Transcript Zwembadwater analyseren bij Prof. A. Toom.

Zwembadwater analyseren
bij Prof. A. Toom.
Prof. A. Toom stapt met zijn zwemgerief onder de arm het zwembad binnen. Een
eigenaardig geurtje neemt hij waar, de typische zwembadlucht. Nieuwsgierig als hij is
gaat hij wat rondneuzen in het zwembad.
Zwembaden hebben een
eigen problematiek wat
betreft
hygiëne
en
gezondheid
van
de
gebuikers
ervan.
Zwemmers
brengen
onbewust
tal
van
vreemde stoffen in het
water, zoals speeksel,
zweet, ziektekiemen...
Vandaar dat er steeds
douches en voetbaden
voorzien zijn in het
zwembad.
Maar ...
Ondanks dit alles komen er nog steeds ongewenste stoffen in het water. Zonder een
goede behandeling van het zwembadwater zouden de zwemmers niet veilig meer kunnen
zwemmen
.
Een woordje uitleg…
De waterbehandelingsinstallatie is het hart van het zwembad. Het zwembadwater wordt
er gefilterd en ontsmet. Zwembadwater is dus geen gewoon leidingwater. Het ontsmetten
gebeurt door bepaalde stoffen aan het water toe te voegen. De meest frequent gebruikte
ontsmettingsmiddelen zijn producten op basis van chloor zoals natriumhypochloriet of in
de geheime codetaal van Prof. A. Toom: NaOCl (spreek uit als: n-aa-oo-cee-el, Cl is het
chlooratoom). In het huishouden is het beter gekend als javel of bleekwater
(natriumhypochloriet dat 3 tot 5 maal verdund is met water) dat tal van toepassingen
Zwembadwater analyseren bij Prof. A. Toom !
1
heeft, zoals het ontsmetten van het toilet, reinigen van de vloer... Het is een heldere
geelgroene vloeistof met een typische chloorgeur en is zeker niet drinkbaar. Een
geringe hoeveelheid in het water is voldoende om allerhande zietekiemen te vernietigen.
De typische zwembadlucht is deels afkomstig van het natriumhypochloriet en van de
vreemde stoffen in het water die verbindingen vormen met het natriumhypochloriet, een
bewijs dat het ontsmettend middel zijn werk doet ! Er komt nog meer bij kijken. Het
ontsmettend effect van het natriumhypochloriet is slechts optimaal wanneer het water de
juiste zuurheid heeft.
De zuurheid, wat kunnen we daaronder verstaan ?
Iedereen komt dagelijks in contact met het sap van voedingsmiddelen of dranken die zuur
(een sinaasappel, limonade), basisch (witloof) of neutraal (leidingwater) smaken ! Ook
chemicaliën kunnen zuur, basisch of bijna neutraal zijn. In de tabel staan een aantal
voorbeelden.
Prof. A. Toom heeft een manier om de zuurheid uit te drukken, namelijk de zuurtegraad
die hij afkort met de letters pH. Dit is een schaalverdeling van 0 tot 14. Zure stoffen
worden weergegeven door een cijfer gelegen tussen 0 en 7. Hoe zuurder iets is, hoe lager
het cijfer. Azijn is zuurder dan regenwater en krijgt dus een cijfer dat lager is dan het
regenwater. Stoffen die basisch zijn krijgen een cijfertje tussen 7 en 14. Hoe basischer ze
zijn hoe hoger het cijfer. Stoffen die noch zuur, noch basisch zijn worden weergegeven
door het cijfert 7. Dit noemen we de neutrale stoffen.
Azijn
Citroensap
Maagsap
Sinaasappelsap
Tomaten
Regenwater
Melk
Zuiver water
Bloed , oogvocht
Zeewater
Zuurheid : pH
3
3
3
3-4
4,5
5,7
6,6
7
7,4
7-8
ZUUR
NEUTRAAL
BASISCH
De pH van zuiver water bedraagt 7. Dit kunnen we wijzigen door er een zure stof aan toe
te voegen. De pH van het water zal dan lager zijn dan 7. Omgekeerd als we een basische
stof aan het water toevoegen, gaat de pH niet gelijk meer zijn aan 7 maar hoger dan 7. Dit
gebeurt eveneens in het zwembadwater wanneer het natriumhypochloriet en de vreemde
stoffen in het water terecht komen.
De pH van zwembadwater moet liggen tussen 7,2 en 7,6. Bij een pH lager dan 7 wordt
zwembadwater bijtend. Niet enkel de zwemmers zullen irritaties ondervinden (huid,
Zwembadwater analyseren bij Prof. A. Toom !
2
ogen). De metalen van de waterbehandelingsinstallatie zullen aangetast worden (te
vergelijken met het roesten van ijzer). Het toxische chloorgas kan vrijkomen.
Bij een pH hoger dan 7,6 zal het ontsmettend effect van het ontsmettend middel afnemen.
Een tweede gevolg van een te hoge pH is oogirritatie. Het oogvocht heeft een pH die ligt
rond 7-7,5.
Allemaal goed en wel denkt Prof. A. Toom bij zich zelf, hoeveel moet men toevoegen,
een milliliter van het natriumhypochloriet of liters. In een groot zwembad moet natuurlijk
meer toegevoegd worden in vergelijking met een klein zwembad. Het zal eveneens
afhangen van het aantal zwemmers. Hoe meer zwemmers, hoe meer vreemde stoffen in
het water terechtkomen. Het water moet dus meer ontsmet worden. Het chloorgehalte is
ideaal als het ligt rond 0,3-0,6 mg/l. Indien het chloorgehalte onder 0.3 mg/l ligt moet
natriumhypochloriet toegevoegd worden. Bij een chloorgehalte van meer dan 0.6 mg/l
moet er nieuw water toegevoegd worden.
De kwaliteit van het zwembadwater
moet dus geregeld gecontroleerd worden
om te weten of er nog voldoende
ontsmettende stoffen aanwezig zijn en of
het zwembadwater nog de juiste
zuurtegraad heeft. In zwembaden heeft
men daarvoor moderne apparatuur ter
beschikking, maar het kan evengoed
gecontroleerd worden met minder
moderne apparatuur: de testkits.
Wanneer je thuis zelf een zwembad hebt,
zal je deze testkits zeker reeds gezien
hebben.
Vandaag gaan we het chloorgehalte en
de zuurtegraad van zwembadwater
bepalen. De testkits zijn gebaseerd op
kleurveranderingen. Door bepaalde
stoffen toe te druppelen aan het
zwembadwater
kan
er
een
kleurverandering optreden. De mate dat
de kleur veranderd is een maat voor het
chloorgehalte of de zuurheid van het
zwembadwater.
Zwembadwater analyseren bij Prof. A. Toom !
3
Bepaling van chloor
1) Als oplossing wordt zwembadwater gebruikt
2) Aan buisje B worden 3
druppels Cl2-1
toegevoegd
3) Aan het zelfde buisje
worden vervolgens 3
druppels Cl2-2
toegevoegd
4) Met de doseerspuit
wordt 5 ml van het
zwembadwater aan de
buisje A en B
toegevoegd
5) Sluit buisje B en meng
voorzichtig. Open het
buisje en plaats het
buisje in de behouder
6) Bekijk de buisjes vanuit
bovenaanzicht en
verschuif de behouder
totdat de kleur van het
buisje A overeenkomt
met de kleur van buisje
B
7) Spoel al het gebruikte
materiaal met water en
giet het afvalwater in de
grote beker
Plaats buisje A in de
behouder
Even nadenken...
Aan het zwembadwater worden stoffen toegevoegd om het water te ontsmetten, namelijk
natriumhypochloriet (javel of bleekwater). Prof. A. Toom noemt het in zijn geheime taal:
NaOCl (spreek uit als n-aa-oo-cee-el).
Is het zwembadwater geschikt om in te gaan zwemmen als je weet dat het zwembadwater
een chloorgehalte moet hebben tussen 0.3 en 0.6 mg/l ?
Wat zou je doen als het chloorgehalte lager is dan 0,3 mg/l of hoger dan 0,6 mg/l ? Vers
water toevoegen ?
Zwembadwater analyseren bij Prof. A. Toom !
4
Bepaling van de zuurheid : pH
1) Als oplossing wordt zwembadwater gebruikt
2) Met de doseerspuit wordt
5 ml van het zwembadwater in buisje A en B
gebracht
Plaats buisje A in de
behouder
5) Open het buisje en plaats
het in de behouder
3) Aan buisje B worden 2
druppels PH-1
toegevoegd
4) Sluit buisje B en meng
voorzichtig
6) Bekijk de buisjes vanuit 7) Spoel al het gebruikte
bovenaanzicht en
materiaal met water en giet
verschuif de behouder
het afvalwater in de grote
totdat de kleur van buisje
beker
A overeenkomt met de
kleur van buisje B
Even nadenken...
We hebben zonet gezien dat er een ontsmettingsmiddel wordt toegevoegd aan
zwembadwater. Het ontsmettingsmiddel kan maar goed werken als het water de juiste
zuurtegraad heeft: tussen 7,2 en 7,6. Als dit zo is kunnen we zwemmen zonder last te
hebben van prikkelende ogen en op voorwaarde dat het water goed ontsmet is, zodat je er
niet ziek van wordt.
Zou jij nog zwemmen in dit zwembadwater ?
Zwembadwater analyseren bij Prof. A. Toom !
5