Transcript AAN DE STAD

Divercity
SPECIALE UITGAVE DUURZAME ONTWIKKELING
5
#
SAMEN ZIN GEVEN AAN DE STAD
ARCHITECTURALE KWALITEIT
DUURZAME, SLIMME EN
VEERKRACHTIGE STEDEN
STEDELIJKE VERMENGING
STEDELIJKE MIX
STEDEN MET EEN DORPS KARAKTER
STEDELIJKE INRICHTINGEN
OPENBARE RUIMTE
PUBLIEKE, LUDIEKE ZITBANKEN
EDITORIAAL
6
22
18
30
6
ARCHITECTURALE KWALITEIT
8
ARCHITECTURALE KWALITEIT
12
ARCHITECTURALE KWALITEIT
18
STEDELIJKE VERDICHTING
22
26
28
30
VERANTWOORDELIJKE UITGEVER • WWW.ATENOR.BE
ONTWERP, INHOUD EN REDACTIE • NEWSWAY
DESIGN, LAY-OUT EN PRODUCTIE • PRESSTALKING
FOTO’S • CORBIS, ISTOCK, MARIE-FRANÇOISE PLISSART (P.22/23)
APRIL 2014
32
Slim, duurzaam en veerkrachtig. De steden
van morgen vinden zichzelf opnieuw uit!
De stad ‘smart’ beleven.
Toyo Ito. Lof der lichtheid.
Kwalitatieve verdichting.
Verdichten, zeker... maar niet eender hoe!
STEDELIJKE VERMENGING
Wanneer steden er als
een dorp willen uitzien.
STEDELIJKE VERMENGING
Brussel. Duurzame wijken om
de stad nieuw leven in te blazen.
STEDELIJKE VERMENGING
NIET ALLEEN
DUURZAAM…
Het begrip duurzaamheid hangt voortaan samen met verschillende
In deze context ontstaan er geleidelijk aan nieuwe concepten
fundamentele waarden van de ontwikkeling van de steden: milieuk-
die de duurzame stad verrijken: namelijk die van de slimme stad
waliteit, bevolkingsgroei, mobiliteit, gezondheid, economie, cultuur,
(smart city), die veerkrachtig en zuinig is, koolstof verbant of in
onderwijs, opleiding, en ook stedenbouw... Deze waarden werden
volle overgang is. De stad kan ook worden heruitgevonden dankzij
samengebracht in een gemeenschappelijk referentiekader voor de
een nieuwe dynamiek die uitgaat van haar inwoners, en zo de weg
EU-landen en zijn zo gerangschikt dat ze een maatschappij ontwerp
vrijmaakt naar praktijken die stroken met de sociale, economische
aanbieden dat soms lijkt op een catalogus vol goede voornemens. Zo
en ecologische principes van duurzame ontwikkeling. Dit geldt
vertalen alle verwachtingen die komen kijken bij de duurzame stad
voornamelijk voor de stedelijke vormen die sommige ecowijken
(kwaliteit van water, lucht, geluid, mobiliteit, landschappen, klimaat,
bieden, die eerst experimentele modellen waren, en nu laten zien
afval, biodiversiteit, enz.) zich in tal van voorstellen, die zelden hiërar-
wat er allemaal mogelijk is.
chisch zijn en elkaar soms tegenspreken, zodat de invoering er niet
gemakkelijker op wordt en het concept al eens durft te veranderen.
Want een stad staat nooit stil. Ze is vergelijkbaar met een complex
aan het woord te laten, maar ook kunstenaars, persoonlijkheden
organisme waarin een hele reeks systemen, infrastructuren en
uit het maatschappelijk middenveld en gewone burgers.
STEDELIJKE INRICHTINGEN
diensten die samen een ecosysteem vormen met elkaar in interactie
Openbare banken, ludieke banken.
Ontwerpers kleden de duurzame stad aan.
treden en die ze zo goed mogelijk moet beheren om een efficiënt
STEDELIJKE INRICHTINGEN
een heleboel problemen op het vlak van middelen (ruimte, mobiliteit,
Smart Mobility. “Apps” die stedelijke
mobiliteit een boost geven.
financiering, enz.). Problemen waarop ze snel antwoorden moeten
we het debat opentrekken door uiteraard professionals uit de sector
Veel leesplezier,
stedelijk beleid te ontwikkelen. Vooral omdat de steden door de
demografische en energie-uitdagingen al te kampen krijgen met
vinden om aantrekkelijk te blijven voor de bewoners, voor nieuwe
talenten, ondernemers, ontwerpers, investeerders... kortom, voor
iedereen die bijdraagt aan de vitaliteit van de stad.
2  DIVERCITY #5
Om al deze aspecten van de stad aan bod te laten komen, wilden
Stadsmoestuintjes.
Onder het plaveisel de aarde.
STÉPHAN SONNEVILLE S.A.
GEDELEGEERD BESTUURDER
ATENOR GROUP
DIVERCITY #5  3
FOCUS
FOCUS
STADSFIETS
VOOR AFSTANDEN VAN MINDER DAN 6 KM GERAAK
JE MET DE FIETS HET SNELST OP JE BESTEMMING IN
DE STAD: EEN FIETSER RIJDT GEMIDDELD 15 KM/U
IN DE STAD, TEGENOVER 14 KM/U MET DE AUTO.
DE GEMIDDELDE SNELHEID VAN ROLLERSKATES IS
12 KM/U, EN 10 KM/U VOOR DE STEP. DE ELEKTRISCHE FIETS IS INMIDDELS OOK EEN INTERESSANT
ALTERNATIEF GEWORDEN VOOR DE SCOOTER VOOR
AFSTANDEN VAN 5 TOT 10 KM IN DE STAD.
PORT DU BON DIEU
TIJDENS DE WERKEN AAN HET PROJECT “PORT DU BON DIEU” (ATENOR GROUP) IN NAMEN WERD
8.605 TON TE SANEREN AARDE OVER 7 SCHEEPSTRAJECTEN VERVOERD. DEZE TRANSPORTWIJZE ZORGDE ERVOOR DAT 478 VRACHTWAGENTRAJECTEN VERMEDEN KONDEN WORDEN.
TOP 10
MOBILITEIT
225.000 AUTO’S
BIJNA 225.000 AUTO’S RIJDEN ELKE DAG HET BRUSSELS
HOOFDSTEDELIJK GEWEST IN OF UIT, NAAST DE 175.000
WAGENS DIE DAGELIJKS GEBRUIKT WORDEN DOOR DE
BEWONERS.
VAN DE MEEST DUURZAME
STEDEN TER WERELD
BRUSSELSE
GEOTHERMISCHE ENERGIE
VOOR DE EERSTE KEER IN BRUSSEL GAAT HET VASTGOEDPROJECT TREBEL GEOTHERMISCHE ENERGIE GEBRUIKEN (SONDES OP MEER DAN 200 METER DIEPTE)
ALS BRON VAN HERNIEUWBARE ENERGIE.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
REYKJAVIK, Ijsland
SAN FRANCISCO, Californië, Verenigde Staten
MALMÖ, Zweden
VANCOUVER, Canada
PORTLAND, Oregon, Verenigde Staten
CURITIBA, Brazilië
KOPENHAGEN, Denemarken
STOCKHOLM, Zweden
HAMBURG, Duitsland
BOGOTÁ, Colombia
Bron: www.greenuptown.com
DE GROENSTE!
DE STAD BRISTOL (VERENIGD KONINKRIJK) WON DE PRIJS VAN GROENE HOOFDSTAD VAN EUROPA VOOR
2015, DIE WORDT TOEGEKEND DOOR DE EUROPESE COMMISSIE. DE ENGELSE AGGLOMERATIE WERD BELOOND
VOOR HAAR INVESTERINGSPLANNEN OP HET GEBIED VAN VERVOER EN ENERGIE, MAAR OOK VOOR HAAR
COMMUNICATIESTRATEGIE EN HET GEBRUIK VAN SOCIALE MEDIA. BRUSSEL WAS FINALIST IN DE WEDSTRIJD
EN EINDIGDE ALS TWEEDE OP HET PODIUM. MAAR UITSTEL IS GEEN AFSTEL!
4  DIVERCITY #5
- 80%
DE EUROPESE UNIE IS VAN PLAN OM HAAR UITSTOOT
VAN BROEIKASGASSEN MET 40% TE VERMINDEREN
TEGEN 2030 EN MET 80% VÓÓR 2050. DEZE EMISSIENIVEAUS ZIJN BEREKEND TEN OPZICHTE VAN
DE NIVEAUS VAN 1990.
37,28 miljoen
MET 37,28 MILJOEN INWONERS IS TOKYO VERUIT DE
GROOTSTE METROPOOL TER WERELD. EEN KWART VAN DE
JAPANNERS WOONT IN TOKYO. DE STAD HEEFT ZO’N GROTE
VOORSPRONG, DAT ZE NIET ZO SNEL ONTTROOND ZAL
WORDEN, ONDANKS HAAR ZEER LAGE JAARLIJKSE GROEI
(0,34% VOLGENS DE VERWACHTINGEN). OOK BIJZONDER
IS DAT HET ÉÉN VAN DE WEINIGE AGGLOMERATIES UIT DE
TOP 10 IS DIE ZICH IN EEN ONTWIKKELD LAND BEVINDEN.
HOUTEN WOLKENKRABBER
DIT IS HET PROJECT DAT HET DEENSE ARCHITECTENBUREAU BERG |
CF. MØLLER VOORSTELT IN HET KADER VAN DE ZWEEDSE ARCHITECTUURWEDSTRIJD HSB. TEGEN 2023 KOMT ER IN HET CENTRUM VAN
STOCKHOLM EEN HOUTEN GEBOUW VAN 34 VERDIEPINGEN HOOG. DIT
EMBLEMATISCHE WOONGEBOUW VOOR DE ZWEEDSE HOOFDSTAD ZAL
AL OP ENKELE KILOMETERS AFSTAND TE ZIEN ZIJN.
DIVERCITY #5  5
ARCHITECTURALE KWALITEIT
SLIM, DUURZAAM EN
VEERKRACHTIG
DE STEDEN VAN MORGEN
VINDEN ZICHZELF
VILLE OPNIEUW UIT!
TITRE
SUITE TITRE
De stad Portland (Oregon) wordt beschouwd als één van de meeste duurzame,
veerkrachtige en slimme steden van de Verenigde Staten van Amerika.
6  DIVERCITY #5
DIVERCITY #5  7
STEDENBOUW
DE STAD
‘SMART’ BELEVEN
Kortrijk werd beloond met een prijs
SmartTournai
In januari werd de Stad Kortrijk bekroond met de eerste Smart City
De stad Doornik werd door de Waalse regering aangewezen als pi-
Award van Agoria (Verbond van Belgische Ondernemingen in de
lootstad in het ontwikkelingsproject “smart city” en geniet binnenkort
technologische industrie) en Belfius. Een onafhankelijke jury koos
van gratis WiFi in het centrum van de stad. Andere projecten die
uit 19 geselecteerde projecten het Kortrijkse project “Shop & Go”,
in de steigers staan: de stappen vergemakkelijken in verband met
een slimme en duurzame technologische oplossing waarmee u uw
het verblijf van patiënten in het ziekenhuis, de ontwikkeling van
auto gratis kunt parkeren terwijl u enkele boodschappen doet of
e-commerce door een digitaal platform te creëren, het optimaliseren
uw wagen in- of uitlaadt.
van de mobiliteit door middel van intelligente mapping...
SUCCESS STORY
SONGDO, DUURZAAM
EN 100% VERBONDEN
Onderling verbonden, biologisch zuinig, duurzaam, gezellig...
de slimme stad wil het comfort van haar bewoners optimaliseren
terwijl het milieu beschermd wordt.
an Masdar (Abu Dhabi) tot Songdo (Zuid-Korea), via
Consument en informatieproducent
Lyon, Kortrijk of Namen, de smart cities-projecten weten
Concreet genomen is het de bedoeling om de burger de mogelijk-
overheden, stedenbouwkundigen en architecten voor
heid te bieden om toegang te krijgen tot alle openbare gegevens
hun kar te spannen. Ze wekken ook de eetlust op van grote
in open data, om zijn administratieve zaken online af te handelen,
In de agglomeratie Incheon (Zuid-Korea) is het Songdo district
het grootste stedelijke ontwikkelingsproject dat ooit werd
uitgevoerd met privéfondsen. Deze nieuwe stadskern werd
opgestart in 2003 en staat nu al model voor de “slimme en
duurzame stad”.
groepen die er een nieuwe markt met een enorm groot potentieel
zijn energieverbruik met slimme meters beter te beheersen en
Deze stedelijke ruimte is gebouwd rond een 41 hectare groot Central Park
in zien. En terecht! In de “slimme” stad zijn alle levensbelang-
om te genieten van een contactloos betaalsysteem om te win-
dat doet denken aan dat van New York en bevat 40% groene ruimte. Ze is
rijke diensten voor de gemeenschap (energie, communicatie,
kelen of de bus te nemen. En als de burger gemakkelijk toegang
uitgerust met een golfbaan, fietspaden, riviertaxi’s en een metro die geen
huisvesting, vervoer, ...) ontworpen als een onderling verbonden
heeft tot allerlei soorten informatie, wordt hij soms zelf al dan
CO2-uitstoot produceert. Ze bestaat ook uit gebouwen met een grote ecolo-
geheel, dankzij nieuwe digitale- en energienetwerken. Het concept
niet vrijwillig de producent.
gische kwaliteit, bedekt met groene daken en zonnepanelen. Om het verkeer
V
van vuilniswagens te vermijden, wordt het afval opgezogen en afgevoerd via
slimme stad (smart city) steunt vooral op de ontwikkeling van
informatie- en communicatietechnologie (ICT) in de stedelijke
Slimme gebouwen
netwerken: transport- en verkeerssystemen, energieproductie- en
Binnen deze slimme steden moeten de gebouwen voortaan
distributienetwerken, waterdistributienetwerken, telecommuni-
zorgen voor hun eco-exploitatie, hun eigen duurzame energie
100% verbonden
catie- en informatienetwerken...
produceren en het verbruik ervan optimaliseren dankzij:
In Sondgo zijn de meeste appartementen ook uitgerust met een muurscherm
• De automatisering van alle functies van het gebouw;
voor domotica. Aan de oorsprong van het initiatief ligt de vennootschap
Doel hiervan: het leven van de bewoners vergemakkelijken,
• De sturing van het verbruik via een “smart grid” (slim netwerk);
U.Life Solutions, een joint venture tussen het Amerikaanse Gale en Cisco en
het beheer van de energiebronnen optimaliseren en zo een
• De plaatsing van zonnepanelen die zorgen voor periodes
het Koreaans Posco en LG, die er alles aan doet om van Songdo een voor
milieuvriendelijkere economische ontwikkeling bevorderen.
buizen onder de grond om te worden omgezet in energie.
van autonomie en een gedecentraliseerde productie.
100% connected city te maken. Op termijn kunnen alle inwoners dus een
• Warmtenetten die worden aangedreven door
afspraak maken met hun bankier of arts via videoconferentie via een grote
hernieuwbare energie.
flatscreen in de muur van hun appartement. 
8  DIVERCITY #5
DIVERCITY #5  9
Tri-bowl, POSCO EnC Tower in Songdo
ARCHITECTURALE KWALITEIT
STEDELIJKE VEERKRACHT
DUURZAME EN
AANPASBARE STEDEN
Als drager van duurzaamheid staat het concept van stedelijke
veerkracht stil bij de manier waarop het stedelijke systeem en zijn
hindernissen worden bedacht. Principe: de werking van de stad aanpassen
door er voorwaarden voor crisisbeheersing in op te nemen.
“De stedelijke veerkracht is het vermogen van een stad om zich
systeem beter kan reageren op onverwachte gebeurtenissen.
proactief aan te passen en te herstellen van verstoringen die als
“In tegenstelling tot de stabiele, veilige, hiërarchische, geoptima-
verwacht worden gezien. In vergelijking met concepten als risico-
liseerde en gestandaardiseerde stad, die duurzame ontwikkeling
beheer, aanpassingsvermogen en kwetsbaarheid is veerkracht een
hoog in het vaandel draagt, is een veerkrachtige stad flexibel en
complexer, operationeler en strategischer begrip”, aldus Robert
transformeerbaar”, benadrukt architect Marco Stathopoulos,
Laugier, onafhankelijke deskundige aan het Franse Ministerie
lid van het Observatorium voor vernieuwende architecturale
van Milieu, Duurzame Ontwikkeling en Energie. “Met zijn proac-
en stedelijke processen in Europa.
tieve dimensie benadrukt de veerkracht hoe belangrijk het is om
niet alleen te reageren, maar ook te anticiperen.”
Zo is de beweging van de steden in “overgang” (transition
towns) gebaseerd op een storing die reeds bewezen is, maar
Dit concept speelt in dit geval een niet onbelangrijke rol in de
erger wordt: het gebrek aan hulpmiddelen, vooral dan energie.
Drijvende huizen in Nederland
concretisering van de duurzame stad, een stedelijk systeem
De aansporingen van de overheid om passiefhuizen te bouwen,
Nederland wordt bedreigd door het stijgende water en werkt daarom aan een nieuw
type duurzame en waterbestendige woningen: de woonboot. Afgemeerd aan de haven
van Amsterdam zijn deze woningen aangesloten op de riolering, het water en gas van
de stad en vervullen dezelfde functies als een klassieke woning aan land. Ze spelen
wel in op dubbelzinnigheid: ze zijn half huis, half boot, stationair maar verplaatsbaar.
dat “ideaal” werkt. De ervaring leert immers dat de normatieve
maken deel uit van deze trend (zie artikel over het Passive-Live
basis voor duurzame ontwikkeling, meer bepaald in de uitdruk-
huis p. 16 ). In Brussel tot slot zet de demografische uitdaging
king van de grote mondiale principes, steevast het te bereiken
regeringen aan om de bouw van nieuwe duurzame woningen
model doet verstarren. Het weerstandsvermogen probeert zich
te bevorderen door ze te integreren in gebieden die traditioneel
daarentegen los te maken van de normen, zodat het stedelijke
zijn toegewezen aan de industrie of diensten. 
10  DIVERCITY #5
DIVERCITY #5  11
PORTRET VAN EEN ARCHITECT
ARCHITECTURALE KWALITEIT
TOYO ITO
LOF DER LICHTHEID
De winnaar van de prestigieuze Pritzker Architecture Prize in 2013,
Toyo Ito, volgde de Chinese Wang Shu op in het palmares van wat sommigen
beschouwen als de Nobelprijs voor de architectuur. Deze conceptuele architect
van 73 jaar, meester van het licht, van transparantie en lichtheid, bouwt
al meer dan veertig jaar lang en probeert steeds de grenzen van het
mogelijke te verleggen. Portret van een flamboyante introvert.
G
eboren in 1941 in Seoul (Zuid-Korea) begon Toyo Ito in
tot Toyo Ito & Associates, Architects. Gedurende deze periode
de vroege jaren ‘60 aan zijn wetenschappelijke studies
wijdt de jonge architect zich uitsluitend aan het ontwerp van
aan de Universiteit van Tokio. Vanaf zijn tweede jaar
ééngezinswoningen, zoals het Aluminium House in Kanagawa
koos hij voor architectuur. “Een weg die ik noodgedwongen heb
(1971) of White U in Tokyo (1976). “In die tijd werkte ik alleen
gekozen, want het was één van de enige wegen die ik kon inslaan
aan kleine habitatprojecten, één project per jaar. In feite was ik
vanwege mijn zeer matige resultaten”, vertelt hij graag. “Architect
het meeste van mijn tijd aan het praten met andere architecten
worden was niet meteen mijn jongensdroom.” Hij staat bekend
van mijn generatie. Deze “verloren” tijd heeft veel bijgedragen aan
om zijn onafhankelijkheid van geest en zijn temperament en
mijn visie op discipline.” In 1984 bouwde Toyo Ito zijn eigen huis
trad in 1965 toe tot het bureau van Kiyonori Kikutake, één van
“Silver Hut”, waarvan het ontwerp werd bekroond met de prijs
de koplopers van de metabolistische beweging, die beroemd is
van het Instituut voor Architectuur van Japan. Hiermee ging hij
om de “futuristische” originaliteit van haar prestaties.
vanzelf behoren tot de kring van de “grote namen” en dit project
illustreert zijn voorliefde voor lichte en transparante gebouwen.
Licht en transparantie
Toyo Ito, japanse architect, winnaar van de Pritzker Architecture Prijze in 2013.
12  DIVERCITY #5
In 1971 verlaat Toyo Ito zijn mentor om zijn eigen bureau UR-
Lichtheid als enige constante
BOT (Urban Robot) op te richten, dat in 1979 werd omgedoopt
In een land waar beton een kenmerk is van de grootste namen
DIVERCITY #5  13
(Kenzo Tange, Tadao Ando, Fumihiko Maki), kiest Toyo Ito vaak
aanleiding van de mediatheek van Sendai, het meest emblema-
voor metaal. Zijn gebouwen bevatten geen formele constante en
tische bouwwerk in zijn oeuvre. “De ruimte van elke verdieping
wijzen op een ononderbroken zoektocht naar creatieve vrijheid.
is wijd open en is verweven met die van de andere verdiepingen
Hij laat al dan niet de bouwprocessen zien die hij toepast (bouten,
door middel van pijpkolommen die een glimp laten zien van de
muurankers, kabels, metalen platen, doorboringen, zeildoeken,
levendigheid die wordt gestimuleerd door het gebouw.”
enz.). Hij gaat van het ene register naar het andere met lichtheid
als enige zorg: soms gebogen, soms vierkant, soms driehoekig,
De internationale toer op
vaak subtiel en luchtig, maar steeds onthutsend.
De creatie van het Japanse paviljoen op de wereldtentoonstelling
van Hannover in 2000 opende de weg voor een meer internationale
Open ruimten
carrière. Hij maakt de Serpentine Gallery voor Londen in 2002, de
Vanaf de jaren 1990 krijgt Toyo Ito steeds grotere openbare
Taichun opera in Taiwan en het Cognac-Jay ziekenhuis in Parijs
opdrachten, zoals het gemeentelijk museum van Yatsushiro
in 2006, het Kaohsiung stadium in Taiwan in 2009... Een ander
in 1991, de Sendai Mediatheek in 1995, het Japanse paviljoen
architecturaal icoon ontworpen door Toyo Ito in het begin van de
op de Wereldtentoonstelling van 2000 in Hannover en het Za
XXI-eeuw is de Italiaanse lederwarenwinkel Tod’s, die de deuren
Koenji Public Theatre in Tokyo in 2009. “Extreem weinig wanden
opende in 2004 in de chique Omotesando wijk in Tokyo. De buiten-
delen de grote binnenruimten van het gebouw op”, legt hij uit naar
structuur van gewapend beton die bestand is tegen aardbevingen,
De levensduur van een
gebouw is langer dan
het gebruik waarvoor
het werd ontworpen,
daarom moet de ruimte
aangepast kunnen
worden aan andere
doeleinden.
is vernieuwend door haar design in de vorm van een boom. Een
gebouw dat het midden houdt tussen architectuur en natuur dat
sindsdien heel wat andere ontwerpers heeft geïnspireerd. 
Palmares
• 1986 - Prijs van het Architectuur Instituut
van Japan (AIJ) voor het project Silver Hut.
• 2001 - Grote Prijs van de Good Design Award van de Japan
Industrial Design Promotion Organization (JIDPO)
voor de mediatheek van Sendai.
• 2002 - Gouden Leeuw voor Lifetime Achievement
op de 8e Architectuur Biënnale in Venetië.
• 2008 - Gouden Medaille van de Círculo de Bellas Artes
van Madrid.
• 2013 - Pritzker Architecture Prize.
Veerkrachtige architectuur
Met de mediatheek van Sendai verwierf Toyo Ito onverwachte
roem tijdens de aardbeving van 2011, waarbij de steden Fukushima en Sendai werden getroffen. Terwijl de aarde beefde,
filmden de bewoners van binnenuit de bewegingen van het
metalen frame, die opmerkelijk goed werden opgevangen.
Dezelfde dag gingen deze video’s rond op het internet.
Fira 2, Exhibition Center, Barcelona (Spanje)
14  DIVERCITY #5
World Games Stadium, Kaohsiung (Taiwan)
Mediatheek van Sendai
DIVERCITY #5  15
Steden moeten worden
ontworpen met nieuwe,
innovatieve vormen, in lijn
met de sites die ze omringen.
Er worden hoge ruimten
gecreëerd door deze combinatie
van aardrijkskunde, geschiedenis, hoogte, praktijken en
genoegens, esthetica en
hernieuwbare energie.
Passieve woning
Een duurzaam
koudebestendig huis
DRAGONFLY:
DE STADSBOERDERIJ VAN
VINCENT CALLEBAUT “De stad van morgen zal dicht, groen
en verbonden zijn. Het is een “slimme”
stad, waarin landbouw een plaats krijgt
en die elk gebouw omvormt tot een zelfbedruipende mini-energiecentrale”. De
Belgische architect Vincent Callebaut
is sinds 2008 gevestigd in Parijs en is
JEAN NOUVEL, ARCHITECT
uitgegroeid tot de kampioen van de
slimme en duurzame stad sinds hij op de Wereldtentoonstelling
van Shanghai in 2010 zijn project “Dragonfly” voorstelde - een
Is investeren in een passief gebouw rendabel op lange termijn? Dit is de vraag die
GOOGLE MIKT
VOORTAAN OP DE
SLIMME WONING
architectenbureau A33 architecten (Leuven) opperde in samenwerking met de
Om de energiekosten tegen te gaan en de uitstoot van broeikasgassen te beperken
bieden architecten steeds efficiëntere passieve gebouwen aan. Demonstratie
stadsboerderij die in Manhattan zou komen.
Zijn concept: een 575 meter hoog gebouw in de vorm van de
In Azië hebben zijn duurzame projecten de grootste aantrekkings-
vleugel van een libel, bestaande uit twee torens die onderling
kracht. De bouw van de Agora Garden toren in Taipei ging van
verbonden zijn door een bioklimatische serre. Hangmoestuinen.
start in 2012 en zal in 2016 worden opgeleverd. Deze gedraaide
Na de chauffeurloze auto’s waagt Google
Velden. Het bouwwerk dat zichzelf voorziet van energie, met
woontoren van 25 verdiepingen bevat 10.000 m2 begroeide
Saint-Gobain Groep. Om het experiment wat pittiger te maken koos het team van
zich opnieuw op vreemd terrein, namelijk
zijn zonneschild en windmolens. En onderaan een drijvende
balkons om het gebruik van airconditioning, te beperken, een
architecten ervoor om bijna een jaar lang een “passive-lifehuis” te testen dat werd
de markt voor connected objects met de
markt op de East River om de streekproducten aan de man
fotovoltaïsche pergola van 1.500 m2, en fytozuiveringslagunes
gebouwd aan de Baraque de Fraiture (provincie Luxemburg), één van de koudste
overname van de firma Nest, gespeciali-
te brengen.
om afvalwater te recycleren. 
gebieden van België.
seerd in domotica en slimme huizen. Deze
met het Passiefhuis-Live van architectenbureau A33 architecten.
vennootschap is vooral terug te vinden
Standpunt
Nulenergie woningen
op de Noord-Amerikaanse markt en werd
Volgens de geldende normen is een huis zogenaamd “passief” wanneer de totale
in 2010 opgericht door de vader van de
energiebehoefte voor verwarming (en koeling) van de leefruimte maximaal 15 kWh/
iPod, Tony Fadell. Zijn bekendste product
m² bedraagt. Dankzij de zonnepanelen die de energiebehoefte bijna volledig dekken
is de aangesloten thermostaat. Deze ther-
Duurzaam, aanpasbaar en technologisch
(3.500kWh elektriciteit/jaar), vertoont het “passive-live-piloothuis” nagenoeg een
mostaat registreert de gewoontes van de
Om de stedelijke spanningen op te lossen en een duurzame stad te
mische component van stedelijke duurzaamheid. Veerkrachtige
“nulenergie” balans. Resultaat: een jaarlijkse energierekening van 32 €... tegenover
bewoners van een huis en programmeert
maken, moet de stad van de toekomst tegelijk slim en veerkrach-
oplossingen door middel van de aanpassing aan de klimaatver-
1.500 € (125 €/maand) voor een standaard woning (E60) voorzien van een con-
dan de temperatuur van de verschillende
tig zijn. Dankzij connected technology bieden de ”smart cities”
andering en de preventie van het rampengevaar dragen bij aan
densgasketel en zonnepanelen. De studie toont dus dat de extra kosten geschat op
kamers gedurende de dag. Volgens Cisco
een reeks operationele oplossingen voor de problemen inzake
de strijd tegen aantasting van het milieu en aan de wegwerking
circa 32.000 € vergeleken met een standaard huis terugverdiend kunnen worden
is de markt van connected objects tegen
milieubescherming en aanpassing aan de klimaatverandering.
van sociale ongelijkheden.
in minder dan 10 jaar.
2020 goed voor 50 miljard dollar. 
De veerkrachtige stad integreert kwetsbaarheid als een dyna-
Meer info: www.passive-live.be
16  DIVERCITY #5
DIVERCITY #5  17
KWALITATIEVE VERDICHTING
STEDELIJKE VERDICHTING
VERDICHTEN, ZEKER...
MAAR NIET EENDER HOE!
De huidige denkprocessen over de toekomst van de steden brengen het debat
terug op de kwestie van stedelijke verdichting. Deze verdichting wordt overal voorgesteld als een noodzaak en zelfs als een vooruitgang die de kosten, het autoverkeer
en de gevolgen voor het milieu beperkt, terwijl er een sociale band gecreëerd wordt.
Deze verdichting is één van de grote uitdagingen van de duurzame stad, en moet
dan ook kwaliteitsvol en geïntegreerd gebeuren. Een woordje uitleg.
O
In de rand van de stad en de stadskern moet er een
plantenstramien worden aangebracht op de verschillende
schalen van de stad, vanuit de openbare ruimte naar
het hart van de huizenblokken, om het
leefkader van de inwoners te verbeteren.
ANTOINE GRUMBACH, ARCHITECT
18  DIVERCITY #5
verheden, architecten en stedenbouwkundigen zijn het
als ze gepaard gaat met een dichte verlevendiging: buurtwinkels,
eens over de noodzaak om te verdichten, om “de stad op
culturele locaties, gezellige ruimten (cafés, openbare ruimten, …).
zich te vernieuwen”. Volgens Pascal Amphoux - architect
en onderzoeker van het laboratorium CRESSON (Centre de re-
Voorrang verlenen aan fijnmazige verdichting
cherche sur l’espace sonore et l’environnement urbain - Centrum
Het recept voor succes? De veranderende levensstijlen confron-
voor onderzoek naar de geluidsruimte en het stedelijk milieu) in
teren met elke context om aangepaste verdichtingprocessen
Grenoble - “ is het begrip architecturale kwaliteit van de verdichte
uit te vinden. Daarom moet de flexibiliteit van de mogelijke
gebieden te verklaren door de logica van “kwalitatieve verdichting”.
uitvoeringen verhoogd worden in functie van de sociologische
In feite gaat het erom om de bezettingsgraad van de grond te verho-
ontwikkelingen (sociale, intergenerationele vermenging...), en
gen, zonder dat de perceptie ervan dienovereenkomstig toeneemt.”
moeten de “holle tanden” en braakliggende terreinen in de stad
worden opgevuld. We moeten voorrang verlenen aan fijnmazige
De stad op de stad ontwikkelen
verdichting (kleine complexe operaties, in verschillende stappen,
Dit begrip van kwalitatieve dichtheid hangt dan ook af van de archi-
door verschillende actoren), een verdichting bedenken in inter-
tecturale kwaliteit van de gebouwen, de plantengroei in de openbare
actie tussen volle en lege plekken (overgang tussen dichte en
ruimte, de mate van uitrusting en de nabijheid van diensten. Een
minder dichte ruimten) en de dichtheid verhogen langs openbare
hoge ruimtelijke dichtheid wordt dan ook niet per se afgewezen
vervoersassen in de eigen site (concept van dichtheidsgang).
DIVERCITY #5  19
STEDELIJKE VERDICHTING
“Suites” made in Canada:
een te volgen voorbeeld?
Standpunt
Het Canadese beleid inzake “suites” is uiterst doeltreffend
Voorrang verlenen aan
de wellevendheid van de ruimte
om de verdichting en intensivering van de stadsstructuur
De kwaliteit van de ruimten, maar vooral de vermenging van
te bevorderen (wijk met aparte huizen). Bijna één vijfde van
de bevolking en de functies, spelen een fundamentele rol in de
de huurwoningen in Toronto en Vancouver beantwoordt
perceptie van de dichtheid van een duurzame stad. In weerwil
aan dit concept. Het principe is eenvoudig: een studio of
van de stereotiepe beelden van dichtheid als stedelijke overlast
miniappartement creëren binnen een bestaande woning.
tonen vele voorbeelden aan dat een hoge of gemiddelde dichtheid
Dit proces van zachte verdichting, dat uitsluitend geschikt
goed wordt aanvaard als er sprake is van een kwaliteitsvolle
is voor huurders, gebeurt zonder verdeling in percelen en
samenstelling en als een inrichting op maat de identiteit en
maakt het mogelijk om:
sociale status van de bewoners tot hun recht laat komen.
• Het aanbod van betaalbare woningen te vergroten,
Zo zorgen de “stedelijke kwaliteit” en “wellevendheid van de
terwijl er extra inkomsten voor de eigenaren
ruimten” ervoor dat het gebruik van de grond optimaal benut
gegenereerd worden.
wordt, zonder het gevoel te krijgen van opeen gepakt te zitten.
• De bestaande middelen optimaal te gebruiken, meer
bepaald infrastructuur en saneringsnetwerken.
In de wijk Vauban van Freiburg neemt vegetatie een grote plaats
• De residentiële dichtheid te verhogen in wijken waar de
bevolking afneemt.
Sommige grote steden zoals Brussel kunnen hier inspiratie uit
halen om de woningcrisis in verband met de demografische
DICHT, DUURZAAM EN GEZELLIG
uitdaging aan te gaan.
DE WIJK VAUBAN VAN FREIBURG
De wijk Vauban van Freiburg in Duitsland wordt beschouwd
de site voordat de werken van start gingen, terwijl de andere plaats
als een model van geslaagde stedelijke verdichting. Het is een
bieden aan 600 studentenwoningen. De resterende ruimte werd
duurzame ecowijk die werd ontworpen om zoveel mogelijk
gebruikt om meer dan 2.000 woningen en 600 arbeidsplaatsen te
bewoners plaats te bieden in een groen en sereen kader.
creëren in gebieden die bedoeld zijn voor industriële en ambachtelijke
activiteiten. Om een aantrekkelijke omgeving te bieden, koos de
Oorspronkelijk stond hier een kazerne van het Franse leger, maar de
wijk ervoor om geen auto’s toe te laten. In combinatie met gezellig
site werd overgekocht door de stad Freiburg om er meer dan 5.000
aangelegde plantengroei, de nabijheid van winkels en openbare
inwoners onder te brengen. Elf oude barakken van de voormalige
voorzieningen, en een gevarieerde en duurzame architectuur, is
kazerne zijn bewaard gebleven en gerestaureerd. Vier werden toe-
dit een aangename omgeving die beantwoordt aan haar primaire
gewezen aan mensen die illegaal hun intrek hadden genomen op
doelstelling: de stad verdichten met behoud van het milieu.
20  DIVERCITY #5
Het beschavingsbeleid wil de
mens in het middelpunt plaatsen,
als doel en middel, en een
aangenaam leven in de plaats
van welzijn bevorderen.
Het moet steunen op twee
belangrijke pijlers: de steden
menselijker maken, iets wat
enorme investeringen zou
vereisen, en de leegloop van
het platteland tegengaan.
EDGAR MORIN, FRANS FILOSOOF
DIVERCITY #5  21
STEDELIJKE VERMENGING
VILLE
TITRE
SUITE TITRE
WANNEER STEDEN ER ALS
EEN DORP WILLEN UITZIEN
Een Ecowijk? Moeilijk om er een nauwkeurige en beknopte definitie van te geven! Want één van de fundamentele kenmerken
ervan is dat het een geheel is van oplossingen die aangepast
zijn aan een lokale context. Ze is meestal centraal gelegen, goed
bereikbaar met het openbaar vervoer en voorzien van wegen
voor zwakke weggebruikers (voetgangers, fietsers). Ze omvat
een sociale en functionele diversiteit, een dicht leefgebied om
geen ruimte te verspillen, een duurzaam afval- en waterbeheer,
een goede oriëntering en een goede isolatie van de gebouwen.
Tot slot zet ze de bewoners aan om deel te nemen aan het
leven in de wijk en zet ze zich in voor stedelijke biodiversiteit.
Enkele reportages.
In haar boek “Bruxelles”, legt fotografe Marie-Françoise Plissart een uniek Brussels landschap vast
en geeft ze het een bijna symbolische kracht (lees pagina 25).
22  DIVERCITY #5
DIVERCITY #5  23
Generatieoverschrijdende
“Kangoeroe” huizen
In dit type woning woont de bejaarde die eigenaar is van de woning
op de begane grond, terwijl een jong stel of een gezin de rest van
het huis inneemt. Een contract bepaalt de voorwaarden voor de
dienstrelatie en de bescheiden huurprijs die het gezin betaalt.
Elke inwoner behoudt zijn privacy, dit soort opgedeelde woning
kan een oplossing bieden voor de woningnood, het isolement van
bejaarden of voor mensen met een laag inkomen. De uitdrukking
“kangoeroe” verwijst eigenlijk naar de zak van het dier waarin het
jonge buideldier zich veilig voelt.
LA BARAQUE IN LOUVAIN-LA-NEUVE
DE WIJK VAN
ALLES WAT MOGELIJK IS
STEDELIJKE VERMENGING
CHRISTIANIA,
LAATSTE “VRIJE” STAD VAN EUROPA
De wijk La Baraque in Louvain-la-Neuve is een echte
casestudy in het Belgische stedelijk landschap en
wordt nog steeds gezien als een ‘Gallisch dorp” dat opbokst tegen de dictaten van een gecodificeerd kadaster.
Toen de KUL (Katholieke Universiteit Leuven) zich in de vroege jaren
In het hart van Kopenhagen (Denemarken) wordt de vrije stad
beroemd is om haar kraampjes gevuld met hasj en cannabiskoppen.
‘70 ging vestigen in Louvain-la-Neuve, was het kleine gehucht La
Christiania (32 ha) momenteel bewoond door een duizendtal
Christiania is de tweede meest bezochte toeristische attractie in de
Baraque gedoemd voor de sloop. Dat was buiten de vastberaden-
marginalen en kunstenaars die op zoek zijn naar een alternatieve
stad. Elke dag komen duizenden bezoekers (toeristen en Kopen-
heid van een tiental bewoners gerekend, vergezeld door een aantal
en duurzame levensstijl. Deze stad in de stad is ontstaan in 1971
hagenaren) de wijk ontdekken of hier gewoon relaxen. Sommige
studenten die zich verzetten tegen het beton van de campus. Zonder
op de plaats van een voormalige marinebasis en is na verloop
Christianites geven gewillig toe dat de wijk wel wat weg heeft van
toelating vestigden ze zich in de wijk, logeerden in aanhangers en
van tijd uitgegroeid tot één van de beroemdste kraakpanden van
een “menselijke zoo”, maar ze laten zich op die trekjes voorstaan
caravans, verzamelden materialen zoals oude serres of houten
Europa. Met zijn opgelapte krotten, zijn gewezen bouwketen en
omdat ze willen laten zien dat er een andere manier van leven
balken om hun extravagante huizen op te trekken. Vier decennia
zijn huizen van milieubewuste architecten is Christiania een bont
mogelijk is. In 2012 beloofden de bewoners van Christiania om
later bestaat de wijk nog altijd en is de filosofie nog niet veranderd:
samenraapsel dat terug te vinden is langs paden waar alleen fietsen
meer dan 10,2 miljoen euro (verspreid over meerdere schijven)
hier en daar een moestuin, aanhangwagens, onwaarschijnlijke
en bakfietsen komen, het enige vervoermiddel hier. De beroemdste
te betalen aan de Deense regering om de touwtjes in handen te
bouwsels, loslopende kippen, vriendenbar en biologische winkel
straat in Christiania is de emblematische Pusher Street, die vooral
kunnen houden in deze zone die ze sinds 1971 illegaal bezetten. 
geven deze wijk met 130 inwoners een uniek cachet.
24  DIVERCITY #5
DIVERCITY #5  25
BRUSSEL
DUURZAME WIJKEN OM DE STAD
NIEUW LEVEN IN TE BLAZEN
Duurzame wijken in aanbouw
Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest plant sinds kort de bouw van nieuwe duurzame
wijken op braakliggend terrein in de stad. Dankzij deze projecten kunnen er globale
vernieuwende projecten ontstaan op het vlak van energie, sociale vermenging,
milieubeheer en mobiliteit. De duurzame wijk van de Tivolistraat in Laken voorziet
bijvoorbeeld in 5 huizenblokken (4,7 ha) en in de bouw van meer dan 500 nieuwe
woningen. Langs het kanaal omvat het ontwikkelingsproject van Tour & Taxis
(45 ha) de bouw van meer 1.000 woningen, winkels, kantoren, diensten, openbare
voorzieningen, waaronder een groot openbaar park van 10 ha. In Vorst zal de nieuwe
In Brussel is het begrip “duurzame wijken” zo veelvormig als maar kan.
Wijkcontracten, contracten voor duurzame wijken, bestaande wijken die
duurzaam zijn geworden, wijken waar duurzaam gebouwd wordt...
de concepten en projecten overlappen elkaar, tot grote vreugde
van de bewoners.
I
duurzame wijk Bervoets bestaan uit 239 ingerichte wooneenheden in een verkaveling
die is ontworpen volgens de strengste criteria.
MARIE-FRANÇOISE PLISSART
BRUSSEL GEZIEN
VANUIT DE HOOGTE
n 1993 koos het Brussels Hoofdstedelijk Gewest ervoor om
200 lokale projecten in het hele Brussels Gewest op poten gezet:
zijn achtergestelde wijken te renoveren en te versterken
gemeenschappelijke tuinen en moestuinen, boomgaarden,
Brussel, zoals vogels de stad zien... In dit werk zet de Brusselse foto-
door gerichte interventies verspreid in tijd (4 jaar) en ruimte
bijenkorven, aanplantingen, groene daken, straatfeesten,
grafe Marie-Françoise Plissart haar werk aan de stad voort vanaf de
(begrensde zone): zo ontstonden de eerste “wijkcontracten”.
kookworkshops, natuurpaden, gemeenschappelijk composteren,
toppen van de torens. Trouw aan een vloeiend en bewegend concept
Deze wijkcontracten werden in 2009 “duurzaam” en bevatten
energiekits, ateliers voor de reparatie van fietsen, … 
van de stad, maakt de route het mogelijk om de fragmentarische
voortaan eisen betreffende de energieprestatie van de gebouwen
realiteiten van de stad dichter bij elkaar te brengen, de relaties met
en helpen proefprojecten op het vlak van energie, afvalbeheer,
tijd en ruimte tastbaar te maken. Hier vertaalt de radicale aard
waterbeheer en biodiversiteit te ontwikkelen.
Duurzame burgerwijken
In 2008 lanceert Leefmilieu Brussel (BIM) tegelijk zijn eerste
projectoproep voor “Duurzame burgerwijken”. Doel van de
operatie: initiatieven van bewoners ondersteunen om een
dynamiek in de wijk teweeg te brengen rond verschillende
thema’s: energiebesparing, afvalvermindering, stroomlijning
van het verbruik, luchtkwaliteit, beter doordacht gebruik van de
De vermenging van de habitat,
de verbinding tussen de handelsen activiteitenplaatsen zijn enkele
voorwaarden die gebieden een
kans op duurzame ontwikkeling
bieden. Duurzaam betekent
transformeerbaar!
ruimte, opwaardering van het natuurlijke erfgoed, versterking
van de sociale cohesie, enz. Ruim veertig wijken hebben al bijna
26  DIVERCITY #5
CHRISTIAN DE PORTZAMPARC, ARCHITECT
Voor mij moet de duurzame stad een
gastvrije en solidaire stad zijn die in de
eerste plaats is ontworpen voor haar inwoners. Het is een stad die geeft om de
toekomstige generaties... en zich ontwikkelt met respect voor het milieu!
LAURENCE, EEN INWOONSTER VAN VORST (BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST)
van de aanpak zich in het panoramische formaat dat alles wil
vastleggen en de energiestromen van de ene naar de andere kant
van het grondgebied van het beeld wil vertalen. De kracht van de
composities ontstaat uit de botsing tussen de massa’s en trajecten,
de spanningen tussen weegschalen en contrapunten, in een quasi
picturale behandeling van het stedelijke motief. De teksten zijn van
Vincent Cartuyvels, kunsthistoricus en lezer van voordrachten.
Illustraties: 30 kleurenfoto’s
Prijs: 39,50€
groot formaat
ISBN: 978-2-930451-12-1
Afmetingen: 280 mm / 300 mm
Drietalige uitgave: FR / NL / EN
Pagina’s: 60
DIVERCITY #5  27
STEDELIJKE VERMENGING
ANDERLECHT
Standpunt
GROENTEN OP HET
DAK VAN HET SLACHTHUIS
Gemengde en duurzame wijken
De zoektocht naar een zekere mix van
stedelijke functies en soorten habitat
STADSMOESTUINTJES
In het kielzog van het project “Soep-dak”
vormt een grote uitdaging voor het
dat in 2012 werd ontwikkeld op het dak
creëren van een samenhangend stede-
van de Koninklijke Bibliotheek van Brussel,
lijk geheel in een logica van duurzame
zal er binnenkort (eind 2014) een nieuwe
ontwikkeling. In deze geest proberen
omvangrijke groentetuin wortel schieten
op de daken van de nieuwe voedingshal
van het slachthuis van Anderlecht. Het
VILLE
duurzame wijken de architecturale en
stedenbouwkundige kwaliteiten van het
stedelijk weefsel te optimaliseren en
slachthuis van Anderlecht stond decennia
geteeld op de 4.000 m grote daken van
tegelijk in te spelen op de uiteenlopende
lang in het teken van vlees en afgeleide
deze nieuwe hal van 10.000 m2. Deze
behoeften van de bevolking en op hun
producten, maar gooit nu het roer om
groenten met biolabel zullen rechtstreeks
sociale diversiteit. Zich inzetten voor
want het wil de echte “buik van Brussel”
terechtkomen op de borden van een nieuw
duurzame stedenbouw betekent daarom
worden. Een gedurfd masterplan voorziet
restaurant en in de winkelrekken van een
zowel een mix van stedelijke functies in
namelijk in de bouw van een grote markt
naburige biowinkel. Het project werd
de stad implementeren (woningen, dien-
voor levensmiddelen die de site volledig
gelanceerd in samenwerking met Europa
sten, winkels, voorzieningen, vrije tijd),
zal omtoveren, naar het model dat we ook
(FEDER) en het Brussels Hoofdstedelijk
als een mix van verschillende vormen
aantreffen in Spanje of Italië. Originaliteit
Gewest (budget van 21 miljoen euro)
van habitat, een mix van bevolkings-
van het project? Lokale groenten zoals
en gaat gepaard met een educatief- en
groepen en een verscheidenheid van
LONDEN
spruitjes, asperges, witlof, champignons,
opleidingsprogramma. 
de openbare ruimten.
UNDERGROUND GROENTEN
sla, spinazie, prei en andere kruiden worden
Onder het plaveisel de aarde
Twee Britse tuinders, Richard Ballard en Steven Dring, kozen
2
TITRE
SUITE TITRE
ervoor om hun moestuin onder te brengen in een oude bunker
Dineren in een landbouwserre: een must!
op 30 meter onder de grond, in de wijk Clapham North. Hun
Het evenementenbureau “Choux de Bruxelles” kreeg onlangs een BATEX (prijs voor Voor-
doel? Groenten kweken met het label “Growing Underground”
beeldgebouwen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest) voor zijn project met evenementen
(te beginnen met erwten) met behulp van tuinbouwlampen. De
voor lekkerbekken op een landbouwproductiesite (namelijk in de stedelijke serres). Onder
bekroonde chef Michel Roux, die gevestigd is in Londen, gaf
leiding van de vennootschap Lateral Thinking Factory is dit duurzame BIG-concept (Building
al financiële steun aan dit idee dat de komende jaren waar-
Integrated Greenhouses) in de eerste plaats bedoeld om nieuwe productiemodellen binnen
schijnlijk zal uitgroeien in de hoofdstad en wie weet ook in
de steden aan te moedigen. Dit innovatieve concept maakt het mogelijk om de prestaties en
andere steden. 
de waarde van het bouwwerk te verhogen, terwijl een bron van extra inkomsten gegenereerd
wordt op een onontgonnen terrein.
28  DIVERCITY #5
DIVERCITY #5  29
STEDELIJKE INRICHTINGEN
OPENBARE BANKEN, LUDIEKE BANKEN
ONTWERPERS KLEDEN
DE DUURZAME STAD AAN
XAVIER LUST
VILLE
LUCILE SOUFFLET
MOOI EN FUNCTIONEEL
TEGELIJKERTIJD
“CIRCULAR BENCH”:
LEUK EN GEZELLIG
TITRE
SUITE TITRE
De internationaal erkende Belgische ontwerper Xavier Lust is al
De ronde bank van de Belgische ontwerpster Lucille Soufflet
In de collectieve verbeelding is een openbare bank een onwrikbaar
vaak opgevallen door de creatie van straatmeubilair dat perfect
speelt in op de evolutie van haar profielen en vormt een element
object dat de eeuwen ziet voorbijtrekken zonder zelf ouder te
geschikt is voor de functies binnen de stad.
van straatmeubilair dat zich soepel uittrekt en strekt om verschil-
worden. Vandaag geniet dit stadsmeubel van een ongelooflijke
lende zitplaatsen en verschillende uitzichten op de omgeving
paradox: het is al duizenden jaren geworteld in de mythe van
Met zijn nieuwe openbare bankjes aan de Kunstberg in Brussel (aan
te creëren. Naargelang het gebruik ontstaan en verdwijnen er
de stad, maar was nog nooit zo trendy. Als plaats voor allerlei
de Regentschapstraat, Hofberg en Koudenberg) laat hij eens te
rugleuningen, soms face tot face, soms alleen.
gezelligheid kan de openbare bank zich hier immers individueel
meer zien dat stadsmeubilair tegelijk mooi en functioneel kan zijn.
of collectief voor lenen. Zo heeft ze het voorrecht om plaats te
Ze zijn gemaakt van staal en bevatten cirkelvormige perforaties die
Deze “ronde banken” worden op grote schaal verkocht in Frankrijk
bieden aan de hele stedelijke diversiteit. Sommigen zullen er de
naast hun unieke elegante ontwerp dienst doen als afschrikmiddel
en weten wandelaars steevast te verleiden. Ze zijn immers niet
wereld in alle vrijheid herscheppen, verborgen voor de anderen
voor het aanbrengen van tags, stickers of voor andere vormen van
alleen een stedelijk designmeubel, ze zijn vooral leuk en gezellig,
door simpelweg in het zicht van iedereen te zitten. Anderen
onwellevendheid. Ze zijn bedekt met een grijze corrosiewerende
twee begrippen die onmisbaar zijn voor het gemeenschapsleven.
zoeken liever een bank op om hun maaltijd uit het vuistje te eten
lak en beschermd door een laagje satijnvernis, zodat ze uitstekend
dan in een restaurant aan tafel te zitten. Weer anderen gebruiken
bestand zijn tegen alle weersomstandigheden.
de bank als leeszaal, telefooncel, om even uit te rusten tijdens
Lucile Soufflet is geboren in 1975 en studeerde vormgeving
aan Terkameren (Brussel). Een deel van haar activiteiten is
een wandeling... of gewoon om te zitten. Binnen een paar jaar
Xavier Lust studeerde binnenhuisarchitectuur aan Sint-Lucas
gewijd aan de openbare ruimte met successen als “Project
is de openbare bank uitgegroeid tot een essentieel onderdeel
(Brussel). Hij studeerde af in 1992 en opende meteen zijn eigen
105” (artistieke interventie in sociale woningen) en meubels
van de stedelijke esthetiek en gezelligheid. En door uit zijn ano-
bureau. Het is één van de weinige die metaal op een elegante en
als de “ronde banken”, “my place” en “soft bench”. Het individu,
nimiteit te treden, is ze erin geslaagd om enkele topontwerpers
conceptuele manier weet te benutten, een materiaal dat nochtans
de speelsheid en het relationele aspect nemen een belangrijke
te verleiden. Kroniek van een onverwacht succes…
eerder als koel wordt beschouwd. Hij heeft al tentoongesteld in
plaats in in haar onderzoek.
meer dan vijftig tentoonstellingen over de hele wereld.
30  DIVERCITY #5
DIVERCITY #5  31
STEDELIJKE INRICHTINGEN
Je sneller en beter verplaatsen, een taxi vinden binnen de minuut,
je bus kiezen of in een handomdraai parkeren. Wanneer connected
technology ten dienste staat van de duurzame stad…
BEPARK: parking on demand
verspreiden ze live informatie over de snelheid en de positie van
In de stad is er maar weinig parkeerruimte en bijna één derde
het voertuig waarin ze zitten. Zij kunnen ook rapporten versturen
van het stadsverkeer bestaat uit bestuurders die op zoek zijn
over de drukte in het voertuig, de netheid ervan, het rijgedrag
naar een parkeerplaats. Om dit probleem te verhelpen lanceerde
van de bestuurder, enz. Info: www.moovitapp.com
een jonge Brusselse ondernemer BePark, een internetplatform
SMART MOBILITY
“APPS” DIE STEDELIJKE MOBILITEIT EEN BOOST GEVEN
VILLE
waarmee eigenaars van parkeerplaatsen deze ruimte beschik-
LYFT: Mobiele carpoolingdienst
baar kunnen maken voor het publiek wanneer ze niet gebruikt
De Amerikaanse start-up Lyft ontwikkelde onlangs een speciale
wordt (bedrijfsparkings tijdens het weekend bijvoorbeeld). Met
app die in het teken staat van car sharing tussen particulieren.
deze applicatie kunnen automobilisten vrije parkeerplaatsen
Principe: een mobiele service voor carpooling in de stad aanbieden,
opsporen en toegang krijgen tot de parking via zijn smartphone.
door elke week meer dan 30.000 trajecten te inventariseren. De
Een klik volstaat om uit de parking te rijden, de slagbomen te
app is momenteel beschikbaar voor de Amerikaanse steden San
openen en te betalen. Deze app wordt momenteel al gebruikt
Francisco, Los Angeles, Seattle en Chicago en wil zeer binnenkort
in Brussel, Parijs en Madrid.
de internationale toer opgaan. Info: www.lyft.me
TITRE
SUITE TITRE
Info: www.bepark.eu
TAXI PROXI: je taxi in real time
MOOVIT: Gemeenschaps-GPS
voor het openbaar vervoer
Met de app Proxi Taxi in Brussel kunnen klanten het adres
Als eerste mobiele applicatie voor het openbaar vervoer combi-
bekijken en rechtstreeks contact opnemen met de chauffeur
neert Moovit crowdsourcing, real time data en uurschema’s van
van de gekozen taxi. Met de mobiele app kan je ook een taxi
de vervoersmaatschappijen. Deze app kiest voor de gebruiker
reserveren die is uitgerust met specifieke criteria. Zodra deze
automatisch de snelste route en de meest comfortabele alter-
taxi wordt gevonden, ontvangt de klant een sms met de coör-
natieven. Als de reizigers zich verplaatsen met de app open, dan
dinaten van de chauffeur.
waar ze zich bevinden invoeren, de vrije taxi’s in de omgeving
UBERPOP: low cost taxi’s
De Amerikaanse dienst “UberPop” probeert ook een
plaatsje te veroveren in Brussel. Als ze toegelaten
wordt, kunnen particulieren zich via een mobiele
app inschrijven om taxi te spelen en om in de bres te
springen voor Brusselse burgers tegen een lage kostprijs.
32  DIVERCITY #5
DIVERCITY #5  33
BETTERSTREET: een zaak die iedereen aanbelangt
Werkaanvragen beter beheren in de openbare ruimte en gemeentelijke gebouwen. Dat is wat BetterStreet aanbiedt, een app die
werd ontworpen door een Luikse start-up. Door een gebruikersaccount te creëren kunnen de bewoners van gemeenten die
zijn uitgerust met deze tool gevallen van sluikstorten, defecte
straatverlichting of beschadigd straatmeubilair aangeven. Hij moet
alleen een foto nemen met zijn smartphone, zodat de plek kan
worden gegeolocaliseerd en de gemeentediensten snel kunnen
ingrijpen. Gebruikers kunnen ook de evolutie van een dossier in
real time volgen. Info: www.betterstreet.org
SKYCYCLE: LUCHTFIETSNETWERK De Britse architect Norman Foster stelde onlangs zijn
nieuw concept van “luchtfietsnetwerk” voor dat boven
de Londense spoorwegen wordt gebouwd. Het project
SkyCycle van het Architectenbureau Foster + Partners,
dat samenwerkt met de vervoerspecialisten Space
Syntax, overweegt de bouw van ongeveer 220 kilometer
bovengrondse pistes boven de Londense spoorlijnen.
Volgens de ontwerpers zou de bouw van deze relatief
lichte structuur die gebruik maakt van de bestaande
spoorweginfrastructuur veel minder duur zijn dan de
aanleg van nieuwe wegen en tunnels.
Standpunt
In het hart van de duurzame stad
Als plaats van ontmoetingen, uitwisselingen en ondersteuning
aantrekkelijkheid en het imago dat ze weerspiegelt. Onmisbaar
van de leefkwaliteit speelt de openbare ruimte een centrale rol
voor het stedelijke ecosysteem bevordert de openbare ruimte ook
in de stad. Om ten volle doeltreffend te zijn moet de openbare
de synergie tussen de verschillende elementen (omgevingen en
ruimte ook verschillende functies combineren: gezelligheid en
organismen) waaruit ze bestaat: natuur, cultuur, fauna, flora en
anonimiteit, nut en ontspanning, verplaatsing of langdurige
menselijke levenswijzen. Ten slotte moet ze de middelen om zich
bezetting... Want de kwaliteit van de inrichting ervan draagt
te verplaatsen rangschikken door voorrang te verlenen aan zachte
bij aan de leefbaarheid van de dichte stad, maar ook aan de
mobiliteit: lopen, fietsen en het openbaar vervoer.
34  DIVERCITY #5
VOOR MEER INFORMATIE:
AVENUE REINE ASTRID, 92
B-1310 TERHULPEN
TEL. : + 32 2 387 22 99
FAX : + 32 2 387 23 16
WWW.ATENOR.BE
[email protected]