Transcript ballet2 - Margot Vanderstraeten

Aki
lange rok (als jurk) By Malene Birger
enkellaarsjes met hak Pepe Jeans
Wim
Quote
blauw kostuum Paul Smith
tricot pull Filippa K
veterschoenen Louis Vuitton
Het koningsduo van
Ballet Vlaanderen danst 20 jaar samen
Voor de kenners: de Belg
Wim Vanlessen en de Japanse
Aki Saito zijn zo’n beetje het duo
Nureyev-Fonteyn van vandaag.
Het droompaar danst al
twintig jaar samen, en viert
dat op 15 november met
een galavoorstelling van
‘Onegin’ in de Antwerpse
Opera. Maar eerst laten
we hun geest vijf
pirouettes maken.
Interview
‘Zo diep
kan ik
met niemand
anders
dansen’
tekst Margot Vanderstraeten
foto’s Klaartje Lambrechts/ Initials L.A.
Assisent Manu Bloemen
styling Christine Van Laer
Nina De Weerd/
Models Office
make-up en haar:
8 november 2014
34 — 35
1. Pas de deux
Interview
Aki: “Wim en ik zijn echt wel uniek in de balletwereld. Ik
Ze zitten kaarsrecht in de sofa. Ze hebben fijne handen.
Hun lichaam lijkt frêle, maar het is, op verfijnde wijze,
uitermate gespierd. Aki: “Balletdansers hebben vooral
sterke voeten en benen, daar schuilt onze kracht. Maar ons
hele lichaam is belangrijk. Onze handen. Onze borstkas.
Tot en met de hoek waarin we onze kin draaien. Ballet is
een kunstvorm. We drukken emoties uit. We dansen
abstract, of we vertellen verhalen. Elk detail is van groot
belang.” Wim: “Ook onze geest is optimaal getraind. Zonder
mentale kracht kun je niet, zoals wij, levenslang perfectionist zijn. Weet je dat we soms, als het doek is gevallen, meteen op het podium al opnieuw beginnen te trainen? Het
personeel van de opera, of die nu in New York, Parijs,
Moskou of Antwerpen ligt, wil graag naar huis. Het is al
laat. Hun job zit erop. Maar wij gaan nog even door. We
kennen onze prestaties van die avond uit het hoofd, ze zitten nog in ons lichaam. We wéten wat we nog beter hadden
kunnen doen, waar we net een minimale fractie – een millimeter, een seconde – tekortschoten. En dus kunnen we niet
stoppen. De lat almaar hoger leggen, nooit helemaal tevreden zijn, zelfs niet als de zaal minutenlang een staande ovatie geeft, het hoort erbij. Sterker: het is essentieel.”
geloof niet dat je in de wereld nog dansduo’s vindt die, op
het hoogste niveau, al twintig jaar samen dansen. En eigenlijk dansen we al langer samen.
“Op mijn zestiende won ik de Prix de Lausanne, binnen
de balletwereld een prestigieuze prijs voor jong talent. In
de jury zetelde de toenmalige directrice van de Koninklijke
Balletschool in Antwerpen, Marinella Paneda. Wim, die
nadien diezelfde prijs zou winnen, studeerde toen al aan
die school. De directrice wilde Wim aan een ballerina koppelen, ze zocht iemand die daarvoor geknipt was. Zij heeft
mij van Japan naar Antwerpen gehaald.
“Ik heb, hoewel ik uitsluitend Japans sprak, niet geaarzeld om die stap te zetten, al was ik nog maar zestien. Ik
heb ballet, zoals vele vormen van kunst, altijd universeel
gevonden. Klassiek ballet is een wereldtaal. Heimwee naar
Japan heb ik in al die jaren nooit gehad. Naar mijn familie
ook niet. Ja, ik mis hen. Maar ik weet dat ze er zijn als ik
hen nodig heb. Die zekerheid volstaat voor mij.
“Wim en ik kennen elkaar nu door en door. We kennen
ook elkaars lichaam door en door. Ons lichaam is elke dag
anders. Dus het is ook elke voorstelling en elke training
anders. Heb jij elke dag om twaalf uur honger? Nee, de ene
dag begint je maag al te knorren rond elf uur. De andere
heb je pas trek tegen de namiddag. Zonder aanwijsbare
reden is je lichaam elke dag origineel, authentiek.
“Als wij samen dansen, sla ik die gewaarwordingen
onbewust op. Ik voel hoe Wim zich voelt. Ik meet zijn energiepeil, ik absorbeer zijn graad van nervositeit, zijn spanning, enzovoort. Hij doet hetzelfde bij mij. Dat gaat vanzelf.
We wijden er geen woorden aan. Vergelijk het met een
moeder die meteen aanvoelt hoe het met haar kind is
gesteld. In ons artistieke vak zorgt deze kennis voor een
magie die ik met een andere danser niet kan bereiken. Zo
diep als met Wim, zo ver voorbij de techniek en de training,
kan ik met niemand anders dansen.”
Wim: “We dansen niet alleen twintig jaar samen. We hebben ook wereldwijd samen getoerd. Dat wil zeggen dat we
zo goed als alle momenten van de dag en de nacht met
elkaar hebben gedeeld, op het bed na. We hebben veel respect voor elkaar. Deel van dat respect is ook dat we tamelijk
meedogenloos zijn in onze wederzijdse kritiek. Niemand,
en zeker het ballet niet, heeft er baat bij als wij elkaar
vooral complimenten geven.
“Samen als hoofdvertolkers het toneel opgaan, houdt
altijd in dat we weten dat we volledig op elkaar kunnen
rekenen, ook in de allerkwetsbaarste momenten. Het slotduet in het ballet Onegin is zo’n extreem fragiel moment.
We zijn moe, we hebben urenlang gedanst, gesprongen,
pirouettes gemaakt. En toch moeten we nog het beste uit
onszelf halen.
“We léven dat duet. Door ons partnership kan Aki zich
helemaal laten gaan. Door het grote vertrouwen dat we
hebben opgebouwd, kan zij de volledige controle aan mij
overgeven. Van mij vergt deze werkwijze een grote verantwoordelijkheid. Een millimeter of een seconde verschil
kan een ander resultaat geven. Maar ik ken haar ademhaling. Ik weet wanneer ze haar limiet heeft bereikt, en wanneer ze nog verder kan gaan. Ik speel daarop in, pas mijn
DeMorgen.magazine
Hij
Aki
katoenen jurk COS
hoed Elvis Pompilio
• Geboren in Neerpelt,
in 1975
• Werd opgeleid aan de
Koninklijke Balletschool
Antwerpen
• Sloot zich in 1994 aan
bij het Koninklijk Ballet
Vlaanderen, waar hij al
snel opklom naar de rang
van principal dancer
• Verzamelde al een volle
prijzenkast, o.a. 4 x ‘Best
Male Dancer of the Year’
volgens Dance Europe
Magazine
• Kreeg veel lof voor zijn
rollen in o.a. Swan Lake,
Giselle, La Bayadère,
Romeo and Juliet...
Wim
katoenen hemd COS
Zij
• Geboren in Morioka,
Japan, in 1974
• Begon op haar zevende
aan een balletopleiding
en won in 1990 de eerste
prijs in de Japanse
Competitie voor
Jonge Dansers
• Trok één jaar later naar
België om te gaan studeren aan de Koninklijke
Balletschool Antwerpen
• Sloot zich in 1994 aan
bij het Koninklijk Ballet
Vlaanderen, waar ze in
1998 opklom tot de rang
van eerste soliste, en in
2004 tot principal dancer
• Ontving in 2007
de ‘Ballet 2000’ Critics
Award in Cannes
• Op haar repertoire
o.a. Het Zwanenmeer,
Coppelia, De
Notenkraker, Giselle...
gigantisch en veeleisend engagement. En dan vindt de
finale wedstrijd plaats. En dan starten ze met een valse
start! Hoe komt dat? Wat gaat er daar mentaal verkeerd?
Sterk staan om dé ultieme prestatie te leveren, dat is een
mindset die we keer op keer moeten bekomen, of we nu de
hoofdrollen in In the Middle, Somewhat Elevated of Artifact
van William Forsythe, of in de klassiekere stukken zoals
Het Zwanemeer of Onegin vertolken, het geldt altijd.”
Aki: “Elke dag focus ik op de vraag: hoe kan ik het nog beter
doen? Vaak vragen mensen me: ‘Jullie geven toch niet elke
avond voorstellingen. Er zijn weken dat jullie niet op het
toneel verschijnen. Wat doen jullie al die tijd dan?’
Oefenen, oefenen, oefenen. Elke ochtend sta ik aan de
barre, twee uur op te warmen. Het begin van een trainingsdag die tot zes uur ’s avonds duurt.
“Ik dans, samen met Wim, in binnen- en buitenland
met regelmaat Sleeping Beauty (Doornroosje, red.), maar als
ik niet dagelijks lang en geconcentreerd oefen, zal ik niet
uitblinken als Aurora, de prinses. Dat geldt voor alle rollen
en voorstellingen. Daarnaast moeten we de perfectie de
hele voorstelling aanhouden. Probeer het maar eens: dansen en springen, en dan een perfecte cirkel maken; en
ondertussen beeld je je hoofdrol uit, zet je dat karakter
neer, neem je de muziek en het orkest compleet in je op,
heb je de juiste uitstraling, heb je de choreografie van je
hele lichaam onder controle, voel je het publiek, ben je
betrokken bij de zaal… (lacht) Maar ik doe het zo graag. Ik
heb nog nooit, geen minuut, tegen mijn zin getraind of
gedanst.”
3. Pijn op spitzen
Aki: “Pijn is zo onlosmakelijk verbonden met mijn vak, dat
kracht daarop aan. En zij wordt zo licht. Ze zweeft. Ze
wordt de ruimte. Ze is vrij. Die vrijheid is chemie en
magie. Die momenten voel ik opperst geluk. Maar na dat
slotduet moeten we weer trainen voor de volgende voorstelling.”
2. Perfectionisme
Wim: “Het gaat niet alleen om perfectionisme in de techniek. Dat wij die techniek tot in de puntjes beheersen en
onderhouden, vind ik vanzelfsprekend. Hoe zwaar de
inspanningen en de trainingen ook zijn. Perfectionisme
betekent evengoed: klaarstaan als je moet klaarstaan. Kijk
naar de Olympische Spelen. De atleten trainen jarenlang
voor een topprestatie. Ze zijn elke dag, van ’s morgens tot ’s
avonds, met hun sportdiscipline in de weer. Dat is een
‘Weet je dat
we soms,
als het doek
is gevallen,
meteen
opnieuw
beginnen te
trainen op het
podium?’
Wim
8 november 2014
ik er niet veel aandacht aan besteed. Ik verzorg me goed.
Maar natuurlijk doen mijn voeten vreselijk veel pijn na een
voorstelling, of na een training. Ik maak er geen punt van.
Ik vind het onbelangrijk. Er zijn zo veel andere zaken die
mijn aandacht vergen. Ballet is kunst. Ballet is esthetica.
Wie schoonheid, sierlijkheid, wil overbrengen, moet lijden.
Ik herinner me dat ik een paar keer met koorts heb
gedanst. Zo ver verleggen wij soms onze grenzen. Je neemt
een paar aspirines, en je geeft het beste van jezelf. Met
koorts kun je dansen. Met een verstuikte enkel natuurlijk
niet.
“Ik voel voorlopig nog niet veel verschil tussen mijn
lichaam nu en dat van twintig jaar geleden. Lichamelijk
kan ik nog hetzelfde. Bovendien heb ik het voordeel dat ik
als Aziatische een moeilijk definieerbare leeftijd heb. Men
schat me altijd jonger. Al word ik binnenkort veertig. Ik
kan, omdat ik klein en frêle ben, nog altijd geloofwaardig
Doornroosje vertolken.”
Wim: “De grootste pijnen hebben we al geleden: die hebben
met de keiharde danswereld te maken, veel meer dan met
lichamelijke pijn. Coaches zijn onverbiddelijk. Audities
doen is onverbiddelijk. Dansers worden niet vaak in de
watten gelegd. Als voetballers een belangrijke match moeten spelen, gaan ze in quarantaine en worden ze in de watten gelegd. Bij ons geldt het omgekeerde. We worden tot
het uiterste gedreven. Je moet soms keihard zijn om
iemand naar de top te krijgen. Er is geen medelijden. En als
je niet goed genoeg bent, mag je het meteen vergeten. De
36 — 37
Interview
Het koningsduo van Ballet Vlaanderen danst 20 jaar samen
Vignet
Wim
Interview
Interview
kostuum Paul Smith
tricot pull Filippa K
schoenen Louis Vuitton
Wim
kostuum Les Hommes
T-shirt Zara
veterschoenen Louis Vuitton
Aki
soepele jurk Filippa K
pumps Noiselle
DeMorgen.magazine
8 november 2014
38 — 39
Het koningsduo van Ballet Vlaanderen danst 20 jaar samen
Interview
Wim
okerkleurige broek Zara
kabeltrui Superdry
veterschoenen Barleycorn
4. Ballet Vlaanderen in de wereld
Aki: “Ik dans hier al sinds mijn zestiende. Voor mij is het
Ballet Vlaanderen mijn wereld. Hier is alles begonnen. En
het mag van mij nog heel lang doorgaan.”
Wim: “Ons ballet staat aan de wereldtop. We moeten het
alleen meer tonen. En we zouden onze topdansers meer in
de schijnwerpers moeten durven zetten. Hen ook meer in
de algemene media moeten betrekken. Tot nog toe gebeurt
dat te weinig. Maar de wereld heeft behoefte aan onze
kunst. En wij moeten die kunst, en de persoonlijkheid van
dansers, meer naar de wereld brengen. Ons werk, onze uitstraling, houdt niet op na het podium. We kunnen een bredere, culturele rol spelen. In België ontbreekt dat lef nog.
Maar kijk naar de dansers van het New York City Ballet,
naar die van het Bolshoi Theatre in Moskou, The Royal
Ballet in London. Die worden door een groot deel van de
samenleving op handen gedragen. Ze zijn rolmodellen. Ze
staan voor keuzes en engagement, voor een leven voor de
kunst, voor discipline, sierlijkheid, noem maar op. Onze
voorstellingen van Impressing the Czar in Parijs zal ik nooit
vergeten. Elke avond stond er aan le Théâtre de Chaillot
een rij aan te schuiven. Alsof we rocksterren waren.”
Aki
jaar later keert hij terug. Hij ontmoet een mondaine
Tatjana, ze is met een prins gehuwd. Met alle liefdesverdriet en vergeefse avances tot gevolg.
“Aki is Tatjana. Ik ben Onegin. Het ballet Onegin mogen
dansen is een geschenk, want maar heel weinig gezelschappen krijgen de rechten om het te dansen! Het is ook
een ballet dat tot in de puntjes is vastgelegd. Je moet alles
exact uitvoeren zoals het beschreven is. En de personages
leggen, zoals het verhaal schetst, een lange weg af. Het is
aan ons om de toeschouwers mee te nemen. Om hen in het
verhaal te doen geloven. We acteren dus. We zijn Onegin
en Tatjana. Dat is uitputtend. Maar de voldoening is zo
groot.
Aki: “Ik houd ervan als er vaart in het verhaal en in de dans
zit. Onegin biedt die twee zoals geen ander. Daarnaast is het
een klassieke opvoering die tegelijk modern is. Technisch
gezien gaat het ook om een zeer zwaar ballet waarin de ene
lift de andere opvolgt. Heerlijk. Ik denk ook dat ik nu, juist
omdat ik ouder ben, de rol van Tatjana beter kan uitvoeren
dan vroeger. De levenservaring zit in mijn bewegingen en
uitstraling. Want als ik het hier over schoonheid heb,
bedoel ik natuurlijk net zo goed de schoonheid van de
lelijkheid in het leven. Die lelijkheid die je pas kunt vatten
als je meer van het ware leven kent.”
Onegin, met Wim Vanlessen en Aki Saito, Ballet Vlaanderen,
Opera Antwerpen op 15, 20 en 22 november.
De galavoorstelling is op 15 november.
5. Het ballet Onegin
Wim: “Deze voorstelling, naar de novelle van Poesjkin, is
een meesterwerk. De choreografie, de emoties, het verhaal,
de muziek, alles valt samen. Ik zal het verhaal kort schetsen. Tatjana en Onegin worden tot elkaar aangetrokken.
Maar Tatjana is een gewoon meisje, en Onegin een dandy;
hij wuift de liefde van Tatjana arrogant weg. In een duel
doodt Onegin zijn vriend, Lenski. Onegin trekt daarna naar
een andere stad, ook omdat zijn geweten knaagt. Een paar
DeMorgen.magazine
Interview
Aki
broek en top Filippa K
afgelopen twintig jaar heb ik almaar mijn grenzen verlegd.
“Het voordeel van ouder worden, is dat je je lichaam, en
ook je geest, beter leert kennen. Je weet hoe je kracht met
persoonlijkheid kunt compenseren. Je leert dat het zinvol
is om, enkele dagen voor een voorstelling, niet voluit te
gaan tijdens de trainingen. Je spaart je krachten op. Je
wordt mentaal sterker en ook rijper. Als jonge danser wil je
vooral krachtig dansen. We naderen beiden de veertig: we
weten wat liefdesverdriet is, hoe het voelt om iemand te
verliezen, wat melancholie is. We dansen dus anders. Als
jongeling ken je de diepte van die gevoelens niet, en kun je
die pijn dus ook niet zo diep uitdrukken. Een danser moet
het fysieke aspect van zijn beroep overstijgen.
“Natuurlijk helpt de erkenning: Aki en ik zijn door
Dance Europe, het belangrijkste danstijdschrift, twee keer
tot danspaar van het jaar uitgeroepen. Die ambitie om de
beste te zijn, delen we. Ik denk dat passie en ambitie, de
onweerstaanbare drang om binnen onze kunstdiscipline te
excelleren, alle pijn verzacht, zelfs helemaal doet vergeten.
“Al ben ik niet van grote blessures gespaard gebleven.
Ontstoken buikspieren die maar niet wilden genezen en
die me maandenlang verplicht hebben om aan mijn
lichaam te gehoorzamen en het te laten herstellen.
Meniscus gescheurd. Enkelligamenten gescheurd. Erg en
niet erg. Ik ben ervan overtuigd dat de beste en meest succesvolle dansers mensen zijn die deze hindernissen weten
te overbruggen, die ze benutten om te groeien.”
‘Ik voel hoe
Wim zich voelt.
Ik meet zijn
energiepeil,
absorbeer zijn
spanning. Hij
doet hetzelfde
bij mij. We
wijden er geen
woorden aan’
Tickets via 070 22 02 02 of online, via www.operaballet.be.
Er zijn ook voorstellingen op 16, 19, 21 en 23 november,
met andere dansers.
Met dank aan Felixpakhuis en het MAS
8 november 2014
40 — 41