Transcript Genetisch onderzoek naar koperstapeling bij de Labrador Retriever

Genetisch onderzoek naar koperstapeling bij de Labrador Retriever
Een van de speerpunten binnen het klinisch onderzoek aan de Faculteit Diergeneeskunde
in Utrecht is het ontrafelen van de genetische achtergrond van erfelijke ziektes bij de
hond. Voor de Labrador Retriever lopen projecten naar diverse ziektebeelden die worden
uitgevoerd in samenwerking met de Nederlandse Labradorvereniging, waaronder
elleboog- en heupdysplasie, weke delen sarcomen (tumoren), ontwikkelingsstoornissen
van de urinewegen (ectopische ureteren) en aangeboren leveraandoeningen
(levershunts). Een langlopend en uitgebreid onderzoek betreft de stofwisselingsziekte
“koperstapeling” bij de Labrador Retriever. In dit artikel geven we een overzicht van het
ziektebeeld en recente resultaten en we bieden u de mogelijkheid om uw Labrador
Retriever te laten testen.
Ziektebeeld
Koper is een belangrijk sporenelement dat essentieel is voor het lichaam en aanwezig
moet zijn in voeding. Het wordt in de darm opgenomen en vervolgens verwerkt en
opgeslagen in de lever. In normale honden is de koperstofwisseling goed gereguleerd;
een teveel aan koper wordt uitgescheiden via de gal en verlaat het lichaam met de
ontlasting. In honden met een genetisch defect in een van de eiwitten die de
koperstofwisseling reguleren, kan koper ophopen in de lever en leiden tot leverontsteking
(hepatitis) en uiteindelijk lever cirrhose. Gedurende de eerste periode van het opstapelen
van koper vertonen de honden over het algemeen geen verschijnselen. Pas als er
zodanige opstapeling heeft plaatsgevonden dat het heeft geleid tot een leverontsteking
(hepatitis) of cirrhose dan kunnen de volgende verschijnselen opvallen: sloomheid,
braken, verminderde eetlust, geelzucht en met vocht gevulde buik. In dit stadium is er
sprake van leverschade en de kans op overleving wordt minder, naarmate het dier in een
later stadium van de ziekte wordt aangeboden voor behandeling.
Behandelmogelijkheden
Wanneer het dier ernstig ziek wordt aangeboden bestaat de behandeling in eerste
instantie uit het bestrijden van symptomen (antibraakmiddelen, infusen met vloeistof) en
tevens uit het onderdrukken van de leverontsteking en het verwijderen van koper uit de
lever met behulp van medicatie. De lever heeft een groot herstellend vermogen en dieren
die op de juiste manier behandeld worden, kunnen herstellen. Het zou echter nog beter
zijn om risicodieren op te sporen voordat ze klinische verschijnselen vertonen. ALT, een
enzym dat vrijkomt in het bloed bij levercelschade, gaat omhoog bij dieren met hepatitis.
Echter, in ongeveer driekwart van de Labradors met verhoogde hoeveelheden koper in de
lever was de ALT waarde nog normaal en dit maakt deze test niet gevoelig genoeg voor
het opsporen van risicodieren in een vroeg stadium van de ziekte.
Genetisch onderzoek
Uit stamboomonderzoek is gebleken dat koperstapeling op een complexe manier
overerft. Dat wil zeggen dat meerdere genen betrokken zijn bij de gevoeligheid van een
individueel dier voor koper. Of het dier daadwerkelijk koper gaat stapelen kan ook nog
afhankelijk zijn van het koper en zink gehalte in de voeding. Door middel van genetisch
onderzoek zijn we er nu in geslaagd om 2 genen te identificeren die een rol spelen in het
al dan niet ontstaan van koperstapeling bij de Labrador Retriever. Een van de genen
zorgt voor een stapeling van het koper, terwijl het andere gen juist voorkomt dat er
stapeling optreedt. Op basis van de gegevens van 400 Labrador Retrievers, die zijn
onderzocht middels DNA onderzoek en een leverbiopt, is het nu mogelijk om een
inschatting te geven van de kans voor een Labrador Retriever op de aanwezigheid van
hoog koper in de lever op basis van de aanwezige varianten van deze genen.
Onderzoek en kosten vergoeding
De Nederlandse Labrador Vereniging ondersteunt eigenaren die hun hond willen laten
testen op de aanwezigheid van de betrokken gen varianten en een risico-inschatting
willen laten maken voor het ontstaan van koperstapeling. Of een dier met verhoogd risico
daadwerkelijk koperstapeling en leverontsteking heeft hangt mede af van
omgevingsfactoren zoals koperopname via de voeding. Daarom is het nodig om de
diagnose bij deze dieren te bevestigen middels een leverbiopt. Omdat de NLV het belang
van het onderzoek onderschrijft, vergoedt de NLV voor 50 eigenaren de DNA test. Na het
opsturen van DNA door de eigenaar naar de universiteitskliniek, inclusief een ingevuld
retourformulier, zal een rangnummer worden toegekend aan elk dier (retourformulieren
worden gerangschikt op basis van datum van binnenkomst). Op basis van dit
rangnummer zal worden vastgesteld wie nog in aanmerking komt voor vergoeding van
het leverbiopt door de NLV (10 biopten in totaal).
Meedoen aan het onderzoek in 8 stappen
Stap 1: De eigenaar van een Labrador neemt contact op met de NLV ([email protected]
0223-534994).
Stap 2: De NLV stuurt de eigenaar een kit voor collectie van DNA van de hond, middels
een mond swab, inclusief een retourformulier en retourenvelop.
Stap 3: De eigenaar verzamelt DNA van de hond en stuurt het ingevulde formulier en de
swab naar de universiteitskliniek voor gezelschapsdieren, in de meegestuurde
retourenvelop.
Stap 4: Op de universiteitskliniek wordt DNA geëxtraheerd uit de swab en opgeslagen in
de database en de DNA test wordt uitgevoerd.
Stap 5: De eigenaar wordt geïnformeerd over de uitslag van de DNA test en de kans dat
de hond koperstapeling zal ontwikkelen.
Stap 6: De eigenaar beslist zelf of hij/zij al dan niet een leverbiopt wil laten nemen van
de hond en stuurt een mail naar Hille Fieten voor het inplannen van een
leverbiopt. De eerste 10 biopten worden vergoed door de NLV.
Stap 7: Er wordt een afspraak ingepland voor een leverbiopt op de universiteitskliniek
voor gezelschapsdieren in Utrecht en de uitslag van het leverbiopt is 2 weken na
het bezoek bekend.
Stap 8: De eigenaar, de eigen dierenarts en de NLV worden geïnformeerd over de uitslag
van het leverbiopt.