Transcript Lees hier het Vaardossier Vlaamse Westhoek

Tekst: Vincent Zuidema, foto’s: westtoer e.a.
Opnieuw ontsproten oorlogsakker die in al
haar poriën nog de sporen van de Grote
Oorlog ademt. Dit is de Vlaamse Westhoek
waar precies 100 jaar geleden WO I werd
uitgevochten. De Westhoek is ietwat vergeten
vaargebied, een zucht voorbij Brugge.
de Vlaamse
vaardossier
12
anwbwatersport.nl 01 • 2014
Aangenaam door een
schuldig landschap
Westhoek
01 • 2014 anwbwatersport.nl
13
De Vlaamse Westhoek
varen en gedenken
W
e are the dead. Short days ago
We lived, felt dawn, saw sunset glow
Loved, and were loved, and now we lie
In Flanders fields.
Wie de Westhoek tegemoet vaart vanuit
Brugge, wendt eerst beleefd het hoofd af
van de hoogbouw van de Vlaamse kust
in de verte en gaat na een ontspannend
bezoek aan kustplaats Nieuwpoort al snel
de IJzer op, een rustige vaarweg, prachtig
door de polder kronkelend. Maar waar
het groene landschap bloeit en kwettert,
kun je hier bijna niet heen om iets wat dit
gebied vandaag de dag nog steeds tekent.
Honderd jaar geleden begon de Grote Oorlog die voor een belangrijk deel in de Flanders Fields werd uitgevochten. Ondanks
de neutraliteit van onze Zuiderburen viel
Duitsland in 1914 België binnen om vanuit daar Frankrijk aan te kunnen vallen.
Het Duitse leger was tien keer sterker dan
het Belgische, maar toch wist het Belgische leger de Duitse opmars een maand te
vertragen waardoor het Britse leger versterking kon bieden. Een groot deel van
België was gedurende de oorlog in Duitse
handen, maar in de Vlaamse Westhoek,
wisten de Belgen stand te houden, onder
meer door de IJzer te laten overstromen.
De prijs was echter enorm hoog: niet
alleen soldaten kwamen om, maar gifwolken van het front dreven over de steden
heen en plaatsen als Ieper, Diksmuide en
Nieuwpoort werden compleet verwoest.
Alleen al in deze velden sneuvelden in de
Eerste Wereldoorlog rond de 550.000 soldaten, onbestaanbare aantallen. Nu, een
eeuw later, zijn het vooral de eindeloze
rijen helwitte grafstenen die dit kalme
landschap herinneren aan haar gitzwarte
verleden. Musea waar de persoonlijke verhalen van frontsoldaten tot leven komen,
gedenkmuren met de talloze namen
van jonge strijders die voor altijd in de
Vlaamse velden zijn gebleven en de deels
nog intacte loopgraven waar je een beeld
krijgt van het onmenselijke bestaan aan
het front; ze vormen samen het toneel van
de Vlaamse Westhoek anno 2014.
Pelgrimage
Ondenkbaar toen, maar juist uit de vulkaan van bloed die hier tussen 1914 en
1918 vloeide is een levendig toeristisch
gebied ontsproten, waar niet alleen
familie en vrienden van de overledenen
al sinds jaar en dag komen gedenken,
maar jaarlijks vele duizenden bezoekers
uit alle windstreken zich komen verwonderen over de ongekende proporties van
de Grote Oorlog. Dankzij deze niet aflatende pelgrimage heeft dit wat verborgen
gedeelte van Vlaanderen zich kunnen
ontwikkelen tot een volgroeid toeristisch
gebied, met alle gemakken en voorzienin-
gen van dien. Uistekende fiets- en wandelpaden, talloze restaurants, maar ook
eenvoudige volkscafés, bistro’s en eethuizen maken de Westhoek tot een veelzijdige vakantiebestemming. Brouwerijen,
abdijen en musea geven iedere vaarvakantie gegarandeerd smaak en inhoud.
De route is 133 km lang en wie de tijd heeft,
kan ervoor kiezen door te varen via het
Franse deel van de Westhoek om dan bijvoorbeeld een rondje te maken richting
Aire-sur-la-Lys om vervolgens via De Leie
terug naar boven te varen, via het Belgische Menen naar Kortrijk.
100 jaar Grote Oorlog
Musea hebben exposities en op verschillende plaatsen zijn evenementen, maar er
zijn ook concerten, voorstellingen en speciale projecten zoals het ‘Coming World
Remember Me’, wat als doel heeft om gedurende vijf jaar 600.000 beeldjes te
maken om de slachtoffers te herdenken die in België vielen (comingworldrememberme.be). Bij het In Flanders Fields Museum is een dubbeltentoonstelling
samen met het Dr. Guislain-museum in Gent over de medische zorg tijdens WO I.
Maar ook in de rest van België worden evenementen georganiseerd, bijvoorbeeld
in Antwerpen, Gent en Brugge, waar je onderweg naar de Westhoek doorheen
vaart. Zie voor mee informatie: flandersfields.be
Kanaal Plassendale-Nieuwpoort bij Snaaskerke.
Het ooit zo vruchtbare land veranderde in een
troosteloze steppe. Op een hectare land vond
men later 5000 kilo granaatscherven en op sommige plekken vijf onontplofte voorwerpen per
In het Ieperse In Flanders
Fields Museum word je op
interactieve wijze ondergedompeld in het leven
aan het front. Het pas
gerenoveerde museum
is twee keer zo groot
geworden en bezoekers
kunnen er aan de hand
van ‘kiosken’ het persoonlijke verhaal van vier
personages volgen. Naast
het museum is het mogelijk de Belforttoren van
Ieper beklimmen, vanwaar
je uitzicht hebt over de
ooit zo zwaar verwoeste
streek. inflandersfields.be
14
anwbwatersport.nl 01 • 2014
foto: Mark Ryckaert
In Flanders
Fields Museum
“Uit deze zee van
bloed is een levendig toeristisch
gebied ontsproten”
01 • 2014 anwbwatersport.nl
15
4
de moeite waard
x Vlaanderen
anders
Nieuwpoort
Eigenlijk behoort Nieuwpoort tot de Westkust, maar deze historische
kustplaats vormt de toegangspoort tot de Vlaamse Westhoek en moet
je zeker niet overslaan. Eenmaal in Nieuwpoort, ga je natuurlijk de promenade op en breng je een bezoek aan de levendige vismijn. Heb je trek
gekregen, dan is het goed toeven in een van de vele restaurants. Wil je
gebruikmaken van gratis recreatiemogelijkheden, ga dan naar een van de
‘Bloso’ (www.bloso.be).
Diksmuide
Bij het door de IJzertoren gemarkeerde Diksmuide gaan De Polders die in
het westen liggen over in het oostelijker gelegen Houtland. De Polders zijn
een laag uitgestrekt gebied met veengronden en hoger gelegen zanderige kreekruggen. De laaggelegen vallei van de rivier de IJzer zorgt ervoor
dat de Polders hier iets verder in het binnenland doordringen. Diksmuide
lag tijdens WO I aan het IJzerfront en werd volledig verwoest tijdens de
verdslagen die hier gevoerd zijn. De Dodengang bij dit plaatsje was een
vooruitgeschoven loopgravenstelling voor de verdediging aan de IJzer.
Deze onlangs gerenoveerde loopgraven zijn gratis te bezoeken.
Ieper
Vooral voor de Britten is dit het middelpunt van de herdenking van de
Eerste Wereldoorlog. Rondom deze vestingstad zijn enorme veldslagen
uitgevochten, waarbij onder meer voor het eerst chloorgas werd ingezet
en de stad volledig in puin werd geschoten. 170 Begraafplaatsen rond de
stad getuigen nog steeds van haar gewelddadige verleden. Maar ook als
‘gewone’ toeristenstad heeft Ieper genoeg te bieden. Zoals het op een na
grootste marktplein van Vlaanderen, dat voor een groot deel herbouwd is
na WO I en toch een authentieke Middeleeuwse uitstraling heeft.
De Dodengang was vier jaar lang een
vooruitgeschoven loopgravenstelling. Om
iedere meter is hier bitter gestreden.
1
2
16
anwbwatersport.nl 01 • 2014
Ernaartoe
Vaarinformatie
H
3
Veurne
Al in de negende eeuw was Veurne een vestingstad. Het plaatsje vlak aan
de Franse grens heeft naast trekpleisters als het stadhuis, kasteel Beauvoorde en een Bakkerijmuseum, zoals veel Belgische plaatsen vooral veel
te bieden qua gastronomie. Wat te denken van het Veurnse potjesvlees,
bestaande uit kalf, konijn en kip? Of Veurnse witte worst, Oerbierpaté,
Hommelbierpaté, Veurne-ambachtse hesp en artisanale kazen als De Walhoeve, Zandekekaas of De Moerenaar, Cabour en Cobergherkaas? Hier
kun je al watertandend het gezellige kleine stadscentrum door.
West-Vlinderen
4
et lastigste aan de tocht naar de
Vlaamse Westhoek is dat er onderweg zóveel te zien is dat veel vaartoeristen er niet eens terecht komen. Het eerste ‘obstakel’ is Antwerpen dat voor de
meeste Nederlanders de toegangspoort is
tot België. Vanuit hier vaar je in ruim 5,5
uur naar Gent, waar zich verschillende
jachthavens op loopafstand van het historische centrum bevinden. Lukt het je om
met een nog gevulde portemonnee en tijd
over Gent te verlaten, dan vaar je in ongeveer 4,5 uur tot in Brugge, waarvandaan
je ook weer zo het centrum in loopt. Ook
Brugge is een toeristische trekpleister
van jawelste, waar je de grootste moeite
zult hebben om iedereen weer op tijd aan
boord te krijgen. In 5,5 uur vaar je vervolgens via de kanalen Gent-Oostende (soms
vrij druk met beroepsvaart) en Plassendale
(een mooie rustige waterweg) door richting
Nieuwpoort. Onderweg kun je nog een stop
maken bij Oostende, waar in de duinen van
de Oostendse Oosteroever het Fort Napo-
leon ligt. Dit militaire gebouw uit de tijd
van Napoleon werd volledig gerestaureerd
en biedt nu onderdak aan een museum en
restaurant, waar je vanaf het terras een
prachtig uitzicht hebt over de duinen. De
sluis van Plassendale stamt uit de 17e eeuw
en is een beschermd monument.
Vanuit Nieuwpoort kun je een rondje
varen door De Westhoek, mits je tenminste niet dieper steekt dan 1.5 meter. Via de
IJzer, een kronkelende rivier met weinig
beroepsvaart, vaar je in twee uur naar
Diksmuide. Het waterpeil tussen Nieuwpoort en Diksmuide kan sterk schommelen. Neem hier altijd de buitenbocht: de
binnenbochten zijn soms aangeslibd (Let
vooral op in Diksmuide ter hoogte van de
zwaaikom en de Dodengang).
Via het rustige Kanaal Ieper-IJzer ben je
ook in een uurtje of twee in Ieper. Vanhier keer je weer op je schreden terug
naar de IJzer, waar je westwaarts verder
kunt varen tot je 5 kilometer verderop bij
het gehucht Fintele, voor de Fintelesluis,
Met de West-vlinder-app
voor Apple en Android
krijg je routesuggesties
op basis van je huidige
locatie. Voldoet de route
deze niet aan je wensen,
dan hoef je alleen even
met je toestel te schudden voor een nieuwe suggestie. Ook kun je routes
volgen van anderen die
sporen achterlaten. De
routes in de app doorkruisen West-Vlaanderen
van de Kust tot de Leie en
van de Nederlandse grens
tot aan de voet van de
Vlaamse Ardennen.
kunt afmeren om een van de twee uitstekende palingrestaurants te bezoeken: De
Lisdodde of de Hooipiete. Als je de tocht
voortzet over de IJzer, kom je al snel bij
het smalle landelijke Lokanaal, dat je tot
aan Veurne brengt, van waaruit je in 1,25
uur weer terugvaart richting Nieuwpoort
over het kanaal Nieuwpoort-Duinkerke.
Kijk voor gedetailleerde jachthaveninformatie, routes, bruggen, sluizen en marifoonkanalen op waterrecreatie.be, waar
verschillende folders te downloaden zijn.
01 • 2014 anwbwatersport.nl
17
Het smalste bruggetje van Brugge.
Bier
Voor liefhebbers van
straffe biersoorten is de
Vlaamse Westhoek een
paradijs. Zo heb je het
hoog aangeschreven bier
van de trappistenabdij van
Westvleteren, die helaas
niet voor het publiek toe­gankelijk is. Gelukkig kunnen bezoekers terecht
bij het Claustrum en ontvangstcentrum De Vrede,
waar het abdijbier rijkelijk
vloeit. Westvleteren ligt
vlakbij Poperinge, het centrum van de hopteelt. Vanuit Ieper is het 10 kilometer
fietsen naar dit plaatsje,
waar zich verschillende
brouwerijen en een hopmuseum bevinden. Op
acht kilometer van Poperinge, pal naast de Franse
grens, ligt het dorpje
Watou waar twee brouwerijen actief zijn: Van Ecke,
waar het Hommelbier
wordt gebrouwen en Sint
Bernardus, met gelijknamig bier en Watou Tripple.
Uitzicht op het
Brussels Atomium,
gebouwd in 1958.
Het prachtige
Brugge had
zwaar te
lijden onder
de bombardementen
Lekker
e Belgische kust heeft vooral dankzij
haar hoogbouw een niet al te goede
reputatie. De flats uit de jaren ’60 en ’70 hebben het duingebied voor een groot deel verdrongen en vormen nog steeds een lange
muur langs de kuststrook tussen Nederland en Frankrijk die maar een kilometer
of 70 lang is. Toch is de kust terecht een
van de populairste vakantiebestemmingen van België. De Westkust, een strook
van 20 kilometer tussen de Franse grens
en Westende, heeft de breedste stranden.
Onderweg kom je langs Oostende, waar je
naast Fort Napoleon (zie: ‘Er naartoe’) ook
de Atlantikwall kunt bezoeken. Deze vestingwerken bij Raversijde bestaan uit meer
18
anwbwatersport.nl 01 • 2014
dan zestig bunkers, twee kilometer open
en ondergrondse gangen en observatieposten en geschutstellingen die het Duitse
rijk tijdens WO II moesten beschermen
tegen de Geallieerden. De Atlantikwall is
goed bewaard gebleven en vormt een stille
getuige van de woelige oorlogsjaren aan
de kust. In Oostende kun je verder iedere
ochtend vanaf zeven uur terecht op de vismarkt aan de Visserskaai. Geen zin om zelf
te koken? Dan kun je terecht in een van de
veertig gezellige visrestaurants op de kaai.
Voor een snelle hap moet je bij de kraampjes zijn waar je bijvoorbeeld kunt genieten van wulloks (warme escargots op een
typische Oostendse wijze klaargemaakt).
Ook met een staande mast kun je ver
komen in België en plaatsen bezoeken
die dit jaar in het teken staan van WO I.
Brugge
Vanuit Zeebrugge vaar je via het Boudewijnkanaal in 1,5 uur naar de Brugse
jachtclub die aan datzelfde kanaal is
gelegen. Brugge was de uitvalsbasis
voor de Duitse onderzeevloot. De stad
was voor de bezetter een soort toeristisch oord, maar kreeg vanwege het
strategisch belang voor de Duitsers fel
te lijden onder Britse bombardementen. bezoekers.preview.brugge.be
Gent
Westkust
D
Staande mast en WO I
Een kleine acht kilometer onder Oostende
ligt Middelkerke, waar je in de Dronkeput
het gevoel krijgt je evenwicht te verliezen. Deze watervergaarbak zou de waterput worden voor Middelkerke, maar het
grondwater in de zompige bodem stootte
de bak van 213 ton schuin omhoog.
In de zuidhoek van de Westhoek, tegen
de Franse grens, kunnen kinderen al hun
energie kwijt in Plopsaland. In dit attractiepark komen de kids zo’n beetje alles
tegen wat ze tegenwoordig bezighoudt:
Kabouter Plop, Mega Mindy, Piet Piraat
enzovoort. Wie juist rust zoekt, kan terecht
bij het 640 hectare grote Natuurreservaat
De Westhoek rond De Panne.
Bereikbaar via het Kanaal Gent-Terneuzen. In ongeveer 3 uur vaar je tot
aan de jachthaven van Langerbrugge
of de voorhaven van Gent. Op verschillende plekken herdenkt men in Gent
de Grote Oorlog, zie o.a.: museumdrguislain.be en uitinvlaanderen.be
Brussel
Vanuit Antwerpen vaar je in ca. 5 uur
via de Beneden-Zeeschelde, de BovenZeeschelde en het Zeekanaal BrusselSchelde. Ligplaatsen tref je aan in
Klein-Willebroek, Grimbergen of de
Brussel Royal Yacht Club. In de hoofdstad van België is er in het herdenkingsjaar veel te zien, waaronder een
expositie in het Koninklijk Museum van
het Leger en de Krijgsgeschiedenis.
klm-mra.be Zie ook: visitbrussels.be
01 • 2014 anwbwatersport.nl
19
vaarmee!
westhoek
Ankerproject
Sluit aan bij de Waterkampioen-toervaart
door de Westhoek, een 7-daagse vaar­
arrangement door Flanders Fields in samenwerking met Linssen Boating Holidays.
Ontdek de Grote Oorlog op eigen kiel of met
charterboot en reis samen met de Tijgerhaai
van de Waterkampioen mee met een geheel
verzorgde flottielje door de Vlaamse Westhoek.
Programma*
Zaterdag: Officiële start in Gent
Zondag: Gent - Beernem
Via de Oude Leie richting Beernem. ’s Avonds
samen dineren
Maandag: Beernem - Brugge
Brugge verkennen en o.a. een bezoek aan een
bierbrouwerij
Dinsdag: Brugge - Nieuwpoort
Film over de Grote Oorlog als start van de ‘historische reis’. Bezoek IJzertoren en loopgraven
Woensdag: Nieuwpoort - Diksmuide - Ieper
Bezoek aan een aantal van de vele monumenten, musea en gedenkplaatsen
Donderdag: ligdag in Ieper
Stadstour met gids langs o.a. In Flanders
Fields Museum en bijwonen ‘Last Post’
Vrijdag: Ieper - Veurne
Laatste etappe en captain’s diner
Omdat ook in België plezierjachten steeds vaker aan
de kade bleven liggen en jachthavens minder bezoekers kregen, is de Belgische vaarvereniging VVW-toervaren een aantal jaar geleden gestart met het zogenoemde ‘ankerproject’. Iedereen die een VVW-wimpel
aanschaft, kan voor de helft van het geld in een aangesloten havens overnachten. Bij Gouden Ankerclubs
krijgen passanten 2 overnachtingen voor de halve prijs,
bij Zilveren Ankerclubs 1 nacht voor de halve prijs. Het
vlaggetje kost € 30 en meer dan 50 jachthavens zijn
aangesloten, waaronder ook havens in Wallonië en
Nederland (!). Ankerlid worden doe je door een webformulier in te vullen op vvw-toervaren.be
Op vvw-toervaren.be kun je ook gratis de VVW-Toervaargids downloaden met onder andere telefoonnummers en marifoonkanalen, bedieningstijden van
kunstwerken, vaarregels, getijdentafels, een lijst met
jachthavens die bij het ankerproject zijn aangesloten
en gedetailleerde haveninformatie.
Plan je reis
Brugge: een aanlokkelijke
pleisterplaats op doorvaart
naar de Vlaamse Westhoek.
De Ganzenpoot is een fraai sluizencomplex uit 1876 . Van hieruit werd bij de Slag
om de IJzer de IJzervlakte onder water
gezet.
Het gratis toegankelijke
bezoekerscentrum bij de
Dodengang in Diksmuide geeft
een indringend beeld van de
loopgravenoorlog.
De IJzertoren in Ieper is met
zijn 84 m hoogte van veraf
zichtbaar is. De 22 verdie-
Arrangement is inclusief:
pingen zijn ingericht als een
7x liggeld en 3x een restaurantbezoek, infomap met vaarkaart en toeristische informatie,
museumkaartjes, gids en een welkompakket
aan boord.
Voor alle deelnemers vindt een briefing plaats
bij Linssen Yachts in Maasbracht, inclusief
deelnemerspack, werfrondleiding en Limburgse vlaai.
museum over Oorlog, Vrede
en Vlaamse ontvoogding.
Reisdata: 17-24 mei, 14-21 juni, 6-13 en 20-27
september
Voorwaarden:
- Maximale afmetingen: doorvaarthoogte tot
4,5 m hoogte, lengte 15 m en diepgang, 1,5 m
- Per keer kunnen maximaal 10 schepen mee.
Tijdig inschrijven dus!
- De reis kan alleen doorgaan bij voldoende
belangstelling
*
Het programma is onder voorbehoud. In de
komende nummers vindt u meer informatie
over dit arrangement, inclusief prijzen.
20
anwbwatersport.nl 01 • 2014
Memorial Museum Passchendaele 1917. TijBij de Menenpoort in Ieper wordt sinds 1928 ie-
dens het Britse offensief van 1917 raakten
dere avond om acht uur ‘s avonds de ‘Last Post’
hier in honderd dagen 500.000 militairen
geblazen. Dit gedenkteken in de vorm van een Ro-
gewond of stierven voor een terreinwinst van
meinse triomfboog draagt de namen van 54.896
amper 8 kilometer. Het museum laat zien hoe
vermiste soldaten.
de Britten als mollen onder de grond leefden.
01 • 2014 anwbwatersport.nl
21