Transcript Nieuwsbrief - Archeologische Werkgemeenschap voor Nederland

AWN, Vereniging van vrijwilligers in de archeologie
Afdeling 18 Zuid-Salland – IJsselstreek – Oost-Veluwezoom
december 2014
Het bestuur wenst u
prettige kerstdagen
en een
gezond en voorspoedig
2015
9 januari 2015
vanaf 15.00 uur
Nieuwjaarsborrel
op het depot
Bergpoortstraat 91 in Deventer
U bent van harte welkom om met
ons het glas te heffen op het
nieuwe jaar.
Onderzoek naar verzamelingen
Scheepswrak in Zutphen
De oproep om verzamelingen van archeologische
vondsten (vooral vuursteencollecties) te melden,
heeft resultaat opgeleverd.
Een aantal mensen heeft informatie doorgegeven
en er zijn al een paar bezoeken afgelegd om te
kijken hoe de collecties er uit zien.
Voor deze activiteit krijgen we ondersteuning vanuit
de Universiteit Groningen in de persoon van een
studente die een masterscriptie voorbereidt.
Iedereen die zelf een collectie archeologische
vondsten heeft of mensen kent – ook buiten de
AWN – met interessante vondsten, wordt nog
steeds aangemoedigd die aan te melden.
foto Tom van Dijke
Meld je aan bij een van de bestuursleden.
Inventarisatie
cultuurhistorie Bruggelen
Het onderzoek in Bruggelen is gestart.
Een aantal grote grondeigenaren
(Staatsbosbeheer, Gelders Landschap en Veluwse
bosgroep) is een pilot project is gestart om
cultuurhistorische informatie te verzamelen over de
terreinen met behulp van vrijwilligers. Het project
zal lopen van oktober 2014 tot mei 2015.
Het terrein is in vakken verdeeld, en de eerste
veldverkenningen zijn in slecht weer gehouden.
Die vonden plaats in vakken waarin verploegde
grafheuvels aanwezig waren, in een stuk oud bos
en in het Herenhul. Dat laatste was een grote
heuvel, in de middeleeuwen een plek van
samenkomst van de graven en hertogen van Gelre,
van ridders en van vertegenwoordigers van de
Hanzesteden en de steden van de Zuiderzee. De
heren gaven hun naam aan de heuvel, afgekort tot
Herenhul. De plek werd aanvankelijk gebruikt voor
hogere rechtsspraak, later ook voor politiek
overleg.
Er kan een groot aantal archieven worden
geraadpleegd. De marke-archieven (16e/19e eeuw
Bruggelermark, Ugchelse mark, Speldermark), de
verkoop van de marken en ontginningen (laatste
kwart 19e, eerste kwart 20e eeuw), de
landgoederen Bruggelen en Spelderholt (begin 20e
eeuw), het beheer (Heidemij, Gelderslandschap,
Staatsbosbeheer, Veluwse Bosgroep; eerste helft
20e eeuw). Het voordeel is dat veel materiaal in
Apeldoorn of Arnhem is en ook nog eens goed
leesbaar.
Geen rivieraak die bakstenen vervoerde voor
de bouw van de imposante Zutphense
vestingwerken, maar een 'praam' die als
veerdienst fungeerde en melkmeisjes naar de
stadsweide op De Mars bracht om koeien te
melken. Dat zijn de laatste bevindingen van de
Zutphense stadsarcheologen die de afgelopen
dagen samen met gespecialiseerde maritiem
archeologen van de Rijksdienst voor het
Cultureel Erfgoed uitgebreid onderzoek deden
naar het scheepswrak. Het eeuwenoude
houten schip uit begin 1600 werd tijdens
werkzaamheden aan de Marstunnel achter het
station in Zutphen gevonden. Meteen was
duidelijk dat het om een unieke vondst gaat,
temeer omdat het vierhonderd jaar oude hout
nog in een behoorlijk gave staat verkeert. Ook
de Rijksdienst heeft inmiddels bevestigd dat
het om een 'voor Nederland bijzondere vondst'
gaat. Het wrak is voorlopig opgeborgen in de
Broodfabriek.
De vondst van het scheepswrak in een dode
meander van de IJssel voedt het vermoeden
dat het schip gebruikt werd als veerboot die
melkmeisjes van de stadse kant overbracht
naar De Mars, waar vaak koeien stonden te
grazen op de stadsweiden. Michel
Groothedde, stadsarcheoloog: "Die koeien
waren eigendom van de stad en haar
inwoners. De melkmeisjes waren in
overheidsdienst en molken dagelijks de
koeien. Tijdens hoog water, in de winter en in
tijden van oorlog werden de koeien in stallen in
de stad ondergebracht. Het lijkt er sterk op dat
de veerpraam een stedelijk vaartuig is
geweest."
(Bron: De Stentor)
Archeologisch onderzoek
bedelaarskolonie Balkbrug levert
veel op
De archeologische opgravingen bij de
Ommerschans hebben veel informatie opgeleverd
over de vroegere bedelaarskolonie die daar in
1825 werd gebouwd. Ook zijn er resten gevonden
van de Ommerschans, een verdedigingswerk uit de
17e eeuw. Op het oude verdedigingswerk de
Ommerschans werd in 1825 een enorm complex
gebouwd voor de opvang van zwervers, klaplopers,
dronkenlappen en ander ongewenst volk uit de
grote steden. Het was zelfs één van de grootste
bouwwerken uit die tijd.
Er zijn verschillende fundamenten en muurresten
teruggevonden die een goed beeld geven van hoe
de bedelaarskolonie gebouwd is op de oude
verdedigingswerken.
Schatvondst in den Haag
De vondst bestaat onder andere uit meer dan 100
zilveren munten uit de Romeinse tijd.
Bij de opgravingen vonden de Haagse archeologen
een Romeins potje met daarin een grote klomp
metaal. Een uitdaging om die te ‘ontwarren', maar
met een bijzondere uitkomst: de klont bestond uit
een grote hoeveelheid Romeinse zilveren munten,
6 zilveren armbanden, een grote verzilverde
mantelspeld en wat glazen kraaltjes, die
waarschijnlijk tot een ketting behoorden.
Er zitten zeldzame munten tussen, bijvoorbeeld die
van een keizer die maar 3 maanden heeft
geregeerd: keizer Otho. Met deze schatvondst is
het aantal Romeinse muntvondsten in Den Haag
verdubbeld.
Er kwamen 107 munten uit de roestklomp
tevoorschijn. Een aantal munten was al flink oud
toen ze in de grond werden begraven. De oudste
munt die erbij zit, van keizer Nero, en de jongste,
van keizer Marcus Aurelius, schelen een eeuw in
ouderdom. De munten zijn allemaal Denarii.
Opvallend is dat het allemaal zilveren munten zijn,
terwijl er in die tijd veel kopergeld was. Omdat alles
bij elkaar in een pot zat opgeborgen, moet de schat
heel doelbewust zijn begraven. Mogelijk gaat het
om een offer, maar het is ook mogelijk dat de schat
is begraven omdat er invallen dreigden of ander
gevaar was.
Spookfibula van Walcheren
Romeinenweek
In de meivakantie van 2 t/m 10 mei 2015
organiseert RomeinenNU in samenwerking met
Stichting Romeinse Limes Nederland voor de
tweede keer de Romeinenweek. Een week die
volledig in het teken staat van Romeinse
geschiedenis, erfgoed en archeologie en de
Romeinse Limes in het bijzonder. We nodigen
je van harte uit om deel te nemen aan dit grootste
Romeinen evenement in Nederland.
De Romeinenweek heeft als doel bij jong en oud
op een toegankelijke en laagdrempelige manier de
interesse in en kennis over Romeinse geschiedenis
en de Limes te vergroten. Daarnaast bevordert de
Romeinenweek samenwerking tussen vele
instellingen en organisaties op het gebied van
Romeinse geschiedenis.
Op 5 januari start de aanmelding voor activiteiten
op de website www.romeinennu.nl.
In de zomer van 2008 is op Walcheren een
bijzondere mantelspeld uit de Romeinse tijd
gevonden: een zogenoemde drieknoppenfibula.
Die mysterieuze gouden fibula is sinds 2010 zoek.
Stijn Heeren, archeoloog aan de VU, is
vastberaden die vinder en de fibula terug te vinden.
De fibula verscheen op de niet meer bestaande site
mdann.nl, waar ‘bliepers’ hun vondsten konden
melden. De vinder van de fibula is sinds de site
werd opgeheven in 2010, echter onvindbaar.
Archeologen willen nu graag in contact komen met
de vinder. Ze willen de precieze vindplaats weten
om zo meer te weten te komen over Zeeland in de
laat-Romeinse tijd.
Volgens Stijn Heeren is er grote kans dat het hier
om een hele bijzondere vondst gaat: “In de eerste
instantie werd er niet veel aandacht aan de vondst
besteed, maar naarmate het onderzoek verder
vordert, komen we erachter dat het hier om een
heel bijzondere vondst gaat.
Jaarvergadering van onze
afdeling
Schrijf alvast in uw agenda: 26 februari 2015.
Van Vlotenhof 85, Deventer.
Aanvang 19.30 uur.
Na de vergadering houdt Davy Kastelein een
lezing over recente opgravingen in Zutphen.
Jaarvergadering van de
landelijke AWN
Op 11 april 2015 is de landelijke ALV.
Die wordt deze keer gehouden in Rhenen.
Nadere berichten volgen t.z.t.
Zie ook www.awn-archeologie.nl
Steentijddag
De vijfentwintigste editie van de Steentijddag
staat gepland voor zaterdag 7 februari 2015.
We hebben een luisterrijke jubileumdag
samengesteld met interessante
steentijdonderzoeken en blikken terug en
vooruit in de tijd.
Het voorlopige programma en de
samenvattingen van de lezingen vindt u op
http://www.rmo.nl/steentijddag
De dag zal als vanouds worden gehouden in
het Lipsiusgebouw van de Universiteit,
Cleveringaplaats 1 te Leiden.
De inschrijving, met koffie en thee, vindt
plaats van 10.30–11.00 uur in de centrale hal.
De borrel na afloop is in het Rijksmuseum van
Oudheden, Rapenburg 28, waar u ook de
(kinder)tentoonstelling 'IJstijd' kunt bezoeken.
De kosten voor deelname, inclusief lunch en
borrel, bedragen 20 euro. U kunt zich
aanmelden door het overmaken van dit
bedrag op ING-rekening
NL81INGB0008987358 t.n.v. M.F. van
Oorsouw inzake Steentijddag, Amsterdam
onder vermelding van ‘inschrijving 2015’. Als u
elektronisch betaalt, graag ook uw naam en emailadres vermelden.
40 jaar AWN Twente
De afdeling Twente bestaat 40 jaar.
Voor die gelegenheid is een expositie ingericht
in het Stadsmuseum van Almelo.
De tentoonstelling blijft staan t/m 28 februari
2015.
Fries Museum
Goud- en zilvervondsten uit het
vroegmiddeleeuwse terpengebied
De tentoonstelling neemt je mee naar de
schatkamers van het vroegmiddeleeuwse
Friesland. Fonkelend goud en zilver laat de
wonderbaarlijke rijkdom, macht en status van
één van de rijkste gebieden van Nederland
tussen de Romeinse tijd en het jaar 1000 zien.
De schatten, van fibula’s tot vingerringen,
vertellen over de mensen in het terpengebied,
hun sociale situatie en de relaties met andere
gebieden.
Rijksmuseum van Oudheden
Vanaf vandaag, donderdag 27 november, is Carthago al open voor publiek. In deze grote
tentoonstelling maakt u kennis met de archeologische rijkdom en roemruchte geschiedenis van één
van de spraakmakendste havensteden uit de oudheid. U ziet meer dan driehonderd voorwerpen,
verdeeld over twee zalen: grote marmeren beelden, kleurrijke mozaïeken, meesterlijke bronzen
sculpturen, grafmonumenten, juwelen, glaswerk en nog veel meer. De vele topstukken komen uit de
collecties van gerenommeerde internationale musea, zoals het Musée National du Bardo, het Musée
National de Carthage, het Louvre en het British Museum.
Labrysreizen organiseert samen met RMO in maart en oktober een reis naar Tunesië met o.a.
bezoeken aan Carthago. (www.labrysreizen.nl Klik op Museumreizen)
Tentoonstellingen
De tentoonstellingen staan in volgorde van sluitingsdatum.





















Heilige plaatsen, heilige boeken. Antwerpen, Museum aan de Stroom. T/m 18.01.15.
Sur les traces des premiers Parisiens. Parijs, Hôtel Carnavalet. T/m 31.12.
À l’Est du nouveau. La Grande Guerre. Straatsburg, Palais Rohan. T/m 31.12.
In de voetsporen van Karel de Grote. Huis van de Nijmeegse geschiedenis (Mariënburgkapel). T/m 31.12.
Satricum. Scavi e reperti archeologici. Le Ferriere (LT), Museo di Satricum. T/m 11.01.15.
Onsterfelijke prinsen. Pracht en praal van de Etruskische adel. Brussel, Jubelpark KMKG. T/m 11.01.15.
Exposition Le Maroc medieval. Parijs, Louvre . T/m 19.01.15.
Die Griechen in Italien. München, Staatliche Antikensammlungen und Glyptothek. T/m 25.01.15.
Exposition Sesostris III. Lille, Palais des Beaux-Arts. T/m 26.01.15.
Het Rome van Augustus, van baksteen tot marmer. Amsterdam, Allard Pierson Museum. T/m 01.02.15.
Frozen stories. Gletscherfunde aus den Alpen. Bozen, Südtiroler Archäeologiemuseum. T/m 22.02.15.
Archeologische schatten en verhalen. Almelo, Stadsmuseum. T/m 28.02.15.
Dining with the Tsars. Amsterdam, Hermitage. T/m 01.03.15.
200 jaar Koninkrijk. Rotterdam, Atlas Van Stolk. 20.12.14 t/m 08.03.15.
Vikingen! Tongeren, Gallo-Romeins Museum. 18.10.14 t/m 15.03.15.
’14-’18, dit is onze geschiedenis. Brussel, Koninklijk Museum van het leger, enz. T/m 26.04.15.
Cold cases in de Nederlandse archeologie. Haarlem, Archeologisch Museum. T/m 28.04.15.
Das Nydamboot. Schleswig, Archäologisch Landesmuseum Schloss Gottorf. T/m april 2015.
Carthago. Leiden, Rijksmuseum van Oudheden. 27.11.14 t/m 10.05.2015
Van hun voetstuk – Romeinse beelden opnieuw ontdekt. Nijmegen, Museum Valkhof. 21.03.15 t/m 21.06.15
Goud- en zilvervondsten uit het vroegmiddeleeuwse terpengebied. Leeuwarden, Fries Museum. 06.06.15
t/m 03.01.16.
 Sicilië en de zee. Amsterdam, Allard Pierson Museum. Najaar 2015.
Voorzitter : Aly Dijkstra-Kruit, Pothoofd 226, 7411 ZG Deventer,
tel. 0570-676006, e-mail: [email protected]
Secretaris : Gerard Tiemessen, Heggerank 164, 7242 MN Lochem,
tel. 0573-252768, e-mail: [email protected].
Penningmeester: Annemarie Brinkhorst, Lange Zandstraat 17, 7412 CD
Deventer, tel. 0570-853035, e-mail: [email protected]
Bestuurslid : Chris Nieuwenhuize, Elegastgaarde 3, 7329 AH Apeldoorn,
tel. 055-5416145, e-mail: [email protected]
Bestuurslid : Davy Kastelein, Deventer,
e-mail: [email protected]
Website: www.AWN18.nl