Transcript diapresentatie - Zorg voor Beter

LESSEN OVER
ETEN & DRINKEN
Hogeschool Rotterdam,
Kenniscentrum Zorginnovatie
Versie januari 2012
THEMA 1: ONDERVOEDING
1.
2.
ondervoeding als gezondheidsprobleem
ondervoeding
• definitie
• oorzaken
• gevolgen
3.
kwaliteitszorg
Ondervoeding als
gezondheidsprobleem
dia 1-1
dia 1-2
Prevalentie ondervoeding
Bron: Landelijke Prevalentiemeting Zorgproblemen 2011 (Halfens e.a. 2011)
dia 1-3
Definitie ondervoeding (1)
een tekort voor het lichaam aan energie,
eiwitten of voedingsstoffen zoals
vitamines en mineralen
dia 1-4
Oorzaken ondervoeding
1. onvoldoende beschikbaarheid van voeding
2.  inname of absorptie
3.  behoefte
A.  katabolisme
B.  verlies
dia 1-5
Definitie ondervoeding (2)
Volwassenen:
• BMI < 18,5
o > 65 jaar: BMI < 20
• gewichtsverlies > 10% in afgelopen 6 mnd
• gewichtsverlies > 5% in afgelopen mnd
Kinderen: andere criteria (o.b.v. groeicurve)
dia 1-6
BMI: WHO-classificatie
Underweight
Normal range
Overweight
Preobese
Obese
Obese class I
Obese class II
Obese class III
< 18.5
18.5-24.9
≥ 25.0
25.0-29.9
≥ 30.0
30.0-34.9
35.0-39.9
≥ 40.0
dia 1-7
Gevolgen ondervoeding
-
langzamer herstel
meer en ernstigere complicaties
 spiermassa
 afweer
 wondgenezing
 kans decubitus
 KvL
•  opnameduur
 mortaliteit
•  gebruik medicijnen
•  kosten gezondheidszorg
dia 1-8
Risicogroepen
• fragiele ouderen, bv. a.g.v. eenzaamheid, depressie,
polyfarmacie
• chronisch zieken, bv. mensen met COPD, hartfalen,
depressie
• oncologische patiënten
• patiënten rond een grote operatie
dia 1-9
Kwaliteitskader VV&T
Indicatoren Eten &
drinken:
1.mate waarin cliënten of
vertegenwoordigers goede
maaltijden ervaren (vlgs. CQindex)
2.risico op ondervoeding
(vlgs. SNAQRC)
3.onbedoeld
gewichtsverlies
dia 1-10
Relevante CQ-index vragen
Bewoners
• 62. Zijn de maaltijden lekker?
Vertegenwoordigers van bewoners
• 55. Zien de warme maaltijden er verzorgd uit?
• 56. Is er genoeg hulp bij het eten?
• 57. Is er genoeg tijd om te eten?
• 58. Zijn de maaltijden genoeg gespreid over
de dag? (met tussenpozen van 3 uur)
dia 1-11
Indicatoren voedingstoestand
a. Risico op ondervoeding:
percentage cliënten dat volgens de SNAQRC een
verhoogd risico heeft op ondervoeding*
b. Onbedoeld gewichtsverlies:
– b1. Percentage cliënten met onbedoeld gewichtsverlies
van meer dan drie kilo in de afgelopen maand en/of meer
dan zes kilo in de afgelopen zes maanden
– b2. Gemiddeld aantal kilo’s onbedoeld gewichtsverlies per
client in de afgelopen zes maanden
* De indicator ‘7.3a Risico op ondervoeding’ wordt alleen voor interne
verbetering gebruikt, niet voor publicatie
THEMA 2: SCREENING OP ONDERVOEDING
dia 2-1
Zet zich in voor:
vroege herkenning en een adequate behandeling van
ondervoeding bij ziekte in
• ziekenhuizen
• verpleeg- en verzorgingshuizen en andere
zorginstellingen
• eerste lijns zorg en thuiszorg
www.stuurgroepondervoeding.nl
dia 2-2
1. Ondervoeding
2. Wanneer is iemand
ondervoed?
3. Screening ondervoeding
4. Behandeling van
ondervoeding
5. Overige informatie
6. Stuurgroep Ondervoeding
7. Literatuurlijst
dia 2-3
Screening
Doel:
• opsporen mensen met risico op ondervoeding
 aanpak (primaire preventie)
• opsporen mensen met ondervoeding
 aanpak, voorkomen van complicaties
(secundaire preventie)
dia 2-4
Screening; criteria
• de ziekte is te vinden voordat er klachten zijn;
• het is duidelijk wanneer iemand wel of niet de ziekte heeft;
• als er iets is gevonden kan de persoon tijdig in het ziekenhuis
terecht voor diagnose en behandeling;
• er bestaat een betrouwbare test/onderzoek om de ziekte op
te sporen;
• er is een goede, veilige behandeling voor de ziekte.
[gebaseerd op de internationale criteria voor screening van
Wilson & Jungner (WHO 1968)]
dia 2-5
Screening op ondervoeding
Bron: Meijers e.a. (2009)
dia 2-6
SNAQ
dia 2-7
STRONGkids
dia 2-8
Screeningsinstrumenten
SNAQ
SNAQ65+
Lengte
Gewicht
BMI
Onbedoeld
gewichtsverlies
+
+
+
+
+
+
Bovenarmomtrek
Eetlust
Functionaliteit
Hulp nodig bij het eten
Drink- of sondevoeding
SNAQRC
STRONGkids
+
+
+
+
+
+
+
+
+
dia 2-9
Effectiviteit (1)
• betere herkenning van ondervoeding;
• verbeterde energie- en eiwitinname door het aansluitende
behandelplan;
• behandeling van de diëtist in een eerder stadium van de
behandeling;
• kosteneffectief;
• afname van mortaliteit en complicaties, verbeterde
wondgenezing, toename van de kwaliteit van leven, sneller
herstel en verbeterde immunologische afweer;
• afname van de ziekenhuiskosten;
• afname van de gemiddelde opnameduur.
[Bron: website Stuurgroep Ondervoeding]
dia 2-10
Effectiviteit (2)
Maar:
Rapport Ondervoeding bij ouderen (Gezondheidsraad 2011):
Onduidelijk is nog hoe groot het probleem van
ondervoeding bij ouderen nu eigenlijk is en in
welke gevallen bijvoeding helpt…
[meeste onderzoeken zijn van matige kwaliteit]
THEMA 3: MAALTIJDAMBIANCE
dia 3-1
Maaltijdambiance
Huiskamerstijl bij verpleeghuisbewoners:
• behoud van kwaliteit van leven
• behoud van lichamelijk functioneren (fijne
motoriek)
• behoud lichaamsgewicht
Bron: Optimizing the ambiance during mealtimes in Dutch
nursing homes (Nijs 2006)
dia 3-2
Ambiancebevorderende factoren
MAALTIJDVOORZIENING
BEWONERS
RUIMTE
AANKLEDING
PERSONEEL
THEMA 4: LEUKE DINGEN DOEN MET ETEN
dia 4-1
“Patiëntenzorg, m.n. zorg verleend aan
chronisch zieken, die niet alleen gericht is op
adequate medische verzorging maar ook op
verbetering van de kwaliteit van hun leven,
o.m. door het schenken van persoonlijke
aandacht." (van Dale)
dia 4-2
OPDRACHT
Bedenk voor de Nationale Verwendag
in groepjes van 3-4 personen
een bijzondere activiteit
die te maken heeft met eten of drinken.
Presenteer je plan op een flap-over.
THEMA 5: OMGAAN MET AFWEERGEDRAG
dia 5-1
Stellingen
Als een bewoner weigert dan
moet je niet aandringen.
Als een demente bewoner
echt niet wil eten of
drinken, dan houdt het
voor mij ook op.
Ik ben de oorzaak dat de
bewoner slecht eet en drinkt.
Goede voeding is heel
belangrijk voor alle bewoners.
Als een bewoner niet wil
eten, moet je er altijd
rekening mee houden
dat hij of zij dood wil.
dia 5-2
dia 5-3
Definitie afweergedrag
Elk gedrag van de bewoner
met dementie dat eten of
drinken bemoeilijkt of
verhindert.
[Richtlijn afweergedrag, 2009]
dia 5-4
STAP 1: Probleem vaststellen
Signaleren structureel
afweergedrag
Bewoner weert eten of
drinken af:
• meerdere keren per week
• ≥ 24 uur (bijna) niets drinken
• ≥ 48 uur (bijna) niets eten
 team!
 rapportage
dia 5-5
Verschijnselen
1. bewoner komt niet aan tafel of loopt
steeds weg
2. bewoner eet of drinkt niet
bijv. weigert verbaal, wendt hoofd af, slaat lepel weg
3. bewoner slikt eten of drinken niet door
bijv. spuugt eten uit, slikt niet
dia 5-6
STAP 2: Gegevens verzamelen
Overleg met anderen
•
•
•
•
bewoner zelf
familie
collega’s
arts
 start voedings- en vochtlijst
dia 5-7
STAP 3: Nader onderzoek
Observeren
& beschrijven
Verzorgende
 observeren
 rapporteren
 inbreng MDO
Andere
zorgverleners
 aanvullend onderzoek
(diëtiste, logopediste, arts,
psycholoog)
 inbreng MDO
dia 5-8
Oorzaken
NIET SNAPPEN
NIET KUNNEN
NIET WILLEN
dia 5-9
STAP 4: Plan van aanpak
Interventies
oorzaak
bekend
oorzaak
onbekend
niet
ingrijpen
gerichte
interventie
“trial-and-error”
dia 5-10
Trial-and-error: drie domeinen
•
•
•
•
aandacht
tijd & rust
contact
verbale
aansporing,
positieve
bekrachtiging
• vaste verzorgende
INTERACTIE &
COMMUNICATIE MET
BEWONER
• huiselijkheid
• rust in de
omgeving
• structuur
• muziek ±
• andere voeding
• ander tijdstip
• andere
consistentie
(advies logopedist
of diëtist)
dia 5-11
STAP 5: Evaluatie
Vaststellen effect

rapporteren (zorgdossier)

MDO / bewonersbespreking

verder beleid
dia 5-12