Transcript Drechtsteden De Spindotter - KNNV Vereniging voor Veldbiologie

Koninklijke Nederlandse
Natuurhistorische Vereniging
AFDELING
Drechtsteden
Verenigingsblad
De Spindotter
3e kwartaal 2014
Bestuur KNNV Drechtsteden
KvK 24417034
voorzitter: Frans Beuvens: 078 – 613 72 07
secretaris: Hein Ruiter: 078 – 614 38 60
penningmeester: Ruud Dorst : 078 – 618 37 23
ledenadministratie: Ruud Dorst : 078 – 618 37 23
algemeen lid : Gerard Verroen : 078 – 617 86 80
webmaster: Jan Zellmann: 06 – 48 76 13 09
Adres Secretariaat KNNV Drechtsteden
Hein Ruiter, Nieuwstraat 40, 3311 XR Dordrecht
E-mail: [email protected]
Webpagina: http://www5.knnv.nl/drechtsteden
Kopijdata convo: 1 maart, 1 juni, 1 september, 1 december
Inhoud: Voorwoord van de voorzitter
1
Programma KNNV 3e kwartaal 2014
2-3
Programma IVN 3e kwartaal 2014
3-4
Komende excursies KNNV
4–9
Verslag van Biodiversiteit
9 - 11
KNNV op de Bijenmarkt
11
Werkgroepen:
Vlinders en Libellen
Natuurwerkgroep
12 - 13
14
Excursieverslagen
15 -21
Ander digitaal nieuws uit KNNV wereld 21 - 23
KNNV op het Vlijpark
24
Voorwoord
Het thema van de KNNV landelijk is de komende jaren de natuur
in eigen de omgeving. Het eerste jaar is aandacht besteed aan
de tuinen. Met de slagzin “Van tegeltuin naar egeltuin” is
geprobeerd om tuinbezitters te verleiden om een meer
natuurlijke leefomgeving de creëren voor plant en dier. Het
komende jaar zal naast de tuinen de nadruk gelegd worden op
de parken en stadse natuur. Het is verheugend dat de gemeente
Dordrecht nog steeds, ondanks de bezuinigingen, bereid is om
geveltuintjes aan te leggen. Ook de KNNV- Drechtsteden heeft
een aantal excursies en lezingen georganiseerd naar aanleiding
van het thema tuin en park. De stinse flora is bekeken in
Neerrijnen, Clingendaal en ook in onze Dordtse parken, zoals
het Merwesteijn en Wantijpark zijn we vertegenwoordigers van
deze specifieke flora tegengekomen. Dat we tuinen en parken
hard nodig hebben om de natuur te ondersteunen blijkt uit de
zojuist verschenen graadmeter voor biodiversiteit. Opnieuw is
geconstateerd dat de soortenrijkdom in Nederland daalt. Vooral
in weidegebieden op akkerlanden lijkt de daling van de
diversiteit niet te stoppen. Voor veel vogels, insecten en
planten, die afhankelijk zijn van een specifiek biotoop, is deze
negatieve ontwikkeling rampzalig.
Ondanks droeve berichten over dalende soortenrijkdom hebben
we kunnen genieten van een prachtige lente met soms zomerse
temperaturen. Al vroeg in het voorjaar was er veel activiteit in
in de natuur waar te nemen. De merels hebben in mijn tuin
inmiddels hun tweede legsel en in de Biesbosch waren de
vlinders zoals oranjetip en dagpauwoog ook vroeg in het jaar
waar te nemen. De natuurwerkgroep heeft onder ideale
omstandigheden een aantal boeiende inventarisaties uitgevoerd.
O.A. op de Tongplaat lijkt de natuur zich positief te
ontwikkelen. Vooral de interessante watervogels, zoals
bijzondere eenden en inmiddels ook kluten, tureluurs en
groenpootruiters trekken veel vogelaars. Er valt veel te genieten
en waar te nemen en dat gaan we de komende maanden ook
uitgebreid doen. Ik wens alle leden veel natuurplezier.
Frans Beuvens
1
Excursie – en lezingen programma t/m sept 2014
Vrij 6 jun.
Nachtvlindertelling in Avelingen door de Vlinderen Libellenwerkgroep van de KNNV. Informatie bij
de heer J. van den Heuvel, telefoon 078 – 616 85
12.
Vrij. 27 jun. Nationale nachtvlindertelling bij het bezoekers centrum in de Dordtse Biesbosch. Opgave voor
deelname of voor informatie bij de heer J. van den
Heuvel, tel. 078 – 616 85 12.
Zon. 29 jun. Excursie naar het natuurgebied “De Berk”, gelegen
tussen Prinsenbeek en Zevenbergen. Deze excursie
is onderleiding van mevrouw Petra van der Wiel.
Opgave voor deze excursie op vrijdag 27 juni bij
Hein Ruiter, telefoon 078 – 614 38 60 tussen 18.00
en 20.00 uur.
Vrij. 4 jul.
Nachtvlindertocht bij de Houten keet bij het
Bezoekerscentrum Biesbosch aan de Baanhoekweg
door de Vlinder- en Libellenwerkgroep van de
KNNV. Informatie bij de heer J. van den Heuvel,
telefoon 078 – 616 85 12
Zat. 12 jul. Excursie naar het Labbegat, een nat
veengebied dat eeuwenlang als weide- en
hooiland gebruikt werd, onderdeel van het
natuurgebied Langstraat tussen Waalwijk en
Waspik. Hier vinden we nog een gedeelte van
het oude “slagenlandschap”, dat grote
cultuurhistorische waarde heeft. Opgave voor
deelname op vrijdag 11 juli bij dhr. G.Verroen op
telefoon 078 – 617 86 80, tussen 18.00 en 20.00
uur.
2
Zat. 16 aug. Na-zomer wandeling op het eiland
Tiengemeeten onder leiding van de heer
G.Verroen. Opgave voor deelname op vrijdag 15
augustus bij dhr. G.Verroen op telefoon 078 – 617
86 80, tussen 18.00 en 20.00 uur.
Vrij. 22 aug. Nachtvlindertelling in de Stekelhoek door de
Vlinder- en Libellenwerkgroep van de KNNV.
Informatie bij de heer J. van den Heuvel, telefoon
078 – 616 85 12.
Vrij. 19 sep
Vlindertelling in Wageningen door de Vlinder- en
Libellenwerkgroep van de KNNV. Informatie bij de
heer J. van den Heuvel, telefoon 078 – 616 85 12.
Zat. 20 sep. Excursie en wandeling door de KNNV in het kader
van Natura 2000 in de Biesbos i.s.m. het Biesbosch
centrum Dordrecht aan de Baanhoekweg. Opgave
voor deelname bij het Biesbos centrum. Tel. : 078
– 630 53 53.
IVN Activiteitenagenda t/m september 2014
Wanneer
Za 14 jun
Vr 20 jun
Za 21 jun
Zo 22 jun
Zo 29 jun
Za 5 juli
Zo 6 juli
Za 12 juli
Za 19 juli
Za 26 juli
Tijd
04.00
20.00
10.00
13.30
13.00
9.00
10.00
13.30
10.00
9.00
Locatie
Oosthaven
Schefferplain
De Elzen
‘t Weetpunt
Schefferplein
Oosthaven
Vanaf ´t Hof
Dordtwijk
De Elzen
Zuid/Tong-plaat
Thema
Vogeltocht vroeg
Gierzwaluwen
Waterbeestjes
Slootjesdag
Muurplanten
Wilgenvloedbos
Fietstocht
Natuur
Alles wat vliegt
Water en Land
3
Za 2 aug.
Za 9 aug.
Za 6 aug.
Za 6 sept.
Za 6 sept
Wo10 sep
Za 13 sep
Za 20 sep
Zo 28 sep
9.00 Biezenplaat
13.30 Dordtwijk
De Elzen
9.00 Biezenplaat
Griendheuvel
19.00 Oosthaven
10.00 Dordtwijk
9.00 De Elzen
13.30 ‘t Weetpunt
Beversporen
Natuur
Bosbeheer en meer
Balsemien
Open dag
Vleermuizen
Natuur
Galbakken
Exoten
Gegevens betreffende de activiteiten:
Kleuters en kinderen: In Dordrecht elke vierde zaterdag van de
maand in leslokaal de “Waterjuffer” bij het Weizigt NMC van
10.30 tot 12.30 uur.
Informatie kleuters: Tonny Kiewiet; 078 - 635 00 27
Informatie kinderen: Leo Jansen; 078 - 616 44 10
In Zwijndrecht kunnen kinderen elke eerste zaterdag van de
maand terecht in ‘t Weetpunt, Develpad 169 te Zwijndrecht,
van 13.00 tot 15.00 uur.
Informatie: Lidy van der Lans-Exler; 078 – 681 26 29
Vertrek excursies:
Landgoed Dordwijk: Ingang Dordwijklaan, aanmelden verplicht
bij Elly den Hartogh; 078 – 616 67 80.
De Elzen en Hooge Biezenplaat: Vanaf parkeerplaats ” De
Viersprong”, Kruising Oude Veerweg/Noorderelsweg.
Voor meer informatie en aanmelding, kunt u contact opnemen
met Leo Nennie: 078 - 6173 933 of [email protected]
Excursie naar de Heemtuin van de Tenellaplas op
zaterdag 31 mei 2014.
Bezoekerscentrum Tenellaplas, vernoemd naar het plantje
Anagallis tenella, ligt middenin het duingebied van Voorne. U
kunt er heerlijk wandelen en genieten van schitterende
uitzichten, broedvogels en wilde planten. Voorafgaand aan de
wandeling kunt u zich laten informeren in het
4
bezoekerscentrum om het maximale uit uw bezoek te halen,
de toegang is gratis!
WINKEL EN INFORMATIECENTRUM
In het bezoekerscentrum vindt u een tentoonstelling over het
ontstaan van de duinen en allerlei dieren en planten.
STARTPUNT VOOR UW WANDEL- OF FIETSTOCHT
Bezoekerscentrum Tenellaplas is een uitstekend startpunt voor
een wandeltocht door de duinen van Voorne, één van de meest
gevarieerde duingebieden van West-Europa. U treft er bijna
tweederde van de Nederlandse broedvogelsoorten aan en bijna
de helft van alle wilde Nederlandse plantensoorten. De
noordelijke oever van de Tenellaplas is bovendien ingericht als
heemtuin waar u uiteraard de Anagallis tenella, maar ook vele
andere planten aantreft.
5
Excursie naar Natuurreservaat “De Berk” op zondag 29
juni 2014.
Op zondag 29 juni organiseert de KNNV afdeling Drechtsteden
o.l.v. Petra van der Wiel van Staatsbosbeheer / Floron, een
excursie naar natuurreservaat De Berk, 2 km ten noorden van
Etten-Leur aan de Strijpenseweg. De Berk is een botanisch
waardevol natuurreservaat. Het is kleinschalig en ligt in een
gebied dat relatief droog is. Door diverse beheersmaatregelen is
de waterhuishouding van dit reservaat sterk verbeterd,
waardoor het gebied nat is, zeker in vergelijking met de
agrarische gebieden in de omgeving. Het gebied wordt
gekenmerkt door zowel oude als nieuwe veenputten. In vroeger
tijden werd er turf gewonnen en tegenwoordig heeft men om
diversiteit te vergroten een aantal nieuwe putten gegraven. De
botanische waarde is daardoor toegenomen. Het gebied kent
bijzondere soorten, zoals ratelaar, grote pimpernel,
waterdrieblad, melkeppe, wateraardbei en diverse
zeggesoorten. Sommige putten zijn oud en door weinig beheer
heeft de vegetatie zich ontwikkeld tot een elzenbroekbos, waar
karakteristieke vogelsoorten nestelen. De natuurgebieden de
Berk en het Liesbos zijn in 2011 met elkaar verbonden, zodat
een aaneengesloten wandelgebied is ontstaan dat voert door
bossen, velden en weilanden.
“De Berk is nog steeds een heel waardevol reservaatje. Het
bijzondere van het gebied is de herkenbare aanwezigheid van
verschillende vrij omvangrijke veenputtencomplexen. Iets dat in
veel andere gebieden met een vergelijkbare
ontstaansgeschiedenis vaak niet meer het geval is. Daar zijn de
veenputten met zand dichtgegooid en tot grasland ontgonnen of
met vuil volgestort en verruigd. In De Berk zijn de putcomplexen
nog in allerlei stadia te bewonderen. Vooral de verscheidenheid
in ouderdom, de abiotische verschillen als gevolg van de locatie
op de bodem- en grondwatergradiënt spelen daarbij een rol. De
daarbij behorende variatie in het gevoerde beheer maken dit
reservaatgebiedje tot een bijzondere parel aan het snoer langs
de ‘Naad van Brabant’.
6
Een deel van de veenputten kent al decennia lang een
‘nietsdoenbeheer’ en heeft de afgelopen veertig tot vijftig jaar
de kans gekregen om op spontane wijze te verbossen. Hoewel
het gebied de afgelopen decennia enigszins verdroogd is, kan
plaatselijk toch nog gesproken worden van soortenrijk en vrij
karakteristiek ontwikkeld zeggenrijk elzenbroekbos. In sommige
van de sterk beschaduwde veenputten treffen wij naast veel
moeraszegge, stijve zegge en gele lis soms ook nog melkeppe en
elzen-, zomp- of snavelzegge aan. In andere putten met een
sterkere wisseling in de waterstand is deze begroeiing vervangen
door een wat soortenarmere vegetatie, gedomineerd door riet,
hennegras en stekelvarens. Pluimzegge, waterscheerling,
watertorkruid en wateraardbei, typische verlandingsplanten van
de meer open veenputten in Weimeren, komen in de geheel
verboste putten van De Berk niet meer voor.
In de veenputten groeit het
veenmos
De nieuwe veenputten
omzoomd door knotwilgen
Excursie naar het “Labbegat” op zaterdag 12 juli 2014.
Labbegat maakt deel uit van het "slagenlandschap" van
Langstraat. De Langstraat ligt aan de voet van de hoge
Brabantse zandgrond. Uit dit zandgebied vloeien grote
hoeveelheden grond- en kwelwater. Dit is een bijzondere
manier van ontginning uit het verleden namelijk door zijn lange
smalle percelen omzoomd met elzenhagen. Een ‘hoeve’ of ‘slag’
was de gangbare ontginningsmaat van 1600 meter lang en 96
meter breed. Hier ging een kwart vanaf voor ontwatering,
waardoor lange smalle percelen ontstonden. Men kon alleen in
7
de lengte ontginnen maar niet in de breedte, anders kwam men
op het grondgebied van de buurman. Dit zogenaamde recht van
de ‘opstrekkende heerden’ werd uitsluitend verleend aan de
ontginner van het betreffende stuk land. Ooit werd aangenomen
dat was ontstaan doordat iedere erfgenaam een deel van de
grond erfde. Daardoor werden de gebieden steeds smaller. Maar
hiervoor zijn nooit bewijzen gevonden. Naast dit recht was er
ook de plicht om naast de sloten elzen te planten. Deze bomen
vervulden niet allen de functie van perceelscheiding, maar
waren tevens leverancier van geriefhout en brandhout (een
zogenaamd mustaard). Ten slotte dienden ze als
taludversteviging. Door het vele kwelwater dat hier uit de grond
kwam bestond het risico dat het talud zou wegspoelen. Dit
kwelwater zorgt voor een bijzondere plantengroei zoals Lage
Zegge, Spaanse Ruiter, Dotterbloem, Holpijp,
Moeraswespenorchis, Bosbies en Waterviolier.
Na de Sint Elizabethsvloed (1421) is in het gebied van de Groote
Waard een nieuwe Maasdijk aangelegd. Deze dijk deelde de
oude waard in tweeën en loopt nu nog van Waalwijk naar
Waspik. De naam Langstraat gold aanvankelijk ook alleen voor
de winterdijk, pas later werd de hele streek zo genoemd.
Eeuwenlang zijn deze gronden als weide- en hooiland gebruikt.
Vooral de natte hooilanden hadden een rijke, gevarieerde
plantengroei en waren broedgebied voor vele weidevogels. In de
afgelopen eeuw zijn de natuurwaarden door vermesting,
verdroging en vervuiling grotendeels verloren gegaan. Na een
ruilverkaveling in de jaren 90, is begonnen met het
natuurherstel. En met succes, de flora en fauna van de natte
schraalgraslanden herstelt zich boven verwachting. Al zullen
sommige zeldzame soorten misschien nooit terugkeren.
Staatsbosbeheer heeft een laarzenpad uitgezet dat wij zullen
volgen
8
Het Labbegat is een onderdeel van Natuurgebied De Langstraat
nabij Waalwijk. Het gebied heeft een klei-op-veenbodem, soms is
de klei afgegraven tot op het veen. Het gebied bestaat uit lange
smalle percelen hooiland met daartussen sloten
(slagenlandschap). Rond 1990 is herstelbeheer ingezet. Links een
overzicht van het terrein, rechts Gele zegge met o.a. Moerasspirea
en Zwarte els.
Biodiversiteit
Op 29 april 2014 zijn diverse natuurorganisaties in Den Haag
bijeen geweest om te praten over de aanhoudende
achteruitgang van de biodiversiteit in Zuid-Holland. De laatste
monitor biodiversiteit geeft aan dat vooral in de
akkerbouwgebieden en de weilanden de achteruitgang
dramatisch is. Door de veel te monotone weilanden waar geen
bloemen en weinig insecten voorkomen kunnen bijvoorbeeld de
grutto’s onvoldoende voedsel vinden. De afgelopen 20 jaar is de
populatie gehalveerd. De weinig diverse, natuurarme graslanden
bieden onvoldoende voor veel van onze weidevogels. De inzet
van de Zuid-Hollandse bestuurders is blijkbaar onvoldoende om
de achteruitgang van de natuur en de diversiteit een halt toe te
roepen. Over de noodzaak om de achteruitgang van de
biodiversiteit te stoppen bestaat overigens weinig discussie,
maar wanneer het aankomt op daadwerkelijke actie, dan laten
de verantwoordelijke bestuurders weinig van zich horen.
9
De aanwezige natuurorganisaties, zoals o, a. KNNV, IVN,
natuurmonumenten en het Hoeksewaards Landschap waren het
er over eens dat alleen door een gezamenlijke aanpak enige
invloed op de beslissers kan worden uitgeoefend. Hierbij kunnen
de bestaande flora en faunawet goed gebruikt worden.
Daarnaast is het van belang om op de eigen plaatselijke schaal
actief te blijven. Diverse plaatselijke initiatieven zijn besproken
om elkaar ideeën te geven bij de ontwikkeling van plaatselijk
diversiteitbeleid. In de Hoekse Waard is een plan ontwikkeld om
de biodiversiteit in bermen te vergroten. Hierover heeft ook een
10
artikel gestaan in Natura. Samen met gemeenten en boeren en
bermbeheerders is gekeken naar een waardevolle aanpak om de
diversiteit in stand te houden door o.a. een goed maaibeleid.
Dergelijke initiatieven kunnen verbreed worden naar andere
gemeenten in Zuid-Holland-Zuid. De verenigingen houden elkaar
op de hoogte en zullen gezamenlijk optrekken richting
provinciebestuur om diversiteit op de agenda te houden en te
zorgen voor acties om verdere achteruitgang tegen te gaan.
KNNV afdeling Drechtsteden19 april aanwezig op de 75e
Bijenmarkt.
Op zaterdag 19 april was KNNV afdeling Drechtsteden aanwezig
met een kraam op de 75e Bijenmarkt aan de Reeweg - Zuid in
Dordrecht. De KNNV afdeling Drechtsteden bestrijkt zowel het
eiland van IJsselmonde als ook het Eiland van Dordrecht. Ook
het aanbod van educatieve activiteiten werd getoond. De
aanloop op deze zonnige dag was groot en de sfeer die deze dag
uitstraalde was geweldig.
Een van de hoogtepunten van de dag was het bezoek van de
Dordtse burgemeester Arno Brok die door het bestuur van de
Bijenhoudervereniging was uitgenodigd.
Jos Hitzert – van Driel en Ruud Dorst in de KNNV-stand
11
Activiteiten Werkgroep Vlinders en Libellen van
de KNNV Drechtsteden.
Nachtvlinders in het Alblasserbos
Vrijdag 16 mei 2014 is de werkgroep Vlinders- en Libellen van de
KNNV naar het Alblasserbos geweest voor nachtvlinders.
We werden om 21:00 uur ontvangen bij de Natuur en
Vogelwacht door Hendrik Jan van Dijk. Er werd snel begonnen
met het opzetten van de lakens in de omgeving van de
heemtuin. Er zijn 4 lakens opgesteld met verschillende
soorten(UV) licht. Rond 22:00 uur kwamen er ongeveer 15
bezoekers. Onder de bezoekers waren een aantal enthousiaste
kinderen, die in korte tijd de lege doosjes gevuld hadden met
nachtvlinders. Alle namen van de nachtvlinders die wij vangen
worden direct ingevoerd in de laptop, daardoor werd het in
korte tijd hectisch rond de laptop van Youp. Door de parate
kennis van ons werkgroepje en die van de Natuur- en
Vogelwacht werden de soorten en de aantallen snel verwerkt in
de laptop.
De werkzaamheden binnen ons werkgroepje bestaan uit het zo
voorzichtig mogelijk vangen van de nachtvlinders op het doek;
het determineren met behulp van boeken en de parate kennis
van Maja en Carel en het fotograferen. Alle nachtvlinders
worden verzameld in een bak en aan het eind van de nacht
worden alle vlinders losgelaten. De foto’s worden na korte tijd
geplaatst op een facebook pagina waar alle leden van ons
werkgroepje toegang tot hebben. Hier kunnen discussies
ontstaan over welke soort wij denken dat het is. Na de
discussies op facebook worden de foto’s en waarnemingen op
www.waarnemingen.nl geplaatst, hier kan de waarneming goed
worden gekeurd.
We hebben 320 nachtvlinders gevangen verdeeld over 64
soorten. Wat bewonderenswaardig blijft zijn de grote aantallen
en de vele soorten. Te bedenken dat nachtvlinders niet over
grote afstanden naar het licht toevliegen. Hoeveel vlinders
zouden er in het hele Alblasserbos voorkomen?
12
De moeilijk direct op naam te brengen soorten worden met
extra aandacht gefotografeerd. Er kunnen nieuwe soorten bij
zitten en omdat het achteraf op beeldscherm determineren
beter te doen is. De afgevlogen exemplaren zijn soms niet meer
op naam te brengen. Onder de 64 soorten zijn er 5 nieuw voor
de werkgroep van de KNNV: de Woudbladroller(Orthotaenia
undulana), de Bloesempedaalmot (Argyresthia spinosella), de
Boslichtmot (Cryptoblabes bistriga), Hertshooibladroller
(Lathronympha strigana) en de Witvlekkruidenmot (Udea
olivalis) was één van de nieuwe soorten. Hier onder wat
informatie van www.microlepidoptera.nl
Witvlekkruidenmot (Udea olivalis)
Een algemene soort die bij voorkeur in kruidenrijke omgevingen
talrijk kan zijn.
Herkenning
De vlinders kennen één generatie en komen tijdens de
zomermaanden (juni en juli) goed op licht.
Levenswijze 'biologie'
De rupsen leven vanaf de
nazomer tot na de
overwintering in het late
voorjaar. Overwintering vindt
plaats als jonge rups, in een
ingerold blad van lage planten.
De verpopping volgt in een klein
spinsel aan de plant.
Waardplanten of voedsel
Andoorn (Stachys), bosbingelkruid (Mercurialis perennisa),
zuring (Rumex), brandnetel (Urtica) en hop (Humulus lupulus).
Door de heldere nacht koelde het snel af en waren we rond
03:00 thuis. Het was een geslaagde nacht.
Youp en John van den Heuvel
13
Natuurwerkgroep van de KNNV Drechtsteden.
Wandelen met de Natuurwerkgroep.
Na enkele jaren als plantenwerkgroep de bermen van Polder De
Biesbosch geïnventariseerd te hebben, zijn we de laatste twee
jaren de natuur in het nieuwe natuurgebied van de
Cannemanspolder gaan bekijken. De inventarisaties hier waren
niet echt spannend, dat wil zeggen er waren niet veel
verschillende plantensoorten en zeker geen bijzondere soorten.
Al met al een reden om eens iets anders te proberen. Jos
Hitzert heeft de coördinatie aan mij overgedragen, maar in m’n
eentje dit werk doen is niet zo aangenaam en daarom hoop ik
dat er meer mensen mee willen doen. Dat hoeft niet per se bij
elke wandeling, dat kan ook incidenteel. Blijf niet thuis, maar
doe eens mee!
Op iedere eerste maandag van de maand wandelen we op een
locatie op het Eiland van Dordrecht en inventariseren we de
natuur, niet alleen de planten, maar ook de vogels die we zien,
de vlinders en andere zaken die we tegenkomen en op naam
kunnen brengen.
De wandelingen beginnen om 9 uur en duren tot circa 12 uur.
Als het ’s morgens om half negen regent en de verwachting is
dat het niet spoedig droog wordt, gaat de wandeling niet door
en proberen we het op de tweede maandag van de maand
opnieuw.
De planning voor 2014 is als volgt:
April
Mei
Juni
Juli
Augustus
14
Tongplaat en Zuidplaatje, verzamelen
parkeerterrein Zuidhaven.
De Elzen, verzamelen bij restaurant De
Viersprong.
Oosthaven, verzamelen bij de ingang van het
natuurpad.
Polder De Biesbosch, verzamelen bij restaurant De
Viersprong.
Louisa Cannemanspolder, startpunt ingang
volkstuincomplex aan de Zeedijk.
September
Oktober
Zuidhaven, verzamelen parkeerterrein Zuidhaven.
De Elzen, verzamelen bij restaurant De
Viersprong.
Iedereen is van harte welkom op deze wandelingen, hoe meer
kennis des te beter is de inventarisatie.
Gerard Verroen.
Excursieverslagen
Verslag excursie naar het Wantijpark op zaterdag 29
maart 2014.
Op zaterdag 29 maart verzamelde een groep KNNV leden zich bij
de ingang van het Wantijpark aan de Baden Powellweg. Hier
werd verzameld om onderleiding van Kees Vogelezang een
wandelexcursie te gaan maken door het stadspark, dat in 1937 is
ontworpen en aangelegd door tuinarchitect D.F. Tersteeg, in het
kader van de werkverschaffing.
We hebben kunnen genieten op deze stralende dag van de vele
schitterende oude bomen en van een enorme natuurvariatie. We
werden door Kees meegenomen in het park langs de vele mooie
moerascipressen, de moerbeiboom, de amberboom en de
grootbladige populieren.
Aan het einde van de excursie heeft Kees op een mooie wijze
het monumentale toegangshek bij de hoofdingang uitgelegd. Dit
hek is ontworpen door de Dordtse glazenier Wim Korteweg, en
beeld de ontwikkeling vanuit van de griendcultuur naar
planfase, naar bouwfase en uiteindelijk naar natuurpark.
Verslag excursie Clingendael op 12 april 2014.
De parken in Den Haag zijn altijd interessant wat betreft flora
en fauna, maar Clingendael – en het eraan grenzende
Oosterbeek - springt daar toch wel bovenuit vooral in de lente.
Ook als de vermaarde Japanse tuin nog niet toegankelijk is, is er
veel te zien. De zeven Dordtse KNNV-ers kunnen dit beamen,
want het was een interessante excursie. Natuurlijk zagen we
15
een aantal stinzeplanten en hoorden en zagen we diverse
vogels, maar ook de paddenstoelen, de insecten en de
zoogdieren waren aanwezig.
Het begon al bij het verlaten van de auto’s, bij de hoofdingang
van Clingendael: we werden verwelkomd door een roffelende
Grote bonte specht, die we verderop goed konden bekijken. We
liepen het pad op richting Sterrenbos en Japanse tuin. Dit pad is
omzoomd door Azalea’s die net nog niet bloeiden, maar in de
onderbegroeiing ontdekten we Keizerskroon, Scilla,
Winterpostelein, enkele Kievitsbloemen, pollen
Vingerhelmbloem en veel Wilde hyacintjes. Ook stonden er sierAppels en diverse Japanse Prunussoorten in bloei. In de
vegetatie ontdekten we een groepje forse, bleek gekleurde
paddenstoelen, de Voorjaars ridderzwam; en verderop zelfs een
mooi exemplaar van de Gewone morielje.
Tussen de (nog niet bloeiende) Rhododendrons door wandelden
we naar de Japanse tuin, die we vanaf het pad erlangs konden
bekijken en waar het plantendek bestaat uit een dicht
mostapijt. Vervolgens liepen we door het met Rododendrons
begroeide Sterrenbos en ontdekten we bloeiend Look zonder
Look en verderop een hoekje met Grote muur. Hier zagen we
ook een Zadelzwam en een Bont Zandoogje fladderde heen en
weer over het pad. Ook in dit deel van het park hoorden we
regelmatig het roffelen van de Grote bonte specht, en zagen we
Roodborstjes en Zwartkoppen.
Langs het pad naar park Oosterbeek ontdekten we bloeiende
Bosanemonen met ertussen Gewone salomonszegel.
Oosterbeek is een rustig wandelpark met prachtige oude bomen,
mooie waterpartijen en veel stinseplanten als ondergroei. Langs
de paden staan diverse soorten heesters. In deze tijd van het
jaar bloeiden vele Prunussoorten.
Een nieuwsgierige Eekhoorn daalde uit de boom af naar ons pad
en liet zich goed bekijken. De Halsbandparkieten lieten zich
horen en zien, evenals de Boomklever.
Na dit rondje Oosterbeek liepen we weer Clingendael in, maar
nu het deel met de oude duinen. De vele beuken hier stonden al
aan de onderkant in blad, wat door de zon prachtig belicht
werd. Wat is dat toch ieder jaar weer mooi, jong beukenblad.
16
We wandelden langs de gracht die begrensd wordt door een met
mos begroeide dijk, en liepen langs de andere kant ervan via het
rosarium naar villa Clingendael, waar we Ruige weegbree
ontdekten in het gras, en vandaar naar de uitgang van het park.
En overal bloesem aan de bomen en jong blad, en volop
zingende vogels, kortom een echte voorjaarswandeling.
Gerard Verroen.
Lezing over en excursie naar het Merwesteinpark op
vrijdag 2 en zaterdag 3 mei 2014.
Op vrijdagavond 2 mei hield Cees Vogelezang een lezing met als
onderwerp het oudste stadspark van Dordrecht, het
Merwesteinpark.
Aan de hand van zowel foto’s uit het verleden als foto’s die
Cees maakte in de maanden voorafgaand aan de lezing nam hij
ons mee door het park zoals het er uit moet hebben gezien bij
de openstelling voor het publiek in 1885, toonde de
noodzakelijke herstelwerkzaamheden na de tweede
wereldoorlog toen de gebombardeerde parkvilla en koetshuis
evenals de door de bezetter neergezette barakken en bunkers
verwijderd werden en stond stil bij de geschiedenis van diverse
in het park aanwezige karakteristieke bomen.
Eikbladige haagbeuk
Geïnspireerd door het enthousiasme van Cees, die al als kind
met zijn ouders in het park kwam, staan we de volgende morgen
met zijn zevenen om 10.00 uur in een vrolijk lentezonnetje
klaar bij de ingang van het park aan de Vrieseweg-zijde.
17
Jammer dat men daar niet heeft voorzien in een mogelijkheid
om fietsen te stallen, want milieubewust als we zijn, is het
grootste gedeelte van de groep op de fiets gekomen.
We beginnen de wandeling bij de vrijstaande Pluimes, die het zo
moeilijk heeft, dat de onderste takken ondersteund moeten
worden.
Later zien we nog een oude vleugelnoot, die ook op die manier
nog wel overeind kan blijven.
De oude Robinia, oudste boom van het park, redt het nog op
eigen kracht.
Opvallend is het om te zien hoe alles dit voorjaar in
sneltreinvaart gaat, toonde Cees ons de avond tevoren foto’s
van nog geen week oud zoals de bloeiende Zakdoek- of
Vaantjesboom, nu zijn alleen de vaantjes nog zichtbaar.
Zagen we toen een paar Boomklevers die ijverig in en uit het
nest vlogen om te voeren, nu wordt er simpelweg nog gevoerd
door op de stam naast het nestgat te gaan zitten en de kop naar
binnen te steken, het eerder gefotografeerde paar Krooneenden
blijkt nu trots rond te zwemmen met jongen.
Later, in het Bos van Staring verdwijnt een Grote bonte specht
in een nestholte om even later drie gaten hoger de kop naar
buiten te steken om dat clubje belangstellenden eens goed te
bekijken.
Diverse variëteiten van zowel Tamme- als Paardenkastanje
staan prachtig te bloeien, door hun afmetingen maken
Mammoetboom en Metasequoia indruk, door de bijzondere
bladvorm valt de Moseik op, imponerend is de stam van de
Eikbladige haagbeuk.
Interessant is om te zien hoe de bast van diverse bomen van
elkaar verschilt of toch juist weer veel overeenstemming
vertoont, zoals bij voorbeeld bij Platanen en de Parrotia
Persica, al dan niet terecht ook wel IJzerboom genoemd.
Aangezien we met het alom bekende KNNV tempo lopen,,
regelmatig met diverse boekjes in de hand stilstaand om het al
dan niet eens te worden over een bepaalde variëteit, moeten
we nog al eens wijken voor een trimster of wandelaar met hond,
maar dat benadrukt dan weer de openbare functie van dit
waardevolle stadspark.
18
Als we tegen half een afscheid van Cees nemen, zijn we het er
over eens, dat ook het Merwesteinpark het hele jaar door
aandacht verdient, de loop der seizoenen is er prachtig te
volgen.
Lezing en fotopresentatie over Nederlandse vogels op
vrijdag 9 mei 2014
Op 9 mei 2014 heeft Chris van Rijswijk van de vogelwerkgroep
Rotta uit Rotterdam ons een interessant beeld gegeven van zijn
activiteiten om in Nederland voorkomende vogels te vinden en
te fotograferen. Dat het pad van een enthousiaste
fotograferende vogelwaarnemer niet altijd over rozen gaat
bleek uit de door hem gepresenteerde beelden. In een
waadbroek in een sloot om het woudaapje recht in de ogen te
kunnen kijken of liggend op het ijs om een roerdomp goed in
beeld te krijgen. Vaak alleen in schitterende rustige
natuurgebieden soms met een grote groep enthousiaste
vogelaars om een korhoen te spotten. Overigens was hij van
mening dat voor sommige vogels het leefgebied te klein, te arm
of te droog werd in |Nederland waardoor de overleving kansen
van deze soorten bijzonder klein zijn. Anderzijds constateerde
hij dat de afgelopen jaren ook nieuwe soorten Nederland als
leefgebied hadden ontdekt of na jaren weer teruggekomen zijn.
Hij was als ervaren vogelaar niet somber over de veranderingen
in de natuur. Het was een veelzijdige presentatie met
filmbeelden van uilen in een boerderij in de Hoekse Waard tot
zeer bijzondere dwaalgasten, zoals de papegaaiduiker. Chris
heeft ons op een leuke boeiende manier veel informatie
gegeven over bijzondere Nederlandse vogels.
Korhoender
19
Vaartocht in de Vlaardingse Vlietlanden.
Op zaterdag 24 mei 2014 hebben de KNNV-ers uit de
Drechtsteden gezamenlijk met de Natuurvereniging IJsselmonde
een boottocht onder leiding van een gids van
Natuurmonumenten gemaakt op de sloten rond de Vlaardingse
Vlietlanden. Dit prachtige natuurgebied te midden van
bebouwing en snelwegen is wat betreft de flora en fauna echt
bijzonder. Het is een moerasgebied met hooilanden en
hakhoutbosjes. Het een van de weinige veengebieden, in Midden
Delfland, die nooit zijn ingepolderd. De relatief hoge waterstand
ten opzichte van de omliggende polders zorgen voor een milieu
dat door het beheer van Natuurmonumenten relatief voedselarm
is. We werden aangenaam verrast door broedende visdiefjes en
kokmeeuwen op door Natuurmonumenten van oude surfplanken
gemaakte kunstmatige eilandjes. Tijdens de vaartocht kregen
we ruim tijd om ook rietzangers, rietgorzen grutto’s, en
Rietgors
tureluurs te observeren. Een bijzondere ervaring was de
waarneming van drie kiekendieven, die laag en goed
waarneembaar langs de bosrand vlogen. Om deze broedende
vogels te beschermen voert Natuurmonumenten een actief
beleid om vossen uit het gebied te houden. Ook de vegetatie in
dit natuurgebied is bijzonder. Zo kwamen we al varende langs
de hooilanden de brede orchis, egelskop, kalmoes, valeriaan
gele plomp en waterlelie tegen. De grote ratelaar en
20
Visdief
het moeraskartelblad stonden op bepaalde plaatsen massaal.
Deze halfparasieten parasiteren op gras. Op deze plekken bleef
het riet kort en laag waardoor er prachtige broedplaatsen voor
weidevogels waren ontstaan. Het was een heerlijke en leerzame
boottocht.
Ander [ digitaal ] nieuws uit de KNNV – wereld
Zaterdag 30 augustus
Stadsflora: Dordrecht stadspolders
Dordrecht stadspolders is een wijk uit de jaren tachtig en
negentig van de vorige eeuw met hier en daar wat oudere
gebouwen. Er lopen flink wat groenstroken en watertjes door de
wijken. En dan zijn er ook nog volktuintjes, een spoorlijntje en
een stukje bedrijventerrein. Kortom we kunnen hier allerlei
stadse planten en tuinontsnappingen tegenkomen. Kilometerhok
108-423 en 109-423.
Verzamelen: Dudokplein bij station Dordrecht Stadspolders.
Opgave: Graag aanmelden bij de secretaris van FLORON,
Willemien Troelstra (010-4673970)
of [email protected]
* NIEUWSBRIEVEN
21
* KNNV UITGEVERIJ
Eerste digitale kiosk voor natuurboeken gereed.
Haal de natuur nu ook digitaal in huis! De nieuwe app
‘NatuurLink’ staat nu online. In deze digitale kiosk van de KNNV
Uitgeverij kun je natuurboeken kopen en lezen: op je tablet,
smartphone en pc. In deze kiosk zijn digitaal zes praktijkgidsen
uit de serie ‘Natuurbeheer’ beschikbaar en één gratis nummer
van het magazine Natura. Dit jaar volgen veel meer titels.
Dutch Bird Fair 2014.
23 en 24 augustus. In 2014 wordt het programma nog breder van
opzet. De Dutch Bird Fair zal zich nog specifieker profileren als
hét grootste natuurevenement van Nederland. Er wordt door de
organisatie achter de schermen hard gewerkt om ook dit jaar
voor bezoekers wederom een hoogwaardig programma van
lezingen, excursies en andere activiteiten samen te stellen. Via
deze link kunt u zich opgeven voor Dutch Bird Fair 2014, maar
reageer snel, want vol is vol.
KNNV-afdelingswinkel, bij KNNV uitgaven ontvangen l.
10% korting, Honingbijen.
leefwijze en gedrag - de nieuwste inzichten unieke foto's. Auteur: Juergen Tautz en Helga R. Heilmann
Prijs: € 29,95.
IN HERDRUK! Verschijnt eind mei 2014.
Presenteert op toegankelijke manier actuele
kennis van honingbijen en baanbrekende
inzichten in hun leven en gedrag. De vele unieke
foto’s geven een fascinerend beeld van deze
evolutionair gezien zo succesvolle insecten.
Nieuwe website KNNV.
In mei is de nieuwe landelijke KNNV website gelanceerd. Zowel
de landelijke website als bijna alle websites van KNNV
afdelingen en werkgroepen zijn in een nieuw jasje gestoken. De
nieuwe website is frisser en dynamischer. Het zoeken naar
activiteiten van de KNNV is makkelijker geworden. Steeds meer
mensen bezoeken de website via een tablet of smartphone. De
22
nieuwe website kan ook die mogelijkheden aan. Het was een
hele klus voor alle landelijke en lokale webmasters, maar het
resultaat mag er zijn!
Graag horen we van de leden, de huisgenootleden en de
donateurs reacties over de vernieuwde KNNV website en in het
bijzonder reacties over die van de KNNV afdeling Drechtsteden.
Uw commentaar kan ons leiden tot verbeteringen en
verhelderingen, om zo gebruiksvriendelijker te kunnen zijn voor
diegenen die de website bezoeken.
Als bestuur zullen we in de nabije toekomst steeds meer gebruik
willen gaan maken van de digitale mogelijkheid om met onze
leden te gaan communiceren en te gaan informeren over
komende activiteiten.
Wevervogel & Co”, weefstructuur door mens en natuur
Van 20 april t/m 29 juni verzorgt de KNNV, Vereniging voor
Veldbiologie, afdeling Stichts Hollandse Polderland, in
samenwerking met de Weefkring Woerden, een tentoonstelling
in NME Centrum InBredius te Woerden.
Wat is er te doen/te zien: zelf weven aan een weefgetouw,
foto's van allerlei weefvormen in de natuur, een bioscoophoekje
met filmpjes, vogelnestjes, e.d.
De tentoonstelling is te bezichtigen op zondag en woensdag van
13.00 tot 16.00 uur.
Tijdens de week van het weven van 27 mei tot en met 1 juni is
InBredius dagelijks geopend van 10.00 tot 17.00 uur.
Lidmaatschapsgeld 2014.
Hoewel een groot deel van de leden van de KNNV afdeling
Drechtsteden hun contributie voor het jaar 2014 hebben
betaald, zijn er ook nog enige leden die dit, om wat voor reden,
nog niet hebben gedaan. Graag zouden wij diegenen willen
aansporen om de betaling van het lidmaatschapsgeld alsnog over
te maken naar de penningmeester.
Rekeningnummer IBAN : NL63 INGB 0000 6945 70.
23
De KNNV afdeling Drechtsteden aanwezig op de tuinfair
van de Tuinvereniging “Vlij “.
Ook de KNNV afdeling Drechtsteden was zaterdag 31 mei 2014
met een kraam aanwezig op de vrolijke, veelzijdige en leerzame
tuinfair op het Vlijpark te Dordrecht.
Het aanbod van KNNV activiteiten werd verteld aan de
bezoekers van de fair.
Vele bezoekers werd verteld over het aanbod van educatieve
activiteiten van de KNNV; van lezingen, over werkzaamheden
van de werkgroep vlinders en libellen, over de Natuurwerkgroep
met haar inventarisaties in diverse gebieden op het Eiland van
Dordrecht en op Eiland van IJsselmonde tot aan de vele
excursies die gedaan worden door de KNNV afdeling
Drechtsteden naar diverse natuurgebieden in Nederland.
Ook werden er vele vogel- en bijen herkenningskaarten
verkocht.
24
Algemene informatie
Auto-excursies
De verzamelplaats voor excursies buiten Dordrecht is aan de zuidzijde
van het centraal station bij de stationsingang. Het streven is zoveel
mogelijk te carpoolen. Voor het meerijden, geldt een vrijwillige
kilometerbijdrage van €0,05 p.p. In verband met de aansprakelijkheid
bij ongevallen kan een tegemoetkoming in de kosten van vervoer pas
aan het einde van de rit aan de orde komen. Het is gewenst dat elke
automobilist die passagiers meeneemt in zijn of haar
verzekeringspakket een inzittendenongevallenverzekering heeft.
Aan- en afmelden voor excursies
Bij de excursies buiten Dordrecht is vermeld bij wie men zich moet
aanmelden op de vrijdagavond voorafgaand aan de excursie. Indien u
onverhoopt toch niet mee kan, dient u zich weer af te melden, anders
staan we bij vertrek voor niets op u te wachten.
Dia- en lezingenavonden
De lezingen worden gehouden in het NMC-Weizigt, Van Baerleplantsoen 30, 3314 BH Dordrecht. De zaal is 19:30 open en sluit
uiterlijk 22:30. De zaal ligt naast het hoofdgebouw. Het ligt tegen het
Weizigtpark aan op loopafstand van het NS-station Dordrecht.
Penningmeester en Ledenadministratie:
Ruud Dorst, Luchtenburg 41, 3328 AM Dordrecht.
E-mail : [email protected]
NL63 INGB 0000 6945 70 t.n.v. KNNV Drechtsteden te Dordrecht.
Uw lidmaatschap loopt van januari t/m december. Afmelden dient
schriftelijk plaats te vinden voor 1 november.
Contributie
Contributie voor 2014: €30,35 voor leden;€12,25 voor huisgenootleden;
€ 15,- voor kandidaat-leden; €7,35 voor leden van andere KNNV
afdelingen, € 16,30 voor jeugdleden en minimaal €15,- voor donateurs.
Bij een volledig lidmaatschap is men meteen lid van de landelijke
KNNV, ontvangt men het tijdschrift Natura en kan men tegen
ledenprijs boeken en natuurgidsen van de KNNV uitgeverij bestellen.
Aanleveren kopij
Kopij kan aangeleverd worden bij [email protected] of
opgestuurd worden naar Hein Ruiter (adres, zie blz.1). Het liefst
aanleveren ruim voor de kopijdatum. Bijzondere natuurwaarnemingen
of natuurbelevingen zijn zeer welkom.