Transcript "Normen en Waarden" een update

Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
“Normen en waarden”
een update!
‘Normen en Waarden’… 2014
Programma!
•
Stand van zaken EN 1090
▫ CPR en FPC
▫ Bottle necks o.a.
 Snijden en boren
 Richten
 Hechten
 Lasmethodekwalificatie
 Uitvoeringsklassen
•
Laspersoneel
▫ EN-ISO 9606-1 Lasserskwalificatie
▫ EN-ISO 14732 Machine lasserskwalificatie
▫ EN-ISO 14731 Lascoordinatie
•
•
•
Lasmethodekwalificatie, nieuwe norm!
Ontwikkelingen in EWF/IIW-IAB.
Discussie….
Download presentatie op:
http://www.bodtwelding.nl/download/EN1090-2lassen-13-LGZ.pdf
2
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
1
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
CPD en CPR…???
“Construction Products Directive” en
“Construction Products Regulation”….
(“Bouwproduktenrichtlijn“ en “Bouwproduktenverordening“)
•
•
De CPD (89/106/EEC) is op 9 maart 2011 door CPR (305/2011)
vervangen.
De CPR concentreert zich op de positie van de aangemelde instanties
(Notified Body, NB) en TBI (Technische BeoordelingsInstantie, TAB).
•
Het doel van CPD/CPR is om betrouwbare informatie te verstrekken
over bouwproducten met betrekking tot hun prestaties.
•
Dit wordt bereikt door middel van een "gemeenschappelijke technische taal" en biedt
gestandaardiseerde evaluatiemethoden voor de uitvoering van de bouw.
3
CPR
Doelstelling
Deze verordening is van toepassing op voor de bouw
bestemde producten, voor zover de fundamentele
voorschriften voor bouwwerken, daarmee in verband
staan.
In deze verordening wordt onder „voor de bouw bestemde
producten” verstaan producten die worden vervaardigd om
blijvend deel uit te maken van bouwwerken, waaronder
zowel gebouwen als kunstwerken zijn begrepen.
4
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
2
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
Toepassing van EN 1090 wettelijk verplicht?!!
5
CPR
Wat is wat?
1. „Bouwproduct”: elk product of kit dat wordt vervaardigd
en in de handel wordt gebracht om blijvend te worden
verwerkt in bouwwerken of delen ervan, en waarvan de
prestaties gevolgen hebben voor de prestaties van het
bouwwerk met betrekking tot de fundamentele eisen
voor bouwwerken;
2. „Kit”: een bouwproduct dat door één fabrikant in de
handel wordt gebracht met ten minste twee
afzonderlijke componenten die gecombineerd moeten
worden om in het bouwwerk te worden verwerkt;
3. „Bouwwerken”: bouwkundige en civieltechnische
werken;
6
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
3
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
CPR
FUNDAMENTELE EISEN VOOR BOUWWERKEN
Het bouwwerk als geheel en ook de afzonderlijke delen ervan moeten
geschikt zijn voor het beoogde gebruik, in het bijzonder rekening gehouden
met de gezondheid en de veiligheid van de personen die er tijdens de hele
levenscyclus van het bouwwerk bij betrokken zijn. Bij normaal onderhoud
moeten bouwwerken gedurende een economisch redelijke levensduur aan
onderhavige fundamentele eisen voor bouwwerken voldoen.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Mechanische weerstand en stabiliteit
Brandveiligheid
Hygiëne, gezondheid en milieu
Veiligheid en toegankelijkheid bij gebruik
Bescherming tegen geluidshinder
Energiebesparing en warmtebehoud
Duurzaam gebruik van natuurlijke hulpbronnen
7
CPR
Hoe fundamentele eisen definiëren?
De link tussen “bouwproducten” en “fundamentele eisen”
wordt gegeven door:
• „Essentiële kenmerken”: kenmerken van het
bouwproduct die verband houden met de
fundamentele eisen voor bouwwerken;
En wordt gedefinieerd als:
• „Prestaties van een bouwproduct”: de prestaties met
betrekking tot de essentiële kenmerken, uitgedrukt in
niveau of klasse of op beschrijvende wijze;
8
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
4
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
CPR
De geharmoniseerde norm
Tot slot, het verband tussen de bouw bestemde producten,
met hun essentiële kenmerk, en de werken, met hun
fundamentele eisen, kan worden "uitsluitend" bereikt door
de conformiteit van het product met een Europese
"geharmoniseerde technische specificatie (meestal de
geharmoniseerde norm)"
De essentiële kenmerken van bouwproducten worden
vastgelegd en opgenomen in de geharmoniseerde
technische specificaties (normen), alsook de criteria die
moeten worden gebruikt voor de fabricage van de
producten zelf en het beginsel voor de
conformiteitsbeoordeling
9
CPR
EN 1090 -1 Geharmoniseerd !
http://ec.europa.eu/enterprise/newapproach/nando/index.cfm?fuseaction=cp.hs&cpr=Y
•
EN 1090-1 refereert op veel plaatsen aan EN 1090-2 en 1090-3!
10
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
5
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
Certificatieinstelling (NoBo)
1. Onderzoek naar de fabrieksproductiebeheersing zoals
geschreven in het handboek.
2. Eerste inspectie van de fabriek en van de praktische
uitvoering en documentatie van de FPC volgens een
checklist van de NoBo.
3. Evaluatie van de conformiteit van de FPC met de eisen
van EN 1090-1.
4. Certificering van de Fabrieksproductiebeheersing door
de afgifte van een certificaat.
5. Permanente bewaking van FPC.
6. EN 1090-1 Nederlandse NoBo's voor CPR (20-5-2014):
http://ec.europa.eu/enterprise/newapproach/nando/index.cfm?fuseaction=cp.nb_hs&sort=country&hs_id=144404:
NB 0620 KIWA Nederland B.V..
NB 0958 SGS INTRON CERTIFICATIE B.V.
NB 0960 SKG
NB 1231 TÜV NEDERLAND QA B.V.
NB 2388 Det Norske Veritas Certification BV
11
CPR
Type product
De aard van het product "Structurele metalen, materiaal
en toebehoren" omvat:
•
•
•
•
Basismaterialen (platen en profielen)
Lastoevoegmaterialen
Structurele metalen onderdelen
Structurele connectoren (bouten, moeren, etc.).
De geharmoniseerde norm voor de structurele metalen
onderdelen is de EN 1090-1!
12
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
6
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
EN 1090-1
Essentiële kenmerken






Eisen
Basisproducten
Toleranties op afmetingen en vorm
Lasbaarheid
Breuktaaiheid
Constructieve kenmerken:
Draagvermogen
Vermoeingssterkte
Brandwerendheid
Vervormingen in bruikbaarheidsgrenstoestand




Reactie bij brand
Gevaarlijke stoffen
Weerstand tegen stootbelasting
Duurzaamheid
13
Taakverdeling (Fabrikant en NoBo)
Taken
Taken onder
verantwoordelijkheid van de
fabrikant
Inhoud van de taak
Aanvangstypebeproeving
Van toepassing zijnde
parameters die verband houden
met de prestatie kenmerken
van tabel ZA.1
Fabrieksproductiebeheersing (FPC)
Van toepassing zijnde
parameters die verband houden
met de prestatiekenmerken van
tabel ZA.1
Nemen van proefstukken, beproeving en keuring Van toepassing zijnde
in de fabriek
kenmerken van tabel ZA.1
Taken voor de
geaccrediteerde
Certificeren van FPC
instelling
door een
geaccrediteerde
instelling op basis van:
Aanvangs- keuring
van fabriek en van
FPC
Van toepassing zijnde
parameters die verband houden
met de kenmerken van tabel
ZA.1
Continu toezicht,
beoordeling en goedkeuring van FPC
Van toepassing zijnde
parameters die verband houden
met de kenmerken van tabel
ZA.1
14
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
7
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
EN 1090-1
Fabrieksproductiebeheersing (FPC)
De fabrikant moet een fabrieksproductiebeheersing-systeem (FPC)
opzetten, documenteren en onderhouden om te waarborgen dat de op
de markt gebrachte producten voldoen aan de verklaarde
prestatiekenmerken.
Beschrijving in Bijlage B van de EN 1090-1, met nadere toelichting
over:
• Personeel,
• Gereedschappen en machines,
• Proces van constructief ontwerpen,
• Basisproducten gebruikt in de fabrikage
• Onderdelen specificatie
• Productbeoordeling
• Niet-conforme producten
15
Permanente bewaking – Intervallen (1)
16
B.4.1 Algemeen
De eerste controle moet één jaar na de eerste beoordeling
worden uitgevoerd.
De hoeveelheid inspecties kan worden verminderd zolang
geen van de volgende situaties zich voordoet:
 Hernieuwing of wijziging van de relevante instellingen;
 Veranderen van lascoördinator;
 Introductie van nieuwe lastechnieken, ...;
 Introductie van nieuwe en relevante voorzieningen.
(Zie tabel volgende sheet)
16
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
8
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
Permanente bewaking – Intervallen (2)
Tabel 8.3 - intervallen van routinetoezicht
Uitvoeringsklasse
EXC1 en EXC2
EXC3 en EXC4
intervallen tussen keuringen van de FPC
van de fabrikant na de ITT (Jaren)
1-2-3-3
1-1-2-3-3
17
De EN 1090-2
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
9
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
Lastechnische opzet van EN 1090-2
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Algemeen
Lasplan
Acceptabele lasprocessen
Kwalificatie van lasmethoden
Kwalificatie van lassers en lasoperators
Lascoördinatie
Voorbewerking en uitvoering van lassen
Acceptatie criteria
Lassen van roestvast staal
Verplichte aanvullende informatie
Keuzemogelijkheden
Richten
Toelaatbare lastoevoegmaterialen
19
EN 1090-2 Bottle necks
Meest gehoorde problemen
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Lascoordinatie (later)
Snijden
Richten
Hechten
Executie klasse
Hoe te handelen met nieuwe versie normen
(later)
20
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
10
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
EN 1090-2 Bottle necks
Snijden - boren
Er moeten vier proefstukken zijn geproduceerd van het
basisproduct dat met het proces moet zijn gesneden:
1. een rechte snede van het dikste basisproduct;
2. een rechte snede van het dunste basisproduct;
3. een scherpe hoek van een representatieve dikte;
4. een boog van een representatieve dikte.
Op de beide rechte proefstukken moeten metingen zijn
gedaan over tenminste 200 mm lengte en op de eisen van
de vereiste kwaliteitsklasse zijn gecontroleerd.
Hoe….?
21
EN 1090-2 Bottle necks
Snijden – boren (2)
Tabel 10 – Toegestane maximale waarden
voor de hardheid (HV 10)
Productnorm
Staalsoort
Waarde voor hardheid
S235 tot S460
380
EN 10025-2 tot en met -5
EN 10210-1, EN 10219-1
EN 10149-2 en EN 10149-3
S260 tot S700
EN 10025-6
S460 tot S690
450
NOOT
Deze waarden zijn in overeenstemming met EN ISO 15614-1,
geldend voor staalsoorten als opgesomd in ISO/TR 20172.
22
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
11
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
EN 1090-2 Bottle necks
Richten met de brander
•
•
Bij richten met de brander, moet de maximale
staaltemperatuur en de afkoelingsprocedure beheerst
worden.
Voor EXC3 en EXC4 moet methodebeschrijving
worden gemaakt. Deze moet op zijn minst omvatten:
▫
▫
▫
▫
maximale staaltemperatuur en afkoelingsmethode;
methode van verwarmen;
methode gebruikt voor temperatuurmetingen;
resultaten van beproevingen uitgevoerd voor goedkeuring van
methode;
▫ aanduiding van personeel dat bevoegd is om methode toe te
passen.
23
EN 1090-2 Bottle necks
Hechtlassen
•
•
•
•
Bij EXC2, EXC3 en EXC4: gekwalificeerde
lasmethode verplicht.
Alle hechtlassen die niet worden opgenomen in
uiteindelijke las moeten verwijderd worden.
Hechtlassen die in uiteindelijke las zullen worden
opgenomen moeten geschikte vorm hebben en worden
gelegd door gekwalificeerd lassers.
Hechtlassen moeten vrij zijn van lasfouten en moeten
vóór het uiteindelijke lassen zorgvuldig worden
gereinigd. Gescheurde hechtlassen moeten worden
verwijderd.
24
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
12
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
EN 1090-2 Bottle necks
Tabel 12- Methoden van kwalificeren van lasmethoden
voor de processen 111, 114, 12, 13, en 14
Methode van kwalificeren
Lasmethodebeproeving
Lasproef voor aanvang van de
productie
EXC2
EXC3
EXC4
EN ISO 15614-1
X
X
X
EN ISO 15613
X
Standaardlasmethode
EN ISO 15612
Opgedane laservaring
EN ISO 15611
Beproefde
lastoevoegmaterialen
EN ISO 15610
X
-
X
X
X
a
-
-
X
b
-
-
Toegestaan
Niet toegestaan
a
Alleen voor materialen ≤ S 355 en alleen voor handlassen of gedeeltelijk gemechaniseerd lassen.
b
Alleen voor materialen ≤ S 275 en alleen voor handlassen of gedeeltelijk gemechaniseerd lassen.
De lassser moet zijn gekwalificeerd volgens EN-ISO 9606.
Dat kan dus een héle andere WPS zijn!!!!
Lascoordinator: neem je verantwoordelijkheid!
© Henk Bodt, 2014
25
EN 1090-2 Bottle necks
Geldigheid lasmethodekwalificaties
Standaard is lasmethodekwalificatie onbeperkt geldig, maarrrrr…..
Beperkingen in de EN 1090!!
Deze eist extra beproevingen voor lasprocessen die NIET in “gebruik” zijn:
a)
van één tot drie jaar:
productie lasproef voor staalsoorten > S355.
Onderzoek: visuele keuring, radiografische of ultrasone keuring (behalve hoeklassen),
magnetisch of penetrant onderzoek, macro beoordeling en hardheidsmeting.
b)
voor periode meer dan drie jaar:
1)
macro, van productieproef moet worden gekeurd voor
staalsoorten ≤ S355,
of
2)
© Henk Bodt, 2014
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
moeten nieuwe methodebeproevingen worden uitgevoerd voor
staalsoorten > S355.
26
13
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
EN 1090-2 Bottle necks
Uitvoeringsklassen (EXC’s)
•
•
EXC1 t/m EXC4 (eenvoudig ►kritisch)
Wordt bepaald door:
 Gevolgklassen (Consequence Class, CC)
 Productiecategorieën (Production Category,
PC)
 Gebruikscategorieën (Service Category, SC)
(Nu in EN 1090-2 Bijlage B, binnenkort beschreven in EN 1993-1)
Gevolg
Gebruik
Productie
Eenv.
Laag
Stat.
Dyn.
Gemiddeld
Stat.
Dyn.
Hoog
Stat.
Dyn.
EXC1 EXC2 EXC2 EXC3 EXC3 EXC3
Moeilijk EXC2 EXC2 EXC2 EXC3 EXC3 EXC4
Beslissing: (meestal) Contract!!
27
LDR ‘Normen en Waarden’… 2013
Programma!
 Stand van zaken EN 1090
 CPR en FPC
 Bottle necks o.a.
 Snijden en boren
 Richten
 Hechten
 Uitvoeringsklassen
•
Laspersoneel
▫ EN-ISO 9606-1 Lasserskwalificatie
▫ EN-ISO 14732 Machine lasserskwalificatie
▫ EN-ISO 14731 Lascoordinatie
•
•
•
Lasmethodekwalificatie, nieuwe norm!
Ontwikkelingen in EWF/IIW-IAB.
Discussie….
Download presentatie op:
http://www.bodtwelding.nl/download/EN1090-2lassen-13-LGZ.pdf
28
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
14
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
LASPERSONEEL
EN-ISO 9606-1 (1)
• Lasser moeten worden gekwalificeerd volgens
EN 287-1
nú dus de EN-ISO 9606-1,
lasoperators volgens EN 1418,
nú dus de EN-ISO 14732!
• En toen….?
30
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
15
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
EN-ISO 9606-1 (2)
EN ISO:
• EN 287-1: 2011 Deel 1: Staal
• EN-ISO
ISO 9606-1:
2012
DeelDeel
1: Staal
9606-1:
2013
1: Staal
• EN-ISO 9606-2: 2005 Deel 2: Aluminium
• EN-ISO 9606-3: 1999 Deel 3: Koper (oude 287 vorm)
• EN-ISO 9606-4: 1999 Deel 4: Nikkel (oude 287 vorm)
• EN-ISO 9606-5: 2000 Deel 5: Ti & Zr (oude 287 vorm)
• EN 1418:1998: Operators
• EN-ISO 14732: 2013 Operators
ASME:
• Section IX
AWS:
• Dx.x (bv. D1.1)
31
EN-ISO 9606-1 (3)
EN-ISO 9606-1
•
Lasserskwalificatie
•
Grote veranderingen t.o.v. de oude EN 287-1:
1. Basismateriaal is lastoevoegmateriaal!
2. Materiaaloverdracht is belangrijke
variabele!
3. Regels voor verlenging zijn ruimer!
32
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
16
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
EN-ISO 9606-1 (4)
Lasprocessen
Wijzigingen in toe te passen lasprocessen
(nieuwe EN-ISO 4063:2009)
▫ 135 kwalificeert voor 138 en vice versa
▫ 142 kwalificeert alleen voor 142….
▫ Kortsluitboog MAG kwalificeert voor ALLE MAGmateriaal overdrachtsvormen.
▫ Globulair-, sproei- en pulslassen kwalificeren NIET
voor kortsluitboog MAG lassen!
33
EN-ISO 9606-1 (5)
Kortsluitboog…..??
34
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
17
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
EN/ISO 9606-1 (6)
EWF Zienswijze:
Essentiele parameters en geldigheidsgebied
• Hoe bepaal ik of ik in het kortsluitboog gebied aan het
lassen ben?
• Een zuiver kortsluitboogregime wordt bereikt als
men last met een spanningbron bij een lage
ingestelde boogspanning en draadsnelheid waarbij
tijdens het lassen kortstondige kortsluitingen en
doven van de boog optreden.
•
In veel moderne stroombronnen is geen sprake van
een zuivere kortsluitboog, maar van een
zogenaamde “gemodificeerde kortsluitboog”.
Bijvoorbeeld CMT, Cold-Arc, Cold Weld, STT, Speedpulse, PCS,
forceArc, Rapid Weld, SpeedArc, DeepARC, enz..
35
EN-ISO 9606-1 (7)
Geldigheidsgebied FM-nummers
Groep
Toevoegmateriaal voor
het lassen van
Voorbeelden van toepasbare
ISO normen ([xx] verwijst naar de
bibliografie in de norm)
2560, ISO 14341,[8]
Voorbeelden van toepasbare
AWS normen
FM2
Ongelegeerde en
ISO
fijnkorrelige staalsoorten ISO 636,[1] ISO 14171,[6]
ISO 17632[14]
Hoge sterkte staalsoorten ISO 18275,[21] ISO 16834,[13]
ISO 26304,[25] ISO 18276[22]
FM3
Kruipbestendige
staalsoorten Cr < 3,75 %
ISO 3580,[3] ISO 21952,[23]
ISO 24598,[24] ISO 17634[16]
AWS A5.5, AWS A5.28,
AWS A5.28, AWS A5.23,
AWS A5.29
AWS A5.5, AWS A5.28,
AWS A5.23, AWS 5.29
Kruipbestendige
staalsoorten
3,75 ≤ Cr ≤ 12 %
Roestvaste en hittevaste
staalsoorten
Nikkel en nikkel
legeringen
ISO 3580,[3] ISO 21952,[23]
ISO 24598,[24] ISO 17634[16]
AWS A5.5, AWS A5.28,
AWS A5.23, AWS 5.29
ISO 3581,[4] ISO 14343,[9]
ISO 17633[15]
ISO 14172,[7] ISO 18274[20]
AWS A5.4, AWS A5.9, AWS A5.22
FM1
FM4
FM5
FM6
AWS A5.1, AWS A5.18,
AWS A5.17, A5.20
AWS A5.11, AWS A5.14
36
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
18
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
EN-ISO 9606-1 (8)
Geldigheidsgebied FM-nummers
Lastoevoegmateriaal
gebruikt in
de proeflas
Geldigheidsgebied
FM1
FM2
FM3
FM4
FM5
FM6
X
X
X
X
-
X
X
X
X
-
X
X
-
X
-
X
X
X
FM1
FM2
FM3
FM4
FM5
FM6
2/3
37
EN-ISO 9606-1 (9)
Symbolen voor proefstukken & lastoevoegmaterialen
Coating type
Gedetailleerde informatie
03 Rutiel basische bekleding
Titaandioxide, calciumcarbonaat
10 Cellulose bekleding
Cellulose, natrium
11 Cellulose bekleding
12 Rutiel bekleding
Hoog cellulose, kalium
Hoog titaandioxide, natrium
13 Rutiel bekleding
Hoog titaandioxide, kalium
14 Rutiel + ijzerpoeder bekleding
IJzer poeder, titaandioxide
15 Basische bekleding
Laag waterstof, natrium
16 Basische bekledingSymbolen voor proefstukken
Laag waterstof,
kalium
& lastoevoegmaterialen
18 Basische + ijzerpoeder bekleding
Laag waterstof, kalium, ijzerpoeder
19 Limoniet bekleding
IJzeroxide, titaandioxide, kalium
20 IJzeroxide bekleding
Hoog ijzeroxide
24 Rutiel + ijzerpoeder bekleding
IJzer poeder, titaandioxide
27 IJzeroxide + ijzerpoeder bekleding
Hoog ijzeroxide, ijzerpoeder
28 Basische + ijzerpoeder bekleding
Laag waterstof, kalium, ijzerpoeder
45 Basische bekleding
Elektroden voor neergaand lassen van pijpleidingen
48 Basische bekleding
Laag waterstof, kalium, ijzerpoeder
38
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
19
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
EN-ISO 9606-1 (10)
Lasposities (EN-ISO 6947:2011-05)
•
Verschil tussen lasposities (gepositioneerd in de
ruimte) en hoofd-lasposities (= testposities)!
39
EN-ISO 9606-1 (11)
Lasposities (EN-ISO 6947)
Strikte scheiding tussen lasposities voor stompe lassen
en lasposities voor hoeklassen:
40
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
20
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
EN-ISO 9606-1 (12)
Essentiele parameters en geldigheidsgebied
Type las
• Alternatief, gecombineerd proefstuk voor hoeklas
(Annex C), waarin een gedeelte als hoeklas en een
gedeelte als stompe verbinding kan worden gelast en
in één kan worden beproefd.
Echter pas op géén doorlassing mogelijk.
• Geldigheidsgebied van de stompe lasverbinding!
De toepassing van deze optie MOET speciaal op het
certificaat worden aangegeven.
41
EN-ISO 9606-1 (13)
Testmethode
Visueel
onderzoek
volgens EN 970
Verplicht
Verplicht
Verplicht
abd
Buigproeven
volgens EN 910
Verplicht
abf
Breekproeven
volgens EN 1320
Verplicht
abf
c.
d.
e.
f.
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
Hoeklas en
knooppunt
Radiografisch
onderzoek
volgens EN 1435
a.
b.
© Henk Bodt, 2014
Stompe
verbinding
(in plaat of
pijp)
Niet verplicht
Niet van
toepassing
Verplicht
ce
Radiografie OF buigproeven OF breekproeven is vereist.
Bij radiografie moeten voor sommige processen aanvullende
proeven worden uitgevoerd
Breekproeven mogen worden vervangen door 2 macro’s
Radiografie mag in sommige gevallen worden vervangen
door ultrasoon onderzoek
Breekproeven op pijp mogen worden vervangen door
radiografie
Bij kleinere pijpen mogen zowel de breek- als de buigproef
worden vervangen door een gekerfde trekproef van het hele
proefstuk.
42
21
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
EN-ISO 9606-1 (14)
•
Pas op: proefplaat afmetingen zijn veranderd!
▫ Stompe naad: korter (200 mm was 300 mm)
▫ Hoeklas: langer (200 mm was 150 mm)
•
•
Was: één stop-start én één in de sluitlaag!
Wordt: bij meer dan een lasproces: tenminste één stopstart voor ieder toegepast lasproces.
Pas op: een overgang van massieve of metaal gevulde
draad naar poeder gevulde draad is een proces-wissel!
Wachttijd tussen stop en start: zolang het materiaal
nodig heeft om te stollen.
Praktische tip: laat de lasser een krijtlijntje trekken daar waar hij is gestopt. In
deze tijd heeft het lasmateriaal kunnen stollen. Vervolgens last hij verder.
43
EN-ISO 9606-1 (15)
Grote verschillen bij geldigheidstermijn!
Begin geldigheid op de datum van proeflassen!
Verlengen:
Drie methoden, vooraf aangeven welke te gebruiken!
1. Telkens na drie jaar opnieuw kwalificeren.
2. Telkens na twee jaar onderzoek twee productielassen
uit laatste periode van zes maanden: RT, UT of DO.
3. Onbeperkt geldig als:
▫ Werkzaam bij zelfde werkgever
▫ Onder een kwaliteitssysteem conform
EN-ISO 3834-2, of -3 (aantoonbaar).
▫ Lasser maakt lassen van acceptabele kwaliteit.
Dus…. verantwoordelijkheid van de werkgever!!
44
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
22
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
Het NIEUWE certificaat!
Garandeert het
ACTUELE
kennen en
kunnen!
45
© Henk Bodt, 2014
EN-ISO 9606-1 (17)
Resumé nieuwe (EN-)ISO 9606-1
•
•
Wereld van de LK’s gaat op zijn kop!
De wijzigingen zijn technisch wel degelijk realistisch!
Ook hier een belangrijke tekst in norm:
“Aan het einde van de geldigheidsperiode mogen
bestaande en geldige lasserskwalificaties worden her
gewaardeerd naar deze Internationale Norm. Het nieuwe
geldigheidsgebied moet dan worden geïnterpreteerd
volgens deze Internationale Norm.”
46
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
23
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
EN-ISO 9606-1 (18)
Resumé nieuwe (EN-)ISO 9606-1 (vervolg)
•
Staat nergens een jaartal gespecificeerd bij de vermelding van de
EN 287-1, dan wordt dat automatisch de EN-ISO 9606-1.
•
Staat er wel een jaartal achter de norm (bv. EN 287-1:2011) dan
blijft die norm geldig.
•
Er zal een theoretische overgangsperiode zijn van maximaal 5
jaar.
•
Systematisch review van een norm is om de 5 jaar, na 5 jaar
zouden alle EN normen aangepast moeten zijn.
•
In de EN 13445 is wel een verwijzing voor de EN 287-1:2004 dus
deze norm zal pas in 2016 in aanmerking komen voor een review.
(Of er moet voor die tijd nog een corrigendum worden uitgegeven
waarin de wijziging is opgenomen.)
•
In de EN 1090-2 zit geen probleem daar is geen verwijzing naar
jaartal voor de EN 287-1.
47
EWF praktijkrichtlijn
De European Welding
Federation (EWF) heeft een
hulp-document gemaakt om
EWF
de industrie te helpen
de document
overgang van de oude EN
287-1 naar de nieuwe ENISO 9606-1 zo efficiënt
mogelijk te maken.
GRATIS verkrijgbaar op:
EWF-
http://www.ewf.be/media/documentosDocs/d
oc_127_doc_142_ewf-654-13-ewf-guide-fortransition-287-to-9606.pdf
© Henk Bodt, 2014
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
48
24
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
Kwalificatie van bedieners
van lasmachines
(lasoperator)
)
De lasoperator (1)
EN ISO 14732:2013 biedt vier mogelijkheden:
•
Kwalificatie op basis van:
▫ lasmethode kwalificatieproef (EN ISO 15614);
▫ pre-productieproef (EN ISO 15613);
▫ standaard lasserskwalificatieproef (EN ISO 9606-1);
▫ productie test.
•
Aanvullend MOET de kennis van de
functionaliteit van de apparatuur formeel
worden getoetst!
LET OP: ook de geldigheidstermijn
is anders dan bij handlassen!!
50
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
25
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
De lasoperator (2)
Uitgaande van het feit dat gelast wordt volgens een gekwalificeerde WPS,
kent het geldigheidsgebied de volgende grenzen:
▫ Verandering van lasproces (behalve voor 13);
▫ Lassen met of zonder boog- en/of lasnaadsensor (bij automatisch
lassen);
▫ Verandering van directe visuele controle naar controle op afstand en vice
versa (bij gemechaniseerd lassen);
▫ Verandering van één laags techniek naar meerdere lagen (niet
omgekeerd);
▫ Weglaten van een automatische booglengte regeling;
▫ Weglaten van een automatisch lasnaad volgsysteem;
▫ Verandering van type lasapparatuur (incl. een robot bedieningssysteem);
▫ Toevoeging van nieuwe lasposities (bij gemechaniseerd lassen);
▫ Weglaten van backing (bij gemechaniseerd lassen);
▫ Weglaten van “consumable inserts” mee smeltende inzetstukken (bij
gemechaniseerd lassen).
51
De lasoperator (3)
Theorie:
•
Lastechnisch: facultatief (helaas?)!
•
Functionele kennistoets: verplicht! :
▫ Begrip van lasprocedure en invloed van parameters;
▫ Overeenkomst van de lasnaadvoorbewerking met de
lasmethodebeschrijving, WPS;
▫ Reinheid van de laskanten;
▫ Identificatie, oorzaken en remedie van lasfouten;
▫ Geldigheidsgebied van zijn kwalificatie;
▫ Functionaliteit lasproces:
 Programmeren (wanneer relavant);
 Bediening en signalering;
 Parameters en correctie daarvan;
 Start-stop procedures;
 Bewegingsmechanismen en
 Veiligheidsvoorzieningen.
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
52
26
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
De lasoperator (4)
Ook grote verschillen bij geldigheidstermijn!
Begin geldigheid op de datum van proeflassen!
6-maandelijkse bevestiging als bij EN-ISO 9606-1.
Verlengen:
Drie methoden, vooraf aangeven welke te gebruiken!
1. Telkens na zes jaar opnieuw kwalificeren.
2. Telkens na drie jaar onderzoek twee productielassen
uit laatste periode van zes maanden: RT, UT of DO.
3. Onbeperkt geldig als:
▫ Werkzaam bij zelfde werkgever
▫ Onder een kwaliteitssysteem conform
EN-ISO 3834-2, of -3 (aantoonbaar).
▫ Lasser maakt lassen van acceptabele kwaliteit.
Dus…. verantwoordelijkheid van de werkgever!!
53
Lascoördinatie
Super belangrijk!
(EN ISO 3834-2 par. 7.3)
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
27
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
Lassen - Lascoördinator…
Q: Wat is een lascoördinator?
A: Een lascoördinator is een persoon die
verantwoordelijk is voor, en in staat is tot het
uitoefenen van coördinatie van alle
fabricageprocessen voor alle lastechnische en
daaraan verbonden werkzaamheden.
•
•
•
Één of meerdere personen.
Altijd één eindverantwoordelijk: de RWC.
Mag in principe worden uitbesteed (met restricties).
55
Taken van de Lascoordinator (EN-ISO 14731 Annex B)
Taken
Specificatie &
voorbereiding
Toezicht
Inspectie, controle
of observatie
B.1 Beoordeling van eisen
B.2 Technische beoordeling
B.3 Uitbesteding
B.4 Laspersoneel
B.5 Uitrusting
B.6 Productieplanning
B.7 Goedkeuring van lasmethoden
B.8 Lasmethodebeschrijvingen
B.9 Werkinstructies
B.10 Lastoevoegmaterialen
B.11 Materialen
B.12 Inspectie en beproeving voor het lassen
B.13 Inspectie en beproeving tijdens het lassen
B.14 Inspectie en beproeving na het lassen
B.15 Warmtebehandeling na het lassen
B.16 Niet-overeenstemming en corrigerende maatregelen
B.17 Kalibratie en geldigverklaring van meet-, inspectieen beproevingsapparatuur
B.18 Identificatie en naspeurbaarheid
B.19 Kwaliteitsrapporten
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
56
28
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
Aanvullende taken van de Lascoordinator – 1 (EN 1090-2)
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Producten van constructiestaal (5.3)
Lastoevoegmaterialen (5.5)
Geschiktheid voor lassen
Lijst van preventieve maatregelen bij de behandeling
en opslag van materiaal (Tabel 8)
Thermisch snijden (6.4.3) (hardheid..…)
Richten met de brander (vlamrichten) (6.5.3)
Koud vervormen (6.5.4) (warmtebehandelen)
Specifieke eisen voor het lasplan (7.2)
Lasprocessen (7.3)
Kwalificatie van lasprocedures en laspersoneel (7.4)
Etc.
57
Aanvullende taken van de Lascoordinator – 2 (EN 1090-2)
Meer van de EN 1090-2:
•
•
•
•
•
Inspectie en testen onder toezicht van de (R)WC.
Lasreparaties vereisen goedkeuring van de
Lascoordinator.
De Lascoordinator moet aangeven wat en hoe moet
worden gekalibreerd!
Soms zij extra lasprocedures vereist; de
Lascoordinator moet dit behandelen
Etc.
58
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
29
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
Lassen – De Lascoördinator: EN-ISO 14731
Criteria:
• Taken en Verantwoordelijkheden
• Kennis:
▫ Algemene Kennis
▫ Specifieke Kennis
59
De lascoördinator (EN ISO 14731)
2.1. Algemene kenniseisen voor de lascoördinator
•
Voldoende technische kennis voor uitvoering van toegewezen
taken.
•
Denk aan:
▫ algemene technische kennis;
▫ specialistische technische kennis van lassen en verwante processen die
van belang is voor toegewezen taken, die kan worden
verworven door combinatie van theoretische
kennis, scholing en/of ervaring.
•
Omvang van vereiste fabricage-ervaring, opleiding en
technische kennis moet door fabrikant worden bepaald,
en moet afhankelijk zijn van toegewezen taken en
verantwoordelijkheden.
60
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
30
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
De lascoördinator (EN ISO 14731)
2.2. Specifieke kenniseisen verantwoordelijke lascoördinator
(Responsible Welding Coordinator, RWC).
•
Verplichte indeling voor verantwoordelijke lascoördinatoren
(verwijzend naar “aanbevelingen” in bijlage A van de norm; volgende sheet) :
a) personeel met uitgebreide technische kennis, waarbij volledige
technische kennis is vereist volgens vorige sheet, voor de planning,
de uitvoering, het toezicht en het beproeven van alle taken en
verantwoordelijkheden bij lastechnische fabricage;
b) personeel met specifieke technische kennis, waarbij het niveau
van technische kennis voldoende moet zijn voor de planning, de
uitvoering, het toezicht en het beproeven van de taken en
verantwoordelijkheden bij lastechnische fabricage binnen een
geselecteerd of beperkt technisch gebied;
c) personeel met technische basiskennis, waarbij het niveau van
technische kennis voldoende moet zijn voor de planning, de
uitvoering, het toezicht en het beproeven van de taken en
verantwoordelijkheden binnen een beperkt technisch gebied met
uitsluitend eenvoudige gelaste constructies.
61
De lascoördinator (EN ISO 14731)
Bijlage A
(informatief)
Aanbevelingen voor technische kennis over lassen
• Het International Institute of Welding (IIW) heeft aanbevelingen voor
minimumeisen voor opleiding, examinering en kwalificatie van
lascoördinatoren.
• Deze aanbevelingen zijn in de volgende documenten opgenomen:
▫ International Welding Engineer (IWE),
document IAB-252;
▫ International Welding Technologist (IWT),
document IAB-252;
▫ International Welding Specialist (IWS),
document IAB-252.
•
Lascoördinatoren die voldoen aan de eisen in deze documenten of
die erkende nationale kwalificaties bezitten, worden geacht te
voldoen aan de relevante eisen van de norm.
62
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
31
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
European Qualification Framework
Ontwikkelingen in Europa:
European Qualification Framework (EQF)
• E/IWE Level 6/7
• E/IWT Level 5/6
• E/IWS Level 5
• E/IWP Level 4
Daarbij behoort uitgebreide lijst met “Learning Outcomes”.
Is nog volop in ontwikkeling!
63
EN 1090-2 par. 7.4.3 “Lascoördinatie”
•
Voor EXC2, EXC3 en EXC4: lascoördinatie tijdens
lassen door lascoördinatiepersoneel,
gekwalificeerd voor en ervaren met laswerkzaamheden
waar ze toezicht op houden, zoals gespecificeerd in
EN ISO 14731.
•
Met betrekking tot de laswerkzaamheden waarop
toezicht wordt gehouden, moet het lascoördinatiepersoneel een technische kennis hebben volgens
tabellen 14 en 15 (volgende sheets).
64
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
32
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
EN 1090-2 par. 7.4.3 “Lascoördinatie” (tabel 14)
EXC
Referentienorm
S235 t/m S355
(1.1, 1.2, 1.4)
EN 10025-2 EN 10025-3 EN 10025-4
EN 10025-5, EN 10149-2, EN 10149-3
EN10210-1, EN 10219-1
BB
S420 t/m S700
(1.3, 2, 3)
EN 10025-3 EN 10025-4 EN 10025-6
EN 10149-2, EN 10149-3
EN10210-1, EN 10219-1
SS
S235 t/m S355
(1.1, 1.2, 1.4)
EN 10025-2 EN 10025-3 EN 10025-4
EN 10025-5, EN 10149-2, EN 10149-3
EN10210-1, EN 10219-1
SS
C
C
C
C
S420 t/m S700
(1.3, 2, 3)
EN 10025-3 EN 10025-4 EN 10025-6
EN 10149-2, EN 10149-3
EN10210-1, EN 10219-1
Alle
Alle
C
C
C
C
C
C
C
C
C
C
C
C
EXC2
EXC3
EXC4
Dikte (mm)
Staal
(Staalgroep)
t≤25
a
a
25 < t ≤ 50
b
t>50
SS CC /S
c
C
CC/S C
d
Kolomvoetplaten en kopplaten ≤ 50mm
b
Kolomvoetplaten en kopplaten ≤ 75mm
c
Voor staal tot en met S275 is niveau S voldoende
d
Voor staal N, NL, M en ML is niveau S voldoende
(Basic) Technische
basiskennis
technische kennis
(Comprehensive) Uitgebreide technische kennis
B:
S:
C:
(Specific) Specifieke
65
Voor het MKB!
Europees alternatief voor de
welding coördinator voor beperkte
risicogebieden is er!
• EWF heeft een Europees
opleidingsschema
geïntroduceerd, speciaal
bedoeld voor het MKB in staalconstructiewerk.
• Niveaus B en S; EXC 2, tot en
met S355.
EXC
Reference standards
S235 to S355
(1.1, 1.2, 1.4)
EN 10025-2 EN 10025-3 EN 10025-4
EN 10025-5, EN 10149-2, EN 10149-3
EN10210-1, EN 10219-1
B
S420 to- S700
(1.3, 2, 3)
EN 10025-3 EN 10025-4 EN 10025-6
EN 10149-2, EN 10149-3
EN10210-1, EN 10219-1
S
S235 to S355
(1.1, 1.2, 1.4)
EN 10025-2 EN 10025-3 EN 10025-4
EN 10025-5, EN 10149-2, EN 10149-3
EN10210-1, EN 10219-1
S
C
C
S420 to S700
(1.3, 2, 3)
EN 10025-3 EN 10025-4 EN 10025-6
EN 10149-2, EN 10149-3
EN10210-1, EN 10219-1
C
C
C
All
All
C
C
C
EXC2
EXC3
EXC4
Thickness (mm)
Steels
(Steel group)
t≤25
a
25 < t ≤ 50
S
C
d
b
t>50
C
c
C
a
Column base plates and endplates ≤ 50mm
Column base plates and endplates ≤ 75mm
For steels up to and including S275 level S is sufficient
d
For steels N, NL, M and ML level S is sufficient
b
c
© Henk Bodt, 2014
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
66
33
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
Hoe lossen we de problemen van het MKB op?
IWS criteria +
3 yr ervaring
Hoe gaan we dit oplossen voor het MKB? (2)
IWS criteria +
6 yr ervaring
4 yr ervaring
8 yr ervaring
IWP diploma +
6 yr ervaring
67
© Henk Bodt, 2014
De lascoördinator (EN ISO 14731)
•
DUS: de lascoördinator op drie niveaus:
▫ Uitgebreid technisch kennis
▫ Specialistisch technisch kennis
▫ Technische basiskennis
•
Soms (contract-) eis voor gecertificeerd
lascoördinator.
•
Kunnen/mogen meerdere personen zijn.
•
Altijd één eindverantwoordelijke, de “RWC”!
68
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
34
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
De lascoördinator (EN ISO 14731)
• IIW diploma (IWE, IWT, IWS) biedt grote
voordelen, maar is NIET noodzakelijk!
• EWF biedt nieuwe mogelijkheden voor het
MKB.
• Een lascoördinator kan ALLEEN
worden gecertificeerd in COMBINATIE
met EN ISO 3834 en dus alléén in
combinatie met een bedrijf!
69
Professional Interview
Ten aanzien van het “Professional Interview”:
•
Heeft de RWC voldoende kennis van de lasbewerkingen die hij/zij
beheerst (zie EN-ISO 14731)?
•
Vervult de RWC de rol die hem wordt toebedeeld inclusief de
bijbehorende verantwoordelijkheden (See EN-ISO 14731, Annex B.) ?
•
Heeft de RWC voldoende kennis van de relevante normen en
specificaties (zie EN 1090-2, clause 7.4.3 en EN-ISO 14731, Annex B)?
•
Heeft de RWC de mogelijkheid om defecten te ontdekken en te
kwalificeren en instructies te geven om ze te repareren en in de toekomst
te voorkomen?
•
Heeft de RWC relevante technische kennis zoals gespecificeerd voor de
IIW kwalificaties?
•
Enz….
Een technische rondgang door het bedrijf is een “must”!
De beoordeling van de lascoordinator moet iedere lascoordinator
betreffen volgens de “Lascoordinatie Matrix”!
70
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
35
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
EN ISO 3834 certificeren?
• IIW heeft mondiaal systeem om
bedrijven te certificeren volgens
EN ISO 3834!
• Certificatie door aangewezen nationale
“ANBCC’s” (NIL)
(“Authorized National Bodies for Company Certification”)
• Deze certificatie kan worden erkend en
overgenomen door een NoBo die de
overeenstemming met de EN 1090-1
onderzoekt.
71
LDR ‘Normen en Waarden’… 2013
Programma!
 Stand van zaken EN 1090
 CPR en FPC
 Bottle necks o.a.
 Snijden en boren
 Richten
 Hechten
 Uitvoeringsklassen
 Laspersoneel
 EN-ISO 9606-1 Lasserskwalificatie
 EN-ISO 14732 Machine lasserskwalificatie
 EN-ISO 14731 Lascoordinatie
•
•
•
Lasmethodekwalificatie, nieuwe norm!
Ontwikkelingen in EWF/IIW-IAB.
Discussie….
Download presentatie op:
http://www.bodtwelding.nl/download/EN1090-2lassen-13-LGZ.pdf
72
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
36
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
LMK
De lasmethodekwalificatie
(EN ISO 3834-2 par. 10.2 & 10.3)
EN-ISO 15614-1 nieuw in 2014 (1)
Een nieuwe EN-ISO 15614-1 in 2014 / 2015…??
Nu: Commentaar wordt verwerkt!
Lasmethodekwalificatie
• Twee niveaus: Niveau 1 “Level 1” en Niveau 2 “Level 2”
▫ Niveau 1 is gebaseerd op ASME code Sectie IX
▫ Niveau 2 is gebaseerd op de huidige
EN-ISO 15614-1
•
•
•
•
•
Toepassingsnorm (Code) of contract geeft niveau aan,
anders altijd Niveau 2!
Niveau 2 kwalificeert automatisch ook niveau 1!
Past een standaard proefstuk niet…dan EN-ISO 15613!
Bedoeld voor lassen, reparatielassen en oplassen.
Acceptatie criteria: verschillend per Niveau!
74
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
37
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
EN-ISO 15614-1 nieuw in 2014 (2)
Niveau 1: uit te voeren tests:
•
For level 1: Type and the extent of testing shall be in accordance
with the requirements of Tables 1.
Test piece
Butt joint with full
penetration - Figure 1
and Figure 2
T- joint with full
penetration - Figure 3
Fillet welds - Figure 3
Type of test
Extent of testing
Visual
100 %
Transverse tensile test
2 specimens
Transverse bend test
4 specimens
Visual
100 %
Macroscopic examination
2 specimens
Visual
100 %
Macroscopic examination
2 specimens
Footnote
a
b
b
a For bend tests, see 7.4.2.
b Where mechanical properties are relevant to the application it shall be tested accordingly. If an additional test piece
is needed, the dimensions should be sufficient enough to allow testing of the mechanical properties. For this
additional test piece only the welding parameters range, parent material group, filler metal and heat treatment shall be
the same.
75
EN-ISO 15614-1 nieuw in 2014 (3)
Een toepassingsnorm kan aanvullende testen
voorschrijven voor Niveau 1, zoals:
▫
▫
▫
▫
▫
▫
▫
longitudinal weld tensile test;
all weld metal bend test;
corrosion tests;
chemical analysis;
microscopic examination;
delta ferrite examination;
cruciform test.
76
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
38
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
EN-ISO 15614-1 nieuw in 2014 (4)
Niveau 2: uit te voeren tests:
•
For level 2: Examination and testing of the test pieces.
Test piece
Butt joint with full
penetration - Figure 1 and
Figure 2
Type of test
Extent of testing
Visual Radiographic or
ultrasonic Surface crack
detection Transverse tensile
test Transverse bend test
Impact test
Hardness test
Macroscopic examination
T- joint with full penetration Figure 3
Branch connection with full
penetration Figure 4
Fillet welds - Figure 3 and
Figure 4
Visual
Surface crack detection
Ultrasonic or radiographic
Hardness test Macroscopic
examination
Visual
Surface crack detection
Hardness test Macroscopic
examination
Footnote
100 %
100 %
100 %
2 specimens
4 specimens
-ab
-cde
-
2 sets
required
1 specimen
100 %
100 %
100 %
required
2 specimens
100 %
100 %
required
2 specimens
f
b and f a, f
and g e and
f
f
f
b and f e
and f
f
77
EN-ISO 15614-1 nieuw in 2014 (5)
Een toepassingsnorm kan aanvullende testen
voorschrijven, ook voor Niveau 2, zoals:
▫
▫
▫
▫
▫
▫
▫
▫
▫
▫
longitudinal weld tensile test;
all weld metal bend test;
corrosion tests;
chemical analysis;
microscopic examination;
delta ferrite examination;
cruciform test;
hardness test;
impact test;
NDT.
78
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
39
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
EN-ISO 15614-1 nieuw in 2014 (6)
Maximale hardheden lasmetaal, beide HAZ’s
beide basismaterialen:
Non-heat treated
Steel groups
Heat treated
ISO/TR 15608
a
b
c
1 a, 2 b
380
320
3b
450
380
4,5
380 c
350 c
6
-
350
9.1
9.2
9.3
350
450
450
300
350
350
If hardness tests are required.
For steels with min ReH > 890 N/mm 2 special values shall be specified.
For certain materials higher values may be accepted.
79
© Henk Bodt, 2014
EN-ISO 15614-1 nieuw in 2014 (7)
Acceptatie criteria voor onvolkomenheden
ISO 5817 ISO 6520
Beschrijving
ref.
No.
1.1
1.5
1.6
1.16
1.9
1.10
1.21
1.11
1.12
100
401
4021
512
502
503
5214
504
505
1.7
5011
5012
Scheur
Bindingsfout
Onvoldoende doorlassing
Overmatige asymmetrische hoeklas
Te zware doorlassing (stompe las)
Te bolle hoeklas
Overmatige keelhoogte
Overmatige doorlassing
Onjuist aangevloeide las
Doorlopende inkarteling
Onderbroken inkarteling
Alle andere onvolkomenheden
Niveau 1
Niveau 2:
Kwaliteitsniveau
in ISO 5817
Niet toegestaan
Niet toegestaan
Niet toegestaan
h ≤ 3 mm
Geen eisen
Geen eisen
Geen eisen
Geen eisen
Geen eisen
B (niet toegestaan)
B (niet toegestaan)
B (niet toegestaan)
B
C
C
C
C
C
Geen eisen
C
Geen eisen
B
80
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
40
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
EN-ISO 15614-1 nieuw in 2014 (8)
Basismaterialen
Table 5 — Range of qualification for steel groups and sub-groups a b c
Test piece material B
Test piece
material A
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
1-1
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
2
2-1
1-1
2-2
2-1
1-1
-
-
-
-
-
-
-
-
-
3
3-1
2-1
3-2
3-1
3-3
3-2
3-1
-
-
-
-
-
-
-
-
4
4-1
4-2
4-3
4-4
4-1
4-2
-
-
-
-
-
-
-
5-5
-
-
-
-
-
-
1
1
4-3
5
5-1
5-2
5-3
5-4
© Henk Bodt, 2014
81
EN-ISO 15614-1 nieuw in 2014 (9)
Basismaterialen
Tabel 5 — Geldigheidsgebied voor staalgroepen en subgroepen a b c
a) Materialen in groep 1, 2, 3 en 11 kwalificeren staal met
een gelijke of lager gespecificeerde minimale rekgrens
(onafhankelijk van de dikte van het materiaal).
b) Materialen in groep 4, 5, 6 en 9 kwalificeren staal in
dezelfde subgroep en in lagere subgroepen, binnen de
groep.
c) Materialen in groep 7, 8 en 10 kwalificeren staal in
dezelfde subgroep.
82
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
41
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
EN-ISO 15614-1 nieuw in 2014 (10)
8.2 Gerelateerd aan de fabrikant
Een lasmethodebeproeving uitgevoerd door een
fabrikant volgens deze norm, is geldig in
werkplaatsen of bouwlocaties waar de fabrikant die
de lasmethodebeproeving uitvoerde de volledige
verantwoordelijkheid voor alle laswerk heeft.
83
EN-ISO 15614-1 nieuw in 2014 (11)
Geldigheidsgebied dikte stompe lassen - cladding
Dikte proefstuk
Niveau 1
≤3
Geldigheidsgebied
Basismateriaal dikte
Niveau 2
Een laag
Meer lagen
0,5t – 2t
3 < t ≥ 12
1,5 – 2t
0,5t (3 min.) – 1,3t
3 – 2t
12 < t ≥ 20
5 – 2t
0,5t – 1,1t
0,5t – 2t
20 < t ≥ 40
5 – 2t
0,5t – 1,1t
0,5t – 2t
40 < t ≥ 100
5 – 200
-
0,5t – 2t
100 < t ≥ 150
5 – 200
-
50 – 2t
t > 150
1,33 t
-
50 – 2t
Lasmetaal laagdikte
Niveau 1 en 2
max. 2s
max. 2s )3
max. 2s
max. 2s als s < 20
max. 2t als s ≥ 20
max. 2s als s < 20
max. 200 als s ≥ 20
max. 2s als s < 20
max. 200 als s ≥ 20
max. 2s als s < 20
max. 200 als s ≥ 20
max. 1,33s als s ≥
150
t = Basismateriaaldikte
s = Lastoevoegmateriaal dikte voor ieder toegepast lasproces
)3 = Wanneer er kerfslageisen zijn, dan is de kwalificatiedikte beperkt tot 12 mm tenzij
kerftaaiheidsproeven zijn uitgevoerd.
84
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
42
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
EN-ISO 15614-1 nieuw in 2014 (12)
Geldigheidsgebied dikte stompe lassen - cladding
Dikte proefstuk
t > 150
Geldigheidsgebied
1,33 t
-
50 – 2t
max. 2s als s < 20
max. 200 als s ≥ 20
max. 1,33s als s ≥
150
t = Basismateriaaldikte
s = Lastoevoegmateriaal dikte voor ieder toegepast lasproces
)3 = Wanneer er kerfslageisen zijn, dan is de kwalificatiedikte beperkt tot 12 mm tenzij
kerftaaiheidsproeven zijn uitgevoerd.
Voor niveau 1: Voor de processen 114, 12 en 13 waarbij ieder snoer dikker is dan 13 mm, is de maximale
basismateriaaldikte 1,1t. Wanneer taaiheidsproeven vereist worden, voor proefstukken van 16 mm en
dikker, is de minimale gekwalificeerde dikte 16 mm. Voor proefstukken dunner dan 16 mm, is de
minimale gekwalificeerde dikte die van het proefstuk.
Voor proefstukdikten kleiner dan 6 mm, is de minimale gekwalificeerde dikte 0,5 maal de dikte van het
proefstuk.
85
EN-ISO 15614-1 nieuw in 2014 (13)
Geldigheidsgebied hoeklassen
Level 1: een hoeklas kwalificeert voor alle
hoeklassen in alle dikten
Level 2: zie onderstaande tabel.
Range of qualification
Thickness of test
piece t
Material thickness
t ≤ 3 mm
3 mm < t < 38 mm
t ≥ 38 mm
Throat thickness
Single run
Multi-run
0,7 t to 2 t
0,75 a to 1,5 a
No restriction
3 mm to 2 t
0,75 a to 1,5 a
No restriction
≥ 5 mm
0,75 a to 1,5 a
No restriction
Note 1: The a is the throat thickness as specified in pWPS for the test piece.
Note 2: Where a fillet weld is qualified by means of a butt weld test, the throat thickness range
shall be based on the thickness of the deposited weld metal.
86
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
43
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
EN-ISO 15614-1 nieuw in 2014 (14)
Lastoevoegmateriaal: F-nummers!
87
EN-ISO 15614-1 nieuw in 2014 (15)
Neergesmolten lasmetaal; A-nummers!
A-Nr. Type lasmetaal
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Ongelegeerd staal
C-Mo staal
Staal met 0,4 – 2% Cr en Mo
Staal met 2 – 4 % Cr en Mo
Staal met 4 – 10,5 % Cr en Mo
Martensitisch chroomstaal
Ferritisch chroomstaal
Chroom-nikkel staal (max. 0,15 C; 14,50 – 30 Cr; max. 4 Mo; 7,5 – 15 Ni)
Chroom-nikkel staal (max. 0,30 C; 19 – 30 Cr; max. 6 Mo; 15 – 37 Ni)
Staal met tot 4% Ni
Mn-Mo staal
Ni-Cr-Mo staal
88
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
44
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
EN-ISO 15614-1 nieuw in 2014 (16)
28 mei 2014
Bijzondere overige variabelen
verschillen per niveau!:
•
•
•
•
•
•
Mechanisatiegraad
“Optellen en aftrekken” van geldigheid
Laspositie
Type joint
Lastoevoegmateriaal
Voorwarm/interpass
89
EN-ISO 15614-1 nieuw in 2014 (17)
Geldigheidsgebieden
•
Level 1: herkwalificatie vereist bij:
▫ Verandering van F-nummer, of
▫ Verandering van A-nummer, of
▫ Verandering van fabrikant of handelsnaam wanneer
geen F- of A- nummers voorhanden.
•
Level 2:
▫ Kwalificatie blijft geldig voor toevoegmaterialen met
gelijke mechanische eigenschappen, zelfde
bekledingstype (of kerndraadvulling), zelfde nominale
chemische samenstelling en zelfde of lager
waterstofgehalte.
½
90
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
45
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
EN-ISO 15614-1 nieuw in 2014 (18)
Warmte inbreng (HI)
•
hoogste HI wordt begrensd door:
▫ De maximale HI die werd gebruikt bij het lassen van het proefstuk; of
▫ Een gemiddelde waarde van de HI die werd gebruikt tijdens het lassen
van het proefstuk, vermeerderd met 25%,
•
laagste HI wordt begrensd door:
▫ De minimale HI toegepast bij het lassen van het proefstuk; of
▫ Een gemiddelde waarde van de HI toegepast bij het lassen van het
proefstuk, verminderd met 25%.
•
•
•
De HI moet worden bepaald voor z.g. “typische” lasgebieden:
grondlagen, vullagen en sluitlagen afzonderlijk!
Geen thermisch rendement (de “k-factor”) meer (zit in lasproces).
Ook alternatieve methoden voor bepalen van de HI: “energie per
laslengte” en “vermogen per laslengte”.
91
EN-ISO 15614-1 nieuw in 2014 (19)
Overige geldigheidsgebieden
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Lasprocessen
Lasposities
Type lasnaad
Lastoevoegmateriaal (maat, type en fabrikant)
Type stroomsoort
Voorwarmtemperatuur
Tussenlagentemperatuur
Nawarmen
Warmtebehandeling na het lassen
Initiële warmtebehandeling
Procesafhankelijke variabelen:
▫ OP-lassen (12)
▫ MIG/MAG lassen (13)
▫ TIG lassen (14)
▫ Plasma lassen (15)
▫ Autogeen lassen (311)
Hierover misschien een andere keer meer….
92
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
46
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
EN-ISO 15614-1 nieuw in 2014 (20)
Resumé nieuwe EN-ISO 15614-1
Allereerst wordt het een “EN-ISO” en dus verplicht!
Tekst in norm is essentieel:
“Alle nieuwe lasmethodekwalificatie proeven moeten
worden uitgevoerd in overeenstemming met deze norm
vanaf de datum van uitgifte.
Echter deze Internationale Norm maakt eerder
uitgevoerde lasprocedure proeven volgens eerdere
nationale normen of specificaties of eerdere versies van
deze norm, niet ongeldig.”
93
www.svets.se/overview
© Henk Bodt, 2014
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
94
47
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
The EWF/IIW Qualification System
Professional Qualification
Combined
System EWF
and IAB/IIW
Qualification Levels / Guidelines:
- IWE/EWE – Engineer
- IWT/EWT – Technologist
- IWS/EWS - Specialist
- IWP/EWP – Practitioner
- IWIP/EWIP – Inspection Personnel
(3 levels)
- IW/EW – Welder (3 levels, 4 processes)
- IWSD – Structures Designer (2 levels)
- Distance Learning
- European/International Mechanized,
Orbital and Robot Welding (2 levels)
ANBs
and ATBs
EWF and IAB/IIW
Rules for the Approval of
EWF System
Qualification Levels/Guidelines:
- EAE/EAS/EAB – Adhesive Bonding
- EWS-RW/EWP-RW – Resistance Welding
- ETSS/ETSP/ETS – Thermal Spraying
- MMA EW-Diver
- Laser Processing
- EN 1090 – Dedicated Knowledge for (R)WC-S/B
- Railsafe – Aluminothermic; Arc Welder
Special Courses at “Specialist” Level:
- Reinforcing Bars
- Weld Imperfections for NDT Personnel
- Macro and Micro Examination
- Heat treatment
- Risk Management in Welding Fabrication
95
The EWF/IIW Qualification System
The EWF/IIW Training System for Welding & Inspection Personnel
IWE/EWE
International/European Welding Engineer
IWI-C/EWI-C
International/European Welding
Inspector Comprehensive level
In-service
Inspector
IWI-S/EWI-S
International/European Welding
Inspector Standard level
In-service
Inspector
IWI-B/EWI-B
International/European Welding
Inspector Basic level
In-service
Inspector
IWT/EWT
International/European Welding Technologist
IWS/EWS
International/Eueopean Welding Specialist
IWP/EWP
International/European Welding Practitioner
IW/EW
International/European Welder
Possible Optional Access (if other access conditions are also met)
Direct Optional Access
96
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
48
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
IIW International In-service Inspector
Qualification
Modulen
General
G-S
III(P)-S
X
III(P)-C
X
III(S)-S
X
III(S)-C
X
III(R)-S
X
III(R)-C
X
G-C
Specific
pressure
equipment
SP-S
SP-C
Specific
construction
products
SC-S SC-C
Specific railway
components
SR-S
SR-C
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
97
Een eerste aanzet; hierover zal nog worden gediscussieerd!
98
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
49
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
IIW Committees involved:
IIW
Comm.
I
II
III
IV
V
VI
VIII
IX
X
XI
XII
XIII
XIV
XV
XVI
XVII
Name
Contribution
Thermal Cutting and Surfacing (I-C, I-E)
Arc welding and Filler Metals
Resistance welding, solid state welding and allied joining
processes
Power Beam Processes
Non-destructive Testing and Quality Assurance of Welded
Products
Terminology
Health, safety and environment
Behaviour of metals subjected to welding
Structural performances of welded joints - Fracture
avoidance
Pressure vessels, boilers and pipelines (XI-E, XI-H)
Arc welding processes and production systems (XII-A-C-D-E)
Fatigue of Welded components and Structures (WG 4, WG 5)
Education and training
Design, Analysis and fabrication of welded structures
Polymer joining and adhesive technology
Brazing, soldering, and diffusion bonding
Yes
No
No
No
Yes
No
Yes
No
Yes
Yes
Yes
Yes
Yes
No
Yes
Yes
99
EU Lifelong Learning Projects – 2013/2014
• 2 concluded projects in 2013:
▫ CSR-Matrix
▫ WELDIMP
• 5 ongoing projects for 2014:
▫ E-WELD
▫ SILANG
▫ WELDCUP
▫ INTERACTIVWELD
▫ RAILSAFE-TR
>>
© Henk Bodt, 2013
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
100
50
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
WELDIMP – Welding Imperfections Dictionary
WELDIMP is an Leonardo da Vinci project, aimed at developing a
multimedia dictionary of welding imperfections terms and definitions.
Main results:
•
•
A Multimedia Welding Dictionary including the main welding
imperfections in electronic format in English, German, French, Polish,
Portuguese, Hungarian, Italian and Romanian;
Achievement of linguistic skills in the area of welding and joining
technologies specially related to welding imperfections.
www.weldimp.com
101
© Henk Bodt, 2013
WELDCUP
WELDCUP is a Leonardo da Vinci Multilateral Partnership for the
organisation of a European wide training competition for young welders.
Main objectives:
Organisation of an European Young Welders competition. The competition was an
opportunity for young welding students to attend an international event, where they
matched their skills against other trainees, exchanging their skills and expertise with
professionals from around the world.
http://www.ewf.be/weldcup/
© Henk Bodt, 2013
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
102
51
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
InteractivWELD
InteractivWeld is a Leonardo da Vinci Partnership, to adapt and improve
welders training based on the EWF harmonized system for training,
qualification
and
certification.
Main objectives:
•
•
•
•
The creation of a system for lifelong education of welders – from trainees to
professionals on the usage of conventional and modern teaching methods, based
on the EWF system;
Introduction of Virtual Welding Training System – VWTS as a component in
welders’ training programmes;
Introduction of psychophysical components related to welders’ well-being, in the
welders’ training programme;
Harmonisation of this new system at the European level.
www.interactivweld.eu
103
© Henk Bodt, 2013
RAILSAFE-TR
RAILSAFE-TR, a Leonardo da Vinci Transfer of Innovation project,
brings together EWF, TWI, NIL, Gedik University and the Turkish
National Railway Authority in a combined effort to implement the
RAILSAFE education, training, qualification and certification system in
Turkey.
Main objectives:
•
•
•
To update the RAILSAFE2 Training Guideline and Implementation Rules;
To transfer the RAILSAFE2 education, training, qualification and
certification scheme to Turkey;
To organize Pilot Courses based on the RAILSAFE system to provide
validation for the work accomplished.
http://railsafe-tr.net/
© Henk Bodt, 2013
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
104
52
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
7th Framework Projects in 2013/2014
• 1 concluded project in 2013:
▫ TEST-PEP
• 6 ongoing projects for 2014:
▫ EMFWELD
▫ LASHARE
▫ FLEXIFAB
▫ TAILORWELD
▫ BONDTEST
▫ WELDAPRIME
>>
105
© Henk Bodt, 2013
TEST-PEP
th
TestPEP Project, a 7 Framework Programme, has addressed the pressing
needs of a large community of SME-AGs and SMEs in the huge global plastic
pipeline distribution industry sector for gas and water and also the large potential
market
of
civil
nuclear
power
generation
and
reprocessing.
Main results:
•
•
Development of an effective NDE technique for systems and determining
the significance of flaw types and sizes in relation to service requirements;
A prototype system was developed and tested under both laboratory and
field conditions, with extremely positive results.
http://www.testpep.eu/
© Henk Bodt, 2013
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
106
53
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
EMFWELD
EMFWELD – Analysis of workers exposure to electromagnetic fields
(EMF) from welding and NDT processes, guidelines for risk
assessment and development of risk assessment web based
application.
Main objectives:
To develop an interactive web based software application to calculate and
assess electromagnetic fields (EMF) exposure in metal fabrication, particularly
in welding and non-destructive testing (NDT) against limits set by the
European directive 2004/40/EC published in July 2013 and now referred as
Directive 2013/35/EU
http://www.emfweld.com/
107
© Henk Bodt, 2013
LASHARE
LASHARE is a FP7 funded research project that will develop an
assessment
framework
for
innovative
laser
equipment.
Main objectives:
•
•
Accelerated introduction of innovative European laser equipment in
strategic manufacturing lines;
Strengthened competitive position of European SME laser suppliers
(new
markets),
and
industrial
users
(increased manufacturing efficiency).
http://www.lashare.eu/ /
© Henk Bodt, 2013
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
108
54
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
TAILORWELD
TailorWeld - “Tailored Energy distributions for Laser Welding” is EC
FP7 funded research for the benefit of SME associations.
Main objectives:
•
•
Development of a thermo-physical model, easily accessed through a DOE
(diffractive optical element) design tool with a Graphical User Interface
(GUI), that is capable of calculating the necessary laser beam energy
distribution for a given joint (taking into account common materials and
joint geometry);
Production of a DOE laser welding head module, allowing for quick and
simple
interchange
of
DOEs
for
different
laser welding processes, and incorporating process monitoring for Quality
Assurance.
http://www.tailorweld.eu/
109
© Henk Bodt, 2013
WELDAPRIME
WeldaPrime - Anti-Corrosion Zinc-Free Primer for Steel
Main objectives:
•
•
Provide the European steel fabrication industry with an enabling
technology that allows the steel to be protected with a new, high
performance primer coating;
Develop suitable molecular structures which incorporate the capability
for excellent adhesion to the steel substrate, cohesive behaviour between
the components targeted to provide protection, and good adhesion to the
top-coat.
http://weldaprime.com/
© Henk Bodt, 2013
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
110
55
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
FLEXIFAB
FlexiFab - Flexible fabrication of lightweight aluminium transport structures
Main objectives:
•
•
•
Enable European fabricators, metal-workers and welding companies to
effectively compete in the growing use of aluminium alloys for use in the
light-weight transport sector;
Capitalising on the increasing pressure to replace traditional iron and steel
material with aluminium alloys to reduce weight and thus fuel consumption
of vehicles, trains, ships/boats and aeroplanes;
Reduce the costs associated with the fabrication of aluminium structures,
especially focussed on components used within the transport sectors;
http://www.flexifab.info/
111
© Henk Bodt, 2013
BONDTEST
BondTest - is a FP7 funded research project for the Development
of an ultrasonic testing technique to characterise diffusion bonds
in layered structures
Main objectives:
•
•
•
Development of a high sensitivity, fine focused Phased Array
Ultrasonic Testing (PAUT) arrays capable of operating with a
1mm focal size at close range of less than 10mm below
surface;
Modelling software for the ultrasonic beam interaction with
specified variable parameters for specified materials and
material combinations;
Development of an integrated “BondTest” system for the
inspection of diffusion bonded samples.
www.bondtest.eu
© Henk Bodt, 2013
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
112
56
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
EWF Website (www.ewf.be)
From January 2013 until
November 2013 close to
400 thousand
visitors
have visited the EWF
Webpage.
113
EWF Website (www.ewf.be)
Now you can advertise on the EWF
webpage via our new dedicated area.
More information regarding how to
advertise, please contact Eurico
Assunção at EWF.
114
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
57
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
EWF TECHNICAL SHEETS (www.ewf.be)
115
© Henk Bodt, 2013
Welding Dictionary App
The App has seen an increase in
downloads with more than 1500
being sold worldwide.
116
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
58
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
APP ADVERTISING
Advertising iPhone
Advertising iPad
117
117
© Henk Bodt, 2013
Welding Dictionary App
© Henk Bodt, 2013
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
118
59
Lassen EN 1090-2, 2014
28-5-2014
Contactgegevens
Voor nadere informatie:
•
Bodt Welding Consultancy
[email protected]
www.bodtwelding.nl
119
LDR ‘Normen en Waarden’… 2013
Programma!
 Stand van zaken EN 1090
 CPR en FPC
 Bottle necks o.a.
 Snijden en boren
 Richten
 Hechten
 Uitvoeringsklassen
 Laspersoneel
 EN-ISO 9606-1 Lasserskwalificatie
 EN-ISO 14732 Machine lasserskwalificatie
 EN-ISO 14731 Lascoordinatie
 Lasmethodekwalificatie, nieuwe norm!
• Ontwikkelingen in EWF/IIW-IAB.
• Discussie….
Download presentatie op:
http://www.bodtwelding.nl/download/EN1090-2lassen-13-LGZ.pdf
120
(C) Henk J.M. Bodt, 2009, 2014
60