Transcript We re l d b e ro e m d in je eigen keuken

C2
NRCHANDELSBLAD PREMIÈRE
Coververhaal
MAANDAG 10 FEBRUARI 2014
Biografie Davy Pieters, regisseur
Reportage Theater
Regisseur Davy Pieters en actrice Naomi Velissariou maken
‘The Truth About Kate’, over mediahypes, beeldcultuur en
celebrityverering. „Je eigen miskraam gebruiken als pr-stunt,
wauw, dat gaat ver, hoor.”
Davy Pieters (Heemstede,
1988) studeerde in 2011 af aan
de Toneelacademie Maastricht met de voorstelling Playwood. Bij haar afstuderen ontving ze de Henriette Hustinxprijs voor meest excellente en
veelbelovende student.
In 2012 maakte ze in samenwerking met Frascati
Producties twee voorstellingen: What Remains en An
Elephant. In die laatste combineerde Pieters een surrealistische theatertaal met een
realistisch filmdecor.
Pieters’ voorstellingen zijn
een reactie op de hedendaagse, gemediatiseerde
wereld en de zoektocht van
de ‘screwed generation’ naar
een identiteit.
Davy Pieters is verbonden
aan Frascati Producties, dat
het werk van talentvolle
makers produceert. Als
jonge maker ontvangt ze van
het Fonds Podiumkunsten
een projectsubsidie van
twee jaar.
C3
Behoud de regie
over je imago; sexy
poseren op ‘selfies’
Entree
Ron Rijghard
Wereldberoemd
in je eigen keuken
Waarom doet
Herman Finkers de
oudejaarsconference?
N
adat Herman Finkers in 2000 noodgedwongen stopte met optreden omdat er
chronische lymfische leukemie bij hem
werd ontdekt, kreeg hij diverse prijzen en onderscheidingen. „Terwijl ik helemaal niks deed”, zei
hij in 2007 in zijn comebackprogramma Na de
pauze. „Ik vroeg me af waar ik me die twintig jaar
jaren daarvoor zo druk om had gemaakt.” Weer
zeven jaar later kan hij dezelfde redenering van
stal halen. Jaren niet optreden en hup, de Vara
vraagt hem voor de oudejaarsconference van
2015. En die conference is toch, in de woorden
van Pieter Derks, de heilige graal van het cabaret.
Door onze redacteur Herien Wensink
O
ntroerd ontvangt ze prijs na prijs;
Kate, de ongeëvenaarde superster
van de jaren twintig en dertig van
het derde millennium. Prijs na prijs
voor haar platen, haar films, haar
outfits, haar vredesactivisme. Haar
albums behalen moeiteloos de ‘Iridium-status’ (tien
keer platina), ze wordt aanbeden, geprezen, bejubeld, benijd. Vriend en vijand zijn het eens: Kate is
geen ster, zij is een supernova. Ook de arts die haar
ter wereld bracht wist het al meteen: haar geboorte
was niets minder dan een wonder.
De voorstelling The Truth About Kate (tekst: Jibbe Willems) vertelt het ‘ware’ verhaal van de fictieve Kate, precies zoals celebrity-documentaires dat
doen. Met een gewichtige voice-over, een terugblik
op de jeugd in het onbeduidende stadje, rode loperverslagen, archiefmateriaal en interviews met
jeugdvrienden, (ex-)geliefden, collega’s en hysterische moeder. Dit alles net als in het echt elke paar
minuten afgewisseld met reclame, voor het revolutionaire Kate-dieet, of Cellophane Skin, ‘de spectaculaire nieuwe stof die zó doorschijnend is dat je
’m niet eens meer ziet’. Voice-over: ‘Cellophane
Skin. The Emperor’s Choice’. Actrice Naomi Velissariou (29) speelt alle personages: Kate, voice-over,
jeugdvrienden, reclamestem; zo’n 25 in totaal.
Initiator en regisseur Davy Pieters (25) van The
Truth About Kate heeft „heel veel” celebrity-documentaires gezien. Lacht: „Van die trashy, slechte tv,
op MTV, TLC of VH1. En als je er twintig hebt gezien, gaat opvallen dat ze wel erg op elkaar lijken.
Al die sterren hebben eenzelfde soort leven. Dus
het moet een constructie zijn, hoe zo’n beeld van
een beroemdheid wordt gecreëerd; een heel precies, vastomlijnd format. Ik ben gefascineerd door
die vorm, en wilde onderzoeken hoe die in elkaar
zit. In de voorstelling proberen wij die vorm zo
dicht mogelijk te naderen.” Velissariou: „De pushende muziek, het applaus, het ronkende commentaar; het is rode rozen rood kleuren, vaak heel erg
cheesy. Onze voorstelling heeft hetzelfde ‘slechte’
format.”
Een nieuwe show van Finkers is een mooi geschenk, maar waarom zou je hem in het keurslijf
van de oudejaarsconference duwen? De vorm
staat vast: bizarre nieuwtjes en politieke uitglijders in herinnering roepen en daar scherp en gevat commentaar bij leveren. Maar Finkers is allesbehalve een cabaretier bij wie je denkt aan geselende grappen op de actualiteit en de politiek. In
Na de pauze doet de Twent één poging in die richting: „Balkenende is een man die staat voor wat
hij niet had moeten zeggen.” Dat kan pittiger.
In de jaren tachtig en negentig maakte Finkers
naam als droogkomiek, met een speelse, onverwachte omgang met taal en logica als belangrijkste wapen. Zijn ontregelende taalgrapjes ontstaan door listige omkeringen en absurde verbindingen. Soms is dat trefzeker en effectief, soms
niet meer dan aardig bedacht en soms melig.
Neem een voorbeeld uit Kalm aan en rap een beetje (ook te vinden op de vorig jaar verschenen verzamelbox Alle dvd’s) waarin Finkers vertelt dat hij
op zijn voeding moet letten: „In één sinaasappel
zitten evenveel vitaminen als in zestig zakken patat, heeft de dokter me uitgelegd. Toen kwam ik
erachter dat ik veel te weinig patat at.”
Waarschijnlijk is de blijvende populariteit van
Finkers de reden om hem te vragen. De vier tvuitzendingen de afgelopen jaren van Na de pauze
trokken drie keer meer dan twee miljoen kijkers.
Op Twitter komen er nog elke dag citaten en referenties aan het werk van Finkers voorbij.
In Na de pauze stelt Finkers dat de tijdgeest hem
ontglipt. Niettemin heeft hij er drie versjes over.
Misschien ligt in die versjes de kiem voor een carrièreswitch. Hoor maar: „Niets klinkt verwender
dan jongelui op een commerciële zender. Ik zie
zoiets en denk meteen: daar moet een oorlog
overheen. Bijvoorbeeld Wereldoorlog Eén. Niks
geen huis vol camera's en kicken en fun. Nee, met
tyfus in een loopgraaf onder spervuur in Verdun.
Met je afgeschoten been in het prikkeldraad, vol
modder. En daarna praten we verder, als volwassenen, bij Big Brother.”
Beyoncé: miskraam als pr-stunt
WA A R D E R I N G
*1
*
2
*
3
*
4
*
5
zwak/ontgoochelend
matig
goed
zeer goed
buitengewoon
FOTO’S ANDREAS TERLAAK
Ron Rijghard is redacteur cabaret
Actrice Naomi Velissariou in de diverse gedaantes van Kate
De meest recente inspiratie voor de makers vormden de documentaires van artiesten als Miley Cyrus
en Beyoncé. Pieters: „Zij schrijven, regisseren en
spelen in een film over hun leven. Met dat zogenaamd ‘waarachtige’ beeld willen ze ‘dichter bij
hun fans komen’. Maar het is totaal paradoxaal: ze
ensceneren hun leven zoals dat ‘echt’ zou moeten
zijn. Superprofessioneel camerawerk wordt afgewisseld met de eigen iPhone, wat meteen authentieker oogt. En persoonlijke ontboezemingen doen
ze altijd ‘aux naturel’, zogenaamd zonder make-up,
in een heel lichte kamer, op een crèmekleurige,
zachte bank.”
Actrice Velissariou was verbijsterd hoe ver dat
ensceneren van hun ‘echte’ leven gaat. „Beyoncé
maakt met terugwerkende kracht ‘dagboekfragmenten’ bij belangrijke gebeurtenissen. Zo heeft ze,
nadat ze een miskraam had gehad, een filmpje opgenomen waarin ze speelt dat het de avond vóór de
miskraam is. Ze kijkt bezorgd in de camera van haar
laptop en bidt tot God dat alles goed komt met haar
baby. Achteraf! Wauw, dat gaat ver hoor; je eigen
miskraam inzetten als pr-stunt.”
Want die documentaires zijn natuurlijk pure pr.
Pieters: „Dat blijkt als je op de aftiteling ziet hoeveel
mensen eraan hebben meegewerkt. Het imago van
Beyoncé is een compleet bedrijf. Haar personage is
een product, en die film is er ter promotie van dat
product. Dat vind ik een spannend concept. Realiteit en fictie zijn compleet verweven geraakt.”
Dat geldt nog sterker voor een ‘starlet’ als Miley Cyrus, omdat bij haar onder het imago een leegte gaapt.
Pieters: „Zij is zelf helemaal niks, ze heeft geen talent,
kan niet dansen, zingen of acteren, maar heeft heel
slim die imagoverandering in scène gezet en opgeblazen. Die verandering is haar ‘branding product’
en haar enige claim to fame. In haar documentaire,
heel gewichtig The Movement genoemd, is dat superknap gestaged. Goed camerawerk, slimme montage,
opzwepende muziek. Zodat je als kijker echt denkt
dat er met haar iets heel bijzonders gebeurt. Terwijl:
het is één grote, lege, inhoudsloze huls.”
Miley Cyrus heeft een jáár geleden bedacht: ik ga ‘twerken’.
Dat is de slimste domheid die
je je voor kunt stellen
Velissariou: „Miley Cyrus is het ultieme voorbeeld
van een identiteitsconstructie als middel om beroemd te worden. Uit die documentaire blijkt dat
dat twerking-moment een jaar geleden al samen
met een pr-bureau werd bedacht. Ongelofelijk
toch? Die chick heeft een jáár geleden besloten: dan
en daar ga ik ‘twerken’. Dat is de allerslimste domheid die je je voor kunt stellen. En het werkt als een
gek: iedereen praat en schrijft erover.”
De makers verbazen zich over het fenomeen van
deze geënsceneerde werkelijkheid, en willen die
onderzoeken en imiteren. Maar ze zijn er niet op uit
om die te veroordelen. Velissariou: „Wij willen niet
moraliseren; van kijk eens hoe ver we zijn afgedwaald van onszelf! Nee, het is nu gewoon zo: de
waarheid zit in de oppervlakte. Zij hebben dat heel
goed begrepen, en maken er hun business van.”
Het merk Matthijs van Nieuwkerk
Om het mediacircus rond een ster zo precies mogelijk te benaderen, bestudeerden Pieters en Velissariou ook uitvoerig presentatoren van amusementprogramma’s. Ze keken eindeloos naar Matthijs van
Nieuwkerk en Sophie Hilbrand, en naar programma’s als RTL Boulevard. Velissariou viel in eerste instantie vooral de slechte tekstbehandeling van presentatoren op. „Het gaat veel meer om hoe een zin
klinkt, dan om wat er gezegd wordt. Matthijs van
Nieuwkerk praat altijd heel snel, en vertraagt dan
bij jubelende bijvoeglijk naamwoorden. ‘Naastmezitzangerblablablaendie is … ON… GE… LO… FE…
LIJK.. goed.’ Hij benadrukt ook altijd het aanprijzen: ‘ongelofelijk, onvolprezen, sensationeel’, en
dan komt de naam van de aangeprezen artiest er
nog een beetje onopvallend achteraan.”
Pieters: „Het gaat niet om de artiest, of wat die
doet, het gaat erom dat het spectaculair en sensationeel is. Of heel erg, natuurlijk. Het is van sensatie
doordrenkte oppervlakte.”
Naomi Velissariou
En natuurlijk gaat het ook altijd om de presentator
zelf. Dat tonen de twee in een hilarische scène
waarin drie vileine Duitse modereporters verslag
doen van de sterrenoutfits op het (verzonnen) Berliner Filmtreffen (‘Was sind die Trends und Tips
von die Superstars, Anastasia?’). De dochter van Miley Cyrus en Justin Bieber (‘god hebbe zijn ziel’)
gaat op de rode loper gehuld in een ‘extravagante
creatie van zeehondenbont en krokodillenleer’. De
drie juichen het toe dat het taboe op bont is doorbroken maar, zegt Cindy: ‘Deze boulimia-trend is
aan mij niet besteed.’ Nee, dan de Pro-Ana-look van
Kate... ‘Wie Kate sich kleiden kann, so kann es nicht
jedermann’.
Terwijl haar personages hun inhoudsloze teksten
uitkramen, laat Velissariou ze voortdurend bewust
zijn van een fictieve camera, steeds in de weer met
hun kapsel en met welke blik ze zelf het voordeligst
uitkomen. Pieters: „Ook die presentatoren zijn aan
de hand van hun ‘objectieve’ teksten steeds hun eigen identiteit aan het construeren en benadrukken.
Ze zijn voortdurend bezig een product of zichzelf te
verkopen. Matthijs van Nieuwkerk brand bij elk interview dat hij doet in de eerste plaats zichzelf.”
Miley Cyrus
Kate (Naomi Velissariou)
Facebook, Twitter, Instagram
De constructie van een fake, succesvolle identiteit
is natuurlijk ook een dagtaak van hun generatie, die
op Facebook, Twitter en Instagram vaak het voorbeeld van beroemdheden volgt. Pieters vertelt over
een vriend die naar de kroeg ging, en daar juichend
werd onthaald vanwege alle succesverhalen die hij
op Facebook postte, terwijl hij zich eigenlijk ellendig voelde. Dat verzinnen van een beter, succesvol,
glorieus leven is de essentie van The Truth About
Kate, want ‘superster’ Kate ontvangt haar Oscars,
zingt haar hits en houdt haar dankspeeches in haar
eigen vaalgele formica keukentje. Pieters: „Ons vertrekpunt was die fantasie die we allemaal wel eens
hebben: ik krijg een prijs en wat zeg ik dan? Alleen
zij gaat er wel heel ver in.”
Velissariou: „Kate verzint vanuit haar keuken niet
alleen de roem, maar zelfs de keerzijde van die
roem, inclusief een dramatische dood.”
Pieters denkt dat de identificatie van jongeren
met sterren ontstaat door een gebrek aan richtlijn:
de celebrity als kompas. „Er is zo véél van alles tegenwoordig; zoveel stijlen, identiteiten, beelden –
de opties zijn eindeloos. Zo’n beroemdheid kan dan
een voorbeeldfunctie vervullen van een heel duidelijke levensstijl. Niet voor niets is een website als ‘steal her style’ populair. Je trekt gewoon aan wat Cara
Delevingne aan heeft, dan zit je sowieso goed. Kledingzaak River Island verkoopt kant-en-klaar vergelijkbare outfits, wel zo makkelijk. Ik zeg niet dat het
verkeerd is, maar ik vind het wel fascinerend.”
Velissariou: „Als ik er iets problematisch aan vind
is het dat het onbewust gebeurt. Natuurlijk, ik vind
het zelf óók leuk om een foto van de perfecte cappuccino op Instagram te posten, maar je moet je er
wel bewust van blijven dat je je leven continu aan
het monteren bent. Je kiest wat je toont, elke foto is
een ingreep. Daardoor zien we van elkaar eigenlijk
alleen maar steeds een beeld van een gevoel.”
Pieters: „En zo wordt het leven één dikke, troebele saus van waarheden en maakbaarheid.”
The Truth About Kate; Frascati Producties, 11 t/m 22
feb (première 13 feb), Theater Frascati, Amsterdam.
Inl: frascatitheater.nl
Madonna
Beyoncé
Kate (Naomi Velissariou)
Lady Gaga