Transcript Bedrijvigheid moet Rwanda van hulpstatus bevrijden

Ondernemen 15
Het Financieele Dagblad | Maandag 7 april 2014
INTERNATIONAAL ZAKENDOEN RWANDA
COMFORT HOME KIGALI
‘Wat goedkoper bouwen’
‘D
Een straatverkoper van mobiele-telefoontegoed in de Rwandese hoofdstad Kigali, telt zijn geld.
FOTO: BLOOMBERG
Bedrijvigheid moet Rwanda
van hulpstatus bevrijden
Twintig jaar na de genocide is Rwanda
uitgegroeid tot een van de beste landen
om zaken te doen in Afrika
Joep Westerveld
Amsterdam
Het is er schoon en rustig, je kunt er
’s avonds veilig over straat lopen en de
stoplichten tellen af tot ze weer op groen
springen. Terwijl veel Nederlanders
Rwanda nog altijd associëren met de allesverwoestende burgeroorlog tussen de
Hutu’s en de Tutsi’s in de jaren negentig,
is in de hoofdstad Kigali een heel ander
beeld te zien van Rwanda.
‘Rwanda is verbazingwekkend goed
georganiseerd’, zegt Folkert Castelein,
van de Rwanda Chamber Foundation.
‘Ook het zakenklimaat is prima. Er is hier
bijna geen corruptie en overheidsdiensten werken vrij goed, je kunt ze houden
aan hun afspraken’, aldus de ondernemer. ‘On-Afrikaans eigenlijk. Als je wilt,
kun je hier binnen een dag een bedrijf
beginnen.’
Vandaag herdenkt Rwanda de doden
die vielen tijdens de genocide. Precies
twintig jaar geleden begonnen de systematische moordpartijen, waarbij in 100
dagen meer dan 800.000 burgers — voornamelijk Tutsi’s, maar ook gematigde
Hutu’s — werden gedood.
De economie van het land stortte na de
genocide volledig in, maar wist relatief
snel weer te herstellen. Na vier jaar was
de economie alweer op het niveau van
voor de oorlog. Ook op andere gebieden
herstelde het land voorspoedig. Onder
president Paul Kagame, die het land
sinds 2000 met strakke hand leidt, groeide Rwanda uit tot een van de stabielste en
veiligste landen van de regio. Een ‘donor
darling’ bovendien, een lieveling van landen die ontwikkelingshulp verstrekken.
Maar als het aan ambassadeur Jean
Pierre Karabaranga in Den Haag ligt,
wordt die hulprelatie met westerse landen zo snel mogelijk omgezet in een
handelsrelatie. ‘Als je in een moeilijke
situatie zit, is het fijn om hulp te krijgen’,
zegt Karabaranga. ‘Maar hulp maakt je
ook afhankelijk. Als een ondernemer
hier investeert, een bedrijf begint en handel drijft, dan hebben beide kanten daar
wat aan. Dan krijg je een veel duurzamere
relatie, een win-winsituatie. Dat is waarom we ons investeringsklimaat verder
willen verbeteren.’
Dat is goed nieuws voor Nederlandse
ondernemers zoals Castelein. Hij is bezig
met het samenstellen van een consortium van Rwandese en internationale
bedrijven voor een project waarbij een
bedrag oplopend tot € 1,5 mrd zal worden
geïnvesteerd in verschillende sectoren
van de Rwandese economie. Het geld
voor dit project wordt via het Luxemburgse fonds Erasmus Investment International beschikbaar gesteld door een
internationaal bankenplatform. Vereiste
is dat de investeringen mede ten goede
komen aan het lokale bedrijfsleven. Om
zijn investeringen te onderbouwen voerde Castelein uitgebreide SWOT-analyses
(sterkte-zwakteanalyses) uit om te bepalen waar de kansen liggen in Rwanda.
Het leidde tot het besluit om te investeren in vier sectoren: huizenbouw, voedselproductie, energie en toerisme.
In die eerste sector is ook de Nederlander Hans van Doornik actief, die op het
© Het Financieele Dagblad
moment 39 luxewoningen bouwt in Kigali. Hij is te spreken over de lokale overheid. ‘Je kunt hier snel een vergunning
aanvragen. Als je voor jezelf een huis wilt
bouwen, heb je binnen een maand een
vergunning. Als je, zoals ik, een wat groter project uitvoert, dan duurt dat twee
of drie maanden. In Nederland zou me
dat misschien wel zes tot acht maanden
kosten en in andere Afrikaanse landen
nog meer.’
Rwanda is nummer 32 op de zogenoemde ‘ease of doing business’-index
van de Wereldbank. Vier plaatsen onder
Nederland. De kans is groot dat het land,
een van de snelste stijgers, volgend jaar
Nederland heeft ingehaald. Toch zitten
er ook nadelen aan zakendoen in Rwanda, zegt van Doornik. Zo is het ongeveer
1700 kilometer rijden naar de dichtstbijzijnde zeehavens in Kenia en Tanzania,
wat containervervoer erg duur maakt.
Dat is vervelend, want in Rwanda worden
nauwelijks bouwmaterialen geproduceerd. ‘Ze hebben hier wel zand en grind,
maar de rest importeer ik uit Europa’,
zegt de bouwer. ‘Aan de andere kant biedt
dat ook kansen. Als je hier € 200.000 investeert in bijvoorbeeld een tegelfabriek,
dan denk ik dat je binnen twee à drie jaar
je investering eruit hebt.’
Volgens Lars Kramer van de Netherlands-African Business Council liggen er
voor Nederland, ‘als vooraanstaand landbouw- en veeteeltland’, vooral kansen in
de agrarische sector. Rwanda verwerft de
laatste jaren bekendheid met goede kwaliteit koffie en thee, maar bij veel andere
producten is er behoefte aan Nederlandse kennis en techniek om de opbrengsten te verhogen, zegt Kramer. ‘Bovendien liggen er kansen in de verwerkende
industrie. Die bestaat hier nauwelijks,
net als de verpakkingsindustrie. Een
pluimveebedrijf moet hier zijn eierdozen
invoeren uit het buitenland.’
Ondanks flinke kansen en het goede
zakenklimaat is het aantal Nederlandse
bedrijven in Rwanda beperkt. Wel aanwezig zijn Heineken, dat met zijn lokale
brouwerij Bralirwa de grootste belastingbetaler is, en Rabobank, met zijn Banque
Populaire du Rwanda een van de grootste
werkgevers. ‘Het land is onbekend en
als mensen het al kennen, dan is het
meestal van de genocide’, zegt de in Kigali woonachtige consultant Ben Rutten.
‘In algemene zin bestaat over Afrika het
misverstand dat het een continent van
problemen is. Dat is al lang niet meer
zo. Ik kan iedereen aanraden om hier
zaken te doen.’
oor een zakenrelatie in
Nederland werd ik geatten­
deerd op de mogelijkheden
in Rwanda. Omdat ik bijna niets van
het land wist, besloot ik er eerst eens
zelf te gaan kijken.
Tijdens mijn vakantie werd ik
aangenaam verrast door wat ik zag.
Het klimaat is fantastisch, de men­
sen zijn vriendelijk en het is er veilig.
Ik besloot meteen om er te gaan
ondernemen en woon inmiddels al
weer drie jaar in Rwanda.
In Nederland heb ik verkocht wat
ik had en dat heb ik hier geïnves­
teerd in onder meer graafmachines,
grond, vrachtwagens en beton­
molens. Ik ben toen begonnen met
een woningbouwproject van 39
woningen van € 100.000 per stuk.
Op dat project verwacht ik een
rendement van 20% tot 22% te ma­
ken. Dat is meer dan ik in Nederland
zou halen. Toch zou ik bij nader
inzien liever een project zijn begon­
nen met iets goedkopere huizen. De
markt voor huizen van € 100.000 is
hier wel heel klein en je moet goed
je best doen om ze te verkopen. Voor
mijn volgende project ga ik huizen
tussen de € 20.000 en € 30.000 bou­
wen. Dat zijn hier huizen voor de
middenklasse, nog steeds slechts
Naam
Hans van Doornik
Bedrijf
Comfort Home Kigali
Jaaromzet
€ 1,5 mln
een klein deel van de bevolking.
Je moet niet vergeten dat de
Rwandese bevolking gemiddeld nog
steeds heel arm is. Ik denk dan ook
dat exporterende bedrijven uit Ne­
derland hier niet veel te zoeken heb­
ben. De mensen kopen liever goed­
kopere spullen van lagere kwaliteit
uit China. Maar voor bedrijven die
hier produceren is het goed toeven.’
BOEKHANDEL IKEREZI
‘Te vroeg voor webshop’
‘I
n 1987 kwam ik in Rwanda
terecht als directeur van een be­
drijf dat farmaceutische produc­
ten leverde aan ziekenhuizen in de
regio. Tijdens de genocide heb ik een
situatieschets gemaakt voor hulp­
organisatie Memisa, nu Cordaid ge­
heten. Daarna ging ik aan de slag als
consultant in de gezondheidszorg.
Omdat in heel Rwanda maar één
katholiek boekenwinkeltje was, be­
sloot ik een boekhandel te openen
in Kigali. Dat leek me leuk voor erbij,
bovendien zag ik het als een manier
om mee te werken aan de wederop­
bouw van het land, door te zorgen
voor de verspreiding van informatie.
Al snel barstte de boekhandel uit
zijn voegen en heb ik meerdere jaren
moeten stoppen met mijn werk als
consultant.
We zijn nog steeds, samen met
het katholieke boekwinkeltje, de
enige serieuze boekhandel van het
land. Uit alle delen van Rwanda
komen ze bij ons boeken kopen.
Bij grotere klanten, zoals scholen,
doen we ook aan bezorging via taxi­
busjes. Zij kunnen dan bijvoorbeeld
per e­mail een bestelling doen. Een
webshop zit er voorlopig niet in,
want daarvoor moeten mensen een
creditcard hebben, of een andere
Naam
Chiel Lijdsman
Bedrijf
Boekhandel Ikerezi
Jaaromzet
€ 400.000
manier om online te betalen. Dat
heeft nog bijna niemand.
Ik hoop in de nabije toekomst te
profiteren van een extra toestroom
van toeristen en conferentiegangers.
De overheid heeft net een enorm
congrescentrum neergezet, niet ver
van onze winkel. Aan die bezoekers
hoop ik nog wel wat pennen en
notitieblokken te kunnen slijten.
ADVERTENTIES
De wereld veroveren begint
met een sterk netwerk
Sluit je nu aan bij het netwerk van
internationaal ondernemend Nederland
Bij internationaal zakendoen gaat het niet alleen om wat je kan,
maar ook om wie je kent. Meld je nu aan op wereldveroveraars.nl