Transcript Szelest historii
Slide 1
Slide 2
Turek
Turek to małe miasto położone w
południowo-wschodniej części wielkopolski.
Pierwsze wzmianki o Turku pojawiają się w
bulli papieża Innocentego II z 1136r.
Miejscowość ta prawa miejskie otrzymała od
biskupa Janisława dnia 25 kwietnia 1341r, a
w 1357 r. Kazimierz Wielki potwierdził
zwierzchnictwo biskupów nad Turkiem .
Przez następne stulecia Turek rozwijał się i
rozrastał. Dziś miasto liczy ponad 28tys.
mieszkańców, jest największym ośrodkiem
kulturowym, rozrywkowym i sportowym w
powiecie. Jest siedzibą zarówno gminy jak i
powiatu. W całym mieście znajduje się
mnóstwo przepięknych i godnych uwagi
zabytków. Dziś jednak przeniesiemy się na
jego granice, do Lasów Zdrojki i innych
terenów Nadleśnictwa Turek.
Slide 3
Kilka słów o Nadleśnictwie
Położone jest w centralnej części
Polski, na obszarze Nizin
Środkowopolskich w rejonie
Wysoczyzny Tureckiej. Zasięgiem
administracyjnym obejmuje Powiat
Turecki – woj. Wielkopolskie oraz
gminę Uniejów z Powiatu
Poddębickiego, woj. Łódzkiego. Nasza
trasa przebiega przez najciekawsze
tereny tego obszaru- Lasy Zdrojki.
Nadleśnictwo Turek powstało w 1946r,
w tym roku obchodziło 65 rocznicę
założenia. Zajmuje się leśnictwem i
usługami pokrewnymi dla leśnictwa,
prowadzi szkółkarstwo i produkcję
leśną.
Slide 4
Od wielu wieków lasy tworzą przepiękne krajobrazy naszej
planety. Zachwycają gamą barw ale przede wszystkim są
duchem minionych czasów i ciągle jeszcze tajemniczą księgą
naszej historii. Dziś spróbujemy otworzyć jeden mały dział tej
księgi- dotyczący Turku i jego leśnych okolic. Nasza trasa
będzie trwać około godziny i 30 min., a środkiem transportu
będzie rower. Głównym motywem naszej wycieczki są tureckie
lasy i miejsca związane z nimi.
Slide 5
Slide 6
Wycieczkę czas zacząć!
Naszą wyprawę
rozpoczynamy z parkingu
tuż obok siedziby
Nadleśnictwa. Wyruszamy
na wschód, kierując się
żółtą ścieżką. Mijamy
Szkółkę Leśną i parking,
po czym kierujemy się na
północny wschód do
pierwszego punktu
dydaktycznego.
Slide 7
• Na tablicy informacyjnej zamieszczonej
w tym miejscu czytamy o funkcjach
lasu. Las Zdrojki pełni wiele funkcji.
Oprócz tego, że jest lasem
gospodarczym, w którym prowadzona
jest gospodarka leśna pełni trzy inne
funkcje:
• produkcyjną- dostarcza człowiekowi
drewno, żywice, owoce, jagody, zioła,
grzyby, zwierzęta itp.,
• ochronną-chroni i tworzy glebę,
dostarcza tlen do atmosfery, oczyszcza
powietrze i wodę, łagodzi klimat,
wpływa na zachowanie równowagi
biologicznej, jest naturalnym siedliskiem
wielu gatunków roślin i zwierząt oraz
stanowi ochronę dla wód podziemnych,
• społeczną- jest miejscem rekreacji i
wypoczynku,dostarcza piękna, zaspokaja
potrzeby estetyczne, leczy, uspokaja.
Slide 8
korzeniowiec wieloletni
szeliniec sosnowy
Teraz kierujemy się dalej czarnym szlakiem.
Po drodze spotykamy tablicę informacyjną. Jej
tematem jest ochrona lasu przed zbyt szybkim
rozmnażaniem się niektórych gatunków
owadów i grzybów. Tureccy leśnicy bacznie
obserwują rozwój owadów i w razie potrzeby
odpowiednio interweniują. By zapobiec
Nadmiernemu rozwojowi niektórych owadów
stosuje się różnego rodzaju środki chemiczne
lub pułapki, w które łapią się osobniki
zwabione zapachem hormonów niektórych
gatunków chrabąszczy lub motyli. W ten
sposób kontrolowany jest ich rozwój przez co
nie zagrażają one lasu. Inny znów problem
stanowią rosnące w ogromnych skupiskach
pasożytnicze grzyby. W walce z nimi leśnicy
wykorzystują specyfiki, które chronią
drzewostany przed ich atakami przez co stają
się neutralne dla środowiska. Nasz wycieczka
dopiero się rozpoczyna więc ruszamy dalej, na
Kukułową Górę.
Slide 9
Slide 10
Kukułowa Góra
•
Kukułowa Góra to zarówno
największe wzniesienie na terenie
Naldeśnictwa jak i jeden z
najpiękniejszych punktów
widokowych. W tym miejscu
schodzimy z rowerów bo podjazd
na nich pod tę górę jest nie lada
wyzwaniem. Po kilku minutach
wędrówki przez strome zbocza
jesteśmy na szczycie. Z tego
miejsca doskonale widzimy
panoramę miasta. W zależności od
tego jak się ustawimy widzimy po
lewej elektrownię, Osiedle
Wyzwolenia, dumę Turku- kościół
pod wezwaniem Najświętszego
Serca Pana Jezusa, Stary Rynek i
zabytkowe kamienice wokół niego.
Slide 11
• Widok z Kukułowej Góry
Slide 12
Po krótkim odpoczynku ruszamy dalej ku trzeciemu
punktowi dydaktycznemu. Tutaj uzupełniamy naszą
wiedzę na temat cięć odnowieniowych i rodzajów rębni,
które mają na celu kształtowanie składu i struktury
przyszłego drzewostanu. Umożliwiają one wyhodowanie
nowego pokolenia lasu. Po dłuższej chwili wyruszamy w
dalszą podróż na północny-wschód.
Slide 13
Slide 14
Znajdujemy się przy 4 tablicy, której tematem są sposoby
odnawiania lasów. Możemy wyczytać, że las odnawia się sam
naturalnie z siewu lub sztucznie, kiedy ludzie sadzą sadzonki
wyhodowane w szkółkach leśnych.Swój wkład w odnawianie
lasu mają również zwierzęta. Na przykład sójki i wiewiórki
robiąc zapasy na zimę roznoszą po całym lesie żołędzie, o
których potem zapominają i w ten sposób wyrasta w danym
miejscu drzewo. W lesie Zdrojki stosuje się oba sposoby
odnawiana lasu. Rozglądając się wokół widzimy uprawy
sosnowo-dębowe z domieszką modrzewia. Leśnicy je pielęgnują
tj. uwalniają z chwastów i odrostów drzew i krzewów by
sadzonki rosły w dobrych warunkach. W ten sposób tereny
wycięte, wygospodarowane lub zniszczone przez zjawiska
atmosferyczne na nowo stają się tętniącymi życiem terenami
Slide 15
Slide 16
Ruszamy dalej.
Mijamy piękne mieszane lasy, piaszczyste wzgórza
i parowy. Po drodze napotykamy stado saren. Wreszcie
docieramy do celu. Znajdujemy się przy piątym punkcie
dydaktycznym. W tym miejscu dowiadujemy się jak
powstaje las. Pewnie wielu z nas nie wie jak zachodzi ten
proces. A jednak jest to bardzo proste. Gdy ziemia nie jest
uprawiana przez rolników pojawiają się na niej chwasty i
mchy. Stwarza to warunki do wzrostu roślin drzewiastych, a
w końcu drzew. Tyle. Ten proces trwa przez długi okres ale
jak proste są jego etapy. Pełni nowych wiadomości i
zaskoczeni ich prostotą ruszamy dalej. Przez kolejne kilka
kilometrów nie zatrzymujemy się. Wyjeżdżamy z lasu i
wjeżdżamy do wsi Izabelin. Jedziemy przez zachodnią
część tej miejscowości, później znów wjeżdżamy na tereny
leśne i zatrzymujemy się przy wąwozie w Międzylesiu.
Slide 17
Wąwóz w Międzylesiu
Kolejnym, 6 punktem naszej
wycieczki jest tytułowy wąwóz.
Powstał na skutek erozji gleb.
Ma około 3m głębokości i 2m
szerokości. Prowadzi przez niego
droga leśna. Przejeżdżając przez
to miejsce mamy wrażenie że
ziemia nas ,,pochłania”. Wyżej,
już poza wąwozem rozciągają się
długie na dziesiątki kilometrów
uprawy rolne i leśne. Ruszamy
dalej.
Slide 18
• Docieramy do 8
punktu dydaktycznego,
w którym
przedstawione są
pożary lasów. Z życia
wiemy wiele o tym jak
one powstają. Nasza
wycieczka trwa nadal,
więc nie traćmy czasu i
ruszajmy dalej.
Slide 19
• Po drodze zatrzymujemy się w miejscu,
gdzie według opowiadań mieszkańców
został znaleziony rzadki okaz rośliny o
nazwie Rudbeckia Lacinata, która w
XIX w na żadnym innym obszarze nie
występowała. Odkrył ją Karol Drymmer,
wybitny polski przyrodnik i botanik
(1851- 1937), który w Turku przebywał
dwukrotnie w latach 1889 i 1890. Wyniki
swoich odkryć Drymmer opublikował
w “Pamiętniku fizjograficznym”.
Slide 20
• Odpoczęliśmy i
obejrzeliśmy pobliskie
tereny. Czas ruszać.
Kierujemy się do końca
czarnego szlaku i skręcamy
w lewo, ku czerwonemu.
Przez pół kilometra
musimy pokonywać bardzo
pofałdowane tereny leśne.
W końcu docieramy do
punktu dydaktycznego,
który mówi o Złotogórskim
Obszarze Chronionego
Krajobrazu.
Slide 21
Złotogórski Obszar Chronionego
Krajobrazu
Ochroną objęto rzeźbę terenu części wysoczyzny Tureckiej, subregionu Pagórków
Złotogórskich. W obszarze znalazły się trzy skupienia pagórków, mające tę samą genezę i
jednakowy charakter rzeźby. Są to wzniesienia o nazwach miejscowych: Góry
Szadowskie, Karpaty i Złote Góry. Osiągają one najwyższe na tym terenie wysokości
bezwzględne i największe deniwelacje. Są to formy szczelinowe powstałe w czasie
zlodowacenia środkowopolskiego. Zbudowane są z łatwo przepuszczalnych osadów
piaszczysto – żwirowych , co przy głęboko zalegającym zwierciadle wód gruntowych czyni
je podatnymi na erozję. Dlatego też lasy porastające te pagórki maja charakter
glebochronny. Występują przede wszystkim na siedlisku dąbrowy świetlistej i grądu
ubogiego oraz boru mieszanego. Na południowych stokach Pagórków Złotogórskich można
spotkać fragmenty starych dąbrów świetlistych z występującymi w runie: bodziszkiem
czerwonym, dzwonkiem brzoskwiniolistnym, a na suchych miejscach – goździkiem
piaskowym. Na terenach położonych nieco niżej sośnie towarzyszy intensywny podrost
dębu a w runie rosną rośliny lasów liściastych: narecznica samcza, kokoryczka
wielokwiatowa, przytulia leśna, kuklik zwisły. Najładniejsze lasy z odnawiającym się
grądem znajdują się w okolicy Tarnowskiego Młyna w leśnictwie Wyszyna oraz w okolicy
Turku w leśnictwie Zdrojki.
Slide 22
Slide 23
Szadowskie góry
Ruszamy dalej. Teraz
przejeżdżamy przez
Szadowskie Góry.
Widzimy stąd panoramę
Turku, Obrzębin, fabrykę
Elektrokabel oraz relikty
wsi Szadowskie Góry.
Mamy stąd widok na całą
okolicę i lasy ciągnące się
wokół niej.
Slide 24
Ze Złotogórskiego Obszaru
Chronionego Krajobrazu
jedziemy 200m prosto i
znajdujemy się przy głazie
upamiętniającym mord na
żołnierzach Armii
Krajowej.
Slide 25
Slide 26
Pomnik i groby żołnierzy AK
• W lesie, w miejscu gdzie stoi pomnik rozstrzelano 6 żołnierzy z
oddziału partyzanckiego "Groźny" AK, działającego od 1945r.
na terenie powiatu tureckiego. Zostali oni złapani 15 marca
1946r we wsi Czyste pod Dobrą. Sam dowódca - Stanisław
Kukolski pseudonim "Groźny" próbował wówczas popełnić
samobójstwo, ale tylko zranił się . Przewieziono go do aresztu
Urzędu Bezpieczeństwa, który mieścił się na placu Wojska
Polskiego w Turku, gdzie najprawdopodobniej zmarł, a jego
zwłoki zbezczeszczono i wrzucono do Warty. Schwytanych
żołnierzy bito i męczono w siedzibie UB. 16 kwietnia tegoż
roku przeprowadzono pokazowy proces. 6 z 10
aresztowanych AK-owców skazano na karę śmierci, którą
wykonano 18 kwietnia 1946r. pod drzewem niedaleko
pomnika. 3.14.1991r. szczątki uroczyście przeniesiono na
cmentarz komunalny.
Slide 27
Slide 28
Slide 29
I co dalej?
• Po obejrzeniu grobów i pomnika ruszamy dalej.
Teraz naszym celem są parowy leśne. Są to
wgłębienia otoczone wysokimi wzniesieniami,
pełne ślepych uliczek i zakątków. Tu mają swoje
mieszkanie sarny, dziki i jelenie. Świadczą o tym
min. ślady ich kopyt oraz kąpieliska błotne, w
których prawdopodobnie wylegują się dziki.
Warto pobłądzić w tych parowach i poszukać
legendarnego głazu. Nie wolno jednak się zgubić
i zejść ze szlaku bo drogę powrotną trudno będzie
ponownie odnaleźć.
Slide 30
Ślady bytności saren i dzików oraz parowy
Slide 31
Powoli skręcamy z czerwonej
ścieżki i wjeżdżamy na żółtą,
która doprowadzi nas do
punktu wyjścia. Jednak na to
musimy jeszcze poczekać.
Teraz zatrzymujemy się przy
12 punkcie dydaktycznym.
Tutaj czytamy informacje na
temat flory, a w punkcie 13 na
temat fauny lasu Zdrojki.
Potem jedziemy wzdłuż żółtej
ścieżki dydaktycznej i
wyjeżdżamy przy cmentarzu
cholerycznym.
Slide 32
Cmentarz choleryczny
Epidemie cholery nawiedzały XIX-wieczny Turek kilka razy, po raz pierwszy zbierając
śmiertelne żniwo w 1831 roku w czasie trwania powstania listopadowego. Kolejne powroty
„złego powietrza” odnotowywano w latach 1852, 1855, 1866, 1873, 1893, jednak
najgroźniejszym okresem okazał się rok 1852, kiedy to w czasie trwającej epidemii w całym
powiecie zmarło 5195 osób (ponad 1/3 turkowian). Z kolei zaraza z 1866 roku zabrała życie
2,5 % ludności miasta i była „daleko łagodniejsza, niż w 1852”.
W związku z epidemiami utworzono specjalne miejsce pochówku dla zmarłych, sytuując
je w oddaleniu od miasta, na skraju dzisiejszego osiedla Zdrojki Lewe, które w XIX stuleciu
należało do miasta. Położony pod lasem cmentarz był ogrodzony, istniał także krzyż
cmentarny upamiętniający mieszkańców miasta pochowanych tu w zbiorowych mogiłach w
latach 1831-1893.
Z czasem powstał zwyczaj, iż w pierwszą niedzielę po święcie Przemienienia Pańskiego
i odpuście w pobliskim Galewie na cmentarz przychodziła procesja religijna.
W 1941 (?) okupanci niemieccy usunęli krzyż i zdewastowali cmentarz; nowy postawiono
w 1954, lecz w okresie PRL-u władza ludowa zakazała urządzania procesji i nabożeństw a
sam teren miał stracić swe pierwotne znaczenie.
Dopiero w okresie III RP udało się przywrócić sferę sacrum – w 1998r. odsłonięto głaz
z tablicą pamiątkową, uporządkowano także wstępnie teren cmentarza. W 2004 r. powstało
nowe ogrodzenie z kolejną tablicą i prace nad rewitalizacją cmentarza cholerycznego na
Zdrojkach Lewych zakończono. Co roku, tak jak dawniej odbywa się tutaj okolicznościowa
msza święta – w czasie, w którym niegdyś odbywały się procesje.
Slide 33
Krzyż upamiętniający ofiary epidemii
Jedno z najpiękniejszych drzew - dąb na południu
cmentarza
Slide 34
Slide 35
• Mimo tego, że nie
znajdujemy się już w
lesie, osiedle Zdrojki
ma jeszcze oprócz
wspaniałego punktu
widokowego-Góry
Grabera, dwa
wspaniałe cmentarze.
Jednym z nich,
którego jeszcze nie
poznaliśmy jest
cmentarz żydowski.
Slide 36
Cmentarz żydowski
• Cmentarz żydowski w Turku został założony na początku XIX wieku].
Ostatni znany pochówek odbył się w 1939 roku. Podczas II wojny
światowej (wiosną 1943 roku) Niemcy całkowicie zdewastowali cmentarz.
• Najstarsze nagrobki pochodziły z 1806r. Około połowy XIX w.
wybudowano w pobliżu cmentarza dom przedpogrzebowy i inne budynki,
w tym dom noclegowy dla ubogich. Po wojnie dom przedpogrzebowy
zamieniono na budynek mieszkalny.
• W sierpniu 2003r. przeprowadzono prace porządkowe cmentarza. Teren
został ogrodzony, a pozostałości macew wkomponowano w lapidarium.
Prace przeprowadzono z inicjatywy Jehudy Widawskiego z Izraela,przy
pomocy władz miasta.
• Nekropolia znajduje się na samotnym podmiejskim wzgórzu, na
Zdrojkach Lewych, około 300 metrów na zachód od ulicy Chopina. Ma
powierzchnię 0,6 ha.
Slide 37
Slide 38
Zakończenie.
• Nasz 20km trasa rowerowa przez lasy
Nadleśnictwa Turek dobiegła końca. Rozstajemy
się z tymi pięknymi krajobrazami i historycznymi
wydarzeniami ściśle związanymi z lasami Zdrojki.
Serdecznie zapraszam do odwiedzenia tej trasy.
Slide 39
Uprzejmie dziękuję za uwagę.
Slide 2
Turek
Turek to małe miasto położone w
południowo-wschodniej części wielkopolski.
Pierwsze wzmianki o Turku pojawiają się w
bulli papieża Innocentego II z 1136r.
Miejscowość ta prawa miejskie otrzymała od
biskupa Janisława dnia 25 kwietnia 1341r, a
w 1357 r. Kazimierz Wielki potwierdził
zwierzchnictwo biskupów nad Turkiem .
Przez następne stulecia Turek rozwijał się i
rozrastał. Dziś miasto liczy ponad 28tys.
mieszkańców, jest największym ośrodkiem
kulturowym, rozrywkowym i sportowym w
powiecie. Jest siedzibą zarówno gminy jak i
powiatu. W całym mieście znajduje się
mnóstwo przepięknych i godnych uwagi
zabytków. Dziś jednak przeniesiemy się na
jego granice, do Lasów Zdrojki i innych
terenów Nadleśnictwa Turek.
Slide 3
Kilka słów o Nadleśnictwie
Położone jest w centralnej części
Polski, na obszarze Nizin
Środkowopolskich w rejonie
Wysoczyzny Tureckiej. Zasięgiem
administracyjnym obejmuje Powiat
Turecki – woj. Wielkopolskie oraz
gminę Uniejów z Powiatu
Poddębickiego, woj. Łódzkiego. Nasza
trasa przebiega przez najciekawsze
tereny tego obszaru- Lasy Zdrojki.
Nadleśnictwo Turek powstało w 1946r,
w tym roku obchodziło 65 rocznicę
założenia. Zajmuje się leśnictwem i
usługami pokrewnymi dla leśnictwa,
prowadzi szkółkarstwo i produkcję
leśną.
Slide 4
Od wielu wieków lasy tworzą przepiękne krajobrazy naszej
planety. Zachwycają gamą barw ale przede wszystkim są
duchem minionych czasów i ciągle jeszcze tajemniczą księgą
naszej historii. Dziś spróbujemy otworzyć jeden mały dział tej
księgi- dotyczący Turku i jego leśnych okolic. Nasza trasa
będzie trwać około godziny i 30 min., a środkiem transportu
będzie rower. Głównym motywem naszej wycieczki są tureckie
lasy i miejsca związane z nimi.
Slide 5
Slide 6
Wycieczkę czas zacząć!
Naszą wyprawę
rozpoczynamy z parkingu
tuż obok siedziby
Nadleśnictwa. Wyruszamy
na wschód, kierując się
żółtą ścieżką. Mijamy
Szkółkę Leśną i parking,
po czym kierujemy się na
północny wschód do
pierwszego punktu
dydaktycznego.
Slide 7
• Na tablicy informacyjnej zamieszczonej
w tym miejscu czytamy o funkcjach
lasu. Las Zdrojki pełni wiele funkcji.
Oprócz tego, że jest lasem
gospodarczym, w którym prowadzona
jest gospodarka leśna pełni trzy inne
funkcje:
• produkcyjną- dostarcza człowiekowi
drewno, żywice, owoce, jagody, zioła,
grzyby, zwierzęta itp.,
• ochronną-chroni i tworzy glebę,
dostarcza tlen do atmosfery, oczyszcza
powietrze i wodę, łagodzi klimat,
wpływa na zachowanie równowagi
biologicznej, jest naturalnym siedliskiem
wielu gatunków roślin i zwierząt oraz
stanowi ochronę dla wód podziemnych,
• społeczną- jest miejscem rekreacji i
wypoczynku,dostarcza piękna, zaspokaja
potrzeby estetyczne, leczy, uspokaja.
Slide 8
korzeniowiec wieloletni
szeliniec sosnowy
Teraz kierujemy się dalej czarnym szlakiem.
Po drodze spotykamy tablicę informacyjną. Jej
tematem jest ochrona lasu przed zbyt szybkim
rozmnażaniem się niektórych gatunków
owadów i grzybów. Tureccy leśnicy bacznie
obserwują rozwój owadów i w razie potrzeby
odpowiednio interweniują. By zapobiec
Nadmiernemu rozwojowi niektórych owadów
stosuje się różnego rodzaju środki chemiczne
lub pułapki, w które łapią się osobniki
zwabione zapachem hormonów niektórych
gatunków chrabąszczy lub motyli. W ten
sposób kontrolowany jest ich rozwój przez co
nie zagrażają one lasu. Inny znów problem
stanowią rosnące w ogromnych skupiskach
pasożytnicze grzyby. W walce z nimi leśnicy
wykorzystują specyfiki, które chronią
drzewostany przed ich atakami przez co stają
się neutralne dla środowiska. Nasz wycieczka
dopiero się rozpoczyna więc ruszamy dalej, na
Kukułową Górę.
Slide 9
Slide 10
Kukułowa Góra
•
Kukułowa Góra to zarówno
największe wzniesienie na terenie
Naldeśnictwa jak i jeden z
najpiękniejszych punktów
widokowych. W tym miejscu
schodzimy z rowerów bo podjazd
na nich pod tę górę jest nie lada
wyzwaniem. Po kilku minutach
wędrówki przez strome zbocza
jesteśmy na szczycie. Z tego
miejsca doskonale widzimy
panoramę miasta. W zależności od
tego jak się ustawimy widzimy po
lewej elektrownię, Osiedle
Wyzwolenia, dumę Turku- kościół
pod wezwaniem Najświętszego
Serca Pana Jezusa, Stary Rynek i
zabytkowe kamienice wokół niego.
Slide 11
• Widok z Kukułowej Góry
Slide 12
Po krótkim odpoczynku ruszamy dalej ku trzeciemu
punktowi dydaktycznemu. Tutaj uzupełniamy naszą
wiedzę na temat cięć odnowieniowych i rodzajów rębni,
które mają na celu kształtowanie składu i struktury
przyszłego drzewostanu. Umożliwiają one wyhodowanie
nowego pokolenia lasu. Po dłuższej chwili wyruszamy w
dalszą podróż na północny-wschód.
Slide 13
Slide 14
Znajdujemy się przy 4 tablicy, której tematem są sposoby
odnawiania lasów. Możemy wyczytać, że las odnawia się sam
naturalnie z siewu lub sztucznie, kiedy ludzie sadzą sadzonki
wyhodowane w szkółkach leśnych.Swój wkład w odnawianie
lasu mają również zwierzęta. Na przykład sójki i wiewiórki
robiąc zapasy na zimę roznoszą po całym lesie żołędzie, o
których potem zapominają i w ten sposób wyrasta w danym
miejscu drzewo. W lesie Zdrojki stosuje się oba sposoby
odnawiana lasu. Rozglądając się wokół widzimy uprawy
sosnowo-dębowe z domieszką modrzewia. Leśnicy je pielęgnują
tj. uwalniają z chwastów i odrostów drzew i krzewów by
sadzonki rosły w dobrych warunkach. W ten sposób tereny
wycięte, wygospodarowane lub zniszczone przez zjawiska
atmosferyczne na nowo stają się tętniącymi życiem terenami
Slide 15
Slide 16
Ruszamy dalej.
Mijamy piękne mieszane lasy, piaszczyste wzgórza
i parowy. Po drodze napotykamy stado saren. Wreszcie
docieramy do celu. Znajdujemy się przy piątym punkcie
dydaktycznym. W tym miejscu dowiadujemy się jak
powstaje las. Pewnie wielu z nas nie wie jak zachodzi ten
proces. A jednak jest to bardzo proste. Gdy ziemia nie jest
uprawiana przez rolników pojawiają się na niej chwasty i
mchy. Stwarza to warunki do wzrostu roślin drzewiastych, a
w końcu drzew. Tyle. Ten proces trwa przez długi okres ale
jak proste są jego etapy. Pełni nowych wiadomości i
zaskoczeni ich prostotą ruszamy dalej. Przez kolejne kilka
kilometrów nie zatrzymujemy się. Wyjeżdżamy z lasu i
wjeżdżamy do wsi Izabelin. Jedziemy przez zachodnią
część tej miejscowości, później znów wjeżdżamy na tereny
leśne i zatrzymujemy się przy wąwozie w Międzylesiu.
Slide 17
Wąwóz w Międzylesiu
Kolejnym, 6 punktem naszej
wycieczki jest tytułowy wąwóz.
Powstał na skutek erozji gleb.
Ma około 3m głębokości i 2m
szerokości. Prowadzi przez niego
droga leśna. Przejeżdżając przez
to miejsce mamy wrażenie że
ziemia nas ,,pochłania”. Wyżej,
już poza wąwozem rozciągają się
długie na dziesiątki kilometrów
uprawy rolne i leśne. Ruszamy
dalej.
Slide 18
• Docieramy do 8
punktu dydaktycznego,
w którym
przedstawione są
pożary lasów. Z życia
wiemy wiele o tym jak
one powstają. Nasza
wycieczka trwa nadal,
więc nie traćmy czasu i
ruszajmy dalej.
Slide 19
• Po drodze zatrzymujemy się w miejscu,
gdzie według opowiadań mieszkańców
został znaleziony rzadki okaz rośliny o
nazwie Rudbeckia Lacinata, która w
XIX w na żadnym innym obszarze nie
występowała. Odkrył ją Karol Drymmer,
wybitny polski przyrodnik i botanik
(1851- 1937), który w Turku przebywał
dwukrotnie w latach 1889 i 1890. Wyniki
swoich odkryć Drymmer opublikował
w “Pamiętniku fizjograficznym”.
Slide 20
• Odpoczęliśmy i
obejrzeliśmy pobliskie
tereny. Czas ruszać.
Kierujemy się do końca
czarnego szlaku i skręcamy
w lewo, ku czerwonemu.
Przez pół kilometra
musimy pokonywać bardzo
pofałdowane tereny leśne.
W końcu docieramy do
punktu dydaktycznego,
który mówi o Złotogórskim
Obszarze Chronionego
Krajobrazu.
Slide 21
Złotogórski Obszar Chronionego
Krajobrazu
Ochroną objęto rzeźbę terenu części wysoczyzny Tureckiej, subregionu Pagórków
Złotogórskich. W obszarze znalazły się trzy skupienia pagórków, mające tę samą genezę i
jednakowy charakter rzeźby. Są to wzniesienia o nazwach miejscowych: Góry
Szadowskie, Karpaty i Złote Góry. Osiągają one najwyższe na tym terenie wysokości
bezwzględne i największe deniwelacje. Są to formy szczelinowe powstałe w czasie
zlodowacenia środkowopolskiego. Zbudowane są z łatwo przepuszczalnych osadów
piaszczysto – żwirowych , co przy głęboko zalegającym zwierciadle wód gruntowych czyni
je podatnymi na erozję. Dlatego też lasy porastające te pagórki maja charakter
glebochronny. Występują przede wszystkim na siedlisku dąbrowy świetlistej i grądu
ubogiego oraz boru mieszanego. Na południowych stokach Pagórków Złotogórskich można
spotkać fragmenty starych dąbrów świetlistych z występującymi w runie: bodziszkiem
czerwonym, dzwonkiem brzoskwiniolistnym, a na suchych miejscach – goździkiem
piaskowym. Na terenach położonych nieco niżej sośnie towarzyszy intensywny podrost
dębu a w runie rosną rośliny lasów liściastych: narecznica samcza, kokoryczka
wielokwiatowa, przytulia leśna, kuklik zwisły. Najładniejsze lasy z odnawiającym się
grądem znajdują się w okolicy Tarnowskiego Młyna w leśnictwie Wyszyna oraz w okolicy
Turku w leśnictwie Zdrojki.
Slide 22
Slide 23
Szadowskie góry
Ruszamy dalej. Teraz
przejeżdżamy przez
Szadowskie Góry.
Widzimy stąd panoramę
Turku, Obrzębin, fabrykę
Elektrokabel oraz relikty
wsi Szadowskie Góry.
Mamy stąd widok na całą
okolicę i lasy ciągnące się
wokół niej.
Slide 24
Ze Złotogórskiego Obszaru
Chronionego Krajobrazu
jedziemy 200m prosto i
znajdujemy się przy głazie
upamiętniającym mord na
żołnierzach Armii
Krajowej.
Slide 25
Slide 26
Pomnik i groby żołnierzy AK
• W lesie, w miejscu gdzie stoi pomnik rozstrzelano 6 żołnierzy z
oddziału partyzanckiego "Groźny" AK, działającego od 1945r.
na terenie powiatu tureckiego. Zostali oni złapani 15 marca
1946r we wsi Czyste pod Dobrą. Sam dowódca - Stanisław
Kukolski pseudonim "Groźny" próbował wówczas popełnić
samobójstwo, ale tylko zranił się . Przewieziono go do aresztu
Urzędu Bezpieczeństwa, który mieścił się na placu Wojska
Polskiego w Turku, gdzie najprawdopodobniej zmarł, a jego
zwłoki zbezczeszczono i wrzucono do Warty. Schwytanych
żołnierzy bito i męczono w siedzibie UB. 16 kwietnia tegoż
roku przeprowadzono pokazowy proces. 6 z 10
aresztowanych AK-owców skazano na karę śmierci, którą
wykonano 18 kwietnia 1946r. pod drzewem niedaleko
pomnika. 3.14.1991r. szczątki uroczyście przeniesiono na
cmentarz komunalny.
Slide 27
Slide 28
Slide 29
I co dalej?
• Po obejrzeniu grobów i pomnika ruszamy dalej.
Teraz naszym celem są parowy leśne. Są to
wgłębienia otoczone wysokimi wzniesieniami,
pełne ślepych uliczek i zakątków. Tu mają swoje
mieszkanie sarny, dziki i jelenie. Świadczą o tym
min. ślady ich kopyt oraz kąpieliska błotne, w
których prawdopodobnie wylegują się dziki.
Warto pobłądzić w tych parowach i poszukać
legendarnego głazu. Nie wolno jednak się zgubić
i zejść ze szlaku bo drogę powrotną trudno będzie
ponownie odnaleźć.
Slide 30
Ślady bytności saren i dzików oraz parowy
Slide 31
Powoli skręcamy z czerwonej
ścieżki i wjeżdżamy na żółtą,
która doprowadzi nas do
punktu wyjścia. Jednak na to
musimy jeszcze poczekać.
Teraz zatrzymujemy się przy
12 punkcie dydaktycznym.
Tutaj czytamy informacje na
temat flory, a w punkcie 13 na
temat fauny lasu Zdrojki.
Potem jedziemy wzdłuż żółtej
ścieżki dydaktycznej i
wyjeżdżamy przy cmentarzu
cholerycznym.
Slide 32
Cmentarz choleryczny
Epidemie cholery nawiedzały XIX-wieczny Turek kilka razy, po raz pierwszy zbierając
śmiertelne żniwo w 1831 roku w czasie trwania powstania listopadowego. Kolejne powroty
„złego powietrza” odnotowywano w latach 1852, 1855, 1866, 1873, 1893, jednak
najgroźniejszym okresem okazał się rok 1852, kiedy to w czasie trwającej epidemii w całym
powiecie zmarło 5195 osób (ponad 1/3 turkowian). Z kolei zaraza z 1866 roku zabrała życie
2,5 % ludności miasta i była „daleko łagodniejsza, niż w 1852”.
W związku z epidemiami utworzono specjalne miejsce pochówku dla zmarłych, sytuując
je w oddaleniu od miasta, na skraju dzisiejszego osiedla Zdrojki Lewe, które w XIX stuleciu
należało do miasta. Położony pod lasem cmentarz był ogrodzony, istniał także krzyż
cmentarny upamiętniający mieszkańców miasta pochowanych tu w zbiorowych mogiłach w
latach 1831-1893.
Z czasem powstał zwyczaj, iż w pierwszą niedzielę po święcie Przemienienia Pańskiego
i odpuście w pobliskim Galewie na cmentarz przychodziła procesja religijna.
W 1941 (?) okupanci niemieccy usunęli krzyż i zdewastowali cmentarz; nowy postawiono
w 1954, lecz w okresie PRL-u władza ludowa zakazała urządzania procesji i nabożeństw a
sam teren miał stracić swe pierwotne znaczenie.
Dopiero w okresie III RP udało się przywrócić sferę sacrum – w 1998r. odsłonięto głaz
z tablicą pamiątkową, uporządkowano także wstępnie teren cmentarza. W 2004 r. powstało
nowe ogrodzenie z kolejną tablicą i prace nad rewitalizacją cmentarza cholerycznego na
Zdrojkach Lewych zakończono. Co roku, tak jak dawniej odbywa się tutaj okolicznościowa
msza święta – w czasie, w którym niegdyś odbywały się procesje.
Slide 33
Krzyż upamiętniający ofiary epidemii
Jedno z najpiękniejszych drzew - dąb na południu
cmentarza
Slide 34
Slide 35
• Mimo tego, że nie
znajdujemy się już w
lesie, osiedle Zdrojki
ma jeszcze oprócz
wspaniałego punktu
widokowego-Góry
Grabera, dwa
wspaniałe cmentarze.
Jednym z nich,
którego jeszcze nie
poznaliśmy jest
cmentarz żydowski.
Slide 36
Cmentarz żydowski
• Cmentarz żydowski w Turku został założony na początku XIX wieku].
Ostatni znany pochówek odbył się w 1939 roku. Podczas II wojny
światowej (wiosną 1943 roku) Niemcy całkowicie zdewastowali cmentarz.
• Najstarsze nagrobki pochodziły z 1806r. Około połowy XIX w.
wybudowano w pobliżu cmentarza dom przedpogrzebowy i inne budynki,
w tym dom noclegowy dla ubogich. Po wojnie dom przedpogrzebowy
zamieniono na budynek mieszkalny.
• W sierpniu 2003r. przeprowadzono prace porządkowe cmentarza. Teren
został ogrodzony, a pozostałości macew wkomponowano w lapidarium.
Prace przeprowadzono z inicjatywy Jehudy Widawskiego z Izraela,przy
pomocy władz miasta.
• Nekropolia znajduje się na samotnym podmiejskim wzgórzu, na
Zdrojkach Lewych, około 300 metrów na zachód od ulicy Chopina. Ma
powierzchnię 0,6 ha.
Slide 37
Slide 38
Zakończenie.
• Nasz 20km trasa rowerowa przez lasy
Nadleśnictwa Turek dobiegła końca. Rozstajemy
się z tymi pięknymi krajobrazami i historycznymi
wydarzeniami ściśle związanymi z lasami Zdrojki.
Serdecznie zapraszam do odwiedzenia tej trasy.
Slide 39
Uprzejmie dziękuję za uwagę.