Transcript bekijk - Bart Torensma | freelance anesthesie assistent

 Anesthesiologisch en Chirurgisch protocol
volgens
Fast-Track NOK WEST, Den Haag
Introductie:
Dit samenvattende protocol en capita selecta gaat over de Fast Track methode die is doorontwikkeld door
NOK west naar aanleiding van bestaande principes die gebruikt worden over de hele wereld.
Doel is om op een efficiënte en doeltreffende manier te werk te gaan, om zo het zorgproces rond de patiënt
in goede banen te leiden. Belangrijkste doel is dat iedereen het zelfde denkt en daar naar handelt.
Iedere zorgverlener heeft een eigen taak binnen dit zorgproces, maar essentieel en belangrijk is om te
onthouden, dat als je NIET bezig bent met je eigen taak, de desbetreffende zorgverlener helpt bij de andere
zorgprocessen, van de andere zorgverlener. Zo om de zorg rond de patiënt te continueren.
Holding:
Patiënt helemaal klaar liggen voor meteen vertrek van de holding naar de OK met daarbij:
- 3 leads ECG (groene lead goed axillair, onder de oksel)
- bloeddruk band groot
- BIS sticker op het voorhoofd, naar rechts afgeleid.
- TOF stickers geplakt, linkerkant
- infuus, 18 G gewenst Links (maar indien mogelijk) + NaCl 0,9% 500 cc
- Anti-biotica in situ voor vertrek naar ok (Kefzol 1000 mg iv en Flagyl 500 mg iv)
- evt gebruik van longmedicatie/pufjes gegeven
- Lab bekend: Hb/Ht,K, en kruisstol aanwezig
- GEEN Benzodiazepines geven bij nervositas van de patiënt, ivm post operatieve sufheid.
Per operatief:
Klaar hebben liggen voor de inleiding:
- Propofol 200 mg + 200 mg reserve niet opgetrokken (DG)
- Rocuronium 50 mg (ID)
- Lidocaine 1% 5cc (ID)
- Suxamethonium 200 mg!! (TG) Dubbele dosis 4cc max tot 150 mg doseren=150 kg
- 8 mg dexamethason
- 8 mg odansetron ( of evt andere 5HT3 receptor antagonist)
- 1000 mg perfalgan
www.barttorensma.nl
1 van 19
- 10 mg dipidolor per operatief, op het begin van de ok. Rest opladen op de verkoever
- GEEN NSAID’s per operatief, post operatief Celebrex
-fenylefrine 0,1 mg/ml
-efedrine 5 mg/ ml
-atropine 0,5 mg/ml
(zie www.barttorensma.nl/research voor de download versie)
-perfusor propofol 10 mg/ml: doseergewicht
-perfusor remifentanyl 50ug/ml: ideaal gewicht
Totaal gewicht: TG
Ideaal gewicht: IG bij mannen lengte in cm - 100, bij vrouwen lengte in cm -105
Doseer gewicht: DG = IG + (0,4 x (TG- IG)
Zie schema hierboven
Hi/low dose richtlijn wordt gebruikt per operatief
Tube in de desbetreffende maat
Laryngoscoop MAC no 4 metalen blad (tweede laryngoscoop op ok)
Stilet in de tube
Guedel 2 maten
www.barttorensma.nl
2 van 19
Tape aanwezig
Positionering:
• Anti trendelenburg op het obesitaskussen gepositioneerd
• lakens onder hoofd, markingpoint kin boven het xifoïd, onderkaak voor de bovenkaak kunnen brengen
• hoofd in sniffing position
• intubatie naast de patiënt
• Moeilijke inleiding = moeilijke uitleiding
• “BOTS” (Baard, oliebol, tandenloos, syniel) allemaal kenmerken voor moeilijke kapbeademing
- Yank Hauer gereed, binnen bereik en aan.
- alle benodigde materialen en medicatie op een mobiele tafel naast de patiënt. Dat er tijdens de inleiding
niet gelopen hoeft te worden
Duidelijke taakverdeling van te voren afspreken, wie doet wat? Gene die intubeert, stelt de
beademingsmachine in, gene die assisteert zorgt voor de juiste afhandeling van de tube en ogen. Doel is om
zo snel en efficiënt mogelijk de chirurg de ruimte te geven om het operatieve proces te kunnen voortzetten.
Nieuwe patiënt wordt besteld zodra de bypass lis van 150 cm wordt uitgeteld
HI/LOW dose richtlijn:
e
Bij het sluiten van de 2 hernia poort: Propofol uit
Verwijderen lever retractor : Remifentanil uit
NB: allemaal opgeleiden van klinische beeld van de patiënt. Dit is een richtlijn!
Post operatief:
Bij terugkomst van de patiënt op de verkoever zijn de volgende aandachtspunten van belang:
- patiënt in 450 zittende positie voor betere FRC (functionele residuale capaciteit, capita selecta)
- kussen goed onder de schouderbladen
- zuurstof minimaal 5 liter o2 over neusbril of 10 liter o2 non-rebreathing masker voor in de begin fase
daarna op geleiden van Sp02
- Opiaten; opladen met dipidolor iv en PCA pomp Dipidolor mee naar afdeling
- Optioneel bij Hoge RR en/of hoge VAS Score
Clonidine 0,150 mg iv in twee giften van 0.075 mg/keer. Cave bewustzijn patiënt.
www.barttorensma.nl
3 van 19
- CAVE OSAS patiënten icm opiaat gebruik en zuurstof. Door het gebruik van opiaten kan je een bradypneu
krijgen. Gevolg is een stijgende CO2 waarde (bewustzijns daling à CO2 coma) en een dalende o2 waarde à
lage Sp02
Er zijn 2 fysiologische systemen die reageren om te gaan ademen.
Eerste plaats CO2: bij het stijgen van de CO2 waarde neemt de prikkel tot ademhalen toe. Echter patiënten
met OSAS hebben in het dagelijkse leven vaker een hoge CO2 waarde dus zal deze prikkel tot ademhalen
minder snel een goede prikkel zijn en is de eerste fysiologische reactie minder snel opnemen
Tweede plaats heb je de hypoxic drive op een dalende o2 waarde in het bloed. Als de zuurstofspanning in het
bloed een te lage waarde aanneemt, reageert het lichaam hierop door te gaan ademhalen. Echter patiënten
met OSAS en OHS hebben meestal een lagere zuurstofspanning waar ze mee leven en aan gewend zijn.
Door het toedienen van zuurstof verdwijnt deze hypoxic drive en dus ook de ademhaling.
(Zie uitleg over OSAS-OHS in capita selecta deel)
- Wonden zijn gesloten met steri-strips
- Geen drain
- Geen CAD
- Patiënt goed aansporen tot zelf handelingen uitvoeren
Voor alle genoemde punten geldt; tenzij anders is aangegeven.
www.barttorensma.nl
4 van 19
De chirurgie
techniek van de RYGB
Deze techniek is volledig gestandaardiseerd en wordt door alle deelnemende chirurgen gebruikt. Alle
patiënten worden in opzet laparoscopisch geopereerd.
Nadat de time out is verricht en de patiënt onder narcose is gebracht wordt de patiënt steriel afgedekt. De
eerste incisie, voor de camerapoort, wordt gezet anderhalve handbreedte onder het processus xyphoideus.
Met behulp van de optiview-trocar wordt de camera gelijktijdig met de eerste trocar ingebracht. De buik wordt
geïnsuffleerd met CO2 tot een druk van maximaal 18mmHg. Nadat het pneumoperitoneum deze druk bereikt
heeft wordt een incisie geplaatst direct onder het processus xyphoideus en wordt een 5mm trocar
ingebracht. Hierdoor gaat de leverhand die de linker leverkwab optilt, zodat de maag zichtbaar wordt.
Waarna onder zicht de overige 4 (2 links en 2 rechts van de camerapoort) 12mm trocars geplaatst worden.
Allereerst wordt in de hoek van His de Bursa Omentalis vrijgeprepareerd. 5 tot 8 Cm onder de hoek van His
wordt aan de kleine curvatuur zijde van de maag met de ultracision eveneens een opening gemaakt tot in de
bursa omentalis. Er wordt een 45mm blauwe stapler dwars op de kleine curvatuur geplaatst en afgevuurd.
Hierna wordt verder vanuit de Bursa Omentalis richting de hoek van His geprepareerd. Er wordt een tweede
en derde blauwe stapler geplaatst. Voor het afvuren van deze 2e en 3e stapler wordt de maagpouch
gecontroleerd op grootte doormiddel van het inbrengen van een 40Ch. maagsonde.
Nadat de pouch gemaakt is wordt het omentum omhoog gebracht tot we het colon transversum zien. Het
omentum wordt met de ultracision doorgenomen tot op het colon transversum. Onder het colon transversum
wordt het ligament van Treitz geïdentificeerd en de dunne darm wordt antecolisch, tussen het gekliefde
omentum, naar boven gebracht. Tussen de 40 en 50cm vanaf Treitz wordt antimesenteriaal een opening
gemaakt. De maagpouch wordt op de nietjesrij, zover mogelijk richting grote curvatuur, geopend waarna de
dorsale zijde van de gastro-enterostomie wordt gemaakt met een blauwe 45mm stapler. De ventrale zijde
van de gastro-enterostomie wordt doorlopend gehecht met behulp van de V-Lock, een speciale hechtdraad
met weerhaakjes waardoor knopen niet nodig is.
Nu wordt de Roux-Y lis afgemeten van 150cm. Op deze afstand wordt een antimesenteriale opening
gemaakt in de zo gevormde voedingslis . Tevens wordt een antimesenteriale opening gemaakt in de eerder
aangesloten lis die van Treitz komt, ongeveer 10 cm voor de gastro-enterostomie. Met behulp van een witte
45mm stapler wordt een entero-enterostomie gemaakt. De ventrale zijde van de anastomose wordt
doorlopend gehecht met behulp van de V-Lock.
Hierna wordt de inwendige herniatiepoort onder de entero-enterostomie gesloten met de hulp van een
multifeed stapler. De dunne darm tussen entero-enterostomie en de gastro-enterostomie wordt nu
doorgenomen; eerst wordt het mesenterium geopend waarna met een witte 45mm stapler de dunne darm
wordt doorgenomen.
www.barttorensma.nl
5 van 19
De tweede inwendige herniatiepoort, poort van Petersen, wordt nu gesloten met de multifeed stapler.
Onder zicht worden de leverhand en alle trocars verwijderd. Ten slotte wordt de huid na eventuele coagulatie
met brede hechtpleisters gesloten.
techniek van de SLEEVE
Deze techniek is volledig gestandaardiseerd en wordt door alle deelnemende chirurgen gebruikt. Alle
patiënten worden in opzet laparoscopisch geopereerd.
Nadat de time out is verricht en de patiënt onder narcose is gebracht wordt de anesthesie-assistent
gevraagd het benenblad van de tafel naar omlaag te bewegen waardoor een lordose bij de patiënt ontstaat.
Dit zorgt ervoor dat de buik zich strekt en eventueel aanwezige vetrollen verminderd. Daarna wordt de
patiënt steriel afgedekt. De eerste incisie, voor de camerapoort, wordt gezet anderhalve handbreedte onder
het processus xyphoideus. Met behulp van de optiview-trocar wordt de camera gelijktijdig met de eerste
trocar ingebracht. De buik wordt geïnsuffleerd met CO2 tot een druk van maximaal 18mmHg. Nadat het
pneumoperitoneum deze druk bereikt heeft wordt een incisie geplaatst direct onder het processus
xyphoideus en wordt een 5mm trocar ingebracht. Hierdoor gaat de leverhand die de linker leverkwab optilt,
zodat de maag zichtbaar wordt. Waarna onder zicht de overige 4 (2 links en 2 rechts van de camerapoort)
12mm trocars geplaatst worden.
Allereerst wordt de pylorus geïdentificeerd. Tegenover de angulus wordt onder de grote curvatuur
van de maag een opening gemaakt tot in de bursa omentalis met behulp van de ultracision. De
vaatvoorziening van de grote curvatuur wordt nu in de richting van de pylorus doorgenomen. Tot 5cm voor
de pylorus. Daarna wordt de vaatvoorziening van de grote curvatuur en fundus doorgenomen tot aan de
hoek van Hiss. Extra aandacht wordt hier besteed aan het doornemen van de vasa brevia.
De anesthesie assistent wordt nu gevraagd een 40ch. maagsonde tot vlak voor de pylorus in te brengen.
Langs deze maagsonde zullen de staplers afgevuurd worden. Beginnende met een 60mm zwarte stapler.
Hierna een 60mm groene stapler, 60mm gouden stapler en 1 of meer 60mm blauwe staplers. Voor het
afvuren van de vullingen wordt door het bewegen van de maagsonde naar de ruimte tussen sonde en
stapler gekeken en zal de anesthesie-assistent aangeven of deze te strak, goed of te los ligt van de stapler.
Vervolgens wordt op iedere hoek van de staplenaad een extra hemoclip gezet en wordt de maagsonde
onder zicht verwijderd.
De grote curvatuur ligt nu vrij van de vaatvoorziening en kleine curvatuur en wordt verwijderd uit de buik door
een van de trocaropeningen. Indien nodig wordt de trocarsnede iets vergroot. Buiten de buik wordt de
restmaag van binnen en van buiten geïnspecteerd.
Onder zicht worden de leverhand en alle trocars verwijderd. Ten slotte wordt de huid na eventuele coagulatie
met intracutane hechtingen en brede hechtpleisters gesloten.
www.barttorensma.nl
6 van 19
Chirurgische (scrubnurse) aandachtspunten en klaarzet procedure
Lap. Gastric Bypass klaarzetlijst N.O.K :
Instrumentarium:
Basisnet Obesitas
Obesitas Scopisch net
Obesitas 30 graden endo eye olympus
Obesitas Ultracision net
Afdekmateriaal:
Bariatrie tray Interster
Alg. Steriele Benodigdheden:
J&J kit
Zuigslang 5 mm ( Swank, Liem)
Disp. Spoel zuig ( Tseng/Knook)
Ech.vulling blauw 45 1x extra
Gele clips 1x
Steristrips xxl 2 x
V lock 15 cm 2x
Los laminaat; Gebogen naaldvoerder ( Tseng, Knook)
60 cc blaasspuit ( Knook)
10x10 gzn ( Liem)
5x5 gzn ( Knook, Tseng)
Handschoenen
Onsteriele benodigdheden:
Alleen op indicatie : pneum. Sleeves+ generator aanzetten
Pedaal diathermie tussen de poten vd tafel
De patient ligt al in de beenstreunen, deken over elk been
Klos aan de tafel voor de leverretractor.( thv li oksel vd patient)
www.barttorensma.nl
7 van 19
Monitoren 1,2,3, Maagsonde 40 ch
NOK kussen
Lap. Gastric Sleeve klaarzetlijst N.O.K :
Instrumentarium:
Basisnet Obesitas
Obesitas Scopisch net
Obesitas 30 graden endo eye olympus
Obesitas Ultracision net
Afdekmateriaal:
Bariatrie tray Interster
Alg. Steriele Benodigdheden:
Optiview 12mm 1x
Trocars compleet 5 mm 1x
Trocars 12 mm compleet BSX 1x
Trocars Sleeve 12 mm 2 x
Trocars Sleeve Wit 12 mm 1x
Ultracision Harmonic Ace (ACE36E)
Echelon FLEX EC60A + vullingen goud 2 x , vullingen blauw minimaal 3x ( 1x zwart en 1x groen, Dr Swank)
Zuigslang 5 mm ( Dr. Tseng/ Dr. Knook niet )
Evt.Ultrastop 1x
Gele clips 1x
5x5 gaasjes ( Dr. Swank/ Liem niet)
10 x10 gzn ( Liem)
Zuig/spoelsysteem disp. ( Dr Tseng/ Dr. Knook altijd)
XXl Steristrip 2x
Onsteriele benodigdheden:
Nacl 0.9% fles
Pedaal diathermie tussen de poten vd tafel
De patient ligt al in de beenstreunen, deken over elk been
Klos aan de tafel voor de leverretractor.( thv li oksel vd patient)
Monitoren 1,2,3
www.barttorensma.nl
8 van 19
Maagsonde 40 ch Kendall
Nok kussen
Algemene opbouw OK
Endo toren met : 2/3 beeldschermen
( 2 beeldschermen aan een zwenkarm op de toren, 1 x uit het plafond)
Zie Foto Endotoren
•
Opname apparatuur Olympus
•
Co 2 kastje : Pressure Max: 18 mmHG Med. Flow 12L/Min.
•
Lichtkast Olympus ( 2 delen )
•
Ultracision instelling : 3/5
•
Diathermie apparaat Erbe:
Drycut
effect 3, max 80
Forced coag effect 3, max 80
Positionering: Zie foto’s
NOK Lordose kussen
zie tekening
Verende beensteunen zie foto
Marlies Bustelift Brede Tape
Tips and tricks
•
Snoeren uitleggen dmv klittenband, diathermiezak goed plakken, Optiekhouder paal vastzetten aan
de linkerkant vd OK tafel ( samen met Anesth.ass/ Omloop) zie foto
•
Optiview trocar over de 30 Graden Endoeye camera , alle trocars kraantjes dicht
•
Actief Instrumenteren en assisteren ( Een stap voor zijn)
•
Reinigen vd Echelon Stapler bij elke vulling wissel, met een Bak Nacl, 10 cc spuit
www.barttorensma.nl
9 van 19
Net opmaak en kostprijsberekening
Volgnr.
Naam
NOK - OBESITAS BASIS NET
Net ID
Sterilisatie methode
Inpakmethode
Afdeling
Extra info
Net opmerkingen
Netdefinitie opmerkingen
Aantal
Artikel
N000006339
134 GR
ONE-STEP 6M
NOK - NL OBESITAS KLINIEK WEST
0
1 INSTRUMENTEN NET 240 X 250 MM.
1
1 MESHEFT NR. 3
2
2 PINCET, CHIR, GROF, 16 CM
3
1 Pincet, Anat. standaard model, 14 cm.
4
2 PINCET, CHIR GILLIES, FIJN.
5
2 ARTERIEKLEM VLGS KOCHER 16CM BH642R
6
2 KLEM, ARTERIE-, CRILE, GEBOGEN, 160 MM
7
2 ART, KLEM, HALST-MOSQUITO, 12 CM CHIR.
8
1 SCHAAR,PREP. ST/ST 18CM,OPGEB.METZENBAUM.
9
1 SCHAAR CHIR.SP/ST. 14.5CM RECHT
R
10
2 NAALDVOERDER, MAYO-HEGAR HM-INLEG L20CM
11
2 NAALDVOERDER MAYO-HEGAR MET HM-INLEG, 16CM
12
2 WONDHAAK, 4 TANDS, SCHERP
13
2 WONDHAAK, GEBOGEN, 63 X 20 X 210 MM.
14
1 KORENTANG GROOS-MAAIER, RECHT MET CREM. L 25CM
15
1 KORENTANG, GEBOGEN
16
2 DOEKKLEM BACKHAUS,13CM LANG
17
1 DIATHERMIESNOER MET MESJE
Aantal artikelen op dit net:
Bestelnummer
Kostprijs
254701
€
BB073R
€
BD559R
€
BD047R
€
BD660R
€
BH642R
€
BH167R
€
BH120R
€
BC606R
€
BC324R
€
BM067R
€
BM065R
€
BT244R
€
BT328R
€
BF058R
€
BF059R
€
BF433R
€
E2100
€
28
Kostprijs Totaal €
Net opmaak en kostprijsberekening
Volgnr.
Naam
NOK - ULTRACISION
Net ID
Sterilisatie methode
Inpakmethode
Afdeling
Extra info
Net opmerkingen
Netdefinitie opmerkingen
Aantal
Artikel
N000006393
134 GR
ONE-STEP 6M
NOK - NL OBESITAS KLINIEK WEST
0
1 INSTRUMENTEN NET 240 X 250 MM.
1
1 HANDSTUK, HARMONIC, ETHICON (ULTRACISION)
2
1 TEST TIP VOOR HARMONIC HANDSTUK
3
1 BLADSLEUTEL (KUNSTSTOF) VOOR HARMONIC HANDSTUK
4
2 ADAPTOR, 5 MM, VOOR HARMONIC HANDSTUK
Aantal artikelen op dit net:
6
Bestelnummer
Kostprijs
254701
€
HP054
€
??
€
??
€
HSA06
€
Kostprijs Totaal €
Pagina 1
www.barttorensma.nl
10 van 19
Net opmaak en kostprijsberekening
Volgnr.
Naam
NOK - OBESITAS BASIS NET
Net ID
Sterilisatie methode
Inpakmethode
Afdeling
Extra info
Net opmerkingen
Netdefinitie opmerkingen
Aantal
Artikel
N000006339
134 GR
ONE-STEP 6M
NOK - NL OBESITAS KLINIEK WEST
0
1 INSTRUMENTEN NET 240 X 250 MM.
1
1 MESHEFT NR. 3
2
2 PINCET, CHIR, GROF, 16 CM
3
1 Pincet, Anat. standaard model, 14 cm.
4
2 PINCET, CHIR GILLIES, FIJN.
5
2 ARTERIEKLEM VLGS KOCHER 16CM BH642R
6
2 KLEM, ARTERIE-, CRILE, GEBOGEN, 160 MM
7
2 ART, KLEM, HALST-MOSQUITO, 12 CM CHIR.
8
1 SCHAAR,PREP. ST/ST 18CM,OPGEB.METZENBAUM.
9
1 SCHAAR CHIR.SP/ST. 14.5CM RECHT
R
10
2 NAALDVOERDER, MAYO-HEGAR HM-INLEG L20CM
11
2 NAALDVOERDER MAYO-HEGAR MET HM-INLEG, 16CM
12
2 WONDHAAK, 4 TANDS, SCHERP
13
2 WONDHAAK, GEBOGEN, 63 X 20 X 210 MM.
14
1 KORENTANG GROOS-MAAIER, RECHT MET CREM. L 25CM
15
1 KORENTANG, GEBOGEN
16
2 DOEKKLEM BACKHAUS,13CM LANG
17
1 DIATHERMIESNOER MET MESJE
Aantal artikelen op dit net:
28
Bestelnummer
Kostprijs
254701
€
BB073R
€
BD559R
€
BD047R
€
BD660R
€
BH642R
€
BH167R
€
BH120R
€
BC606R
€
BC324R
€
BM067R
€
BM065R
€
BT244R
€
BT328R
€
BF058R
€
BF059R
€
BF433R
€
E2100
€
Kostprijs Totaal €
Pagina 1
www.barttorensma.nl
11 van 19
Basisset
bariatrie positionerings kussen
Ultrasiccion
www.barttorensma.nl
12 van 19
basisset klemmen
Olympus endo-eye 30
www.barttorensma.nl
o
13 van 19
Capita Selecta:
Pre- en peroperatieve tips and tricks
22
Gezien de problematiek waar men peroperatief tegenaan kan lopen, is het duidelijk dat een goede
voorbereiding essentieel is. Daarbij is de positionering van groot belang. Een goede positionering kan veel
problemen (moeilijke intubatie, desaturatie, FRC-verlies) voorkomen.
15,19
Het is van belang om de patiënt in antitrendelenburgpositie in beensteunen te plaatsten
16
Dit heeft als
voordeel dat je hierbij FRC-winst behaalt. De FRC-afname is namelijk schrikbarend snel aanwezig,
bijvoorbeeld:
Ø Patiënt die wakker is plat op de rug met normaal gewicht: afname van het FRC met 25 procent.
Ø Patiënt die onder narcose is plat op de rug met normaal gewicht: afname van het FRC tot 35
procent.
Ø Patiënt die obees is en die wakker is plat op de rug: afname van het FRC met 50 procent.
Ø Patiënt die obees is en die onder narcose is plat op de rug: afname van het FRC tot 75 procent.9
De intubatie vindt naast de patiënt plaats. Hierdoor is er meer zicht op de stembanden en is er een kortere
afstand tot de patiënt. Als je achter de tafel staat – zeker bij antitrendelenburgpositie – is het vaak heel lastig
om dicht bij de patiënt te komen en zicht te krijgen op het intubatiegebied. Een nekomtrek van > 60 cm geeft
bij 45 procent van de patiënten een moeilijke intubatie.
18
Fysiologische veranderingen bij (morbide) obese patiënten
Overgewicht en obesitas leiden tot verschillende ernstige gezondheidsproblemen. Een paar
veelvoorkomende problemen zijn: diabetes mellitus type 2, hypertensie, coronarialijden, hartfalen, OSAS
(obstructieveslaapapneusyndroom) en OHS (obesity hypoventilation syndrome) en maligniteiten.
4,5
In deze
capita selecta wordt dieper ingegaan op OSAS en OHS, aangezien deze met name voor de
anesthesieproblemen kunnen geven.
OSAS
6
OSAS komt bij 50-70 procent van de patiënten voor met een BMI > 30 (en bij 2-4 procent van de patiënten
met BMI 20-25). OSAS/OHS in combinatie met een vergrote buikomtrek geeft de meeste moeilijkheden
peroperatief in verband met het verlies van het FRC (functionele residucapaciteit) met daarbij mogelijke
snellere dalingen van de Sp02. Als markingpoint is een middelomtrek van > 102 cm bij mannen en > 80 cm
bij vrouwen als mogelijke gevarenzone te typeren.
Patiënten met OSAS zijn overdag erg vermoeid omdat de apneus alleen optreden in de fases drie en vier
van NREM en REM.
Een normale slaap bestaat uit vier tot zes cycli van NREM en
www.barttorensma.nl
14 van 19
REM (– non – rapid eye movement), waarvan de NREM uit vier fases bestaat. Hoe hoger het nummer in
NREM, des te dieper de slaap. Eerst passeer je de fases van NREM en die gaan over in REM. Dit herhaalt
zich gedurende de nacht. De fase dat het lichaam uitrust is in stage 3-4 NREM en REM. Vanwege de
apneus wordt de patiënt steeds in de uitrustfase wakker. Dit leidt tot vermoeidheid overdag.
AHI meet OSAS
De indexering die kijkt naar de ernst van OSAS heet de AHI (apneu hypopneu index). Dit zijn de hoeveelheid
apneus en/of hypopneus per uur.
Ø
hypopneu is een apneu die korter is dan 10 sec of een Sp02 daling geeft van 3-4 procent).
Ø
AHI 5-15 x per uur is lichte OSAS (slaperigheid bij weinig aandacht zoals tv kijken),
Ø
15-30 x per uur is matige OSAS (slaperigheid bij nodige aandacht zoals een vergadering)
Ø
30 of > x per uur is ernstige OSAS (slaperigheid bij veel aandacht zoals autorijden).
Het beleid in de Nederlandse Obesitas Kliniek is dat patiënten die ingesteld zijn op CPAP met een AHI < 30
postoperatief naar de afdeling gaan. Alle AHI > 30 gaan postoperatief voor 24 uur observatie naar de ICU.
OSAS wordt in stand gehouden door het effect van de apneu in combinatie met hyperglykemie. De patiënt
komt in een vicieuze cirkel terecht waarbij deze na iedere apneu wakker schrikt. Tijdens deze fase vindt er
een sympathicomimetische reactie plaatst door het vrijkomen van adrenaline die op haar beurt acuut glucose
vrijmaakt. De patiënt valt daarna echter weer in slaap en het lichaam doet niets met de vrijgekomen glucose.
Deze wordt daardoor weer opgeslagen in het vet, wat weer in het nadeel werkt van de patiënt. Om deze
vicieuze cirkel te doorbreken, zijn er twee mogelijkheden, namelijk afvallen – waardoor OSAS zal verdwijnen
– of het gebruik van CPAP om de apneus op te vangen.
13,14
Aangezien OSAS een groot probleem voor de gezondheid is en ook op het sociaal vlak een probleem kan
zijn, is het van belang hiervan af te komen. Uit de resultaten van bariatrische ingrepen (gastric bypass en
sleeve) zien we dat 75 procent van het overgewicht verdwijnt door de ingreep, DM type II geneest bij 80
procent van de patiënten en comorbiditeiten zoals hypertensie (70 procent reductie) en OSAS/OHS
verdwijnen. Hiermee is vast te stellen dat afvallen op welke manier dan ook significante verbeteringen geeft
voor de gezondheid van de patiënt.
7,8
Aangezien niet iedere patiënt gescreend wordt op OSAS, is het van belang te weten dat het dus wel
aanwezig kan zijn.
Vooral in de postoperatieve periode in combinatie met opiaten is het belangrijk de apneus goed te monitoren.
OHS
OHS staat ook wel bekend als het pickwicksyndroom. Dit is afkomstig uit de pickwick papers van Charles
Dickens (uitgebracht in 1836) waarin Dickens een personage beschreef die Bourgondisch leefde en obees
was. Deze persoon had veel last van vermoeidheid overdag en ook van de ademhaling.
10
Kenmerkend voor OHS is dat de patiënten te maken hebben met hypoventilatie met hypercapnie (Pa CO2
>45 mmHg) en hypoxemie. Een probleem dat de patiënten fysiologisch ondervinden, is dat het
www.barttorensma.nl
15 van 19
beschermingsmechanisme van de ademhaling met OHS verloren gaat. Dit kan postoperatief weer voor
problemen zorgen. In eerste instantie is de prikkel tot ademhalen (CO2) verminderd of zelfs afwezig door het
leven met hypercapnie. Daarbij is de hypoxic drive niet meer voldoende actief omdat de patiënt gewend is
aan lage zuurstofspanning in het bloed. In een later stadium van OHS ontwikkelen zich pulmonale
hypertensie en rechterventrikelfalen. Kenmerken voor een patiënt met OHS is slaperigheid, enkeloedeem en
dyspnée d’effort.
11,12
Epidemiologische bevindingen
De mens wordt dikker, we kunnen er niet meer om heen….
Ø Van de Nederlanders heeft 47 procent overgewicht, van wie 15 procent obees is of meer.
Ø Bij mannen komt het meer voor dan bij vrouwen: 61 procent van de mannen heeft overgewicht (10
procent obees of >) en 39 procent van de vrouwen (9 procent obees of >).
Ø In Nederland is 1 op de 10 volwassenen (20-60 jaar) morbide obees.
Ø In de meeste Europese landen heeft meer dan de helft van de volwassenen overgewicht.
Ø De prevalentie obesitas bij Europese kinderen is verdrievoudigd sinds de jaren tachtig en zal bij de
volwassenen de komende 20 jaar met 50 procent toenemen.
Ø In de USA vallen er door obesitas jaarlijks zo’n 300.000 doden en kost het de Amerikaanse staat 200
biljoen dollar om obesitas en alle co-morbiditeiten te behandelen. Dat is zo’n 20 procent van de
totale financiële zorgpot.
2
Zware botten bestaan niet, botten wegen maximaal 5 à 7 kg.
Obesitas wordt op verschillende manieren bepaald. De eerste, nog meest gebruikte, manier is via de bodymass index (BMI) Hierbij wordt het gewicht in kilogram gedeeld door het kwadraat van de lengte in meters.
2
De uitslag is de BMI in kg/m Hiermee kun je een patiënt in een gewichtscategorie indelen: van ondergewicht
tot en met hyperobesitas (zie kader 1).
2
BMI (kg/m )
Ø < 20
ondergewicht
Ø 20-25
normaal gewicht
Ø 25-30
overgewicht
Ø 30-35
obesitas
Ø 35-50
morbide obesitas
Ø 50-70
superobesitas
Ø > 70
hyperobesitas*
www.barttorensma.nl
16 van 19
* De prevalentie van (extreem) obese mensen is de afgelopen jaren zo toegenomen, dat een extra
1
gewichtscategorie – hyperobesitas – in het leven is geroepen om de lading te dekken. Een hyperobese
patiënt is bijvoorbeeld iemand van 1.70 meter die 210 kg weegt. Deze patiënt heeft een BMI van 72.
Einde kader 1
Een andere maat waar men tegenwoordig steeds vaker gebruik van maakt, is de buikomvang. De
buikomvang geeft een goede indicatie van de hoeveelheid abdominaal vet en het totale lichaamsvet. Een
buikomvang van minder dan 80 cm bij vrouwen of 94 cm bij mannen wordt beschouwd als normaal. Bij een
omtrek van 88 cm of meer voor vrouwen of 102 cm of meer voor mannen is er sprake van abdominale
obesitas. Abdominale obesitas blijkt een belangrijke risicofactor te zijn voor het ontwikkelen van diabetes
mellitus II en hart- en vaatziekten (bron: CBO.nl).
Oorzaken obesitas
De voornaamste oorzaak van toegenomen gewicht is nutritioneel (95 procent). Overige oorzaken zijn
medisch of therapeutisch (endocrien, geneesmiddelen, metabole stoornis, erfelijkheid). Ook het milieu
(cultuur, omgeving en financieel) kan een reden voor overgewicht vormen. Financiële invloed zie je
bijvoorbeeld goed terug bij kinderen in de hogere klasse van de samenleving. Deze hebben de eerste drie
levensjaren een relatief overgewicht omdat de ouders goede babyvoeding kunnen aanschaffen. Bij de lagere
klasse van de samenleving is juist een ondergewicht zichtbaar door onder andere een verminderd budget.
Na het derde levensjaar is er een ommekeer zichtbaar. De lagere klasse gaat veelal over op ongezonder
voedsel waarbij een significante gewichtstoename zichtbaar is. In de hogere klasse zie je een afname in
gewicht door het kunnen aanschaffen van gezond en verstandig voedsel en bijvoorbeeld door het sporten
van kinderen.
In het psychologische profiel is zichtbaar dat 40 procent van de obese vrouwen in haar jeugd seksueel
misbruik heeft meegemaakt. De ontstane angst wordt weggenomen door te gaan eten om minder
aantrekkelijk te worden om zo het misbruik te laten verdwijnen. Dit is een groot probleem dat dus na
(chirurgisch) afvallen mogelijk kan terugkomen en ook extra aandacht vergt. Door middel van een voor- (3
maanden) en natraject (6 tot 18 maanden) samen met een life coach, psycholoog en diëtiste in bijvoorbeeld
de Nederlandse obesitaskliniek kan hier extra aandacht aan besteed worden.
2,3
Effecten van te veel eten
Ø Vetweefsel bestaat uit 20 procent water
Ø 1 gram vet bevat 9 kcal/g
Ø 1 kg vetweefsel = 88g vet = 7200 kcal
Ø 5 kg vetweefsel = 36.000 kcal/365 dagen = 98 kcal/dag
Dus als je 98 kcal/dag extra eet, bovenop de richtlijn van 2000 kcal voor vrouwen en 2500 kcal voor mannen
per dag, leidt dat tot 5 kg gewichtstoename per jaar.
Om een idee te geven hoe snel je aan die 98 kcal komt:
Ø 1 handje Lays chips light = 27.5 g = 128 kcal, zak = 170 g
www.barttorensma.nl
17 van 19
Ø 1 frikandel = 70 g = 185 kcal
Ø 1 kroket = 70 g = 147 kcal
Ø 1 sultana = 56 kcal, maar zijn per drie verpakt = 168 kcal (de reden om er ze nu per twee te
verpakken)
Ø 1 plak kaas = 32 g = 126 kcal
Ø 1 ei = 78 kcal
1 mini Mars/Twix/Snickers = 96 kcal.
Literatuur
1. Lebuffe, G., Andrieu, G., Wierre, F., Gorski, C., Sanders, V., Chalons, N., Vallet, B.
Anesthesia in the obese. Journal of Visceral Surgery (2010) 147S, e11—e19.
2. Interne cijfers Nederlandse Obesitas Kliniek en http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/themas/gezondheidwelzijn/publicaties/artikelen/archief/2011/2011-3514-wm.htm.
3. Marmuse, J.P., Parenti, L.R. Gastric bypass. Principles, complications, and results. Journal of Visceral Surgery (2010) 147S,
e31—e37.
4. Despres, J.P., et al. Abdominal obesity and the metabolic syndrome: contribution to global cardiometabolic risk. Arterioscler
Tromb Vasc Biol (2009);28:1039-49
5. Peeters. A., et al. Obesity in adulthood and its consequences for life expectancy: a life-table analysis. Ann Intern med 2003;
138:24-32
6. Haines, K.L., et al. Objective evidence that bariatric surgery improves obesity-related obstructive sleep apnea. Surgery Haines
et al 355 Volume 141, Number 3
7. McClean, K.M., et al. Obesity and the lung: 1 epidemiology. Thorax 2008;63:649-54
8. Davis, G., et al. Pulmonary considerations in obesity and the bariatric surgical patient. Med Clin N am 2007; 91:433-42
9. Jones, R.L., et al. The effects of body mass index on lung volumes. Chest N am 2005;23: 421-9
10.
Kuchta, K.F., Pathophysiologic changes of obesity. Anesthesiol Clin N Am 2005; 23:421-9
11.
Crummy, F., et al. Obesity and the lung: 2 obesity and the sleep-disordered breathing. Thorax 2008; 63: 738-46
12.
Mokhlesie, B., et al. Recent advances in obesity hypoventilation syndrome. Chest 2007; 132: 1322-36
13.
Benumof, J.L., Obesity, sleep apneu, the airway and anesthesia. Curr opin Anaesthesiol 2004; 17: 21-30
14.
Gross, J.P., et al. Practice guidelines for the perioperative managment of patients with obstructive sleep apnea.
Anesthesiology 2006; 104: 1081-93
15.
16.
Vilke, G.M., et al. Spirometry in normal subject in sitting, prone, and supine positions, Resp care 2000; 45: 407-10
Perilli, V., et al, The effect of the reverse Trendelenburg position on respiratory mechanics and blood gases in
morbidly obese patients during bariatric surgery. Anest Analg 2009; 91: 1520-5
17.
Collins, J.S., et al, Laryngoscopie and morbid obesity: a comparison of the sniff and rampes positions. Obes Surg
2004; 14: 1171-5
18.
Brodsky, J.B., et al, Anesthetic considerations for bariatric surgery: proper positioning is important for laryngosopie.
Anesth Analg 2003; 96: 1841-2
19.
20.
21.
22.
Wong, A.B., et al, Positioning of obese patients in out-of-operating room locations. Anesth analg 2007;104: 1306
Han, P.Y., et al, Dosing in obesity: a simple solution to a big problem. Clin Pharmacol Ther 2007; 82: 505-8
Lemmens, H.J., et al, The dose of succinylcholine in morbid obesity. Anesth Analg 2006; 16: 438-42
Alvarez, H., et al, Morbid Obesity peri operative management, Cambridge, Cambridge university press 2010 p.124
www.barttorensma.nl
18 van 19
www.barttorensma.nl
19 van 19