Transcript College `Zoeken naar literatuur`
Afd. Documentaire Informatie
Zoeken naar literatuur
Gastcollege Opleiding Ergotherapie Hogeschool Rotterdam 10 oktober 2002
Afd. Documentaire Informatie
Frans de Meijer
Manager afd. Documentaire Informatie Literatuuronderzoeker [email protected]
Afd. Documentaire Informatie
Uw vakreferent: Inka Logister-Proost
Vakreferent ergotherapie Ergotherapeut [email protected]
Het Nederlands Paramedisch Instituut (NPi) hèt landelijk kenniscentrum paramedische zorg Paramedische Zorg is de beroepsinhoud van elf beroepsgroepen. Er zijn in Nederland zo'n 35.000 paramedici werkzaam. Ze vormen naast artsen en verpleegkundigen de derde grote groep professionals in de zorg. Het NPi kent drie kerntaken c.q. afdelingen: Documentaire Informatievoorziening; Onderzoek & Ontwikkeling; Deskundigheidsbevordering.
De Afdeling Onderzoek & Ontwikkeling draagt bij aan de kwaliteitsontwikkeling van paramedische zorg, met bijzondere aandacht voor het bevorderen van evidence based paramedische zorg.
De bijdrage vanuit de Afdeling O&O is indirect van aard. De Afdeling Deskundigheidsbevordering ontwikkelt scholingsactiviteiten en voert deze uit.
Dit gebeurt in samenwerking met ongeveer 500 externe deskundigen.
Jaarlijks bezoeken ongeveer 5.000 paramedici de NPi-cursussen.
De Afdeling Documentaire Informatie heeft als doel het beheren en verspreiden van paramedische informatie om op die manier bij te dragen aan de kwaliteit van de paramedische zorg.
De afdeling Documentaire Informatie is de intermediair tussen de verschillende kennis- of informatiebronnen en de paramedicus.
De Afdeling Documentaire Informatie Vakreferenten voor elke paramedische discipline: •Diëtetiek •Ergotherapie •Fysiotherapie •Logopedie •MBRT (medisch beeldvormende en radiotherapeutische technieken) •Mondhygiëne •Oefentherapie Cesar •Oefentherapie-Mensendieck •Optometrie •Orthoptie •Podotherapie
Het Documentatiecentrum van het NPi •Geopend op werkdagen van 9.00 - 16.30 uur.
•Telefonisch bereikbaar voor het stellen van vragen of bestellingen van artikelen en NPi-publicaties •Kosteloos te bezoeken, uitsluitend nadat een telefonische afspraak is gemaakt.
•Er wordt geen materiaal uitgeleend aan derden.
Nederlands Paramedisch Instituut Amsterdamseweg 16, 3812 RS Amersfoort Tel: (033) 421 61 20, Fax: (033) 421 61 90 Algemeen: [email protected]
Documentatiecentrum NPi
Mediatheek Museumpark
Uw intermediair:
Anne-Marie Begheijn Informatiespecialist ergotherapie Hogeschool van Rotterdam Museumpark 40 3015 CX Rotterdam tel.: 010 - 241 51 76 [email protected]
http://www.mediatheek.hro.nl/
Doelstellingen Module Inleiding & Onderzoeken: EBP De student kan het beste bewijs zoeken, en de toegepaste zoekstrategieën en gebruikte zoeksystemen weergeven en evalueren.
De student beheerst de vaardigheden om relevante nationale en internationale (onderzoeks)artikelen op te kunnen zoeken in de daarvoor geschikte databases.
Programma GASTCOLLEGE HOGESCHOOL ROTTERDAM Opsporen van Informatie Informatiebronnen – Via het Internet – Via de mediatheek Systematisch zoeken: voorbereiding Systematisch zoeken: praktijkvoorbeeld Beoordeling van Internetbronnen
Systematisch zoeken naar wetenschappelijk evidentie DEFINITIE EBM (1) (Bron: BMJ 1995;310:1122) The process of systematically finding, appraising, and using contemporaneous research findings as the basis for clinical decisions.
Evidence-based medicine asks questions, finds and appraises the relevant data, and harnesses that information for everyday clinical practice.
Systematisch zoeken naar wetenschappelijke evidentie DEFINITIE EBM (2) (Bron: BMJ 1995;310:1122) Evidence-based medicine follows four steps: –
formulate a clear clinical question from a patient's problem;
–
search the literature for relevant clinical articles;
–
evaluate (critically appraise) the evidence for its validity and usefulness;
–
implement useful findings in clinical practice.
Zoeken naar literatuur OPSPOREN VAN INFORMATIE
Opsporen van informatie Typen informatie Literatuur Protocollen, standaarden Meetinstrumenten Lopend onderzoek Adressen “Kennis”
Opsporen van informatie Waar is die informatie te halen?
Internet Mediatheek / bibliotheek – Hogescholen en universiteiten – Instellingen en (grote) praktijken – Wetenschappelijke (steun)bibliotheken Kennis- en expertisecentra Collega’s
Opsporen van informatie Typen bronnen Primaire bronnen –
Publicatie waarin op grond van oorspronkelijk onderzoek nieuwe informatie wordt gepresenteerd
•
Boek, tijdschrift(artikel), software, rapport
Secundaire bronnen –
Publicatie waarvan de inhoud is afgeleid van primaire publicaties
–
Publicatie die een overzicht geeft van primaire publicaties
•
Bibliografie, index (bijv. MEDLINE), referaat(tijdschrift)
Zoeken naar literatuur INFORMATIEBRONNEN
Primaire Informatiebronnen
WEBSITES
NVE - www.ergotherapie.nl
NPi - www.paramedisch.org
WFOT - www.wfot.org.au
ENOTHE - www.enothe.hva.nl
iRV - www.irv.nl
Primaire Informatiebronnen
ERGOTHERAPIETIJDSCHRIFTEN OP HET INTERNET (1) Met zoekfunctie: American Journal of Occupational Therapy www.aota.org/ajot/ Australian Journal of Occupational Therapy www.ausot.com.au
Met samenvattingen: Acta Ergotherapeutica Belgica www.ergobel.be
American Journal of Occupational Therapy www.aota.org/ajot/ Australian Journal of Occupational Therapy www.ausot.com.au
Primaire Informatiebronnen
ERGOTHERAPIETIJDSCHRIFTEN (2) Gespecialiseerde ergotherapietijdschriften: OTJR; Occupation, Participation and Health www.aotf.org/html/otjr.html
Occupational and PhysioTherapy Journal for Geriatrics Occupational and PhysioTherapy Journal for Pediatrics Occupational Therapy Journal of Mental Health Occupational Therapy Journal of Health
Primaire Informatiebronnen
RELEVANTE TIJDSCHRIFTEN OP HET INTERNET (3)
Journal of Handtherapy
–
http://www.hanleyandbelfus.com/jhandtherapy/jhthome.htm
Archives of physical medicine and rehabilitation
–
http://www.archives-pmr.org./fcgi-bin/displaypage.pl?isbn=00039993 Ergonomie, o.a.
–
http://www.ergonoom.nl/tijdschrift.htm
Revalidatietijdschriften
Secundaire Informatiebronnen Literatuur HRO NPi Internet
MEDLINE
v v v
MEDLINE Index
Med
icus On
line
MEDLINE (via PubMed) http://www.ncbi.nlm.nih.gov/ entrez/query.fcgi
MEDLINE (via BioMedNet) http://research.bmn.com/medline
Secundaire Informatiebronnen Literatuur
MEDLINE
CINAHL
HRO v v NPi v v Internet v
Secundaire Informatiebronnen Literatuur
MEDLINE
CINAHL
DocOnline
HRO v v v NPi v v v Internet v v
DocOnline http://www.paramedisch.org
Secundaire Informatiebronnen Literatuur
MEDLINE
CINAHL
DocOnline
EMBASE/RPM
HRO v v v NPi v v v v Internet v v
Secundaire Informatiebronnen Literatuur
MEDLINE
CINAHL
DocOnline
EMBASE/RPM
The Cochrane Library
HRO v v v v!
NPi v v v v v Internet v v (v)
The Cochrane Library alleen abstracts zijn gratis http://www.cochrane.org/
Cochrane Library DE MEIJER F. The Cochrane Library. Issue 1999; 16(3): 25.
CCTR: Cochrane Controlled Trials Register CDSR: Cochrane Database of Systematic Reviews DARE: Database of Abstracts of Review of Effectiveness CRMD: Cochrane Review Methodology Database HTA: Health Technology Assessment Database NHS EED: NHS Economic Evaluation Database
Secundaire Informatiebronnen Literatuur
MEDLINE
CINAHL
DocOnline
EMBASE/RPM
The Cochrane Library
REHADAT (D/CDN)
HRO v v v v!
NPi v v v v v v Internet v v (v) (v)
REHADAT http://www.rehadat.de/
Secundaire Informatiebronnen Literatuur
MEDLINE
CINAHL
DocOnline
EMBASE/RPM
The Cochrane Library
REHADAT (D/CDN)
HRO v v v v!
NPi v v v v v v Internet v v (v) (v)
Secundaire Informatiebronnen Protocollen Databank Protocollen NPi ICF CBO NAVB (Geïnformeerde Huisarts)
Secundaire Informatiebronnen Meetinstrumenten QOLID (Quality of Life Instruments Database) Databank Meetinstrumenten NPi (in opbouw)
Secundaire Informatiebronnen Lopend Onderzoek Databank Nederlands Paramedisch Onderzoek (NPO) Nederlands Onderzoek Databank (NOD) BORG REHADAT (D/CDN)
Secundaire Informatiebronnen Productinformatie HandyWijzer REHADAT (D/CDN)
HandyWijzer http://www.handywijzer.nl/
Secundaire Informatiebronnen Overheid en wetgeving OPmaat HandyWijzer
Zoeken naar literatuur SYSTEMATISCH LITERATUUR ZOEKEN (THEORIE)
Booleaanse operatoren AND OR NOT ADJ NEAR WITH George Boole (1815-1864)
Booleaanse operatoren AND
cerebral AND palsy
Zoekt naar documenten die zowel
cerebral
als
palsy
bevatten.
Vindt dus ook:
cerebral
compression (…)recurrent laryngeal nerve
palsy
!
Booleaanse operatoren OR
parkinson OR paralysis agitans
Zoekt naar documenten die óf
parkinson
en/of
paralysis agitans
bevatten.
Booleaanse operatoren NOT (AND NOT)
“low back pain” NOT “surgery”
Zoekt naar documenten die
low back pain
bevatten, maar niet
surgery
.
Booleaanse operatoren ADJ
“occupational” ADJ “therapy”
Zoekt naar documenten die
occupational therapy
bevatten (achter elkaar).
Booleaanse operatoren NEAR
hips NEAR elderly patient
Zoekt naar documenten die zowel
hips
als
elderly patient
in dezelfde zin bevatten.
Booleaanse operatoren WITH
hogeschool WITH Rotterdam
Zoekt naar documenten die zowel
hogeschool
als
Rotterdam
bevatten in hetzelfde veld (bijv. uitgever).
Trunceren en maskeren Trunceren
Ergother *
zoekt naar: – Ergother apie – Ergother apeut(en) – Ergother apeutisch(e) – Etc.
Maskeren
m ?
cdonald
– Mc Donald – Mac Donald zoekt naar:
Systematisch literatuur zoeken Stappenplan
I.
Formuleer een
probleemstelling
II.
Formuleer daaruit een
zoekvraag
exclusiecriteria en bepaal in- en
III.
Bepaal het
doel
van de zoektocht
IV.
Bepaal het(de) gewenste
documenttype
(n)
V.
Selecteer de te doorzoeken
bronnen
VI.
Vertaal de zoekvraag naar
zoektermen
, die bij de gekozen bronnen horen
VII.
Stel een
zoekstrategie
op
Systematisch literatuur zoeken II. Formuleer een zoekvraag Stel
deelonderwerpen
van de probleemstelling vast Bedenk suggesties voor
zoektermen
– synoniemen – Engelstalige termen – verwante ruimere of nauwere termen – namen van auteurs – titelwoorden uit reeds bekende titels Formuleer
in-
en
exclusiecriteria
t.a.v.: – leeftijd – geslacht – tijdsperiode – taal en bij effectonderzoek ook: – aandoening – interventie – soort onderzoek (PICO)
Systematisch literatuur zoeken III.
Bepaal het doel Het
doel
van de zoektocht is bepalend voor – de
omvang
van de zoektocht – de
manier
van zoeken en – het
type publicatie
dat gezocht wordt praktijkprobleem proefschrift / onderzoek publicatie / lezing / referaat onderwijs / cursus scriptie / studie-activiteit beleid(sontwikkeling)
Systematisch literatuur zoeken IV.
Bepaal het documenttype Het
documenttype
wordt is o.a. bepalend voor de
bron
waarin gezocht overzichtartikel (review) richtlijn / protocol abstract / samenvatting / referaat tijdschriftartikel (R)CT / meta-analyse meetinstrument website (patiënten)folder etc.
Systematisch literatuur zoeken V.
Selecteer de bronnen
SPECIFIEK
Bibliotheekcatalogi Website van de NVE Websites van buitenlandse beroeps verenigingen (gratis) tijdschriften (op het Internet) CCErgotherapie OT Index
ALGEMEEN
MEDLINE CINAHL EMBASE DocOnline The Cochrane Library NPO (NOD) REHADAT
Systematisch literatuur zoeken VI.
Bepaal de zoektermen Vertaal de
zoekvraag
naar de juiste
zoektermen
van de betreffende bron INDEXTERMEN MEDLINE – medical subject headings (MesH) The Cochrane Library – medical subject headings (MesH) CINAHL – descriptoren (DE) TREFWOORDEN DocOnline INDEXWOORDEN EMBASE/RPM REHADAT
Systematisch literatuur zoeken VI. Trefwoorden & indextermen Trefwoorden Alfabetische lijst van zoektermen Geen onderlinge relaties Indextermen (thesaurustermen) Onderlinge relaties Verwijzingen Scope notes
Systematisch literatuur zoeken VI. Indextermen Verwijzingen bij indextermen Scope note (SN): korte beschrijving Use (USE): verwijzing naar correcte term Used for (UF): incorrecte term van waaruit verwezen is Broader term (BT) Narrower term (NT) Related term (RT)
Systematisch literatuur zoeken VI. Indextermen (voorbeeld) Chronic Brain Damage SN: A condition characterized by long standing brain dysfunction or damage, … [etc.] UF: Chronic Encephalopathy BT: Brain Diseases NT: Chronic Brain Injury; Cerebral Palsy; Persistent Vegetative State RT: Brain Infarction
Systematisch literatuur zoeken VII.
Stel een zoekstrategie op (1) Bepaal of je
sensitief
wilt zoeken (ruim) of
specifiek
(begrensd) Zoek eerst met
gecontroleerde vrije
(eigen bedachte) termen termen, daarna met combineer de zoektermen met logische (Booleaanse) en positionele
operatoren
maak de
zoekstring
niet te lang beperk op
taal
english in la) via het taalveld (bijv. MEDLINE: beperk op
documenttype
DocOnline: RCT in form) via publicatieveld: (bijv.
Systematisch literatuur zoeken VII.
Stel een zoekstrategie op (2) Zoek een bekend document op auteursnaam , jaar en een woord uit de titel Gebruik eventueel vaste zoekfilters (clinical trials, prognosis, diagnosis, etiology, practice guidelines, clinical audit, systematic reviews) Schakel bij het zoeken naar literatuur voor wetenschappelijk onderzoek een deskundige in!
Systematisch zoeken naar external evidence PRAKTIJKVOORBEELD
Systematisch literatuur zoeken Voorbeeld stappenplan
I. PROBLEEMSTELLING
Is er een relatie tussen de mentale en somatische belastbaarheid en hoe beïnvloeden deze elkaar bij de patiënt met de diagnose contusio cerebri?
Systematisch literatuur zoeken Voorbeeld stappenplan
II.
FORMULEER EEN ZOEKVRAAG (1)
deelonderwerpen:
– de relatie tussen mentale en somatische belastbaarheid bij de patiënt met de diagnose contusio cerebri – hoe wordt deze relatie beïnvloed?
termen belastbaarheid:
– mental / somatic ~taxability, ~ratability, ~dutiability, etc.
termen contusio cerebri:
– brain contusion, brain concussion, chronic brain injury, hersenkneuzing, etc.
termen effectiviteit:
– effectonderzoek, clinical trials, evidence based pratice, RCT, meta analyse, systematisch review, etc.
termen interventie
Systematisch literatuur zoeken Voorbeeld stappenplan
II.
FORMULEER EEN ZOEKVRAAG (2)
taal:
– Nederlands, Engels
tijdsperiode:
– recent (vanaf 2000)
leeftijd:
– volwassen(en), adult(s)
geslacht:
– man, vrouw
aanvullende informatie:
– patiënt
Systematisch literatuur zoeken Voorbeeld stappenplan
III.
BEPAAL HET DOEL
wetenschappelijk onderzoek / praktijkprobleem
IV.
BEPAAL HET TYPE DOCUMENT
evidence based richtlijn indien niet gevonden, dan: systematisch review / meta-analyse indien niet gevonden, dan: effectonderzoek: RCT (CCT, (single) case study)
Systematisch literatuur zoeken Voorbeeld stappenplan
V.
BEPAAL DE BRON(NEN)
EBM-richtlijn: – The Cochrane Library (CRMD), Databank Protocollen NPi, websites van beroepsverenigingen, privé collectie, etc.
systematisch review: – The Cochrane Library (CDSR); effectonderzoek: – literatuurdatabanken: MEDLINE, DocOnline, CINAHL
Systematisch literatuur zoeken Voorbeeld stappenplan
VI.
BEPAAL DE ZOEKTERMEN BIJ DE BRON(NEN)
MEDLINE (MeSH):
– brain injuries, […] – clinical trials, meta-analysis, systematic review, randomized controlled trial
CINAHL (DE):
– brain concusison , […] – clinical trials, meta-analysis, systematic review
The Cochrane Library (MeSH):
– brain injuries , […]
DocOnline (trefwoorden):
– hersenletsels, belastbaarheid – RCT, meta-analyse, clinical trials, multicenter studie, systematische review
Systematisch literatuur zoeken Voorbeeld gericht zoeken
VII.
MEDLINE 2000-heden zoeken met indextermen (MeSH) : “
Brain-injuries
” [MeSH] AND (”
Controlled Clinical Trials
" [MeSH] OR "
Meta-Analysis
" [MeSH]) N.B.: Boom:
Brain-injuries
> Brain Concussion, Brain Hemorrhage Traumatic,
Brain injury Chronic
, Diffuse Axonal Injury, Epilepsy Post-Traumatic, Pneumocephalus N.B.: Boom: Clinical Trials >
Controlled Clinical Trials
>
Randomized Controlled Trials
Systematisch literatuur zoeken Voorbeeld gericht zoeken
VII.
CINAHL 2000-heden zoeken met indextermen (Descriptors) : “
BRAIN CONCUSSION
"/all topical subheadings /all age subheadings and […] and (explode "
CLINICAL-TRIALS
"/all topical subheadings /all age subheadings or "
META-ANALYSIS
"/all topical subheadings/all age subheadings)
Systematisch literatuur zoeken Voorbeeld gericht zoeken
VII.
COCHRANE LIBRARY zoeken met indextermen (MeSH) :
BRAIN-INJURIES
:ME N.B. (1): Een asterisk
*
geeft aan dat in combinatie met het
"exploded" :ME
achtervoegsel gezocht moet worden, bijv.: CHRONIC BRAIN-DAMAGE*:ME.
N.B. (2): Er zijn in de Cochrane Library geen termen nodig voor ‘effectonderzoek’, ‘meta-analyse’ of ‘systematisch review’, omdat dit een specifiek bestand is.
Systematisch literatuur zoeken Voorbeeld gericht zoeken
VII.
DOCONLINE zoeken met trefwoorden en vrije termen :
hersenletsels.
tref.
and
belastbaarheid
.tref.
and (
rct
or
meta-analyse
or
systemati*
adj
review
)
Systematisch literatuur zoeken Voorbeeld gericht zoeken
VII.
REHADAT/DE zoeken met indextermen :
Hirnschädigung
und
Ergotherapie
und (
Evidence-based medicine
oder
Evidenz-basierte praxis
)
Beoordeling van internetbronnen
Internetbronnen DocOnline (NPi) Bibliotheekcatalogi – HTML – Telnet Literatuur(referentie)databanken Zoekmachines Medische zoekportalen
Speuren naar de kwaliteit van internet informatie
met de Internet Detective
Het internet is een afspiegeling van de echte wereld: Je vindt er goed en slecht, rijp en groen...
Het is aan de gebruiker om het kaf van het koren te scheiden!
Let op!
Op het internet kan iedereen willekeurig wat publiceren - academische tijdschriften of vakantiekiekjes; - politieke propaganda of de laatste roddels
Let op!
Internetbronnen zijn vluchtig - ze kunnen van het ene op het andere moment verdwijnen - ze kunnen het ene moment bruikbaar zijn en het volgende moment niet meer
Let op!
Bronnen zijn niet altijd gebruikersvriendelijk - een slechte vormgeving kan de bron slecht toegankelijk maken gebruiksgemak kan variëren
Wees op je hoede als je internet-informatie gebruikt!
doe geen afbreuk aan je werk door onbetrouwbare informatie te gebruiken laat je niet betrappen op het citeren van foute informatie leer hoe je je zoekresultaten kunt schiften
Ga te werk als een detective zoek naar aanwijzingen stel vragen wat zijn de motieven van degene die iets op het web zet?
vertrouw niemand totdat je daar voldoende reden toe hebt
Internet Detective
biedt praktische aanwijzingen voor de evaluatie van informatie die aangeboden wordt op het internet een online cursus beschikbaar via het web gratis bepaal zelf je tempo interactief - met meerkeuzevragen en oefeningen
De Internet Detective:
http://www.kb.nl/detective/
Zoeken naar literatuur VRAGEN?
www.paramedisch.org
… ook voor brandende vragen!