Transcript JSO 0007 Veilig opgroeien V4.indd

Veilig Opgroeien
Programmeren in Jeugdbeleid
➔
Inhoud
5
Inleiding
6 Systematisch jeugdbeleid met effect
12 “Efficiëntie in programmeren en samenwerken”
16 “Je begint bij hoe de jeugd er zelf voorstaat”
22 “CtC biedt een handvat op basis waarvan je
keuzes kunt maken”
28 “Systematisch en gedegen het aanbod bepalen”
32 “ Duidelijke keuzes maken en scherp zijn op dat
wat nodig is”
Kerngegevens veilig opgroeien/ Communities that Care
Cyclisch proces 7, Uitgangspunt 10, Doelstelling 13,
haken bij lokale en regionale initiatieven 24, Resultaten/
Doelgroep 14, Eerstelijns- of tweedelijnsactiviteit 14,
effect 25, Uit voering CtC in Nederl and 26, Onderzoek
Raakvlak met CJG’s 17, CtC en Wmo-functies 18, Bijdrage
29, Status van effectiviteit 33, Vergelijkbare programma’s
Veilig Opgroeien aan preventief jeugdbeleid 20, aan-
34, Partners 34
5
VORMGEVING VAN PREVENTIEF JEUGDBELEID BLIJKT IN DE PRAKTIJK INGEWIKKELD.
ER IS BEHOEFTE OM PREVENTIEF JEUGDBELEID VORM TE GEVEN EN DOELGERICHT IN
TE ZET TEN OP DE OORZAKEN VAN PROBLEEMGEDRAG ONDER JONGEREN. DA ARMEE
MOET PROBLEEMGEDRAG VOORKOMEN WORDEN IN PL A ATS VAN BESTREDEN.
➔
Inleiding
Communities that Care (CtC) is een preventief, wijkgericht sturingsprogramma voor de
aanpak van probleemgedrag door jongeren. De strategie bestaat uit het in een vroeg
stadium signaleren en aanpakken van het gedrag om op lange termijn een veilige en
leefbare wijk of stad te creëren waarin kinderen in de leeftijd van 0 tot 18 jaar zich op
een gezonde manier optimaal kunnen ontwikkelen. CtC is in Amerika ontwikkeld en is
aangepast voor Nederland door het Nederlands Jeugdinstituut (NJi)1.
De provincie Zuid-Holland besloot van 2005 tot 2009 de CtC-aanpak in haar gemeenten te
stimuleren als onderdeel van het Provinciale Programma ‘Veilig Opgroeien in Zuid-Holland’.
De gemeente Rotterdam gebruikt CtC als basis voor de integrale wijkaanpak en de
ontwikkeling van Brede Scholen in de Jeugd Kansen Zones. CtC geeft inzicht in de factoren
die het veilig opgroeien bedreigen en hoe deze succesvol en effectief kunnen worden
aangepakt. Hierbij is een gezamenlijke inspanning nodig van de gemeente, professionals,
bewoners, ouders en natuurlijk de jeugd zelf.
De provincie heeft de start van het sturingsprogramma Communities that Care (CtC) in
Zuid-Holland gestimuleerd door een aantal jaren financieel bij te dragen aan deelnemende
gemeenten en te zorgen voor begeleiding en coaching van de gemeentelijke projectleider.
Sindsdien zetten de gemeenten het project ‘Veilig Opgroeien’, ofwel CtC, zelfstandig
voort of met begeleiding van JSO expertisecentrum voor jeugd, samenleving en
opvoeding in Zuid-Holland. Buiten Zuid-Holland werkt ook een aantal gemeenten met CtC.
Onderzoek van het Verwey-Jonker Instituut in Maassluis, Leiden en Hoogvliet laat zien
dat de meeste probleemgedragingen en scores op risicofactoren afnemen en de scores
op de beschermende factoren toenemen.
In deze uitgave vindt u – naast enkele kerngegevens over Veilig Opgroeien – interviews
met professionals. Zij geven hun mening en vertellen over praktijkervaringen met CtC
vanuit verschillende invalshoeken. Dit boekje dient daarmee ter informatie en ter
inspiratie voor gemeenten en professionals die (nog) meer willen weten over de
mogelijkheden van Veilig Opgroeien en Communities that Care.
JSO, 2011
1
Voorheen: Nederlandse Instituut voor Zorg en Welzijn (NIZW)
7
IN EEN DUO -INTERVIEW L ICHTEN THEO BLOM (ADVISEUR , JSO) EN ROB RUT TEN
(PROJECTLEIDER, JSO), BEIDEN GECERTIFICEERD CTC-COACHES, VEILIG OPGROEIEN/
COMMUNITIES THAT CARE (CTC) TOE VANUIT HUN EIGEN PRAKTIJKERVARING EN
CONTAC TEN IN HE T VEL D.
Waarom Veilig Opgroeien in Zuid-Holland?
01.
systematisch
jeugdbeleidmeteffect
NAAMtheoBlom
FUNCTIEaDvIseur&CoaChCtC
PL AATSZuID-hollanD
NAAMroBrutten
FUNCTIEproJeCtleIDer&CoaChCtC
PL AATSZuID-hollanD
“Veilig opgroeien is om te beginnen een goede manier om preventief jeugdbeleid te
programmeren op integrale wijze”, zo typeert Theo Blom alomvattend de reden om
het programma vanuit bestuurlijk oogpunt in te zetten. Rob vult aan dat bepaalde
gedragsproblematiek bij jongeren niet altijd even sterk afneemt via reguliere programma’s
en voorzieningen: “De vraag is dus hoe je de ondersteuning beter organiseert, zodat deze
wel effectief is. Je begint met onderzoek en hebt vervolgens keuze uit een aantal bewezen
effectieve programma’s die inspelen op probleemgedrag op de domeinen thuis, wijk,
school en vrienden”.
Als voorbeeld geeft Theo opvoedcursussen die in een bepaalde wijk worden gegeven, maar
die niet blijken te werken voor de specifieke doelgroep. “Dan meet je eerst hoe opvoeden
ervaren wordt. Dat levert een aantal risicofactoren op. Deze neem je mee in de keuze voor
een programma dat aansluit bij een effectieve wijkaanpak. Er is een lijst van programma’s
die op basis van internationaal wetenschappelijk onderzoek bewezen effectief zijn.
Longitudinaal onderzoek verwijst naar allerlei probleemgedragingen, waaruit blijkt dat
in te zetten programma’s breder uitwaaien op andere gedragsproblematieken.”
“Veilig Opgroeien”, vat Theo verklarend samen, “is een systematische aanpak. Dat begint
bij het scholierenonderzoek. Daarmee breng je stap voor stap de zaken in kaart. Zo weet je
waar je op moet inspelen. Die jongerenenquête is belangrijk, omdat jongeren zelf het best
weten wat er mis is, en niet de professional die namens die jongeren spreekt.”
Welke verschillende soorten van preventie zijn te onderscheiden?
Rob vertelt dat de verschillen vooral bestaan in de uitvoering en de organisatie bij
verschillende gemeenten: “Er zijn verschillen in het preventieve beleid en de resultaten
daarvan”.
“Verschillende soorten preventie zijn er wel,” preciseert Theo, “maar Veilig Opgroeien
onderscheidt zich door zijn systematische en wetenschappelijke aanpak. Het vergt
CYClIsChproCes
veilig oPgroeien is een CyClisCh ProCes, waarin telkens 5
fase 1: oriËntatie, waaronDer: het CreËren van Draag-
fasen worDen DoorloPen (zie ook www.CtC-hollanD.nl).
vlak, zorgen voor goeDe introDUCtie in het werkvelD,
veilig oPgroeien Brengt De Domeinen thUis, wiJk, sChool
maken van een omgevingsanalyse, voorBereiDen van De
en vrienDen in BeelD en verBinDt ze met elkaar. CtC is te
sCholierenenQUÊte.
onDersCheiDen in De volgenDe 5 fasen:
8| veIlIgopgroeIenprogrammerenInJeugDBeleID
9
langdurige inzet, maar dan heb je ook langdurig resultaat. In veel gemeenten die niet met
Veilig Opgroeien werken, werkt preventie al dan niet als toevalstreffer”.
Rob: “Problemen als alcohol, drugs, jeugddelinquent gedrag, depressies, tienerzwangerschappen, geweld: iedereen kan in iedere gemeente wel iets aanbieden. Die keuze is vaak
gebaseerd op gesignaleerde risico’s, zoals overlast. Als gemeenten daar een programma op
kiezen, wordt dat vaak op intuïtie gedaan, of het is gebaseerd op een goede ervaring. Maar
werkt dat wel?”
Theo noemt deze werkwijze symptoombestrijding in plaats van preventieve inzet: “Je kunt
al een alcohol- of drugsprobleem hebben in de wijk en daar wat mee gaan doen. Maar je
kunt óók voorlichting geven aan de twaalfjarigen die nog niet drinken. Dat is de preventieve kracht van Veilig Opgroeien.”
Wat zijn de voorwaarden voor een goede uitvoering van Veilig Opgroeien?
“Grote voorwaarde is dat je integraal samenwerkt, dat je samen met andere organisaties in
de uitvoering zit”, aldus Rob. “Gemeente en partners werken samen. Bij die partners valt te
denken aan het onderwijs, jeugdgezondheidszorg, politie, woningcorporaties, jongeren- en
buurtwerk, bewonersorganisaties, etc. De integrale aanpak is kenmerkend voor Veilig
Opgroeien. De betrokkenen bij de aanpak programmeren gezamenlijk de besluitvorming,
bepalen samen de gronden waarop wat gebeurt. Daarna richt men zich op het verminderen van risicofactoren met programma’s die daarop inwerken.”
Waarom is Veilig Opgroeien zo succesvol?
“De gemeenten zijn enthousiast”, weet Theo, “omdat Veilig Opgroeien veel inzicht
verschaft en omdat het een alomvattende aanpak is. Men krijgt zicht op de wijk, wat er
gebeurt en kan gebeuren in die wijk. Veilig Opgroeien kan een stroef begin hebben, omdat
het veel werk is om op te starten: weer met allerlei partijen om de tafel, etc. Gaandeweg
groeit het enthousiasme bij gemeente en partners over de aanpak en de werkwijze van
“Veilig Opgroeien onderscheidt
zich door zijn systematische en
wetenschappelijke aanpak.”
➔
Veilig Opgroeien”. Rob neemt al een voorschot op de positieve onderzoeksresultaten:
“Het Verwey-Jonker Instituut onderzoekt op dit moment de succesfactoren van Veilig
Opgroeien door vijf gemeenten te vergelijken die geen Veilig Opgroeien gebruiken, met 5
gemeenten die daar wél gebruik van maken. De resultaten worden gemonitord en er kan
– vooruitlopend op de eerste resultaten – gesteld worden dat de samenwerking tussen
mensen die bezig zijn met Veilig Opgroeien duidelijk is versterkt. Dat men gerichter de
aanwezige problematiek kan duiden. Juist het gerichter te werk gaan en het samenwerken
zijn belangrijke elementen van Veilig Opgroeien”.
Hoe zit het met de investeringen voor Veilig Opgroeien?
Theo benadrukt dat gemeenten bewust moeten kiezen voor Veilig Opgroeien: “Het is een
tijdsinvestering van vele jaren voor zowel de gemeente als voor de partners. Het opstellen
van het preventieplan duurt alleen al anderhalf jaar. We hebben het dus over een lange
termijnstrategie. Dat vraagt commitment en visie”.
“Een gemeente moet echt investeren in dit programma”, vindt ook Rob. “Je gaat herstructureren en herprogrammeren. Dat betekent: langdurig investeren. Daarbij is er sprake van
opstartkosten. Vaak zijn het geen nieuwe kosten, maar heb je meer te maken met het
herschikken van middelen, om je budget opnieuw en beter in te richten. Daar zijn vaak
meerdere wethouders bij betrokken.”
Veilig Opgroeien kan volgens de heren ook bezuinigingen opleveren, omdat het op den
duur tot schifting leidt van alle bestaande programma’s. Kosten voor programma’s die
onvoldoende effect hebben, vervallen. “Want,” zegt Theo, “een doel van Veilig Opgroeien is
De BesChermenDe faCtoren te versterken.
fa se 2: voorBereiDing, wa aronDer: Uit voering van
ProBleemgeDragingen, risiCofaCtoren en BesChermenDe
fase 4: ontwikkelen van het PreventiePlan, waaronDer:
De sCholierenenQUÊte, oPriChten van stUUrgroeP en Pre-
faCtoren in het geBieD, het Prioriteren van De risiCo-
het formUleren van langetermiJnDoelen t.a.v. Pro-
ventieteam, informeren en Betrekken van het CtC-geBieD.
faCtoren en BesChermenDe faCtoren en het in k a art
BleemgeDrag, risiCofaCtoren en BesChermenDe faCto-
fase 5: imPlementatie en Uit voering van het Preventie-
Brengen en analyseren van Besta anDe Preventieve Pro-
ren, het ontwikkelen van een Plan waarin Program-
Pl an, wa aronDer: het oPzetten van een organisatie-
gramma’s en aCtiviteiten in het geBieD.
ma’s/ voorzieningen in het geBieD een samenhangenD
strUCtUUr Die De invoering van het PreventiePl an in
aanBoD Doen om De risiCofaCtoren te verminDeren en
het geBieD onDersteUnt, het Uit voeren van evalUaties
fase 3: ontwikkelen van een geBieDsProfiel, waaronDer:
het ver z a melen en analyseren van gegevens over
1 0 | v e I l I g o p g r o e I e n p r o g r a m m e r e n I n J e u g D B e l e I D
11
Hoe raken programma’s in de wijk betrokken bij Veilig Opgroeien?
ook het bereik van de bestaande programma’s leren kennen, en de programma’s die geen
bereik hebben te schrappen.”
Wat zijn de resultaten van Veilig Opgroeien?
“Een belangrijk resultaat is betere samenwerking tussen betrokken organisaties en inzicht
in het bestaande aanbod van programma’s”, vindt Theo. Dit illustreert hij aan de hand van
een praktijkvoorbeeld waarin drie organisaties in dezelfde wijk eenzelfde programma
aanbieden voor dezelfde doelgroep, zonder dat zij dat met elkaar afstemmen. “Zij werken
dus langs elkaar heen. De gemeente betaalt voor drie programma’s, terwijl gemeente en
partners vanuit Veilig Opgroeien middels één gezamenlijke, gerichte methode kunnen
programmeren”. Rob verwacht dat uit het onderzoek door het Verwey-Jonker Instituut zal
blijken dat de vaardigheden bij ouders en kinderen worden versterkt en dat de effecten van
de methode Veilig Opgroeien aanzienlijk groter zijn door de integrale aanpak: “Het
resultaat is dat het voor jongeren veiliger is om op te groeien. Dat deze jongeren zich veilig
voelen in hun omgeving. Dat deze generatie opgroeit in een veilige wijk en daardoor ook
meer kansen krijgt.”
Wat is de meerwaarde van het Veilig Opgroeien scholierenonderzoek?
Theo geeft aan mede enthousiast te zijn geworden voor Veilig Opgroeien door het
scholierenonderzoek: “Scholieren komen zelf aan het woord. Wanneer je enkel professionals
ondervraagt, krijg je andere resultaten dan wanneer je de jongeren bevraagt”.
Rob: “Bij de scholierenenquête gaat het om belevingsvragen. Het wordt een soort
zelfrapport; jongeren geven zelf de problemen en risico’s aan. Voor gemeenten is de uitslag
van het scholierenonderzoek ook interessant, omdat zij de resultaten in verschillende
wijken of gemeenten kunnen vergelijken. Het vormt op die manier voor de gemeenten een
instrument om in te zetten op bepaalde problematieken. Daarnaast ligt de kracht van
Veilig Opgroeien ook nog eens in het repetitieve karakter van het scholierenonderzoek.”
Het preventieteam inventariseert wat er allemaal al gebeurt en waar lacunes of overlap
zitten. “De uitvoerende organisaties zitten als het goed is allemaal in het preventieteam.
En mochten er organisaties nog niet betrokken zijn bij het preventieteam, dan worden er
lijntjes uitgezet en volgt er een bilateraal gesprek waarin zij alsnog worden benaderd”, zo
verzekert Rob. “Immers, wil je alle bestaande programma’s inventariseren, dan heb je ook
alle betrokken partijen nodig.”
Theo vult aan dat leden van het preventieteam geen bestaande programma’s schrappen:
“Zij gaan immers niet in eigen vlees snijden. De gemeente bepaalt uiteindelijk de inzet van
programma’s.”
Hoe past Veilig Opgroeien binnen het hedendaagse beleid?
Veilig Opgroeien kan een sturingsinstrument zijn voor de back-office van het Centrum voor
Jeugd en Gezin (CJG). Rob: “De organisaties die betrokken zijn bij het CJG hebben een
aanbod waaraan dezelfde mensen en partijen werken als voor Veilig Opgroeien. Het CJG is
ook een toegankelijke plek voor gemeenten om sturing op inhoud te geven. Deze korte lijn
loopt door naar de Wmo-ondersteuning die bij de CJG’s is ondergebracht. Dat maakt het
CJG voor alle betrokken partijen tot een ideaal instituut om Veilig Opgroeien aan te
koppelen: beleid en uitvoering komen er samen.”
Welke bijdrage levert JSO aan Veilig Opgroeien?
Theo: “JSO kan een belangrijke bijdrage leveren aan Veilig Opgroeien, omdat er medewerkers als coach voor Veilig Opgroeien getraind zijn. Zij kennen de gehele methode van
programmeren, de aanpak, de werkwijze en zien er op toe dat alles op een goede manier
gebeurt.”
“Daarnaast verzorgt JSO de introductie en de ondersteuning bij de implementatie”, licht
Rob toe. “De uitvoering ligt bij gemeente en partners. JSO helpt bij de vragen die zij hebben
en kunnen organisaties goed voorbereiden op wat er op ze afkomt.”
uItgangspunt
en het BiJstellen van het PreventiePlan, het onDerhoU-
CtC riCht ziCh oP De ProBlemen Die DaaDwerkeliJk
rePresentatieve groeP Jongeren van 12 tot 18 Jaar Uit De
Drag in CiJfers’. Dat geeft verDer riChting aan het zoek-
Den van Dra agvl ak – voor l angere termiJn – voor
Bestaan in een geBieD, niet oP ProBlemen waarvan
woonomgeving. oP Basis van het sCholierenonDerzoek
ProCes naar ProBlemen en oorzaken oP lokaal niveaU,
het ProCes in het geBieD.
mensen DÉnken Dat ze er ziJn. De ProBlemen worDen
worDen ProBleemgeDrag en inDiCatoren Daarvan in
Door te vergeliJken met lanDeliJke gegevens. oP Basis
allereerst geÏnventariseerD met het CtC-sCholieren-
kaart geBraCht. naast het sCholierenonDerzoek worDt
van De lokale ProBleemanalyse worDen ConClUsies ge-
onDerzoek. Dit onDerzoek worDt verriCht onDer een
geBrUik gemaakt van het BronnenBoek ‘ProBleemge-
trokken over De aarD en mate van het ProBleemgeDrag.
13
ERICA KORENSTRA IS SINDS 2006 BETROKKEN BIJ VEILIG OPGROEIEN IN DE GEMEENTE CAPELLE A AN DEN IJSSEL. A ANVANKELIJK HEEFT ZE ALS PROJECTLEIDER
VEILIG OPGROEIEN VORM GEGEVEN EN INGEVOERD IN TWEE WIJKEN. MOMENTEEL
ONDERSTEUNT ZE ALS GECERTIFICEERD COACH DE HUIDIGE PROJECTLEIDER. KORENSTRA ZIET IN VEILIG OPGROEIEN EEN BEL ANGRIJK INSTRUMENT OM GEDRAGSPROBLEMEN VAN KINDEREN EN JONGEREN TERUG TE BRENGEN.
Problematiek en aanbod in kaart
02.
Een essentieel element is dat de jongeren betrokken zijn bij het in kaart brengen van de
problematiek. Jongerenonderzoek biedt veel informatie die samen met de bronnen en
ervaringen van onder meer zorginstellingen, politie en de GGD leidend is voor het bepalen
wat er nodig is om problemen te verminderen.
In Capelle aan den IJssel zijn bij dit proces scholen, maatschappelijk werk, JGZ, GGD,
bewonersorganisaties, woningbouwvereniging, politie maar ook buurtmoeders betrokken. Met al deze partijen is het aanbod in de wijken in kaart gebracht. Dat totaaloverzicht
ontbrak voorheen bij het programmeren. Overlap of hiaten in het aanbod waren daardoor
onvoldoende zichtbaar. “Als de kennis van het aanbod niet bij de professionals bestaat,
hoe kunnen we dat dan van ouders verwachten?”.
Meer ruimte voor buurt en wijk
“effi
ciëntieinprogrammeren
ensamenwerken”
In Capelle aan den IJssel is er een combinatie gemaakt tussen Veilig Opgroeien en de
sociale cohesie buurtaanpak. Hierdoor was er, naast de aandacht voor het programmeren
van preventief jeugdbeleid, nog meer ruimte voor de buurt en de wijk.
In het preventieplan Veilig Opgroeien is de inzet van een gezinscoach in de wijken
opgenomen. Ook Stevig ouderschap, een maatjesproject, weerbaarheidtrainingen in het
onderwijs en extra school maatschappelijk werk maken deel uit van het plan. In de buurt
zijn, samen met bewoners, veel activiteiten georganiseerd om de leefbaarheid te
versterken. Er werden fysieke maatregelen genomen die voor bewoners ‘direct voelbaar’
waren. Hiermee groeide de betrokkenheid van de bewoners bij hun wijk. Het beschilderen
van gevelpanelen door kinderen en jongeren, het organiseren van wijkfeesten,
bloembakken aan de lantaarnpalen, schonere portiekenbeleid, speeltoestellen en een
Cruijff-court zijn daar positieve voorbeelden van.
DoelstellIng
NAAMerICaKorenstra oP gronD Daarvan worDen De BelangriJkste onDer-
het Doel van het Programma is De soCiale veiligheiD
FUNCTIEveIlIgopgroeIenCoaCh liggenDe risiCo- en BesChermenDe faCtoren BenoemD,
DUUrzaam te vergroten en een omgeving te CreËren
waaroP het JeUgDPreventieBeleiD in De wiJk ziCh ver-
waarin Jongeren kUnnen oPgroeien tot volwassenen
volgens De komenDe Jaren zal riChten.
Die een Positieve en gewaarDeerDe rol kUnnen sPelen
PL AATSCapelleaanDenIJssel
in onze maatsChaPPiJ.
14| veIlIgopgroeIenprogrammerenInJeugDBeleID
15
“Als de kennis van het aanbod niet bij
de professionals bestaat, hoe kunnen
we dat dan van ouders verwachten?”
Succesfactoren
Korenstra ziet dat het van belang is om de inzet van Veilig Opgroeien aan te laten haken
bij wat er al gebeurt in de gemeente en de wijken. En dat er draagvlak wordt gecreëerd,
zowel binnen de gemeentelijke organisatie als bij de belangrijkste samenwerkingspartners
én bij bewoners. Het is in de praktijk van Capelle aan den IJssel gebleken dat het reserveren
van aanvullend budget het proces kwalitatief versterkte. Een niet onbelangrijk element is
verder de communicatie naar de betrokken organisaties, maar ook naar de bewoners.
Fysieke veranderingen in wijk en buurt zijn daarbij ondersteunend.
Resultaat op lange termijn
De coach bemerkt dat resultaten nog niet op alle punten altijd meetbaar zijn: Veilig
Opgroeien is een lange termijn aanpak. Zo is de binding met de buurt al duidelijk
verbeterd. Dit geldt ook voor de samenwerking van professionals, een verbeterd aanbod
en een toename van de betrokkenheid van bewoners met hun buurt. Vooral de samenwerking tussen de diverse maatschappelijke instellingen bleek een goede basis bij de
inrichting van het CJG.
Volgens Korenstra is het onbegrijpelijk dat het succes van Veilig Opgroeien nog maar door
een beperkt aantal gemeenten is opgepakt. Volgens haar is hier namelijk niet nadrukkelijk
sprake van veel extra benodigde gelden, maar een herverdeling van de bestaande
middelen en vooral efficiëntie in programmeren en samenwerken.
Doelgroep
eerstelIJns-oFtWeeDelIJnsaCtIvIteIt
CtC is een PreventieProgramma geriCht oP kinDeren/
CtC is een stUringsinstrUment voor Preventief JeUgD-
Jongeren van 0 tot 18 Jaar en hUn omgeving. Jso
BeleiD, waarBinnen eersteliJnsProgramma’s worDen
riCht ziCh oP De inDireCte DoelgroeP: onDersteUning,
ingezet om ProBleemgeDrag te voorkomen.
training en CoaChing van gemeenten waar CtC worDt
UitgevoerD, De lokale ProJeCtleiDers en Betrokken
organisaties.
17
BINNEN SEINPOST IS IDO DE VRIES ALS SENIOR ADVISEUR ACTIEF OP HET GEBIED VAN
JEUGD, LEEFBAARHEID EN VEILIGHEID. DE VRIES IS EXPERT BINNEN COMMUNITIES
THAT CARE (CTC). IN 1999 WAS HIJ AL BETROKKEN BIJ DE EERSTE CTC-PILOT IN AMSTERDAM NOORD. IN 2003 WAS HIJ DE EERSTE CTC-COACH BUITEN HET NJI.
Zijnwerkzaamhedenbestaannuuithetcoachenvan(gemeente)ambtenarenenhettrainenvandiverssamengestelde(preventie)teamsdiehetjeugd-enveiligheidsbeleiduitvoeren.DaarnaastleidthijcoachesinopleidingopdiemetCommunitiesthatCarewerken.
Sinds2005ondersteunthijdeimplementatievanCtCindedeelgemeenteninRotterdam.
03.
DeVriesisenthousiastoverCtComverschillenderedenen:“Ikvinddatdemetingvande
oorzakenvanjeugdproblematiekgoedplaatsvindt,doormiddelvanhetscholierenonderzoek.Datgeefteengoedenbetrouwbaarbeeldhoehetmetdehele‘ jeugd’gesteldis.
Daarnaastvindikdeorganisatievandewijkaanpakgoedenhetletterlijkhelpenvangemeentenmetdesturingvanhetjeugd-enwijkbeleidmetbehulpvandeCtC-methodiek.
OokisCtCmethodischenwetenschappelijkgoedonderbouwdenzijnanderemethoden
mindersystematisch.CtCgeefteencompleetbeeldvanallerisicoproblematiekenopde
vierdomeinengezin,school,jeugdenwijk.CtCdwingtjeomintegraaltekijken.”
Scholierenonderzoek en analyse
“Jebegintbijhoede
jeugderzelfvoorstaat”
NAAMDrs.IDoDevrIesmeD.
FUNCTIEsenIoraDvIseurBIJseInpost
HetsuccesligtvolgensdeCtC-specialistindebasis.“Hetpreventieteamzorgtvooreen
bredeanalyse.Erwordtgeïnventariseerdwateenwijkechtnodigheeftwatbetreft
socialeveiligheid.Omdatjebegintbijdeuitkomstenvandescholierenenquêtekunjede
huidigesituatieindewijkgoedinkaartbrengen.Jebegintbijhoedejeugderzelfvoor
staat.Jezietwateraanaanbodisofjuistontbreekt,jehebtcijfersopwijkniveauenkunt
debelangrijksterisico’sidentificeren.”
Kansen en bedreigingen
Vooreengemeenteishetbelangrijkomuittezoekenenvasttestellenofzijechtdoen
watnodigis.Gemeentenkrijgenhetechtersteedsdrukker,zijnvoorsteedsmeerdingen
verantwoordelijk.HetCtC-proceskandaarnaaststagnerendoordatersomsveelwisselingenvanprojectleidersbinnengemeentenzijn.DeVries:“Hetverloopvanprofessionals
aDvIesBureau,traIner/CoaChCtC
PL AATSneDerlanD
raaKvlaKmetCJg’s
veilig oPgroeien is voor gemeenten een methoDe om het
JeUgDBeleiD te rationaliseren. het kan een goeDe rol
sPelen BiJ De vormgeving van een CJg.
18| veIlIgopgroeIenprogrammerenInJeugDBeleID
19
“CtC dwingt je om integraal te kijken.”
insommigewijkenisgroot.Zohebikmeegemaaktdathetpreventieteamwaarmeewe
samendeanalysemaakten,vierjaarlateruitgeheelnieuweledenbestond.”
“Watbelangrijkis,isenthousiasmeinhetpreventieteamenbijbestuurders.”Daarnaast
isdeverankeringinbeleideningemeentelijkeafsprakenessentieel:“CtCmoetonderdeel
zijnvandelokale,educatieveagendaenvervolgensmoetjehetpreventieplanalssturingsinstrumentookgebruiken.HetleukeaanCommunitiesthatCareisdatjeeenanalyse
kuntmaken,gebaseerdopdestemvandejeugd.Datmoetjeborgen!Leteropdatjedus
weldoetwatafgesprokenis!”
C TC IN ROT TERDAM
IdodeVrieshaaltdegemeenteRotterdamaanals
ophunbeurtvoorhunjaarlijkseiWAPS(integraleWijk
goedvoorbeeldomhetCtC-succesteillustreren.
ActieProgramma’sSociaal)omdebelangrijksterisico-
DeVrieszietookkansendoorregionaalofprovinciaalintezettenopCtC:“Zuid-Holland
enZeelandzijnhiergoedevoorbeeldenvan.Opregionaalniveauwordtbijvoorbeeldintensief
metderegionaleGGDsamengewerkt.Datisgoedkopervoordegemeentenendaarnaast
wordtzoopeeneenduidigemanierinzichtindevraagnaardejeugdzorggeorganiseerd.
OokvoordeontwikkelingvaneenrisicomaatkanCtCgebruiktworden.Hetiszondeals
iederegemeentezelfhetwielgaatuitvinden.”
Hetwerktmotiverendomgezamenlijktekijkennaardecijfers(overdejeugdende
wijk)endiecijfersvervolgenstekoppelenaanheteigeninzichtvandeprofessionalsen
bewoners.Ditvergrootookhetgezamenlijkeinzicht.Communicatiemetbewonersen
uitvoerdersdiebetrokkenzijnbijdewijk,isevenzeervanbelang.
“Houdhenbijvoorbeeldmetflyersofeensamenvattingopdehoogteomtezorgendatze
metelkaarvoorhetzelfdestaan.HetCtC-preventieplangeeftaan:‘Westaanernietalleen
voor,iedereenwerkteraan’.Opdiemanierkunjegoedmetelkaarafsprakenmaken.”
enbeschermendefactorenindewijkeninbeeldte
Rendement
“GemeenteRotterdamheeftdeCtC-methodebreed
krijgenenvervolgensgezamenlijkaantepakken.”
ingevoerdinnauweafstemmingmetdedeelgemeen-
“InRotterdamNoordenRotterdamZuidwerken
ten.DeRotterdamsejeugdmonitorvandeGGDis
deelgemeentensuccesvolmetCtC.Erwordtgekeken
hierbijgekoppeldaandeCtC-scholierenmeting.Erzijn
hoebijvoorbeeldbasisscholenactieftebetrekken
afsprakengemaakttussendeGGDendedienstJeugd
zijnbijgoedewijkplannen.CtChelptdeBredeSchool
OnderwijsenSamenlevingdiedeCtC-uitvoeringinde
wijkgerichttekijkenengezamenlijkdeactiviteiten
wijkenondersteunen.”
enprogramma’steprogrammerendieaansluiten
“DegemeenteziethetvoordeelommetdeCtC-
bijderisico’svandejeugdindiewijk.Zoworden
gegevensinhoudtegevenaandezogenaamdeJeugd
problemenechtsamenéninsamenhangaangepakt.
KansenZones;wijksamenwerkingsverbandenrondom
VanuitschoolenhetCJGkunjeoudersdanookveel
descholen.Dedeelgemeentenhanterendegegevens
gerichteraanspreken.”
UiteraardkostCtCgeld.Bijvoorbeeldvoordeuitvoeringvandejeugdmonitor,voorcoachingen
begeleiding.Datzijnonderdelendiedekwaliteitbepalenvandeanalyseendekwaliteitvanhet
preventieplan.DeVriesiserechtvanovertuigddateengoedepreventieveaanpakloont.
“Nietbinneneenjaarnatuurlijk,maarjezietweldegelijkverschil.MetCtCziejeechteen
afnamevandelinquentgedrag,alcoholgebruik,etc.Jemoethetookineenbreedperspectief
zien:CtCheeftnamelijkeenlangeadem.Preventielevertgeldop.Alleennietmeteen.”
Dewinstkomtvolgenshemnietalleentotuitingopfinancieelvlak:“Jemerktdatjedoorte
investereninCtC,opdenduursnellerwijkenmeekrijgtendatorganisatieselkaarsneller
begrijpen.AlsjealsambtenaardecyclusvanCtCdoorloopt,merkjedatjeveeleffi
ciënter
werktendatjeookbeterweetwatwelkeorganisatiedoet.Menkanveelbeterscorenop
kwaliteitenzienwelkeprogramma’séchteffectiefzijn.”
CtCenWmo-FunCtIes
1. informatie en aDvies
2. signalering
3. toeleiDing
4. liChte PeDagogisChe hUlP
veilig oPgroeien kan een rol sPelen in het stroomliJnen
in het PreventiePlan (Plan van aanPak) worDen afsPra-
goeDe afsPraken over toeleiDing ziJn essentieel voor
Dit kan als aCtiviteit voortvloeien Uit het
van informatie voor oUDers/ BUUrtBewoners.
ken vastgelegD omtrent De inzet van Programma’s om
een goeD Bereik van De ingezette Programma’s.
PreventiePlan.
risiCofaCtoren te verminDeren en BesChermenDe faCtoren te versterken. DaarBiJ horen ook afsPraken over
signalering.
20| veIlIgopgroeIenprogrammerenInJeugDBeleID
21
➔
“We staan er niet alleen voor,
iedereen werkt eraan.”
Verbinden
Gemeentenblijvenbehoeftehoudenaandatagestuurdjeugdbeleid.Daarvoorzetten
zenuveelverschillendemiddelenin,terwijlCtChiereengestructureerde,methodische
maniervoorbiedt,dienietfocustopnegatievejeugdzaken.Hierinligteenkansvoorde
toekomst.OokzietDeVriesindetoekomstkansenomnieuweverbindingenteleggen.
“IkbemerkeengroeiendebehoefteaandeverbindingtussendeCtC-analyseenhet
wijkpreventieplanmethetCJGenhetveiligheidshuis.EnhoekoppeljeCtCaandeWmo,
leefbaarheidendeinzetvandebewonerszelf?Datisbestlastig,wantinNederlandleunt
menopprofessionals.Ikdenkdatditdekomendejarenverderontwikkelddientteworden.
Ikdenkdaternogontwikkelingnodigisindeactieveparticipatievanwijkbewoners.
GoedevoorbeeldenhiervanzijnhetCJGZoetermeer(dataleenkoppelingheeftgemaakt
metCtC)enLeiden(hoehetCJGenCtCelkaarpositiefbeïnvloeden).
BIJDrageveIlIgopgroeIenaanpreventIeFJeugDBeleID
5. CoÖrDinatie van zorg
veilig oPgroeien is een methoDe om griP te kriJgen oP
De strUCtUUr van veilig oPgroeien BevorDert inten-
het Preventief JeUgDBeleiD, om laCUnes en overlaP te
sieve samenwerking tUssen organisaties.
voorkomen en goeD samen te werken en af te stemmen. als veilig oPgroeien goeD worDt ingezet, kriJg Je
antwoorD oP De vragen: Doen we De goeDe Dingen en
Doen we De goeDe Dingen goeD?
23
“CtCbiedteenhandvatop
basiswaarvanjekeuzes
kuntmaken”
ROOS VAN GELDEREN IS SINDS MEI 2010 WETHOUDER JEUGD, ZORG EN WELZIJN
VOOR DE GEMEENTE LEIDEN. SINDS 2006 WAS VAN GELDEREN AL GEMEENTE-
NAAMroosvangelDeren
R A ADSLID IN LEIDEN NA MENS DE SP EN WERK TE ZIJ AL S ADVISEUR BIJ JSO
FUNCTIEWethouDerJeugD,Zorgen
EXPERTISECENTRUM VOOR JEUGD, SAMENLEVING EN OPVOEDING.
WelZIJn,gemeenteleIDen
PL AATSleIDen
04.
OpdevraagwaaromLeidenvoorCtCheeftgekozen,verklaartVanGelderen:“NaaraanleidingvaneencongresoverCtCwasdeinhoudelijkeinteressevoorCtCbijdegemeente
Leidengewektvoordezeaanpakvanhetpreventiefjeugdbeleid.Wijhebbenonstoen
aangemeldalspilot-gemeentebijdeprovincieZuid-Holland.Datistoenindetweede
rondegehonoreerd,in2005.”
“Omtebeginnenisereenjongerenenquêteafgenomen.Leiden-Noordroldedaaruitalsde
wijkwaarjemetCtCaandeslagzoukunnen.Totiedersverbazingopplaatstweegevolgd
doordeStevenshof.EristoengekozenvoordeStevenshofalsCtC-wijk:Leiden-Noordstaat
bekendalsdeachterstandswijk,maardaargebeurtalveel(BredeSchool).Verderisde
Stevenshofeenmooiafgebakendgebiedmeteeneigencultuureneenlaagvoorzieningenniveau.”
Succes in de Stevenshof
“CtCwaseensuccesindeStevenshof.Deuitkomstenvandetweedejongerenenquêtewarengunstig:erisduidelijkvooruitganggeboekt.Duidelijkisookdatdesamenwerkingin
dewijktussenverschillendeorganisatiesverbeterdwas.Erwerdgeïnvesteerdinwerving
entoeleiding.UitCtCiseenprojectvoortgekomenmetkinderenoverhunwijk:kinderen
hebbenversieringenopglazenplatenaangebrachtbijeenfietsbrugindewijk.Eenzichtbaarresultaatwaardoorkinderengezamenlijkaangewerktis.
OokdedagvandeStevenshofisvoortgekomenuitCtC.Eenaantalinstellingenzoals
buurthuis,deGGDenscholenorganiserenmetmensenuitdewijkdezedag.Ervindendan
allerhandeactiviteitenplaatseneriseenStevenshofliedgeschreven.
OpdedagvanDeStevenshofiservoorkinderenenhunouderseenspeurtochtgeorganiseerdlangseenaantalvoorzieningen,zoalshetbuurthuisenhetCJG.Zowordteenen
anderookzichtbaarvoordewijkbewoners.”
veilig oPgroeien kan ingezet worDen als stUringsme-
strUCtUreel te werken aan De oPlossing van (met el-
Chanisme waarBiJ organisaties, oP een gestanDaarDi-
kaar samenhangenDe) ProBlemen.
seerDe manier, met elkaar BekiJken waar De Prioritei-
met veilig oPgroeien kan ook in kaart geBraCht wor-
ten liggen. met Deze methoDe kom Je te weten hoe het
Den welke aCtiviteiten al geBeUren Binnen een CJg, en
ervoor staat met De Jongeren in een wiJk of gemeente,
waar nog laCUnes zitten.
en Je kUnt ze langDUrig volgen. het is een miDDel om
24| veIlIgopgroeIenprogrammerenInJeugDBeleID
25
“We hebben ook moeten uitleggen
dat CtC praktisch wat oplevert
en niet alleen maar een theoretisch
verhaal is.”
Uitrol
HetsuccesvanCtCindeStevenshofheefttoteenuitrolgeleidinLeiden-NoordenZuidWest.Ditisgefaseerdgebeurdvanwegedeaanwezigeambtelijkecapaciteiteninzet.
DetweedeuitrolheeftplaatsgevondeninSlaaghwijk.DatiseendeelvanLeiden-Noord
(Merenwijk).Diewijkkenteenzwareproblematiek;erlooptookeenprojectvanuithet
Rijk.DemethodiekvanCtCzouaansluitenopdatgenewatalindezewijkaanwezigwas.
Degemeenteheefteenwijkprofielopgesteld.VanGelderenverteltdateraanvankelijk
veelscepsiswasvanuitdedebestaandeprojectorganisatie,vooraloverdeCtC-methode:
“HenmoestwordenuitgelegddatCtCnietgeheelietsnieuwswas:menwerktalvooreen
deelopdiemanier.WehebbenookmoetenuitleggendatCtCpraktischwatopleverten
nietalleenmaareentheoretischverhaalis.”
Erzijnookdingennietgedaan.“Ikkanmijherinnerendatonveiligvrijenookéénvande
risicofactorenwasinStevenshofinvergelijkingmetheelLeiden.BijdestartvanCtCzijn
erookactiviteitenmetjongerengeweest,zoalseenquiz.Ookwasdeuitslagvande
jongerenenquêteaanhenvoorgelegd.Bijonveiligvrijenwashunreactiedaternergens
condoomszijntekrijgen.Toenikdaarlaatstnavraagnaardeedbleekernogsteedsgeen
condoomautomaatinhetwinkelcentrumtehangen.”
Boven de subjectieve beeldvorming uitstijgen
OpdevraagwatdekrachtvanCtCvolgenshaaris,enofhetgeschiktisompreventief
jeugdbeleidteprogrammeren,regeertdewethouder:“Allereerstbaseerjedeactiesopde
feitelijkesituatie.Nietopbasisvanaannamesofopbasisvanbelangen.Startpuntzijnde
uitslagenvandejongerenenquête.Eventueleaannameswordengetoetstomdatjemet
meerderepartijenaantafelzit.CtCbiedtkansenombovendesubjectievebeeldvorming
uittestijgen.Daarmeehebjeietsinhandenomdeneuzenindezelfderichtingtekrijgen.
Verderrichtjejealsprofessional,alsgemeenteofalsvrijwilligeropdatgenewatverbeterd
zoukunnenworden.Demensenuitdewijkenhunproblemendienenhetuitgangspunt
tezijn.CtCbiedtkansendeactiviteitenopdelangetermijnaftestemmenengaatverder
danorganisatiebelangenofdewaanvanalledag.TotslotbiedtCtCdekanskritischte
kijkennaarhetaanbodzodatjegeendingendubbeldoet,entekijkenofeenactiviteitof
eenbepaaldprogrammaweleffectheeft.”
Regierol
“Degemeenteheeftderegie,datishaartaak,omdatjealsgemeenteinhetkadervanhet
preventiefjeugdbeleideenrelatiehebtmetallerhandeorganisaties.Hetzoumooizijnals
organisatieseronderlinguitzoudenkomen.Daargeloofiknietin,datisookwelveelgevraagdvandieorganisaties.Bovendien,hetgaatomdekeuzeswaarjeopinzetenwaarop
niet.Daargaatdegemeenteover.”
Minder middelen
Hoewelnietzobedoeld,zietVanGelderenweldegelijkmogelijkhedenomviaCtCte
bezuinigen.
“Alsjealsgemeenteovermindermiddelenbeschikt,danmoetjekeuzesmaken.CtCbiedt
eenhandvatopbasiswaarvanjediekeuzeskuntmaken.IndiezinzitCtCinmijnsysteem.
resultaten/eFFeCt
aanhaKenBIJloKaleenregIonaleInItIatIeven
veilig oPgroeien BieDt samenwerkenDe organisaties
momenteel ook geËXPerimenteerD met het samen-
een gemeente Die werkt volgens De methoDe van CtC/
- een wiJkProfiel (risiCo- en sterkteanalyse);
een miDDel om keUzes te maken en hUn aanBoD af te
voegen van De CtC-sCholierenenQUÊte en De JeUgD-
veilig oPgroeien ontwikkelt in ieDer geval:
- een PreventiePlan met Daarin een omsChriJving van De
stemmen en te versterken. Dat kan zowel Binnen een ge-
monitor van De ggD.
- een omgevingsanalyse;
inzet van Programma’s en aCtiviteiten voor De komenDe
- een raPPort van sCholierenenQUÊte (onDerzoek worDt
Jaren, Doelen en groePen Die men wil Bereiken en af-
meente als Binnen een regio. veilig oPgroeien kan tiJDeliJk worDen gefinanCierD via De ras-gelDen. er worDt
om De 2 À 3 Jaar herhaalD);
sPraken omtrent evalUatie en monitoring;
26| veIlIgopgroeIenprogrammerenInJeugDBeleID
27
“Is het wel effectief wat wij doen?
Dat is bij uitstek een CtC-vraag.”
Bijbezuinigingenhebiktegenmijnambtenarengezegddatééncriteriumdaarbijis:is
hetweleffectiefwatwijdoen?DatisbijuitstekeenCtC-vraag.Ofishetzodat,alswijde
financieringstoppen,datwordtovergenomendooranderen?
CtC & CJG
InternzorgtdegemeenteLeidenervoordatdemensendiebetrokkenzijnbijhetCJGook
betrokkenzijnbijCtC.“HetCJGwordtmeegenomeninCtC,”aldusdewethouder.“Het
iseenbelangrijkepartnervoorCtC.HetisbijvoorbeeldheelmooialsCtCopvoedingsondersteuningsactiviteitenorganiseert,omdatbinnenhetCJGtelatenplaatsvinden.En
datgeldtookvoordeBredeSchool,eenbelangrijkevindplaatseneenbelangrijkeplekom
dingenaantebiedenenomoverlegtestroomlijnen.Ikkanmeookvoorstellendatjein
bepaaldegevallendeoverleggenlaatsamenvallenennieteenapartestructuurvoor
CtCenhetCJGhebt.Jekuntdestuurgroepsamenvoegen.”
VanGelderenvindtCtCeengoedemethodeombinnenhetCJGtegebruiken.“Derelatie
CJG-CtCzalindetoekomstverdervormkrijgen.DathangtookafvanhoehetCJGzich
gaatontwikkelen.Alsjehethebtovereenopdewijkgerichte,laagdrempeligevoorziening,
danzitjeophetterreinvanCtC,zekervanuitpreventie-oogpunt.”
uItvoerIngCtCInneDerlanD
- er is een stUUrgroeP oPgeriCht en een of meerDere
CtC werD einD 1998 via het ministerie van JUstitie Door
Preventieteams waaraan naast De gemeente, Diver-
het nJi in neDerlanD geÏntroDUCeerD. vier Pilotgemeen-
se organisaties oP het geBieD van JeUgD-, welziJns-,
ten (amsterDam, arnhem, rotterDam en zwolle) ziJn in
zorg- en veiligheiDsBeleiD Deelnemen.
2000 gestart. oP Dit moment worDt CtC in neDerlanD in
18 gemeenten UitgevoerD, waarvan 11 in zUiD-hollanD.
Daarnaast heeft De gemeente rotterDam Deze methoDe
29
HET CENTRUM VOOR JEUGD EN GEZIN (CJG) VORM GEVEN: DAT WAS DE OPDRACHT
WAARMEE CORINA KANIS-SCHENK, ZELFSTANDIG PROJECT- EN INTERIM MANAGER,
IN ZOETERMEER A AN DE SL AG GING. ZIJ VOND HET DA ARBIJ VAN BEL ANG DAT
HET CJG-MODEL INVLOED ZOU KUNNEN HEBBEN OP DE SAMENHANG VAN DE
LOK ALE JEUGDZORG.
TijdenshetontwerpenvanhetmodelvoorZoetermeer,ontdektezedatVeiligOpgroeien
eenbelangrijkinstrumentkanzijnbijhetvormgevenvanhetCJG.
HetCJGkentdriepijlers:deinloop-enadviesfunctie,hetaanbodvanopvoed-enopgroeiondersteuningendesluitendezorgstructuur.VeiligOpgroeienisvolgensdezelfstandige
bijuitstekeengoedinstrumentomhetaanbodvanopvoed-enopgroeiondersteuningte
ontwikkelenentemonitoren.
05.
Binden aan gezamenlijke doelen
“systematischengedegen
hetaanbodbepalen”
NAAMCorInaKanIs-sChenK
FUNCTIEZelFstanDIgproJeCt-en
InterImmanager
PL AATSZoetermeer
Bijhetontwikkelenvaneendergelijkaanbodmoethelderzijnwatnodigisenwatnoodzakelijkisbinnendegemeenteofwijk.Voorheenwerdhetpreventieveaanbodbepaalddoor
vertrouweninhetprogrammaendeervaringvandeaanbieder.VeiligOpgroeienbiedteen
uitgebreidesetaantoolsomsystematischengedegentebepalenwelkaanbodhetbest
aansluitbijdeopvoed-enopgroeipraktijk.
“Jemoetdebelangrijksteorganisatiesophetgebiedvanjeugdbeleidaaneengezamenlijk
doelbinden”,lichtKanis-Schenktoe.“HetCJGbiedtdezeopdrachtalenisdaaromeen
helderkaderomVeiligOpgroeienintezetten.”Deinterimmanagerweetuitervaringdat
hetbelangrijkisdatbesturenvanbijCJGbetrokkenorganisatiesgemotiveerdzijnvoor
dezecombinatie.Zehebbeneengezamenlijkeopdrachtenzijnerbijgebaatomzoeffectiefmogelijkmetdebestaandemiddelenomtegaan.VeiligOpgroeienvormtbinnende
gezamenlijkeCJG-opdrachteengedegenbasiswaardoorkeuzeskunnenwordengemaakt
opgrondvanonderzoek,bronverkenningenervaringuitdepraktijk.Samengevat:“Veilig
opgroeienziteigenlijkinhetDNAvanhetCJG”.
onDerZoeK
in al haar Deelgemeenten ingevoerD. er worDt effeCton-
het verwey-Jonker institUUt heeft in oPDraCht van
Derzoek UitgevoerD Door het verwey-Jonker institUUt.
het ministerie van JUstitie en ministerie van vws een
het nJi is vanaf 2000 in neDerlanD liCentiehoUDer van Deze
ProCes- en effeCtevalUatie naar CtC UitgevoerD. in
methoDe. het onDerzoeksBUreaU DsP heeft vanaf De Begin-
2006 is een raPPortage van Dit onDerzoek Uitgegeven:
tiJD De sCholierenonDerzoeken UitgevoerD.
“oPgroeien in veilige wiJken, CtC als instrUment voor
lokaal Preventief JeUgDBeleiD”. ConClUsies van Dit
30| veIlIgopgroeIenprogrammerenInJeugDBeleID
31
“Veilig opgroeien zit eigenlijk
in het DNA van het CJG.”
Focus vanuit verschillende domeinen
HetsuccesvanVeiligOpgroeienligtinhetfeitdaterookpartijenbijbetrokkenzijndieop
hetgebiedvananderedomeinenactiefzijn,zoalsdewijkenofonderwijs.Hetversterkt
vanafdestartdegezamenlijkefocusomgerichtaandeslagtegaan.Deinformatievan
hetperiodiekonderzoekwordtmetelkaarverwerkttoteenprogrammeringdieinwerkt
opderisico-enbeschermendefactoren.Naastdeinformatieuitonderzoekisookde
aanpakzelfgoedgedocumenteerd.HierdoorbiedtVeiligOpgroeiendebesturenvan
deCJG-partnersveelhandvattenomeeneffectiefaanbodteorganiseren.
-9 maanden tot 23 jaar
IndetoekomsthooptKanis-SchenkdatVeiligOpgroeienzichvolledigontwikkeltalseen
instrumenttenbehoevevandeCJG’s.HetCJGenVeiligOpgroeienmoetendaaromniet
onafhankelijkvanelkaargeorganiseerdworden.Zehooptverderdatzowelhetonderzoekals
hetaanbodvanVeiligOpgroeienzichindetoekomstnadrukkelijkeropdegehele
doelgroepvan-9maandentot23jaarzalrichten.Eninhaarrolalsdeskundigeophet
gebiedvanCJG’szouzegemeentenwillenadviserenomVeiligOpgroeienalseen
onlosmakelijkenwaardevolinstrumentvoorhetpreventievejeugdbeleidintezetten.
onDerzoek in grote liJn: “gemeenten Die De Preven-
weten Jongeren en oPvoeDers met De grootste ProBle-
tiestrategie ‘CommUnities that Care’ (CtC) toePassen,
men, zoals ProBlematisCh alCohol- en DrUgsgeBrUik,
staan sterk in hUn JeUgDBeleiD. lokale instellingen
Beter te Bereiken. het CtC-Programma leiDt tot vroeg-
werken Beter samen, er ziJn effeCtieve Programma’s
tiJDige signalering en Betere DoorverwiJzing.
tegen ProBleemgeDrag van Jongeren Én De inzet van
miDDelen vinDt geCoÖrDineerD Plaats. Deze gemeenten
33
CAROLINE GORISSEN MA AK T DEEL UIT VAN HET TEAM JEUGD, VEILIGHEID EN LEEFBA ARHEID VAN SEINPOST. VOORHEEN WERK TE ZIJ ALS INTERIM PROGR AMMAMANAGER JEUGD & VEILIGHEID IN DISTRICT 5 (DE 7 WESTELIJKE STADSDELEN)
VAN AMSTERDAM EN WAS ZIJ SENIOR BELEIDSMEDEWERKER JEUGD.
OokisGorissengoedthuisindemethodiekvanCommunitiesthatCare(CtC)enwordt
zijingezetinverschillendesteden,waaronderRotterdam,inverschillendefasesvandit
programma.
06.
CarolineGorissenissinds2009‘ingesprongen’bijallopendeprojecten,diezijnaverloop
vantijdheeftovergenomen.“Zobenikbijvoorbeeldingesprongenophetprojectvan
HoekvanHolland”,verteltGorissen.“Momenteelontwikkelenwedaareenpedagogische
wijkvisie.Dedeelgemeentewildeingesprekoverhoejenueigenlijkomgaatmetkinderen
enouders.SamenmethetInstituutMaatschappelijkeInnovatiehebbenwedaarvooreen
methodiekbeschreven.Ouders,wijkbewonersenprofessionalszijntoteengezamenlijke
visiegekomen.Wezittennuindefasedatdevisieomgezetmoetwordeninallerleiacties.
Datgaatbinnenkortgebeurenopeensoortmarktplaatswaarmensenelkaarinspirerenen
inverschillendegroepjesaandeslaggaanomeenideeverderuittewerkentoteenconcreet
actieplan.Daaruitontstaanallerleiexperimentenwaarmeehetpedagogischfundament
verderverspreidwordtonderdebewonersenprofessionalsinHoekvanHolland.”
Voortdurend proces
“Duidelijkekeuzesmaken
enscherpzijnopdat
watnodigis”
NAAMDrs.CarolInegorIssen
FUNCTIEsenIoraDvIseurBIJseInpost
PL AATSneDerlanD
CtCiseenwetenschappelijkonderbouwdemethodeendaarmeeeengefundeerdeonderbouwingvoordeontwikkelingvanjeugdbeleid.ErwordtmetCtCgoedgebruikgemaaktvande
ervaringenvandeprofessionalsindewijk.Gorissenzegthierover:“Hetiseengoedemanierom
samenwerkingenafstemmingtussenprofessionalsendeaanpakteverbeteren.Inzichtelijk
enmeetbaar.Naverloopvantijdkanerbijgesteldworden;hetiseenvoortdurendproces.
Erismetdebetrokkenpartnersveeloverlegenzobrengjedeoverlap,maarsomsookhiaten
bijbestaandeprogramma’sinbeeld.Opdiemanierkunjeduidelijkkeuzesmakenenscherp
zijnopdatwatnodigis.”
statusvaneFFeCtIvIteIt
CtC is een Programma Dat oP ziChzelf nog niet in De
effeCtief ziJn aangemerkt. het verwey-Jonker institUUt
DataBank effeCtieve interventies is oPgenomen. het
voert DoorloPenD onDerzoek Uit naar De werking van
werkt wel met De inzet van zoveel mogeliJk effeCtieve
CtC in neDerlanD, waarBiJ wiJken Die met Deze methoDe
en theoretisCh goeD onDerBoUwDe Programma’s. in het
werken Uitvoerig worDen onDerzoCht en gemonitorD.
Programma CtC is een giDs samengestelD van Program-
Daarnaast worDt sinDs 2008 een vergeliJkenD onDer-
ma’s Die als theoretisCh goeD onDerBoUwD en Bewezen
zoek UitgevoerD.
34| veIlIgopgroeIenprogrammerenInJeugDBeleID
35
“Pakken we aan wat we aan willen pakken,
doen we wat we moeten doen en doen
we dat goed?”
OpdevraagwatCtCnuechtsuccesvolmaakt,haaktGorissenopnieuwinopdemeetbaarheid
endemogelijkheidombijtesturen:“CtCiseensturingsinstrument,eenmeetinstrument.
Jekuntooktelkensopnieuwmetenwatdeeffectenzijn.Hetscholierenonderzoekwordt
inRotterdambijvoorbeeldomdevierjaaruitgevoerd.MetdemethodiekvanCtCkunjein
kortetijddesamenwerkingenafstemmingsterkverbeterenendaarvanderesultatenzien,
maarpasoplangeretermijnziejewatdaadwerkelijkeeffectenzijnindewijk.CtCisvoor
degemeentenookeenmethodeomafsprakentemakenmetdeaanbiedersvandiverse
programma’senomgoedteevalueren:bereikenwededoelgroep,pakkenweaanwatweaan
willenpakken,doenwewatwemoetendoenendoenwedatgoed?”
C TC IN HOEK VAN HOLL AND
CarolineGorissenhaaltdeelgemeenteHoekvan
voorlichtingaanvrijwilligers,insportkantines(op
HollandaanalsgoedvoorbeeldomhetCtC-succeste
plekkenwaarjongerenalcoholgebruiken),opschool
illustreren.
wordteraandachtaanbesteed.Ouderskrijgensamen
Enthousiasmeren en draagvlak creëren
AlsbelangrijkstevoorwaardevoorsuccesvanCtCnoemtGorissen‘draagvlak’,zowel
ambtelijkalsbestuurlijk.“Somswordthetvanbovenafopgelegd,maarreagerennietalle
deelgemeentenevenenthousiast.Ermoetechtdraagvlakzijnommetdezemethodiek
aandeslagtegaan.AlsCtC-coachondersteunjewaarmogelijk,maarhetproceskan
vertraagdwordenalsdemotivatieernietisbijdeprojectleidervandegemeente.Ditgeldt
trouwensookvooralleanderebetrokkenpartners.Hierbijishetvoorallepartnersvan
belangdaterflinkganggehoudenwordtinhetproces,datdemethodiekbinnenbestaande
overlegstructurenuitgevoerdwordtendatmennietapartbijelkaarhoefttekomen.Alser
daneenmaaleenpreventieplanligt,dienjeervoortezorgendathetnietindelabelandt.
Hetisduszaakde(deel)gemeententeenthousiasmerenoverCtC.Iedermoetgoedweten
watzijnofhaarrolis.Enthousiastmaakjezebijvoorbeeldaandehandvansuccesverhalen
ofvoorlichtingsrondes.Jewilttochallesdoenomervoortezorgendatmensenmeegaan.
Jewiltjuistlatenzienwelkevoordelenhetiedereengaatopleveren.”
methunkinderenvoorlichtingopdescholen.Deze
Efficiënt aan de slag
“EensuccesvolleuitwerkinginHoekvanHollandis
alcoholproblematiekblijktuithetscholierenonder-
bijvoorbeelddecampagnetegenalcoholmisbruik.
zoekenwordtbevestigddoorprofessionals.Doordit
Hiervoorwordenallerleimaterialengebruikt.Eris
inkaarttebrengen,ontstaatzo’ncampagne.”
“Natuurlijkspelenindehuidigesituatiedefinanciëneengroterol.Gemeentenmoeten
veelbezuinigen.Menwilgeennieuwedingenbedenken,maarjuistinvestereninwateral
isenwakenvoorcontinuïteitenkwaliteit.CtCsluithiermooiopaan:dezemethodekan
juiststurenopalleswateralgebeurtindewijkenwaarhetnogbeterkan.InHarderwijk
warenerbijvoorbeeldvierinstellingenbezigmeteencursusaanbodvooropvoedingsondersteuning.Opzo’nmomentishetzinvolleromdecursussamenaantebieden.
CtCisechteeninstrumentomeffi
ciëntaandeslagtegaanmetelkaar.Juistdefocusvan
CtCisintijdenvaneconomischecrisisinteressant.”
vergelIJKBareprogramma’s
partners
er ziJn geen Programma’s Die vergeliJkBaar ziJn met
nJi (liCentiehoUDer), DsP (onDerzoeksBUreaU), verwey-
CtC. wel worDen Diverse Programma’s in het kaDer van
Jonker institUUt, BUreaU seinPost, gemeenten, orga-
CtC ingezet, zoals oUDers van tegenDraaDse JeUgD,
nisaties oP het geBieD van JeUgD- en veiligheiDsBeleiD,
triPle P, oUDerCUrsUssen en home-start. Daarnaast
Centra voor JeUgD en gezin en veiligheiDshUizen.
kan CtC als methoDe ook goeD geBrUikt worDen BiJ De
vormgeving van Centra voor JeUgD en gezin (CJg).
36| veIlIgopgroeIenprogrammerenInJeugDBeleID
37
“Juist de focus van CtC is in tijden van
economische crisis interessant.”
Meer doen met CtC
VolgensGorissenkanCtCindetoekomstwellichtnógbeteringezetworden:“DepedagogischewijkvisiezoueenmooieaanvullingzijnvoorCtC,vooralbijoverlastproblematiek.Ookhetbetrekkenvanbewonersenjongerenzoubeteruitgedachtkunnenworden;
jongerenparticipatiezoumeeronderdeelmogenwordenvanCtC.”
“OpditmomentisCtCeenstandaardproces,datintensiefenvrijlangdurigis.Ikmerkdat
erwelbehoefteisaaneenversimpeldevorm,eenmeerpragmatischeaanpak,juistomhet
brederintekunnenzetten.Denkbijvoorbeeldaanvroegtijdigschoolverlaten.Scholierenonderzoekzoudandebasisvormen,maarookanderebronnenzoudengebruiktmoeten
worden.CtCzouiniedergevaleenmooiemethodezijnomdezeproblematiekaantepakken.”
➔
39
➔
Colofon
‘VeiligOpgroeien,Programmeren
inJeugdbeleid’iseenuitgavevan
JSOexpertisecentrumvoorjeugd,
samenlevingenopvoeding,2011.
Redactie
TheoBlom
EstherBulkens
RobRutten
Eindredactie
BarrySmits
Fotografie
RobertMinderman
(pagina12,16,28,33)
TacovanderEb(pagina22)
Vormgeving
Scherpontwerp,Eindhoven
Druk
DeHeijVanNorden,Reeuwijk
Metdankaan:
RoosvanGelderen,Caroline
Gorissen,CorinaKanis-Schenk,
EricaKorenstraenIdodeVries
Dezeuitgaveistotstandgekomen
metsubsidievandeprovincie
Zuid-Holland