Transcript TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi
Slide 1
Türkiye’de
Astronomi Birimleri, Gözlemevleri
ve Eğitim-Öğretim.
Prof. Dr. Dursun KOÇER
İstanbul Kültür Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Fizik Bölümü
[email protected]
Yrd. Doç. Dr. Ayşegül YELKENCİ
İstanbul Kültür Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Fizik Bölümü
[email protected]
1
Slide 2
GÖKBİLİM TARİHİ
İNSANLIĞIN
GENİŞLEYEN
UFKUNUN TARİHİDİR.
Prof. Dr. Edwin HUBBLE
1929
2
Slide 3
Boğaziçi Üniversitesi Kandilli
Rasathanesi:
3
Slide 4
Boğaziçi Üniversitesi Kandilli
Rasathanesi:
Amacı meteoroloji, sismik ölçümler ve saat ayarı vermek
olan rasathane, 1868 yılında Rasathane-i Amire adıyla
İstanbul Pera Caddesi’nde (Beyoğlu) Fransız mühendis
Aristidi Coumbary ve Salih Zeki Bey tarafından
kurulmuştur.Söz konusu gözlemevi 1910 yılında Fatih
Gökmen tarafından Çengelköydeki İcadiye Tepesine
taşınmış, 1928 yılında adı “Maarif Vekaleti Hey’et ve Fiziki
Arzi İstanbul Rasathanesi”, 1936 yılında “Milli Eğitim
Bakanlığı Kandilli Rasathanesi” olmuş ve 1982 yılında da
Boğaziçi Üniversitesine devredilerek ”Kandilli Rasathanesi
ve
Deprem
Araştırma
Enstitüsü”
adını
almıştır.
Gözlemevi’nde halen, 20 cm çaplı dürbün kullanılarak
yapılan Güneş Gözlemleriyle gökbilim çalışmaları devam
etmekte olup, ayrıca Optik Laboratuvarı ve Zaman servisi de
çalışmalarını sürdürmektedir.
4
Slide 5
İ.Ü. Astronomi ve Uzay
Bilimleri Bölümü
Beyazıt
5
Slide 6
İstanbul Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü
ve Gözlemevi
6
Slide 7
İstanbul Üniversitesi Astronomi ve
Uzay Bilimleri Bölümü ve Gözlemevi:
1933 Üniversite Reformuyla birlikte, İstanbul Üniversitesi’nin
Beyazıt’taki bahçesi içinde Ord.Prof.Dr.Finlay Freundlich
tarafından, Astronomi Enstitüsü adıyla ilk çağdaş gökbilim eğitimöğretimi veren bölüm ve 1936 yılında da 30 cm çaplı teleskop ve
kubbenin gelip yerine yerleştirilmesiyle “Üniversite Observatuarı”
adıyla gözlemevi kurulmuştur. Prof. Dr. W. Gleissberg ve Prof.
Dr. Nüzhet Gökdoğan Astronomi Enstitüsünün ilk hocalarıdır.
Halen Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü adıyla 4 yıllık lisans
eğitim-öğretimi vermekte, yükseklisans ve doktora programlarını
sürdürmekte olan bölümde; Güneş Fiziği, Yıldız Astrofiziği,
Samanyolu Galaksisi ve Galaksidışı Astronomi alanlarında
araştırmalar yapılmaktadır.Bölümdeki 20 cm ve 30 cm çaplı iki
taşınabilir teleskopla astronomi derslerinin uygulamaları
yapılmakta ve halka yönelik etkinlikler düzenlenmektedir.
7
Slide 8
Ankara Üniversitesi Astronomi veUzay Bilimleri Bölümü
ve Ahlatlıbel Gözlemevi
8
Slide 9
Ankara Üniversitesi Astronomi ve
Uzay Bilimleri Bölümü ve Gözlemevi:
1944 yılında Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi bünyesinde, Prof.
Dr. Tevfik Okyay Kabakçıoğlu tarafından “Astronomi Kürsüsü”
faaliyete geçirilmiş, 1953 yılında Prof. Dr. E. A Kraiken kürsü
başkanı olmuş, 1963 yılında Ahlatlıbel’de “Ankara Üniversitesi
Gözlemevi” kurulmuştur. Gözlemevi’nde halen 30 cm çaplı
Maksutof-Cassegrain, 15 cm çaplı Zeis Coude ve 30 cm çaplı
Cassegrain teleskoplarla gözlemler sürdürülmektedir. Ankara
Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü 4 yıllık lisans
öğrenimi yanında yüksek lisans ve doktora programlarını
sürdürmekte ve “Çift Yıldızların Fotometrisi ve Spektroskopisi,
Yıldız Spektroskopisi ve Yıldız Evrimi” alanlarında araştırmalar
yapılmaktadır.
9
Slide 10
10
Slide 11
Ege Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü ve
Gözlemevi
11
Slide 12
Ege Üniversitesi Astronomi ve Uzay
Bilimleri Bölümü ve Gözlemevi:
Prof. Dr. Abdullah Kızılırmak, 1963 yılında, Ege Üniversitesi Fen
Fakültesinde
Astronomi Kürsüsünü ve 1965 yılında da “Ege
Üniversitesi Gözlemevi’ni kurmuştur.1967 yılında gözlemevinde
48 cm çaplı teleskop kullanıma girmiş ve günümüze değin bu
teleskop ve daha sonra 30 cm ve 35 cm çaplı iki ayrı teleskopla
yapılan fotometrik gözlemler çok sayıda uluslararası proje ve
yayın sağlamıştır. 4 yıllık lisans öğrenimi yanında, yüksek lisans
ve doktora programlarını da sürdürmüştür. Gözlemevi, bilimsel
amaçlı gözlemler yanında, 1996 yılından bu yana yaz aylarında,
dönemler halinde, halka yönelik gökbilim yaz okulları da
düzenlemektedir.
12
Slide 13
E.Ü. Astronomi ve Uzay
Bilimleri Bölümü
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Çift yıldızlar
Tek ve çift yıldız evrimi
Kozmoloji
Kümeler ve oymaklar
Gezegenli yıldız sistemleri
Yıldızlarda aktivite
Zonklayan yıldızlar
X-ışın çiftleri
Karadelikler
Toplanma diskleri
13
Slide 14
1. Ulusal Astronomi Toplantısı’na katılanlar (1968).ODTÜ
Fizik Bölümü
14
Slide 15
Orta Doğu Teknik Üniversitesi Fizik
Bölümü Astrofizik Anabilim Dalı :
1968 yılında Orta Doğu Teknik Üniversitesi Fizik Bölümü içinde
önce Prof.Dr.Dilhan Eryurt daha sonra 1970 yılında Prof.Dr.Hakkı
Ögelman, astrofizik çalışmalarına başlamış ve 1982 yılından
itibaren de “ Astrofizik Anabilim Dalı” adıyla “yıldızların Evrimi ve
Modelleri, Yüksek Enerji Astrofiziği ve Değişen Yıldızlar” alanında
çalışmalar sürmüştür. Daha sonra katılan diğer astrofizikçilerle
Fizik Bölümü içinde lisans ve lisansüstü düzeyde çok sayıda
astronomi dersleri verilmekte olup, yüksek lisans ve doktora
programları yürütülmektedir. ODTÜ yerleşkesi içine kurulmuş
olan küçük bir gözlemevi eğitim amaçlı kullanılmaktadır.
15
Slide 16
Çukurova Üniversitesi Fizik Bölümü:
1976 yılında Çukurova Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Fizik
Bölümü içinde astrofizik çalışmaları Prof.Dr.Hakkı Ögelman
tarafından başlatılmıştır. Fizik Bölümü içersinde “Yıldızlararası
Uzay, Yüksek Enerji Astrofiziği, Güneş Enerjisi, Uzaktan
Algılama” alanlarında araştırmalar sürdürülmektedir.1990 yılında,
Uzay Bilimleri ve Güneş Enerjisi Araştırma ve Uygulama Merkezi
(UZAYMER) kurulmuş,1994 yılından itibaren de 20 cm çaplı bir
teleskopla bu merkezde astronomik gözlemler başlatılmıştır.2003
yılında bu teleskop 30 cm çaplı yeni bir teleskopla değiştirilmiş ve
CCD kullanılarak gözlemlere devam edilmektedir.
16
Slide 17
Boğaziçi Üniversitesi Fizik Bölümü:
1985 yılından bu yana Boğaziçi Üniversitesi Fen-Edebiyat
Fakültesi Fizik Bölümü’nde, Prof. Dr. Nihal Ercan tarafından
“Astrofizik” eğitim - öğretim ve araştırmaları sürdürülmektedir.
Ariel 5-6, EXO-SAT,GINGA ve ROSAT uydu verileri kullanılarak
X- ışın Kaynaklarının Spektroskopisi ve Modellenmesi, Galaksi
Formasyonu ve Dev Gezegenler konularında yüksek lisans ve
doktora çalışmaları yapılmakta ve Fizik Bölümü ders programı
içinde lisans ve lisansüstü düzeyinde dersler verilmektedir.
17
Slide 18
İnönü Üniversitesi Gözlemevi
İnönü Üniversitesinde Astronomi-Astrofizik çalışmaları ilk olarak
1987 yılında Prof.Dr. Zeki Aslan’ın Fizik Bölüm başkanlığına
getirilmesi ile başlamıştır. Daha sonra Prof.Dr. Orhan Gölbaşı
Bölüme katılmıştır. O yıllarda 20 cm lik Celestron teleskop ve
SSP5 fotometrik gözlem aygıtı ile ilk gözlemler başlamış, daha
sonra Paris gözlemevinden Astrolab getirilmiştir.
2004 yılından bu yana Gözlemevini Yrd. Doç. Dr. Tuncay
ÖZDEMİR yönetmektedir.
[email protected]
18
Slide 19
İnönü Üniversitesi
Gözlemevi
• Gözlemevi binası 18 Mayıs 2012 tarihinde hizmete girmiştir.
• Aynı tarihlerde Fakülte Yönetim Kurulu kararı ile Astronomi ve
Uzay Bilimleri Bölümü kurulması YÖK’e başvurulmuş ve
09/03/2011 tarihli Yükseköğretim Yürütme Kurulu
toplantısında inceleyerek, teklifi uygun görülmüştür.
• Yeterince öğretim üyesi olmadığı için bölüm henüz
öğrenci alamamıştır!!!.
19
Slide 20
İnönü Üniversitesi
Gözlemevi
20
Slide 21
İnönü Üniversitesi
Gözlemevi
21
Slide 22
Akdeniz Üniversitesi Fizik Bölümü:
1992 yılında Prof. Dr. Zeki Aslan tarafından Akdeniz Üniversitesi
Fen-Edebiyat Fakültesi’nde önce Fizik Bölümü birkaç yıl sonra da
Astrofizik Anabilim Dalı kurulmuştur. ”Kırmızı yıldızlar, Yıldızların
Kinematiği,
çalışmalar
Değişen
Yıldızlar,
sürdürülmektedir.
Güneş
Fizik
Fiziği”
Bölümü
konularında
lisans
dersleri
arasında yer alan astronomi dersleri dışında, astrofizik üzerine
yüksek lisans ve doktora çalışmaları da yapılmaktadır. Bu
çalışmaların
bir
bölümünde
Ulusal
Gözlemevinde
yapılan
gözlemler kullanılmaktadır.
22
Slide 23
Prof. Dr. Nüzhet GÖKDOĞAN.
(14.Ağustos.1910-23.Nisan.2003)
23
Slide 24
“...Böylece 1911’den sonra astronomi ilmine ve öğretimine
karşı duyulan ilgi sayesinde kısa zamanda rasathanelerin
sayısı dörde çıkmıştır. Orta Doğu Teknik Üniversitesinde de
bir rasathane kurulmasına doğru bir eğilim vardır. Ancak
fikrimizce, bütün bu rasathaneleri öğrenci öğretim
rasathaneleri sınırını biraz aşan küçük üniteler halinde
geliştirmeye devam edecek yerde başka memleketlerde
olduğu
gibi
Türk
ve
yabancı
astronomların
faydalanabileceği bir Merkez Rasathane kurmak zamanı
gelmiştir.
•Böyle bir rasathane, iklim şartları uygun olmayan bir çok
memleketin de ilgisini çekeceğinden, o memleketlerden de
bu rasathaneye alet getirilmesi imkanları sağlar..”
Prof. Dr. Nüzhet GÖKDOĞAN
2. Türk Astronomi Sempozyumu, 25-27 Eylül 1978
24
Slide 25
25
Slide 26
TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi (TUG):
• www.tug.tubitak.gov.tr
•
Ülkemizde bir ulusal gözlemevi gerekliliğinden 1960 lı
yıllarda Prof. Dr. Nüzhet Gökdoğan ve Prof. Dr. Abdullah
Kızılırmak tarafından söz edilmeye başlanmış, Prof. Dr. Dilhan
Eryurt ve Prof. Dr. Hakkı Ögelman’ın çabalarıyla TÜBİTAK
içinde gündeme getirilerek ilk çalışmalar başlatılmış,19821986 yılları arasında Türkiye’de ki tüm gökbilimciler tarafından
sürdürülen yer seçimi çalışmaları sonrasında kurulacak yer
olarak Antalya, Saklıkent, Bakırlıtepe (2549 m) belirlenmiş ve
1992 sonrasında inşaat ve donanım çalışmaları yapılarak,
TÜBİTAK’ın desteğinde ve son dönemde özellikle Prof. Dr.
Erdal İnönü ve Prof. Dr. Tosun Terzioğlu’nun özel ilgisi ve
desteğiyle Ulusal Gözlemevi kuruluşunu tamamlamış ve 5.
Eylül. 1997 de açılışı yapılmıştır.
26
Slide 27
27
Slide 28
28
Slide 29
29
Slide 30
30
Slide 31
TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi – TUG
31
Slide 32
TÜBİTAK Ulusal
Gözlemevi
• Bakırlıtepe
32
Slide 33
TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi – TUG (1997)
33
Slide 34
34
Slide 35
TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi (TUG):
Gözlemevinin Kurucu Müdürü Prof. Dr. Zeki Aslan’dır.
Gözlemevinde 40 cm ayna çaplı teleskopun yanısıra, 150 cm
ayna çaplı Rus-Türk-Kazan ortak teleskopu (RTT150), 60, 100 ve
2004 yılı içinde çalışmaya başlayan NASA destekli ve Michigan
Üniversitesiyle işbirliği çerçevesinde ROTSE IIId otomatik
teleskobuyla uluslararası nitelikli bir gözlemevi olmuştur. TUG
üniversitelerimizdeki
gökbilimcilerimize gözlem desteği
sağlamaktadır. Ulusal ve uluslararası düzeyde çalıştaylar
düzenlemektedir. Işık kirliliği konusunda ulusal ve uluslararası
düzeyde yapılan çalışmalara katılmaktadır. Halka yönelik
seminer, konferans, bilimsel toplantılar, gözlemevini tanıtım
gezileri ve gözlem şenlikleri gibi etkinlikler düzenlenmektedir.
35
Slide 36
• TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi – TUG Açılış (1997)
36
Slide 37
• TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi – TUG Açılış (1997)
37
Slide 38
TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi – TUG (1997)
38
Slide 39
“2006 Tam Güneş Tutulması ve Astronominin Fen Bilimleri
Eğitimindeki Yeri” Sempozyumu ( OGRSEM2006 )
27-29 Mart 2006, Antalya
http://www.tug.tubitak.gov.tr/ogrsem2006
39
Slide 40
40
Slide 41
Erciyes Üniversitesi Astronomi ve
Uzay Bilimleri Bölümü:
• http://fef.erciyes.edu.tr/astronomi
• 1999 yılında kurulan bölüm ve 2003-2004 akademik yılında ilk
öğrencilerini alarak eğitim-öğretim faaliyetlerine başlamıştır.
Prof. Dr. İbrahim Küçük yönetiminde Yıldız Evrimi, Çift
yıldızların Fotometrisi, Radyo Astronomi ve Yüksek Enerji
Astrofiziği alanlarında araştırmalarını sürdürdüğü bölüme bağlı
olarak “Radyo Astronomi Gözlemevi” kurulumu tamamlanmak
üzeredir. Türkiye’nin ilk Radyo Astronomi Gözlemevi’nde 2
adet 5 metrelik çanak antenlerden oluşan bir Radyo
Interferometre tasarımı üzerinde yoğun bir şekilde
çalışılmaktadır. Bölüm, Avrupa Bilim Vakfı (ESF)’na bağlı
Radyo Astronomi Frekansları Komitesi (CRAF) üyesidir.
41
Slide 42
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi
Astrofizik Araştırma Merkezi ve
Gözlemevi (ÇAAM):
• http://physics.comu.edu.tr/caam/
• 2001 yılında Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi
bünyesinde, Prof.Dr.Osman Demircan tarafından kurulan
gözlemevinde,Çift Yıldızlar,Kozmoloji,Genel Relativite ve
Matematiksel
Fizik
konusunda
araştırmalar
yapılmaktadır.Gözlemevi’nde 40 cm ve 30 cm lik iki adet
Meade-LX200 Cassegrain-Schmidt teleskop,bir adet SSP-5
fotoelektrik fotometre ve bunu destekleyen ST-237 model
CCD kamerayla bilimsel amaçlı fotometrik gözlemler
yapılmakta,halka yönelik etkinlikler için de 10 cm çaplı bir adet
Newtonian teleskop kullanılmaktadır. Fizik Bölümü içinde
lisans ve yükseklisans düzeylerinde astronomi dersleri
verilmektedir.
42
Slide 43
Çanakkale Onsekiz Mart Üniv. Uzay
Bilimleri ve Teknolojileri Bölümü
• 2005/9 Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu kararı: Uzay
araştırmalarında gelişmiş ülkeler düzeyine çıkmak.
• Kuruluş: 2012, Prof. Dr. Osman Demircan.
• Lisans ve Lisansüstü Eğitim-öğretimi.
• Uzay Bilimleri, Uzaktan Algılama ve Uzay Teknolojileri
Dersleri
• Araştırmalar: Değişen Yıldızlar, Asteroidler, Ötegezegenler,
Kozmoloji, Uzaktan Algılama, Uzay Teknolojileri.
• Akademik Kadro: 1 profesör, 1 doçent, 3 yrd. doçent, 1 araş.
gör.
43
Slide 44
ÇAAM Gözlemevi
Ulupınar
44
Slide 45
İstanbul Kültür Üniversitesi (1997)
Fizik Bölümü:
• http://fen-edebiyat.iku.edu.tr/fizik
• İstanbul Kültür Üniversitesi, 2004 senesinde faaliyete geçen
Fizik Bölümün’de
Prof. Dr. Çetin Bolcal, Prof. Dr. Latif
Topaktaş, Prof. Dr. Dursun Koçer, Prof. Dr. Orhan Gölbaşı,
Prof. Dr. Zeki Aslan, Doç. Dr. M. Hakan Erkut, Yrd. Doç. Dr.
Ayşegül Yelkenci, Yrd. Doç. Dr. Emre Işık; Astrofizik
çalışmaları yapmaktadır.
45
Slide 46
Sabancı Üniversitesi (1999)
Fizik Bölümü:
• http://fens.sabanciuniv.edu/physics/eng/
• Sabancı Üniversitesi Mühendislik ve Doğa Blimleri Fakültesi
bünyesinde kurulan Fizik Bölümü’nde ve Prof. Dr. Ali Alpar’ın
öncülüğünde Yüksek Enerji Astrofizi alanında nötron yıldızları,
karadelikler, X-ışın pulsarları ve SGRler üzerine çalışmalar
yapılmaktadır.
46
Slide 47
Akdeniz Üniversitesi, Uzay Bilimleri
ve Teknolojileri Bölümü
• Kuruluş: 2012, Prof. Dr. Zeki Eker
• Lisans ve Lisansüstü Eğitim-öğretimi.
• Uzay Fiziği, Uzaktan Algılama ve Uzay Teknolojileri
Dersleri
• Teleskop ve donanımının yapılması, montaji ve
sürdürülebilir desteği.
• Yeni teknolojilerin geliştirilmesi
• Akademik Kadro: 2 profesör, 4 doçent, 8 yrd.
doçent, 3 araş. gör.
47
Slide 48
Erzurum Atatürk Üniversitesi,
Astrofizik Araştırma ve Uygulama
Merkezi (ATASAM)
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Kuruluş: 2012, Doç. Dr. Cahit Yeşilyaprak
Rektörlüğe bağlı merkez
DPT Projesi : 50 Milyon TL
Amaç: Uluslararası düzeyde Kırmızı ötesi Gökbilimi ve Görsel
Gökbilim
Teleskoplar: +4m sınıfı, 50 cm
Yer: Palandöken Dağı
Yükseklik: 3170 m.
Alan: 2000 dönüm.
TUG ile bilimsel ve teknik işbirliği
48
Slide 49
“ Nullius in Verba ”
Kimseye İNANMA
Kendin ARAŞTIR.
The Royal Society
49
Türkiye’de
Astronomi Birimleri, Gözlemevleri
ve Eğitim-Öğretim.
Prof. Dr. Dursun KOÇER
İstanbul Kültür Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Fizik Bölümü
[email protected]
Yrd. Doç. Dr. Ayşegül YELKENCİ
İstanbul Kültür Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Fizik Bölümü
[email protected]
1
Slide 2
GÖKBİLİM TARİHİ
İNSANLIĞIN
GENİŞLEYEN
UFKUNUN TARİHİDİR.
Prof. Dr. Edwin HUBBLE
1929
2
Slide 3
Boğaziçi Üniversitesi Kandilli
Rasathanesi:
3
Slide 4
Boğaziçi Üniversitesi Kandilli
Rasathanesi:
Amacı meteoroloji, sismik ölçümler ve saat ayarı vermek
olan rasathane, 1868 yılında Rasathane-i Amire adıyla
İstanbul Pera Caddesi’nde (Beyoğlu) Fransız mühendis
Aristidi Coumbary ve Salih Zeki Bey tarafından
kurulmuştur.Söz konusu gözlemevi 1910 yılında Fatih
Gökmen tarafından Çengelköydeki İcadiye Tepesine
taşınmış, 1928 yılında adı “Maarif Vekaleti Hey’et ve Fiziki
Arzi İstanbul Rasathanesi”, 1936 yılında “Milli Eğitim
Bakanlığı Kandilli Rasathanesi” olmuş ve 1982 yılında da
Boğaziçi Üniversitesine devredilerek ”Kandilli Rasathanesi
ve
Deprem
Araştırma
Enstitüsü”
adını
almıştır.
Gözlemevi’nde halen, 20 cm çaplı dürbün kullanılarak
yapılan Güneş Gözlemleriyle gökbilim çalışmaları devam
etmekte olup, ayrıca Optik Laboratuvarı ve Zaman servisi de
çalışmalarını sürdürmektedir.
4
Slide 5
İ.Ü. Astronomi ve Uzay
Bilimleri Bölümü
Beyazıt
5
Slide 6
İstanbul Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü
ve Gözlemevi
6
Slide 7
İstanbul Üniversitesi Astronomi ve
Uzay Bilimleri Bölümü ve Gözlemevi:
1933 Üniversite Reformuyla birlikte, İstanbul Üniversitesi’nin
Beyazıt’taki bahçesi içinde Ord.Prof.Dr.Finlay Freundlich
tarafından, Astronomi Enstitüsü adıyla ilk çağdaş gökbilim eğitimöğretimi veren bölüm ve 1936 yılında da 30 cm çaplı teleskop ve
kubbenin gelip yerine yerleştirilmesiyle “Üniversite Observatuarı”
adıyla gözlemevi kurulmuştur. Prof. Dr. W. Gleissberg ve Prof.
Dr. Nüzhet Gökdoğan Astronomi Enstitüsünün ilk hocalarıdır.
Halen Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü adıyla 4 yıllık lisans
eğitim-öğretimi vermekte, yükseklisans ve doktora programlarını
sürdürmekte olan bölümde; Güneş Fiziği, Yıldız Astrofiziği,
Samanyolu Galaksisi ve Galaksidışı Astronomi alanlarında
araştırmalar yapılmaktadır.Bölümdeki 20 cm ve 30 cm çaplı iki
taşınabilir teleskopla astronomi derslerinin uygulamaları
yapılmakta ve halka yönelik etkinlikler düzenlenmektedir.
7
Slide 8
Ankara Üniversitesi Astronomi veUzay Bilimleri Bölümü
ve Ahlatlıbel Gözlemevi
8
Slide 9
Ankara Üniversitesi Astronomi ve
Uzay Bilimleri Bölümü ve Gözlemevi:
1944 yılında Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi bünyesinde, Prof.
Dr. Tevfik Okyay Kabakçıoğlu tarafından “Astronomi Kürsüsü”
faaliyete geçirilmiş, 1953 yılında Prof. Dr. E. A Kraiken kürsü
başkanı olmuş, 1963 yılında Ahlatlıbel’de “Ankara Üniversitesi
Gözlemevi” kurulmuştur. Gözlemevi’nde halen 30 cm çaplı
Maksutof-Cassegrain, 15 cm çaplı Zeis Coude ve 30 cm çaplı
Cassegrain teleskoplarla gözlemler sürdürülmektedir. Ankara
Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü 4 yıllık lisans
öğrenimi yanında yüksek lisans ve doktora programlarını
sürdürmekte ve “Çift Yıldızların Fotometrisi ve Spektroskopisi,
Yıldız Spektroskopisi ve Yıldız Evrimi” alanlarında araştırmalar
yapılmaktadır.
9
Slide 10
10
Slide 11
Ege Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü ve
Gözlemevi
11
Slide 12
Ege Üniversitesi Astronomi ve Uzay
Bilimleri Bölümü ve Gözlemevi:
Prof. Dr. Abdullah Kızılırmak, 1963 yılında, Ege Üniversitesi Fen
Fakültesinde
Astronomi Kürsüsünü ve 1965 yılında da “Ege
Üniversitesi Gözlemevi’ni kurmuştur.1967 yılında gözlemevinde
48 cm çaplı teleskop kullanıma girmiş ve günümüze değin bu
teleskop ve daha sonra 30 cm ve 35 cm çaplı iki ayrı teleskopla
yapılan fotometrik gözlemler çok sayıda uluslararası proje ve
yayın sağlamıştır. 4 yıllık lisans öğrenimi yanında, yüksek lisans
ve doktora programlarını da sürdürmüştür. Gözlemevi, bilimsel
amaçlı gözlemler yanında, 1996 yılından bu yana yaz aylarında,
dönemler halinde, halka yönelik gökbilim yaz okulları da
düzenlemektedir.
12
Slide 13
E.Ü. Astronomi ve Uzay
Bilimleri Bölümü
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Çift yıldızlar
Tek ve çift yıldız evrimi
Kozmoloji
Kümeler ve oymaklar
Gezegenli yıldız sistemleri
Yıldızlarda aktivite
Zonklayan yıldızlar
X-ışın çiftleri
Karadelikler
Toplanma diskleri
13
Slide 14
1. Ulusal Astronomi Toplantısı’na katılanlar (1968).ODTÜ
Fizik Bölümü
14
Slide 15
Orta Doğu Teknik Üniversitesi Fizik
Bölümü Astrofizik Anabilim Dalı :
1968 yılında Orta Doğu Teknik Üniversitesi Fizik Bölümü içinde
önce Prof.Dr.Dilhan Eryurt daha sonra 1970 yılında Prof.Dr.Hakkı
Ögelman, astrofizik çalışmalarına başlamış ve 1982 yılından
itibaren de “ Astrofizik Anabilim Dalı” adıyla “yıldızların Evrimi ve
Modelleri, Yüksek Enerji Astrofiziği ve Değişen Yıldızlar” alanında
çalışmalar sürmüştür. Daha sonra katılan diğer astrofizikçilerle
Fizik Bölümü içinde lisans ve lisansüstü düzeyde çok sayıda
astronomi dersleri verilmekte olup, yüksek lisans ve doktora
programları yürütülmektedir. ODTÜ yerleşkesi içine kurulmuş
olan küçük bir gözlemevi eğitim amaçlı kullanılmaktadır.
15
Slide 16
Çukurova Üniversitesi Fizik Bölümü:
1976 yılında Çukurova Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Fizik
Bölümü içinde astrofizik çalışmaları Prof.Dr.Hakkı Ögelman
tarafından başlatılmıştır. Fizik Bölümü içersinde “Yıldızlararası
Uzay, Yüksek Enerji Astrofiziği, Güneş Enerjisi, Uzaktan
Algılama” alanlarında araştırmalar sürdürülmektedir.1990 yılında,
Uzay Bilimleri ve Güneş Enerjisi Araştırma ve Uygulama Merkezi
(UZAYMER) kurulmuş,1994 yılından itibaren de 20 cm çaplı bir
teleskopla bu merkezde astronomik gözlemler başlatılmıştır.2003
yılında bu teleskop 30 cm çaplı yeni bir teleskopla değiştirilmiş ve
CCD kullanılarak gözlemlere devam edilmektedir.
16
Slide 17
Boğaziçi Üniversitesi Fizik Bölümü:
1985 yılından bu yana Boğaziçi Üniversitesi Fen-Edebiyat
Fakültesi Fizik Bölümü’nde, Prof. Dr. Nihal Ercan tarafından
“Astrofizik” eğitim - öğretim ve araştırmaları sürdürülmektedir.
Ariel 5-6, EXO-SAT,GINGA ve ROSAT uydu verileri kullanılarak
X- ışın Kaynaklarının Spektroskopisi ve Modellenmesi, Galaksi
Formasyonu ve Dev Gezegenler konularında yüksek lisans ve
doktora çalışmaları yapılmakta ve Fizik Bölümü ders programı
içinde lisans ve lisansüstü düzeyinde dersler verilmektedir.
17
Slide 18
İnönü Üniversitesi Gözlemevi
İnönü Üniversitesinde Astronomi-Astrofizik çalışmaları ilk olarak
1987 yılında Prof.Dr. Zeki Aslan’ın Fizik Bölüm başkanlığına
getirilmesi ile başlamıştır. Daha sonra Prof.Dr. Orhan Gölbaşı
Bölüme katılmıştır. O yıllarda 20 cm lik Celestron teleskop ve
SSP5 fotometrik gözlem aygıtı ile ilk gözlemler başlamış, daha
sonra Paris gözlemevinden Astrolab getirilmiştir.
2004 yılından bu yana Gözlemevini Yrd. Doç. Dr. Tuncay
ÖZDEMİR yönetmektedir.
[email protected]
18
Slide 19
İnönü Üniversitesi
Gözlemevi
• Gözlemevi binası 18 Mayıs 2012 tarihinde hizmete girmiştir.
• Aynı tarihlerde Fakülte Yönetim Kurulu kararı ile Astronomi ve
Uzay Bilimleri Bölümü kurulması YÖK’e başvurulmuş ve
09/03/2011 tarihli Yükseköğretim Yürütme Kurulu
toplantısında inceleyerek, teklifi uygun görülmüştür.
• Yeterince öğretim üyesi olmadığı için bölüm henüz
öğrenci alamamıştır!!!.
19
Slide 20
İnönü Üniversitesi
Gözlemevi
20
Slide 21
İnönü Üniversitesi
Gözlemevi
21
Slide 22
Akdeniz Üniversitesi Fizik Bölümü:
1992 yılında Prof. Dr. Zeki Aslan tarafından Akdeniz Üniversitesi
Fen-Edebiyat Fakültesi’nde önce Fizik Bölümü birkaç yıl sonra da
Astrofizik Anabilim Dalı kurulmuştur. ”Kırmızı yıldızlar, Yıldızların
Kinematiği,
çalışmalar
Değişen
Yıldızlar,
sürdürülmektedir.
Güneş
Fizik
Fiziği”
Bölümü
konularında
lisans
dersleri
arasında yer alan astronomi dersleri dışında, astrofizik üzerine
yüksek lisans ve doktora çalışmaları da yapılmaktadır. Bu
çalışmaların
bir
bölümünde
Ulusal
Gözlemevinde
yapılan
gözlemler kullanılmaktadır.
22
Slide 23
Prof. Dr. Nüzhet GÖKDOĞAN.
(14.Ağustos.1910-23.Nisan.2003)
23
Slide 24
“...Böylece 1911’den sonra astronomi ilmine ve öğretimine
karşı duyulan ilgi sayesinde kısa zamanda rasathanelerin
sayısı dörde çıkmıştır. Orta Doğu Teknik Üniversitesinde de
bir rasathane kurulmasına doğru bir eğilim vardır. Ancak
fikrimizce, bütün bu rasathaneleri öğrenci öğretim
rasathaneleri sınırını biraz aşan küçük üniteler halinde
geliştirmeye devam edecek yerde başka memleketlerde
olduğu
gibi
Türk
ve
yabancı
astronomların
faydalanabileceği bir Merkez Rasathane kurmak zamanı
gelmiştir.
•Böyle bir rasathane, iklim şartları uygun olmayan bir çok
memleketin de ilgisini çekeceğinden, o memleketlerden de
bu rasathaneye alet getirilmesi imkanları sağlar..”
Prof. Dr. Nüzhet GÖKDOĞAN
2. Türk Astronomi Sempozyumu, 25-27 Eylül 1978
24
Slide 25
25
Slide 26
TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi (TUG):
• www.tug.tubitak.gov.tr
•
Ülkemizde bir ulusal gözlemevi gerekliliğinden 1960 lı
yıllarda Prof. Dr. Nüzhet Gökdoğan ve Prof. Dr. Abdullah
Kızılırmak tarafından söz edilmeye başlanmış, Prof. Dr. Dilhan
Eryurt ve Prof. Dr. Hakkı Ögelman’ın çabalarıyla TÜBİTAK
içinde gündeme getirilerek ilk çalışmalar başlatılmış,19821986 yılları arasında Türkiye’de ki tüm gökbilimciler tarafından
sürdürülen yer seçimi çalışmaları sonrasında kurulacak yer
olarak Antalya, Saklıkent, Bakırlıtepe (2549 m) belirlenmiş ve
1992 sonrasında inşaat ve donanım çalışmaları yapılarak,
TÜBİTAK’ın desteğinde ve son dönemde özellikle Prof. Dr.
Erdal İnönü ve Prof. Dr. Tosun Terzioğlu’nun özel ilgisi ve
desteğiyle Ulusal Gözlemevi kuruluşunu tamamlamış ve 5.
Eylül. 1997 de açılışı yapılmıştır.
26
Slide 27
27
Slide 28
28
Slide 29
29
Slide 30
30
Slide 31
TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi – TUG
31
Slide 32
TÜBİTAK Ulusal
Gözlemevi
• Bakırlıtepe
32
Slide 33
TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi – TUG (1997)
33
Slide 34
34
Slide 35
TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi (TUG):
Gözlemevinin Kurucu Müdürü Prof. Dr. Zeki Aslan’dır.
Gözlemevinde 40 cm ayna çaplı teleskopun yanısıra, 150 cm
ayna çaplı Rus-Türk-Kazan ortak teleskopu (RTT150), 60, 100 ve
2004 yılı içinde çalışmaya başlayan NASA destekli ve Michigan
Üniversitesiyle işbirliği çerçevesinde ROTSE IIId otomatik
teleskobuyla uluslararası nitelikli bir gözlemevi olmuştur. TUG
üniversitelerimizdeki
gökbilimcilerimize gözlem desteği
sağlamaktadır. Ulusal ve uluslararası düzeyde çalıştaylar
düzenlemektedir. Işık kirliliği konusunda ulusal ve uluslararası
düzeyde yapılan çalışmalara katılmaktadır. Halka yönelik
seminer, konferans, bilimsel toplantılar, gözlemevini tanıtım
gezileri ve gözlem şenlikleri gibi etkinlikler düzenlenmektedir.
35
Slide 36
• TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi – TUG Açılış (1997)
36
Slide 37
• TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi – TUG Açılış (1997)
37
Slide 38
TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi – TUG (1997)
38
Slide 39
“2006 Tam Güneş Tutulması ve Astronominin Fen Bilimleri
Eğitimindeki Yeri” Sempozyumu ( OGRSEM2006 )
27-29 Mart 2006, Antalya
http://www.tug.tubitak.gov.tr/ogrsem2006
39
Slide 40
40
Slide 41
Erciyes Üniversitesi Astronomi ve
Uzay Bilimleri Bölümü:
• http://fef.erciyes.edu.tr/astronomi
• 1999 yılında kurulan bölüm ve 2003-2004 akademik yılında ilk
öğrencilerini alarak eğitim-öğretim faaliyetlerine başlamıştır.
Prof. Dr. İbrahim Küçük yönetiminde Yıldız Evrimi, Çift
yıldızların Fotometrisi, Radyo Astronomi ve Yüksek Enerji
Astrofiziği alanlarında araştırmalarını sürdürdüğü bölüme bağlı
olarak “Radyo Astronomi Gözlemevi” kurulumu tamamlanmak
üzeredir. Türkiye’nin ilk Radyo Astronomi Gözlemevi’nde 2
adet 5 metrelik çanak antenlerden oluşan bir Radyo
Interferometre tasarımı üzerinde yoğun bir şekilde
çalışılmaktadır. Bölüm, Avrupa Bilim Vakfı (ESF)’na bağlı
Radyo Astronomi Frekansları Komitesi (CRAF) üyesidir.
41
Slide 42
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi
Astrofizik Araştırma Merkezi ve
Gözlemevi (ÇAAM):
• http://physics.comu.edu.tr/caam/
• 2001 yılında Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi
bünyesinde, Prof.Dr.Osman Demircan tarafından kurulan
gözlemevinde,Çift Yıldızlar,Kozmoloji,Genel Relativite ve
Matematiksel
Fizik
konusunda
araştırmalar
yapılmaktadır.Gözlemevi’nde 40 cm ve 30 cm lik iki adet
Meade-LX200 Cassegrain-Schmidt teleskop,bir adet SSP-5
fotoelektrik fotometre ve bunu destekleyen ST-237 model
CCD kamerayla bilimsel amaçlı fotometrik gözlemler
yapılmakta,halka yönelik etkinlikler için de 10 cm çaplı bir adet
Newtonian teleskop kullanılmaktadır. Fizik Bölümü içinde
lisans ve yükseklisans düzeylerinde astronomi dersleri
verilmektedir.
42
Slide 43
Çanakkale Onsekiz Mart Üniv. Uzay
Bilimleri ve Teknolojileri Bölümü
• 2005/9 Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu kararı: Uzay
araştırmalarında gelişmiş ülkeler düzeyine çıkmak.
• Kuruluş: 2012, Prof. Dr. Osman Demircan.
• Lisans ve Lisansüstü Eğitim-öğretimi.
• Uzay Bilimleri, Uzaktan Algılama ve Uzay Teknolojileri
Dersleri
• Araştırmalar: Değişen Yıldızlar, Asteroidler, Ötegezegenler,
Kozmoloji, Uzaktan Algılama, Uzay Teknolojileri.
• Akademik Kadro: 1 profesör, 1 doçent, 3 yrd. doçent, 1 araş.
gör.
43
Slide 44
ÇAAM Gözlemevi
Ulupınar
44
Slide 45
İstanbul Kültür Üniversitesi (1997)
Fizik Bölümü:
• http://fen-edebiyat.iku.edu.tr/fizik
• İstanbul Kültür Üniversitesi, 2004 senesinde faaliyete geçen
Fizik Bölümün’de
Prof. Dr. Çetin Bolcal, Prof. Dr. Latif
Topaktaş, Prof. Dr. Dursun Koçer, Prof. Dr. Orhan Gölbaşı,
Prof. Dr. Zeki Aslan, Doç. Dr. M. Hakan Erkut, Yrd. Doç. Dr.
Ayşegül Yelkenci, Yrd. Doç. Dr. Emre Işık; Astrofizik
çalışmaları yapmaktadır.
45
Slide 46
Sabancı Üniversitesi (1999)
Fizik Bölümü:
• http://fens.sabanciuniv.edu/physics/eng/
• Sabancı Üniversitesi Mühendislik ve Doğa Blimleri Fakültesi
bünyesinde kurulan Fizik Bölümü’nde ve Prof. Dr. Ali Alpar’ın
öncülüğünde Yüksek Enerji Astrofizi alanında nötron yıldızları,
karadelikler, X-ışın pulsarları ve SGRler üzerine çalışmalar
yapılmaktadır.
46
Slide 47
Akdeniz Üniversitesi, Uzay Bilimleri
ve Teknolojileri Bölümü
• Kuruluş: 2012, Prof. Dr. Zeki Eker
• Lisans ve Lisansüstü Eğitim-öğretimi.
• Uzay Fiziği, Uzaktan Algılama ve Uzay Teknolojileri
Dersleri
• Teleskop ve donanımının yapılması, montaji ve
sürdürülebilir desteği.
• Yeni teknolojilerin geliştirilmesi
• Akademik Kadro: 2 profesör, 4 doçent, 8 yrd.
doçent, 3 araş. gör.
47
Slide 48
Erzurum Atatürk Üniversitesi,
Astrofizik Araştırma ve Uygulama
Merkezi (ATASAM)
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Kuruluş: 2012, Doç. Dr. Cahit Yeşilyaprak
Rektörlüğe bağlı merkez
DPT Projesi : 50 Milyon TL
Amaç: Uluslararası düzeyde Kırmızı ötesi Gökbilimi ve Görsel
Gökbilim
Teleskoplar: +4m sınıfı, 50 cm
Yer: Palandöken Dağı
Yükseklik: 3170 m.
Alan: 2000 dönüm.
TUG ile bilimsel ve teknik işbirliği
48
Slide 49
“ Nullius in Verba ”
Kimseye İNANMA
Kendin ARAŞTIR.
The Royal Society
49