Katastrofy ekologiczne a klęski żywiołowe 2007/2008 Katastrofa ekologiczna I • trwałe (nieodwracalne w naturalny sposób) uszkodzenie lub zniszczenie dużego obszaru środowiska przyrodniczego, wpływające negatywnie, bezpośrednio lub.
Download ReportTranscript Katastrofy ekologiczne a klęski żywiołowe 2007/2008 Katastrofa ekologiczna I • trwałe (nieodwracalne w naturalny sposób) uszkodzenie lub zniszczenie dużego obszaru środowiska przyrodniczego, wpływające negatywnie, bezpośrednio lub.
Katastrofy ekologiczne a klęski żywiołowe 2007/2008 Katastrofa ekologiczna I • trwałe (nieodwracalne w naturalny sposób) uszkodzenie lub zniszczenie dużego obszaru środowiska przyrodniczego, wpływające negatywnie, bezpośrednio lub pośrednio, na zdrowie, a często życie ludzi. Bangladesz 08.2007 http://www.wiadomosci.wp.pl Katastrofa ekologiczna II • nieodwracalna zmiana struktury i funkcji ekosystemów bez możliwości wytworzenia się zespołów lub ogniw zastępczych (kompensacyjnych), z powodu zachwiania równowagi w tych ekosystemach Katastrofa ekologiczna przyczyny • nagłe lub długotrwałe, kumulujące się w czasie zmiany warunków fizycznych i chemicznych siedliska, przekraczające granice tolerancji biocenozy. http://www.gati-al.org/pb/wp_2a8dc034/images/img185684625ddb3a965c.JPG Rodzaje katastrof ekologicznych antropogeniczne powodowane przez człowieka nieantropogeniczne (tzw. katastrofy naturalne), wywoływane przez czynniki niezależne od człowieka. Najgroźniejsze nazywane są klęskami żywiołowymi. Katastrofy ekologiczne antropogeniczne - przyczyny • awarie, w wyniku których następuje emisja szkodliwych (często toksycznych) gazów i cieczy (katastrofy chemiczne) lub substancji radioaktywnych (katastrofy jądrowe), • długotrwałe emisje szkodliwych substancji, zanieczyszczanie oceanów odpadami toksycznymi i radioaktywnymi oraz ropą naftową (w wyniku awarii tankowców, wież wydobywczych, działań wojennych), • wycinanie lasów na dużych obszarach; • niekontrolowany przyrost lub spadek liczby ludności (katastrofy demograficzne). http://www.hci.uniovi.es/Resources/desprestige.jpg Awarie w elektrowniach atomowych 1952– częściowe stopienie reaktora w Chale River (Kanada). Powodem awarii było przypadkowe usunięcie czterech prętów kontrolnych 1969 – częściowe stopienie podziemnego reaktora i wyciek do jaskini, w której się znajdował w Lucens Vaud (Szwajcaria) spowodowana usterką układu chłodzenia. Jaskinie zostały zaplombowane. 1975 - pożar w Lubmińskiej elektrowni atomowej (Niemcy) w wyniku krótkiego spięcia spowodowanego pomyłką elektryka, 1979 – częściowe stopienia rdzenia w reaktorze numer 2 elektrowni Three Mile Island (USA) wyniku usterki układu chłodzenia i pomyłki personelu. Doszło do wycieku radioaktywnych gazów. Ludność w promieniu 8 km została ewakuowana. 1986 – katastrofa w Czarnobylu (ZSRR) - wybuch gazów i pożar. 1999 – wypadek jądrowy w Japonii. W czasie przelewania roztworu tlenku uranu ze zbiornika do eksperymentalnego reaktora powielającego zainicjowano reakcję łańcuchową. Czarnobyl 1986 • • • • • • • Bezpośrednią przyczyną katastrofy reaktora RBMK nr 4, były próby prowadzone na nocnej zmianie (przez elektryków, a nie specjalistów od reaktora jądrowego), które polegały na zbadaniu możliwości awaryjnego zasilania własnych urządzeń bloku energią elektryczną dostarczaną przez generator. W przypadku zaniku podstawowego zasilania, rezerwowym źródłem energii są m.in. prądnice napędzane silnikami Diesla silniki te osiągają moc znamionową dopiero po 30-60 s, dlatego powstał pomysł wykorzystania w tym czasie energii wytwarzanej siłą bezwładności turbogeneratora. ponieważ pompy cyrkulacyjne były zasilane z tego generatora, więc wskutek wybiegu generatora, obroty pomp zaczęły spadać, zmniejszając natężenie przepływu wody (chłodzącej) przez kanały paliwowe. odłączono zabezpieczenie uruchamiające układ awaryjnego chłodzenia rdzenia reaktora. wzrosła temperatura, co doprowadziło do gwałtownego, kilkusetkrotnego wzrostu mocy reaktora, podwójnego wybuchu gazów (głównie wodoru) oraz pożaru 1700 t grafitu z reaktora. w wyniku wybuchu i pożaru temperatura wzrosła do ok. 5000 st. C, a paliwo uranowe uległo stopieniu. Czarnobyl 1986 - przyczyny Wpływ dodatniego temperaturowego współczynnika reaktywności jest szczególnie istotny w przypadku pracy reaktora z niską mocą, a w związku z przeprowadzanym eksperymentem w Czarnobylu reaktor nr 4 pracował z niedopuszczalnie niską mocą. •Inną wadą reaktora RBMK jest obecność grafitu jako moderatora, który, pracuje w bardzo wysokiej temperaturze (750 st. C), tj. znacznie powyżej temperatury zapłonu w powietrzu. Wprawdzie jest on izolowany gazem obojętnym (helem), ale gdy osiągnie on temperaturę powyżej 1100 st. C, w reakcji z wodą wytwarza „gaz wodny”, • C + H2O = H2 + CO również cyrkon w tej temperaturze reaguje z wodą wytwarzając wodór: Zr + 2H2O = ZrO2 + 2H2 palny wodór i tlenek węgla w połączeniu z powietrzem spowodowały silną eksplozję w reaktorze nr 4 ponieważ temperatura w graficie osiągnęła nagle wartość ok. 3000 C. Porównanie elektrowni jądrowych RBMK i PWR RBMK (Czarnobyl) • zawiera grafit (który się pali) • wzrost temp. > moc rośnie • układy bezpieczeństwa były zależne od operatora • brak obudowy bezpieczeństwa • rozwiązania nieznane poza ZSRR (tajne) • urząd dozoru jądrowego słaby, podporządkowany celom politycznym PWR • zawiera wodę (nie pali się) • wzrost temp.> moc maleje • układy bezpieczeństwa działają samoczynnie • pełna obudowa bezpieczeństwa • są szeroko znane, analizowane i usprawniane • urząd dozoru jądrowego silny, niezależny, oddzielony od produkcji urząd dozoru jądrowego dr Grzegorz Jezierski http://ise.pl/info/index.php?pid=262 Czarnobyl 1986 - przyczyny Polityka państwa Błąd człowieka Niewłaściwa technologia Lekkowodne reaktory kanałowe RBMK Katastrofa ekologiczna Czarnobyl 1986 - skutki Wybuch w betonowej komorze reaktora doprowadził do zrzucenia ważącej ponad 2000 t betonowej pokrywy o grubości ok. 6 m, przykrywającej z góry rdzeń reaktora, wskutek czego do atmosfery przedostały się materiały promieniotwórcze: jod I-131, cez Cs-134, Cs-137 a obszar o powierzchni 10 000 km2 (głównie Ukraina, Rosja, Białoruś) uległ skażeniu do poziomu 550-1500 kBq/m2; Czarnobyl 1986 - skutki • Według danych Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej w Wiedniu przyjmuje się, iż do końca 2004 r. wskutek awarii Czarnobylu śmierć poniosło 56 osób, z czego 9 dzieci z powodu raka tarczycy. • Wg najnowszego raportu Greenpeace, ok. 200 tys. ludzi w Rosji, na Ukrainie i Białorusi zmarło w wyniku następstw czarnobylskiej katastrofy. U 270 tys. wszystkich dotkniętych skutkami awarii najprawdopodobniej rozwinie się nowotwór, a 93 tys. z nich, z tego powodu umrze. • Wtórne skutki katastrofy: ewakuowano ok. 116 000 osób. Ewakuacja rozbiła miejscowe społeczności, rozrzuciła rodziny po kraju, doprowadziła do bezrobocia, depresji itd. www.greenpeace.pl Czarnobyl 1986 - konsekwencje Awaria w Czarnobylu i stanowiła punkt zwrotny w poglądach społecznych na energetykę jądrową. • zrezygnowano z budowy kolejnych pięciu bloków typu RBMK (w momencie awarii w 1986 r. w budowie znajdowało się sześć bloków: nr 5 i 6 w Czarnobylu, nr 3 w Ignalinie, nr 4 w Smoleńsku oraz nr 5 i nr 6 w Kursku), • zwrócono uwagę na następujące aspekty: skutki zdrowotne i środowiskowe awarii jądrowych nie respektują granic państwowych, dlatego tak ważna jest współpraca międzynarodowa. W 1989 r. powołano międzynarodową organizację WANO (World Association of Nuclear Operators), skupiającą eksploatatorów elektrowni jądrowych na świecie. http://www.wano.org.uk Czarnobyl 1986 - konsekwencje • konieczność stałego inwestowania w strukturę bezpieczeństwa i zaawansowane technologie jądrowe. • Wynegocjowano kilka ważnych konwencji międzynarodowych - w sprawie ochrony fizycznej materiałów rozszczepialnych, odpowiedzialności cywilnej za szkody, bezpieczeństwa elektrowni jądrowych oraz bezpiecznego postępowania z wypalonym paliwem i odpadami promieniotwórczymi. • wprowadzono pojęcie „kultury bezpieczeństwa”, w którym wszyscy, na wszystkich poziomach organizacji, przyznają bezpieczeństwu pozycję priorytetową, na jaką to zagadnienie zasługuje. • utworzono międzynarodowy system powiadamiania i reagowania na poważne awarie jądrowe. Podpisano i ratyfikowano dwie międzynarodowe konwencje: • konwencja o wczesnym powiadamianiu o awarii jądrowej • konwencja o pomocy w przypadku awarii jądrowej lub zagrożenia radiacyjnego. Katastrofy jądrowe • mogą być skutkiem przeprowadzania prób nuklearnych • 1952, wyspa Elugelab na atolu Eniwetok, zamieniła się w krater o wielkość 2 kilometrów i głębokości 50 metrów (próbny wybuch bomby wodorowej, USA) • Atol Bikini - 1954, 15 megaton, USA • bomba o łączonym charakterze, mającą „zapalnik” zbudowany z typowej bomby atomowej o typie ładunku rozszczepialnego (rozszczepianie jąder atomowych). www.konflikty.pl Energia wybuchu zapalnika inicjowała drugą reakcję - syntezy pierwiastków. Atomowy grzyb sięgnął stratosfery. Wypadki przemysłowe – katastrofy ekologiczne Wybrane przykłady: 1953 -70 Minamata (Japonia), skażenie ryb rtęcią 1984 Bhopal (Indie), emisja izocyjanianu metylu do atmosfery 1984 Soveso (Włochy), emisja dioksyn 1992 Senegal, eksplozja w czasie transportu amoniaku Wśród najpoważniejszych katastrof ekologicznych w Chinach w roku 2006 wymienia się wyciek kadmu do Rzeki Perłowej (południe Chin) w styczniu i wyciek gazu w Chongqing (centrum kraju), w wyniku którego trzeba było ewakuować 15 tys. osób (PAP). Minamata • W Japonii do Zatoki Minamata z fabryki aldehydu octowego koncernu "Chisso". odprowadzano ścieki zawierające związki rtęci o niskim stężeniu. • Z czasem dochodziło do kumulacji Hg w planktonie, rybach postaci związków alkilowych. W mięsie dużych drapieżnych ryb i owocach morza stężenie rtęci było 200010 000 razy wyższe niż w wodzie. • Ponieważ ryby stanowiły główny składnik diety mieszkańców okolicznych wiosek, doszło u nich do zatrucia. • Ludzie wykazywali charakterystyczne syndromy choroby układu nerwowego, nazwane chorobą Minamata (zaburzenia wzroku, koordynacji rychowej, upośledzenie umysłowe a nawet śmierć). • W sumie do roku 2001 oficjalnie rozpoznano 2 265 przypadków (z czego 1784 zmarło). www.csa.com W nocy z 2 na 3 grudnia 1984 roku w zakładach chemicznych firmy Union Carbide India Ltd otworzył się zawór bezpieczeństwa na zbiorniku magazynowym zawierającym izocyjanian metylu. Uwolniony gaz utworzył chmurę, która przepłynęła nad pobliskie zabudowania. Bhopal, Indie http://upieks.files.wordpress.com/2007/04/bhopal-diagram_semcosh.gif ; www.siliconeer.com Soveso (Włochy) • 10 lipca 1976 r. w zakładach ICMESA, w których produkowano 2,3,5-trichlorofenol (TCP) w wyłączonym reaktorze nastąpiła nieoczekiwana reakcja egzotermiczna, której towarzyszył gwałtowny wzrost temperatury i ciśnienia, otworzenie się zaworu bezpieczeństwa i emisja około 2 ton substancji chemicznych, w tym ok. 2 kg 2,3,7,8tetrachlorodibenzoparadioksyny (TCDD) • Około 1500 ha gęsto zaludnionego obszaru zostało skażone, ok. 700 mieszkańców zostało poszkodowanych w wyniku zatrucia, tysiące zwierząt zginęło, • Pobliskie tereny zostały skażone dioksyną do tego stopnia, że do dnia dzisiejszego nie nadają się do uprawy ani zamieszkania. http://www.ptitrain.com/jide/furtif2/pphoto0303.jpg Soveso - konsekwencje • Awaria w Seveso była bezpośrednim impulsem, który doprowadził do opracowania i przyjęcia w 1982 roku przez Wspólnotę Europejską Dyrektywy 82/501/EWG (Dyrektywa Seveso). Najbardziej skażone miejsca na Ziemi • Dzierżyńsk (Rosja), gdzie podczas zimnej wojny produkowano broń chemiczną, • Novorylsk (Rosja), którego huty metali kolorowych emitują 8 procent zanieczyszczeń wytwarzanych w całym kraju, • Rudnaja Pristan (Rosja) • Mailuu Suu (Kirgistan) – były ośrodek wydobycia uranu na potrzeby ZSRR, • Linfen (Chiny) – centrum przemysłu węglowego, • Ranipet (Indie) - 3 miliony ludzi narażonych jest na ścieki z garbarni, • Kabwe (Zambia) - wydobycie metali ciężkich, • Haina (Dominikana) - przetwarza się tam • akumulatory ołowiowe • La Oroya (Peru) – ośrodek wydobycia miedzi i wanadu. Lista opublikowana przez amerykańską organizację „The Blacksmith Institute”. http://www.southeastroads.com/georgia999/savannah_globe.jpg 24 marca 1978 r. znaczna część wybrzeża Bretanii została skażona przez ogromna plamę ropy naftowej z rozbitego tankowca „Amoco Cadiz”. Ze statku, który przełamał się w pół, wypłynęło 220 000 ton ropy. Spowodowało to śmierć 260 tys. ton ryb, 35 tys. ton ptaków i 6,4 tys. ton ostryg. http://www.lyc-richelieu-rueil.ac-versailles.fr/archives0506/tpe-1s4/Petrole/Consequences/MareeNoire.jpg Działania wojenne • Tocząca się w Kuwejcie 1991 r. wojna, doprowadziła do największego pożaru ropy w historii. Wycofujący się żołnierze iraccy podpalili 650 szybów wiertniczych. Dym, sadza i opary składające się z kropli niespalonej ropy zanieczyściły środowisko • Do wód Zatoki dostało się około 240 mln baryłek ropy, zatruwając wodę, 550 km wybrzeża, słone bagna i lasy mangrowe. Życie straciło ponad 30 tys. ptaków morskich. • Przez osiem miesięcy trwała intensywna walka z pożarami. Sukces operacji ratunkowej w głównej mierze zawdzięcza się zastosowaniu nowej techniki zalewania płomieni ciekłym azotem. http://www.wiadomosci.wp.pl/gid,20841,kat,7631,galeriazdjecie.html?G[page]=6 Klęska żywiołowa zdarzenie losowe, zagrażające bezpieczeństwu życia lub mienia większej liczby osób albo mogące wywołać poważne zakłócenia w gospodarce narodowej Rodzaje klęsk żywiołowych • • • • • • • • • • • susze, upały wybuchy wulkanów, powodzie, tsunami cyklony, huragany, tajfuny trzęsienia ziemi, lawiny (błotne, śniegowe), osuwiska, pożary długotrwałe, silne mrozy, gradobicie występujący lokalnie rozwój pasożytów lub szkodników (np.szarańcza), Susza, upały Susza - długotrwały okres bez opadów atmosferycznych lub nieznacznym opadem w stosunku do średnich wieloletnich wartości. Powoduje: • przesuszenie gleby, • zmniejszenie lub całkowite zniszczenie upraw roślin alimentacyjnych (a następnie klęskę głodu), • zmniejszenie zasobów wody pitnej, • zwiększone prawdopodobieństwo pożarów. Rodzaje: • susza atmosferyczna - przez 20 dni nie występują opady deszczu • susza glebowa - niedobór wody w glebie, • susza hydrologiczna - obniżanie się poziomu wody w naturalnych i sztucznych zbiornikach wodnych w przypadku upałów (powyżej 45ºC) z powodu odwodnienia organizmu i udaru słonecznego ok. 1000 osób umiera rocznie w stanie Andhra Pradesz na południu Indii (2002, 2003) Powodzie • przejściowe zatopienie znacznych obszarów lądu przez wezbranie wody w rzekach, zbiornikach wodnych lub na morzu, powoduje zniszczenia, straty finansowe, i społeczne. • Lipiec 1997 - powódź tysiąclecia w Polsce doprowadziła do śmierci 60 osób i szkód materialnych szacowanych na 2 miliardy dolarów. Wylały wtedy rzeki: Bóbr, Nysa Łużycka, Nysa Kłodzka, Odra, górna Wisła. http://www.xenocomp.wroc.pl/wroclaw/powodz_pl.htm Wybuchy wulkanów Gwałtowna erupcja, zjawisko wydostawania się na powierzchnię Ziemi lub do atmosfery materiału wulkanicznego (magmy, materiałów piroklastycznych, gazów, par). W Europie jest kilka działających wulkanów, ostatnio aktywne: • Etna, Włochy – erupcje: 1980, 2000, 2007 • Askia, Islandia - ostatnia erupcja: 1961 • Hekla, Islandia – erupcje: 1970, 2000 • Wezuwiusz, Włochy – ostatnia erupcja: 1949 • Stromboli, Włochy – erupcje: 1933, 1980, 2003 Erupcjom towarzyszą często także trzęsienia ziemi, spływy gwałtownie topniejących lodów, tsunami (wybuchy podwodne). Opad popiołów wywołuje starty w uprawach i hodowlach zwierząt, http://pl.wikipedia.org TRZĘSIENIA ZIEMI • gwałtowne rozładowanie naprężeń powstałych w skorupie ziemskiej w czasie ruchów fragmentów litosfery. • hipocentrum – ognisko trzęsienia ziemi; miejsce, z którego rozchodzą się fale sejsmiczne. • epicentrum - punkt na powierzchni Ziemi położony nad ogniskiem; miejsce, gdzie fale docierają Nanao, Japonia, 2006 najwcześniej i gdzie straty są największe. Siła wstrząsów maleje w miarę oddalania się od epicentrum. Oznaczanie siły trzęsień ziemi Intensywność wstrząsów sejsmicznych oznacza się za pomocą: • 12-stopniowej skali Mercallego (skali MCS) – określającej wielkość trzęsienia na podstawie wartości przyspieszenia fali oraz skutków wstrząsu, • otwartej skali Richtera – na podstawie amplitudy drgań. Skala Richtera jest skalą energetyczną tj. określa energię wyzwoloną w czasie wstrząsu. Teoretycznie jest to skala otwarta, ale w praktyce nie notuje się wstrząsów o magnitudzie powyżej 9,5 stopnia. Skala Richtera 2,0-3,4 – rejestrowane tylko przez przyrządy (około 800 tysięcy wstrząsów rocznie na całej kuli ziemskiej), 3,5-4,2 – odczuwalne przez niektóre osoby (30 tys. rocznie), 4,3-4,8 – odczuwalne przez wiele osób (4,8 tys.), 4,9-5,4 – powszechnie odczuwalne (1,4 tys.), 5,5-6,1 – niewielkie uszkodzenia budynków (500), 6,2-6,9 – znaczne uszkodzenia budynków (100), 7,0-7,3 – poważne zniszczenia (15), 7,4-8,0 – rozległe zniszczenie (4 rocznie), powyżej 8,0 – całkowite zniszczenia (raz na 5-10 lat). Indonezja, 2007 NAJWIĘKSZE TRZĘSIENIA ZIEMI W HISTORII SIŁA SKALI RICHTERA OFIAR ŚMIERTELNYCH 7.6 87 tysięcy 26 grudnia 2004 Malediwy, Sri Lanka, Indie, Birma, Tajlandia, Sumatra 9.0 ~120 tysięcy 26 grudnia2003 Miasto Bam w Iranie 6.6 26 tysięcy 26 stycznia 2001 Gujarat w Indiach 7.9 20 tysięcy 17 sierpnia 1999 Izmit w Turcji 7.1 13,5 tysiąca zginęło, tyle samo uznano za zaginionych 13 stycznia 1995 Kobe w Japonii 7.2 5239 osób, 125 zaginionych 28 lipca 1976 Tangshan w Chinach 7.6 242 tysiące DATA październik 2005 DOTKNIĘTY OBSZAR Pakistan, Indie, Afganistan Trzęsienia ziemi w Polsce 05.06.1443 - najsilniejsze z historycznych trzęsień na obszarze Polski, o magnitudzie ocenianej na powyżej 6 stopni w skali Richtera oraz intensywności 9 stopni w 12-stopniowej skali Mercallego; jego epicentrum znajdowało się na północ od Wrocławia. Wstrząsy odczuwane były w całej środkowej Europie. Największe straty odnotowano w samym Wrocławiu. W Krakowie zawaliło się sklepienie kościoła św. Katarzyny, XX i XXI wiek • 11.02.1909 - wstrząsy o sile 4 stopni w skali Richtera na Pomorzu Zachodnim, • 23.03.1935 - wstrząsy o sile 4,3 stopni w skali Richtera w okolicach Czarnego Dunajca • 29.06 -06.08.1992, 01-03.03.1993 dwie serie wstrząsów w okolicach Krynicy, o magnitudach 4,2-4,6 w skali Richtera, • 30.11.2004 - wstrząsy o sile 3,6-4,7 stopni w skali Richtera, z epicentrum między Nowym Targiem a Czarnym Dunajcem, Suwałki, 2004 TSUNAMI • • • • fala oceaniczna (jap. - tsunami - fala portowa (tsu - port, nami - fala) wywołana: podwodnym trzęsieniem ziemi, wybuchem wulkanu osuwiskiem ziemi (lub dzieleniem się lodowców), upadkiem meteorytu. Rozchodzi się pierścieniowo od miejsca jej wzbudzenia. • Na pełnym morzu przejście fali tsunami, poruszającej się z wielką prędkością (do 900 km/h), może być nawet niezauważone, długość tych fal dochodzi do kilkuset kilometrów, ale ich wysokość nie przekracza kilkudziesięciu centymetrów. • W strefie brzegowej może osiągnąć wysokość kilkudziesięciu metrów niszcząc nadbrzeżne miejscowości. Może osiągać brzeg jako łamiąca się fala, ściana wody lub podobnym do przypływu zalaniem. • Najczęściej występuje w basenie Oceanu Spokojnego. Cyklony, huragany, tajfuny • Cyklon - wirowy układ wiatrów w obrębie niżu, na półkuli północnej kierunek przeciwny do kierunku ruchu wskazówek zegara, zaś na południowej zgodny z kierunkiem wskazówek zegara. • Tajfun - lokalna nazwa cyklonów tropikalnych używana w Azji; powstają nad Pacyfikiem. • Huragan - jest cyklonem tropikalnym, w którym siła wiatru wynosi powyżej 33 m/s; powstają nad Atlantykiem Floryda, 2005, AFP Godziszów, Pl Katrina, 2005, AFP Lawiny, osuwiska • spadanie, staczanie lub ześlizgiwanie się ze stoku górskiego mas śniegu, lodu, gleby, materiału skalnego, bądź ich mieszaniny. • metody walki z lawinami Metoda biologiczna - wykorzystanie szaty roślinnej. Stoki porośnięte roślinnością są mniej lawiniaste, las stanowi naturalny hamulec dla lawin. http://img.interia.pl/wiadomosci Metoda inżynierska - budowa różnego rodzaju zapór dla spadającej lawiny lub konstrukcji zmieniających jej kierunek: mury oporowe, izbice, wały ziemne, tarasy itp. Dla osłony szlaków komunikacyjnych stosuje się odpowiednie dachy i galerie ochronne Tajwan, 2004 Pożary roślinności Pożar to niekontrolowane rozprzestrzenianie się ognia. Nie każdy pożar to klęska żywiołowa. Pożar nie wymaga działania człowieka: • samozapalenie – wilgotnego siana, torfu, węgla. Niektóre rośliny (pyrofity) i całe formacje roślinne są przystosowane do okresowych pożarów, a wydzielane przez nie substancje (np. olejki eteryczne) sprzyjają samozapłonowi • zapalenie od uderzenia pioruna Hiszpania 2005 Mrozy, gradobicie • Mróz i grad niszczą uprawy (w maju 2007, w niektórych regionach Polski wymarzło do 90% kwiatów na drzewach owocowych) (fot. PAP / Darek Delmanowicz) Występujący lokalnie rozwój pasożytów lub szkodników Szacuje się, że straty spowodowane przez szkodniki w uprawianych roślinach sięgają około 10-15% wartości plonów na świecie Do szkodników należą niektóre gatunki : • nicieni, slimaków, wijów, roztoczy, • owadów • kręgowców - głównie gryzonie. Szkodniki: • uszkadzają i zniekształcają różnorodne części roślin (obniżenie plonów) • przenoszą wirusy, bakterie, grzyby (wywołują choroby i epidemie) Za masowe pojawianie się szkodników, odpowiedzialna jest w dużym stopniu monokulturowa uprawa (jeden gatunek rośliny na dużej powierzchni Klęska żywiołowa - zwalczanie • do zwalczania klęsk żywiołowych konieczna jest zorganizowana akcja; • stan klęski nie dotyczy zjawisk mających charakter stały, z którymi walka może być prowadzona w sposób systematyczny; • w celu zwalczania klęsk żywiołowych organy administracji publicznej mogą wprowadzać obowiązek świadczeń osobistych lub rzeczowych dla celów zorganizowanej akcji; • zwalczanie niektórych rodzajów klęsk żywiołowych normują przepisy odrębne (np. zwalczanie powodzi normuje prawo wodne). Obszary zagrożone klęskami żywiołowymi • Mapa pokazuje obszary na Ziemi zagrożone przez zjawiska zaliczane do klęsk żywiołowych. Encyklopedia multimedialna PWN Synergizm • czynniki antropogeniczne w połączeniu z czynnikami naturalnymi prowadzą do katastrof ekologicznych, których skutki są odczuwalne na ogromnych obszarach lub mają charakter globalny, intensywna, monokulturowa uprawa roślin niekorzystne warunki klimatyczne emisja dwutlenku węgla i innych gazów cieplarnianych zawarta w atmosferze para wodna, promieniowanie słoneczne pustynnienie efekt cieplarniany Wtórne efekty katastrof Od początku XX wieku trzęsienia ziemi, wulkany, anomalia pogodowe spowodowały śmierć około 13 mln ludzi. W rachunku strat bierze się również pod uwagę wtórne efekty katastrof, które pociągają za sobą prawie 40% ofiar. cyklon + powódź głód + epidemie • Katastrofy żywiołowe zabijają dwudziestokrotnie częściej niż wypadki w przemyśle. • Zmniejszenie zagrożeń wywołanych katastrofy ekologiczne należy do podstawowych obowiązków państwa.