Transcript Aleksandra Jaguścik, Estera Nowicka, Małgorzata Skwierczyńska
Slide 1
Aprobata promiskuityzmu kobiet
i mężczyzn udzielana przez
młode kobiety
Aleksandra Jaguścik,
Estera Nowicka,
Małgorzata Skwierczyńska
pod opieką dr Joanny Rajchert
Słowa kluczowe: aprobata społeczna, dezaprobata społeczna, promiskuityzm,
zachowania seksualne
Slide 2
Promiskuityzm – intensywne angażowanie
się w przypadkowe kontakty seksualne
z wieloma osobami, z którymi przeważnie nie
przewiduje się kontynuowania znajomości
w innym wymiarze (Ellis, 1968).
Teoria ewolucyjna: kobieta wierna jest jednemu mężczyźnie,
ponieważ zależy jej przede wszystkim na świadczonej przez niego
ochronie; mężczyzna szuka licznych partnerek seksualnych, ponieważ
zależy mu przede wszystkim na jak najszerszym rozpowszechnianiu
materiału genetycznego (Buss, 2003).
Slide 3
Na życie seksualne kobiety najbardziej wpływają czynniki
społeczno-kulturowe. Seksualność kobiety przez wiele stuleci
w okręgu cywilizacji zachodnioeuropejskiej i amerykańskiej była
tematem tabu. Do połowy XX wieku swoje najważniejsze obowiązki
kobiety pełniły w domu, co w oczywisty sposób ograniczało ich
aktywność seksualną. Te z nich, które nie dbały o życie w cnocie,
spotykały się z wykluczeniem społecznym, w skrajnych przypadkach
kończącym się dla nich nawet śmiercią (Imieliński, 1989).
Uważano, że kobieta nie posiada popędu seksualnego, a jedynie
rozrodczy; że nie przeżywa podniecenia seksualnego ani orgazmu
(Imieliński, 1989).
Zmiany wprowadziła rewolucja seksualna, w szczególności postęp
w metodach antykoncepcji oraz badania naukowców takich jak
Havelock Ellis czy Wilhelm Stekel, którzy obalili teorie mówiące
o oziębłości czy braku popędu seksualnego u kobiet (Imieliński,
1989).
Slide 4
Skutkami promiskuistycznych kontaktów w przypadku mężczyzn może być
zyskanie pozytywnej opinii, a nawet stałego związku, natomiast w przypadku
kobiet poczucie winy, przygnębienia, opinia „ladacznicy”, również
niebezpieczeństwo gwałtu (Bradshaw, Kahn i Saville, 2010).
Osoby zachowujące się
rozwiąźle nie są postrzegane
jako odpowiedni kandydaci
na przyjaciół (Coutinho,
Hartnett i Sagarino, 2007).
Do dziś dziewczynkom
przyzwala się na mniejszą
autonomię we wszelkich
aspektach życiowych niż
chłopcom (Kaczorowska,
2011; Miluska, 2011).
Niektórzy badacze większą swobodę seksualną kobiet
utożsamiają z ich próbą naśladowania męskich wzorów
zachowania. Rozwiązłość seksualna jest więc postrzegana
jako sprawa męska (Imieliński, 1989).
Slide 5
Pytanie badawcze: czy kobiety
promiskuityczne są oceniane gorzej
niż mężczyźni?
Hipotezy:
Aprobata udzielana kobietom przejawiającym promiskuityzm będzie
niższa niż ta, która udzielana jest podobnie postępującym mężczyznom.
Wystąpią różnice w aprobacie udzielanej przez osoby studiujące na
studiach licencjackich/magisterskich i przez doktorantów/doktorów.
Wraz z upływem lat społeczeństwo polskie cechuje się postępującą
liberalizacją dotyczącą sfery seksualnej (Komorowska-Pudło, 2013).
Studenci, jako młodsza kohorta, prawdopodobnie będą więc wyżej
aprobować promiskuistyczne zachowania niż doktoranci czy doktorzy.
Slide 6
Uczestnikami badania były studentki (48 osób) i wykładowczynie
(36 osób) na Akademii Pedagogiki Specjalnej w Warszawie.
Wszystkie są młodymi dorosłymi (w wieku 20 – 35 lat). Badanie
zostało przeprowadzone na APS w pierwszym kwartale 2014 roku.
Pilotaż i ocena sędziów kompetentnych
Do stworzenia narzędzia przeprowadziłyśmy ocenę sędziów
kompetentnych i pilotaż.
1. Ocena sędziów polegała na określeniu,
czy zaproponowany przez nas kwestionariusz
(i zawarty w nim opis osoby oraz pytania do tego
opisu) pozwolą zrealizować nasz cel badania.
2. Następnie poprawiony na tej podstawie
kwestionariusz został poddany badaniu
pilotażowemu (107 osób) i udoskonalony
w oparciu o analizę alfy Cronbacha.
Slide 7
Narzędzie – składało się z 2 części:
1. kwestionariusza własnego i 2. Testu Przymiotnikowego ACL
1. Kwestionariusz własny, poza
wprowadzeniem, instrukcją,
metryczką itp., składał się z:
opisu promiskuistycznie postępującej osoby (Bartosza lub Natalii),
pytań dotyczących tego opisu, na
które badani odpowiadali na 5.
stopniowej skali Likerta. Odpowiedzi na te pytania opracowałyśmy
łącznie tworząc zmienną
„dezaprobata”.
Bartosz jest osobą towarzyską, lubi spędzać czas
z ludźmi. Ciężko mu usiedzieć w domu i dlatego chodzi na
imprezy, do klubów lub na tzw. domówki przynajmniej raz
w tygodniu. Otwarcie mówi, że lubi seks i często zmienia
partnerki seksualne. Bywa, że nie pamięta imienia osoby,
z którą spędził noc. Jest przy tym bardzo ostrożny, zawsze
dba o zabezpieczenie się przed chorobami wenerycznymi
czy nieplanowaną ciążą. Ceni sobie niezależność. Nie ma
określonego typu kobiet, które szczególnie mu się
podobają – większe znaczenie ma tzw. chemia i to,
czy dana osoba wydaje mu się otwarta, odważna i również
ma niezobowiązujące podejście do seksu. Unika przy tym
kontaktów seksualnych z kobietami, które są w stałych
związkach. Ma 26 lat, jest doktorantem w Instytucie Fizyki
Organicznej PAN.
Czy tekst opisuje osobę: która często wstydzi się swojego zachowania;
która powinna wstydzić się swojego zachowania; zachowującą się
zgodnie z normami społecznymi; zachowującą się w akceptowalny dla
Pani sposób; postępującą niemoralnie; lubianą przez ludzi; godną
szacunku; odpowiedzialną; wartą naśladowania; zachowującą się
nieprzyzwoicie; z którą chętnie by się Pani zaprzyjaźniła; z którą
chętnie spędzałaby Pani czas na imprezach; którą chętnie zaprosiłaby
Pani na obiad u rodziców; która będzie w przyszłości dobrym ojcem.
2. W Teście
Przymiotnikowym ACL
badani charakteryzowali
osobę opisaną w naszym
kwestionariuszu.
Slide 8
50
45
40
dezaprobata
Dane uzyskane z naszego kwestionariusza
35
opracowałyśmy za pomocą testu ANOVA.
30
Osoby
badane
udzielają
większej
aprobaty promiskuistycznym kobietom
25
niż
mężczyznom (p=0,014, F=6,259,
20
2
ɳ =0,073). Nasza hipoteza nie potwierdziła
15
się. Ponadto promiskuistyczną kobietę
10
badane oceniają jako postępującą mniej
niemoralnie (p=0,034, F=4,674, ɳ2=0,054)
5
niż promiskuitsyczny mężczyzna, jako
0
bardziej
godną
szacunku
(p=0,001,
promiskuityczny
promiskuityczna kobieta
mężczyzna
F=12,648, ɳ2=0,134), jako lepszego rodzica
Wykres 1. Poziom dezaprobaty dla
w przyszłości (p=0,003, F=9,151, ɳ2=0,100),
promiskuistycznego mężczyzny i kobiety.
jako taką, z którą by się chętniej
zaprzyjaźniły (p=0,033, F=4,704, ɳ2=0,054)
i którą chętniej zaprosiłyby na obiad u rodziców (p=0,001, F=10,904,
ɳ2=0,117). Okres edukacyjny nie różnicował dezaprobaty dla
promiskuistycznego mężczyzny i kobiety (p=0,367).
Slide 9
Dane uzyskane z kwestionariusza ACL pokazują, że najczęściej wybierane
przymiotniki różnią się w zależności od płci opisywanej osoby.
Do opisu kobiet najczęściej użyto:
• aktywny (36)
• towarzyski (33)
• bez zahamowań (33)
• energiczny (32)
• poszukujący przyjemności (31)
zaś do opisu mężczyzn:
• aktywny (38)
• poszukujący przyjemności (38)
• pewny siebie (35)
• energiczny (34)
• bez zahamowań (32)
W grupie kobiet wybrano więcej aprobujących przymiotników (takich, które nie
mają pejoratywnego lub neutralnego wydźwięku: „aktywny”, „towarzyski”,
„energiczny”) niż do opisu mężczyzn („aktywny”, „energiczny”). Przymiotnikiem
„poszukujący przyjemności” badane oceniały częściej mężczyzn, zaś tylko
w przypadku kobiet pojawiło się określenie odnoszące się do relacji
charakteryzowanej osoby z innymi („towarzyski”).
Slide 10
Okres edukacyjny nie koreluje istotnie ze stopniem udzielanej
dezaprobaty być może z powodu zbyt małej różnicy wieku. Według
Levain i Tissier (2012), nie ma sensu doszukiwać odmienności
w postrzeganiu seksu wewnątrz jednego pokolenia.
Hipoteza pierwsza nie potwierdziła się być może dlatego, że osoby badane – jako kobiety –
mogły osobiście odnieść się do treści zaprezentowanego opisu i np. obawiać się, że zostaną
potencjalnymi ofiarami promiskuistycznego mężczyzny. Poza tym, dążąc do autowaloryzacji, mogą wyżej aprobować kobiety, z którymi z oczywistych względów utożsamiają się
bardziej niż z mężczyznami (Wojciszke, 2009). Z drugiej strony, zaobserwowana zależność stoi
w opozycji do większości dotychczasowych opracowań na temat aktywności seksualnej obu płci
(Imieliński, 1989; Bradshaw, Kahn i Saville, 2010), więc może takie wyniki należy tłumaczyć
dynamicznie zmieniającą się mentalnością i obyczajowością (Gola, 2008).
Na podstawie wskazywanych przymiotników można wnioskować, że mężczyźni byli oceniani
jako bardziej kierujący się hedonizmem w życiu niż kobiety, zaś kobiety częściej niż mężczyźni
oceniane były jako towarzyskie, co może wiązać się z obrazem kobiety jako tej, która
nawiązuje i dba o pozytywne stosunki. Być może ocenianie kobiet jako towarzyskich opiera
się na wrażeniu zawierania przez nią pewnej relacji, nie jak w przypadku mężczyzn –
poszukiwania czystej przyjemności, i w ten sposób nadaje zachowaniu promiskuitystycznemu
bardziej akceptowalny charakter.
1. Bradshaw, C., Kahn, S. K., Saville, K. S. (2010). To Hook Up or Date: Which Gender Benefits? Sex Roles, 62, 661–669.
2. Buss, D. (2003). Ewolucja pożądania. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
3. Coutinho, S., Hartnett, J. L., Sagarino, B. J. (2007). Understanding Promiscuity in Strategic Friend Selection from an
Evolutionary Perspective, North American Journal of Psychology, 9, 2, 257-274.
4. Ellis, A. (1968). Sexual Promiscuity in America. Annals of the American Academy of Political and Social Science, 378, 58-67.
5. Gola, B. (2008). Modele zachowań seksualnych. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
6. Imieliński, K. (1989). Kobieta i seks. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza.
7. Kaczorowska, E. (2011). Role społeczne kobiet i mężczyzn dawniej i współcześnie. W:B. Bartosz (red.), Kobiecość i męskość.
Komunikacja, relacje, społeczeństwo (s. 37-46). Warszawa: ENETEIA .
8. Komorowska-Pudło ,M. (2013). Seksualność młodzieży przełomu XX i XXI wieku. Kraków: Wydawnictwo WAM.
9. Levain, M., Tissier, (2012). La génération Y par elle-même: Quand les 18-30 ans réinventent la vie. Paryż: Francois Bourin Editeur.
10. Miluska, J. (2011). Czy kobiety są gorsze? Obrazy społeczne kobiet i innych kategorii społecznych. W:B. Bartosz (red.), Kobiecość i męskość.
Komunikacja, relacje, społeczeństwo (s. 17-36). Warszawa: ENETEIA.
11. Wojciszke, B. (2009). Człowiek wśród ludzi. Zarys psychologii społecznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholae.
Aprobata promiskuityzmu kobiet
i mężczyzn udzielana przez
młode kobiety
Aleksandra Jaguścik,
Estera Nowicka,
Małgorzata Skwierczyńska
pod opieką dr Joanny Rajchert
Słowa kluczowe: aprobata społeczna, dezaprobata społeczna, promiskuityzm,
zachowania seksualne
Slide 2
Promiskuityzm – intensywne angażowanie
się w przypadkowe kontakty seksualne
z wieloma osobami, z którymi przeważnie nie
przewiduje się kontynuowania znajomości
w innym wymiarze (Ellis, 1968).
Teoria ewolucyjna: kobieta wierna jest jednemu mężczyźnie,
ponieważ zależy jej przede wszystkim na świadczonej przez niego
ochronie; mężczyzna szuka licznych partnerek seksualnych, ponieważ
zależy mu przede wszystkim na jak najszerszym rozpowszechnianiu
materiału genetycznego (Buss, 2003).
Slide 3
Na życie seksualne kobiety najbardziej wpływają czynniki
społeczno-kulturowe. Seksualność kobiety przez wiele stuleci
w okręgu cywilizacji zachodnioeuropejskiej i amerykańskiej była
tematem tabu. Do połowy XX wieku swoje najważniejsze obowiązki
kobiety pełniły w domu, co w oczywisty sposób ograniczało ich
aktywność seksualną. Te z nich, które nie dbały o życie w cnocie,
spotykały się z wykluczeniem społecznym, w skrajnych przypadkach
kończącym się dla nich nawet śmiercią (Imieliński, 1989).
Uważano, że kobieta nie posiada popędu seksualnego, a jedynie
rozrodczy; że nie przeżywa podniecenia seksualnego ani orgazmu
(Imieliński, 1989).
Zmiany wprowadziła rewolucja seksualna, w szczególności postęp
w metodach antykoncepcji oraz badania naukowców takich jak
Havelock Ellis czy Wilhelm Stekel, którzy obalili teorie mówiące
o oziębłości czy braku popędu seksualnego u kobiet (Imieliński,
1989).
Slide 4
Skutkami promiskuistycznych kontaktów w przypadku mężczyzn może być
zyskanie pozytywnej opinii, a nawet stałego związku, natomiast w przypadku
kobiet poczucie winy, przygnębienia, opinia „ladacznicy”, również
niebezpieczeństwo gwałtu (Bradshaw, Kahn i Saville, 2010).
Osoby zachowujące się
rozwiąźle nie są postrzegane
jako odpowiedni kandydaci
na przyjaciół (Coutinho,
Hartnett i Sagarino, 2007).
Do dziś dziewczynkom
przyzwala się na mniejszą
autonomię we wszelkich
aspektach życiowych niż
chłopcom (Kaczorowska,
2011; Miluska, 2011).
Niektórzy badacze większą swobodę seksualną kobiet
utożsamiają z ich próbą naśladowania męskich wzorów
zachowania. Rozwiązłość seksualna jest więc postrzegana
jako sprawa męska (Imieliński, 1989).
Slide 5
Pytanie badawcze: czy kobiety
promiskuityczne są oceniane gorzej
niż mężczyźni?
Hipotezy:
Aprobata udzielana kobietom przejawiającym promiskuityzm będzie
niższa niż ta, która udzielana jest podobnie postępującym mężczyznom.
Wystąpią różnice w aprobacie udzielanej przez osoby studiujące na
studiach licencjackich/magisterskich i przez doktorantów/doktorów.
Wraz z upływem lat społeczeństwo polskie cechuje się postępującą
liberalizacją dotyczącą sfery seksualnej (Komorowska-Pudło, 2013).
Studenci, jako młodsza kohorta, prawdopodobnie będą więc wyżej
aprobować promiskuistyczne zachowania niż doktoranci czy doktorzy.
Slide 6
Uczestnikami badania były studentki (48 osób) i wykładowczynie
(36 osób) na Akademii Pedagogiki Specjalnej w Warszawie.
Wszystkie są młodymi dorosłymi (w wieku 20 – 35 lat). Badanie
zostało przeprowadzone na APS w pierwszym kwartale 2014 roku.
Pilotaż i ocena sędziów kompetentnych
Do stworzenia narzędzia przeprowadziłyśmy ocenę sędziów
kompetentnych i pilotaż.
1. Ocena sędziów polegała na określeniu,
czy zaproponowany przez nas kwestionariusz
(i zawarty w nim opis osoby oraz pytania do tego
opisu) pozwolą zrealizować nasz cel badania.
2. Następnie poprawiony na tej podstawie
kwestionariusz został poddany badaniu
pilotażowemu (107 osób) i udoskonalony
w oparciu o analizę alfy Cronbacha.
Slide 7
Narzędzie – składało się z 2 części:
1. kwestionariusza własnego i 2. Testu Przymiotnikowego ACL
1. Kwestionariusz własny, poza
wprowadzeniem, instrukcją,
metryczką itp., składał się z:
opisu promiskuistycznie postępującej osoby (Bartosza lub Natalii),
pytań dotyczących tego opisu, na
które badani odpowiadali na 5.
stopniowej skali Likerta. Odpowiedzi na te pytania opracowałyśmy
łącznie tworząc zmienną
„dezaprobata”.
Bartosz jest osobą towarzyską, lubi spędzać czas
z ludźmi. Ciężko mu usiedzieć w domu i dlatego chodzi na
imprezy, do klubów lub na tzw. domówki przynajmniej raz
w tygodniu. Otwarcie mówi, że lubi seks i często zmienia
partnerki seksualne. Bywa, że nie pamięta imienia osoby,
z którą spędził noc. Jest przy tym bardzo ostrożny, zawsze
dba o zabezpieczenie się przed chorobami wenerycznymi
czy nieplanowaną ciążą. Ceni sobie niezależność. Nie ma
określonego typu kobiet, które szczególnie mu się
podobają – większe znaczenie ma tzw. chemia i to,
czy dana osoba wydaje mu się otwarta, odważna i również
ma niezobowiązujące podejście do seksu. Unika przy tym
kontaktów seksualnych z kobietami, które są w stałych
związkach. Ma 26 lat, jest doktorantem w Instytucie Fizyki
Organicznej PAN.
Czy tekst opisuje osobę: która często wstydzi się swojego zachowania;
która powinna wstydzić się swojego zachowania; zachowującą się
zgodnie z normami społecznymi; zachowującą się w akceptowalny dla
Pani sposób; postępującą niemoralnie; lubianą przez ludzi; godną
szacunku; odpowiedzialną; wartą naśladowania; zachowującą się
nieprzyzwoicie; z którą chętnie by się Pani zaprzyjaźniła; z którą
chętnie spędzałaby Pani czas na imprezach; którą chętnie zaprosiłaby
Pani na obiad u rodziców; która będzie w przyszłości dobrym ojcem.
2. W Teście
Przymiotnikowym ACL
badani charakteryzowali
osobę opisaną w naszym
kwestionariuszu.
Slide 8
50
45
40
dezaprobata
Dane uzyskane z naszego kwestionariusza
35
opracowałyśmy za pomocą testu ANOVA.
30
Osoby
badane
udzielają
większej
aprobaty promiskuistycznym kobietom
25
niż
mężczyznom (p=0,014, F=6,259,
20
2
ɳ =0,073). Nasza hipoteza nie potwierdziła
15
się. Ponadto promiskuistyczną kobietę
10
badane oceniają jako postępującą mniej
niemoralnie (p=0,034, F=4,674, ɳ2=0,054)
5
niż promiskuitsyczny mężczyzna, jako
0
bardziej
godną
szacunku
(p=0,001,
promiskuityczny
promiskuityczna kobieta
mężczyzna
F=12,648, ɳ2=0,134), jako lepszego rodzica
Wykres 1. Poziom dezaprobaty dla
w przyszłości (p=0,003, F=9,151, ɳ2=0,100),
promiskuistycznego mężczyzny i kobiety.
jako taką, z którą by się chętniej
zaprzyjaźniły (p=0,033, F=4,704, ɳ2=0,054)
i którą chętniej zaprosiłyby na obiad u rodziców (p=0,001, F=10,904,
ɳ2=0,117). Okres edukacyjny nie różnicował dezaprobaty dla
promiskuistycznego mężczyzny i kobiety (p=0,367).
Slide 9
Dane uzyskane z kwestionariusza ACL pokazują, że najczęściej wybierane
przymiotniki różnią się w zależności od płci opisywanej osoby.
Do opisu kobiet najczęściej użyto:
• aktywny (36)
• towarzyski (33)
• bez zahamowań (33)
• energiczny (32)
• poszukujący przyjemności (31)
zaś do opisu mężczyzn:
• aktywny (38)
• poszukujący przyjemności (38)
• pewny siebie (35)
• energiczny (34)
• bez zahamowań (32)
W grupie kobiet wybrano więcej aprobujących przymiotników (takich, które nie
mają pejoratywnego lub neutralnego wydźwięku: „aktywny”, „towarzyski”,
„energiczny”) niż do opisu mężczyzn („aktywny”, „energiczny”). Przymiotnikiem
„poszukujący przyjemności” badane oceniały częściej mężczyzn, zaś tylko
w przypadku kobiet pojawiło się określenie odnoszące się do relacji
charakteryzowanej osoby z innymi („towarzyski”).
Slide 10
Okres edukacyjny nie koreluje istotnie ze stopniem udzielanej
dezaprobaty być może z powodu zbyt małej różnicy wieku. Według
Levain i Tissier (2012), nie ma sensu doszukiwać odmienności
w postrzeganiu seksu wewnątrz jednego pokolenia.
Hipoteza pierwsza nie potwierdziła się być może dlatego, że osoby badane – jako kobiety –
mogły osobiście odnieść się do treści zaprezentowanego opisu i np. obawiać się, że zostaną
potencjalnymi ofiarami promiskuistycznego mężczyzny. Poza tym, dążąc do autowaloryzacji, mogą wyżej aprobować kobiety, z którymi z oczywistych względów utożsamiają się
bardziej niż z mężczyznami (Wojciszke, 2009). Z drugiej strony, zaobserwowana zależność stoi
w opozycji do większości dotychczasowych opracowań na temat aktywności seksualnej obu płci
(Imieliński, 1989; Bradshaw, Kahn i Saville, 2010), więc może takie wyniki należy tłumaczyć
dynamicznie zmieniającą się mentalnością i obyczajowością (Gola, 2008).
Na podstawie wskazywanych przymiotników można wnioskować, że mężczyźni byli oceniani
jako bardziej kierujący się hedonizmem w życiu niż kobiety, zaś kobiety częściej niż mężczyźni
oceniane były jako towarzyskie, co może wiązać się z obrazem kobiety jako tej, która
nawiązuje i dba o pozytywne stosunki. Być może ocenianie kobiet jako towarzyskich opiera
się na wrażeniu zawierania przez nią pewnej relacji, nie jak w przypadku mężczyzn –
poszukiwania czystej przyjemności, i w ten sposób nadaje zachowaniu promiskuitystycznemu
bardziej akceptowalny charakter.
1. Bradshaw, C., Kahn, S. K., Saville, K. S. (2010). To Hook Up or Date: Which Gender Benefits? Sex Roles, 62, 661–669.
2. Buss, D. (2003). Ewolucja pożądania. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
3. Coutinho, S., Hartnett, J. L., Sagarino, B. J. (2007). Understanding Promiscuity in Strategic Friend Selection from an
Evolutionary Perspective, North American Journal of Psychology, 9, 2, 257-274.
4. Ellis, A. (1968). Sexual Promiscuity in America. Annals of the American Academy of Political and Social Science, 378, 58-67.
5. Gola, B. (2008). Modele zachowań seksualnych. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
6. Imieliński, K. (1989). Kobieta i seks. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza.
7. Kaczorowska, E. (2011). Role społeczne kobiet i mężczyzn dawniej i współcześnie. W:B. Bartosz (red.), Kobiecość i męskość.
Komunikacja, relacje, społeczeństwo (s. 37-46). Warszawa: ENETEIA .
8. Komorowska-Pudło ,M. (2013). Seksualność młodzieży przełomu XX i XXI wieku. Kraków: Wydawnictwo WAM.
9. Levain, M., Tissier, (2012). La génération Y par elle-même: Quand les 18-30 ans réinventent la vie. Paryż: Francois Bourin Editeur.
10. Miluska, J. (2011). Czy kobiety są gorsze? Obrazy społeczne kobiet i innych kategorii społecznych. W:B. Bartosz (red.), Kobiecość i męskość.
Komunikacja, relacje, społeczeństwo (s. 17-36). Warszawa: ENETEIA.
11. Wojciszke, B. (2009). Człowiek wśród ludzi. Zarys psychologii społecznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholae.