikte houtsectie van de nok is 180/35 en 180/65 mm.
65
D a k s pa n t e n
7. Plaatsing
Paul Delcour
7.3.4. Stap 4 - Metselaarskoord plaatsen
Een metselaarskoord is een opspanbare, vaak fluorescerende, draad
die gebruikt wordt voor het uitlijnen in hetzelfde dakvlak van de
spantbenen ter hoogte van de muurplaat en de nok.
Deze drie koorden komen nooit tegen het spantbeen of nok. Er is
altijd een gelijke afstand ertussen, gelijk aan een nageldikte, een
stoflatdikte, een meterlamel, …
Paul Delcour
7.3.5. Stap 5 - Overige spanten invullen
Tussen de koppelkepers kunnen nu de overige spantbenen
geplaatst worden op een afstand hart-op-hart van elkaar van
meestal 480 mm,. Het nagelen gebeurt bij de nok en de muurplaat.
Tezelfdertijd wordt de noksteun genageld.
Plaatsen van metselaarskoord
7.3.6. Stap 6 - Spantbenen uitrechten met plank aan
buitenzijde
Als tijdelijk hulpmiddel nagelen we ongeveer in het midden van de
spantbeenlengte, in de buurt van de hanebalkhoogte, een plank
aan de buitenzijde. We houden daarbij rekening met de hart-ophartafstand van de spantbenen.
7.3.7. Stap 7 - Spantbenen uitvlakken in het dakvlak
Een plank met dezelfde houtsectie als de spantbenen wordt aan
de buitenzijde met de diktezijde haaks op de spantbenen met
spanschroeven opgespannen.
66
7. Plaatsing
D a k s pa n t e n
7.3.8. Stap 8 - Hanebalken en dwarsverbanden,
vloerplaat met kreupele stijlen en trekkers, kettingen
en dwarsverbanden plaatsen
Hun plaats is bepaald op het dakplan.
De onderzijde van de hanebalken worden uitgerecht met een
metselaarskoord of een rechte plank. Als een priemstijl noodzakelijk
is, plaatsen we die tezelfdertijd, onderaan uitgelijnd met een
metselaarskoord. De dwarsverbanden moeten vooraf boven de
hanebalken gelegd worden omdat we ze anders niet meer ter
plaatse krijgen. Het is belangrijk dat de hoek tussen het spantbeen
en de hanebalk met het dwarsverband aansluit.
De vloerplaat wordt horizontaal op de verdiepingsvloer verankerd.
De kreupele stijlen vormen de verticale verbinding tussen de
spantbenen en de vloerplaat, bovenaan uitgelijnd met een
metselaarskoord. De trekkers vormen de verbinding tussen de
muurplaat en de vloerplaat, verankerd aan de spantbenen en de
kreupele stijlen, soms met een vulstuk ertussen.
De kettingen worden tussen de spantbenen geplaatst met een
maximale tussenafstand van 1500 mm. De uitlijning gebeurt met
een smetkoord op de onderzijde van de spantbenen. Ze worden
telkens geschrankt geplaatst ten opzichte van de aftekening.
7.3.9. Stap 9 - Plaatsen van windverbanden
Een windverband is een verbinding die diagonaal over de
spantbenen genageld wordt. Dit kan door aan de buitenzijde een
kruisgewijs gegalvaniseerd en geperforeerd bandijzer te nagelen
of aan de binnenzijde planken boven de hanebalken diagonaal te
schranken.
67
68
8. Dakbedekking
D a k s pa n t e n
8. Dakbedekking
De dakbedekking behoort tot de bouwschil en dient om een
gebouw water- en winddicht te maken en af te werken.
We onderscheiden twee belangrijke delen: het onderdak, dat op de
spantbenen vastgemaakt zal moeten worden en de dakafwerking.
De keuze van die uiteindelijke dakafwerking heeft ook invloed op
de dakspanten, bv. de aansluiting bij het dakvlak van de buur, een
minimum dakhelling, het gewicht van de dakbedekking, dakvorm, …
Paul Delcour
Doorsnede met benamingen
69
D a k s pa n t e n
8. Dakbedekking
8.1.Onderdak
Een onderdak is onontbeerlijk en heeft steeds een vloeiende
overgang naar de goot om reden van:
•• bescherming van de isolatie tegen vocht,
•• doorslaand hemelwater afvoeren,
•• stofsneeuw afvoeren,
8.1.1.Omschrijving
Een onderdak maakt een dakconstructie wind- en waterdicht.
Het onderdak kan functioneren als een dampopen scherm en
verhindert condensatievorming in onderliggende ruimtes.
Een dragend onderdak is een noodzakelijke ondersteuning in
functie van de dakbedekking.
Zo wordt dakbedekking uit koper, zink of shingels uit bitumen
gedragen door het onderdak.
Binnen de trend van het energiebewust bouwen en het behalen
van een laag E-peil wordt vaak gekozen voor een isolerend
onderdak.
8.1.2. Soorten onderdaken
Meerdere materialen komen in aanmerking om als onderdak
gebruikt te worden:
•• Folies in pvc met een weefstructuur of microperforaties.
•• Platen uit asbestvrij vezelcement in dikten van 3 mm en 5 mm.
•• Schalieberd als drager voor bitumen-, zinken, en koperen
dakbedekking.
•• Watervast plaatmateriaal zoals vezelplaat, MDF, OSB of
sandwichplaten.
70
8. Dakbedekking
D a k s pa n t e n
Broux
8.1.3. Aanbrengen van het onderdak
Afhankelijk van de dakbedekking passen we een dakspie of een
bebording toe. Beiden worden geplaatst vooraleer de goothaken,
de goot en het onderdak aangebracht worden. Zij dienen als
draagvlak voor de bevestiging van goothaken en de ondersteuning
van de gootslab en het onderdak.
• Volgorde van aanbrengen:
1. plaatsen van dakspie of bebording,
2. plaatsen van goothaken en goot,
Plaatsen van dakspie of bebording
Broux
3. plaatsen van onderdak en tengellatten.
Bij materialen met een grotere dikte zoals vochtbestendige
houtvezelplaten wordt de bebording ingewerkt in de spantbenen
om het onderdak in het dakvlak te houden.
De bebording dient als draagvlak voor de bevestiging van
goothaken en ondersteuning van de gootslab.
• Volgorde van plaatsen:
1. de ingewerkte bebording,
2. goothaken en goot,
Plaatsen van goothaken en goot
3. onderdak en tengellatten.
Broux
Uit veiligheidsoverwegingen begint de plaatsing onderaan, waar
het onderdak afwatert in de goten. Deze methode wordt toegepast
wanneer de panlatten gelijktijdig geplaatst worden met het onderdak
en de tengellatten. Als dit niet het geval is, starten we aan de nok.
8.1.4. Verband tussen onderdak en spanten
Plaatsen van onderdak en tengellatten
Het onderdak wordt op de spantbenen vastgemaakt. Aan de
dakvoet moet het doorlopen tot aan de goot of over de gevel
uitsteken. Zo kan het eventuele infiltratiewater op een effectieve
manier worden afgevoerd.
Als we folies gebruiken, brengen we ze aan met horizontaal
overlappende naden van ongeveer 100 mm. Een folie biedt het
voordeel dat ze geen invloed uitoefent op de belasting van het spant.
Als we stijve platen gebruiken, zoals asbestvrije vezelcementplaten, moet
de horizontale overlapping ongeveer 100 mm en de verticale ongeveer
200 mm bedragen. Op deze manier spreken we van een wind- en
waterdicht onderdak. Platen met geringe dikte bieden het voordeel dat
ze weinig invloed uitoefenen op de belasting van het spant.
Als we stijve platen gebruiken met een grotere dikte, zoals
watervaste houtvezelplaten, is er geen overlapping. De platen zijn
rondom voorzien van een tand en groef en zorgen zo voor een
perfecte wind- en waterdichtheid. Platen met een grotere dikte
kunnen invloed uitoefenen op de belasting van het spant.
71
D a k s pa n t e n
8. Dakbedekking
8.2.Dakafwerking
Er zijn verschillende soorten dakafwerkingen, waarmee de
dakdekker aan de slag kan gaan. We maken een onderscheid tussen:
•• Pannen uit:
оо gebakken klei,
оо beton,
оо staal of aluminium,
оо …,
•• Leien uit:
оо natuursteen,
оо massief hout: we treffen twee soorten aan: de shakes en de
shingles. De shakes zijn manueel gespleten houten leien, terwijl
de shingles machinaal worden gezaagd.
оо vezelcement,
оо …,
•• Riet of stro,
•• Zink, koper,
•• Shingles in bitumen,
•• …
De keuze van de dakafwerking heeft invloed op de dakspanten, bv.
de aansluiting bij het dakvlak van de buur, een minimum dakhelling,
het gewicht van de dakbedekking, dakvorm, …
Philip Deltour
Dakhelling in functie van het dak met onderdak en dakbedekking:
van klein naar groot
72
9. Isolatie van daken
D a k s pa n t e n
9. Isolatie van daken
9.1.Inleiding
Schoorsteen
= 20%
Dak
= 30%
Daken zijn verantwoordelijk voor een groot deel van het
warmteverlies bij een gebouw. Naar schatting 20 tot 30% van het
warmteverlies gaat via het dak. Dit kan je beperken door thermisch
te isoleren.
Ramen
= 13%
Sinds 2006 moeten nieuwe gebouwen in Vlaanderen voldoen aan
bepaalde minimumeisen op het vlak van thermische isolatie. Dit
is opgelegd door de wetgeving over de energieprestatie en het
binnenklimaat (EPB).
Muur
= 25%
Naden
= 5%
Vloer = 7%
Door een goede energieprestatie verbruikt een woning weinig
energie om een aangenaam binnenklimaat te creëren en in stand
te houden. In koude periodes houden we de warmte binnen en in
warme periodes houden we de warmte buiten.
Warmteverliezen
Filip François
Wooncomfort krijg je door een stabiele temperatuur in huis en een
gecontroleerde ventilatie zonder vervelende luchtstromen.
Voor bestaande gebouwen vermeldt het Energieprestatiecertificaat
(EPC) het niveau van energieverbruik, bijvoorbeeld 416 kWh/m²/jaar.
Dit berekend energiegebruik wordt weergegeven op een schaal
waarbij de grijze achtergrond links overeenkomt met de geldende
eisen voor nieuwbouw.
Filip François
Detail EPC: berekend theoretisch energieverbruik
Ook het energieverlies wordt berekend en op schaal weergegeven.
Filip François
EnergiePrestatieCertificaat
Detail EPC: berekend theoretisch energieverlies
73
D a k s pa n t e n
9. Isolatie van daken
9.2. Isoleren en dakopbouw
9.2.1. Waar isoleren?
Een belangrijke vraag die we ons moeten stellen vooraleer we
beginnen te isoleren: welke ruimtes willen we isoleren?
De te isoleren ruimtes willen we tegen warmteverlies of
oververhitting beschermen. Dit zijn de ruimtes waar we leven,
slapen en werken. Dit is het zogenaamde ‘beschermde volume’.
De vloeren, de muren en de plafonds die dit volume begrenzen
worden geïsoleerd.
Onbewoonde of niet gebruikte ruimtes hoef je in principe niet te
isoleren.
Bij een dak kan je best isolatie aanbrengen op:
•• de zoldervloer, als je de zolder niet bewoont.
•• de spantbenen, als je de ruimte onder het dak wel bewoont
•• de overige spantdelen die aan de bewoonde ruimtes grenzen
Dak met geïsoleerde zoldervloer.
200m² isolatie voor 250 m³ te
verwarmen volume
74
Dak met geïsoleerde kamer onder
dak. 250 m² isolatie voor 300 m³ te
verwarmen volume
9. Isolatie van daken
D a k s pa n t e n
9.2.2.Dakopbouw
Isolatie bovenop de spantbenen
De belangrijkste voordelen van deze isolatiemethode zijn:
•• een grotere luchtdichtheid
•• koudebruggen worden voorkomen
•• de dakconstructie is minder onderhevig aan
temperatuurschommelingen
•• bij renovatie van bestaande daken kan de binnenafwerking
behouden blijven
Tip
Isolatie tussen de spantbenen
Bij renovatie van een keperdak kan
je naast een isolatie tussen de kepers
ook een bijkomende isolatie plaatsen
aan de binnenzijde, onder de kepers.
De belangrijkste voordelen van deze isolatiemethode zijn:
•• eenvoudige plaatsingsmethode
•• laat toe alleen te isoleren waar het nodig is
Combinatie
De combinatie van een onderdak met grotere dikte en isolatie
tussen de spantbenen is ook een mogelijkheid.
9.3.Isolatiematerialen
Bij de keuze van isolatiematerialen spelen volgende factoren een
belangrijke rol:
•• de isolatiewaarde,
•• de afkomst,
•• de handelsvorm,
•• de brandveiligheid,
•• de vochtwerendheid.
75
D a k s pa n t e n
9. Isolatie van daken
9.3.1. De isolatiewaarde
De isolatiewaarde van een materiaal geeft weer hoe goed het
isoleert. Dit wordt uitgedrukt via de warmtegeleidingscoëfficiënt
lambda (symbool λ). Deze geeft weer hoeveel warmte door een
materiaal van 1 m dikte en 1 m² oppervlakte komt bij 1 graad
Celsius temperatuursverschil tussen beide zijden. Hoe kleiner de
waarde, hoe beter isolerend.
Als we een totale constructie (vloer, muur of dak) bestaande uit
meerdere lagen materialen beoordelen, spreken we over:
•• De warmtedoorgangscoëfficiënt U: drukt de hoeveelheid
warmte uit die door een constructie gaat bij één graad Celsius
temperatuurverschil tussen binnen- en buitenzijde. Hoe kleiner de
waarde, hoe beter.
•• De warmteweerstand R: is het omgekeerde van de
warmtedoorgangscoëfficiënt en geeft weer hoe goed de
warmtedoorgang wordt tegengehouden. Hoe groter de waarde,
hoe beter.
9.3.2. Het materiaaltype – oorsprong van het
materiaal
We maken een onderscheid tussen drie groepen materialen:
Rockwool
• Materialen van natuurlijke oorsprong:
оо cellulose (papiervlokken)
оо houtwolplaat
оо vlas
оо stro
оо hennep
оо kurk
оо …
• Materialen van minerale oorsprong:
Materialen van minerale oorsprong
оо glaswol
оо rotswol
оо …
• Materialen uit kunststof:
оо Geëxtrudeerd polystyreen (XPS)
оо Geëxpandeerd polystyreen (EPS)
оо Polyurethaan (PUR)
оо Polyisocyanuraat (PIR)
оо …
76
9. Isolatie van daken
D a k s pa n t e n
9.3.3. De handelsvorm
Dekens
Vielfalt
Dekens zijn verkrijgbaar in opgerolde vorm en ofwel aan één zijde
voorzien van kraftpapier of reflecterende aluminiumfolie, ofwel
volledig omhuld.
De breedte van de dekens is afhankelijk van de hart-op-hartafstand
(hoh) tussen de spantbenen. Deze is doorgaans 350, 450 of 600 mm.
De dikte varieert tussen 600 en 2200 mm.
Platen
Platen zijn verkrijgbaar in rechthoekige of driehoekige vorm.
Je kan er ook driehoeken van maken zodat je ze gemakkelijk kan
spannen tussen spanten met onregelmatige tussenafstanden.
Door de zwaartekracht worden de platen tegen elkaar gedrukt en
worden spleten op een natuurlijke manier dichtgemaakt.
Isolatie in plaatvorm of dekens
Het materiaal in platen heeft een grotere stijfheid dan in dekens.
Isoproc
Bulk
Deze isolatie bestaat onder een losse vorm zoals vlokken. Hellende
of verticale delen worden ingeblazen terwijl ze bij horizontale delen
ook gegoten kunnen worden.
Cellulose
77
D a k s pa n t e n
9. Isolatie van daken
9.3.4.Brandveiligheid
De brandwerendheid van het isolatiemateriaal is belangrijk voor
de brandveiligheid van een gebouw. Brandbare isolatiematerialen
zorgen bij brand voor een verdere verspreiding van het vuur, terwijl
onbrandbare materialen de brand eerder vertragen. Het is van groot
belang de technische fiche van het isolatiemateriaal te raadplegen
in verband met de brandbaarheid.
9.3.5.Vochtwerendheid
Isolatiematerialen in natte toestand isoleren veel minder goed
of zelfs helemaal niet. Daarom is het belangrijk ervoor te zorgen
dat ze niet nat worden. Het is van groot belang de technische
fiche van het isolatiemateriaal te raadplegen in verband met de
vochtwerendheid.
78
9. Isolatie van daken
D a k s pa n t e n
Arch. F. Dobbels
9.4. Plaatsen van de isolatie
9.4.1. Isolatie bovenop de spantbenen
Op het onderdak plaatsen we aan de buitenzijde een isolatieplaat.
Door een volledig aaneengesloten isolatievlak op het dak kunnen
we een grote luchtdichtheid combineren met het vermijden van
koudebruggen.
Zelfdragende isolatiepanelen op de spanten
Isolatie Verhoeven
9.4.2. Isolatie tussen de spantbenen
We klemmen het isolatiemateriaal aan de binnenzijde van het
dak, tussen de spantbenen. De isolatiestrook is best wat breder
(ongeveer 15 mm) dan de afstand tussen de spantbenen.
Na het aanbrengen van het dampscherm is het afdichten ervan erg
belangrijk.
Isolatie tussen spanten
Broux
Kuborn WTCB
Isolatie tussen spanten
Links: slordige plaatsing, rechts: correcte plaatsing
Afdichting van het dampscherm
79
80
10. Verklarende woordenlijst
D a k s pa n t e n
10. Verklarende woordenlijst
Woord
A-spant
bakgoot
bebording
binnenspouwblad
blokkeel
CE-certificaat
dakvoet
druiplijst
EPDM
geëxpandeerd polystyreen
geëxtrudeerd polystyreen
gegalvaniseerd
gootklos
gootslab
gording
hanebalk
keilbout
keper
ketting
stempeling
kilgoot
kilkeper
koppelkeper
koudebrug
kraal
Omschrijving
Een spant in een A-vorm, opgebouwd uit aparte onderdelen. De twee diagonale delen worden
halfverwege verbonden door een horizontale ligger, die zorgt voor een betere verdeling van
de krachten.
Rechthoekige goot van zink of hout aan de bovenzijde van een gevel, die bestaat uit een platte
bodem en twee opstaande wanden. Een bakgoot wordt ondersteund door ingemetselde
houten gootklossen of ijzeren consoles.
Met bebording wordt vaak de dakbebording of het dakbeschot bedoeld. Een synoniem is beplanking.
Het binnenspouwblad of kortweg binnenblad, is de binnenste muur van een spouwmuur.
Een horizontaal houten element (soort balkje) waarop het onderste uiteinde van een dakkap
rust. Het balkje waarmee een kreupele stijl met de muur wordt verbonden.
De letters "CE" op een product laten zien dat het beantwoordt aan de EU-wetgeving en dus vrij
op de Europese markt mag worden verhandeld.
De onderkant van een hellend dak, dat eindigt in een dakgoot (of overgaat in een plat dak)
Een bouwelement dat ervoor zorgt dat regenwater buiten het vlak van het raam/muur/goot
wordt afgevoerd
Afkorting van "Ethyleen – Propyleen – Dieen Monomeer", wat slaat op een groep van rubbers.
EPDM kent vele toepassingen, o.a. in de bouw (dakafdichting)
Een karakteristieke en vrijwel altijd witte kunststof, vaak ook piepschuim genoemd. De Engelse
afkorting is EPS, naar expanded polystyrene.
Een kunststof van petrochemische oorsprong. Het is waterafstotend en het kan in beperkte
hoeveelheid een bepaalde last dragen. Geëxtrudeerd polystyreen of XPS wordt toegepast als
isolatiemateriaal.
Met behulp van elektriciteit bedekt met een laagje metaal (bijvoorbeeld een laagje zink, nikkel
of chroom) om het werkstuk meer corrosiebestendig te maken of mooier te laten glanzen.
Een houten ondersteuning van een dakgoot, steviger dan een gootbeugel en vaak uit hout.
Een aansluiting tussen de dakgoot en het onderdak, met behulp van een slab. De slab zit
meestal vast aan de goot zelf.
Houten ligger in de lengterichting van het dakvlak, waarbij twee zijden evenwijdig liggen aan
het dakvlak. De gordingen zijn opgelegd op dragende muren of vormen een onderdeel van
een dakspant.
De hanebalk of trekbalk is een horizontale legger die de spantbenen verbindt. Een hanebalk
wordt gebruikt bij grote overspanningen, om het doorbuigen van de spantbenen te vermijden.
Een bout om zware voorwerpen aan de muur te bevestigen. Bij het aandraaien van de bout
gaan metalen plaatjes naar buiten waardoor de bout stevig in de ondergrond verankerd is.
Een onderdeel van een dakconstructie, bestaande uit een rib die van de voet van het dak tot de
nok loopt. De kepers rusten op de gording en zijn daarop vastgespijkerd
Synoniem voor stempeling. Balk die horizontaal tussen de spantbenen wordt geplaatst, ter
versteviging van de gordingen.
Synoniem voor ketting. Balk die horizontaal tussen de spantbenen wordt geplaatst, ter
versteviging van de gordingen.
De goot die boven de kilkeper wordt aangebracht. Deze goten lopen meestal schuin af en
bevinden zich in de overgang (kil) tussen twee naar binnen gerichte dakvlakken.
Een type keper: de snijlijn tussen twee aangrenzende dakschilden die elkaar snijden onder een
inspringende hoek. Bij een kilkeper gaat het om een holle hoek.
De spantbenen met de hanebalk die nodig zijn om de puntgevel te vormen, om de
schoorsteendoorgang te vormen en eventueel om de binnenmuren op te trekken
Een verbinding in de buitenschil (gevel, dak of vloer) van een gebouw waar, door slechte
thermische isolatie een warmteoverdracht plaats kan vinden die groter is dan normaal
Ronde afwerkrand, bv. bij een plat dak, een zinken dakgoot of een houten vensterbank.
* betekenis van het woord in de context van de inhoud van de module
81
D a k s pa n t e n
10. Verklarende woordenlijst
Woord
kreupele stijl
Omschrijving
Een verticale houten balk die een groot deel van de belasting van het spant overbrengt op de
vloerconstructie in plaats van op de muurplaat
Een materiaalconstante (met symbool λ), die aangeeft hoe goed een materiaal warmte geleid.
lambda-waarde
Synoniem voor "thermische geleidbaarheid" of "warmtegeleidingscoëfficiënt".
De houten balk die plat op de muur wordt gelegd en waarop de gordingen of de gootbeugels
muurplaat
bevestigd worden.
Een rib die rust op de nokstijl of nokspruit en is daarmee de bovenste gording van het dak. De
nokgording
nokgording zit in of vlak onder de nok van een gebouw.
Synoniem voor nok. De bovenste snijlijn van twee dakvlakken, de bovenste rand van een dak.
noklijn
De plaats waar twee dakschilden elkaar raken.
noordboom
Oriented Strand Board (OSB) Een bepaald type plaatmateriaal. De plaat is samengesteld uit verschillende lagen houtschilfers
van een vooraf bepaalde vorm en dikte, die onderling door een bindmiddel zijn verbonden.
Een kunststof die specifiek voor isolatie wordt gemaakt. Het is een verdere ontwikkeling van
polyisocyanuraat (PIR)
polyurethaan (PUR)
Een combinatie van bitumen (een bestanddeel van asfalt), polymeren en toevoegstoffen. Het
polymeerbitumen (PMB)
wordt o.a. gebruikt in dakafdichtingen.
Een kunststof, die veel toepassingen kent. Zo wordt het onder meer gebruikt, als
polyurethaan (PU)
isolatiemateriaal of in verven en coatings
De priemstijl of koningsstijl is de verticale balk die de hanebalk met de top van het gebinte
priemstijl
verbindt. Hij wordt geplaatst om te voorkomen dat de hanebalk kan gaan doorbuigen.
Een dwarsbalk in een balklaag. De raveelbalk wordt aangebracht om één of meer balken te
raveelbalk
ondersteunen die niet tot de muur doorlopen ofwel door een opening zijn onderbroken. Dit
kan bijvoorbeeld het geval zijn bij een schoorsteenopening of een trapgat.
* Een balk langs de buitenzijde van een plat dak.
ringbalk
Een dunne plank, die hoofdzakelijk gebruikt wordt om een dakgebinte volledig te betimmeren,
schalieberd
zodat een aaneengesloten beplating ontstaat waarop men dakbedekking bevestigt.
Dakspanen of houten shakes zijn een dakbedekkingsmateriaal die uit overlappende gespleten
shingles
houten plankjes bestaan. Men noemt ze ook wel schaliën. Ze kunnen ook andere doelen
kunnen dienen, zoals gevelbekleding..
Synoniem voor slof. Een houten ligger die de belasting uit de kreupele stijl overbrengt op de vloer.
sleestuk
Wordt ook toegepast als de spant haaks of zeer schuin op de overspanning van de balken staan.
Synoniem voor sleestuk. Een houten ligger die de belasting uit de kreupele stijl overbrengt op
slof
de vloer. Wordt ook toegepast als de spant haaks of zeer schuin op de overspanning van de
balken staan.
Schuin opgaande deel ("been") van een spant
spantbeen
Synoniem van boeiplank, spondeplank, boeiboord, …. . De opstaande kant van een dakgoot.
sponde
Vaak wordt hiermee de buitenste plank of plaat van de houten lijst van de dakgoot bedoeld.
Synoniem van sponde, spondeplank, boeiboord, …. De opstaande kant van een dakgoot. Vaak
boeiplank
wordt hiermee de buitenste plank of plaat van de houten lijst van de dakgoot bedoeld.
Een andreaskruis, andrieskruis of schuinkruis is een kruis dat schuin staat, dus bestaande uit de
St.-Andrieskruis
twee diagonalen van een rechthoek.
Synoniem voor tengellat. Een dunne houten lat die tussen het dakbeschot en de panlatten
stoflat
wordt aangebracht. Ze loopt van nok naar dakvoet en zorgt voor ventilatie en eventuele
afwatering onder de pannen.
Plank die ervoor zorgt dat regen en wind niet onder de dakbedekking kunnen komen. Bevindt
stormplank
zich tussen de zijpannen en de zijgevel of tussen de goot en de gevel.
Synoniem voor prefabbouw, een bouwmethode waarbij het grootste deel van de
systeembouw
bouwonderdelen al vooraf in een atelier of fabriek gefabriceerd en gemonteerd zijn.
Een dunne houten lat die tussen het dakbeschot en de panlatten wordt aangebracht. Ze loopt
tengellat
van nok naar dakvoet en zorgt voor ventilatie en eventuele afwatering onder de pannen.
Balk die de verbinding tussen de muurplaat en de vloerplaat vormt, verankerd aan de
trekker
spantbenen en de kreupele stijlen, soms met een vulstuk ertussen
* betekenis van het woord in de context van de inhoud van de module
82
De handboeken zijn tot stand gekomen dankzij de bijdrage van de volgende organisaties :
fvb•ffc Constructiv
Koningsstraat 132/5, 1000 Brussel
t +32 2 210 03 33 • f +32 2 210 03 99
constructiv.be • [email protected]
© Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid, Brussel, 2014.
Alle rechten van reproductie, vertaling en aanpassing onder eender welke vorm, voorbehouden voor alle landen
Hout
1Houtbewerking
1.1Planlezen
1.2Manuele houtbewerking
1.3AMachinale houtbewerking - deel 1
1.3BMachinale houtbewerking - deel 2
1.3CMachinale houtbewerking - deel 3
1.4Houtverbindingen
2Meubels
2.1Massief meubel
2.2Plaatmeubel
3Interieurbouw
Binnenkort te verschijnen
4Binnenschrijnwerk
4.1Plaatsen van binnenschrijnwerk
4.2 Wanden en plafonds
4.3 Houten vloerbekledingen
4.4 Rechte steektrap en bordestrap
5Buitenschrijnwerk
5.1 Ramen en deuren
5.2Plaatsen van ramen en deuren
5.3Gevelbekleding
6Houtconstructies
Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid
i.s.m. OpleidingsCentrum Hout
HOut
5.1A
Dakspanten
building your learning
de digitale bibliotheek
Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid
N245HO
MODULAIR HANDBOEK HOUT MODULE Dakspanten
9000000000521