Opracowanie Iwona B. Bukrejewska

Biegun południowy jest jednym z najzimniejszych miejsc na Ziemi. Antarktyka to ogromny obszar polarny, w którego środku leży kontynent zwany Antarktydą.

Całe niemal terytorium tego kontynentu pokrywa warstwa lodu o trzydziestometrowej grubości, który powstał ze śniegów padających przez wiele milionów lat. Warstwa lodu rozciąga się aż do morza, gdzie odrywają się od niej potężne bryły, tworząc góry lodowe.

Klimat Antarktyki jest tak surowy, że żadne zwierzę lądowe nie może tam żyć.

Antarktyka jest teraz najzimniejszym miejscem na ziemi. Jedną z najniższych zanotowanych tam temperatur (stacja Wostok) była -89,2 ̊ C.

Klimat zaostrzają bardzo silne wiatry.

Tak więc Antarktyda jest kontynentem najwyżej położonym, najbardziej wietrznym, najzimniejszym i najbardziej suchym spośród wszystkich kontynentów.

Na Antarktydzie najcieplejszym miesiącem jest styczeń, w którym temperatura na wybrzeżach jest bliska 0 0 C, a w lipcu dochodzi do -25 0 C. W centrum kontynentu jest znacznie mroźniej. Zanotowano tam najniższą temperaturę na Ziemi -91,5 0 C.

Niemal całą Antarktydę przykrywa potężna, największa na świecie, pokrywa lodowa zwana lądolodem o średniej miąższości 2300 m.

Wiosną i jesienią na obszarach polarnych można zaobserwować jedno z najpiękniejszych zjawisk w przyrodzie: zorzę polarną. Na nocnym niebie widać wtedy jaskrawych migoczące barwach.

Te łuki o przepiękne pięknych, efekty świetlne powstają pod wpływem aktywności Słońca.

Góry lodowe to ogromne bryły lodu, które odrywają się od pól lodowych i czół lodowców i dryfują po morzu. Tylko 1/9 góry lodowej wystaje nad powierzchnię morza.

Część ukryta pod wodą może być szersza niż ta, którą widać. Jest to wielkie zagrożenie dla okrętów. W 1912r. Na północnym Atlantyku zatonął po zderzeniu z góra lodową statek pasażerski „Titanic”.

Roślinność jest reprezentowana bardzo głównie uboga, przez mchy, porosty, grzyby oraz kilka gatunków roślin kwiatowych (m.in.

trawa śmiałek antarktyczny).

Ocenia się, że niektóre z roślin istnieją tu już od 10 000 lat!

Morza wokół Antarktydy są pełne życia. Wielkie zębowce, takie jak płetwale błękitne i finwale przemieszają wody w poszukiwaniu kryli i planktonu.

Na krach odpoczywają po wyczerpujących łowach pingwiny.

Ponieważ na lądzie nie mają żadnych wrogów mogły sobie pozwolić na utratę, z biegiem czasu, zdolności latania. W morzu jednak muszą się mieć na baczności przed lampartem morskim i orką.

Pingwiny, tak jak foki i walenie mają opływowy kształt ciała, który nie stawia w wodzie większego oporu. Podskórna warstwa tłuszczu i nieprzemakalne futra lub pióra chronią je przed dotkliwym zimnem.

Specjalne techniki oddychania umożliwiają im dłuższe przebywanie pod wodą.

W toku ewolucji skrzydła pingwinów przekształciły się w silne wiosła. Pingwiny mają jaśniejsze brzuchy i ciemniejsze grzbiety. Takie ubarwienie chroni zwierzęta przed dostrzeżeniem ich przez drapieżniki.

Pingwiny królewskie mają prawie metr wzrostu. Nie budują gniazd. Tworzą ogromne kolonie nawet do kilkudziesięciu tysięcy par.

Rodzice noszą jaja (przez ok. 55 dni) a później pisklęta (przez 30-40 dni) na stopach, gdzie chroni je przed zimnem fałda na brzuchu .

W przeciwieństwie do pingwinów foki żyją nie tylko na Antarktyce, lecz także na obszarach Arktycznych. Współczesne foki podobnie zresztą jak pingwiny, wędrują pomiędzy morzem a lądem. Wychodzą na powierzchnię tylko w celu rozmnażania się i zmiany futra lub piór.

Resztę życia spędzają w morzu.

Foki odżywiają się głównie rybami i kalmarami.

Noworodek foki pokryty jest embrionalnym futerkiem. Z tego powodu nazywany jest BIAŁY PŁASZCZYK.

Najlepiej przystosowanymi do życia w wodzie ssakami są wieloryby. Nigdy nie wychodzą na brzeg. Oba otwory nosowe wielorybów są umieszczone na górnej stronie głowy, co umożliwia im oddychanie podczas wynurzania się na powierzchnię.

Największym wielorybem, a zarazem największym zwierzęciem na Ziemi jest płetwal błękitny. Osiąga on 30 m długości i ciężar 140 ton, co odpowiada mniej więcej ciężarowi 25 słoni.

Jednym z pierwszych odkrywców Antarktyki był żeglarz angielski James Cook, który w czasie swej drugiej podróży odkrył wyspy antarktyczne.

Wkrótce potem ruszyło w jego ślady wielu łowców fok i wielorybów, którzy dowiedzieli się, że w Oceanie Atlantyckim jest mnóstwo tych zwierząt.

Pierwszymi ludźmi, którzy dotarli do Antarktydy około 1820r., byli prawdopodobnie właśnie łowcy fok. Jednakże mróz i lód przeszkodziły im w dalszej wędrówce w głąb lądu.

Cook James

(1728-1779), angielski żeglarz i odkrywca, kartograf, astronom. Organizator i kierownik trzech wypraw dookoła świata.

Antarktyda jest jedynym kontynentem na kuli ziemskiej, gdzie nie ma stałych osiedli ludzkich.

Działają jedynie na niej stacje naukowo - badawcze, z których dużo pracuje w cyklach rocznych.

26 czerwca 1998 roku naukowcom udało się odnaleźć bakterie, które żyją w maleńkich kroplach wody zamkniętych wewnątrz lodowej skorupy Antarktydy.

Większość badań na Antarktyce wykonuje się latem. Naukowcy przeprowadzają swoje eksperymenty zwykle w ciągu paru miesięcy.

W stacjach antarktycznych można dziś żyć wygodnie, ale nadal niebezpieczne jest podróżowanie i praca poza nimi.

Antarktyda jest bezludna, jedynie na stacjach badawczych pracują sezonowo zmieniający się naukowcy. Stacje badawcze zostały założone przez USA, Rosję, Francję, Wielką Brytanię, Belgię, Australię, Nową Zelandię, Argentynę, Chile, RPA, Japonię, Niemcy i Polskę.

Polska stacja badawcza im. Henryka Arctowskiego znajduje się w obrębie Antarktyki na wyspie King George w archipelagu Szetlandów Południowych .

STACJE BADAWCZE

• • • -

ROSJA BELGIA

• -

NIEMCY JAPONIA

• • • • -

AUSTRALIA USA WIELKA BRYTANIA ARGENTYNA

Stacja badawcza

1.Co pozwala pingwinom wytrzymywać wielkie mrozy?

a) Gęste upierzenie i gruba warstwa tłuszczu pod skórą; b) Grube futro i małe łapki; c) Biało – czarne upierzenie.

2.Jak nazywają się niewielkie obszary Antarktydy, na których latem odmarzają jeziora i małe strumyki?

a) Dżungle, b) Oazy; c) Pustynie.

3.Gdzie leży Antarktyda?

a) Na południu kuli ziemskiej; b) W Europie; c) Na północy kuli ziemskiej.

4.Czym pokryty jest prawie cały kontynent Antarktydy?

a) Piaskiem; b) Lodem; c) Drzewami.

5.Dlaczego pingwina nazwano Elegancikiem?

a) Ponieważ miał kamizelkę; b) Miał czarną łatkę na piersi przypominającą krawat; c) Zachowywał się elegancko i grzecznie.

6.Kto odkrył sposób ucieczki ptaków z zagrody?

a) Kapitan statku; b) Pilot śmigłowca; c) Eskimosi.

7.Co zdziwiło profesora następnego dnia przy zagrodzie pingwinów?

a) Zniknięcie pingwinów z zagrody i pozostanie na środku tylko jednego; b) Brak pingwinów i ogromna dziura w ogrodzeniu; c) Ustawienie się pingwinów w równym szeregu.

8.Kto jest największym wrogiem pingwinów w oceanie?

a) Wieloryby; b) Kryl; c) Lamparty morskie.

9.Czym żywią się pingwiny?

a) Owocami; b) Rybami i skorupiakami; c) Wielorybami.

10.Dlaczego przyrodnicy zaganiali pingwiny do zagrody?

a) Aby je zaobrączkować; b) Aby zmierzyć ich wysokość; c) Aby je policzyć.

11.Czym zajmowali się naukowcy na Antarktydzie?

a) Badaniem życia Eskimosów; b) Badaniem życia pingwinów; c) Badaniem życia niedźwiedzi polarnych.

12.Jak brzmi przydomek ulubionego pingwina profesora?

a) Mądruś; b) Czyścioszek; c) Elegancik.

13.Gdzie toczy się akcja książki Aliny i Czesława Centkiewiczów?

a) W Europie; b) Na Antarktydzie; c) W Polsce

14.Czyje imię nosi stacja naukowa, w której przebywają nakowcy z książki „Zaczarowana zagroda”?

a) Profesora Dobowolskiego; b) Pingwina elegancika; c) Aliny i Czesława Centkiewiczów.

15.W jakiej książce A. i Cz. Centkiewiczów występuje pingwin nazywany Elegancik?

a) Doktor Dolittle i jego zwierzęta; b) Królowa Śniegu; c) Zaczarowana zagroda.

16.Z czego przyrodnicy wykonali zagrodę dla pingwinów?

a) Z brył lodu; b) Ze skrzyń; c) Ze sztachet.

17.Czym pokryte jest ciało pingwinów?

a) Skórą; b) Szczelnie przylegającymi piórami; c) Pancerzem.

18.Co ułatwia pingwinom pływanie?

a) Ciężar ciała; b) Mały dziób; c) Skrzydła w kształcie wioseł i palce spięte błoną pławą.

19.Jaki klimat panuje na Antarktydzie?

a) Polarny; b) Chłodny; c) Gorący i wilgotny.

20.Jakie ssaki żyją na Antarktydzie?

a) Renifery; b) Foki; c) Mewy.

21.Jakie ptaki oprócz pingwinów można spotkać na Antarktydzie?

a) Rybitwy, albatrosy, mewy; b) Bociany, mewy, skowronki; c) Rybitwy, wróble, dzięcioły.

22.Jaki miesiąc jest najcieplejszy na Antarktydzie, gdzie temperatura może wynosić od -10 ̊ C do – 35 C?

a) Styczeń; b) Maj; c) Wrzesień.

23.Jaka temperatura występuje w najzimniejszym miesiącu na Antarktydzie, czyli w lipcu?

a) Do – 35 C; b) Do – 72 c) Do – 20 C; C.

24.Jaką najniższą temperaturę zanotowano na Antarktydzie?

a) – 89 b) – 20 C C c) – 46 C

25.Jakiej narodowości ludność na stałe zamieszkuje Antarktydę?

a) Niemcy; b) Amerykanie; c) Żadnej.

26.Jakie czynności wspaniale wykonuje pingwiny?

a) Chodzą; b) Pływają i nurkują; c) Wspinają się.

27.Który gatunek pingwinów należy do największych i osiąga nawet 120 cm wzrostu?

a) Pingwin Adeli; b) Pingwin cesarski; c) Pingwin równikowy.

28.Jaki jedyny gatunek pingwina gnieździ się na półkuli północnej?

a) Pingwin królewski; b) Pingwin Adeli; c) Pingwin równikowy.

29.Ile palców u nogi ma pingwin?

a) Trzy; b) Pięć; c) Cztery.

30.Który gatunek pingwinów ma policzki i gardło upierzone na kolor pomarańczowy?

a) Pingwin policjant; b) Pingwin Adeli; c) Pingwin królewski.

31.Gdzie pingwiny Adeli budują swoje gniazda?

a) Na lodzie; b) Na drzewie; c) W zagłębieniu obłożonym kamieniami.

32.Ile jaj składają pingwiny?

a) 6; b) 10; c) 1 lub 2.

33.Który gatunek pingwinów nie buduje gniazd?

a) Pingwin Adeli; b) Pingwin białobrewy; c) Pingwin królewski i pingwin cesarski.

34.Gdzie rodzice pingwina królewskiego trzymają jajo?

a) W gnieździe; b) Na stopach i przykrywają fałdą brzuszną; c) Pod skrzydłami.

35.Kto wysiaduje jajo u pingwina cesarskiego?

a) Samica; b) Samiec; c) Samica i samiec.

36.Jak długo samiec pingwina cesarskiego wysiaduje jajo i nie pobiera pokarmu?

a) Około 65 dni; b) Około 10 dni; c) Około 20 dni.

37.Jak nazywają się gromady starszych piskląt pingwinów?

a) Szkółki; b) Zebrania; c) Sejmiki.

38.Jaką roślinność można głównie spotkać na Antarktydzie?

a) Mchy, porosty, grzyby; b) Mchy, paprocie, krzewy; c) Porosty, krzewy, drzewa.

39.Czy pingwiny są ptakami?

a) Tak; b) Nie.

40.W jaki sposób pingwiny chronią się przed zimnem?

a) Ślizgają się na brzuchach; b) Skupiają w duże stada; c) Podskakują.

41.Dlaczego pingwiny Adeli opuszczały Antarktydę?

a) Z powodu srogiej zimy; b) Ponieważ budowano stacje badawcze; c) Topił się lód.

42.Kiedy pingwiny Adeli wracały do swoich gniazd?

a) Jesienią; b) Wiosną; c) Zimą.

43.Ile ptaków zobaczył profesor pierwszego ranka po zapędzeniu ich do zagrody?

a) 30; b) 1; c) 5.

44.Co zrobili przyrodnicy, aby ptaki już więcej nie uciekały z zagrody?

a) Pełnili dyżury przy zagrodzie; b) Całą noc oświetlali zagrodę; c) Podwyższali lodowe ściany zagrody .

45.Na jakie informacje czekał profesor z różnych stron oceanu?

a) O wędrówkach pingwinów; b) O nadejściu wiosny; c) O ilości statków pływających w oceanie.

6.

7.

8.

9.

Nr pytania 1.

2.

3.

4.

5.

Odp.

B A C B A B A B B Nr pytania 10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

Odp.

C A B C A B C B A Nr pytania 19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

Odp.

A C B B A B A A B Nr pytania 28.

29.

30.

31.

32.

33.

34.

35.

36.

Odp.

C C C C A C B B A

Test opracowano na pdst. artykułu opublikowanego w czasopiśmie „Życie Szkoły”

Nr pytania 37.

38.

39.

40.

41.

42.

43.

44.

45.

Odp.

B B C A A A A B A