Transcript Technisch Weekblad 11-04-2014

Uitgaven (miljoen euro)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
Nieuws
pagina 2-5
ASML, Veldhoven
Philips, Eindhoven
KPN
Shell, Amsterdam/Rijswijk
Royal DSM, Geleen/Delft e.a.
NXP Semiconductors, Eindhoven/Nijmegen
Crucell, Leiden
Océ-Technologies, Venlo
Unilever, Vlaardingen
DAF Trucks, Eindhoven
Thales Nederland, Delft/Hengelo e.a.
VDL Groep
Synthon, Nijmegen
AkzoNobel, Sassenheim/Deventer
Tata Steel, IJmuiden
Rijk Zwaan, De Lier/Fijnaart
FrieslandCampina, Wageningen
Bayer CropScience Vegetable Seeds, Nunhem
Fokker Technologies, Papendrecht
IHC Merwede, Kinderdijk
Lely Groep, Maassluis
Stichting Sanquin Bloedvoorziening, A’ dam
Vanderlande, Veghel
NTS-Group, Eindhoven/Wychen/Nijmegen
Teijin Aramid, Arnhem
Nedap, Groenlo
Keygene, Wageningen
Royal BAM Group, Bunnik
DEMCON, Enschede
Priva, De Lier
2013
775
728
443*
302**
249
185*
176
132
129**
129
115*
79
74
64*
59
55
54**
47
44
32
30
28
26
23
20
19
18
16
16
15
2012
619
744
448*
314**
242
189*
181
144
150**
140
69
62
80
61*
58
48
49**
43
45
38
24
29
24
25
22
16
18
16
12
16
2011
576
698
120
398**
237
193
100
149
137**
143
68
60
57
92
67
44
Wereldwijd
2010
496
627
140
356**
222
207
68
152
165**
118
74
61
2009
426
707
120
87
40
42
48
76
38
221
238
48
153
149
75
R&D Top 30
pagina 6-7
2013
968
1733
443
955
515
480
208
181
1000
129
2500
79
95
373
96
90
77
63
44
32
34
28
26
23
20
19
18
42
16
15
Arbeidsmarkt
TW
40
40
37
16
28
21
34
40
35
30
42
30
24
19
22
14
23
14
16
20
13
16
20
11
15
8,5
15
5,5
15
Personeel in Nederland (fte)
Octrooien
2013
4275
3947
1638
2012
3747
3943
1225
2011
3284
4194
1225
2010
3070
4075
1461
2009
2200
4269
1474
1423
1370
498
790
819
900
712
738
228
580
362
427
350
199
358
339
238
255
175
160
137
136
110
100
129
105
1481
1260
451
810
925
881
749
636
246
550
359
398
350
198
335
432
207
250
175
170
152
126
112
96
121
105
1571
1360
403
811
905
805
777
614
203
500
374
346
1486
1350
301
801
1120
667
886
564
1460
1400
244
826
1180
500
250
320
490
487
300
191
330
412
148
240
140
154
370
353
148
405
300
230
130
210
110
160
110
110
155
130
79
148
124
111
92
105
54
100
910
2013
120
4014
47
244
514
616
209
166
5
1
34
23
7
38
32
8
40
43
2
9
0
12
Special R&D
pagina 6-15
KIVI
pagina 16
Mens & Mening
pagina 17
Service
pagina 19
41
2
0
2
Cijfers ook ingezonden door:
Arcadis Nederland (15 milj. euro in 2013), Royal HaskoningDHV (14), VMI Holland (12), Neways (9,5), Apollo Tyres Global R&D (9,3), Syncom (8,9), Neopost Technologies (7,7), INCOTEC Group (4,4),
Tauw (2,2), Antea Nederland (1,3)
TECHNISCHWEEKBLAD
Energie
* op een andere boekhoudkundige manier berekend dan voorheen
** geschat op basis van R&D-uitgaven wereldwijd
www.betabanen.nl
www.technischweekblad.nl
jaargang 45 11 april 2014
De beste jongetjes van de klas
R&D
Olie/Gas
ERWIN SUVAAL
Maritiem/Offshore
THOMAS VAN DE SANDT
STEDELIJKE ONTWIKKELING Tijdens haar bedrij-
venmissie naar Indonesië vorige week heeft minister Schultz van Haegen het concept masterplan
voor de kustontwikkeling van Jakarta gepresenteerd. Het National Capital Integrated Coastal
Development, opgesteld onder leiding van de ingenieursbureaus Grontmij en Witteveen+Bos, moet
een langtermijnoplossing bieden voor de overstromingen in Noord-Jakarta en voorziet tegelijkertijd
in een grootschalige stadsuitbreiding met landaanwinning op zee.
‘Wij hebben nu een belangrijke mijlpaal bereikt’,
vertelt Alex Hekman, namens Grontmij mede-verantwoordelijk voor het opstellen van het plan. ‘Tot
nu toe zijn we met allerlei varianten bezig geweest,
maar nu ligt er één haalbare business case.’ Op
1 augustus, na een dialoog met de Indonesische
overheid, moet het masterplan klaar zijn.
Het plan biedt aan de ene kant een prachtig vergezicht voor de periode 2025-2030. Een ringdijk
zorgt dan voor een retentiemeer in de Baai van
Jakarta. Hiervan ligt het peil onder zeeniveau,
zodat de rivieren er hun water vrij naartoe kunnen
afvoeren. Het water wordt dan vanuit het retentiemeer naar zee gepompt. Bovendien komt er 1.250
tot 4.000 ha aan eilanden in de baai bij. De landaanwinningen hebben de vorm van de zogeheten
Great Garuda, de beschermvogel van Indonesië.
In schril contrast met dit toekomstbeeld staat de
huidige situatie in Noord-Jakarta, waar het zeewa-
ter de bijna 4,5 miljoen inwoners door extreme
bodemdaling aan de lippen staat. ‘Met de huidige
bodemdaling komt er in 2015-2016 permanent
water over de dijk’, vertelt Hekman. Daarbij is de
waterkwaliteit een urgent probleem. ‘Als daar niks
aan gebeurt, wordt ook het retentiebassin straks
een stinkende, zwarte poel.’
Het masterplan voorziet daarom ook in een drietal
kortetermijnmaatregelen: dijkversterking, verbetering van de waterkwaliteit en een alternatief voor
de drinkwatervoorziening. Dat laatste is nodig
omdat het oppompen van drinkwater de belangrijkste oorzaak is van de extreme bodemdaling.
‘Er ligt een plan klaar voor het aanleggen van een
distributiesysteem voor drinkwater in NoordJakarta. Dat is alleen nog een kwestie van uitvoeren’, meldt Hekman. Probleem blijft echter dat
juist deze kortetermijnaanpak stuit op een gebrek
aan coördinatie. Waar het enthousiasme voor het
ambitieuze vergezicht groot is, blijkt de politieke
bereidheid om de problemen van nu aan te pakken een stuk minder.
Voor de Nederlandse partijen is dat nog wel eens
frustrerend, hoewel ook zij waarschijnlijk het
meest zullen profiteren als het ‘Great Garuda-plan’
wordt uitgevoerd. Ook Korea, Japan en China
staan overigens te springen om een deel van de
techniek voor dit project op zich te nemen.
Tot nieuwe contracten voor Nederlandse bedrijven
kwam het tijdens de bedrijvenmissie van vorige
week niet. ‘Nederland heeft nu aangeboden om de
aankomende jaren strategisch adviseur voor de
Indonesische overheid te blijven, maar natuurlijk
hopen we uiteindelijk ook deel te kunnen nemen
aan de uitvoering’, aldus Hekman.
Nadat Philips jarenlang het lijstje aanvoerde van de
bedrijven die het meeste investeren in onderzoek en
ontwikkeling (r&d) in Nederland, heeft nu ASML het
stokje overgenomen. Dit blijkt uit de jaarlijkse R&D
Top 30 van TW. Door handig gebruik te maken van
zijn leidende marktpositie wist de chipmachinefabrikant zich met hulp van zijn klanten op te werken als aanvoerder van de beste jongetjes van de
klas. In totaal gaf de Top 30 bedrijven 3,2 % meer uit
aan onderzoek en ontwikkeling dan in 2012.
ASML en Philips blijven de grootinvesteerders in de
Nederlandse r&d: tezamen zijn ze goed voor bijna
40 % van het totale bedrag aan r&d-investeringen in
de Top 30 van bedrijven. Philips blijft wel de onbetwiste leider bij de bedrijven als het aankomt op
toegekende octrooien: meer dan 64 % van alle
octrooien in de Top 30 zijn voor rekening van de
Eindhovense elektronicareus.
Bij de kennis- en onderzoeksinstituten lijkt er op het
eerste gezicht weinig te zijn veranderd ten opzichte
van de Top 30 van vorig jaar, maar een nauwkeuriger
studie van de cijfers toont aan dat TNO, de
nummer 1 in deze lijst, vooral op personeel flink
heeft ingeleverd. ECN, de huidige nummer 2,
schreef vorig jaar juist veel minder octrooien op
zijn naam dan in 2012.
Lees verder op pagina 6
Magneetrecord in Nijmegen
37,5 T zonder supergeleiding
Voor materiaalonderzoek
CHRISTIAN JONGENEEL
MATERIAALKUNDE Het High Field Magnet Laboratory van de Radboud Universiteit in Nijmegen heeft een magneet gebouwd die een veldsterkte van 37,5 T (Tesla) kan leveren. Dat is
een wereldrecord voor magneten die geen
gebruik maken van supergeleidende materialen. De magneet is bedoeld voor materiaalkundig onderzoek; daar is zoveel vraag naar, dat
een kopie van de magneet al in aanbouw is.
‘Magnetische velden zijn een vergrootglas om
te kijken naar materialen’, legt projectleider
Frans Wijnen uit. ‘Een magnetisch veld laat
elektronen in materialen in kleine kringstroompjes draaien. Die stroompjes worden
verstoord doordat elektronen botsen op elkaar
of op onzuiverheden in het materiaal dat je
bestudeert. Als het veld sterker wordt, gaan die
verstoringen een minder grote rol spelen.’
De sterkere magneet geeft dus een beter inzicht
in de zuivere eigenschappen van materialen.
Tot de gebruikers van een eerdere Nijmeegse
magneet, die 30 T haalde, behoort André Geim,
die in 2010 de Nobelprijs voor de natuurkunde
won met zijn onderzoek naar de eigenschappen
van grafeen.
De magneet is alleen bedoeld voor materiaalonderzoek, maar is ook zelf een voorbeeld van
materiaalbeheersing. De spoelen van de magneet zijn gemaakt van nauwkeurig in elkaar
gewalste koper- en zilverplaatjes, een kunst die
slechts één bedrijf beheerst, in Japan. De
FOM
Schultz presenteert masterplan Jakarta
Ambitieus plan lange termijn
Kortetermijnproblemen
15
15.000 onderdelen van dit materiaal werden
ook nog eens verzilverd voor een optimale
prestatie.
Vanwege de hoge veldsterkte genereert de
magneet veel hitte. Deze wordt afgevoerd met
een koelvloeistof die door gaatjes in de spoelen
geperst wordt. Hoe groter de gaatjes, hoe beter
de koeling, maar hoe groter de krachten op de
rest van het materiaal. Wijnen en zijn medebouwers berekenden welke vorm de gaatjes
moesten hebben voor een optimale verhouding
tussen koeling en sterkte. Het eindresultaat is
een apparaat dat enkele tonnen weegt,
gebouwd met een precisie in de micrometers,
bedoeld om effecten op nanoschaal en kleiner
te bestuderen.
Met de magneet van 37,5 T zijn de fysieke grenzen van normale magneten min of meer
bereikt. De Nijmegenaren gaan nu aan de slag
met een hybride magneet van normaal en
supergeleidend materiaal. Die moet in 2017
klaar zijn en maar liefst 45 T leveren.
INGEZONDEN MEDEDELINGEN
dagen business courses BestGraduates sollicitatieti
Memory Magazine oriënteren De Juridische Carrière
aties De Nationale Carrièrebeurs Best Young Profes
s vacatures Het Carrière Jaarboek stageplekken He
afstudeeropdrachten De Nederlandse Carrièredagen
rebeurzen Best Young Professionals Top 100 traine
n BestGraduates Law Vrouw&Carrière werkgeversp
w Top 50 Carrièrebeurs Overheid werkgevers Diver
al Juristencongres solliciteren Carrièrebeurs Zorg &
dagen business courses BestGraduates sollicitatieti
Memory Magazine oriënteren De Juridische Carrière
aties De Nationale Carrièrebeurs Best Young Profes
s vacatures Het Carrière Jaarboek stageplekken He
afstudeeropdrachten De Nederlandse Carrièredagen
rebeurzen Best Young Professionals Top 100 traine
n BestGraduates Law Vrouw&Carrière werkgeversp
Aan de slag
als Engineer?
Kijk op smst.nl
MAAKT ONTWIKKELING MOGELIJK
EEN CARRIÈRE IN DE
AUTOMOTIVE? KIJK OP:
WWW.WERKENBIJTT.NL
ZWOLLE - ENSCHEDE - ARNHEM
De beste banen
voor bèta’s
LEES TW MET 25% KORTING
WWW.TW.NL/ABONNEMENT