Transcript 50 jaar kennis uitwisselen ov er procesbest W

Besturing
Eind 2013 vierde de vakvereniging
WIB voor procesbesturing en -automatisering zijn 50-jarig bestaan.
Dat gebeurde tijdens een jubileumdag
in het sfeervolle Louwman automuseum
in Den Haag. Tot de sprekers
behoorde onder meer voormalig Shell-CEO Jeroen van
der Veer.
Jeroen van der Veer tijdens zijn presentatie over
leiderschap: “Met PowerPoint ben ik medio jaren
’90 gestopt. Het verhaal moet blijven hangen en
dat lukt niet als je intussen 20 slides laat zien.”
WIB gaat meer samenwerken met onderwijs en buitenlandse organisaties
50 jaar kennis uitwisselen ov
Hans Harlé
W
IB is een eindgebruikersvereniging waarin grote en
ook kleinere bedrijven in de
procesindustrie kennis en
ervaringen delen op het gebied van procesbesturing. Het doel is vooral om kennis op te
doen en te leren van elkaars ervaringen; zie
verder het kader. Op de jubileumdag waren
uiteraard de leden aanwezig, en daarnaast
vertegenwoordigers van de buitenlandse
zusterorganisaties en andere genodigden.
WIB-directeur Tom Kuperij keek met zijn toehoorders terug op de afgelopen 50 jaar. “We
begonnen met vijf leden, maar drie jaar later
waren dat er al 15”, vertelt hij. “In 1975 startte
de samenwerking met buitenlandse zusterorganisaties. Het ledenaantal bleef steeds
stijgen, alleen in de jaren ’90 was er even een
dip. Vermoedelijk kwam dat doordat toen
veel conglomeraten van samenwerkende
bedrijven ontstonden, zodat er minder afgevaardigden binnen WIB nodig waren.”
Hij benadrukt dat de kennisuitwisseling een
zeer belangrijke positie inneemt. “We hebben op dit moment tien werkgroepen die
36
| nummer 1 | 2014
speciale onderwerpen behandelen. Ze zijn
onder meer bezig met onderwerpen als
draadloze netwerken, kleppen, MES en asset
management. We hebben veel verschillende
leden, variërend van grote tot kleine bedrijven. Wat we als WIB onze leden bieden, is
met name kennisuitwisseling over procesautomatisering. Daardoor kunnen onze
leden hun instrumenten en besturingssystemen ‘fit for purpose’ kiezen: het moet
voldoende zijn voor de gestelde eisen, maar
niet duurder zijn dan nodig is. Zo kan er veel
geld bespaard worden.”
Tot slot houdt Tom Kuperij zijn vooral uit
ingenieurs bestaande publiek een markant
citaat van Albert Einstein voor: “Scientists
investigate that which already is; engineers
create that which has never been.”
Ontwikkelingen
Spreker Alex van Delft, bestuursvoorzitter
van WIB, kijkt ter gelegenheid van het
50-jarig jubileum verder de toekomst in.
Hij beschrijft de huidige ontwikkelingen,
zoals internationalisatie, specialisatie en
kennisintensievere productie. “De centrale
organisaties worden kleiner en er ontstaat
een sterkere concentratie op de core-acti-
viteiten. Voor de procesbesturing betekent
dat onder meer veel aandacht voor ‘asset
intensity’ en duurzaamheid, met name
emissies. De systemen worden als ‘tools’
uitgebreider en er komen minder mensen in
de controlekamers. Wel wordt de technische beroepsbevolking geleidelijk ouder;
er is dan ook dringend nieuw bloed nodig.
Verder is het verschil tussen onderwijs en
industrie te groot geworden; het gat tussen
vraag en aanbod moet echt kleiner worden.”
WIB heeft een ‘Visie 2020’ samengesteld
waarin is omschreven waar de vereniging de
komende jaren naartoe wil. “We willen ons
doorontwikkelen van een ‘body of knowledge’ waarin we een toonaangevende hoeveelheid kennis bij elkaar gebracht hebben,
naar een ‘community of practice’ waarin nog
meer uitwisseling en lering plaatsvindt op
basis van de praktijkervaringen”, legt Alex
van Delft uit. “Daarvoor willen we meer
samenwerken met het onderwijs, met
name de TU’s en hbo-instellingen, en met
leveranciers en internationale organisaties.
Het is niet efficiënt om in diverse landen los
van elkaar hetzelfde te doen; dat kan beter
samen en in onderlinge uitwisseling.”
Bestuursvoorzitter Alex van Delft licht de toekomstplannen toe.
De Duitse zusterorganisatie NAMUR biedt WIB als jubileumcadeau een complete destilleerderij in
miniformaat aan.
Leiderschap
eenmaal nodig. Als het maar met respect en
een luisterend oor gebeurt.”
er procesbesturing
Hoofdspreker van de jubileumdag is Jeroen
van der Veer, voormalig CEO van Shell. Omdat WIB een meer leidende rol wil spelen
op het gebied van procesbesturing en
-automatisering in Nederland, gaat hij aan
de hand van zijn eigen 42-jarige loopbaan
bij Shell in op het onderwerp leiderschap.
Hij kreeg aanvankelijk van zijn bazen veel
managementboeken te lezen, maar volgde
voor het veranderen van de organisatie
liever zijn eigen aanpak: “Loop niet te hard
van stapel, maar maak eerst contact met
het heden; stel vast wat er nu gebeurt. Leg
vervolgens uit dat diezelfde route niet meer
blijft werken en introduceer de nieuwe
situatie waar je naartoe wilt. Licht die toe,
en vertel ook waarom andere mogelijkheden minder goed zijn. Maar laat geen
twijfel meer bestaan over dát die nieuwe
situatie er komt. Dat klinkt wel wat ‘topdown’, maar een bedrijf kan zich maar tot
op zekere hoogte democratie veroorloven.
Anders krijg je trajecten zoals in de politiek,
waar een aangevraagd advies zomaar zes
maanden tijd kost. Dat duurt te lang voor
bedrijven; het leiderschap moet zorgen voor
snelheid en dan is een beetje top-down nu
Tips
WIB krijgt van Jeroen van der Veer een
pluim voor de mooie staat van dienst, het
recordaantal leden en de solide organisatie.
Voor de toekomstplannen heeft hij enkele
tips die mogelijk helpen om de ambities
verder te realiseren: “Europese samenwerking is prima, maar houd daar de vaart
in zodat bijvoorbeeld de plannen voor
gemeenschappelijke normen niet blijven
hangen. En blijf daarnaast ook zeker dicht
bij huis. Houd verder in de gaten hoe je als
branchegenoten precies samenwerkt. In
de VS zijn al dure rechtzaken geweest, met
miljoenenboetes en allerlei advocaten, over
bedrijven die veel besproken hadden met
concurrenten en vervolgens beschuldigd
werden van kartelvorming. Als derde punt is
het echt dringend om voor meer technisch
personeel te zorgen. Nu studeren twee van
elke 10 mensen een technisch vak, waarbij
ICT is meegerekend. Dat waren er ooit vier
van de 10, en dat is volgens onderzoek ook
het optimum voor een goede continuering.
Je hebt er drie nodig, maar die ene valt af
omdat hij naar het management gaat.
Technici uit het buitenland halen is maar
een gedeeltelijke oplossing: dat werkt voor
universitair niveau, maar niet voor mbo.
Vrouwen vormen wel een groot potentieel.
Op de TU’s is inmiddels een derde van de
studenten vrouw, maar op het mbo is er
nog bijna geen vrouw te vinden. Waarom
zijn er daar niet meer? Dat is waarschijnlijk
een kwestie van cultuur en status, want aan
hun capaciteiten ligt het echt niet. WIB kan
helpen om dat imago van de techniek te
versterken. Speciaal de jongere leden zou
ik willen oproepen om je enthousiast te
tonen en trots op je vak. Draag dat uit naar
jongeren, bijvoorbeeld door gastlessen op
scholen te geven.”
Technieklessen
Op een vraag uit het publiek over hoe kinderen op de basisschool meer interesse in
techniek zouden kunnen krijgen, antwoordt
Jeroen van der Veer dat het pakket technieklessen van de overheid daartoe mogelijkheden biedt. “Maar een probleem daarbij
is, dat veel onderwijzers zelf niet technisch
genoeg zijn om die lessen te kunnen geven.
Die moeten dus eerst getraind worden met
37
die pakketten. Er zou gewoon meer techniek in de onderwijzersopleidingen moeten
zitten, maar ja, dat curriculum zit al zo vol.
Wel zijn er succesvolle projecten waarin
scholen samenwerken met bedrijven die de
leerlingen laten zien wat technische banen
inhouden. Dat stimuleert de keuze voor een
technische studie en zou dus vaker moeten
gebeuren.”
Maar dan nog gaan lang niet alle afgestudeerde technici daadwerkelijk in de techniek werken, zo weet hij. “Dat is onder meer
een salariskwestie. Het verschil met niettechnische functies wordt geleidelijk kleiner,
maar bestaat nog steeds. En een technische
baan heeft minder status. Je wordt als het
ware sociaal gepusht om na verloop van tijd
manager te worden. Heb je grijs haar en nog
geen managementfunctie, dan is er vast iets
mis met je. Het zou duidelijker moeten zijn
dat je ook in technische beroepen hoogwaardige functies hebt, op hoog niveau
en met een uitstraling naar buiten. Zulke
Onder de bezoekers waren onder andere leden van WIB en buitenlandse zusterorganisaties aanwezig.
technici bij bedrijven zou je bijvoorbeeld
parttime hoogleraar aan een universiteit
moeten maken.”
Aan het einde van de jubileumdag wordt
tenslotte een nieuw logo van WIB onthuld.
Het is wat eigentijdser van vormgeving
en kan er weer járen tegen, op naar het
volgende jubileum.
Meer informatie: www.wib.nl
Het Louwman museum bood een sfeervolle
entourage voor de jubileumdag.
Het nieuwe logo van WIB wordt onthuld.
WIB: van instrumenten naar procesbesturing
In 1963 richtten enkele grote gebruikers
van instrumentatie de ‘Werkgroep Instrumentatie-Beoordeling’ ofwel WIB op. Eind
2013 vierde de vereniging zijn 50-jarig
bestaan. Het aandachtsgebied kwam
meer bij procesbesturing als geheel te
liggen dan specifiek bij instrumenten,
maar gebleven is de onderlinge uitwisseling van kennis en ervaring. WIB heeft
als eindgebruikersvereniging veel grote
bedrijven uit de procesindustrie als lid,
zoals Shell, Exxon, Heineken, AkzoNobel,
DSM en Dow Chemical. Maar ook kleinere
bedrijven maken deel uit van het ledenbestand van 35 bedrijven.
“De actualiteit van WIB is vandaag de dag
nog steeds kennis en praktijkervaringen
delen en een community vormen”, aldus
38
| nummer 1 | 2014
Alex van Delft, bestuursvoorzitter van
WIB en in het dagelijks leven competence
manager process control bij DSM. “Alleen
is de technologie anders. Het zwaartepunt ligt veel meer bij het brede scala
van process control. De instrumenten zijn
daarvan de basis, maar daar zijn de eraan
gerelateerde systemen zoals DCS en MES
bij gekomen.”
WIB behandelt actuele onderwerpen in
werkgroepen, waaraan enthousiast wordt
deelgenomen. “Dat is mede het effect van
de herkenning: je ziet dat ook anderen
met jouw problematiek te maken blijken
te hebben”, licht Alex van Delft toe. “Of
van erkenning, waarbij leden van elkaar
opsteken hoe ze het vak process control
meer onder de aandacht kunnen brengen
binnen het eigen bedrijf. Ten derde bevordert zo’n community dat jonge mensen hun vak interessant blijven vinden en
erin willen blijven werken. Zo kunnen ze
zich ontwikkelen tot senior consultants in
het vak, in plaats van over te stappen naar
een algemene managementfunctie. Door
de kennisuitwisseling worden mensen
eigenlijk continu bijgeschoold.”
De laatste jaren is ook de internationale
samenwerking uitgebreid. Zo werd in
2012 in Brussel een eerste Europese topontmoeting gehouden met de Europese
zusterorganisaties, waaronder NAMUR in
Duitsland. Bij elkaar waren ongeveer 200
grote bedrijven van de Europese procesindustrie vertegenwoordigd.