Slide 1

BROŃ
BIOLOGICZNA

Przygotował Andrzej Potucha

1. Historia.
2. Istota broni biologicznej
i przykłady jej stosowania.
3. Środki służące do przenoszenia
broni biologicznej.
4. Oznaki użycia broni
biologicznej.
5. Ochrona przed zakażeniem
bronią biologiczną.

HISTORIA
W historii wojen wielokrotnie wspomina
się umyślne przenoszenie „zarazy” na
wojska przeciwnika, to jednak
wiadomości te nie są poparte żadnymi
udokumentowanymi dowodami.

Znane przykłady użycia broni
biologicznej w historii.
1.I Wojna światowa rok 1915 zatrucie studni przez Niemców w
Galicji.
2. 1917 r. zarażanie francuskich koni nosacizną.
3. 1939-1942 Japonia użyła broni biologicznej w :
 Mongolii nad rzeką Chałchin-Goł.1939 r. skazani na śmierć zrażali
ujęcia wody podczas wycofywania się wojsk japońskich,
 Chiny
Po raz pierwszy w 1940 roku japończycy rozsiali pchły z samolotu w
rejonie Nin-bo zarażone były pałeczkami dżumy.
Drugi raz pchły rozsiane zostały nad ważnym węzłem
komunikacyjnym w Czan-de i jeziorem Dun-tin-chu.
Trzeci wypadek użycia broni biologicznej miał miejsce w 1942 r.
podczas odwrotu armii japońskiej:
- Zatruwano ujęcia wody;
- Zapasu żywności;
- A nawet wypuszczano na wolność zarażonych jeńców.

Znane przykłady użycia
broni biologicznej w
historii.
4. Niemcy przez cały okres wojny prowadziły intensywne prace nad
bronią biologiczna w:
- Laboratorium Poznańskim, ewakuowanym pod koniec wojny do
Turyngii gdzie prace trwały do końca wojny;
- Oraz opodal Sachsenburga, gdzie na szeroką skale produkowano
pałeczki dżumy pod kierownictwem Roberta Kocha – dyrektora
instytutu oraz profesora Hildemeistera.
Jednak po za kilkoma dywersjami Niemcy nie użyły tego rodzaju
broni na szeroką skalę.
5. Ameryka Północna w latach 1950 - 1953 użyła broni biologicznej
w Korei.

Co to jest broń
Biologiczna?

Bronią biologiczną nazywany bojowe
środki biologiczne wraz urządzeniami
służącymi do ich przenoszenia.

Istota broni biologicznej.
Jest to broń masowego rażenia,
czynnikiem rażącym są:
 Bakterie;
 Wirusy;
 Riketsje;
 Grzyby chorobotwórcze;
 Toksyny.

 Bakterie (od gr. bakterion "pałeczka") – jednokomórkowe
lub kolonijne organizmy o budowie prokariotycznej.
 Bakteriami zajmuje się mikrobiologia oraz jej wyspecjalizowany
dział – bakteriologia.
 Bakterie odgrywają pożyteczną ekologicznie rolę
w obiegu biogennych pierwiastków.

Bakteria Bordetella bronchiseptica

 Wirusy (łac. virus - trucizna) to zbudowane z białek i kwasów
nukleinowych twory organiczne nie posiadające struktury
komórkowej, namnażają (tak nazywa się "rozmnażanie" wirusów)
się przez infekowanie żywych komórek. Wirusy są bezwzględnymi
pasożytami wewnątrzkomórkowymi, namnażającymi się dzięki
wykorzystaniu aparatu kopiującego zawartego w komórkach.
Zawierają materiał genetyczny w postaci RNA lub DNA, wykazują
jednak zarówno cechy komórkowych organizmów żywych, jaki
materii nieożywionej.
 Wirusologia jest dziedziną nauki zajmującą się wirusami.
Szereg wirusów jest chorobotwórczych dla człowieka i zwierząt,
są one często przyczyną groźnych chorób.

Wirus Marburg

Wirus HIV

 Riketsje - Gram-ujemne bakterie o kształcie pałeczkowatym
z rodzaju Rickettsia, rzędu Rickettsiales.
 Są to pasożyty wewnętrzne, zwykle wewnątrzkomórkowe,
występujące u człowieka i ssaków, owadów (np. pcheł, kleszczy,
wszy), niekiedy innych stawonogów, rozmnażające się wyłącznie
w żywych komórkach, przenoszone przez owady na ludzi
i zwierzęta wywołując w ich organizmach "riketsjozy".
 Najgroźniejszą riketsjozą jest tyfus plamisty. Inne riketsjozy to:
gorączka Q, tyfus plamisty Gór Skalistych, gorączka okopowa,
dur plamisty szczurzy, kleszczowe zapalenie opon mózgowych.
 Riketsje na odzieży zachowują zdolność zakażania przez okres 23 tygodni. Ich żywym zbiornikiem są zakażone pchły,
pasożytujące na szczurach i myszach. Riketsje są wydalane przez
wszy wraz z kałem oraz ich wymiocinami. Do ustroju mogą dostać
się przez drapanie skóry. Zmiany patologiczne riketsjoz dotyczą
naczyń krwionośnych, układu nerwowego, gruczołów dokrewnych
i serca.

 Toksyny bakteryjne, jady bakteryjne, substancje chemiczne
wytwarzane przez bakterie, wywołujące zatrucie ustroju
wyższego. Rozróżnia się ektotoksyny (egzotoksyny)
i endotoksyny.
 Pierwsze, wydzielane na zewnątrz komórki, są silnymi jadami
i wywołują swoiste objawy chorobowe, mają strukturę białkową
i w związku z tym są wrażliwe na działanie wysokich temperatur
oraz są rozkładane przez enzymy trawienne (z wyjątkiem toksyny
botulinowej i enterotoksyny gronkowcowej). Mają silne
właściwości antygenowe, a przygotowane z nich anatoksyny
używane są do uodporniania ludzi i zwierząt. Wytwarzane
są głównie przez bakterie Gram-dodatnie (metoda Grama).
 Drugie uwalniają się dopiero przy rozpadzie komórki bakteryjnej.
Są one słabymi jadami, a objawy chorobowe przez nie
wywoływane nie są swoiste gatunkowo. Chemicznie są to
kompleksy wielocukrowo-lipidowo-polipeptydowe. Mają słabe
właściwości antygenowe. Nie są rozkładane przez enzymy
trawienne, są natomiast ciepłostałe. Wytwarzane są głównie
przez bakterie Gram-ujemne.
 Do toksyn bakteryjnych często zaliczane są również inne
substancje toksyczne dla makroorganizmów, a wytwarzane
przez bakterie.

 Grzyby chorobotwórcze, grzyby zdolne do zakażenia tkanek
ustrojów wyższych. Chorobotwórcze dla człowieka gatunki należą
do dwóch podgromad: workowców (Ascomycetes), a zwłaszcza
klasy (Endomycetes) i dawniej wyróżnianej klasy pleśniaków
(Phycomycetes) oraz grzybów niedoskonałych (Deuteromycotina
= Fungi imperfecti).
 Spośród grzybów chorobotwórczych największą rolę odgrywają:
dermatofity (Trichophyton, Epidermophyton, Microsporum),
drożdżaki (Candidia, Cryptococcus) i inne.
 Grzyby te wywołują u człowieka grzybice powierzchowne
i głębokie. Badanie mikrobiologiczne grzybic polega na wykonaniu
preparatu i jego ocenie pod mikroskopem, izolacji i hodowli
na specjalnych podłożach, a następnie na różnicowaniu
otrzymanych szczepów. W grzybicach głębokich duże znaczenie
mają badania serologiczne (reakcje serologiczne).

Celem stosowana jest spowodowanie:
 wyeliminowania wojsk przeciwnika,
 unicestwienia ludności cywilnej,
 destabilizacji zaplecza.

Czynnikiem chorobotwórczym są drobnoustroje
chorób zakaźnych np.:









Kleszczowe zapalenie mózgu;
Cholera;
Dur brzuszny i plamisty;
Żółta febra;
Dżuma;
Wąglik;
Nosacizna;
Grzybice.

 Kleszczowe zapalenie mózgu;
 Zachorowania są związane na ogół z ogniskami przyrodniczymi, w
których wirus krąży między zwierzętami (gryzonie, zwierzyna
leśna, ptaki wędrowne) i przenosicielami wirusa, którymi są
kleszcze. Cykl ten zachodzi niezależnie od człowieka. W Polsce
od wielu lat zachorowania na kleszczowe zapalenie mózgu
występowały głównie na terenach endemicznych w dawnym
województwie białostockim, suwalskim i olsztyńskim. Od 1993
roku liczba zgłoszonych zachorowań pokaźnie wzrosła w
porównaniu z okresem poprzednim i co roku zgłasza się od 181
do 267 przypadków.
 W Polsce wystąpiły trzy ogniska kleszczowego zapalenia mózgu
szerzące się drogą pokarmową przez picie mleka zakażonych
krów (woj. Olsztyńskie - 1974 r.) i mleka koziego (woj. Kieleckie 1995 r., woj. Wrocławskie - 1996 r.). Nasilenie zachorowań na
kzm obserwuje się od 1993 r. w wielu krajach europejskich.

 Cholera to ostra i zaraźliwa choroba zakaźna przewodu
pokarmowego, której przyczyną jest spożycie pokarmu lub wody
skażonej Gram-ujemną bakterią - przecinkowcem cholery (Vibrio
cholerae). Bakteria występuje w dwóch serotypach:
 O1
 O139
 Serotyp O1 ma dwa biotypy:
 klasyczny
 El Tor
 Cholerę cechuje śmiertelność około 1% (skrajnie do 20%)
przypadków prawidłowo leczonych i 50% przy braku leczenia.
Wg danych WHO w 2001 roku na świecie zanotowano 184311
przypadków tej choroby, a z jej powodu zmarło 2728 osób.
Na świecie miało miejsce 7 pandemii cholery.

1. dur plamisty epidemiczny, wywoływany przez Rickettsia
prowazekii - źródłem zakażenia jest chory człowiek,
przenosicielem wesz odzieżowa, rzadziej głowowa. Zarazki
znajdują się w kale wszy i zostają wtarte w naskórek uszkodzony
przez zadrapanie.
 Okres wylęgania 12-14 dni. Objawy: nagły początek, dreszcze,
wysoka gorączka, bóle głowy, uczucie ogólnego rozbicia,
nudności i wymioty. Po 4-5 dniach pojawia się charakterystyczna
wysypka: drobna, plamista często krwotoczna, zajmująca rzutami
całe ciało.
 Równocześnie występują objawy ze strony ośrodkowego układu
nerwowego tj.: zamroczenie, podniecenie, halucynacje (omamy),
próby ucieczki z łóżka. Po ustąpieniu tych objawów, często zdarza
się, że chorzy stają się apatyczni, popadają w stan anergii,
mają obniżone ciśnienie tętnicze, może dojść nawet do zapaści.
 Leczenie zawsze w szpitalu zakaźnym. Zapobieganie polega
na zwalczaniu wszy, izolacji chorych, szczepieniach ochronnych.
Choroba trwa 4-6 tygodni i pozostawia trwałą odporność , chociaż
zdarzają się nawroty.
2. dur plamisty endemiczny, wywoływany przez Rickettsia typhi
(mooseri) - źródło zakażenia stanowi szczur i inne małe gryzonie,
przenosicielem jest pchła szczurza.

 Dur brzuszny (łac. typhus abdominalis) jest ogólnoustrojową
chorobą bakteryjną wywołaną pałeczkami z gatunku Salmonella
typhi i charakteryzująca się gorączką, krańcowym wyczerpaniem,
bólami brzucha, objawami zatrucia endotoksyną (splątanie)
i różową wysypką, tak zwaną różyczką durową czyli rumieniową
wysypką plamisto-grudkową zlokalizowaną na skórze klatki
piersiowej lub nadbrzusza.
 Towarzyszy tym objawom także powiększenie wątroby, śledziony
i węzłów chłonnych szyi, oraz zapalenie spojówek.
Pomimo gorączki występuje względna bradykardia.
 Zwany dawniej tyfusem lub tyfusem brzusznym.
 Tyfus plamisty, dur plamisty – (łac. Typhus exanthematicus) jedna z głównych chorób zakaźnych, przyczyna ciężkich epidemii
i śmierci milionów ludzi.

 Żółta febra to choroba wywoływana jest przez wirusa należącego
do grupy tzw. flavivirusów. Infekcja może przebiegać pod różnymi
postaciami klinicznymi – od łagodnych objawów do ciężkiej
choroby, kończącej się śmiercią. Słowo „żółta” w nazwie pochodzi
od żółtaczki towarzyszącej części zakażeń. W Afryce występują
dwa typy wirusów – jeden w Afryce Wschodniej, drugi w
Zachodniej. W ciągu ostatnich 20 lat na świecie wzrosła liczba
epidemii żółtej gorączki, a coraz więcej krajów zgłasza przypadki
tej choroby. W Afryce i Ameryce wciąż żyje ogromna populacja
osób niezaszczepionych, a zmiany w środowisku, takie jak
malejąca ilość terenów leśnych i urbanizacja czy wzrost turystyki,
zwiększają ryzyko zetknięcia się z wirusem.
Wirus ten przenoszony jest między innymi przez komary.
 Dżuma - ostra bakteryjna choroba zakaźna gryzoni i (rzadziej)
innych drobnych ssaków, a także człowieka (zoonoza). Choroba
ta wywołana jest infekcją G(-) pałeczek z rodziny
Enterobacteriaceae nazwanej Yersinia pestis.

 Wąglik (łac. Anthrax) – choroba zakaźna, zaraźliwa, wywoływana
przez Gram-dodatnią bakterię nazywaną laseczką wąglika
(Bacillus anthracis). Znany już od czasów starożytnych, występuje
na całym świecie. Wąglik występuje najczęściej u bydła, koni,
owiec i kóz. Świnie rzadko chorują. Psy cechuje znaczna
odporność. Ptaki są niewrażliwe na zakażenia naturalne.
 Nosacizna (łac. Malleus) — przewlekła zakaźna i zaraźliwa
choroba zwierząt nieparzystokopytnych wywołana przez pałeczkę
nosacizny. Nosacizna jest najczęściej chorobą koni. Mogą też
zachorować kotowate. Może też być niebezpieczną zoonozą dla
ludzi. W Polsce od ponad 40 lat nie występuje, nie występuje już
również w większości Europy, w Australii ani w Ameryce
Północnej. Obecnie można ją spotkać w Azji, Afryce oraz w
Ameryce Południowej i Środkowej.

 Grzybice skóry (dermatofitozy)






głowy
brody, tzw. figówka
paznokci
stóp, tzw. stopa atlety/sportowca
pachwin

 Grzybice głębokie, narządowe - grupa chorób oportunistycznych,
często przebiegających w AIDS. Dotyczą przede wszystkim płuc.
 przebiegające z fungemią
 przebiegające bez fungemii

 Przyjęty podział nie jest jedynym poprawnym. Można spotkać się
z podziałem grzybic skóry na: grzybice skóry owłosionej i
nieowłosionej; grzybic narządowych ze względu na organ
zainfekowany. Powszechny jest także, szczególnie w literaturze
medycznej i weterynaryjnej podział ze względu na naukową
nazwę choroby, która jest związana z czynnikiem etiologicznym.
Jest on jednak mało popularny ze względu na brak możliwości
rozpoznania klinicznego patogenu, który wywołał daną grzybicę.

Środki służące do
przenoszenia broni
biologicznej
Do przenoszenia broni biologicznej mogą służyć różnego rodzaju środki bojowe,
najbardziej skuteczne wydają się być:

 Lotnicze,
-


-

Przyrządy rozpylające,
Bomby,

Artyleryjskie,
Rakiety,
Pociski,

 inne,
- np. Pojemniki zrzucane z samolotów, śmigłowców, samochodów, wozów
bojowych.

 Dywersja,
- Wszelkiego rodzaju działania mające na celu doprowadzenie do skażenia
bronią biologiczną terenu, zwierząt, roślin, żywności, ujęć, wody pitnej,
itp..

W zależności od zastosowania, sposobu
przenoszenia zakażenie może nastąpić po
przez:
 Drogi oddechowe;
 Przenikanie przez skórę oraz błony śluzowe;
 Spożywanie skażonej żywności, wody;
 Ukąszenia przez zakażone owady, kleszcze;
 Kontakt ze skażonymi przedmiotami,
zakażonymi zwierzętami;
 Zranienia skażonymi elementami pocisków,
bomb, rakiet;
 Bezpośredni kontakt z chorymi.

Oznaki użycia broni
biologicznej.
 Mniejszy huk – (podczas wybuchu bomby, rakiety, pocisku);
 Pojawienie się dymów, mgieł – (za samolotami, śmigłowcami,
pociskami rakietowymi);








Mokre plamy lub drobny pył - w miejscu wybuchu;
Charakterystyczne do tego rodzaju broni odłamki:
Ceramiczne,
Plastikowe,
Kartonowe, itp.;
Nagły wzrost populacji gryzoni, owadów, kleszczy;
Masowe zachorowania wśród ludzi i zwierząt;
Wzrost martwych zwierząt, ptaków dziko żyjących;
Zrzucanie różnych przedmiotów.

Ochrona przed zakażeniami
broną biologiczną.
Są to działania epidemiologiczne, przede
wszystkim:
 Obserwacja – zanieczyszczenia mikrobiologicznego;
 Identyfikacja – skażeń;
 Systemy ochrony - zbiorowej i indywidualnej;
 Dezynfekcji – środowiska, wyposażenia;
 Szczepienia ochronne.

Osoby, które zostały narażone na działanie
biologicznych środków bojowych
powinny:
 Udać się jak najszybciej do punktów
zabiegów sanitarnych:
- Zostaną tam dokonane zabiegi sanitarne
i specjalne;
 Ludzie , którzy przebywali w schronach –
opuszczają ukrycia dopiero po informacji
odpowiednich służb o braku skażenia.

Środki ochrony przed zakażeniem biologicznym

Zbiorowe

Indywidualne
Środki ochrony dróg
oddechowych

Środki ochrony
skóry
Schrony

Maski przeciw
gazowe
Przemysłowe
respiratory
Maseczki zastępcze

Standardowa
Odzież Ochronna
Uszczelnione
pomieszczenia
Zastępcza odzież ochronna:
-płaszcza,
-kombinezony
-narzuty

PORÓWNANIE
BRONI CHEMICZNEJ
I BIOLOGICZNEJ


Slide 2

BROŃ
BIOLOGICZNA

Przygotował Andrzej Potucha

1. Historia.
2. Istota broni biologicznej
i przykłady jej stosowania.
3. Środki służące do przenoszenia
broni biologicznej.
4. Oznaki użycia broni
biologicznej.
5. Ochrona przed zakażeniem
bronią biologiczną.

HISTORIA
W historii wojen wielokrotnie wspomina
się umyślne przenoszenie „zarazy” na
wojska przeciwnika, to jednak
wiadomości te nie są poparte żadnymi
udokumentowanymi dowodami.

Znane przykłady użycia broni
biologicznej w historii.
1.I Wojna światowa rok 1915 zatrucie studni przez Niemców w
Galicji.
2. 1917 r. zarażanie francuskich koni nosacizną.
3. 1939-1942 Japonia użyła broni biologicznej w :
 Mongolii nad rzeką Chałchin-Goł.1939 r. skazani na śmierć zrażali
ujęcia wody podczas wycofywania się wojsk japońskich,
 Chiny
Po raz pierwszy w 1940 roku japończycy rozsiali pchły z samolotu w
rejonie Nin-bo zarażone były pałeczkami dżumy.
Drugi raz pchły rozsiane zostały nad ważnym węzłem
komunikacyjnym w Czan-de i jeziorem Dun-tin-chu.
Trzeci wypadek użycia broni biologicznej miał miejsce w 1942 r.
podczas odwrotu armii japońskiej:
- Zatruwano ujęcia wody;
- Zapasu żywności;
- A nawet wypuszczano na wolność zarażonych jeńców.

Znane przykłady użycia
broni biologicznej w
historii.
4. Niemcy przez cały okres wojny prowadziły intensywne prace nad
bronią biologiczna w:
- Laboratorium Poznańskim, ewakuowanym pod koniec wojny do
Turyngii gdzie prace trwały do końca wojny;
- Oraz opodal Sachsenburga, gdzie na szeroką skale produkowano
pałeczki dżumy pod kierownictwem Roberta Kocha – dyrektora
instytutu oraz profesora Hildemeistera.
Jednak po za kilkoma dywersjami Niemcy nie użyły tego rodzaju
broni na szeroką skalę.
5. Ameryka Północna w latach 1950 - 1953 użyła broni biologicznej
w Korei.

Co to jest broń
Biologiczna?

Bronią biologiczną nazywany bojowe
środki biologiczne wraz urządzeniami
służącymi do ich przenoszenia.

Istota broni biologicznej.
Jest to broń masowego rażenia,
czynnikiem rażącym są:
 Bakterie;
 Wirusy;
 Riketsje;
 Grzyby chorobotwórcze;
 Toksyny.

 Bakterie (od gr. bakterion "pałeczka") – jednokomórkowe
lub kolonijne organizmy o budowie prokariotycznej.
 Bakteriami zajmuje się mikrobiologia oraz jej wyspecjalizowany
dział – bakteriologia.
 Bakterie odgrywają pożyteczną ekologicznie rolę
w obiegu biogennych pierwiastków.

Bakteria Bordetella bronchiseptica

 Wirusy (łac. virus - trucizna) to zbudowane z białek i kwasów
nukleinowych twory organiczne nie posiadające struktury
komórkowej, namnażają (tak nazywa się "rozmnażanie" wirusów)
się przez infekowanie żywych komórek. Wirusy są bezwzględnymi
pasożytami wewnątrzkomórkowymi, namnażającymi się dzięki
wykorzystaniu aparatu kopiującego zawartego w komórkach.
Zawierają materiał genetyczny w postaci RNA lub DNA, wykazują
jednak zarówno cechy komórkowych organizmów żywych, jaki
materii nieożywionej.
 Wirusologia jest dziedziną nauki zajmującą się wirusami.
Szereg wirusów jest chorobotwórczych dla człowieka i zwierząt,
są one często przyczyną groźnych chorób.

Wirus Marburg

Wirus HIV

 Riketsje - Gram-ujemne bakterie o kształcie pałeczkowatym
z rodzaju Rickettsia, rzędu Rickettsiales.
 Są to pasożyty wewnętrzne, zwykle wewnątrzkomórkowe,
występujące u człowieka i ssaków, owadów (np. pcheł, kleszczy,
wszy), niekiedy innych stawonogów, rozmnażające się wyłącznie
w żywych komórkach, przenoszone przez owady na ludzi
i zwierzęta wywołując w ich organizmach "riketsjozy".
 Najgroźniejszą riketsjozą jest tyfus plamisty. Inne riketsjozy to:
gorączka Q, tyfus plamisty Gór Skalistych, gorączka okopowa,
dur plamisty szczurzy, kleszczowe zapalenie opon mózgowych.
 Riketsje na odzieży zachowują zdolność zakażania przez okres 23 tygodni. Ich żywym zbiornikiem są zakażone pchły,
pasożytujące na szczurach i myszach. Riketsje są wydalane przez
wszy wraz z kałem oraz ich wymiocinami. Do ustroju mogą dostać
się przez drapanie skóry. Zmiany patologiczne riketsjoz dotyczą
naczyń krwionośnych, układu nerwowego, gruczołów dokrewnych
i serca.

 Toksyny bakteryjne, jady bakteryjne, substancje chemiczne
wytwarzane przez bakterie, wywołujące zatrucie ustroju
wyższego. Rozróżnia się ektotoksyny (egzotoksyny)
i endotoksyny.
 Pierwsze, wydzielane na zewnątrz komórki, są silnymi jadami
i wywołują swoiste objawy chorobowe, mają strukturę białkową
i w związku z tym są wrażliwe na działanie wysokich temperatur
oraz są rozkładane przez enzymy trawienne (z wyjątkiem toksyny
botulinowej i enterotoksyny gronkowcowej). Mają silne
właściwości antygenowe, a przygotowane z nich anatoksyny
używane są do uodporniania ludzi i zwierząt. Wytwarzane
są głównie przez bakterie Gram-dodatnie (metoda Grama).
 Drugie uwalniają się dopiero przy rozpadzie komórki bakteryjnej.
Są one słabymi jadami, a objawy chorobowe przez nie
wywoływane nie są swoiste gatunkowo. Chemicznie są to
kompleksy wielocukrowo-lipidowo-polipeptydowe. Mają słabe
właściwości antygenowe. Nie są rozkładane przez enzymy
trawienne, są natomiast ciepłostałe. Wytwarzane są głównie
przez bakterie Gram-ujemne.
 Do toksyn bakteryjnych często zaliczane są również inne
substancje toksyczne dla makroorganizmów, a wytwarzane
przez bakterie.

 Grzyby chorobotwórcze, grzyby zdolne do zakażenia tkanek
ustrojów wyższych. Chorobotwórcze dla człowieka gatunki należą
do dwóch podgromad: workowców (Ascomycetes), a zwłaszcza
klasy (Endomycetes) i dawniej wyróżnianej klasy pleśniaków
(Phycomycetes) oraz grzybów niedoskonałych (Deuteromycotina
= Fungi imperfecti).
 Spośród grzybów chorobotwórczych największą rolę odgrywają:
dermatofity (Trichophyton, Epidermophyton, Microsporum),
drożdżaki (Candidia, Cryptococcus) i inne.
 Grzyby te wywołują u człowieka grzybice powierzchowne
i głębokie. Badanie mikrobiologiczne grzybic polega na wykonaniu
preparatu i jego ocenie pod mikroskopem, izolacji i hodowli
na specjalnych podłożach, a następnie na różnicowaniu
otrzymanych szczepów. W grzybicach głębokich duże znaczenie
mają badania serologiczne (reakcje serologiczne).

Celem stosowana jest spowodowanie:
 wyeliminowania wojsk przeciwnika,
 unicestwienia ludności cywilnej,
 destabilizacji zaplecza.

Czynnikiem chorobotwórczym są drobnoustroje
chorób zakaźnych np.:









Kleszczowe zapalenie mózgu;
Cholera;
Dur brzuszny i plamisty;
Żółta febra;
Dżuma;
Wąglik;
Nosacizna;
Grzybice.

 Kleszczowe zapalenie mózgu;
 Zachorowania są związane na ogół z ogniskami przyrodniczymi, w
których wirus krąży między zwierzętami (gryzonie, zwierzyna
leśna, ptaki wędrowne) i przenosicielami wirusa, którymi są
kleszcze. Cykl ten zachodzi niezależnie od człowieka. W Polsce
od wielu lat zachorowania na kleszczowe zapalenie mózgu
występowały głównie na terenach endemicznych w dawnym
województwie białostockim, suwalskim i olsztyńskim. Od 1993
roku liczba zgłoszonych zachorowań pokaźnie wzrosła w
porównaniu z okresem poprzednim i co roku zgłasza się od 181
do 267 przypadków.
 W Polsce wystąpiły trzy ogniska kleszczowego zapalenia mózgu
szerzące się drogą pokarmową przez picie mleka zakażonych
krów (woj. Olsztyńskie - 1974 r.) i mleka koziego (woj. Kieleckie 1995 r., woj. Wrocławskie - 1996 r.). Nasilenie zachorowań na
kzm obserwuje się od 1993 r. w wielu krajach europejskich.

 Cholera to ostra i zaraźliwa choroba zakaźna przewodu
pokarmowego, której przyczyną jest spożycie pokarmu lub wody
skażonej Gram-ujemną bakterią - przecinkowcem cholery (Vibrio
cholerae). Bakteria występuje w dwóch serotypach:
 O1
 O139
 Serotyp O1 ma dwa biotypy:
 klasyczny
 El Tor
 Cholerę cechuje śmiertelność około 1% (skrajnie do 20%)
przypadków prawidłowo leczonych i 50% przy braku leczenia.
Wg danych WHO w 2001 roku na świecie zanotowano 184311
przypadków tej choroby, a z jej powodu zmarło 2728 osób.
Na świecie miało miejsce 7 pandemii cholery.

1. dur plamisty epidemiczny, wywoływany przez Rickettsia
prowazekii - źródłem zakażenia jest chory człowiek,
przenosicielem wesz odzieżowa, rzadziej głowowa. Zarazki
znajdują się w kale wszy i zostają wtarte w naskórek uszkodzony
przez zadrapanie.
 Okres wylęgania 12-14 dni. Objawy: nagły początek, dreszcze,
wysoka gorączka, bóle głowy, uczucie ogólnego rozbicia,
nudności i wymioty. Po 4-5 dniach pojawia się charakterystyczna
wysypka: drobna, plamista często krwotoczna, zajmująca rzutami
całe ciało.
 Równocześnie występują objawy ze strony ośrodkowego układu
nerwowego tj.: zamroczenie, podniecenie, halucynacje (omamy),
próby ucieczki z łóżka. Po ustąpieniu tych objawów, często zdarza
się, że chorzy stają się apatyczni, popadają w stan anergii,
mają obniżone ciśnienie tętnicze, może dojść nawet do zapaści.
 Leczenie zawsze w szpitalu zakaźnym. Zapobieganie polega
na zwalczaniu wszy, izolacji chorych, szczepieniach ochronnych.
Choroba trwa 4-6 tygodni i pozostawia trwałą odporność , chociaż
zdarzają się nawroty.
2. dur plamisty endemiczny, wywoływany przez Rickettsia typhi
(mooseri) - źródło zakażenia stanowi szczur i inne małe gryzonie,
przenosicielem jest pchła szczurza.

 Dur brzuszny (łac. typhus abdominalis) jest ogólnoustrojową
chorobą bakteryjną wywołaną pałeczkami z gatunku Salmonella
typhi i charakteryzująca się gorączką, krańcowym wyczerpaniem,
bólami brzucha, objawami zatrucia endotoksyną (splątanie)
i różową wysypką, tak zwaną różyczką durową czyli rumieniową
wysypką plamisto-grudkową zlokalizowaną na skórze klatki
piersiowej lub nadbrzusza.
 Towarzyszy tym objawom także powiększenie wątroby, śledziony
i węzłów chłonnych szyi, oraz zapalenie spojówek.
Pomimo gorączki występuje względna bradykardia.
 Zwany dawniej tyfusem lub tyfusem brzusznym.
 Tyfus plamisty, dur plamisty – (łac. Typhus exanthematicus) jedna z głównych chorób zakaźnych, przyczyna ciężkich epidemii
i śmierci milionów ludzi.

 Żółta febra to choroba wywoływana jest przez wirusa należącego
do grupy tzw. flavivirusów. Infekcja może przebiegać pod różnymi
postaciami klinicznymi – od łagodnych objawów do ciężkiej
choroby, kończącej się śmiercią. Słowo „żółta” w nazwie pochodzi
od żółtaczki towarzyszącej części zakażeń. W Afryce występują
dwa typy wirusów – jeden w Afryce Wschodniej, drugi w
Zachodniej. W ciągu ostatnich 20 lat na świecie wzrosła liczba
epidemii żółtej gorączki, a coraz więcej krajów zgłasza przypadki
tej choroby. W Afryce i Ameryce wciąż żyje ogromna populacja
osób niezaszczepionych, a zmiany w środowisku, takie jak
malejąca ilość terenów leśnych i urbanizacja czy wzrost turystyki,
zwiększają ryzyko zetknięcia się z wirusem.
Wirus ten przenoszony jest między innymi przez komary.
 Dżuma - ostra bakteryjna choroba zakaźna gryzoni i (rzadziej)
innych drobnych ssaków, a także człowieka (zoonoza). Choroba
ta wywołana jest infekcją G(-) pałeczek z rodziny
Enterobacteriaceae nazwanej Yersinia pestis.

 Wąglik (łac. Anthrax) – choroba zakaźna, zaraźliwa, wywoływana
przez Gram-dodatnią bakterię nazywaną laseczką wąglika
(Bacillus anthracis). Znany już od czasów starożytnych, występuje
na całym świecie. Wąglik występuje najczęściej u bydła, koni,
owiec i kóz. Świnie rzadko chorują. Psy cechuje znaczna
odporność. Ptaki są niewrażliwe na zakażenia naturalne.
 Nosacizna (łac. Malleus) — przewlekła zakaźna i zaraźliwa
choroba zwierząt nieparzystokopytnych wywołana przez pałeczkę
nosacizny. Nosacizna jest najczęściej chorobą koni. Mogą też
zachorować kotowate. Może też być niebezpieczną zoonozą dla
ludzi. W Polsce od ponad 40 lat nie występuje, nie występuje już
również w większości Europy, w Australii ani w Ameryce
Północnej. Obecnie można ją spotkać w Azji, Afryce oraz w
Ameryce Południowej i Środkowej.

 Grzybice skóry (dermatofitozy)






głowy
brody, tzw. figówka
paznokci
stóp, tzw. stopa atlety/sportowca
pachwin

 Grzybice głębokie, narządowe - grupa chorób oportunistycznych,
często przebiegających w AIDS. Dotyczą przede wszystkim płuc.
 przebiegające z fungemią
 przebiegające bez fungemii

 Przyjęty podział nie jest jedynym poprawnym. Można spotkać się
z podziałem grzybic skóry na: grzybice skóry owłosionej i
nieowłosionej; grzybic narządowych ze względu na organ
zainfekowany. Powszechny jest także, szczególnie w literaturze
medycznej i weterynaryjnej podział ze względu na naukową
nazwę choroby, która jest związana z czynnikiem etiologicznym.
Jest on jednak mało popularny ze względu na brak możliwości
rozpoznania klinicznego patogenu, który wywołał daną grzybicę.

Środki służące do
przenoszenia broni
biologicznej
Do przenoszenia broni biologicznej mogą służyć różnego rodzaju środki bojowe,
najbardziej skuteczne wydają się być:

 Lotnicze,
-


-

Przyrządy rozpylające,
Bomby,

Artyleryjskie,
Rakiety,
Pociski,

 inne,
- np. Pojemniki zrzucane z samolotów, śmigłowców, samochodów, wozów
bojowych.

 Dywersja,
- Wszelkiego rodzaju działania mające na celu doprowadzenie do skażenia
bronią biologiczną terenu, zwierząt, roślin, żywności, ujęć, wody pitnej,
itp..

W zależności od zastosowania, sposobu
przenoszenia zakażenie może nastąpić po
przez:
 Drogi oddechowe;
 Przenikanie przez skórę oraz błony śluzowe;
 Spożywanie skażonej żywności, wody;
 Ukąszenia przez zakażone owady, kleszcze;
 Kontakt ze skażonymi przedmiotami,
zakażonymi zwierzętami;
 Zranienia skażonymi elementami pocisków,
bomb, rakiet;
 Bezpośredni kontakt z chorymi.

Oznaki użycia broni
biologicznej.
 Mniejszy huk – (podczas wybuchu bomby, rakiety, pocisku);
 Pojawienie się dymów, mgieł – (za samolotami, śmigłowcami,
pociskami rakietowymi);








Mokre plamy lub drobny pył - w miejscu wybuchu;
Charakterystyczne do tego rodzaju broni odłamki:
Ceramiczne,
Plastikowe,
Kartonowe, itp.;
Nagły wzrost populacji gryzoni, owadów, kleszczy;
Masowe zachorowania wśród ludzi i zwierząt;
Wzrost martwych zwierząt, ptaków dziko żyjących;
Zrzucanie różnych przedmiotów.

Ochrona przed zakażeniami
broną biologiczną.
Są to działania epidemiologiczne, przede
wszystkim:
 Obserwacja – zanieczyszczenia mikrobiologicznego;
 Identyfikacja – skażeń;
 Systemy ochrony - zbiorowej i indywidualnej;
 Dezynfekcji – środowiska, wyposażenia;
 Szczepienia ochronne.

Osoby, które zostały narażone na działanie
biologicznych środków bojowych
powinny:
 Udać się jak najszybciej do punktów
zabiegów sanitarnych:
- Zostaną tam dokonane zabiegi sanitarne
i specjalne;
 Ludzie , którzy przebywali w schronach –
opuszczają ukrycia dopiero po informacji
odpowiednich służb o braku skażenia.

Środki ochrony przed zakażeniem biologicznym

Zbiorowe

Indywidualne
Środki ochrony dróg
oddechowych

Środki ochrony
skóry
Schrony

Maski przeciw
gazowe
Przemysłowe
respiratory
Maseczki zastępcze

Standardowa
Odzież Ochronna
Uszczelnione
pomieszczenia
Zastępcza odzież ochronna:
-płaszcza,
-kombinezony
-narzuty

PORÓWNANIE
BRONI CHEMICZNEJ
I BIOLOGICZNEJ


Slide 3

BROŃ
BIOLOGICZNA

Przygotował Andrzej Potucha

1. Historia.
2. Istota broni biologicznej
i przykłady jej stosowania.
3. Środki służące do przenoszenia
broni biologicznej.
4. Oznaki użycia broni
biologicznej.
5. Ochrona przed zakażeniem
bronią biologiczną.

HISTORIA
W historii wojen wielokrotnie wspomina
się umyślne przenoszenie „zarazy” na
wojska przeciwnika, to jednak
wiadomości te nie są poparte żadnymi
udokumentowanymi dowodami.

Znane przykłady użycia broni
biologicznej w historii.
1.I Wojna światowa rok 1915 zatrucie studni przez Niemców w
Galicji.
2. 1917 r. zarażanie francuskich koni nosacizną.
3. 1939-1942 Japonia użyła broni biologicznej w :
 Mongolii nad rzeką Chałchin-Goł.1939 r. skazani na śmierć zrażali
ujęcia wody podczas wycofywania się wojsk japońskich,
 Chiny
Po raz pierwszy w 1940 roku japończycy rozsiali pchły z samolotu w
rejonie Nin-bo zarażone były pałeczkami dżumy.
Drugi raz pchły rozsiane zostały nad ważnym węzłem
komunikacyjnym w Czan-de i jeziorem Dun-tin-chu.
Trzeci wypadek użycia broni biologicznej miał miejsce w 1942 r.
podczas odwrotu armii japońskiej:
- Zatruwano ujęcia wody;
- Zapasu żywności;
- A nawet wypuszczano na wolność zarażonych jeńców.

Znane przykłady użycia
broni biologicznej w
historii.
4. Niemcy przez cały okres wojny prowadziły intensywne prace nad
bronią biologiczna w:
- Laboratorium Poznańskim, ewakuowanym pod koniec wojny do
Turyngii gdzie prace trwały do końca wojny;
- Oraz opodal Sachsenburga, gdzie na szeroką skale produkowano
pałeczki dżumy pod kierownictwem Roberta Kocha – dyrektora
instytutu oraz profesora Hildemeistera.
Jednak po za kilkoma dywersjami Niemcy nie użyły tego rodzaju
broni na szeroką skalę.
5. Ameryka Północna w latach 1950 - 1953 użyła broni biologicznej
w Korei.

Co to jest broń
Biologiczna?

Bronią biologiczną nazywany bojowe
środki biologiczne wraz urządzeniami
służącymi do ich przenoszenia.

Istota broni biologicznej.
Jest to broń masowego rażenia,
czynnikiem rażącym są:
 Bakterie;
 Wirusy;
 Riketsje;
 Grzyby chorobotwórcze;
 Toksyny.

 Bakterie (od gr. bakterion "pałeczka") – jednokomórkowe
lub kolonijne organizmy o budowie prokariotycznej.
 Bakteriami zajmuje się mikrobiologia oraz jej wyspecjalizowany
dział – bakteriologia.
 Bakterie odgrywają pożyteczną ekologicznie rolę
w obiegu biogennych pierwiastków.

Bakteria Bordetella bronchiseptica

 Wirusy (łac. virus - trucizna) to zbudowane z białek i kwasów
nukleinowych twory organiczne nie posiadające struktury
komórkowej, namnażają (tak nazywa się "rozmnażanie" wirusów)
się przez infekowanie żywych komórek. Wirusy są bezwzględnymi
pasożytami wewnątrzkomórkowymi, namnażającymi się dzięki
wykorzystaniu aparatu kopiującego zawartego w komórkach.
Zawierają materiał genetyczny w postaci RNA lub DNA, wykazują
jednak zarówno cechy komórkowych organizmów żywych, jaki
materii nieożywionej.
 Wirusologia jest dziedziną nauki zajmującą się wirusami.
Szereg wirusów jest chorobotwórczych dla człowieka i zwierząt,
są one często przyczyną groźnych chorób.

Wirus Marburg

Wirus HIV

 Riketsje - Gram-ujemne bakterie o kształcie pałeczkowatym
z rodzaju Rickettsia, rzędu Rickettsiales.
 Są to pasożyty wewnętrzne, zwykle wewnątrzkomórkowe,
występujące u człowieka i ssaków, owadów (np. pcheł, kleszczy,
wszy), niekiedy innych stawonogów, rozmnażające się wyłącznie
w żywych komórkach, przenoszone przez owady na ludzi
i zwierzęta wywołując w ich organizmach "riketsjozy".
 Najgroźniejszą riketsjozą jest tyfus plamisty. Inne riketsjozy to:
gorączka Q, tyfus plamisty Gór Skalistych, gorączka okopowa,
dur plamisty szczurzy, kleszczowe zapalenie opon mózgowych.
 Riketsje na odzieży zachowują zdolność zakażania przez okres 23 tygodni. Ich żywym zbiornikiem są zakażone pchły,
pasożytujące na szczurach i myszach. Riketsje są wydalane przez
wszy wraz z kałem oraz ich wymiocinami. Do ustroju mogą dostać
się przez drapanie skóry. Zmiany patologiczne riketsjoz dotyczą
naczyń krwionośnych, układu nerwowego, gruczołów dokrewnych
i serca.

 Toksyny bakteryjne, jady bakteryjne, substancje chemiczne
wytwarzane przez bakterie, wywołujące zatrucie ustroju
wyższego. Rozróżnia się ektotoksyny (egzotoksyny)
i endotoksyny.
 Pierwsze, wydzielane na zewnątrz komórki, są silnymi jadami
i wywołują swoiste objawy chorobowe, mają strukturę białkową
i w związku z tym są wrażliwe na działanie wysokich temperatur
oraz są rozkładane przez enzymy trawienne (z wyjątkiem toksyny
botulinowej i enterotoksyny gronkowcowej). Mają silne
właściwości antygenowe, a przygotowane z nich anatoksyny
używane są do uodporniania ludzi i zwierząt. Wytwarzane
są głównie przez bakterie Gram-dodatnie (metoda Grama).
 Drugie uwalniają się dopiero przy rozpadzie komórki bakteryjnej.
Są one słabymi jadami, a objawy chorobowe przez nie
wywoływane nie są swoiste gatunkowo. Chemicznie są to
kompleksy wielocukrowo-lipidowo-polipeptydowe. Mają słabe
właściwości antygenowe. Nie są rozkładane przez enzymy
trawienne, są natomiast ciepłostałe. Wytwarzane są głównie
przez bakterie Gram-ujemne.
 Do toksyn bakteryjnych często zaliczane są również inne
substancje toksyczne dla makroorganizmów, a wytwarzane
przez bakterie.

 Grzyby chorobotwórcze, grzyby zdolne do zakażenia tkanek
ustrojów wyższych. Chorobotwórcze dla człowieka gatunki należą
do dwóch podgromad: workowców (Ascomycetes), a zwłaszcza
klasy (Endomycetes) i dawniej wyróżnianej klasy pleśniaków
(Phycomycetes) oraz grzybów niedoskonałych (Deuteromycotina
= Fungi imperfecti).
 Spośród grzybów chorobotwórczych największą rolę odgrywają:
dermatofity (Trichophyton, Epidermophyton, Microsporum),
drożdżaki (Candidia, Cryptococcus) i inne.
 Grzyby te wywołują u człowieka grzybice powierzchowne
i głębokie. Badanie mikrobiologiczne grzybic polega na wykonaniu
preparatu i jego ocenie pod mikroskopem, izolacji i hodowli
na specjalnych podłożach, a następnie na różnicowaniu
otrzymanych szczepów. W grzybicach głębokich duże znaczenie
mają badania serologiczne (reakcje serologiczne).

Celem stosowana jest spowodowanie:
 wyeliminowania wojsk przeciwnika,
 unicestwienia ludności cywilnej,
 destabilizacji zaplecza.

Czynnikiem chorobotwórczym są drobnoustroje
chorób zakaźnych np.:









Kleszczowe zapalenie mózgu;
Cholera;
Dur brzuszny i plamisty;
Żółta febra;
Dżuma;
Wąglik;
Nosacizna;
Grzybice.

 Kleszczowe zapalenie mózgu;
 Zachorowania są związane na ogół z ogniskami przyrodniczymi, w
których wirus krąży między zwierzętami (gryzonie, zwierzyna
leśna, ptaki wędrowne) i przenosicielami wirusa, którymi są
kleszcze. Cykl ten zachodzi niezależnie od człowieka. W Polsce
od wielu lat zachorowania na kleszczowe zapalenie mózgu
występowały głównie na terenach endemicznych w dawnym
województwie białostockim, suwalskim i olsztyńskim. Od 1993
roku liczba zgłoszonych zachorowań pokaźnie wzrosła w
porównaniu z okresem poprzednim i co roku zgłasza się od 181
do 267 przypadków.
 W Polsce wystąpiły trzy ogniska kleszczowego zapalenia mózgu
szerzące się drogą pokarmową przez picie mleka zakażonych
krów (woj. Olsztyńskie - 1974 r.) i mleka koziego (woj. Kieleckie 1995 r., woj. Wrocławskie - 1996 r.). Nasilenie zachorowań na
kzm obserwuje się od 1993 r. w wielu krajach europejskich.

 Cholera to ostra i zaraźliwa choroba zakaźna przewodu
pokarmowego, której przyczyną jest spożycie pokarmu lub wody
skażonej Gram-ujemną bakterią - przecinkowcem cholery (Vibrio
cholerae). Bakteria występuje w dwóch serotypach:
 O1
 O139
 Serotyp O1 ma dwa biotypy:
 klasyczny
 El Tor
 Cholerę cechuje śmiertelność około 1% (skrajnie do 20%)
przypadków prawidłowo leczonych i 50% przy braku leczenia.
Wg danych WHO w 2001 roku na świecie zanotowano 184311
przypadków tej choroby, a z jej powodu zmarło 2728 osób.
Na świecie miało miejsce 7 pandemii cholery.

1. dur plamisty epidemiczny, wywoływany przez Rickettsia
prowazekii - źródłem zakażenia jest chory człowiek,
przenosicielem wesz odzieżowa, rzadziej głowowa. Zarazki
znajdują się w kale wszy i zostają wtarte w naskórek uszkodzony
przez zadrapanie.
 Okres wylęgania 12-14 dni. Objawy: nagły początek, dreszcze,
wysoka gorączka, bóle głowy, uczucie ogólnego rozbicia,
nudności i wymioty. Po 4-5 dniach pojawia się charakterystyczna
wysypka: drobna, plamista często krwotoczna, zajmująca rzutami
całe ciało.
 Równocześnie występują objawy ze strony ośrodkowego układu
nerwowego tj.: zamroczenie, podniecenie, halucynacje (omamy),
próby ucieczki z łóżka. Po ustąpieniu tych objawów, często zdarza
się, że chorzy stają się apatyczni, popadają w stan anergii,
mają obniżone ciśnienie tętnicze, może dojść nawet do zapaści.
 Leczenie zawsze w szpitalu zakaźnym. Zapobieganie polega
na zwalczaniu wszy, izolacji chorych, szczepieniach ochronnych.
Choroba trwa 4-6 tygodni i pozostawia trwałą odporność , chociaż
zdarzają się nawroty.
2. dur plamisty endemiczny, wywoływany przez Rickettsia typhi
(mooseri) - źródło zakażenia stanowi szczur i inne małe gryzonie,
przenosicielem jest pchła szczurza.

 Dur brzuszny (łac. typhus abdominalis) jest ogólnoustrojową
chorobą bakteryjną wywołaną pałeczkami z gatunku Salmonella
typhi i charakteryzująca się gorączką, krańcowym wyczerpaniem,
bólami brzucha, objawami zatrucia endotoksyną (splątanie)
i różową wysypką, tak zwaną różyczką durową czyli rumieniową
wysypką plamisto-grudkową zlokalizowaną na skórze klatki
piersiowej lub nadbrzusza.
 Towarzyszy tym objawom także powiększenie wątroby, śledziony
i węzłów chłonnych szyi, oraz zapalenie spojówek.
Pomimo gorączki występuje względna bradykardia.
 Zwany dawniej tyfusem lub tyfusem brzusznym.
 Tyfus plamisty, dur plamisty – (łac. Typhus exanthematicus) jedna z głównych chorób zakaźnych, przyczyna ciężkich epidemii
i śmierci milionów ludzi.

 Żółta febra to choroba wywoływana jest przez wirusa należącego
do grupy tzw. flavivirusów. Infekcja może przebiegać pod różnymi
postaciami klinicznymi – od łagodnych objawów do ciężkiej
choroby, kończącej się śmiercią. Słowo „żółta” w nazwie pochodzi
od żółtaczki towarzyszącej części zakażeń. W Afryce występują
dwa typy wirusów – jeden w Afryce Wschodniej, drugi w
Zachodniej. W ciągu ostatnich 20 lat na świecie wzrosła liczba
epidemii żółtej gorączki, a coraz więcej krajów zgłasza przypadki
tej choroby. W Afryce i Ameryce wciąż żyje ogromna populacja
osób niezaszczepionych, a zmiany w środowisku, takie jak
malejąca ilość terenów leśnych i urbanizacja czy wzrost turystyki,
zwiększają ryzyko zetknięcia się z wirusem.
Wirus ten przenoszony jest między innymi przez komary.
 Dżuma - ostra bakteryjna choroba zakaźna gryzoni i (rzadziej)
innych drobnych ssaków, a także człowieka (zoonoza). Choroba
ta wywołana jest infekcją G(-) pałeczek z rodziny
Enterobacteriaceae nazwanej Yersinia pestis.

 Wąglik (łac. Anthrax) – choroba zakaźna, zaraźliwa, wywoływana
przez Gram-dodatnią bakterię nazywaną laseczką wąglika
(Bacillus anthracis). Znany już od czasów starożytnych, występuje
na całym świecie. Wąglik występuje najczęściej u bydła, koni,
owiec i kóz. Świnie rzadko chorują. Psy cechuje znaczna
odporność. Ptaki są niewrażliwe na zakażenia naturalne.
 Nosacizna (łac. Malleus) — przewlekła zakaźna i zaraźliwa
choroba zwierząt nieparzystokopytnych wywołana przez pałeczkę
nosacizny. Nosacizna jest najczęściej chorobą koni. Mogą też
zachorować kotowate. Może też być niebezpieczną zoonozą dla
ludzi. W Polsce od ponad 40 lat nie występuje, nie występuje już
również w większości Europy, w Australii ani w Ameryce
Północnej. Obecnie można ją spotkać w Azji, Afryce oraz w
Ameryce Południowej i Środkowej.

 Grzybice skóry (dermatofitozy)






głowy
brody, tzw. figówka
paznokci
stóp, tzw. stopa atlety/sportowca
pachwin

 Grzybice głębokie, narządowe - grupa chorób oportunistycznych,
często przebiegających w AIDS. Dotyczą przede wszystkim płuc.
 przebiegające z fungemią
 przebiegające bez fungemii

 Przyjęty podział nie jest jedynym poprawnym. Można spotkać się
z podziałem grzybic skóry na: grzybice skóry owłosionej i
nieowłosionej; grzybic narządowych ze względu na organ
zainfekowany. Powszechny jest także, szczególnie w literaturze
medycznej i weterynaryjnej podział ze względu na naukową
nazwę choroby, która jest związana z czynnikiem etiologicznym.
Jest on jednak mało popularny ze względu na brak możliwości
rozpoznania klinicznego patogenu, który wywołał daną grzybicę.

Środki służące do
przenoszenia broni
biologicznej
Do przenoszenia broni biologicznej mogą służyć różnego rodzaju środki bojowe,
najbardziej skuteczne wydają się być:

 Lotnicze,
-


-

Przyrządy rozpylające,
Bomby,

Artyleryjskie,
Rakiety,
Pociski,

 inne,
- np. Pojemniki zrzucane z samolotów, śmigłowców, samochodów, wozów
bojowych.

 Dywersja,
- Wszelkiego rodzaju działania mające na celu doprowadzenie do skażenia
bronią biologiczną terenu, zwierząt, roślin, żywności, ujęć, wody pitnej,
itp..

W zależności od zastosowania, sposobu
przenoszenia zakażenie może nastąpić po
przez:
 Drogi oddechowe;
 Przenikanie przez skórę oraz błony śluzowe;
 Spożywanie skażonej żywności, wody;
 Ukąszenia przez zakażone owady, kleszcze;
 Kontakt ze skażonymi przedmiotami,
zakażonymi zwierzętami;
 Zranienia skażonymi elementami pocisków,
bomb, rakiet;
 Bezpośredni kontakt z chorymi.

Oznaki użycia broni
biologicznej.
 Mniejszy huk – (podczas wybuchu bomby, rakiety, pocisku);
 Pojawienie się dymów, mgieł – (za samolotami, śmigłowcami,
pociskami rakietowymi);








Mokre plamy lub drobny pył - w miejscu wybuchu;
Charakterystyczne do tego rodzaju broni odłamki:
Ceramiczne,
Plastikowe,
Kartonowe, itp.;
Nagły wzrost populacji gryzoni, owadów, kleszczy;
Masowe zachorowania wśród ludzi i zwierząt;
Wzrost martwych zwierząt, ptaków dziko żyjących;
Zrzucanie różnych przedmiotów.

Ochrona przed zakażeniami
broną biologiczną.
Są to działania epidemiologiczne, przede
wszystkim:
 Obserwacja – zanieczyszczenia mikrobiologicznego;
 Identyfikacja – skażeń;
 Systemy ochrony - zbiorowej i indywidualnej;
 Dezynfekcji – środowiska, wyposażenia;
 Szczepienia ochronne.

Osoby, które zostały narażone na działanie
biologicznych środków bojowych
powinny:
 Udać się jak najszybciej do punktów
zabiegów sanitarnych:
- Zostaną tam dokonane zabiegi sanitarne
i specjalne;
 Ludzie , którzy przebywali w schronach –
opuszczają ukrycia dopiero po informacji
odpowiednich służb o braku skażenia.

Środki ochrony przed zakażeniem biologicznym

Zbiorowe

Indywidualne
Środki ochrony dróg
oddechowych

Środki ochrony
skóry
Schrony

Maski przeciw
gazowe
Przemysłowe
respiratory
Maseczki zastępcze

Standardowa
Odzież Ochronna
Uszczelnione
pomieszczenia
Zastępcza odzież ochronna:
-płaszcza,
-kombinezony
-narzuty

PORÓWNANIE
BRONI CHEMICZNEJ
I BIOLOGICZNEJ


Slide 4

BROŃ
BIOLOGICZNA

Przygotował Andrzej Potucha

1. Historia.
2. Istota broni biologicznej
i przykłady jej stosowania.
3. Środki służące do przenoszenia
broni biologicznej.
4. Oznaki użycia broni
biologicznej.
5. Ochrona przed zakażeniem
bronią biologiczną.

HISTORIA
W historii wojen wielokrotnie wspomina
się umyślne przenoszenie „zarazy” na
wojska przeciwnika, to jednak
wiadomości te nie są poparte żadnymi
udokumentowanymi dowodami.

Znane przykłady użycia broni
biologicznej w historii.
1.I Wojna światowa rok 1915 zatrucie studni przez Niemców w
Galicji.
2. 1917 r. zarażanie francuskich koni nosacizną.
3. 1939-1942 Japonia użyła broni biologicznej w :
 Mongolii nad rzeką Chałchin-Goł.1939 r. skazani na śmierć zrażali
ujęcia wody podczas wycofywania się wojsk japońskich,
 Chiny
Po raz pierwszy w 1940 roku japończycy rozsiali pchły z samolotu w
rejonie Nin-bo zarażone były pałeczkami dżumy.
Drugi raz pchły rozsiane zostały nad ważnym węzłem
komunikacyjnym w Czan-de i jeziorem Dun-tin-chu.
Trzeci wypadek użycia broni biologicznej miał miejsce w 1942 r.
podczas odwrotu armii japońskiej:
- Zatruwano ujęcia wody;
- Zapasu żywności;
- A nawet wypuszczano na wolność zarażonych jeńców.

Znane przykłady użycia
broni biologicznej w
historii.
4. Niemcy przez cały okres wojny prowadziły intensywne prace nad
bronią biologiczna w:
- Laboratorium Poznańskim, ewakuowanym pod koniec wojny do
Turyngii gdzie prace trwały do końca wojny;
- Oraz opodal Sachsenburga, gdzie na szeroką skale produkowano
pałeczki dżumy pod kierownictwem Roberta Kocha – dyrektora
instytutu oraz profesora Hildemeistera.
Jednak po za kilkoma dywersjami Niemcy nie użyły tego rodzaju
broni na szeroką skalę.
5. Ameryka Północna w latach 1950 - 1953 użyła broni biologicznej
w Korei.

Co to jest broń
Biologiczna?

Bronią biologiczną nazywany bojowe
środki biologiczne wraz urządzeniami
służącymi do ich przenoszenia.

Istota broni biologicznej.
Jest to broń masowego rażenia,
czynnikiem rażącym są:
 Bakterie;
 Wirusy;
 Riketsje;
 Grzyby chorobotwórcze;
 Toksyny.

 Bakterie (od gr. bakterion "pałeczka") – jednokomórkowe
lub kolonijne organizmy o budowie prokariotycznej.
 Bakteriami zajmuje się mikrobiologia oraz jej wyspecjalizowany
dział – bakteriologia.
 Bakterie odgrywają pożyteczną ekologicznie rolę
w obiegu biogennych pierwiastków.

Bakteria Bordetella bronchiseptica

 Wirusy (łac. virus - trucizna) to zbudowane z białek i kwasów
nukleinowych twory organiczne nie posiadające struktury
komórkowej, namnażają (tak nazywa się "rozmnażanie" wirusów)
się przez infekowanie żywych komórek. Wirusy są bezwzględnymi
pasożytami wewnątrzkomórkowymi, namnażającymi się dzięki
wykorzystaniu aparatu kopiującego zawartego w komórkach.
Zawierają materiał genetyczny w postaci RNA lub DNA, wykazują
jednak zarówno cechy komórkowych organizmów żywych, jaki
materii nieożywionej.
 Wirusologia jest dziedziną nauki zajmującą się wirusami.
Szereg wirusów jest chorobotwórczych dla człowieka i zwierząt,
są one często przyczyną groźnych chorób.

Wirus Marburg

Wirus HIV

 Riketsje - Gram-ujemne bakterie o kształcie pałeczkowatym
z rodzaju Rickettsia, rzędu Rickettsiales.
 Są to pasożyty wewnętrzne, zwykle wewnątrzkomórkowe,
występujące u człowieka i ssaków, owadów (np. pcheł, kleszczy,
wszy), niekiedy innych stawonogów, rozmnażające się wyłącznie
w żywych komórkach, przenoszone przez owady na ludzi
i zwierzęta wywołując w ich organizmach "riketsjozy".
 Najgroźniejszą riketsjozą jest tyfus plamisty. Inne riketsjozy to:
gorączka Q, tyfus plamisty Gór Skalistych, gorączka okopowa,
dur plamisty szczurzy, kleszczowe zapalenie opon mózgowych.
 Riketsje na odzieży zachowują zdolność zakażania przez okres 23 tygodni. Ich żywym zbiornikiem są zakażone pchły,
pasożytujące na szczurach i myszach. Riketsje są wydalane przez
wszy wraz z kałem oraz ich wymiocinami. Do ustroju mogą dostać
się przez drapanie skóry. Zmiany patologiczne riketsjoz dotyczą
naczyń krwionośnych, układu nerwowego, gruczołów dokrewnych
i serca.

 Toksyny bakteryjne, jady bakteryjne, substancje chemiczne
wytwarzane przez bakterie, wywołujące zatrucie ustroju
wyższego. Rozróżnia się ektotoksyny (egzotoksyny)
i endotoksyny.
 Pierwsze, wydzielane na zewnątrz komórki, są silnymi jadami
i wywołują swoiste objawy chorobowe, mają strukturę białkową
i w związku z tym są wrażliwe na działanie wysokich temperatur
oraz są rozkładane przez enzymy trawienne (z wyjątkiem toksyny
botulinowej i enterotoksyny gronkowcowej). Mają silne
właściwości antygenowe, a przygotowane z nich anatoksyny
używane są do uodporniania ludzi i zwierząt. Wytwarzane
są głównie przez bakterie Gram-dodatnie (metoda Grama).
 Drugie uwalniają się dopiero przy rozpadzie komórki bakteryjnej.
Są one słabymi jadami, a objawy chorobowe przez nie
wywoływane nie są swoiste gatunkowo. Chemicznie są to
kompleksy wielocukrowo-lipidowo-polipeptydowe. Mają słabe
właściwości antygenowe. Nie są rozkładane przez enzymy
trawienne, są natomiast ciepłostałe. Wytwarzane są głównie
przez bakterie Gram-ujemne.
 Do toksyn bakteryjnych często zaliczane są również inne
substancje toksyczne dla makroorganizmów, a wytwarzane
przez bakterie.

 Grzyby chorobotwórcze, grzyby zdolne do zakażenia tkanek
ustrojów wyższych. Chorobotwórcze dla człowieka gatunki należą
do dwóch podgromad: workowców (Ascomycetes), a zwłaszcza
klasy (Endomycetes) i dawniej wyróżnianej klasy pleśniaków
(Phycomycetes) oraz grzybów niedoskonałych (Deuteromycotina
= Fungi imperfecti).
 Spośród grzybów chorobotwórczych największą rolę odgrywają:
dermatofity (Trichophyton, Epidermophyton, Microsporum),
drożdżaki (Candidia, Cryptococcus) i inne.
 Grzyby te wywołują u człowieka grzybice powierzchowne
i głębokie. Badanie mikrobiologiczne grzybic polega na wykonaniu
preparatu i jego ocenie pod mikroskopem, izolacji i hodowli
na specjalnych podłożach, a następnie na różnicowaniu
otrzymanych szczepów. W grzybicach głębokich duże znaczenie
mają badania serologiczne (reakcje serologiczne).

Celem stosowana jest spowodowanie:
 wyeliminowania wojsk przeciwnika,
 unicestwienia ludności cywilnej,
 destabilizacji zaplecza.

Czynnikiem chorobotwórczym są drobnoustroje
chorób zakaźnych np.:









Kleszczowe zapalenie mózgu;
Cholera;
Dur brzuszny i plamisty;
Żółta febra;
Dżuma;
Wąglik;
Nosacizna;
Grzybice.

 Kleszczowe zapalenie mózgu;
 Zachorowania są związane na ogół z ogniskami przyrodniczymi, w
których wirus krąży między zwierzętami (gryzonie, zwierzyna
leśna, ptaki wędrowne) i przenosicielami wirusa, którymi są
kleszcze. Cykl ten zachodzi niezależnie od człowieka. W Polsce
od wielu lat zachorowania na kleszczowe zapalenie mózgu
występowały głównie na terenach endemicznych w dawnym
województwie białostockim, suwalskim i olsztyńskim. Od 1993
roku liczba zgłoszonych zachorowań pokaźnie wzrosła w
porównaniu z okresem poprzednim i co roku zgłasza się od 181
do 267 przypadków.
 W Polsce wystąpiły trzy ogniska kleszczowego zapalenia mózgu
szerzące się drogą pokarmową przez picie mleka zakażonych
krów (woj. Olsztyńskie - 1974 r.) i mleka koziego (woj. Kieleckie 1995 r., woj. Wrocławskie - 1996 r.). Nasilenie zachorowań na
kzm obserwuje się od 1993 r. w wielu krajach europejskich.

 Cholera to ostra i zaraźliwa choroba zakaźna przewodu
pokarmowego, której przyczyną jest spożycie pokarmu lub wody
skażonej Gram-ujemną bakterią - przecinkowcem cholery (Vibrio
cholerae). Bakteria występuje w dwóch serotypach:
 O1
 O139
 Serotyp O1 ma dwa biotypy:
 klasyczny
 El Tor
 Cholerę cechuje śmiertelność około 1% (skrajnie do 20%)
przypadków prawidłowo leczonych i 50% przy braku leczenia.
Wg danych WHO w 2001 roku na świecie zanotowano 184311
przypadków tej choroby, a z jej powodu zmarło 2728 osób.
Na świecie miało miejsce 7 pandemii cholery.

1. dur plamisty epidemiczny, wywoływany przez Rickettsia
prowazekii - źródłem zakażenia jest chory człowiek,
przenosicielem wesz odzieżowa, rzadziej głowowa. Zarazki
znajdują się w kale wszy i zostają wtarte w naskórek uszkodzony
przez zadrapanie.
 Okres wylęgania 12-14 dni. Objawy: nagły początek, dreszcze,
wysoka gorączka, bóle głowy, uczucie ogólnego rozbicia,
nudności i wymioty. Po 4-5 dniach pojawia się charakterystyczna
wysypka: drobna, plamista często krwotoczna, zajmująca rzutami
całe ciało.
 Równocześnie występują objawy ze strony ośrodkowego układu
nerwowego tj.: zamroczenie, podniecenie, halucynacje (omamy),
próby ucieczki z łóżka. Po ustąpieniu tych objawów, często zdarza
się, że chorzy stają się apatyczni, popadają w stan anergii,
mają obniżone ciśnienie tętnicze, może dojść nawet do zapaści.
 Leczenie zawsze w szpitalu zakaźnym. Zapobieganie polega
na zwalczaniu wszy, izolacji chorych, szczepieniach ochronnych.
Choroba trwa 4-6 tygodni i pozostawia trwałą odporność , chociaż
zdarzają się nawroty.
2. dur plamisty endemiczny, wywoływany przez Rickettsia typhi
(mooseri) - źródło zakażenia stanowi szczur i inne małe gryzonie,
przenosicielem jest pchła szczurza.

 Dur brzuszny (łac. typhus abdominalis) jest ogólnoustrojową
chorobą bakteryjną wywołaną pałeczkami z gatunku Salmonella
typhi i charakteryzująca się gorączką, krańcowym wyczerpaniem,
bólami brzucha, objawami zatrucia endotoksyną (splątanie)
i różową wysypką, tak zwaną różyczką durową czyli rumieniową
wysypką plamisto-grudkową zlokalizowaną na skórze klatki
piersiowej lub nadbrzusza.
 Towarzyszy tym objawom także powiększenie wątroby, śledziony
i węzłów chłonnych szyi, oraz zapalenie spojówek.
Pomimo gorączki występuje względna bradykardia.
 Zwany dawniej tyfusem lub tyfusem brzusznym.
 Tyfus plamisty, dur plamisty – (łac. Typhus exanthematicus) jedna z głównych chorób zakaźnych, przyczyna ciężkich epidemii
i śmierci milionów ludzi.

 Żółta febra to choroba wywoływana jest przez wirusa należącego
do grupy tzw. flavivirusów. Infekcja może przebiegać pod różnymi
postaciami klinicznymi – od łagodnych objawów do ciężkiej
choroby, kończącej się śmiercią. Słowo „żółta” w nazwie pochodzi
od żółtaczki towarzyszącej części zakażeń. W Afryce występują
dwa typy wirusów – jeden w Afryce Wschodniej, drugi w
Zachodniej. W ciągu ostatnich 20 lat na świecie wzrosła liczba
epidemii żółtej gorączki, a coraz więcej krajów zgłasza przypadki
tej choroby. W Afryce i Ameryce wciąż żyje ogromna populacja
osób niezaszczepionych, a zmiany w środowisku, takie jak
malejąca ilość terenów leśnych i urbanizacja czy wzrost turystyki,
zwiększają ryzyko zetknięcia się z wirusem.
Wirus ten przenoszony jest między innymi przez komary.
 Dżuma - ostra bakteryjna choroba zakaźna gryzoni i (rzadziej)
innych drobnych ssaków, a także człowieka (zoonoza). Choroba
ta wywołana jest infekcją G(-) pałeczek z rodziny
Enterobacteriaceae nazwanej Yersinia pestis.

 Wąglik (łac. Anthrax) – choroba zakaźna, zaraźliwa, wywoływana
przez Gram-dodatnią bakterię nazywaną laseczką wąglika
(Bacillus anthracis). Znany już od czasów starożytnych, występuje
na całym świecie. Wąglik występuje najczęściej u bydła, koni,
owiec i kóz. Świnie rzadko chorują. Psy cechuje znaczna
odporność. Ptaki są niewrażliwe na zakażenia naturalne.
 Nosacizna (łac. Malleus) — przewlekła zakaźna i zaraźliwa
choroba zwierząt nieparzystokopytnych wywołana przez pałeczkę
nosacizny. Nosacizna jest najczęściej chorobą koni. Mogą też
zachorować kotowate. Może też być niebezpieczną zoonozą dla
ludzi. W Polsce od ponad 40 lat nie występuje, nie występuje już
również w większości Europy, w Australii ani w Ameryce
Północnej. Obecnie można ją spotkać w Azji, Afryce oraz w
Ameryce Południowej i Środkowej.

 Grzybice skóry (dermatofitozy)






głowy
brody, tzw. figówka
paznokci
stóp, tzw. stopa atlety/sportowca
pachwin

 Grzybice głębokie, narządowe - grupa chorób oportunistycznych,
często przebiegających w AIDS. Dotyczą przede wszystkim płuc.
 przebiegające z fungemią
 przebiegające bez fungemii

 Przyjęty podział nie jest jedynym poprawnym. Można spotkać się
z podziałem grzybic skóry na: grzybice skóry owłosionej i
nieowłosionej; grzybic narządowych ze względu na organ
zainfekowany. Powszechny jest także, szczególnie w literaturze
medycznej i weterynaryjnej podział ze względu na naukową
nazwę choroby, która jest związana z czynnikiem etiologicznym.
Jest on jednak mało popularny ze względu na brak możliwości
rozpoznania klinicznego patogenu, który wywołał daną grzybicę.

Środki służące do
przenoszenia broni
biologicznej
Do przenoszenia broni biologicznej mogą służyć różnego rodzaju środki bojowe,
najbardziej skuteczne wydają się być:

 Lotnicze,
-


-

Przyrządy rozpylające,
Bomby,

Artyleryjskie,
Rakiety,
Pociski,

 inne,
- np. Pojemniki zrzucane z samolotów, śmigłowców, samochodów, wozów
bojowych.

 Dywersja,
- Wszelkiego rodzaju działania mające na celu doprowadzenie do skażenia
bronią biologiczną terenu, zwierząt, roślin, żywności, ujęć, wody pitnej,
itp..

W zależności od zastosowania, sposobu
przenoszenia zakażenie może nastąpić po
przez:
 Drogi oddechowe;
 Przenikanie przez skórę oraz błony śluzowe;
 Spożywanie skażonej żywności, wody;
 Ukąszenia przez zakażone owady, kleszcze;
 Kontakt ze skażonymi przedmiotami,
zakażonymi zwierzętami;
 Zranienia skażonymi elementami pocisków,
bomb, rakiet;
 Bezpośredni kontakt z chorymi.

Oznaki użycia broni
biologicznej.
 Mniejszy huk – (podczas wybuchu bomby, rakiety, pocisku);
 Pojawienie się dymów, mgieł – (za samolotami, śmigłowcami,
pociskami rakietowymi);








Mokre plamy lub drobny pył - w miejscu wybuchu;
Charakterystyczne do tego rodzaju broni odłamki:
Ceramiczne,
Plastikowe,
Kartonowe, itp.;
Nagły wzrost populacji gryzoni, owadów, kleszczy;
Masowe zachorowania wśród ludzi i zwierząt;
Wzrost martwych zwierząt, ptaków dziko żyjących;
Zrzucanie różnych przedmiotów.

Ochrona przed zakażeniami
broną biologiczną.
Są to działania epidemiologiczne, przede
wszystkim:
 Obserwacja – zanieczyszczenia mikrobiologicznego;
 Identyfikacja – skażeń;
 Systemy ochrony - zbiorowej i indywidualnej;
 Dezynfekcji – środowiska, wyposażenia;
 Szczepienia ochronne.

Osoby, które zostały narażone na działanie
biologicznych środków bojowych
powinny:
 Udać się jak najszybciej do punktów
zabiegów sanitarnych:
- Zostaną tam dokonane zabiegi sanitarne
i specjalne;
 Ludzie , którzy przebywali w schronach –
opuszczają ukrycia dopiero po informacji
odpowiednich służb o braku skażenia.

Środki ochrony przed zakażeniem biologicznym

Zbiorowe

Indywidualne
Środki ochrony dróg
oddechowych

Środki ochrony
skóry
Schrony

Maski przeciw
gazowe
Przemysłowe
respiratory
Maseczki zastępcze

Standardowa
Odzież Ochronna
Uszczelnione
pomieszczenia
Zastępcza odzież ochronna:
-płaszcza,
-kombinezony
-narzuty

PORÓWNANIE
BRONI CHEMICZNEJ
I BIOLOGICZNEJ


Slide 5

BROŃ
BIOLOGICZNA

Przygotował Andrzej Potucha

1. Historia.
2. Istota broni biologicznej
i przykłady jej stosowania.
3. Środki służące do przenoszenia
broni biologicznej.
4. Oznaki użycia broni
biologicznej.
5. Ochrona przed zakażeniem
bronią biologiczną.

HISTORIA
W historii wojen wielokrotnie wspomina
się umyślne przenoszenie „zarazy” na
wojska przeciwnika, to jednak
wiadomości te nie są poparte żadnymi
udokumentowanymi dowodami.

Znane przykłady użycia broni
biologicznej w historii.
1.I Wojna światowa rok 1915 zatrucie studni przez Niemców w
Galicji.
2. 1917 r. zarażanie francuskich koni nosacizną.
3. 1939-1942 Japonia użyła broni biologicznej w :
 Mongolii nad rzeką Chałchin-Goł.1939 r. skazani na śmierć zrażali
ujęcia wody podczas wycofywania się wojsk japońskich,
 Chiny
Po raz pierwszy w 1940 roku japończycy rozsiali pchły z samolotu w
rejonie Nin-bo zarażone były pałeczkami dżumy.
Drugi raz pchły rozsiane zostały nad ważnym węzłem
komunikacyjnym w Czan-de i jeziorem Dun-tin-chu.
Trzeci wypadek użycia broni biologicznej miał miejsce w 1942 r.
podczas odwrotu armii japońskiej:
- Zatruwano ujęcia wody;
- Zapasu żywności;
- A nawet wypuszczano na wolność zarażonych jeńców.

Znane przykłady użycia
broni biologicznej w
historii.
4. Niemcy przez cały okres wojny prowadziły intensywne prace nad
bronią biologiczna w:
- Laboratorium Poznańskim, ewakuowanym pod koniec wojny do
Turyngii gdzie prace trwały do końca wojny;
- Oraz opodal Sachsenburga, gdzie na szeroką skale produkowano
pałeczki dżumy pod kierownictwem Roberta Kocha – dyrektora
instytutu oraz profesora Hildemeistera.
Jednak po za kilkoma dywersjami Niemcy nie użyły tego rodzaju
broni na szeroką skalę.
5. Ameryka Północna w latach 1950 - 1953 użyła broni biologicznej
w Korei.

Co to jest broń
Biologiczna?

Bronią biologiczną nazywany bojowe
środki biologiczne wraz urządzeniami
służącymi do ich przenoszenia.

Istota broni biologicznej.
Jest to broń masowego rażenia,
czynnikiem rażącym są:
 Bakterie;
 Wirusy;
 Riketsje;
 Grzyby chorobotwórcze;
 Toksyny.

 Bakterie (od gr. bakterion "pałeczka") – jednokomórkowe
lub kolonijne organizmy o budowie prokariotycznej.
 Bakteriami zajmuje się mikrobiologia oraz jej wyspecjalizowany
dział – bakteriologia.
 Bakterie odgrywają pożyteczną ekologicznie rolę
w obiegu biogennych pierwiastków.

Bakteria Bordetella bronchiseptica

 Wirusy (łac. virus - trucizna) to zbudowane z białek i kwasów
nukleinowych twory organiczne nie posiadające struktury
komórkowej, namnażają (tak nazywa się "rozmnażanie" wirusów)
się przez infekowanie żywych komórek. Wirusy są bezwzględnymi
pasożytami wewnątrzkomórkowymi, namnażającymi się dzięki
wykorzystaniu aparatu kopiującego zawartego w komórkach.
Zawierają materiał genetyczny w postaci RNA lub DNA, wykazują
jednak zarówno cechy komórkowych organizmów żywych, jaki
materii nieożywionej.
 Wirusologia jest dziedziną nauki zajmującą się wirusami.
Szereg wirusów jest chorobotwórczych dla człowieka i zwierząt,
są one często przyczyną groźnych chorób.

Wirus Marburg

Wirus HIV

 Riketsje - Gram-ujemne bakterie o kształcie pałeczkowatym
z rodzaju Rickettsia, rzędu Rickettsiales.
 Są to pasożyty wewnętrzne, zwykle wewnątrzkomórkowe,
występujące u człowieka i ssaków, owadów (np. pcheł, kleszczy,
wszy), niekiedy innych stawonogów, rozmnażające się wyłącznie
w żywych komórkach, przenoszone przez owady na ludzi
i zwierzęta wywołując w ich organizmach "riketsjozy".
 Najgroźniejszą riketsjozą jest tyfus plamisty. Inne riketsjozy to:
gorączka Q, tyfus plamisty Gór Skalistych, gorączka okopowa,
dur plamisty szczurzy, kleszczowe zapalenie opon mózgowych.
 Riketsje na odzieży zachowują zdolność zakażania przez okres 23 tygodni. Ich żywym zbiornikiem są zakażone pchły,
pasożytujące na szczurach i myszach. Riketsje są wydalane przez
wszy wraz z kałem oraz ich wymiocinami. Do ustroju mogą dostać
się przez drapanie skóry. Zmiany patologiczne riketsjoz dotyczą
naczyń krwionośnych, układu nerwowego, gruczołów dokrewnych
i serca.

 Toksyny bakteryjne, jady bakteryjne, substancje chemiczne
wytwarzane przez bakterie, wywołujące zatrucie ustroju
wyższego. Rozróżnia się ektotoksyny (egzotoksyny)
i endotoksyny.
 Pierwsze, wydzielane na zewnątrz komórki, są silnymi jadami
i wywołują swoiste objawy chorobowe, mają strukturę białkową
i w związku z tym są wrażliwe na działanie wysokich temperatur
oraz są rozkładane przez enzymy trawienne (z wyjątkiem toksyny
botulinowej i enterotoksyny gronkowcowej). Mają silne
właściwości antygenowe, a przygotowane z nich anatoksyny
używane są do uodporniania ludzi i zwierząt. Wytwarzane
są głównie przez bakterie Gram-dodatnie (metoda Grama).
 Drugie uwalniają się dopiero przy rozpadzie komórki bakteryjnej.
Są one słabymi jadami, a objawy chorobowe przez nie
wywoływane nie są swoiste gatunkowo. Chemicznie są to
kompleksy wielocukrowo-lipidowo-polipeptydowe. Mają słabe
właściwości antygenowe. Nie są rozkładane przez enzymy
trawienne, są natomiast ciepłostałe. Wytwarzane są głównie
przez bakterie Gram-ujemne.
 Do toksyn bakteryjnych często zaliczane są również inne
substancje toksyczne dla makroorganizmów, a wytwarzane
przez bakterie.

 Grzyby chorobotwórcze, grzyby zdolne do zakażenia tkanek
ustrojów wyższych. Chorobotwórcze dla człowieka gatunki należą
do dwóch podgromad: workowców (Ascomycetes), a zwłaszcza
klasy (Endomycetes) i dawniej wyróżnianej klasy pleśniaków
(Phycomycetes) oraz grzybów niedoskonałych (Deuteromycotina
= Fungi imperfecti).
 Spośród grzybów chorobotwórczych największą rolę odgrywają:
dermatofity (Trichophyton, Epidermophyton, Microsporum),
drożdżaki (Candidia, Cryptococcus) i inne.
 Grzyby te wywołują u człowieka grzybice powierzchowne
i głębokie. Badanie mikrobiologiczne grzybic polega na wykonaniu
preparatu i jego ocenie pod mikroskopem, izolacji i hodowli
na specjalnych podłożach, a następnie na różnicowaniu
otrzymanych szczepów. W grzybicach głębokich duże znaczenie
mają badania serologiczne (reakcje serologiczne).

Celem stosowana jest spowodowanie:
 wyeliminowania wojsk przeciwnika,
 unicestwienia ludności cywilnej,
 destabilizacji zaplecza.

Czynnikiem chorobotwórczym są drobnoustroje
chorób zakaźnych np.:









Kleszczowe zapalenie mózgu;
Cholera;
Dur brzuszny i plamisty;
Żółta febra;
Dżuma;
Wąglik;
Nosacizna;
Grzybice.

 Kleszczowe zapalenie mózgu;
 Zachorowania są związane na ogół z ogniskami przyrodniczymi, w
których wirus krąży między zwierzętami (gryzonie, zwierzyna
leśna, ptaki wędrowne) i przenosicielami wirusa, którymi są
kleszcze. Cykl ten zachodzi niezależnie od człowieka. W Polsce
od wielu lat zachorowania na kleszczowe zapalenie mózgu
występowały głównie na terenach endemicznych w dawnym
województwie białostockim, suwalskim i olsztyńskim. Od 1993
roku liczba zgłoszonych zachorowań pokaźnie wzrosła w
porównaniu z okresem poprzednim i co roku zgłasza się od 181
do 267 przypadków.
 W Polsce wystąpiły trzy ogniska kleszczowego zapalenia mózgu
szerzące się drogą pokarmową przez picie mleka zakażonych
krów (woj. Olsztyńskie - 1974 r.) i mleka koziego (woj. Kieleckie 1995 r., woj. Wrocławskie - 1996 r.). Nasilenie zachorowań na
kzm obserwuje się od 1993 r. w wielu krajach europejskich.

 Cholera to ostra i zaraźliwa choroba zakaźna przewodu
pokarmowego, której przyczyną jest spożycie pokarmu lub wody
skażonej Gram-ujemną bakterią - przecinkowcem cholery (Vibrio
cholerae). Bakteria występuje w dwóch serotypach:
 O1
 O139
 Serotyp O1 ma dwa biotypy:
 klasyczny
 El Tor
 Cholerę cechuje śmiertelność około 1% (skrajnie do 20%)
przypadków prawidłowo leczonych i 50% przy braku leczenia.
Wg danych WHO w 2001 roku na świecie zanotowano 184311
przypadków tej choroby, a z jej powodu zmarło 2728 osób.
Na świecie miało miejsce 7 pandemii cholery.

1. dur plamisty epidemiczny, wywoływany przez Rickettsia
prowazekii - źródłem zakażenia jest chory człowiek,
przenosicielem wesz odzieżowa, rzadziej głowowa. Zarazki
znajdują się w kale wszy i zostają wtarte w naskórek uszkodzony
przez zadrapanie.
 Okres wylęgania 12-14 dni. Objawy: nagły początek, dreszcze,
wysoka gorączka, bóle głowy, uczucie ogólnego rozbicia,
nudności i wymioty. Po 4-5 dniach pojawia się charakterystyczna
wysypka: drobna, plamista często krwotoczna, zajmująca rzutami
całe ciało.
 Równocześnie występują objawy ze strony ośrodkowego układu
nerwowego tj.: zamroczenie, podniecenie, halucynacje (omamy),
próby ucieczki z łóżka. Po ustąpieniu tych objawów, często zdarza
się, że chorzy stają się apatyczni, popadają w stan anergii,
mają obniżone ciśnienie tętnicze, może dojść nawet do zapaści.
 Leczenie zawsze w szpitalu zakaźnym. Zapobieganie polega
na zwalczaniu wszy, izolacji chorych, szczepieniach ochronnych.
Choroba trwa 4-6 tygodni i pozostawia trwałą odporność , chociaż
zdarzają się nawroty.
2. dur plamisty endemiczny, wywoływany przez Rickettsia typhi
(mooseri) - źródło zakażenia stanowi szczur i inne małe gryzonie,
przenosicielem jest pchła szczurza.

 Dur brzuszny (łac. typhus abdominalis) jest ogólnoustrojową
chorobą bakteryjną wywołaną pałeczkami z gatunku Salmonella
typhi i charakteryzująca się gorączką, krańcowym wyczerpaniem,
bólami brzucha, objawami zatrucia endotoksyną (splątanie)
i różową wysypką, tak zwaną różyczką durową czyli rumieniową
wysypką plamisto-grudkową zlokalizowaną na skórze klatki
piersiowej lub nadbrzusza.
 Towarzyszy tym objawom także powiększenie wątroby, śledziony
i węzłów chłonnych szyi, oraz zapalenie spojówek.
Pomimo gorączki występuje względna bradykardia.
 Zwany dawniej tyfusem lub tyfusem brzusznym.
 Tyfus plamisty, dur plamisty – (łac. Typhus exanthematicus) jedna z głównych chorób zakaźnych, przyczyna ciężkich epidemii
i śmierci milionów ludzi.

 Żółta febra to choroba wywoływana jest przez wirusa należącego
do grupy tzw. flavivirusów. Infekcja może przebiegać pod różnymi
postaciami klinicznymi – od łagodnych objawów do ciężkiej
choroby, kończącej się śmiercią. Słowo „żółta” w nazwie pochodzi
od żółtaczki towarzyszącej części zakażeń. W Afryce występują
dwa typy wirusów – jeden w Afryce Wschodniej, drugi w
Zachodniej. W ciągu ostatnich 20 lat na świecie wzrosła liczba
epidemii żółtej gorączki, a coraz więcej krajów zgłasza przypadki
tej choroby. W Afryce i Ameryce wciąż żyje ogromna populacja
osób niezaszczepionych, a zmiany w środowisku, takie jak
malejąca ilość terenów leśnych i urbanizacja czy wzrost turystyki,
zwiększają ryzyko zetknięcia się z wirusem.
Wirus ten przenoszony jest między innymi przez komary.
 Dżuma - ostra bakteryjna choroba zakaźna gryzoni i (rzadziej)
innych drobnych ssaków, a także człowieka (zoonoza). Choroba
ta wywołana jest infekcją G(-) pałeczek z rodziny
Enterobacteriaceae nazwanej Yersinia pestis.

 Wąglik (łac. Anthrax) – choroba zakaźna, zaraźliwa, wywoływana
przez Gram-dodatnią bakterię nazywaną laseczką wąglika
(Bacillus anthracis). Znany już od czasów starożytnych, występuje
na całym świecie. Wąglik występuje najczęściej u bydła, koni,
owiec i kóz. Świnie rzadko chorują. Psy cechuje znaczna
odporność. Ptaki są niewrażliwe na zakażenia naturalne.
 Nosacizna (łac. Malleus) — przewlekła zakaźna i zaraźliwa
choroba zwierząt nieparzystokopytnych wywołana przez pałeczkę
nosacizny. Nosacizna jest najczęściej chorobą koni. Mogą też
zachorować kotowate. Może też być niebezpieczną zoonozą dla
ludzi. W Polsce od ponad 40 lat nie występuje, nie występuje już
również w większości Europy, w Australii ani w Ameryce
Północnej. Obecnie można ją spotkać w Azji, Afryce oraz w
Ameryce Południowej i Środkowej.

 Grzybice skóry (dermatofitozy)






głowy
brody, tzw. figówka
paznokci
stóp, tzw. stopa atlety/sportowca
pachwin

 Grzybice głębokie, narządowe - grupa chorób oportunistycznych,
często przebiegających w AIDS. Dotyczą przede wszystkim płuc.
 przebiegające z fungemią
 przebiegające bez fungemii

 Przyjęty podział nie jest jedynym poprawnym. Można spotkać się
z podziałem grzybic skóry na: grzybice skóry owłosionej i
nieowłosionej; grzybic narządowych ze względu na organ
zainfekowany. Powszechny jest także, szczególnie w literaturze
medycznej i weterynaryjnej podział ze względu na naukową
nazwę choroby, która jest związana z czynnikiem etiologicznym.
Jest on jednak mało popularny ze względu na brak możliwości
rozpoznania klinicznego patogenu, który wywołał daną grzybicę.

Środki służące do
przenoszenia broni
biologicznej
Do przenoszenia broni biologicznej mogą służyć różnego rodzaju środki bojowe,
najbardziej skuteczne wydają się być:

 Lotnicze,
-


-

Przyrządy rozpylające,
Bomby,

Artyleryjskie,
Rakiety,
Pociski,

 inne,
- np. Pojemniki zrzucane z samolotów, śmigłowców, samochodów, wozów
bojowych.

 Dywersja,
- Wszelkiego rodzaju działania mające na celu doprowadzenie do skażenia
bronią biologiczną terenu, zwierząt, roślin, żywności, ujęć, wody pitnej,
itp..

W zależności od zastosowania, sposobu
przenoszenia zakażenie może nastąpić po
przez:
 Drogi oddechowe;
 Przenikanie przez skórę oraz błony śluzowe;
 Spożywanie skażonej żywności, wody;
 Ukąszenia przez zakażone owady, kleszcze;
 Kontakt ze skażonymi przedmiotami,
zakażonymi zwierzętami;
 Zranienia skażonymi elementami pocisków,
bomb, rakiet;
 Bezpośredni kontakt z chorymi.

Oznaki użycia broni
biologicznej.
 Mniejszy huk – (podczas wybuchu bomby, rakiety, pocisku);
 Pojawienie się dymów, mgieł – (za samolotami, śmigłowcami,
pociskami rakietowymi);








Mokre plamy lub drobny pył - w miejscu wybuchu;
Charakterystyczne do tego rodzaju broni odłamki:
Ceramiczne,
Plastikowe,
Kartonowe, itp.;
Nagły wzrost populacji gryzoni, owadów, kleszczy;
Masowe zachorowania wśród ludzi i zwierząt;
Wzrost martwych zwierząt, ptaków dziko żyjących;
Zrzucanie różnych przedmiotów.

Ochrona przed zakażeniami
broną biologiczną.
Są to działania epidemiologiczne, przede
wszystkim:
 Obserwacja – zanieczyszczenia mikrobiologicznego;
 Identyfikacja – skażeń;
 Systemy ochrony - zbiorowej i indywidualnej;
 Dezynfekcji – środowiska, wyposażenia;
 Szczepienia ochronne.

Osoby, które zostały narażone na działanie
biologicznych środków bojowych
powinny:
 Udać się jak najszybciej do punktów
zabiegów sanitarnych:
- Zostaną tam dokonane zabiegi sanitarne
i specjalne;
 Ludzie , którzy przebywali w schronach –
opuszczają ukrycia dopiero po informacji
odpowiednich służb o braku skażenia.

Środki ochrony przed zakażeniem biologicznym

Zbiorowe

Indywidualne
Środki ochrony dróg
oddechowych

Środki ochrony
skóry
Schrony

Maski przeciw
gazowe
Przemysłowe
respiratory
Maseczki zastępcze

Standardowa
Odzież Ochronna
Uszczelnione
pomieszczenia
Zastępcza odzież ochronna:
-płaszcza,
-kombinezony
-narzuty

PORÓWNANIE
BRONI CHEMICZNEJ
I BIOLOGICZNEJ


Slide 6

BROŃ
BIOLOGICZNA

Przygotował Andrzej Potucha

1. Historia.
2. Istota broni biologicznej
i przykłady jej stosowania.
3. Środki służące do przenoszenia
broni biologicznej.
4. Oznaki użycia broni
biologicznej.
5. Ochrona przed zakażeniem
bronią biologiczną.

HISTORIA
W historii wojen wielokrotnie wspomina
się umyślne przenoszenie „zarazy” na
wojska przeciwnika, to jednak
wiadomości te nie są poparte żadnymi
udokumentowanymi dowodami.

Znane przykłady użycia broni
biologicznej w historii.
1.I Wojna światowa rok 1915 zatrucie studni przez Niemców w
Galicji.
2. 1917 r. zarażanie francuskich koni nosacizną.
3. 1939-1942 Japonia użyła broni biologicznej w :
 Mongolii nad rzeką Chałchin-Goł.1939 r. skazani na śmierć zrażali
ujęcia wody podczas wycofywania się wojsk japońskich,
 Chiny
Po raz pierwszy w 1940 roku japończycy rozsiali pchły z samolotu w
rejonie Nin-bo zarażone były pałeczkami dżumy.
Drugi raz pchły rozsiane zostały nad ważnym węzłem
komunikacyjnym w Czan-de i jeziorem Dun-tin-chu.
Trzeci wypadek użycia broni biologicznej miał miejsce w 1942 r.
podczas odwrotu armii japońskiej:
- Zatruwano ujęcia wody;
- Zapasu żywności;
- A nawet wypuszczano na wolność zarażonych jeńców.

Znane przykłady użycia
broni biologicznej w
historii.
4. Niemcy przez cały okres wojny prowadziły intensywne prace nad
bronią biologiczna w:
- Laboratorium Poznańskim, ewakuowanym pod koniec wojny do
Turyngii gdzie prace trwały do końca wojny;
- Oraz opodal Sachsenburga, gdzie na szeroką skale produkowano
pałeczki dżumy pod kierownictwem Roberta Kocha – dyrektora
instytutu oraz profesora Hildemeistera.
Jednak po za kilkoma dywersjami Niemcy nie użyły tego rodzaju
broni na szeroką skalę.
5. Ameryka Północna w latach 1950 - 1953 użyła broni biologicznej
w Korei.

Co to jest broń
Biologiczna?

Bronią biologiczną nazywany bojowe
środki biologiczne wraz urządzeniami
służącymi do ich przenoszenia.

Istota broni biologicznej.
Jest to broń masowego rażenia,
czynnikiem rażącym są:
 Bakterie;
 Wirusy;
 Riketsje;
 Grzyby chorobotwórcze;
 Toksyny.

 Bakterie (od gr. bakterion "pałeczka") – jednokomórkowe
lub kolonijne organizmy o budowie prokariotycznej.
 Bakteriami zajmuje się mikrobiologia oraz jej wyspecjalizowany
dział – bakteriologia.
 Bakterie odgrywają pożyteczną ekologicznie rolę
w obiegu biogennych pierwiastków.

Bakteria Bordetella bronchiseptica

 Wirusy (łac. virus - trucizna) to zbudowane z białek i kwasów
nukleinowych twory organiczne nie posiadające struktury
komórkowej, namnażają (tak nazywa się "rozmnażanie" wirusów)
się przez infekowanie żywych komórek. Wirusy są bezwzględnymi
pasożytami wewnątrzkomórkowymi, namnażającymi się dzięki
wykorzystaniu aparatu kopiującego zawartego w komórkach.
Zawierają materiał genetyczny w postaci RNA lub DNA, wykazują
jednak zarówno cechy komórkowych organizmów żywych, jaki
materii nieożywionej.
 Wirusologia jest dziedziną nauki zajmującą się wirusami.
Szereg wirusów jest chorobotwórczych dla człowieka i zwierząt,
są one często przyczyną groźnych chorób.

Wirus Marburg

Wirus HIV

 Riketsje - Gram-ujemne bakterie o kształcie pałeczkowatym
z rodzaju Rickettsia, rzędu Rickettsiales.
 Są to pasożyty wewnętrzne, zwykle wewnątrzkomórkowe,
występujące u człowieka i ssaków, owadów (np. pcheł, kleszczy,
wszy), niekiedy innych stawonogów, rozmnażające się wyłącznie
w żywych komórkach, przenoszone przez owady na ludzi
i zwierzęta wywołując w ich organizmach "riketsjozy".
 Najgroźniejszą riketsjozą jest tyfus plamisty. Inne riketsjozy to:
gorączka Q, tyfus plamisty Gór Skalistych, gorączka okopowa,
dur plamisty szczurzy, kleszczowe zapalenie opon mózgowych.
 Riketsje na odzieży zachowują zdolność zakażania przez okres 23 tygodni. Ich żywym zbiornikiem są zakażone pchły,
pasożytujące na szczurach i myszach. Riketsje są wydalane przez
wszy wraz z kałem oraz ich wymiocinami. Do ustroju mogą dostać
się przez drapanie skóry. Zmiany patologiczne riketsjoz dotyczą
naczyń krwionośnych, układu nerwowego, gruczołów dokrewnych
i serca.

 Toksyny bakteryjne, jady bakteryjne, substancje chemiczne
wytwarzane przez bakterie, wywołujące zatrucie ustroju
wyższego. Rozróżnia się ektotoksyny (egzotoksyny)
i endotoksyny.
 Pierwsze, wydzielane na zewnątrz komórki, są silnymi jadami
i wywołują swoiste objawy chorobowe, mają strukturę białkową
i w związku z tym są wrażliwe na działanie wysokich temperatur
oraz są rozkładane przez enzymy trawienne (z wyjątkiem toksyny
botulinowej i enterotoksyny gronkowcowej). Mają silne
właściwości antygenowe, a przygotowane z nich anatoksyny
używane są do uodporniania ludzi i zwierząt. Wytwarzane
są głównie przez bakterie Gram-dodatnie (metoda Grama).
 Drugie uwalniają się dopiero przy rozpadzie komórki bakteryjnej.
Są one słabymi jadami, a objawy chorobowe przez nie
wywoływane nie są swoiste gatunkowo. Chemicznie są to
kompleksy wielocukrowo-lipidowo-polipeptydowe. Mają słabe
właściwości antygenowe. Nie są rozkładane przez enzymy
trawienne, są natomiast ciepłostałe. Wytwarzane są głównie
przez bakterie Gram-ujemne.
 Do toksyn bakteryjnych często zaliczane są również inne
substancje toksyczne dla makroorganizmów, a wytwarzane
przez bakterie.

 Grzyby chorobotwórcze, grzyby zdolne do zakażenia tkanek
ustrojów wyższych. Chorobotwórcze dla człowieka gatunki należą
do dwóch podgromad: workowców (Ascomycetes), a zwłaszcza
klasy (Endomycetes) i dawniej wyróżnianej klasy pleśniaków
(Phycomycetes) oraz grzybów niedoskonałych (Deuteromycotina
= Fungi imperfecti).
 Spośród grzybów chorobotwórczych największą rolę odgrywają:
dermatofity (Trichophyton, Epidermophyton, Microsporum),
drożdżaki (Candidia, Cryptococcus) i inne.
 Grzyby te wywołują u człowieka grzybice powierzchowne
i głębokie. Badanie mikrobiologiczne grzybic polega na wykonaniu
preparatu i jego ocenie pod mikroskopem, izolacji i hodowli
na specjalnych podłożach, a następnie na różnicowaniu
otrzymanych szczepów. W grzybicach głębokich duże znaczenie
mają badania serologiczne (reakcje serologiczne).

Celem stosowana jest spowodowanie:
 wyeliminowania wojsk przeciwnika,
 unicestwienia ludności cywilnej,
 destabilizacji zaplecza.

Czynnikiem chorobotwórczym są drobnoustroje
chorób zakaźnych np.:









Kleszczowe zapalenie mózgu;
Cholera;
Dur brzuszny i plamisty;
Żółta febra;
Dżuma;
Wąglik;
Nosacizna;
Grzybice.

 Kleszczowe zapalenie mózgu;
 Zachorowania są związane na ogół z ogniskami przyrodniczymi, w
których wirus krąży między zwierzętami (gryzonie, zwierzyna
leśna, ptaki wędrowne) i przenosicielami wirusa, którymi są
kleszcze. Cykl ten zachodzi niezależnie od człowieka. W Polsce
od wielu lat zachorowania na kleszczowe zapalenie mózgu
występowały głównie na terenach endemicznych w dawnym
województwie białostockim, suwalskim i olsztyńskim. Od 1993
roku liczba zgłoszonych zachorowań pokaźnie wzrosła w
porównaniu z okresem poprzednim i co roku zgłasza się od 181
do 267 przypadków.
 W Polsce wystąpiły trzy ogniska kleszczowego zapalenia mózgu
szerzące się drogą pokarmową przez picie mleka zakażonych
krów (woj. Olsztyńskie - 1974 r.) i mleka koziego (woj. Kieleckie 1995 r., woj. Wrocławskie - 1996 r.). Nasilenie zachorowań na
kzm obserwuje się od 1993 r. w wielu krajach europejskich.

 Cholera to ostra i zaraźliwa choroba zakaźna przewodu
pokarmowego, której przyczyną jest spożycie pokarmu lub wody
skażonej Gram-ujemną bakterią - przecinkowcem cholery (Vibrio
cholerae). Bakteria występuje w dwóch serotypach:
 O1
 O139
 Serotyp O1 ma dwa biotypy:
 klasyczny
 El Tor
 Cholerę cechuje śmiertelność około 1% (skrajnie do 20%)
przypadków prawidłowo leczonych i 50% przy braku leczenia.
Wg danych WHO w 2001 roku na świecie zanotowano 184311
przypadków tej choroby, a z jej powodu zmarło 2728 osób.
Na świecie miało miejsce 7 pandemii cholery.

1. dur plamisty epidemiczny, wywoływany przez Rickettsia
prowazekii - źródłem zakażenia jest chory człowiek,
przenosicielem wesz odzieżowa, rzadziej głowowa. Zarazki
znajdują się w kale wszy i zostają wtarte w naskórek uszkodzony
przez zadrapanie.
 Okres wylęgania 12-14 dni. Objawy: nagły początek, dreszcze,
wysoka gorączka, bóle głowy, uczucie ogólnego rozbicia,
nudności i wymioty. Po 4-5 dniach pojawia się charakterystyczna
wysypka: drobna, plamista często krwotoczna, zajmująca rzutami
całe ciało.
 Równocześnie występują objawy ze strony ośrodkowego układu
nerwowego tj.: zamroczenie, podniecenie, halucynacje (omamy),
próby ucieczki z łóżka. Po ustąpieniu tych objawów, często zdarza
się, że chorzy stają się apatyczni, popadają w stan anergii,
mają obniżone ciśnienie tętnicze, może dojść nawet do zapaści.
 Leczenie zawsze w szpitalu zakaźnym. Zapobieganie polega
na zwalczaniu wszy, izolacji chorych, szczepieniach ochronnych.
Choroba trwa 4-6 tygodni i pozostawia trwałą odporność , chociaż
zdarzają się nawroty.
2. dur plamisty endemiczny, wywoływany przez Rickettsia typhi
(mooseri) - źródło zakażenia stanowi szczur i inne małe gryzonie,
przenosicielem jest pchła szczurza.

 Dur brzuszny (łac. typhus abdominalis) jest ogólnoustrojową
chorobą bakteryjną wywołaną pałeczkami z gatunku Salmonella
typhi i charakteryzująca się gorączką, krańcowym wyczerpaniem,
bólami brzucha, objawami zatrucia endotoksyną (splątanie)
i różową wysypką, tak zwaną różyczką durową czyli rumieniową
wysypką plamisto-grudkową zlokalizowaną na skórze klatki
piersiowej lub nadbrzusza.
 Towarzyszy tym objawom także powiększenie wątroby, śledziony
i węzłów chłonnych szyi, oraz zapalenie spojówek.
Pomimo gorączki występuje względna bradykardia.
 Zwany dawniej tyfusem lub tyfusem brzusznym.
 Tyfus plamisty, dur plamisty – (łac. Typhus exanthematicus) jedna z głównych chorób zakaźnych, przyczyna ciężkich epidemii
i śmierci milionów ludzi.

 Żółta febra to choroba wywoływana jest przez wirusa należącego
do grupy tzw. flavivirusów. Infekcja może przebiegać pod różnymi
postaciami klinicznymi – od łagodnych objawów do ciężkiej
choroby, kończącej się śmiercią. Słowo „żółta” w nazwie pochodzi
od żółtaczki towarzyszącej części zakażeń. W Afryce występują
dwa typy wirusów – jeden w Afryce Wschodniej, drugi w
Zachodniej. W ciągu ostatnich 20 lat na świecie wzrosła liczba
epidemii żółtej gorączki, a coraz więcej krajów zgłasza przypadki
tej choroby. W Afryce i Ameryce wciąż żyje ogromna populacja
osób niezaszczepionych, a zmiany w środowisku, takie jak
malejąca ilość terenów leśnych i urbanizacja czy wzrost turystyki,
zwiększają ryzyko zetknięcia się z wirusem.
Wirus ten przenoszony jest między innymi przez komary.
 Dżuma - ostra bakteryjna choroba zakaźna gryzoni i (rzadziej)
innych drobnych ssaków, a także człowieka (zoonoza). Choroba
ta wywołana jest infekcją G(-) pałeczek z rodziny
Enterobacteriaceae nazwanej Yersinia pestis.

 Wąglik (łac. Anthrax) – choroba zakaźna, zaraźliwa, wywoływana
przez Gram-dodatnią bakterię nazywaną laseczką wąglika
(Bacillus anthracis). Znany już od czasów starożytnych, występuje
na całym świecie. Wąglik występuje najczęściej u bydła, koni,
owiec i kóz. Świnie rzadko chorują. Psy cechuje znaczna
odporność. Ptaki są niewrażliwe na zakażenia naturalne.
 Nosacizna (łac. Malleus) — przewlekła zakaźna i zaraźliwa
choroba zwierząt nieparzystokopytnych wywołana przez pałeczkę
nosacizny. Nosacizna jest najczęściej chorobą koni. Mogą też
zachorować kotowate. Może też być niebezpieczną zoonozą dla
ludzi. W Polsce od ponad 40 lat nie występuje, nie występuje już
również w większości Europy, w Australii ani w Ameryce
Północnej. Obecnie można ją spotkać w Azji, Afryce oraz w
Ameryce Południowej i Środkowej.

 Grzybice skóry (dermatofitozy)






głowy
brody, tzw. figówka
paznokci
stóp, tzw. stopa atlety/sportowca
pachwin

 Grzybice głębokie, narządowe - grupa chorób oportunistycznych,
często przebiegających w AIDS. Dotyczą przede wszystkim płuc.
 przebiegające z fungemią
 przebiegające bez fungemii

 Przyjęty podział nie jest jedynym poprawnym. Można spotkać się
z podziałem grzybic skóry na: grzybice skóry owłosionej i
nieowłosionej; grzybic narządowych ze względu na organ
zainfekowany. Powszechny jest także, szczególnie w literaturze
medycznej i weterynaryjnej podział ze względu na naukową
nazwę choroby, która jest związana z czynnikiem etiologicznym.
Jest on jednak mało popularny ze względu na brak możliwości
rozpoznania klinicznego patogenu, który wywołał daną grzybicę.

Środki służące do
przenoszenia broni
biologicznej
Do przenoszenia broni biologicznej mogą służyć różnego rodzaju środki bojowe,
najbardziej skuteczne wydają się być:

 Lotnicze,
-


-

Przyrządy rozpylające,
Bomby,

Artyleryjskie,
Rakiety,
Pociski,

 inne,
- np. Pojemniki zrzucane z samolotów, śmigłowców, samochodów, wozów
bojowych.

 Dywersja,
- Wszelkiego rodzaju działania mające na celu doprowadzenie do skażenia
bronią biologiczną terenu, zwierząt, roślin, żywności, ujęć, wody pitnej,
itp..

W zależności od zastosowania, sposobu
przenoszenia zakażenie może nastąpić po
przez:
 Drogi oddechowe;
 Przenikanie przez skórę oraz błony śluzowe;
 Spożywanie skażonej żywności, wody;
 Ukąszenia przez zakażone owady, kleszcze;
 Kontakt ze skażonymi przedmiotami,
zakażonymi zwierzętami;
 Zranienia skażonymi elementami pocisków,
bomb, rakiet;
 Bezpośredni kontakt z chorymi.

Oznaki użycia broni
biologicznej.
 Mniejszy huk – (podczas wybuchu bomby, rakiety, pocisku);
 Pojawienie się dymów, mgieł – (za samolotami, śmigłowcami,
pociskami rakietowymi);








Mokre plamy lub drobny pył - w miejscu wybuchu;
Charakterystyczne do tego rodzaju broni odłamki:
Ceramiczne,
Plastikowe,
Kartonowe, itp.;
Nagły wzrost populacji gryzoni, owadów, kleszczy;
Masowe zachorowania wśród ludzi i zwierząt;
Wzrost martwych zwierząt, ptaków dziko żyjących;
Zrzucanie różnych przedmiotów.

Ochrona przed zakażeniami
broną biologiczną.
Są to działania epidemiologiczne, przede
wszystkim:
 Obserwacja – zanieczyszczenia mikrobiologicznego;
 Identyfikacja – skażeń;
 Systemy ochrony - zbiorowej i indywidualnej;
 Dezynfekcji – środowiska, wyposażenia;
 Szczepienia ochronne.

Osoby, które zostały narażone na działanie
biologicznych środków bojowych
powinny:
 Udać się jak najszybciej do punktów
zabiegów sanitarnych:
- Zostaną tam dokonane zabiegi sanitarne
i specjalne;
 Ludzie , którzy przebywali w schronach –
opuszczają ukrycia dopiero po informacji
odpowiednich służb o braku skażenia.

Środki ochrony przed zakażeniem biologicznym

Zbiorowe

Indywidualne
Środki ochrony dróg
oddechowych

Środki ochrony
skóry
Schrony

Maski przeciw
gazowe
Przemysłowe
respiratory
Maseczki zastępcze

Standardowa
Odzież Ochronna
Uszczelnione
pomieszczenia
Zastępcza odzież ochronna:
-płaszcza,
-kombinezony
-narzuty

PORÓWNANIE
BRONI CHEMICZNEJ
I BIOLOGICZNEJ


Slide 7

BROŃ
BIOLOGICZNA

Przygotował Andrzej Potucha

1. Historia.
2. Istota broni biologicznej
i przykłady jej stosowania.
3. Środki służące do przenoszenia
broni biologicznej.
4. Oznaki użycia broni
biologicznej.
5. Ochrona przed zakażeniem
bronią biologiczną.

HISTORIA
W historii wojen wielokrotnie wspomina
się umyślne przenoszenie „zarazy” na
wojska przeciwnika, to jednak
wiadomości te nie są poparte żadnymi
udokumentowanymi dowodami.

Znane przykłady użycia broni
biologicznej w historii.
1.I Wojna światowa rok 1915 zatrucie studni przez Niemców w
Galicji.
2. 1917 r. zarażanie francuskich koni nosacizną.
3. 1939-1942 Japonia użyła broni biologicznej w :
 Mongolii nad rzeką Chałchin-Goł.1939 r. skazani na śmierć zrażali
ujęcia wody podczas wycofywania się wojsk japońskich,
 Chiny
Po raz pierwszy w 1940 roku japończycy rozsiali pchły z samolotu w
rejonie Nin-bo zarażone były pałeczkami dżumy.
Drugi raz pchły rozsiane zostały nad ważnym węzłem
komunikacyjnym w Czan-de i jeziorem Dun-tin-chu.
Trzeci wypadek użycia broni biologicznej miał miejsce w 1942 r.
podczas odwrotu armii japońskiej:
- Zatruwano ujęcia wody;
- Zapasu żywności;
- A nawet wypuszczano na wolność zarażonych jeńców.

Znane przykłady użycia
broni biologicznej w
historii.
4. Niemcy przez cały okres wojny prowadziły intensywne prace nad
bronią biologiczna w:
- Laboratorium Poznańskim, ewakuowanym pod koniec wojny do
Turyngii gdzie prace trwały do końca wojny;
- Oraz opodal Sachsenburga, gdzie na szeroką skale produkowano
pałeczki dżumy pod kierownictwem Roberta Kocha – dyrektora
instytutu oraz profesora Hildemeistera.
Jednak po za kilkoma dywersjami Niemcy nie użyły tego rodzaju
broni na szeroką skalę.
5. Ameryka Północna w latach 1950 - 1953 użyła broni biologicznej
w Korei.

Co to jest broń
Biologiczna?

Bronią biologiczną nazywany bojowe
środki biologiczne wraz urządzeniami
służącymi do ich przenoszenia.

Istota broni biologicznej.
Jest to broń masowego rażenia,
czynnikiem rażącym są:
 Bakterie;
 Wirusy;
 Riketsje;
 Grzyby chorobotwórcze;
 Toksyny.

 Bakterie (od gr. bakterion "pałeczka") – jednokomórkowe
lub kolonijne organizmy o budowie prokariotycznej.
 Bakteriami zajmuje się mikrobiologia oraz jej wyspecjalizowany
dział – bakteriologia.
 Bakterie odgrywają pożyteczną ekologicznie rolę
w obiegu biogennych pierwiastków.

Bakteria Bordetella bronchiseptica

 Wirusy (łac. virus - trucizna) to zbudowane z białek i kwasów
nukleinowych twory organiczne nie posiadające struktury
komórkowej, namnażają (tak nazywa się "rozmnażanie" wirusów)
się przez infekowanie żywych komórek. Wirusy są bezwzględnymi
pasożytami wewnątrzkomórkowymi, namnażającymi się dzięki
wykorzystaniu aparatu kopiującego zawartego w komórkach.
Zawierają materiał genetyczny w postaci RNA lub DNA, wykazują
jednak zarówno cechy komórkowych organizmów żywych, jaki
materii nieożywionej.
 Wirusologia jest dziedziną nauki zajmującą się wirusami.
Szereg wirusów jest chorobotwórczych dla człowieka i zwierząt,
są one często przyczyną groźnych chorób.

Wirus Marburg

Wirus HIV

 Riketsje - Gram-ujemne bakterie o kształcie pałeczkowatym
z rodzaju Rickettsia, rzędu Rickettsiales.
 Są to pasożyty wewnętrzne, zwykle wewnątrzkomórkowe,
występujące u człowieka i ssaków, owadów (np. pcheł, kleszczy,
wszy), niekiedy innych stawonogów, rozmnażające się wyłącznie
w żywych komórkach, przenoszone przez owady na ludzi
i zwierzęta wywołując w ich organizmach "riketsjozy".
 Najgroźniejszą riketsjozą jest tyfus plamisty. Inne riketsjozy to:
gorączka Q, tyfus plamisty Gór Skalistych, gorączka okopowa,
dur plamisty szczurzy, kleszczowe zapalenie opon mózgowych.
 Riketsje na odzieży zachowują zdolność zakażania przez okres 23 tygodni. Ich żywym zbiornikiem są zakażone pchły,
pasożytujące na szczurach i myszach. Riketsje są wydalane przez
wszy wraz z kałem oraz ich wymiocinami. Do ustroju mogą dostać
się przez drapanie skóry. Zmiany patologiczne riketsjoz dotyczą
naczyń krwionośnych, układu nerwowego, gruczołów dokrewnych
i serca.

 Toksyny bakteryjne, jady bakteryjne, substancje chemiczne
wytwarzane przez bakterie, wywołujące zatrucie ustroju
wyższego. Rozróżnia się ektotoksyny (egzotoksyny)
i endotoksyny.
 Pierwsze, wydzielane na zewnątrz komórki, są silnymi jadami
i wywołują swoiste objawy chorobowe, mają strukturę białkową
i w związku z tym są wrażliwe na działanie wysokich temperatur
oraz są rozkładane przez enzymy trawienne (z wyjątkiem toksyny
botulinowej i enterotoksyny gronkowcowej). Mają silne
właściwości antygenowe, a przygotowane z nich anatoksyny
używane są do uodporniania ludzi i zwierząt. Wytwarzane
są głównie przez bakterie Gram-dodatnie (metoda Grama).
 Drugie uwalniają się dopiero przy rozpadzie komórki bakteryjnej.
Są one słabymi jadami, a objawy chorobowe przez nie
wywoływane nie są swoiste gatunkowo. Chemicznie są to
kompleksy wielocukrowo-lipidowo-polipeptydowe. Mają słabe
właściwości antygenowe. Nie są rozkładane przez enzymy
trawienne, są natomiast ciepłostałe. Wytwarzane są głównie
przez bakterie Gram-ujemne.
 Do toksyn bakteryjnych często zaliczane są również inne
substancje toksyczne dla makroorganizmów, a wytwarzane
przez bakterie.

 Grzyby chorobotwórcze, grzyby zdolne do zakażenia tkanek
ustrojów wyższych. Chorobotwórcze dla człowieka gatunki należą
do dwóch podgromad: workowców (Ascomycetes), a zwłaszcza
klasy (Endomycetes) i dawniej wyróżnianej klasy pleśniaków
(Phycomycetes) oraz grzybów niedoskonałych (Deuteromycotina
= Fungi imperfecti).
 Spośród grzybów chorobotwórczych największą rolę odgrywają:
dermatofity (Trichophyton, Epidermophyton, Microsporum),
drożdżaki (Candidia, Cryptococcus) i inne.
 Grzyby te wywołują u człowieka grzybice powierzchowne
i głębokie. Badanie mikrobiologiczne grzybic polega na wykonaniu
preparatu i jego ocenie pod mikroskopem, izolacji i hodowli
na specjalnych podłożach, a następnie na różnicowaniu
otrzymanych szczepów. W grzybicach głębokich duże znaczenie
mają badania serologiczne (reakcje serologiczne).

Celem stosowana jest spowodowanie:
 wyeliminowania wojsk przeciwnika,
 unicestwienia ludności cywilnej,
 destabilizacji zaplecza.

Czynnikiem chorobotwórczym są drobnoustroje
chorób zakaźnych np.:









Kleszczowe zapalenie mózgu;
Cholera;
Dur brzuszny i plamisty;
Żółta febra;
Dżuma;
Wąglik;
Nosacizna;
Grzybice.

 Kleszczowe zapalenie mózgu;
 Zachorowania są związane na ogół z ogniskami przyrodniczymi, w
których wirus krąży między zwierzętami (gryzonie, zwierzyna
leśna, ptaki wędrowne) i przenosicielami wirusa, którymi są
kleszcze. Cykl ten zachodzi niezależnie od człowieka. W Polsce
od wielu lat zachorowania na kleszczowe zapalenie mózgu
występowały głównie na terenach endemicznych w dawnym
województwie białostockim, suwalskim i olsztyńskim. Od 1993
roku liczba zgłoszonych zachorowań pokaźnie wzrosła w
porównaniu z okresem poprzednim i co roku zgłasza się od 181
do 267 przypadków.
 W Polsce wystąpiły trzy ogniska kleszczowego zapalenia mózgu
szerzące się drogą pokarmową przez picie mleka zakażonych
krów (woj. Olsztyńskie - 1974 r.) i mleka koziego (woj. Kieleckie 1995 r., woj. Wrocławskie - 1996 r.). Nasilenie zachorowań na
kzm obserwuje się od 1993 r. w wielu krajach europejskich.

 Cholera to ostra i zaraźliwa choroba zakaźna przewodu
pokarmowego, której przyczyną jest spożycie pokarmu lub wody
skażonej Gram-ujemną bakterią - przecinkowcem cholery (Vibrio
cholerae). Bakteria występuje w dwóch serotypach:
 O1
 O139
 Serotyp O1 ma dwa biotypy:
 klasyczny
 El Tor
 Cholerę cechuje śmiertelność około 1% (skrajnie do 20%)
przypadków prawidłowo leczonych i 50% przy braku leczenia.
Wg danych WHO w 2001 roku na świecie zanotowano 184311
przypadków tej choroby, a z jej powodu zmarło 2728 osób.
Na świecie miało miejsce 7 pandemii cholery.

1. dur plamisty epidemiczny, wywoływany przez Rickettsia
prowazekii - źródłem zakażenia jest chory człowiek,
przenosicielem wesz odzieżowa, rzadziej głowowa. Zarazki
znajdują się w kale wszy i zostają wtarte w naskórek uszkodzony
przez zadrapanie.
 Okres wylęgania 12-14 dni. Objawy: nagły początek, dreszcze,
wysoka gorączka, bóle głowy, uczucie ogólnego rozbicia,
nudności i wymioty. Po 4-5 dniach pojawia się charakterystyczna
wysypka: drobna, plamista często krwotoczna, zajmująca rzutami
całe ciało.
 Równocześnie występują objawy ze strony ośrodkowego układu
nerwowego tj.: zamroczenie, podniecenie, halucynacje (omamy),
próby ucieczki z łóżka. Po ustąpieniu tych objawów, często zdarza
się, że chorzy stają się apatyczni, popadają w stan anergii,
mają obniżone ciśnienie tętnicze, może dojść nawet do zapaści.
 Leczenie zawsze w szpitalu zakaźnym. Zapobieganie polega
na zwalczaniu wszy, izolacji chorych, szczepieniach ochronnych.
Choroba trwa 4-6 tygodni i pozostawia trwałą odporność , chociaż
zdarzają się nawroty.
2. dur plamisty endemiczny, wywoływany przez Rickettsia typhi
(mooseri) - źródło zakażenia stanowi szczur i inne małe gryzonie,
przenosicielem jest pchła szczurza.

 Dur brzuszny (łac. typhus abdominalis) jest ogólnoustrojową
chorobą bakteryjną wywołaną pałeczkami z gatunku Salmonella
typhi i charakteryzująca się gorączką, krańcowym wyczerpaniem,
bólami brzucha, objawami zatrucia endotoksyną (splątanie)
i różową wysypką, tak zwaną różyczką durową czyli rumieniową
wysypką plamisto-grudkową zlokalizowaną na skórze klatki
piersiowej lub nadbrzusza.
 Towarzyszy tym objawom także powiększenie wątroby, śledziony
i węzłów chłonnych szyi, oraz zapalenie spojówek.
Pomimo gorączki występuje względna bradykardia.
 Zwany dawniej tyfusem lub tyfusem brzusznym.
 Tyfus plamisty, dur plamisty – (łac. Typhus exanthematicus) jedna z głównych chorób zakaźnych, przyczyna ciężkich epidemii
i śmierci milionów ludzi.

 Żółta febra to choroba wywoływana jest przez wirusa należącego
do grupy tzw. flavivirusów. Infekcja może przebiegać pod różnymi
postaciami klinicznymi – od łagodnych objawów do ciężkiej
choroby, kończącej się śmiercią. Słowo „żółta” w nazwie pochodzi
od żółtaczki towarzyszącej części zakażeń. W Afryce występują
dwa typy wirusów – jeden w Afryce Wschodniej, drugi w
Zachodniej. W ciągu ostatnich 20 lat na świecie wzrosła liczba
epidemii żółtej gorączki, a coraz więcej krajów zgłasza przypadki
tej choroby. W Afryce i Ameryce wciąż żyje ogromna populacja
osób niezaszczepionych, a zmiany w środowisku, takie jak
malejąca ilość terenów leśnych i urbanizacja czy wzrost turystyki,
zwiększają ryzyko zetknięcia się z wirusem.
Wirus ten przenoszony jest między innymi przez komary.
 Dżuma - ostra bakteryjna choroba zakaźna gryzoni i (rzadziej)
innych drobnych ssaków, a także człowieka (zoonoza). Choroba
ta wywołana jest infekcją G(-) pałeczek z rodziny
Enterobacteriaceae nazwanej Yersinia pestis.

 Wąglik (łac. Anthrax) – choroba zakaźna, zaraźliwa, wywoływana
przez Gram-dodatnią bakterię nazywaną laseczką wąglika
(Bacillus anthracis). Znany już od czasów starożytnych, występuje
na całym świecie. Wąglik występuje najczęściej u bydła, koni,
owiec i kóz. Świnie rzadko chorują. Psy cechuje znaczna
odporność. Ptaki są niewrażliwe na zakażenia naturalne.
 Nosacizna (łac. Malleus) — przewlekła zakaźna i zaraźliwa
choroba zwierząt nieparzystokopytnych wywołana przez pałeczkę
nosacizny. Nosacizna jest najczęściej chorobą koni. Mogą też
zachorować kotowate. Może też być niebezpieczną zoonozą dla
ludzi. W Polsce od ponad 40 lat nie występuje, nie występuje już
również w większości Europy, w Australii ani w Ameryce
Północnej. Obecnie można ją spotkać w Azji, Afryce oraz w
Ameryce Południowej i Środkowej.

 Grzybice skóry (dermatofitozy)






głowy
brody, tzw. figówka
paznokci
stóp, tzw. stopa atlety/sportowca
pachwin

 Grzybice głębokie, narządowe - grupa chorób oportunistycznych,
często przebiegających w AIDS. Dotyczą przede wszystkim płuc.
 przebiegające z fungemią
 przebiegające bez fungemii

 Przyjęty podział nie jest jedynym poprawnym. Można spotkać się
z podziałem grzybic skóry na: grzybice skóry owłosionej i
nieowłosionej; grzybic narządowych ze względu na organ
zainfekowany. Powszechny jest także, szczególnie w literaturze
medycznej i weterynaryjnej podział ze względu na naukową
nazwę choroby, która jest związana z czynnikiem etiologicznym.
Jest on jednak mało popularny ze względu na brak możliwości
rozpoznania klinicznego patogenu, który wywołał daną grzybicę.

Środki służące do
przenoszenia broni
biologicznej
Do przenoszenia broni biologicznej mogą służyć różnego rodzaju środki bojowe,
najbardziej skuteczne wydają się być:

 Lotnicze,
-


-

Przyrządy rozpylające,
Bomby,

Artyleryjskie,
Rakiety,
Pociski,

 inne,
- np. Pojemniki zrzucane z samolotów, śmigłowców, samochodów, wozów
bojowych.

 Dywersja,
- Wszelkiego rodzaju działania mające na celu doprowadzenie do skażenia
bronią biologiczną terenu, zwierząt, roślin, żywności, ujęć, wody pitnej,
itp..

W zależności od zastosowania, sposobu
przenoszenia zakażenie może nastąpić po
przez:
 Drogi oddechowe;
 Przenikanie przez skórę oraz błony śluzowe;
 Spożywanie skażonej żywności, wody;
 Ukąszenia przez zakażone owady, kleszcze;
 Kontakt ze skażonymi przedmiotami,
zakażonymi zwierzętami;
 Zranienia skażonymi elementami pocisków,
bomb, rakiet;
 Bezpośredni kontakt z chorymi.

Oznaki użycia broni
biologicznej.
 Mniejszy huk – (podczas wybuchu bomby, rakiety, pocisku);
 Pojawienie się dymów, mgieł – (za samolotami, śmigłowcami,
pociskami rakietowymi);








Mokre plamy lub drobny pył - w miejscu wybuchu;
Charakterystyczne do tego rodzaju broni odłamki:
Ceramiczne,
Plastikowe,
Kartonowe, itp.;
Nagły wzrost populacji gryzoni, owadów, kleszczy;
Masowe zachorowania wśród ludzi i zwierząt;
Wzrost martwych zwierząt, ptaków dziko żyjących;
Zrzucanie różnych przedmiotów.

Ochrona przed zakażeniami
broną biologiczną.
Są to działania epidemiologiczne, przede
wszystkim:
 Obserwacja – zanieczyszczenia mikrobiologicznego;
 Identyfikacja – skażeń;
 Systemy ochrony - zbiorowej i indywidualnej;
 Dezynfekcji – środowiska, wyposażenia;
 Szczepienia ochronne.

Osoby, które zostały narażone na działanie
biologicznych środków bojowych
powinny:
 Udać się jak najszybciej do punktów
zabiegów sanitarnych:
- Zostaną tam dokonane zabiegi sanitarne
i specjalne;
 Ludzie , którzy przebywali w schronach –
opuszczają ukrycia dopiero po informacji
odpowiednich służb o braku skażenia.

Środki ochrony przed zakażeniem biologicznym

Zbiorowe

Indywidualne
Środki ochrony dróg
oddechowych

Środki ochrony
skóry
Schrony

Maski przeciw
gazowe
Przemysłowe
respiratory
Maseczki zastępcze

Standardowa
Odzież Ochronna
Uszczelnione
pomieszczenia
Zastępcza odzież ochronna:
-płaszcza,
-kombinezony
-narzuty

PORÓWNANIE
BRONI CHEMICZNEJ
I BIOLOGICZNEJ


Slide 8

BROŃ
BIOLOGICZNA

Przygotował Andrzej Potucha

1. Historia.
2. Istota broni biologicznej
i przykłady jej stosowania.
3. Środki służące do przenoszenia
broni biologicznej.
4. Oznaki użycia broni
biologicznej.
5. Ochrona przed zakażeniem
bronią biologiczną.

HISTORIA
W historii wojen wielokrotnie wspomina
się umyślne przenoszenie „zarazy” na
wojska przeciwnika, to jednak
wiadomości te nie są poparte żadnymi
udokumentowanymi dowodami.

Znane przykłady użycia broni
biologicznej w historii.
1.I Wojna światowa rok 1915 zatrucie studni przez Niemców w
Galicji.
2. 1917 r. zarażanie francuskich koni nosacizną.
3. 1939-1942 Japonia użyła broni biologicznej w :
 Mongolii nad rzeką Chałchin-Goł.1939 r. skazani na śmierć zrażali
ujęcia wody podczas wycofywania się wojsk japońskich,
 Chiny
Po raz pierwszy w 1940 roku japończycy rozsiali pchły z samolotu w
rejonie Nin-bo zarażone były pałeczkami dżumy.
Drugi raz pchły rozsiane zostały nad ważnym węzłem
komunikacyjnym w Czan-de i jeziorem Dun-tin-chu.
Trzeci wypadek użycia broni biologicznej miał miejsce w 1942 r.
podczas odwrotu armii japońskiej:
- Zatruwano ujęcia wody;
- Zapasu żywności;
- A nawet wypuszczano na wolność zarażonych jeńców.

Znane przykłady użycia
broni biologicznej w
historii.
4. Niemcy przez cały okres wojny prowadziły intensywne prace nad
bronią biologiczna w:
- Laboratorium Poznańskim, ewakuowanym pod koniec wojny do
Turyngii gdzie prace trwały do końca wojny;
- Oraz opodal Sachsenburga, gdzie na szeroką skale produkowano
pałeczki dżumy pod kierownictwem Roberta Kocha – dyrektora
instytutu oraz profesora Hildemeistera.
Jednak po za kilkoma dywersjami Niemcy nie użyły tego rodzaju
broni na szeroką skalę.
5. Ameryka Północna w latach 1950 - 1953 użyła broni biologicznej
w Korei.

Co to jest broń
Biologiczna?

Bronią biologiczną nazywany bojowe
środki biologiczne wraz urządzeniami
służącymi do ich przenoszenia.

Istota broni biologicznej.
Jest to broń masowego rażenia,
czynnikiem rażącym są:
 Bakterie;
 Wirusy;
 Riketsje;
 Grzyby chorobotwórcze;
 Toksyny.

 Bakterie (od gr. bakterion "pałeczka") – jednokomórkowe
lub kolonijne organizmy o budowie prokariotycznej.
 Bakteriami zajmuje się mikrobiologia oraz jej wyspecjalizowany
dział – bakteriologia.
 Bakterie odgrywają pożyteczną ekologicznie rolę
w obiegu biogennych pierwiastków.

Bakteria Bordetella bronchiseptica

 Wirusy (łac. virus - trucizna) to zbudowane z białek i kwasów
nukleinowych twory organiczne nie posiadające struktury
komórkowej, namnażają (tak nazywa się "rozmnażanie" wirusów)
się przez infekowanie żywych komórek. Wirusy są bezwzględnymi
pasożytami wewnątrzkomórkowymi, namnażającymi się dzięki
wykorzystaniu aparatu kopiującego zawartego w komórkach.
Zawierają materiał genetyczny w postaci RNA lub DNA, wykazują
jednak zarówno cechy komórkowych organizmów żywych, jaki
materii nieożywionej.
 Wirusologia jest dziedziną nauki zajmującą się wirusami.
Szereg wirusów jest chorobotwórczych dla człowieka i zwierząt,
są one często przyczyną groźnych chorób.

Wirus Marburg

Wirus HIV

 Riketsje - Gram-ujemne bakterie o kształcie pałeczkowatym
z rodzaju Rickettsia, rzędu Rickettsiales.
 Są to pasożyty wewnętrzne, zwykle wewnątrzkomórkowe,
występujące u człowieka i ssaków, owadów (np. pcheł, kleszczy,
wszy), niekiedy innych stawonogów, rozmnażające się wyłącznie
w żywych komórkach, przenoszone przez owady na ludzi
i zwierzęta wywołując w ich organizmach "riketsjozy".
 Najgroźniejszą riketsjozą jest tyfus plamisty. Inne riketsjozy to:
gorączka Q, tyfus plamisty Gór Skalistych, gorączka okopowa,
dur plamisty szczurzy, kleszczowe zapalenie opon mózgowych.
 Riketsje na odzieży zachowują zdolność zakażania przez okres 23 tygodni. Ich żywym zbiornikiem są zakażone pchły,
pasożytujące na szczurach i myszach. Riketsje są wydalane przez
wszy wraz z kałem oraz ich wymiocinami. Do ustroju mogą dostać
się przez drapanie skóry. Zmiany patologiczne riketsjoz dotyczą
naczyń krwionośnych, układu nerwowego, gruczołów dokrewnych
i serca.

 Toksyny bakteryjne, jady bakteryjne, substancje chemiczne
wytwarzane przez bakterie, wywołujące zatrucie ustroju
wyższego. Rozróżnia się ektotoksyny (egzotoksyny)
i endotoksyny.
 Pierwsze, wydzielane na zewnątrz komórki, są silnymi jadami
i wywołują swoiste objawy chorobowe, mają strukturę białkową
i w związku z tym są wrażliwe na działanie wysokich temperatur
oraz są rozkładane przez enzymy trawienne (z wyjątkiem toksyny
botulinowej i enterotoksyny gronkowcowej). Mają silne
właściwości antygenowe, a przygotowane z nich anatoksyny
używane są do uodporniania ludzi i zwierząt. Wytwarzane
są głównie przez bakterie Gram-dodatnie (metoda Grama).
 Drugie uwalniają się dopiero przy rozpadzie komórki bakteryjnej.
Są one słabymi jadami, a objawy chorobowe przez nie
wywoływane nie są swoiste gatunkowo. Chemicznie są to
kompleksy wielocukrowo-lipidowo-polipeptydowe. Mają słabe
właściwości antygenowe. Nie są rozkładane przez enzymy
trawienne, są natomiast ciepłostałe. Wytwarzane są głównie
przez bakterie Gram-ujemne.
 Do toksyn bakteryjnych często zaliczane są również inne
substancje toksyczne dla makroorganizmów, a wytwarzane
przez bakterie.

 Grzyby chorobotwórcze, grzyby zdolne do zakażenia tkanek
ustrojów wyższych. Chorobotwórcze dla człowieka gatunki należą
do dwóch podgromad: workowców (Ascomycetes), a zwłaszcza
klasy (Endomycetes) i dawniej wyróżnianej klasy pleśniaków
(Phycomycetes) oraz grzybów niedoskonałych (Deuteromycotina
= Fungi imperfecti).
 Spośród grzybów chorobotwórczych największą rolę odgrywają:
dermatofity (Trichophyton, Epidermophyton, Microsporum),
drożdżaki (Candidia, Cryptococcus) i inne.
 Grzyby te wywołują u człowieka grzybice powierzchowne
i głębokie. Badanie mikrobiologiczne grzybic polega na wykonaniu
preparatu i jego ocenie pod mikroskopem, izolacji i hodowli
na specjalnych podłożach, a następnie na różnicowaniu
otrzymanych szczepów. W grzybicach głębokich duże znaczenie
mają badania serologiczne (reakcje serologiczne).

Celem stosowana jest spowodowanie:
 wyeliminowania wojsk przeciwnika,
 unicestwienia ludności cywilnej,
 destabilizacji zaplecza.

Czynnikiem chorobotwórczym są drobnoustroje
chorób zakaźnych np.:









Kleszczowe zapalenie mózgu;
Cholera;
Dur brzuszny i plamisty;
Żółta febra;
Dżuma;
Wąglik;
Nosacizna;
Grzybice.

 Kleszczowe zapalenie mózgu;
 Zachorowania są związane na ogół z ogniskami przyrodniczymi, w
których wirus krąży między zwierzętami (gryzonie, zwierzyna
leśna, ptaki wędrowne) i przenosicielami wirusa, którymi są
kleszcze. Cykl ten zachodzi niezależnie od człowieka. W Polsce
od wielu lat zachorowania na kleszczowe zapalenie mózgu
występowały głównie na terenach endemicznych w dawnym
województwie białostockim, suwalskim i olsztyńskim. Od 1993
roku liczba zgłoszonych zachorowań pokaźnie wzrosła w
porównaniu z okresem poprzednim i co roku zgłasza się od 181
do 267 przypadków.
 W Polsce wystąpiły trzy ogniska kleszczowego zapalenia mózgu
szerzące się drogą pokarmową przez picie mleka zakażonych
krów (woj. Olsztyńskie - 1974 r.) i mleka koziego (woj. Kieleckie 1995 r., woj. Wrocławskie - 1996 r.). Nasilenie zachorowań na
kzm obserwuje się od 1993 r. w wielu krajach europejskich.

 Cholera to ostra i zaraźliwa choroba zakaźna przewodu
pokarmowego, której przyczyną jest spożycie pokarmu lub wody
skażonej Gram-ujemną bakterią - przecinkowcem cholery (Vibrio
cholerae). Bakteria występuje w dwóch serotypach:
 O1
 O139
 Serotyp O1 ma dwa biotypy:
 klasyczny
 El Tor
 Cholerę cechuje śmiertelność około 1% (skrajnie do 20%)
przypadków prawidłowo leczonych i 50% przy braku leczenia.
Wg danych WHO w 2001 roku na świecie zanotowano 184311
przypadków tej choroby, a z jej powodu zmarło 2728 osób.
Na świecie miało miejsce 7 pandemii cholery.

1. dur plamisty epidemiczny, wywoływany przez Rickettsia
prowazekii - źródłem zakażenia jest chory człowiek,
przenosicielem wesz odzieżowa, rzadziej głowowa. Zarazki
znajdują się w kale wszy i zostają wtarte w naskórek uszkodzony
przez zadrapanie.
 Okres wylęgania 12-14 dni. Objawy: nagły początek, dreszcze,
wysoka gorączka, bóle głowy, uczucie ogólnego rozbicia,
nudności i wymioty. Po 4-5 dniach pojawia się charakterystyczna
wysypka: drobna, plamista często krwotoczna, zajmująca rzutami
całe ciało.
 Równocześnie występują objawy ze strony ośrodkowego układu
nerwowego tj.: zamroczenie, podniecenie, halucynacje (omamy),
próby ucieczki z łóżka. Po ustąpieniu tych objawów, często zdarza
się, że chorzy stają się apatyczni, popadają w stan anergii,
mają obniżone ciśnienie tętnicze, może dojść nawet do zapaści.
 Leczenie zawsze w szpitalu zakaźnym. Zapobieganie polega
na zwalczaniu wszy, izolacji chorych, szczepieniach ochronnych.
Choroba trwa 4-6 tygodni i pozostawia trwałą odporność , chociaż
zdarzają się nawroty.
2. dur plamisty endemiczny, wywoływany przez Rickettsia typhi
(mooseri) - źródło zakażenia stanowi szczur i inne małe gryzonie,
przenosicielem jest pchła szczurza.

 Dur brzuszny (łac. typhus abdominalis) jest ogólnoustrojową
chorobą bakteryjną wywołaną pałeczkami z gatunku Salmonella
typhi i charakteryzująca się gorączką, krańcowym wyczerpaniem,
bólami brzucha, objawami zatrucia endotoksyną (splątanie)
i różową wysypką, tak zwaną różyczką durową czyli rumieniową
wysypką plamisto-grudkową zlokalizowaną na skórze klatki
piersiowej lub nadbrzusza.
 Towarzyszy tym objawom także powiększenie wątroby, śledziony
i węzłów chłonnych szyi, oraz zapalenie spojówek.
Pomimo gorączki występuje względna bradykardia.
 Zwany dawniej tyfusem lub tyfusem brzusznym.
 Tyfus plamisty, dur plamisty – (łac. Typhus exanthematicus) jedna z głównych chorób zakaźnych, przyczyna ciężkich epidemii
i śmierci milionów ludzi.

 Żółta febra to choroba wywoływana jest przez wirusa należącego
do grupy tzw. flavivirusów. Infekcja może przebiegać pod różnymi
postaciami klinicznymi – od łagodnych objawów do ciężkiej
choroby, kończącej się śmiercią. Słowo „żółta” w nazwie pochodzi
od żółtaczki towarzyszącej części zakażeń. W Afryce występują
dwa typy wirusów – jeden w Afryce Wschodniej, drugi w
Zachodniej. W ciągu ostatnich 20 lat na świecie wzrosła liczba
epidemii żółtej gorączki, a coraz więcej krajów zgłasza przypadki
tej choroby. W Afryce i Ameryce wciąż żyje ogromna populacja
osób niezaszczepionych, a zmiany w środowisku, takie jak
malejąca ilość terenów leśnych i urbanizacja czy wzrost turystyki,
zwiększają ryzyko zetknięcia się z wirusem.
Wirus ten przenoszony jest między innymi przez komary.
 Dżuma - ostra bakteryjna choroba zakaźna gryzoni i (rzadziej)
innych drobnych ssaków, a także człowieka (zoonoza). Choroba
ta wywołana jest infekcją G(-) pałeczek z rodziny
Enterobacteriaceae nazwanej Yersinia pestis.

 Wąglik (łac. Anthrax) – choroba zakaźna, zaraźliwa, wywoływana
przez Gram-dodatnią bakterię nazywaną laseczką wąglika
(Bacillus anthracis). Znany już od czasów starożytnych, występuje
na całym świecie. Wąglik występuje najczęściej u bydła, koni,
owiec i kóz. Świnie rzadko chorują. Psy cechuje znaczna
odporność. Ptaki są niewrażliwe na zakażenia naturalne.
 Nosacizna (łac. Malleus) — przewlekła zakaźna i zaraźliwa
choroba zwierząt nieparzystokopytnych wywołana przez pałeczkę
nosacizny. Nosacizna jest najczęściej chorobą koni. Mogą też
zachorować kotowate. Może też być niebezpieczną zoonozą dla
ludzi. W Polsce od ponad 40 lat nie występuje, nie występuje już
również w większości Europy, w Australii ani w Ameryce
Północnej. Obecnie można ją spotkać w Azji, Afryce oraz w
Ameryce Południowej i Środkowej.

 Grzybice skóry (dermatofitozy)






głowy
brody, tzw. figówka
paznokci
stóp, tzw. stopa atlety/sportowca
pachwin

 Grzybice głębokie, narządowe - grupa chorób oportunistycznych,
często przebiegających w AIDS. Dotyczą przede wszystkim płuc.
 przebiegające z fungemią
 przebiegające bez fungemii

 Przyjęty podział nie jest jedynym poprawnym. Można spotkać się
z podziałem grzybic skóry na: grzybice skóry owłosionej i
nieowłosionej; grzybic narządowych ze względu na organ
zainfekowany. Powszechny jest także, szczególnie w literaturze
medycznej i weterynaryjnej podział ze względu na naukową
nazwę choroby, która jest związana z czynnikiem etiologicznym.
Jest on jednak mało popularny ze względu na brak możliwości
rozpoznania klinicznego patogenu, który wywołał daną grzybicę.

Środki służące do
przenoszenia broni
biologicznej
Do przenoszenia broni biologicznej mogą służyć różnego rodzaju środki bojowe,
najbardziej skuteczne wydają się być:

 Lotnicze,
-


-

Przyrządy rozpylające,
Bomby,

Artyleryjskie,
Rakiety,
Pociski,

 inne,
- np. Pojemniki zrzucane z samolotów, śmigłowców, samochodów, wozów
bojowych.

 Dywersja,
- Wszelkiego rodzaju działania mające na celu doprowadzenie do skażenia
bronią biologiczną terenu, zwierząt, roślin, żywności, ujęć, wody pitnej,
itp..

W zależności od zastosowania, sposobu
przenoszenia zakażenie może nastąpić po
przez:
 Drogi oddechowe;
 Przenikanie przez skórę oraz błony śluzowe;
 Spożywanie skażonej żywności, wody;
 Ukąszenia przez zakażone owady, kleszcze;
 Kontakt ze skażonymi przedmiotami,
zakażonymi zwierzętami;
 Zranienia skażonymi elementami pocisków,
bomb, rakiet;
 Bezpośredni kontakt z chorymi.

Oznaki użycia broni
biologicznej.
 Mniejszy huk – (podczas wybuchu bomby, rakiety, pocisku);
 Pojawienie się dymów, mgieł – (za samolotami, śmigłowcami,
pociskami rakietowymi);








Mokre plamy lub drobny pył - w miejscu wybuchu;
Charakterystyczne do tego rodzaju broni odłamki:
Ceramiczne,
Plastikowe,
Kartonowe, itp.;
Nagły wzrost populacji gryzoni, owadów, kleszczy;
Masowe zachorowania wśród ludzi i zwierząt;
Wzrost martwych zwierząt, ptaków dziko żyjących;
Zrzucanie różnych przedmiotów.

Ochrona przed zakażeniami
broną biologiczną.
Są to działania epidemiologiczne, przede
wszystkim:
 Obserwacja – zanieczyszczenia mikrobiologicznego;
 Identyfikacja – skażeń;
 Systemy ochrony - zbiorowej i indywidualnej;
 Dezynfekcji – środowiska, wyposażenia;
 Szczepienia ochronne.

Osoby, które zostały narażone na działanie
biologicznych środków bojowych
powinny:
 Udać się jak najszybciej do punktów
zabiegów sanitarnych:
- Zostaną tam dokonane zabiegi sanitarne
i specjalne;
 Ludzie , którzy przebywali w schronach –
opuszczają ukrycia dopiero po informacji
odpowiednich służb o braku skażenia.

Środki ochrony przed zakażeniem biologicznym

Zbiorowe

Indywidualne
Środki ochrony dróg
oddechowych

Środki ochrony
skóry
Schrony

Maski przeciw
gazowe
Przemysłowe
respiratory
Maseczki zastępcze

Standardowa
Odzież Ochronna
Uszczelnione
pomieszczenia
Zastępcza odzież ochronna:
-płaszcza,
-kombinezony
-narzuty

PORÓWNANIE
BRONI CHEMICZNEJ
I BIOLOGICZNEJ


Slide 9

BROŃ
BIOLOGICZNA

Przygotował Andrzej Potucha

1. Historia.
2. Istota broni biologicznej
i przykłady jej stosowania.
3. Środki służące do przenoszenia
broni biologicznej.
4. Oznaki użycia broni
biologicznej.
5. Ochrona przed zakażeniem
bronią biologiczną.

HISTORIA
W historii wojen wielokrotnie wspomina
się umyślne przenoszenie „zarazy” na
wojska przeciwnika, to jednak
wiadomości te nie są poparte żadnymi
udokumentowanymi dowodami.

Znane przykłady użycia broni
biologicznej w historii.
1.I Wojna światowa rok 1915 zatrucie studni przez Niemców w
Galicji.
2. 1917 r. zarażanie francuskich koni nosacizną.
3. 1939-1942 Japonia użyła broni biologicznej w :
 Mongolii nad rzeką Chałchin-Goł.1939 r. skazani na śmierć zrażali
ujęcia wody podczas wycofywania się wojsk japońskich,
 Chiny
Po raz pierwszy w 1940 roku japończycy rozsiali pchły z samolotu w
rejonie Nin-bo zarażone były pałeczkami dżumy.
Drugi raz pchły rozsiane zostały nad ważnym węzłem
komunikacyjnym w Czan-de i jeziorem Dun-tin-chu.
Trzeci wypadek użycia broni biologicznej miał miejsce w 1942 r.
podczas odwrotu armii japońskiej:
- Zatruwano ujęcia wody;
- Zapasu żywności;
- A nawet wypuszczano na wolność zarażonych jeńców.

Znane przykłady użycia
broni biologicznej w
historii.
4. Niemcy przez cały okres wojny prowadziły intensywne prace nad
bronią biologiczna w:
- Laboratorium Poznańskim, ewakuowanym pod koniec wojny do
Turyngii gdzie prace trwały do końca wojny;
- Oraz opodal Sachsenburga, gdzie na szeroką skale produkowano
pałeczki dżumy pod kierownictwem Roberta Kocha – dyrektora
instytutu oraz profesora Hildemeistera.
Jednak po za kilkoma dywersjami Niemcy nie użyły tego rodzaju
broni na szeroką skalę.
5. Ameryka Północna w latach 1950 - 1953 użyła broni biologicznej
w Korei.

Co to jest broń
Biologiczna?

Bronią biologiczną nazywany bojowe
środki biologiczne wraz urządzeniami
służącymi do ich przenoszenia.

Istota broni biologicznej.
Jest to broń masowego rażenia,
czynnikiem rażącym są:
 Bakterie;
 Wirusy;
 Riketsje;
 Grzyby chorobotwórcze;
 Toksyny.

 Bakterie (od gr. bakterion "pałeczka") – jednokomórkowe
lub kolonijne organizmy o budowie prokariotycznej.
 Bakteriami zajmuje się mikrobiologia oraz jej wyspecjalizowany
dział – bakteriologia.
 Bakterie odgrywają pożyteczną ekologicznie rolę
w obiegu biogennych pierwiastków.

Bakteria Bordetella bronchiseptica

 Wirusy (łac. virus - trucizna) to zbudowane z białek i kwasów
nukleinowych twory organiczne nie posiadające struktury
komórkowej, namnażają (tak nazywa się "rozmnażanie" wirusów)
się przez infekowanie żywych komórek. Wirusy są bezwzględnymi
pasożytami wewnątrzkomórkowymi, namnażającymi się dzięki
wykorzystaniu aparatu kopiującego zawartego w komórkach.
Zawierają materiał genetyczny w postaci RNA lub DNA, wykazują
jednak zarówno cechy komórkowych organizmów żywych, jaki
materii nieożywionej.
 Wirusologia jest dziedziną nauki zajmującą się wirusami.
Szereg wirusów jest chorobotwórczych dla człowieka i zwierząt,
są one często przyczyną groźnych chorób.

Wirus Marburg

Wirus HIV

 Riketsje - Gram-ujemne bakterie o kształcie pałeczkowatym
z rodzaju Rickettsia, rzędu Rickettsiales.
 Są to pasożyty wewnętrzne, zwykle wewnątrzkomórkowe,
występujące u człowieka i ssaków, owadów (np. pcheł, kleszczy,
wszy), niekiedy innych stawonogów, rozmnażające się wyłącznie
w żywych komórkach, przenoszone przez owady na ludzi
i zwierzęta wywołując w ich organizmach "riketsjozy".
 Najgroźniejszą riketsjozą jest tyfus plamisty. Inne riketsjozy to:
gorączka Q, tyfus plamisty Gór Skalistych, gorączka okopowa,
dur plamisty szczurzy, kleszczowe zapalenie opon mózgowych.
 Riketsje na odzieży zachowują zdolność zakażania przez okres 23 tygodni. Ich żywym zbiornikiem są zakażone pchły,
pasożytujące na szczurach i myszach. Riketsje są wydalane przez
wszy wraz z kałem oraz ich wymiocinami. Do ustroju mogą dostać
się przez drapanie skóry. Zmiany patologiczne riketsjoz dotyczą
naczyń krwionośnych, układu nerwowego, gruczołów dokrewnych
i serca.

 Toksyny bakteryjne, jady bakteryjne, substancje chemiczne
wytwarzane przez bakterie, wywołujące zatrucie ustroju
wyższego. Rozróżnia się ektotoksyny (egzotoksyny)
i endotoksyny.
 Pierwsze, wydzielane na zewnątrz komórki, są silnymi jadami
i wywołują swoiste objawy chorobowe, mają strukturę białkową
i w związku z tym są wrażliwe na działanie wysokich temperatur
oraz są rozkładane przez enzymy trawienne (z wyjątkiem toksyny
botulinowej i enterotoksyny gronkowcowej). Mają silne
właściwości antygenowe, a przygotowane z nich anatoksyny
używane są do uodporniania ludzi i zwierząt. Wytwarzane
są głównie przez bakterie Gram-dodatnie (metoda Grama).
 Drugie uwalniają się dopiero przy rozpadzie komórki bakteryjnej.
Są one słabymi jadami, a objawy chorobowe przez nie
wywoływane nie są swoiste gatunkowo. Chemicznie są to
kompleksy wielocukrowo-lipidowo-polipeptydowe. Mają słabe
właściwości antygenowe. Nie są rozkładane przez enzymy
trawienne, są natomiast ciepłostałe. Wytwarzane są głównie
przez bakterie Gram-ujemne.
 Do toksyn bakteryjnych często zaliczane są również inne
substancje toksyczne dla makroorganizmów, a wytwarzane
przez bakterie.

 Grzyby chorobotwórcze, grzyby zdolne do zakażenia tkanek
ustrojów wyższych. Chorobotwórcze dla człowieka gatunki należą
do dwóch podgromad: workowców (Ascomycetes), a zwłaszcza
klasy (Endomycetes) i dawniej wyróżnianej klasy pleśniaków
(Phycomycetes) oraz grzybów niedoskonałych (Deuteromycotina
= Fungi imperfecti).
 Spośród grzybów chorobotwórczych największą rolę odgrywają:
dermatofity (Trichophyton, Epidermophyton, Microsporum),
drożdżaki (Candidia, Cryptococcus) i inne.
 Grzyby te wywołują u człowieka grzybice powierzchowne
i głębokie. Badanie mikrobiologiczne grzybic polega na wykonaniu
preparatu i jego ocenie pod mikroskopem, izolacji i hodowli
na specjalnych podłożach, a następnie na różnicowaniu
otrzymanych szczepów. W grzybicach głębokich duże znaczenie
mają badania serologiczne (reakcje serologiczne).

Celem stosowana jest spowodowanie:
 wyeliminowania wojsk przeciwnika,
 unicestwienia ludności cywilnej,
 destabilizacji zaplecza.

Czynnikiem chorobotwórczym są drobnoustroje
chorób zakaźnych np.:









Kleszczowe zapalenie mózgu;
Cholera;
Dur brzuszny i plamisty;
Żółta febra;
Dżuma;
Wąglik;
Nosacizna;
Grzybice.

 Kleszczowe zapalenie mózgu;
 Zachorowania są związane na ogół z ogniskami przyrodniczymi, w
których wirus krąży między zwierzętami (gryzonie, zwierzyna
leśna, ptaki wędrowne) i przenosicielami wirusa, którymi są
kleszcze. Cykl ten zachodzi niezależnie od człowieka. W Polsce
od wielu lat zachorowania na kleszczowe zapalenie mózgu
występowały głównie na terenach endemicznych w dawnym
województwie białostockim, suwalskim i olsztyńskim. Od 1993
roku liczba zgłoszonych zachorowań pokaźnie wzrosła w
porównaniu z okresem poprzednim i co roku zgłasza się od 181
do 267 przypadków.
 W Polsce wystąpiły trzy ogniska kleszczowego zapalenia mózgu
szerzące się drogą pokarmową przez picie mleka zakażonych
krów (woj. Olsztyńskie - 1974 r.) i mleka koziego (woj. Kieleckie 1995 r., woj. Wrocławskie - 1996 r.). Nasilenie zachorowań na
kzm obserwuje się od 1993 r. w wielu krajach europejskich.

 Cholera to ostra i zaraźliwa choroba zakaźna przewodu
pokarmowego, której przyczyną jest spożycie pokarmu lub wody
skażonej Gram-ujemną bakterią - przecinkowcem cholery (Vibrio
cholerae). Bakteria występuje w dwóch serotypach:
 O1
 O139
 Serotyp O1 ma dwa biotypy:
 klasyczny
 El Tor
 Cholerę cechuje śmiertelność około 1% (skrajnie do 20%)
przypadków prawidłowo leczonych i 50% przy braku leczenia.
Wg danych WHO w 2001 roku na świecie zanotowano 184311
przypadków tej choroby, a z jej powodu zmarło 2728 osób.
Na świecie miało miejsce 7 pandemii cholery.

1. dur plamisty epidemiczny, wywoływany przez Rickettsia
prowazekii - źródłem zakażenia jest chory człowiek,
przenosicielem wesz odzieżowa, rzadziej głowowa. Zarazki
znajdują się w kale wszy i zostają wtarte w naskórek uszkodzony
przez zadrapanie.
 Okres wylęgania 12-14 dni. Objawy: nagły początek, dreszcze,
wysoka gorączka, bóle głowy, uczucie ogólnego rozbicia,
nudności i wymioty. Po 4-5 dniach pojawia się charakterystyczna
wysypka: drobna, plamista często krwotoczna, zajmująca rzutami
całe ciało.
 Równocześnie występują objawy ze strony ośrodkowego układu
nerwowego tj.: zamroczenie, podniecenie, halucynacje (omamy),
próby ucieczki z łóżka. Po ustąpieniu tych objawów, często zdarza
się, że chorzy stają się apatyczni, popadają w stan anergii,
mają obniżone ciśnienie tętnicze, może dojść nawet do zapaści.
 Leczenie zawsze w szpitalu zakaźnym. Zapobieganie polega
na zwalczaniu wszy, izolacji chorych, szczepieniach ochronnych.
Choroba trwa 4-6 tygodni i pozostawia trwałą odporność , chociaż
zdarzają się nawroty.
2. dur plamisty endemiczny, wywoływany przez Rickettsia typhi
(mooseri) - źródło zakażenia stanowi szczur i inne małe gryzonie,
przenosicielem jest pchła szczurza.

 Dur brzuszny (łac. typhus abdominalis) jest ogólnoustrojową
chorobą bakteryjną wywołaną pałeczkami z gatunku Salmonella
typhi i charakteryzująca się gorączką, krańcowym wyczerpaniem,
bólami brzucha, objawami zatrucia endotoksyną (splątanie)
i różową wysypką, tak zwaną różyczką durową czyli rumieniową
wysypką plamisto-grudkową zlokalizowaną na skórze klatki
piersiowej lub nadbrzusza.
 Towarzyszy tym objawom także powiększenie wątroby, śledziony
i węzłów chłonnych szyi, oraz zapalenie spojówek.
Pomimo gorączki występuje względna bradykardia.
 Zwany dawniej tyfusem lub tyfusem brzusznym.
 Tyfus plamisty, dur plamisty – (łac. Typhus exanthematicus) jedna z głównych chorób zakaźnych, przyczyna ciężkich epidemii
i śmierci milionów ludzi.

 Żółta febra to choroba wywoływana jest przez wirusa należącego
do grupy tzw. flavivirusów. Infekcja może przebiegać pod różnymi
postaciami klinicznymi – od łagodnych objawów do ciężkiej
choroby, kończącej się śmiercią. Słowo „żółta” w nazwie pochodzi
od żółtaczki towarzyszącej części zakażeń. W Afryce występują
dwa typy wirusów – jeden w Afryce Wschodniej, drugi w
Zachodniej. W ciągu ostatnich 20 lat na świecie wzrosła liczba
epidemii żółtej gorączki, a coraz więcej krajów zgłasza przypadki
tej choroby. W Afryce i Ameryce wciąż żyje ogromna populacja
osób niezaszczepionych, a zmiany w środowisku, takie jak
malejąca ilość terenów leśnych i urbanizacja czy wzrost turystyki,
zwiększają ryzyko zetknięcia się z wirusem.
Wirus ten przenoszony jest między innymi przez komary.
 Dżuma - ostra bakteryjna choroba zakaźna gryzoni i (rzadziej)
innych drobnych ssaków, a także człowieka (zoonoza). Choroba
ta wywołana jest infekcją G(-) pałeczek z rodziny
Enterobacteriaceae nazwanej Yersinia pestis.

 Wąglik (łac. Anthrax) – choroba zakaźna, zaraźliwa, wywoływana
przez Gram-dodatnią bakterię nazywaną laseczką wąglika
(Bacillus anthracis). Znany już od czasów starożytnych, występuje
na całym świecie. Wąglik występuje najczęściej u bydła, koni,
owiec i kóz. Świnie rzadko chorują. Psy cechuje znaczna
odporność. Ptaki są niewrażliwe na zakażenia naturalne.
 Nosacizna (łac. Malleus) — przewlekła zakaźna i zaraźliwa
choroba zwierząt nieparzystokopytnych wywołana przez pałeczkę
nosacizny. Nosacizna jest najczęściej chorobą koni. Mogą też
zachorować kotowate. Może też być niebezpieczną zoonozą dla
ludzi. W Polsce od ponad 40 lat nie występuje, nie występuje już
również w większości Europy, w Australii ani w Ameryce
Północnej. Obecnie można ją spotkać w Azji, Afryce oraz w
Ameryce Południowej i Środkowej.

 Grzybice skóry (dermatofitozy)






głowy
brody, tzw. figówka
paznokci
stóp, tzw. stopa atlety/sportowca
pachwin

 Grzybice głębokie, narządowe - grupa chorób oportunistycznych,
często przebiegających w AIDS. Dotyczą przede wszystkim płuc.
 przebiegające z fungemią
 przebiegające bez fungemii

 Przyjęty podział nie jest jedynym poprawnym. Można spotkać się
z podziałem grzybic skóry na: grzybice skóry owłosionej i
nieowłosionej; grzybic narządowych ze względu na organ
zainfekowany. Powszechny jest także, szczególnie w literaturze
medycznej i weterynaryjnej podział ze względu na naukową
nazwę choroby, która jest związana z czynnikiem etiologicznym.
Jest on jednak mało popularny ze względu na brak możliwości
rozpoznania klinicznego patogenu, który wywołał daną grzybicę.

Środki służące do
przenoszenia broni
biologicznej
Do przenoszenia broni biologicznej mogą służyć różnego rodzaju środki bojowe,
najbardziej skuteczne wydają się być:

 Lotnicze,
-


-

Przyrządy rozpylające,
Bomby,

Artyleryjskie,
Rakiety,
Pociski,

 inne,
- np. Pojemniki zrzucane z samolotów, śmigłowców, samochodów, wozów
bojowych.

 Dywersja,
- Wszelkiego rodzaju działania mające na celu doprowadzenie do skażenia
bronią biologiczną terenu, zwierząt, roślin, żywności, ujęć, wody pitnej,
itp..

W zależności od zastosowania, sposobu
przenoszenia zakażenie może nastąpić po
przez:
 Drogi oddechowe;
 Przenikanie przez skórę oraz błony śluzowe;
 Spożywanie skażonej żywności, wody;
 Ukąszenia przez zakażone owady, kleszcze;
 Kontakt ze skażonymi przedmiotami,
zakażonymi zwierzętami;
 Zranienia skażonymi elementami pocisków,
bomb, rakiet;
 Bezpośredni kontakt z chorymi.

Oznaki użycia broni
biologicznej.
 Mniejszy huk – (podczas wybuchu bomby, rakiety, pocisku);
 Pojawienie się dymów, mgieł – (za samolotami, śmigłowcami,
pociskami rakietowymi);








Mokre plamy lub drobny pył - w miejscu wybuchu;
Charakterystyczne do tego rodzaju broni odłamki:
Ceramiczne,
Plastikowe,
Kartonowe, itp.;
Nagły wzrost populacji gryzoni, owadów, kleszczy;
Masowe zachorowania wśród ludzi i zwierząt;
Wzrost martwych zwierząt, ptaków dziko żyjących;
Zrzucanie różnych przedmiotów.

Ochrona przed zakażeniami
broną biologiczną.
Są to działania epidemiologiczne, przede
wszystkim:
 Obserwacja – zanieczyszczenia mikrobiologicznego;
 Identyfikacja – skażeń;
 Systemy ochrony - zbiorowej i indywidualnej;
 Dezynfekcji – środowiska, wyposażenia;
 Szczepienia ochronne.

Osoby, które zostały narażone na działanie
biologicznych środków bojowych
powinny:
 Udać się jak najszybciej do punktów
zabiegów sanitarnych:
- Zostaną tam dokonane zabiegi sanitarne
i specjalne;
 Ludzie , którzy przebywali w schronach –
opuszczają ukrycia dopiero po informacji
odpowiednich służb o braku skażenia.

Środki ochrony przed zakażeniem biologicznym

Zbiorowe

Indywidualne
Środki ochrony dróg
oddechowych

Środki ochrony
skóry
Schrony

Maski przeciw
gazowe
Przemysłowe
respiratory
Maseczki zastępcze

Standardowa
Odzież Ochronna
Uszczelnione
pomieszczenia
Zastępcza odzież ochronna:
-płaszcza,
-kombinezony
-narzuty

PORÓWNANIE
BRONI CHEMICZNEJ
I BIOLOGICZNEJ


Slide 10

BROŃ
BIOLOGICZNA

Przygotował Andrzej Potucha

1. Historia.
2. Istota broni biologicznej
i przykłady jej stosowania.
3. Środki służące do przenoszenia
broni biologicznej.
4. Oznaki użycia broni
biologicznej.
5. Ochrona przed zakażeniem
bronią biologiczną.

HISTORIA
W historii wojen wielokrotnie wspomina
się umyślne przenoszenie „zarazy” na
wojska przeciwnika, to jednak
wiadomości te nie są poparte żadnymi
udokumentowanymi dowodami.

Znane przykłady użycia broni
biologicznej w historii.
1.I Wojna światowa rok 1915 zatrucie studni przez Niemców w
Galicji.
2. 1917 r. zarażanie francuskich koni nosacizną.
3. 1939-1942 Japonia użyła broni biologicznej w :
 Mongolii nad rzeką Chałchin-Goł.1939 r. skazani na śmierć zrażali
ujęcia wody podczas wycofywania się wojsk japońskich,
 Chiny
Po raz pierwszy w 1940 roku japończycy rozsiali pchły z samolotu w
rejonie Nin-bo zarażone były pałeczkami dżumy.
Drugi raz pchły rozsiane zostały nad ważnym węzłem
komunikacyjnym w Czan-de i jeziorem Dun-tin-chu.
Trzeci wypadek użycia broni biologicznej miał miejsce w 1942 r.
podczas odwrotu armii japońskiej:
- Zatruwano ujęcia wody;
- Zapasu żywności;
- A nawet wypuszczano na wolność zarażonych jeńców.

Znane przykłady użycia
broni biologicznej w
historii.
4. Niemcy przez cały okres wojny prowadziły intensywne prace nad
bronią biologiczna w:
- Laboratorium Poznańskim, ewakuowanym pod koniec wojny do
Turyngii gdzie prace trwały do końca wojny;
- Oraz opodal Sachsenburga, gdzie na szeroką skale produkowano
pałeczki dżumy pod kierownictwem Roberta Kocha – dyrektora
instytutu oraz profesora Hildemeistera.
Jednak po za kilkoma dywersjami Niemcy nie użyły tego rodzaju
broni na szeroką skalę.
5. Ameryka Północna w latach 1950 - 1953 użyła broni biologicznej
w Korei.

Co to jest broń
Biologiczna?

Bronią biologiczną nazywany bojowe
środki biologiczne wraz urządzeniami
służącymi do ich przenoszenia.

Istota broni biologicznej.
Jest to broń masowego rażenia,
czynnikiem rażącym są:
 Bakterie;
 Wirusy;
 Riketsje;
 Grzyby chorobotwórcze;
 Toksyny.

 Bakterie (od gr. bakterion "pałeczka") – jednokomórkowe
lub kolonijne organizmy o budowie prokariotycznej.
 Bakteriami zajmuje się mikrobiologia oraz jej wyspecjalizowany
dział – bakteriologia.
 Bakterie odgrywają pożyteczną ekologicznie rolę
w obiegu biogennych pierwiastków.

Bakteria Bordetella bronchiseptica

 Wirusy (łac. virus - trucizna) to zbudowane z białek i kwasów
nukleinowych twory organiczne nie posiadające struktury
komórkowej, namnażają (tak nazywa się "rozmnażanie" wirusów)
się przez infekowanie żywych komórek. Wirusy są bezwzględnymi
pasożytami wewnątrzkomórkowymi, namnażającymi się dzięki
wykorzystaniu aparatu kopiującego zawartego w komórkach.
Zawierają materiał genetyczny w postaci RNA lub DNA, wykazują
jednak zarówno cechy komórkowych organizmów żywych, jaki
materii nieożywionej.
 Wirusologia jest dziedziną nauki zajmującą się wirusami.
Szereg wirusów jest chorobotwórczych dla człowieka i zwierząt,
są one często przyczyną groźnych chorób.

Wirus Marburg

Wirus HIV

 Riketsje - Gram-ujemne bakterie o kształcie pałeczkowatym
z rodzaju Rickettsia, rzędu Rickettsiales.
 Są to pasożyty wewnętrzne, zwykle wewnątrzkomórkowe,
występujące u człowieka i ssaków, owadów (np. pcheł, kleszczy,
wszy), niekiedy innych stawonogów, rozmnażające się wyłącznie
w żywych komórkach, przenoszone przez owady na ludzi
i zwierzęta wywołując w ich organizmach "riketsjozy".
 Najgroźniejszą riketsjozą jest tyfus plamisty. Inne riketsjozy to:
gorączka Q, tyfus plamisty Gór Skalistych, gorączka okopowa,
dur plamisty szczurzy, kleszczowe zapalenie opon mózgowych.
 Riketsje na odzieży zachowują zdolność zakażania przez okres 23 tygodni. Ich żywym zbiornikiem są zakażone pchły,
pasożytujące na szczurach i myszach. Riketsje są wydalane przez
wszy wraz z kałem oraz ich wymiocinami. Do ustroju mogą dostać
się przez drapanie skóry. Zmiany patologiczne riketsjoz dotyczą
naczyń krwionośnych, układu nerwowego, gruczołów dokrewnych
i serca.

 Toksyny bakteryjne, jady bakteryjne, substancje chemiczne
wytwarzane przez bakterie, wywołujące zatrucie ustroju
wyższego. Rozróżnia się ektotoksyny (egzotoksyny)
i endotoksyny.
 Pierwsze, wydzielane na zewnątrz komórki, są silnymi jadami
i wywołują swoiste objawy chorobowe, mają strukturę białkową
i w związku z tym są wrażliwe na działanie wysokich temperatur
oraz są rozkładane przez enzymy trawienne (z wyjątkiem toksyny
botulinowej i enterotoksyny gronkowcowej). Mają silne
właściwości antygenowe, a przygotowane z nich anatoksyny
używane są do uodporniania ludzi i zwierząt. Wytwarzane
są głównie przez bakterie Gram-dodatnie (metoda Grama).
 Drugie uwalniają się dopiero przy rozpadzie komórki bakteryjnej.
Są one słabymi jadami, a objawy chorobowe przez nie
wywoływane nie są swoiste gatunkowo. Chemicznie są to
kompleksy wielocukrowo-lipidowo-polipeptydowe. Mają słabe
właściwości antygenowe. Nie są rozkładane przez enzymy
trawienne, są natomiast ciepłostałe. Wytwarzane są głównie
przez bakterie Gram-ujemne.
 Do toksyn bakteryjnych często zaliczane są również inne
substancje toksyczne dla makroorganizmów, a wytwarzane
przez bakterie.

 Grzyby chorobotwórcze, grzyby zdolne do zakażenia tkanek
ustrojów wyższych. Chorobotwórcze dla człowieka gatunki należą
do dwóch podgromad: workowców (Ascomycetes), a zwłaszcza
klasy (Endomycetes) i dawniej wyróżnianej klasy pleśniaków
(Phycomycetes) oraz grzybów niedoskonałych (Deuteromycotina
= Fungi imperfecti).
 Spośród grzybów chorobotwórczych największą rolę odgrywają:
dermatofity (Trichophyton, Epidermophyton, Microsporum),
drożdżaki (Candidia, Cryptococcus) i inne.
 Grzyby te wywołują u człowieka grzybice powierzchowne
i głębokie. Badanie mikrobiologiczne grzybic polega na wykonaniu
preparatu i jego ocenie pod mikroskopem, izolacji i hodowli
na specjalnych podłożach, a następnie na różnicowaniu
otrzymanych szczepów. W grzybicach głębokich duże znaczenie
mają badania serologiczne (reakcje serologiczne).

Celem stosowana jest spowodowanie:
 wyeliminowania wojsk przeciwnika,
 unicestwienia ludności cywilnej,
 destabilizacji zaplecza.

Czynnikiem chorobotwórczym są drobnoustroje
chorób zakaźnych np.:









Kleszczowe zapalenie mózgu;
Cholera;
Dur brzuszny i plamisty;
Żółta febra;
Dżuma;
Wąglik;
Nosacizna;
Grzybice.

 Kleszczowe zapalenie mózgu;
 Zachorowania są związane na ogół z ogniskami przyrodniczymi, w
których wirus krąży między zwierzętami (gryzonie, zwierzyna
leśna, ptaki wędrowne) i przenosicielami wirusa, którymi są
kleszcze. Cykl ten zachodzi niezależnie od człowieka. W Polsce
od wielu lat zachorowania na kleszczowe zapalenie mózgu
występowały głównie na terenach endemicznych w dawnym
województwie białostockim, suwalskim i olsztyńskim. Od 1993
roku liczba zgłoszonych zachorowań pokaźnie wzrosła w
porównaniu z okresem poprzednim i co roku zgłasza się od 181
do 267 przypadków.
 W Polsce wystąpiły trzy ogniska kleszczowego zapalenia mózgu
szerzące się drogą pokarmową przez picie mleka zakażonych
krów (woj. Olsztyńskie - 1974 r.) i mleka koziego (woj. Kieleckie 1995 r., woj. Wrocławskie - 1996 r.). Nasilenie zachorowań na
kzm obserwuje się od 1993 r. w wielu krajach europejskich.

 Cholera to ostra i zaraźliwa choroba zakaźna przewodu
pokarmowego, której przyczyną jest spożycie pokarmu lub wody
skażonej Gram-ujemną bakterią - przecinkowcem cholery (Vibrio
cholerae). Bakteria występuje w dwóch serotypach:
 O1
 O139
 Serotyp O1 ma dwa biotypy:
 klasyczny
 El Tor
 Cholerę cechuje śmiertelność około 1% (skrajnie do 20%)
przypadków prawidłowo leczonych i 50% przy braku leczenia.
Wg danych WHO w 2001 roku na świecie zanotowano 184311
przypadków tej choroby, a z jej powodu zmarło 2728 osób.
Na świecie miało miejsce 7 pandemii cholery.

1. dur plamisty epidemiczny, wywoływany przez Rickettsia
prowazekii - źródłem zakażenia jest chory człowiek,
przenosicielem wesz odzieżowa, rzadziej głowowa. Zarazki
znajdują się w kale wszy i zostają wtarte w naskórek uszkodzony
przez zadrapanie.
 Okres wylęgania 12-14 dni. Objawy: nagły początek, dreszcze,
wysoka gorączka, bóle głowy, uczucie ogólnego rozbicia,
nudności i wymioty. Po 4-5 dniach pojawia się charakterystyczna
wysypka: drobna, plamista często krwotoczna, zajmująca rzutami
całe ciało.
 Równocześnie występują objawy ze strony ośrodkowego układu
nerwowego tj.: zamroczenie, podniecenie, halucynacje (omamy),
próby ucieczki z łóżka. Po ustąpieniu tych objawów, często zdarza
się, że chorzy stają się apatyczni, popadają w stan anergii,
mają obniżone ciśnienie tętnicze, może dojść nawet do zapaści.
 Leczenie zawsze w szpitalu zakaźnym. Zapobieganie polega
na zwalczaniu wszy, izolacji chorych, szczepieniach ochronnych.
Choroba trwa 4-6 tygodni i pozostawia trwałą odporność , chociaż
zdarzają się nawroty.
2. dur plamisty endemiczny, wywoływany przez Rickettsia typhi
(mooseri) - źródło zakażenia stanowi szczur i inne małe gryzonie,
przenosicielem jest pchła szczurza.

 Dur brzuszny (łac. typhus abdominalis) jest ogólnoustrojową
chorobą bakteryjną wywołaną pałeczkami z gatunku Salmonella
typhi i charakteryzująca się gorączką, krańcowym wyczerpaniem,
bólami brzucha, objawami zatrucia endotoksyną (splątanie)
i różową wysypką, tak zwaną różyczką durową czyli rumieniową
wysypką plamisto-grudkową zlokalizowaną na skórze klatki
piersiowej lub nadbrzusza.
 Towarzyszy tym objawom także powiększenie wątroby, śledziony
i węzłów chłonnych szyi, oraz zapalenie spojówek.
Pomimo gorączki występuje względna bradykardia.
 Zwany dawniej tyfusem lub tyfusem brzusznym.
 Tyfus plamisty, dur plamisty – (łac. Typhus exanthematicus) jedna z głównych chorób zakaźnych, przyczyna ciężkich epidemii
i śmierci milionów ludzi.

 Żółta febra to choroba wywoływana jest przez wirusa należącego
do grupy tzw. flavivirusów. Infekcja może przebiegać pod różnymi
postaciami klinicznymi – od łagodnych objawów do ciężkiej
choroby, kończącej się śmiercią. Słowo „żółta” w nazwie pochodzi
od żółtaczki towarzyszącej części zakażeń. W Afryce występują
dwa typy wirusów – jeden w Afryce Wschodniej, drugi w
Zachodniej. W ciągu ostatnich 20 lat na świecie wzrosła liczba
epidemii żółtej gorączki, a coraz więcej krajów zgłasza przypadki
tej choroby. W Afryce i Ameryce wciąż żyje ogromna populacja
osób niezaszczepionych, a zmiany w środowisku, takie jak
malejąca ilość terenów leśnych i urbanizacja czy wzrost turystyki,
zwiększają ryzyko zetknięcia się z wirusem.
Wirus ten przenoszony jest między innymi przez komary.
 Dżuma - ostra bakteryjna choroba zakaźna gryzoni i (rzadziej)
innych drobnych ssaków, a także człowieka (zoonoza). Choroba
ta wywołana jest infekcją G(-) pałeczek z rodziny
Enterobacteriaceae nazwanej Yersinia pestis.

 Wąglik (łac. Anthrax) – choroba zakaźna, zaraźliwa, wywoływana
przez Gram-dodatnią bakterię nazywaną laseczką wąglika
(Bacillus anthracis). Znany już od czasów starożytnych, występuje
na całym świecie. Wąglik występuje najczęściej u bydła, koni,
owiec i kóz. Świnie rzadko chorują. Psy cechuje znaczna
odporność. Ptaki są niewrażliwe na zakażenia naturalne.
 Nosacizna (łac. Malleus) — przewlekła zakaźna i zaraźliwa
choroba zwierząt nieparzystokopytnych wywołana przez pałeczkę
nosacizny. Nosacizna jest najczęściej chorobą koni. Mogą też
zachorować kotowate. Może też być niebezpieczną zoonozą dla
ludzi. W Polsce od ponad 40 lat nie występuje, nie występuje już
również w większości Europy, w Australii ani w Ameryce
Północnej. Obecnie można ją spotkać w Azji, Afryce oraz w
Ameryce Południowej i Środkowej.

 Grzybice skóry (dermatofitozy)






głowy
brody, tzw. figówka
paznokci
stóp, tzw. stopa atlety/sportowca
pachwin

 Grzybice głębokie, narządowe - grupa chorób oportunistycznych,
często przebiegających w AIDS. Dotyczą przede wszystkim płuc.
 przebiegające z fungemią
 przebiegające bez fungemii

 Przyjęty podział nie jest jedynym poprawnym. Można spotkać się
z podziałem grzybic skóry na: grzybice skóry owłosionej i
nieowłosionej; grzybic narządowych ze względu na organ
zainfekowany. Powszechny jest także, szczególnie w literaturze
medycznej i weterynaryjnej podział ze względu na naukową
nazwę choroby, która jest związana z czynnikiem etiologicznym.
Jest on jednak mało popularny ze względu na brak możliwości
rozpoznania klinicznego patogenu, który wywołał daną grzybicę.

Środki służące do
przenoszenia broni
biologicznej
Do przenoszenia broni biologicznej mogą służyć różnego rodzaju środki bojowe,
najbardziej skuteczne wydają się być:

 Lotnicze,
-


-

Przyrządy rozpylające,
Bomby,

Artyleryjskie,
Rakiety,
Pociski,

 inne,
- np. Pojemniki zrzucane z samolotów, śmigłowców, samochodów, wozów
bojowych.

 Dywersja,
- Wszelkiego rodzaju działania mające na celu doprowadzenie do skażenia
bronią biologiczną terenu, zwierząt, roślin, żywności, ujęć, wody pitnej,
itp..

W zależności od zastosowania, sposobu
przenoszenia zakażenie może nastąpić po
przez:
 Drogi oddechowe;
 Przenikanie przez skórę oraz błony śluzowe;
 Spożywanie skażonej żywności, wody;
 Ukąszenia przez zakażone owady, kleszcze;
 Kontakt ze skażonymi przedmiotami,
zakażonymi zwierzętami;
 Zranienia skażonymi elementami pocisków,
bomb, rakiet;
 Bezpośredni kontakt z chorymi.

Oznaki użycia broni
biologicznej.
 Mniejszy huk – (podczas wybuchu bomby, rakiety, pocisku);
 Pojawienie się dymów, mgieł – (za samolotami, śmigłowcami,
pociskami rakietowymi);








Mokre plamy lub drobny pył - w miejscu wybuchu;
Charakterystyczne do tego rodzaju broni odłamki:
Ceramiczne,
Plastikowe,
Kartonowe, itp.;
Nagły wzrost populacji gryzoni, owadów, kleszczy;
Masowe zachorowania wśród ludzi i zwierząt;
Wzrost martwych zwierząt, ptaków dziko żyjących;
Zrzucanie różnych przedmiotów.

Ochrona przed zakażeniami
broną biologiczną.
Są to działania epidemiologiczne, przede
wszystkim:
 Obserwacja – zanieczyszczenia mikrobiologicznego;
 Identyfikacja – skażeń;
 Systemy ochrony - zbiorowej i indywidualnej;
 Dezynfekcji – środowiska, wyposażenia;
 Szczepienia ochronne.

Osoby, które zostały narażone na działanie
biologicznych środków bojowych
powinny:
 Udać się jak najszybciej do punktów
zabiegów sanitarnych:
- Zostaną tam dokonane zabiegi sanitarne
i specjalne;
 Ludzie , którzy przebywali w schronach –
opuszczają ukrycia dopiero po informacji
odpowiednich służb o braku skażenia.

Środki ochrony przed zakażeniem biologicznym

Zbiorowe

Indywidualne
Środki ochrony dróg
oddechowych

Środki ochrony
skóry
Schrony

Maski przeciw
gazowe
Przemysłowe
respiratory
Maseczki zastępcze

Standardowa
Odzież Ochronna
Uszczelnione
pomieszczenia
Zastępcza odzież ochronna:
-płaszcza,
-kombinezony
-narzuty

PORÓWNANIE
BRONI CHEMICZNEJ
I BIOLOGICZNEJ


Slide 11

BROŃ
BIOLOGICZNA

Przygotował Andrzej Potucha

1. Historia.
2. Istota broni biologicznej
i przykłady jej stosowania.
3. Środki służące do przenoszenia
broni biologicznej.
4. Oznaki użycia broni
biologicznej.
5. Ochrona przed zakażeniem
bronią biologiczną.

HISTORIA
W historii wojen wielokrotnie wspomina
się umyślne przenoszenie „zarazy” na
wojska przeciwnika, to jednak
wiadomości te nie są poparte żadnymi
udokumentowanymi dowodami.

Znane przykłady użycia broni
biologicznej w historii.
1.I Wojna światowa rok 1915 zatrucie studni przez Niemców w
Galicji.
2. 1917 r. zarażanie francuskich koni nosacizną.
3. 1939-1942 Japonia użyła broni biologicznej w :
 Mongolii nad rzeką Chałchin-Goł.1939 r. skazani na śmierć zrażali
ujęcia wody podczas wycofywania się wojsk japońskich,
 Chiny
Po raz pierwszy w 1940 roku japończycy rozsiali pchły z samolotu w
rejonie Nin-bo zarażone były pałeczkami dżumy.
Drugi raz pchły rozsiane zostały nad ważnym węzłem
komunikacyjnym w Czan-de i jeziorem Dun-tin-chu.
Trzeci wypadek użycia broni biologicznej miał miejsce w 1942 r.
podczas odwrotu armii japońskiej:
- Zatruwano ujęcia wody;
- Zapasu żywności;
- A nawet wypuszczano na wolność zarażonych jeńców.

Znane przykłady użycia
broni biologicznej w
historii.
4. Niemcy przez cały okres wojny prowadziły intensywne prace nad
bronią biologiczna w:
- Laboratorium Poznańskim, ewakuowanym pod koniec wojny do
Turyngii gdzie prace trwały do końca wojny;
- Oraz opodal Sachsenburga, gdzie na szeroką skale produkowano
pałeczki dżumy pod kierownictwem Roberta Kocha – dyrektora
instytutu oraz profesora Hildemeistera.
Jednak po za kilkoma dywersjami Niemcy nie użyły tego rodzaju
broni na szeroką skalę.
5. Ameryka Północna w latach 1950 - 1953 użyła broni biologicznej
w Korei.

Co to jest broń
Biologiczna?

Bronią biologiczną nazywany bojowe
środki biologiczne wraz urządzeniami
służącymi do ich przenoszenia.

Istota broni biologicznej.
Jest to broń masowego rażenia,
czynnikiem rażącym są:
 Bakterie;
 Wirusy;
 Riketsje;
 Grzyby chorobotwórcze;
 Toksyny.

 Bakterie (od gr. bakterion "pałeczka") – jednokomórkowe
lub kolonijne organizmy o budowie prokariotycznej.
 Bakteriami zajmuje się mikrobiologia oraz jej wyspecjalizowany
dział – bakteriologia.
 Bakterie odgrywają pożyteczną ekologicznie rolę
w obiegu biogennych pierwiastków.

Bakteria Bordetella bronchiseptica

 Wirusy (łac. virus - trucizna) to zbudowane z białek i kwasów
nukleinowych twory organiczne nie posiadające struktury
komórkowej, namnażają (tak nazywa się "rozmnażanie" wirusów)
się przez infekowanie żywych komórek. Wirusy są bezwzględnymi
pasożytami wewnątrzkomórkowymi, namnażającymi się dzięki
wykorzystaniu aparatu kopiującego zawartego w komórkach.
Zawierają materiał genetyczny w postaci RNA lub DNA, wykazują
jednak zarówno cechy komórkowych organizmów żywych, jaki
materii nieożywionej.
 Wirusologia jest dziedziną nauki zajmującą się wirusami.
Szereg wirusów jest chorobotwórczych dla człowieka i zwierząt,
są one często przyczyną groźnych chorób.

Wirus Marburg

Wirus HIV

 Riketsje - Gram-ujemne bakterie o kształcie pałeczkowatym
z rodzaju Rickettsia, rzędu Rickettsiales.
 Są to pasożyty wewnętrzne, zwykle wewnątrzkomórkowe,
występujące u człowieka i ssaków, owadów (np. pcheł, kleszczy,
wszy), niekiedy innych stawonogów, rozmnażające się wyłącznie
w żywych komórkach, przenoszone przez owady na ludzi
i zwierzęta wywołując w ich organizmach "riketsjozy".
 Najgroźniejszą riketsjozą jest tyfus plamisty. Inne riketsjozy to:
gorączka Q, tyfus plamisty Gór Skalistych, gorączka okopowa,
dur plamisty szczurzy, kleszczowe zapalenie opon mózgowych.
 Riketsje na odzieży zachowują zdolność zakażania przez okres 23 tygodni. Ich żywym zbiornikiem są zakażone pchły,
pasożytujące na szczurach i myszach. Riketsje są wydalane przez
wszy wraz z kałem oraz ich wymiocinami. Do ustroju mogą dostać
się przez drapanie skóry. Zmiany patologiczne riketsjoz dotyczą
naczyń krwionośnych, układu nerwowego, gruczołów dokrewnych
i serca.

 Toksyny bakteryjne, jady bakteryjne, substancje chemiczne
wytwarzane przez bakterie, wywołujące zatrucie ustroju
wyższego. Rozróżnia się ektotoksyny (egzotoksyny)
i endotoksyny.
 Pierwsze, wydzielane na zewnątrz komórki, są silnymi jadami
i wywołują swoiste objawy chorobowe, mają strukturę białkową
i w związku z tym są wrażliwe na działanie wysokich temperatur
oraz są rozkładane przez enzymy trawienne (z wyjątkiem toksyny
botulinowej i enterotoksyny gronkowcowej). Mają silne
właściwości antygenowe, a przygotowane z nich anatoksyny
używane są do uodporniania ludzi i zwierząt. Wytwarzane
są głównie przez bakterie Gram-dodatnie (metoda Grama).
 Drugie uwalniają się dopiero przy rozpadzie komórki bakteryjnej.
Są one słabymi jadami, a objawy chorobowe przez nie
wywoływane nie są swoiste gatunkowo. Chemicznie są to
kompleksy wielocukrowo-lipidowo-polipeptydowe. Mają słabe
właściwości antygenowe. Nie są rozkładane przez enzymy
trawienne, są natomiast ciepłostałe. Wytwarzane są głównie
przez bakterie Gram-ujemne.
 Do toksyn bakteryjnych często zaliczane są również inne
substancje toksyczne dla makroorganizmów, a wytwarzane
przez bakterie.

 Grzyby chorobotwórcze, grzyby zdolne do zakażenia tkanek
ustrojów wyższych. Chorobotwórcze dla człowieka gatunki należą
do dwóch podgromad: workowców (Ascomycetes), a zwłaszcza
klasy (Endomycetes) i dawniej wyróżnianej klasy pleśniaków
(Phycomycetes) oraz grzybów niedoskonałych (Deuteromycotina
= Fungi imperfecti).
 Spośród grzybów chorobotwórczych największą rolę odgrywają:
dermatofity (Trichophyton, Epidermophyton, Microsporum),
drożdżaki (Candidia, Cryptococcus) i inne.
 Grzyby te wywołują u człowieka grzybice powierzchowne
i głębokie. Badanie mikrobiologiczne grzybic polega na wykonaniu
preparatu i jego ocenie pod mikroskopem, izolacji i hodowli
na specjalnych podłożach, a następnie na różnicowaniu
otrzymanych szczepów. W grzybicach głębokich duże znaczenie
mają badania serologiczne (reakcje serologiczne).

Celem stosowana jest spowodowanie:
 wyeliminowania wojsk przeciwnika,
 unicestwienia ludności cywilnej,
 destabilizacji zaplecza.

Czynnikiem chorobotwórczym są drobnoustroje
chorób zakaźnych np.:









Kleszczowe zapalenie mózgu;
Cholera;
Dur brzuszny i plamisty;
Żółta febra;
Dżuma;
Wąglik;
Nosacizna;
Grzybice.

 Kleszczowe zapalenie mózgu;
 Zachorowania są związane na ogół z ogniskami przyrodniczymi, w
których wirus krąży między zwierzętami (gryzonie, zwierzyna
leśna, ptaki wędrowne) i przenosicielami wirusa, którymi są
kleszcze. Cykl ten zachodzi niezależnie od człowieka. W Polsce
od wielu lat zachorowania na kleszczowe zapalenie mózgu
występowały głównie na terenach endemicznych w dawnym
województwie białostockim, suwalskim i olsztyńskim. Od 1993
roku liczba zgłoszonych zachorowań pokaźnie wzrosła w
porównaniu z okresem poprzednim i co roku zgłasza się od 181
do 267 przypadków.
 W Polsce wystąpiły trzy ogniska kleszczowego zapalenia mózgu
szerzące się drogą pokarmową przez picie mleka zakażonych
krów (woj. Olsztyńskie - 1974 r.) i mleka koziego (woj. Kieleckie 1995 r., woj. Wrocławskie - 1996 r.). Nasilenie zachorowań na
kzm obserwuje się od 1993 r. w wielu krajach europejskich.

 Cholera to ostra i zaraźliwa choroba zakaźna przewodu
pokarmowego, której przyczyną jest spożycie pokarmu lub wody
skażonej Gram-ujemną bakterią - przecinkowcem cholery (Vibrio
cholerae). Bakteria występuje w dwóch serotypach:
 O1
 O139
 Serotyp O1 ma dwa biotypy:
 klasyczny
 El Tor
 Cholerę cechuje śmiertelność około 1% (skrajnie do 20%)
przypadków prawidłowo leczonych i 50% przy braku leczenia.
Wg danych WHO w 2001 roku na świecie zanotowano 184311
przypadków tej choroby, a z jej powodu zmarło 2728 osób.
Na świecie miało miejsce 7 pandemii cholery.

1. dur plamisty epidemiczny, wywoływany przez Rickettsia
prowazekii - źródłem zakażenia jest chory człowiek,
przenosicielem wesz odzieżowa, rzadziej głowowa. Zarazki
znajdują się w kale wszy i zostają wtarte w naskórek uszkodzony
przez zadrapanie.
 Okres wylęgania 12-14 dni. Objawy: nagły początek, dreszcze,
wysoka gorączka, bóle głowy, uczucie ogólnego rozbicia,
nudności i wymioty. Po 4-5 dniach pojawia się charakterystyczna
wysypka: drobna, plamista często krwotoczna, zajmująca rzutami
całe ciało.
 Równocześnie występują objawy ze strony ośrodkowego układu
nerwowego tj.: zamroczenie, podniecenie, halucynacje (omamy),
próby ucieczki z łóżka. Po ustąpieniu tych objawów, często zdarza
się, że chorzy stają się apatyczni, popadają w stan anergii,
mają obniżone ciśnienie tętnicze, może dojść nawet do zapaści.
 Leczenie zawsze w szpitalu zakaźnym. Zapobieganie polega
na zwalczaniu wszy, izolacji chorych, szczepieniach ochronnych.
Choroba trwa 4-6 tygodni i pozostawia trwałą odporność , chociaż
zdarzają się nawroty.
2. dur plamisty endemiczny, wywoływany przez Rickettsia typhi
(mooseri) - źródło zakażenia stanowi szczur i inne małe gryzonie,
przenosicielem jest pchła szczurza.

 Dur brzuszny (łac. typhus abdominalis) jest ogólnoustrojową
chorobą bakteryjną wywołaną pałeczkami z gatunku Salmonella
typhi i charakteryzująca się gorączką, krańcowym wyczerpaniem,
bólami brzucha, objawami zatrucia endotoksyną (splątanie)
i różową wysypką, tak zwaną różyczką durową czyli rumieniową
wysypką plamisto-grudkową zlokalizowaną na skórze klatki
piersiowej lub nadbrzusza.
 Towarzyszy tym objawom także powiększenie wątroby, śledziony
i węzłów chłonnych szyi, oraz zapalenie spojówek.
Pomimo gorączki występuje względna bradykardia.
 Zwany dawniej tyfusem lub tyfusem brzusznym.
 Tyfus plamisty, dur plamisty – (łac. Typhus exanthematicus) jedna z głównych chorób zakaźnych, przyczyna ciężkich epidemii
i śmierci milionów ludzi.

 Żółta febra to choroba wywoływana jest przez wirusa należącego
do grupy tzw. flavivirusów. Infekcja może przebiegać pod różnymi
postaciami klinicznymi – od łagodnych objawów do ciężkiej
choroby, kończącej się śmiercią. Słowo „żółta” w nazwie pochodzi
od żółtaczki towarzyszącej części zakażeń. W Afryce występują
dwa typy wirusów – jeden w Afryce Wschodniej, drugi w
Zachodniej. W ciągu ostatnich 20 lat na świecie wzrosła liczba
epidemii żółtej gorączki, a coraz więcej krajów zgłasza przypadki
tej choroby. W Afryce i Ameryce wciąż żyje ogromna populacja
osób niezaszczepionych, a zmiany w środowisku, takie jak
malejąca ilość terenów leśnych i urbanizacja czy wzrost turystyki,
zwiększają ryzyko zetknięcia się z wirusem.
Wirus ten przenoszony jest między innymi przez komary.
 Dżuma - ostra bakteryjna choroba zakaźna gryzoni i (rzadziej)
innych drobnych ssaków, a także człowieka (zoonoza). Choroba
ta wywołana jest infekcją G(-) pałeczek z rodziny
Enterobacteriaceae nazwanej Yersinia pestis.

 Wąglik (łac. Anthrax) – choroba zakaźna, zaraźliwa, wywoływana
przez Gram-dodatnią bakterię nazywaną laseczką wąglika
(Bacillus anthracis). Znany już od czasów starożytnych, występuje
na całym świecie. Wąglik występuje najczęściej u bydła, koni,
owiec i kóz. Świnie rzadko chorują. Psy cechuje znaczna
odporność. Ptaki są niewrażliwe na zakażenia naturalne.
 Nosacizna (łac. Malleus) — przewlekła zakaźna i zaraźliwa
choroba zwierząt nieparzystokopytnych wywołana przez pałeczkę
nosacizny. Nosacizna jest najczęściej chorobą koni. Mogą też
zachorować kotowate. Może też być niebezpieczną zoonozą dla
ludzi. W Polsce od ponad 40 lat nie występuje, nie występuje już
również w większości Europy, w Australii ani w Ameryce
Północnej. Obecnie można ją spotkać w Azji, Afryce oraz w
Ameryce Południowej i Środkowej.

 Grzybice skóry (dermatofitozy)






głowy
brody, tzw. figówka
paznokci
stóp, tzw. stopa atlety/sportowca
pachwin

 Grzybice głębokie, narządowe - grupa chorób oportunistycznych,
często przebiegających w AIDS. Dotyczą przede wszystkim płuc.
 przebiegające z fungemią
 przebiegające bez fungemii

 Przyjęty podział nie jest jedynym poprawnym. Można spotkać się
z podziałem grzybic skóry na: grzybice skóry owłosionej i
nieowłosionej; grzybic narządowych ze względu na organ
zainfekowany. Powszechny jest także, szczególnie w literaturze
medycznej i weterynaryjnej podział ze względu na naukową
nazwę choroby, która jest związana z czynnikiem etiologicznym.
Jest on jednak mało popularny ze względu na brak możliwości
rozpoznania klinicznego patogenu, który wywołał daną grzybicę.

Środki służące do
przenoszenia broni
biologicznej
Do przenoszenia broni biologicznej mogą służyć różnego rodzaju środki bojowe,
najbardziej skuteczne wydają się być:

 Lotnicze,
-


-

Przyrządy rozpylające,
Bomby,

Artyleryjskie,
Rakiety,
Pociski,

 inne,
- np. Pojemniki zrzucane z samolotów, śmigłowców, samochodów, wozów
bojowych.

 Dywersja,
- Wszelkiego rodzaju działania mające na celu doprowadzenie do skażenia
bronią biologiczną terenu, zwierząt, roślin, żywności, ujęć, wody pitnej,
itp..

W zależności od zastosowania, sposobu
przenoszenia zakażenie może nastąpić po
przez:
 Drogi oddechowe;
 Przenikanie przez skórę oraz błony śluzowe;
 Spożywanie skażonej żywności, wody;
 Ukąszenia przez zakażone owady, kleszcze;
 Kontakt ze skażonymi przedmiotami,
zakażonymi zwierzętami;
 Zranienia skażonymi elementami pocisków,
bomb, rakiet;
 Bezpośredni kontakt z chorymi.

Oznaki użycia broni
biologicznej.
 Mniejszy huk – (podczas wybuchu bomby, rakiety, pocisku);
 Pojawienie się dymów, mgieł – (za samolotami, śmigłowcami,
pociskami rakietowymi);








Mokre plamy lub drobny pył - w miejscu wybuchu;
Charakterystyczne do tego rodzaju broni odłamki:
Ceramiczne,
Plastikowe,
Kartonowe, itp.;
Nagły wzrost populacji gryzoni, owadów, kleszczy;
Masowe zachorowania wśród ludzi i zwierząt;
Wzrost martwych zwierząt, ptaków dziko żyjących;
Zrzucanie różnych przedmiotów.

Ochrona przed zakażeniami
broną biologiczną.
Są to działania epidemiologiczne, przede
wszystkim:
 Obserwacja – zanieczyszczenia mikrobiologicznego;
 Identyfikacja – skażeń;
 Systemy ochrony - zbiorowej i indywidualnej;
 Dezynfekcji – środowiska, wyposażenia;
 Szczepienia ochronne.

Osoby, które zostały narażone na działanie
biologicznych środków bojowych
powinny:
 Udać się jak najszybciej do punktów
zabiegów sanitarnych:
- Zostaną tam dokonane zabiegi sanitarne
i specjalne;
 Ludzie , którzy przebywali w schronach –
opuszczają ukrycia dopiero po informacji
odpowiednich służb o braku skażenia.

Środki ochrony przed zakażeniem biologicznym

Zbiorowe

Indywidualne
Środki ochrony dróg
oddechowych

Środki ochrony
skóry
Schrony

Maski przeciw
gazowe
Przemysłowe
respiratory
Maseczki zastępcze

Standardowa
Odzież Ochronna
Uszczelnione
pomieszczenia
Zastępcza odzież ochronna:
-płaszcza,
-kombinezony
-narzuty

PORÓWNANIE
BRONI CHEMICZNEJ
I BIOLOGICZNEJ


Slide 12

BROŃ
BIOLOGICZNA

Przygotował Andrzej Potucha

1. Historia.
2. Istota broni biologicznej
i przykłady jej stosowania.
3. Środki służące do przenoszenia
broni biologicznej.
4. Oznaki użycia broni
biologicznej.
5. Ochrona przed zakażeniem
bronią biologiczną.

HISTORIA
W historii wojen wielokrotnie wspomina
się umyślne przenoszenie „zarazy” na
wojska przeciwnika, to jednak
wiadomości te nie są poparte żadnymi
udokumentowanymi dowodami.

Znane przykłady użycia broni
biologicznej w historii.
1.I Wojna światowa rok 1915 zatrucie studni przez Niemców w
Galicji.
2. 1917 r. zarażanie francuskich koni nosacizną.
3. 1939-1942 Japonia użyła broni biologicznej w :
 Mongolii nad rzeką Chałchin-Goł.1939 r. skazani na śmierć zrażali
ujęcia wody podczas wycofywania się wojsk japońskich,
 Chiny
Po raz pierwszy w 1940 roku japończycy rozsiali pchły z samolotu w
rejonie Nin-bo zarażone były pałeczkami dżumy.
Drugi raz pchły rozsiane zostały nad ważnym węzłem
komunikacyjnym w Czan-de i jeziorem Dun-tin-chu.
Trzeci wypadek użycia broni biologicznej miał miejsce w 1942 r.
podczas odwrotu armii japońskiej:
- Zatruwano ujęcia wody;
- Zapasu żywności;
- A nawet wypuszczano na wolność zarażonych jeńców.

Znane przykłady użycia
broni biologicznej w
historii.
4. Niemcy przez cały okres wojny prowadziły intensywne prace nad
bronią biologiczna w:
- Laboratorium Poznańskim, ewakuowanym pod koniec wojny do
Turyngii gdzie prace trwały do końca wojny;
- Oraz opodal Sachsenburga, gdzie na szeroką skale produkowano
pałeczki dżumy pod kierownictwem Roberta Kocha – dyrektora
instytutu oraz profesora Hildemeistera.
Jednak po za kilkoma dywersjami Niemcy nie użyły tego rodzaju
broni na szeroką skalę.
5. Ameryka Północna w latach 1950 - 1953 użyła broni biologicznej
w Korei.

Co to jest broń
Biologiczna?

Bronią biologiczną nazywany bojowe
środki biologiczne wraz urządzeniami
służącymi do ich przenoszenia.

Istota broni biologicznej.
Jest to broń masowego rażenia,
czynnikiem rażącym są:
 Bakterie;
 Wirusy;
 Riketsje;
 Grzyby chorobotwórcze;
 Toksyny.

 Bakterie (od gr. bakterion "pałeczka") – jednokomórkowe
lub kolonijne organizmy o budowie prokariotycznej.
 Bakteriami zajmuje się mikrobiologia oraz jej wyspecjalizowany
dział – bakteriologia.
 Bakterie odgrywają pożyteczną ekologicznie rolę
w obiegu biogennych pierwiastków.

Bakteria Bordetella bronchiseptica

 Wirusy (łac. virus - trucizna) to zbudowane z białek i kwasów
nukleinowych twory organiczne nie posiadające struktury
komórkowej, namnażają (tak nazywa się "rozmnażanie" wirusów)
się przez infekowanie żywych komórek. Wirusy są bezwzględnymi
pasożytami wewnątrzkomórkowymi, namnażającymi się dzięki
wykorzystaniu aparatu kopiującego zawartego w komórkach.
Zawierają materiał genetyczny w postaci RNA lub DNA, wykazują
jednak zarówno cechy komórkowych organizmów żywych, jaki
materii nieożywionej.
 Wirusologia jest dziedziną nauki zajmującą się wirusami.
Szereg wirusów jest chorobotwórczych dla człowieka i zwierząt,
są one często przyczyną groźnych chorób.

Wirus Marburg

Wirus HIV

 Riketsje - Gram-ujemne bakterie o kształcie pałeczkowatym
z rodzaju Rickettsia, rzędu Rickettsiales.
 Są to pasożyty wewnętrzne, zwykle wewnątrzkomórkowe,
występujące u człowieka i ssaków, owadów (np. pcheł, kleszczy,
wszy), niekiedy innych stawonogów, rozmnażające się wyłącznie
w żywych komórkach, przenoszone przez owady na ludzi
i zwierzęta wywołując w ich organizmach "riketsjozy".
 Najgroźniejszą riketsjozą jest tyfus plamisty. Inne riketsjozy to:
gorączka Q, tyfus plamisty Gór Skalistych, gorączka okopowa,
dur plamisty szczurzy, kleszczowe zapalenie opon mózgowych.
 Riketsje na odzieży zachowują zdolność zakażania przez okres 23 tygodni. Ich żywym zbiornikiem są zakażone pchły,
pasożytujące na szczurach i myszach. Riketsje są wydalane przez
wszy wraz z kałem oraz ich wymiocinami. Do ustroju mogą dostać
się przez drapanie skóry. Zmiany patologiczne riketsjoz dotyczą
naczyń krwionośnych, układu nerwowego, gruczołów dokrewnych
i serca.

 Toksyny bakteryjne, jady bakteryjne, substancje chemiczne
wytwarzane przez bakterie, wywołujące zatrucie ustroju
wyższego. Rozróżnia się ektotoksyny (egzotoksyny)
i endotoksyny.
 Pierwsze, wydzielane na zewnątrz komórki, są silnymi jadami
i wywołują swoiste objawy chorobowe, mają strukturę białkową
i w związku z tym są wrażliwe na działanie wysokich temperatur
oraz są rozkładane przez enzymy trawienne (z wyjątkiem toksyny
botulinowej i enterotoksyny gronkowcowej). Mają silne
właściwości antygenowe, a przygotowane z nich anatoksyny
używane są do uodporniania ludzi i zwierząt. Wytwarzane
są głównie przez bakterie Gram-dodatnie (metoda Grama).
 Drugie uwalniają się dopiero przy rozpadzie komórki bakteryjnej.
Są one słabymi jadami, a objawy chorobowe przez nie
wywoływane nie są swoiste gatunkowo. Chemicznie są to
kompleksy wielocukrowo-lipidowo-polipeptydowe. Mają słabe
właściwości antygenowe. Nie są rozkładane przez enzymy
trawienne, są natomiast ciepłostałe. Wytwarzane są głównie
przez bakterie Gram-ujemne.
 Do toksyn bakteryjnych często zaliczane są również inne
substancje toksyczne dla makroorganizmów, a wytwarzane
przez bakterie.

 Grzyby chorobotwórcze, grzyby zdolne do zakażenia tkanek
ustrojów wyższych. Chorobotwórcze dla człowieka gatunki należą
do dwóch podgromad: workowców (Ascomycetes), a zwłaszcza
klasy (Endomycetes) i dawniej wyróżnianej klasy pleśniaków
(Phycomycetes) oraz grzybów niedoskonałych (Deuteromycotina
= Fungi imperfecti).
 Spośród grzybów chorobotwórczych największą rolę odgrywają:
dermatofity (Trichophyton, Epidermophyton, Microsporum),
drożdżaki (Candidia, Cryptococcus) i inne.
 Grzyby te wywołują u człowieka grzybice powierzchowne
i głębokie. Badanie mikrobiologiczne grzybic polega na wykonaniu
preparatu i jego ocenie pod mikroskopem, izolacji i hodowli
na specjalnych podłożach, a następnie na różnicowaniu
otrzymanych szczepów. W grzybicach głębokich duże znaczenie
mają badania serologiczne (reakcje serologiczne).

Celem stosowana jest spowodowanie:
 wyeliminowania wojsk przeciwnika,
 unicestwienia ludności cywilnej,
 destabilizacji zaplecza.

Czynnikiem chorobotwórczym są drobnoustroje
chorób zakaźnych np.:









Kleszczowe zapalenie mózgu;
Cholera;
Dur brzuszny i plamisty;
Żółta febra;
Dżuma;
Wąglik;
Nosacizna;
Grzybice.

 Kleszczowe zapalenie mózgu;
 Zachorowania są związane na ogół z ogniskami przyrodniczymi, w
których wirus krąży między zwierzętami (gryzonie, zwierzyna
leśna, ptaki wędrowne) i przenosicielami wirusa, którymi są
kleszcze. Cykl ten zachodzi niezależnie od człowieka. W Polsce
od wielu lat zachorowania na kleszczowe zapalenie mózgu
występowały głównie na terenach endemicznych w dawnym
województwie białostockim, suwalskim i olsztyńskim. Od 1993
roku liczba zgłoszonych zachorowań pokaźnie wzrosła w
porównaniu z okresem poprzednim i co roku zgłasza się od 181
do 267 przypadków.
 W Polsce wystąpiły trzy ogniska kleszczowego zapalenia mózgu
szerzące się drogą pokarmową przez picie mleka zakażonych
krów (woj. Olsztyńskie - 1974 r.) i mleka koziego (woj. Kieleckie 1995 r., woj. Wrocławskie - 1996 r.). Nasilenie zachorowań na
kzm obserwuje się od 1993 r. w wielu krajach europejskich.

 Cholera to ostra i zaraźliwa choroba zakaźna przewodu
pokarmowego, której przyczyną jest spożycie pokarmu lub wody
skażonej Gram-ujemną bakterią - przecinkowcem cholery (Vibrio
cholerae). Bakteria występuje w dwóch serotypach:
 O1
 O139
 Serotyp O1 ma dwa biotypy:
 klasyczny
 El Tor
 Cholerę cechuje śmiertelność około 1% (skrajnie do 20%)
przypadków prawidłowo leczonych i 50% przy braku leczenia.
Wg danych WHO w 2001 roku na świecie zanotowano 184311
przypadków tej choroby, a z jej powodu zmarło 2728 osób.
Na świecie miało miejsce 7 pandemii cholery.

1. dur plamisty epidemiczny, wywoływany przez Rickettsia
prowazekii - źródłem zakażenia jest chory człowiek,
przenosicielem wesz odzieżowa, rzadziej głowowa. Zarazki
znajdują się w kale wszy i zostają wtarte w naskórek uszkodzony
przez zadrapanie.
 Okres wylęgania 12-14 dni. Objawy: nagły początek, dreszcze,
wysoka gorączka, bóle głowy, uczucie ogólnego rozbicia,
nudności i wymioty. Po 4-5 dniach pojawia się charakterystyczna
wysypka: drobna, plamista często krwotoczna, zajmująca rzutami
całe ciało.
 Równocześnie występują objawy ze strony ośrodkowego układu
nerwowego tj.: zamroczenie, podniecenie, halucynacje (omamy),
próby ucieczki z łóżka. Po ustąpieniu tych objawów, często zdarza
się, że chorzy stają się apatyczni, popadają w stan anergii,
mają obniżone ciśnienie tętnicze, może dojść nawet do zapaści.
 Leczenie zawsze w szpitalu zakaźnym. Zapobieganie polega
na zwalczaniu wszy, izolacji chorych, szczepieniach ochronnych.
Choroba trwa 4-6 tygodni i pozostawia trwałą odporność , chociaż
zdarzają się nawroty.
2. dur plamisty endemiczny, wywoływany przez Rickettsia typhi
(mooseri) - źródło zakażenia stanowi szczur i inne małe gryzonie,
przenosicielem jest pchła szczurza.

 Dur brzuszny (łac. typhus abdominalis) jest ogólnoustrojową
chorobą bakteryjną wywołaną pałeczkami z gatunku Salmonella
typhi i charakteryzująca się gorączką, krańcowym wyczerpaniem,
bólami brzucha, objawami zatrucia endotoksyną (splątanie)
i różową wysypką, tak zwaną różyczką durową czyli rumieniową
wysypką plamisto-grudkową zlokalizowaną na skórze klatki
piersiowej lub nadbrzusza.
 Towarzyszy tym objawom także powiększenie wątroby, śledziony
i węzłów chłonnych szyi, oraz zapalenie spojówek.
Pomimo gorączki występuje względna bradykardia.
 Zwany dawniej tyfusem lub tyfusem brzusznym.
 Tyfus plamisty, dur plamisty – (łac. Typhus exanthematicus) jedna z głównych chorób zakaźnych, przyczyna ciężkich epidemii
i śmierci milionów ludzi.

 Żółta febra to choroba wywoływana jest przez wirusa należącego
do grupy tzw. flavivirusów. Infekcja może przebiegać pod różnymi
postaciami klinicznymi – od łagodnych objawów do ciężkiej
choroby, kończącej się śmiercią. Słowo „żółta” w nazwie pochodzi
od żółtaczki towarzyszącej części zakażeń. W Afryce występują
dwa typy wirusów – jeden w Afryce Wschodniej, drugi w
Zachodniej. W ciągu ostatnich 20 lat na świecie wzrosła liczba
epidemii żółtej gorączki, a coraz więcej krajów zgłasza przypadki
tej choroby. W Afryce i Ameryce wciąż żyje ogromna populacja
osób niezaszczepionych, a zmiany w środowisku, takie jak
malejąca ilość terenów leśnych i urbanizacja czy wzrost turystyki,
zwiększają ryzyko zetknięcia się z wirusem.
Wirus ten przenoszony jest między innymi przez komary.
 Dżuma - ostra bakteryjna choroba zakaźna gryzoni i (rzadziej)
innych drobnych ssaków, a także człowieka (zoonoza). Choroba
ta wywołana jest infekcją G(-) pałeczek z rodziny
Enterobacteriaceae nazwanej Yersinia pestis.

 Wąglik (łac. Anthrax) – choroba zakaźna, zaraźliwa, wywoływana
przez Gram-dodatnią bakterię nazywaną laseczką wąglika
(Bacillus anthracis). Znany już od czasów starożytnych, występuje
na całym świecie. Wąglik występuje najczęściej u bydła, koni,
owiec i kóz. Świnie rzadko chorują. Psy cechuje znaczna
odporność. Ptaki są niewrażliwe na zakażenia naturalne.
 Nosacizna (łac. Malleus) — przewlekła zakaźna i zaraźliwa
choroba zwierząt nieparzystokopytnych wywołana przez pałeczkę
nosacizny. Nosacizna jest najczęściej chorobą koni. Mogą też
zachorować kotowate. Może też być niebezpieczną zoonozą dla
ludzi. W Polsce od ponad 40 lat nie występuje, nie występuje już
również w większości Europy, w Australii ani w Ameryce
Północnej. Obecnie można ją spotkać w Azji, Afryce oraz w
Ameryce Południowej i Środkowej.

 Grzybice skóry (dermatofitozy)






głowy
brody, tzw. figówka
paznokci
stóp, tzw. stopa atlety/sportowca
pachwin

 Grzybice głębokie, narządowe - grupa chorób oportunistycznych,
często przebiegających w AIDS. Dotyczą przede wszystkim płuc.
 przebiegające z fungemią
 przebiegające bez fungemii

 Przyjęty podział nie jest jedynym poprawnym. Można spotkać się
z podziałem grzybic skóry na: grzybice skóry owłosionej i
nieowłosionej; grzybic narządowych ze względu na organ
zainfekowany. Powszechny jest także, szczególnie w literaturze
medycznej i weterynaryjnej podział ze względu na naukową
nazwę choroby, która jest związana z czynnikiem etiologicznym.
Jest on jednak mało popularny ze względu na brak możliwości
rozpoznania klinicznego patogenu, który wywołał daną grzybicę.

Środki służące do
przenoszenia broni
biologicznej
Do przenoszenia broni biologicznej mogą służyć różnego rodzaju środki bojowe,
najbardziej skuteczne wydają się być:

 Lotnicze,
-


-

Przyrządy rozpylające,
Bomby,

Artyleryjskie,
Rakiety,
Pociski,

 inne,
- np. Pojemniki zrzucane z samolotów, śmigłowców, samochodów, wozów
bojowych.

 Dywersja,
- Wszelkiego rodzaju działania mające na celu doprowadzenie do skażenia
bronią biologiczną terenu, zwierząt, roślin, żywności, ujęć, wody pitnej,
itp..

W zależności od zastosowania, sposobu
przenoszenia zakażenie może nastąpić po
przez:
 Drogi oddechowe;
 Przenikanie przez skórę oraz błony śluzowe;
 Spożywanie skażonej żywności, wody;
 Ukąszenia przez zakażone owady, kleszcze;
 Kontakt ze skażonymi przedmiotami,
zakażonymi zwierzętami;
 Zranienia skażonymi elementami pocisków,
bomb, rakiet;
 Bezpośredni kontakt z chorymi.

Oznaki użycia broni
biologicznej.
 Mniejszy huk – (podczas wybuchu bomby, rakiety, pocisku);
 Pojawienie się dymów, mgieł – (za samolotami, śmigłowcami,
pociskami rakietowymi);








Mokre plamy lub drobny pył - w miejscu wybuchu;
Charakterystyczne do tego rodzaju broni odłamki:
Ceramiczne,
Plastikowe,
Kartonowe, itp.;
Nagły wzrost populacji gryzoni, owadów, kleszczy;
Masowe zachorowania wśród ludzi i zwierząt;
Wzrost martwych zwierząt, ptaków dziko żyjących;
Zrzucanie różnych przedmiotów.

Ochrona przed zakażeniami
broną biologiczną.
Są to działania epidemiologiczne, przede
wszystkim:
 Obserwacja – zanieczyszczenia mikrobiologicznego;
 Identyfikacja – skażeń;
 Systemy ochrony - zbiorowej i indywidualnej;
 Dezynfekcji – środowiska, wyposażenia;
 Szczepienia ochronne.

Osoby, które zostały narażone na działanie
biologicznych środków bojowych
powinny:
 Udać się jak najszybciej do punktów
zabiegów sanitarnych:
- Zostaną tam dokonane zabiegi sanitarne
i specjalne;
 Ludzie , którzy przebywali w schronach –
opuszczają ukrycia dopiero po informacji
odpowiednich służb o braku skażenia.

Środki ochrony przed zakażeniem biologicznym

Zbiorowe

Indywidualne
Środki ochrony dróg
oddechowych

Środki ochrony
skóry
Schrony

Maski przeciw
gazowe
Przemysłowe
respiratory
Maseczki zastępcze

Standardowa
Odzież Ochronna
Uszczelnione
pomieszczenia
Zastępcza odzież ochronna:
-płaszcza,
-kombinezony
-narzuty

PORÓWNANIE
BRONI CHEMICZNEJ
I BIOLOGICZNEJ


Slide 13

BROŃ
BIOLOGICZNA

Przygotował Andrzej Potucha

1. Historia.
2. Istota broni biologicznej
i przykłady jej stosowania.
3. Środki służące do przenoszenia
broni biologicznej.
4. Oznaki użycia broni
biologicznej.
5. Ochrona przed zakażeniem
bronią biologiczną.

HISTORIA
W historii wojen wielokrotnie wspomina
się umyślne przenoszenie „zarazy” na
wojska przeciwnika, to jednak
wiadomości te nie są poparte żadnymi
udokumentowanymi dowodami.

Znane przykłady użycia broni
biologicznej w historii.
1.I Wojna światowa rok 1915 zatrucie studni przez Niemców w
Galicji.
2. 1917 r. zarażanie francuskich koni nosacizną.
3. 1939-1942 Japonia użyła broni biologicznej w :
 Mongolii nad rzeką Chałchin-Goł.1939 r. skazani na śmierć zrażali
ujęcia wody podczas wycofywania się wojsk japońskich,
 Chiny
Po raz pierwszy w 1940 roku japończycy rozsiali pchły z samolotu w
rejonie Nin-bo zarażone były pałeczkami dżumy.
Drugi raz pchły rozsiane zostały nad ważnym węzłem
komunikacyjnym w Czan-de i jeziorem Dun-tin-chu.
Trzeci wypadek użycia broni biologicznej miał miejsce w 1942 r.
podczas odwrotu armii japońskiej:
- Zatruwano ujęcia wody;
- Zapasu żywności;
- A nawet wypuszczano na wolność zarażonych jeńców.

Znane przykłady użycia
broni biologicznej w
historii.
4. Niemcy przez cały okres wojny prowadziły intensywne prace nad
bronią biologiczna w:
- Laboratorium Poznańskim, ewakuowanym pod koniec wojny do
Turyngii gdzie prace trwały do końca wojny;
- Oraz opodal Sachsenburga, gdzie na szeroką skale produkowano
pałeczki dżumy pod kierownictwem Roberta Kocha – dyrektora
instytutu oraz profesora Hildemeistera.
Jednak po za kilkoma dywersjami Niemcy nie użyły tego rodzaju
broni na szeroką skalę.
5. Ameryka Północna w latach 1950 - 1953 użyła broni biologicznej
w Korei.

Co to jest broń
Biologiczna?

Bronią biologiczną nazywany bojowe
środki biologiczne wraz urządzeniami
służącymi do ich przenoszenia.

Istota broni biologicznej.
Jest to broń masowego rażenia,
czynnikiem rażącym są:
 Bakterie;
 Wirusy;
 Riketsje;
 Grzyby chorobotwórcze;
 Toksyny.

 Bakterie (od gr. bakterion "pałeczka") – jednokomórkowe
lub kolonijne organizmy o budowie prokariotycznej.
 Bakteriami zajmuje się mikrobiologia oraz jej wyspecjalizowany
dział – bakteriologia.
 Bakterie odgrywają pożyteczną ekologicznie rolę
w obiegu biogennych pierwiastków.

Bakteria Bordetella bronchiseptica

 Wirusy (łac. virus - trucizna) to zbudowane z białek i kwasów
nukleinowych twory organiczne nie posiadające struktury
komórkowej, namnażają (tak nazywa się "rozmnażanie" wirusów)
się przez infekowanie żywych komórek. Wirusy są bezwzględnymi
pasożytami wewnątrzkomórkowymi, namnażającymi się dzięki
wykorzystaniu aparatu kopiującego zawartego w komórkach.
Zawierają materiał genetyczny w postaci RNA lub DNA, wykazują
jednak zarówno cechy komórkowych organizmów żywych, jaki
materii nieożywionej.
 Wirusologia jest dziedziną nauki zajmującą się wirusami.
Szereg wirusów jest chorobotwórczych dla człowieka i zwierząt,
są one często przyczyną groźnych chorób.

Wirus Marburg

Wirus HIV

 Riketsje - Gram-ujemne bakterie o kształcie pałeczkowatym
z rodzaju Rickettsia, rzędu Rickettsiales.
 Są to pasożyty wewnętrzne, zwykle wewnątrzkomórkowe,
występujące u człowieka i ssaków, owadów (np. pcheł, kleszczy,
wszy), niekiedy innych stawonogów, rozmnażające się wyłącznie
w żywych komórkach, przenoszone przez owady na ludzi
i zwierzęta wywołując w ich organizmach "riketsjozy".
 Najgroźniejszą riketsjozą jest tyfus plamisty. Inne riketsjozy to:
gorączka Q, tyfus plamisty Gór Skalistych, gorączka okopowa,
dur plamisty szczurzy, kleszczowe zapalenie opon mózgowych.
 Riketsje na odzieży zachowują zdolność zakażania przez okres 23 tygodni. Ich żywym zbiornikiem są zakażone pchły,
pasożytujące na szczurach i myszach. Riketsje są wydalane przez
wszy wraz z kałem oraz ich wymiocinami. Do ustroju mogą dostać
się przez drapanie skóry. Zmiany patologiczne riketsjoz dotyczą
naczyń krwionośnych, układu nerwowego, gruczołów dokrewnych
i serca.

 Toksyny bakteryjne, jady bakteryjne, substancje chemiczne
wytwarzane przez bakterie, wywołujące zatrucie ustroju
wyższego. Rozróżnia się ektotoksyny (egzotoksyny)
i endotoksyny.
 Pierwsze, wydzielane na zewnątrz komórki, są silnymi jadami
i wywołują swoiste objawy chorobowe, mają strukturę białkową
i w związku z tym są wrażliwe na działanie wysokich temperatur
oraz są rozkładane przez enzymy trawienne (z wyjątkiem toksyny
botulinowej i enterotoksyny gronkowcowej). Mają silne
właściwości antygenowe, a przygotowane z nich anatoksyny
używane są do uodporniania ludzi i zwierząt. Wytwarzane
są głównie przez bakterie Gram-dodatnie (metoda Grama).
 Drugie uwalniają się dopiero przy rozpadzie komórki bakteryjnej.
Są one słabymi jadami, a objawy chorobowe przez nie
wywoływane nie są swoiste gatunkowo. Chemicznie są to
kompleksy wielocukrowo-lipidowo-polipeptydowe. Mają słabe
właściwości antygenowe. Nie są rozkładane przez enzymy
trawienne, są natomiast ciepłostałe. Wytwarzane są głównie
przez bakterie Gram-ujemne.
 Do toksyn bakteryjnych często zaliczane są również inne
substancje toksyczne dla makroorganizmów, a wytwarzane
przez bakterie.

 Grzyby chorobotwórcze, grzyby zdolne do zakażenia tkanek
ustrojów wyższych. Chorobotwórcze dla człowieka gatunki należą
do dwóch podgromad: workowców (Ascomycetes), a zwłaszcza
klasy (Endomycetes) i dawniej wyróżnianej klasy pleśniaków
(Phycomycetes) oraz grzybów niedoskonałych (Deuteromycotina
= Fungi imperfecti).
 Spośród grzybów chorobotwórczych największą rolę odgrywają:
dermatofity (Trichophyton, Epidermophyton, Microsporum),
drożdżaki (Candidia, Cryptococcus) i inne.
 Grzyby te wywołują u człowieka grzybice powierzchowne
i głębokie. Badanie mikrobiologiczne grzybic polega na wykonaniu
preparatu i jego ocenie pod mikroskopem, izolacji i hodowli
na specjalnych podłożach, a następnie na różnicowaniu
otrzymanych szczepów. W grzybicach głębokich duże znaczenie
mają badania serologiczne (reakcje serologiczne).

Celem stosowana jest spowodowanie:
 wyeliminowania wojsk przeciwnika,
 unicestwienia ludności cywilnej,
 destabilizacji zaplecza.

Czynnikiem chorobotwórczym są drobnoustroje
chorób zakaźnych np.:









Kleszczowe zapalenie mózgu;
Cholera;
Dur brzuszny i plamisty;
Żółta febra;
Dżuma;
Wąglik;
Nosacizna;
Grzybice.

 Kleszczowe zapalenie mózgu;
 Zachorowania są związane na ogół z ogniskami przyrodniczymi, w
których wirus krąży między zwierzętami (gryzonie, zwierzyna
leśna, ptaki wędrowne) i przenosicielami wirusa, którymi są
kleszcze. Cykl ten zachodzi niezależnie od człowieka. W Polsce
od wielu lat zachorowania na kleszczowe zapalenie mózgu
występowały głównie na terenach endemicznych w dawnym
województwie białostockim, suwalskim i olsztyńskim. Od 1993
roku liczba zgłoszonych zachorowań pokaźnie wzrosła w
porównaniu z okresem poprzednim i co roku zgłasza się od 181
do 267 przypadków.
 W Polsce wystąpiły trzy ogniska kleszczowego zapalenia mózgu
szerzące się drogą pokarmową przez picie mleka zakażonych
krów (woj. Olsztyńskie - 1974 r.) i mleka koziego (woj. Kieleckie 1995 r., woj. Wrocławskie - 1996 r.). Nasilenie zachorowań na
kzm obserwuje się od 1993 r. w wielu krajach europejskich.

 Cholera to ostra i zaraźliwa choroba zakaźna przewodu
pokarmowego, której przyczyną jest spożycie pokarmu lub wody
skażonej Gram-ujemną bakterią - przecinkowcem cholery (Vibrio
cholerae). Bakteria występuje w dwóch serotypach:
 O1
 O139
 Serotyp O1 ma dwa biotypy:
 klasyczny
 El Tor
 Cholerę cechuje śmiertelność około 1% (skrajnie do 20%)
przypadków prawidłowo leczonych i 50% przy braku leczenia.
Wg danych WHO w 2001 roku na świecie zanotowano 184311
przypadków tej choroby, a z jej powodu zmarło 2728 osób.
Na świecie miało miejsce 7 pandemii cholery.

1. dur plamisty epidemiczny, wywoływany przez Rickettsia
prowazekii - źródłem zakażenia jest chory człowiek,
przenosicielem wesz odzieżowa, rzadziej głowowa. Zarazki
znajdują się w kale wszy i zostają wtarte w naskórek uszkodzony
przez zadrapanie.
 Okres wylęgania 12-14 dni. Objawy: nagły początek, dreszcze,
wysoka gorączka, bóle głowy, uczucie ogólnego rozbicia,
nudności i wymioty. Po 4-5 dniach pojawia się charakterystyczna
wysypka: drobna, plamista często krwotoczna, zajmująca rzutami
całe ciało.
 Równocześnie występują objawy ze strony ośrodkowego układu
nerwowego tj.: zamroczenie, podniecenie, halucynacje (omamy),
próby ucieczki z łóżka. Po ustąpieniu tych objawów, często zdarza
się, że chorzy stają się apatyczni, popadają w stan anergii,
mają obniżone ciśnienie tętnicze, może dojść nawet do zapaści.
 Leczenie zawsze w szpitalu zakaźnym. Zapobieganie polega
na zwalczaniu wszy, izolacji chorych, szczepieniach ochronnych.
Choroba trwa 4-6 tygodni i pozostawia trwałą odporność , chociaż
zdarzają się nawroty.
2. dur plamisty endemiczny, wywoływany przez Rickettsia typhi
(mooseri) - źródło zakażenia stanowi szczur i inne małe gryzonie,
przenosicielem jest pchła szczurza.

 Dur brzuszny (łac. typhus abdominalis) jest ogólnoustrojową
chorobą bakteryjną wywołaną pałeczkami z gatunku Salmonella
typhi i charakteryzująca się gorączką, krańcowym wyczerpaniem,
bólami brzucha, objawami zatrucia endotoksyną (splątanie)
i różową wysypką, tak zwaną różyczką durową czyli rumieniową
wysypką plamisto-grudkową zlokalizowaną na skórze klatki
piersiowej lub nadbrzusza.
 Towarzyszy tym objawom także powiększenie wątroby, śledziony
i węzłów chłonnych szyi, oraz zapalenie spojówek.
Pomimo gorączki występuje względna bradykardia.
 Zwany dawniej tyfusem lub tyfusem brzusznym.
 Tyfus plamisty, dur plamisty – (łac. Typhus exanthematicus) jedna z głównych chorób zakaźnych, przyczyna ciężkich epidemii
i śmierci milionów ludzi.

 Żółta febra to choroba wywoływana jest przez wirusa należącego
do grupy tzw. flavivirusów. Infekcja może przebiegać pod różnymi
postaciami klinicznymi – od łagodnych objawów do ciężkiej
choroby, kończącej się śmiercią. Słowo „żółta” w nazwie pochodzi
od żółtaczki towarzyszącej części zakażeń. W Afryce występują
dwa typy wirusów – jeden w Afryce Wschodniej, drugi w
Zachodniej. W ciągu ostatnich 20 lat na świecie wzrosła liczba
epidemii żółtej gorączki, a coraz więcej krajów zgłasza przypadki
tej choroby. W Afryce i Ameryce wciąż żyje ogromna populacja
osób niezaszczepionych, a zmiany w środowisku, takie jak
malejąca ilość terenów leśnych i urbanizacja czy wzrost turystyki,
zwiększają ryzyko zetknięcia się z wirusem.
Wirus ten przenoszony jest między innymi przez komary.
 Dżuma - ostra bakteryjna choroba zakaźna gryzoni i (rzadziej)
innych drobnych ssaków, a także człowieka (zoonoza). Choroba
ta wywołana jest infekcją G(-) pałeczek z rodziny
Enterobacteriaceae nazwanej Yersinia pestis.

 Wąglik (łac. Anthrax) – choroba zakaźna, zaraźliwa, wywoływana
przez Gram-dodatnią bakterię nazywaną laseczką wąglika
(Bacillus anthracis). Znany już od czasów starożytnych, występuje
na całym świecie. Wąglik występuje najczęściej u bydła, koni,
owiec i kóz. Świnie rzadko chorują. Psy cechuje znaczna
odporność. Ptaki są niewrażliwe na zakażenia naturalne.
 Nosacizna (łac. Malleus) — przewlekła zakaźna i zaraźliwa
choroba zwierząt nieparzystokopytnych wywołana przez pałeczkę
nosacizny. Nosacizna jest najczęściej chorobą koni. Mogą też
zachorować kotowate. Może też być niebezpieczną zoonozą dla
ludzi. W Polsce od ponad 40 lat nie występuje, nie występuje już
również w większości Europy, w Australii ani w Ameryce
Północnej. Obecnie można ją spotkać w Azji, Afryce oraz w
Ameryce Południowej i Środkowej.

 Grzybice skóry (dermatofitozy)






głowy
brody, tzw. figówka
paznokci
stóp, tzw. stopa atlety/sportowca
pachwin

 Grzybice głębokie, narządowe - grupa chorób oportunistycznych,
często przebiegających w AIDS. Dotyczą przede wszystkim płuc.
 przebiegające z fungemią
 przebiegające bez fungemii

 Przyjęty podział nie jest jedynym poprawnym. Można spotkać się
z podziałem grzybic skóry na: grzybice skóry owłosionej i
nieowłosionej; grzybic narządowych ze względu na organ
zainfekowany. Powszechny jest także, szczególnie w literaturze
medycznej i weterynaryjnej podział ze względu na naukową
nazwę choroby, która jest związana z czynnikiem etiologicznym.
Jest on jednak mało popularny ze względu na brak możliwości
rozpoznania klinicznego patogenu, który wywołał daną grzybicę.

Środki służące do
przenoszenia broni
biologicznej
Do przenoszenia broni biologicznej mogą służyć różnego rodzaju środki bojowe,
najbardziej skuteczne wydają się być:

 Lotnicze,
-


-

Przyrządy rozpylające,
Bomby,

Artyleryjskie,
Rakiety,
Pociski,

 inne,
- np. Pojemniki zrzucane z samolotów, śmigłowców, samochodów, wozów
bojowych.

 Dywersja,
- Wszelkiego rodzaju działania mające na celu doprowadzenie do skażenia
bronią biologiczną terenu, zwierząt, roślin, żywności, ujęć, wody pitnej,
itp..

W zależności od zastosowania, sposobu
przenoszenia zakażenie może nastąpić po
przez:
 Drogi oddechowe;
 Przenikanie przez skórę oraz błony śluzowe;
 Spożywanie skażonej żywności, wody;
 Ukąszenia przez zakażone owady, kleszcze;
 Kontakt ze skażonymi przedmiotami,
zakażonymi zwierzętami;
 Zranienia skażonymi elementami pocisków,
bomb, rakiet;
 Bezpośredni kontakt z chorymi.

Oznaki użycia broni
biologicznej.
 Mniejszy huk – (podczas wybuchu bomby, rakiety, pocisku);
 Pojawienie się dymów, mgieł – (za samolotami, śmigłowcami,
pociskami rakietowymi);








Mokre plamy lub drobny pył - w miejscu wybuchu;
Charakterystyczne do tego rodzaju broni odłamki:
Ceramiczne,
Plastikowe,
Kartonowe, itp.;
Nagły wzrost populacji gryzoni, owadów, kleszczy;
Masowe zachorowania wśród ludzi i zwierząt;
Wzrost martwych zwierząt, ptaków dziko żyjących;
Zrzucanie różnych przedmiotów.

Ochrona przed zakażeniami
broną biologiczną.
Są to działania epidemiologiczne, przede
wszystkim:
 Obserwacja – zanieczyszczenia mikrobiologicznego;
 Identyfikacja – skażeń;
 Systemy ochrony - zbiorowej i indywidualnej;
 Dezynfekcji – środowiska, wyposażenia;
 Szczepienia ochronne.

Osoby, które zostały narażone na działanie
biologicznych środków bojowych
powinny:
 Udać się jak najszybciej do punktów
zabiegów sanitarnych:
- Zostaną tam dokonane zabiegi sanitarne
i specjalne;
 Ludzie , którzy przebywali w schronach –
opuszczają ukrycia dopiero po informacji
odpowiednich służb o braku skażenia.

Środki ochrony przed zakażeniem biologicznym

Zbiorowe

Indywidualne
Środki ochrony dróg
oddechowych

Środki ochrony
skóry
Schrony

Maski przeciw
gazowe
Przemysłowe
respiratory
Maseczki zastępcze

Standardowa
Odzież Ochronna
Uszczelnione
pomieszczenia
Zastępcza odzież ochronna:
-płaszcza,
-kombinezony
-narzuty

PORÓWNANIE
BRONI CHEMICZNEJ
I BIOLOGICZNEJ


Slide 14

BROŃ
BIOLOGICZNA

Przygotował Andrzej Potucha

1. Historia.
2. Istota broni biologicznej
i przykłady jej stosowania.
3. Środki służące do przenoszenia
broni biologicznej.
4. Oznaki użycia broni
biologicznej.
5. Ochrona przed zakażeniem
bronią biologiczną.

HISTORIA
W historii wojen wielokrotnie wspomina
się umyślne przenoszenie „zarazy” na
wojska przeciwnika, to jednak
wiadomości te nie są poparte żadnymi
udokumentowanymi dowodami.

Znane przykłady użycia broni
biologicznej w historii.
1.I Wojna światowa rok 1915 zatrucie studni przez Niemców w
Galicji.
2. 1917 r. zarażanie francuskich koni nosacizną.
3. 1939-1942 Japonia użyła broni biologicznej w :
 Mongolii nad rzeką Chałchin-Goł.1939 r. skazani na śmierć zrażali
ujęcia wody podczas wycofywania się wojsk japońskich,
 Chiny
Po raz pierwszy w 1940 roku japończycy rozsiali pchły z samolotu w
rejonie Nin-bo zarażone były pałeczkami dżumy.
Drugi raz pchły rozsiane zostały nad ważnym węzłem
komunikacyjnym w Czan-de i jeziorem Dun-tin-chu.
Trzeci wypadek użycia broni biologicznej miał miejsce w 1942 r.
podczas odwrotu armii japońskiej:
- Zatruwano ujęcia wody;
- Zapasu żywności;
- A nawet wypuszczano na wolność zarażonych jeńców.

Znane przykłady użycia
broni biologicznej w
historii.
4. Niemcy przez cały okres wojny prowadziły intensywne prace nad
bronią biologiczna w:
- Laboratorium Poznańskim, ewakuowanym pod koniec wojny do
Turyngii gdzie prace trwały do końca wojny;
- Oraz opodal Sachsenburga, gdzie na szeroką skale produkowano
pałeczki dżumy pod kierownictwem Roberta Kocha – dyrektora
instytutu oraz profesora Hildemeistera.
Jednak po za kilkoma dywersjami Niemcy nie użyły tego rodzaju
broni na szeroką skalę.
5. Ameryka Północna w latach 1950 - 1953 użyła broni biologicznej
w Korei.

Co to jest broń
Biologiczna?

Bronią biologiczną nazywany bojowe
środki biologiczne wraz urządzeniami
służącymi do ich przenoszenia.

Istota broni biologicznej.
Jest to broń masowego rażenia,
czynnikiem rażącym są:
 Bakterie;
 Wirusy;
 Riketsje;
 Grzyby chorobotwórcze;
 Toksyny.

 Bakterie (od gr. bakterion "pałeczka") – jednokomórkowe
lub kolonijne organizmy o budowie prokariotycznej.
 Bakteriami zajmuje się mikrobiologia oraz jej wyspecjalizowany
dział – bakteriologia.
 Bakterie odgrywają pożyteczną ekologicznie rolę
w obiegu biogennych pierwiastków.

Bakteria Bordetella bronchiseptica

 Wirusy (łac. virus - trucizna) to zbudowane z białek i kwasów
nukleinowych twory organiczne nie posiadające struktury
komórkowej, namnażają (tak nazywa się "rozmnażanie" wirusów)
się przez infekowanie żywych komórek. Wirusy są bezwzględnymi
pasożytami wewnątrzkomórkowymi, namnażającymi się dzięki
wykorzystaniu aparatu kopiującego zawartego w komórkach.
Zawierają materiał genetyczny w postaci RNA lub DNA, wykazują
jednak zarówno cechy komórkowych organizmów żywych, jaki
materii nieożywionej.
 Wirusologia jest dziedziną nauki zajmującą się wirusami.
Szereg wirusów jest chorobotwórczych dla człowieka i zwierząt,
są one często przyczyną groźnych chorób.

Wirus Marburg

Wirus HIV

 Riketsje - Gram-ujemne bakterie o kształcie pałeczkowatym
z rodzaju Rickettsia, rzędu Rickettsiales.
 Są to pasożyty wewnętrzne, zwykle wewnątrzkomórkowe,
występujące u człowieka i ssaków, owadów (np. pcheł, kleszczy,
wszy), niekiedy innych stawonogów, rozmnażające się wyłącznie
w żywych komórkach, przenoszone przez owady na ludzi
i zwierzęta wywołując w ich organizmach "riketsjozy".
 Najgroźniejszą riketsjozą jest tyfus plamisty. Inne riketsjozy to:
gorączka Q, tyfus plamisty Gór Skalistych, gorączka okopowa,
dur plamisty szczurzy, kleszczowe zapalenie opon mózgowych.
 Riketsje na odzieży zachowują zdolność zakażania przez okres 23 tygodni. Ich żywym zbiornikiem są zakażone pchły,
pasożytujące na szczurach i myszach. Riketsje są wydalane przez
wszy wraz z kałem oraz ich wymiocinami. Do ustroju mogą dostać
się przez drapanie skóry. Zmiany patologiczne riketsjoz dotyczą
naczyń krwionośnych, układu nerwowego, gruczołów dokrewnych
i serca.

 Toksyny bakteryjne, jady bakteryjne, substancje chemiczne
wytwarzane przez bakterie, wywołujące zatrucie ustroju
wyższego. Rozróżnia się ektotoksyny (egzotoksyny)
i endotoksyny.
 Pierwsze, wydzielane na zewnątrz komórki, są silnymi jadami
i wywołują swoiste objawy chorobowe, mają strukturę białkową
i w związku z tym są wrażliwe na działanie wysokich temperatur
oraz są rozkładane przez enzymy trawienne (z wyjątkiem toksyny
botulinowej i enterotoksyny gronkowcowej). Mają silne
właściwości antygenowe, a przygotowane z nich anatoksyny
używane są do uodporniania ludzi i zwierząt. Wytwarzane
są głównie przez bakterie Gram-dodatnie (metoda Grama).
 Drugie uwalniają się dopiero przy rozpadzie komórki bakteryjnej.
Są one słabymi jadami, a objawy chorobowe przez nie
wywoływane nie są swoiste gatunkowo. Chemicznie są to
kompleksy wielocukrowo-lipidowo-polipeptydowe. Mają słabe
właściwości antygenowe. Nie są rozkładane przez enzymy
trawienne, są natomiast ciepłostałe. Wytwarzane są głównie
przez bakterie Gram-ujemne.
 Do toksyn bakteryjnych często zaliczane są również inne
substancje toksyczne dla makroorganizmów, a wytwarzane
przez bakterie.

 Grzyby chorobotwórcze, grzyby zdolne do zakażenia tkanek
ustrojów wyższych. Chorobotwórcze dla człowieka gatunki należą
do dwóch podgromad: workowców (Ascomycetes), a zwłaszcza
klasy (Endomycetes) i dawniej wyróżnianej klasy pleśniaków
(Phycomycetes) oraz grzybów niedoskonałych (Deuteromycotina
= Fungi imperfecti).
 Spośród grzybów chorobotwórczych największą rolę odgrywają:
dermatofity (Trichophyton, Epidermophyton, Microsporum),
drożdżaki (Candidia, Cryptococcus) i inne.
 Grzyby te wywołują u człowieka grzybice powierzchowne
i głębokie. Badanie mikrobiologiczne grzybic polega na wykonaniu
preparatu i jego ocenie pod mikroskopem, izolacji i hodowli
na specjalnych podłożach, a następnie na różnicowaniu
otrzymanych szczepów. W grzybicach głębokich duże znaczenie
mają badania serologiczne (reakcje serologiczne).

Celem stosowana jest spowodowanie:
 wyeliminowania wojsk przeciwnika,
 unicestwienia ludności cywilnej,
 destabilizacji zaplecza.

Czynnikiem chorobotwórczym są drobnoustroje
chorób zakaźnych np.:









Kleszczowe zapalenie mózgu;
Cholera;
Dur brzuszny i plamisty;
Żółta febra;
Dżuma;
Wąglik;
Nosacizna;
Grzybice.

 Kleszczowe zapalenie mózgu;
 Zachorowania są związane na ogół z ogniskami przyrodniczymi, w
których wirus krąży między zwierzętami (gryzonie, zwierzyna
leśna, ptaki wędrowne) i przenosicielami wirusa, którymi są
kleszcze. Cykl ten zachodzi niezależnie od człowieka. W Polsce
od wielu lat zachorowania na kleszczowe zapalenie mózgu
występowały głównie na terenach endemicznych w dawnym
województwie białostockim, suwalskim i olsztyńskim. Od 1993
roku liczba zgłoszonych zachorowań pokaźnie wzrosła w
porównaniu z okresem poprzednim i co roku zgłasza się od 181
do 267 przypadków.
 W Polsce wystąpiły trzy ogniska kleszczowego zapalenia mózgu
szerzące się drogą pokarmową przez picie mleka zakażonych
krów (woj. Olsztyńskie - 1974 r.) i mleka koziego (woj. Kieleckie 1995 r., woj. Wrocławskie - 1996 r.). Nasilenie zachorowań na
kzm obserwuje się od 1993 r. w wielu krajach europejskich.

 Cholera to ostra i zaraźliwa choroba zakaźna przewodu
pokarmowego, której przyczyną jest spożycie pokarmu lub wody
skażonej Gram-ujemną bakterią - przecinkowcem cholery (Vibrio
cholerae). Bakteria występuje w dwóch serotypach:
 O1
 O139
 Serotyp O1 ma dwa biotypy:
 klasyczny
 El Tor
 Cholerę cechuje śmiertelność około 1% (skrajnie do 20%)
przypadków prawidłowo leczonych i 50% przy braku leczenia.
Wg danych WHO w 2001 roku na świecie zanotowano 184311
przypadków tej choroby, a z jej powodu zmarło 2728 osób.
Na świecie miało miejsce 7 pandemii cholery.

1. dur plamisty epidemiczny, wywoływany przez Rickettsia
prowazekii - źródłem zakażenia jest chory człowiek,
przenosicielem wesz odzieżowa, rzadziej głowowa. Zarazki
znajdują się w kale wszy i zostają wtarte w naskórek uszkodzony
przez zadrapanie.
 Okres wylęgania 12-14 dni. Objawy: nagły początek, dreszcze,
wysoka gorączka, bóle głowy, uczucie ogólnego rozbicia,
nudności i wymioty. Po 4-5 dniach pojawia się charakterystyczna
wysypka: drobna, plamista często krwotoczna, zajmująca rzutami
całe ciało.
 Równocześnie występują objawy ze strony ośrodkowego układu
nerwowego tj.: zamroczenie, podniecenie, halucynacje (omamy),
próby ucieczki z łóżka. Po ustąpieniu tych objawów, często zdarza
się, że chorzy stają się apatyczni, popadają w stan anergii,
mają obniżone ciśnienie tętnicze, może dojść nawet do zapaści.
 Leczenie zawsze w szpitalu zakaźnym. Zapobieganie polega
na zwalczaniu wszy, izolacji chorych, szczepieniach ochronnych.
Choroba trwa 4-6 tygodni i pozostawia trwałą odporność , chociaż
zdarzają się nawroty.
2. dur plamisty endemiczny, wywoływany przez Rickettsia typhi
(mooseri) - źródło zakażenia stanowi szczur i inne małe gryzonie,
przenosicielem jest pchła szczurza.

 Dur brzuszny (łac. typhus abdominalis) jest ogólnoustrojową
chorobą bakteryjną wywołaną pałeczkami z gatunku Salmonella
typhi i charakteryzująca się gorączką, krańcowym wyczerpaniem,
bólami brzucha, objawami zatrucia endotoksyną (splątanie)
i różową wysypką, tak zwaną różyczką durową czyli rumieniową
wysypką plamisto-grudkową zlokalizowaną na skórze klatki
piersiowej lub nadbrzusza.
 Towarzyszy tym objawom także powiększenie wątroby, śledziony
i węzłów chłonnych szyi, oraz zapalenie spojówek.
Pomimo gorączki występuje względna bradykardia.
 Zwany dawniej tyfusem lub tyfusem brzusznym.
 Tyfus plamisty, dur plamisty – (łac. Typhus exanthematicus) jedna z głównych chorób zakaźnych, przyczyna ciężkich epidemii
i śmierci milionów ludzi.

 Żółta febra to choroba wywoływana jest przez wirusa należącego
do grupy tzw. flavivirusów. Infekcja może przebiegać pod różnymi
postaciami klinicznymi – od łagodnych objawów do ciężkiej
choroby, kończącej się śmiercią. Słowo „żółta” w nazwie pochodzi
od żółtaczki towarzyszącej części zakażeń. W Afryce występują
dwa typy wirusów – jeden w Afryce Wschodniej, drugi w
Zachodniej. W ciągu ostatnich 20 lat na świecie wzrosła liczba
epidemii żółtej gorączki, a coraz więcej krajów zgłasza przypadki
tej choroby. W Afryce i Ameryce wciąż żyje ogromna populacja
osób niezaszczepionych, a zmiany w środowisku, takie jak
malejąca ilość terenów leśnych i urbanizacja czy wzrost turystyki,
zwiększają ryzyko zetknięcia się z wirusem.
Wirus ten przenoszony jest między innymi przez komary.
 Dżuma - ostra bakteryjna choroba zakaźna gryzoni i (rzadziej)
innych drobnych ssaków, a także człowieka (zoonoza). Choroba
ta wywołana jest infekcją G(-) pałeczek z rodziny
Enterobacteriaceae nazwanej Yersinia pestis.

 Wąglik (łac. Anthrax) – choroba zakaźna, zaraźliwa, wywoływana
przez Gram-dodatnią bakterię nazywaną laseczką wąglika
(Bacillus anthracis). Znany już od czasów starożytnych, występuje
na całym świecie. Wąglik występuje najczęściej u bydła, koni,
owiec i kóz. Świnie rzadko chorują. Psy cechuje znaczna
odporność. Ptaki są niewrażliwe na zakażenia naturalne.
 Nosacizna (łac. Malleus) — przewlekła zakaźna i zaraźliwa
choroba zwierząt nieparzystokopytnych wywołana przez pałeczkę
nosacizny. Nosacizna jest najczęściej chorobą koni. Mogą też
zachorować kotowate. Może też być niebezpieczną zoonozą dla
ludzi. W Polsce od ponad 40 lat nie występuje, nie występuje już
również w większości Europy, w Australii ani w Ameryce
Północnej. Obecnie można ją spotkać w Azji, Afryce oraz w
Ameryce Południowej i Środkowej.

 Grzybice skóry (dermatofitozy)






głowy
brody, tzw. figówka
paznokci
stóp, tzw. stopa atlety/sportowca
pachwin

 Grzybice głębokie, narządowe - grupa chorób oportunistycznych,
często przebiegających w AIDS. Dotyczą przede wszystkim płuc.
 przebiegające z fungemią
 przebiegające bez fungemii

 Przyjęty podział nie jest jedynym poprawnym. Można spotkać się
z podziałem grzybic skóry na: grzybice skóry owłosionej i
nieowłosionej; grzybic narządowych ze względu na organ
zainfekowany. Powszechny jest także, szczególnie w literaturze
medycznej i weterynaryjnej podział ze względu na naukową
nazwę choroby, która jest związana z czynnikiem etiologicznym.
Jest on jednak mało popularny ze względu na brak możliwości
rozpoznania klinicznego patogenu, który wywołał daną grzybicę.

Środki służące do
przenoszenia broni
biologicznej
Do przenoszenia broni biologicznej mogą służyć różnego rodzaju środki bojowe,
najbardziej skuteczne wydają się być:

 Lotnicze,
-


-

Przyrządy rozpylające,
Bomby,

Artyleryjskie,
Rakiety,
Pociski,

 inne,
- np. Pojemniki zrzucane z samolotów, śmigłowców, samochodów, wozów
bojowych.

 Dywersja,
- Wszelkiego rodzaju działania mające na celu doprowadzenie do skażenia
bronią biologiczną terenu, zwierząt, roślin, żywności, ujęć, wody pitnej,
itp..

W zależności od zastosowania, sposobu
przenoszenia zakażenie może nastąpić po
przez:
 Drogi oddechowe;
 Przenikanie przez skórę oraz błony śluzowe;
 Spożywanie skażonej żywności, wody;
 Ukąszenia przez zakażone owady, kleszcze;
 Kontakt ze skażonymi przedmiotami,
zakażonymi zwierzętami;
 Zranienia skażonymi elementami pocisków,
bomb, rakiet;
 Bezpośredni kontakt z chorymi.

Oznaki użycia broni
biologicznej.
 Mniejszy huk – (podczas wybuchu bomby, rakiety, pocisku);
 Pojawienie się dymów, mgieł – (za samolotami, śmigłowcami,
pociskami rakietowymi);








Mokre plamy lub drobny pył - w miejscu wybuchu;
Charakterystyczne do tego rodzaju broni odłamki:
Ceramiczne,
Plastikowe,
Kartonowe, itp.;
Nagły wzrost populacji gryzoni, owadów, kleszczy;
Masowe zachorowania wśród ludzi i zwierząt;
Wzrost martwych zwierząt, ptaków dziko żyjących;
Zrzucanie różnych przedmiotów.

Ochrona przed zakażeniami
broną biologiczną.
Są to działania epidemiologiczne, przede
wszystkim:
 Obserwacja – zanieczyszczenia mikrobiologicznego;
 Identyfikacja – skażeń;
 Systemy ochrony - zbiorowej i indywidualnej;
 Dezynfekcji – środowiska, wyposażenia;
 Szczepienia ochronne.

Osoby, które zostały narażone na działanie
biologicznych środków bojowych
powinny:
 Udać się jak najszybciej do punktów
zabiegów sanitarnych:
- Zostaną tam dokonane zabiegi sanitarne
i specjalne;
 Ludzie , którzy przebywali w schronach –
opuszczają ukrycia dopiero po informacji
odpowiednich służb o braku skażenia.

Środki ochrony przed zakażeniem biologicznym

Zbiorowe

Indywidualne
Środki ochrony dróg
oddechowych

Środki ochrony
skóry
Schrony

Maski przeciw
gazowe
Przemysłowe
respiratory
Maseczki zastępcze

Standardowa
Odzież Ochronna
Uszczelnione
pomieszczenia
Zastępcza odzież ochronna:
-płaszcza,
-kombinezony
-narzuty

PORÓWNANIE
BRONI CHEMICZNEJ
I BIOLOGICZNEJ


Slide 15

BROŃ
BIOLOGICZNA

Przygotował Andrzej Potucha

1. Historia.
2. Istota broni biologicznej
i przykłady jej stosowania.
3. Środki służące do przenoszenia
broni biologicznej.
4. Oznaki użycia broni
biologicznej.
5. Ochrona przed zakażeniem
bronią biologiczną.

HISTORIA
W historii wojen wielokrotnie wspomina
się umyślne przenoszenie „zarazy” na
wojska przeciwnika, to jednak
wiadomości te nie są poparte żadnymi
udokumentowanymi dowodami.

Znane przykłady użycia broni
biologicznej w historii.
1.I Wojna światowa rok 1915 zatrucie studni przez Niemców w
Galicji.
2. 1917 r. zarażanie francuskich koni nosacizną.
3. 1939-1942 Japonia użyła broni biologicznej w :
 Mongolii nad rzeką Chałchin-Goł.1939 r. skazani na śmierć zrażali
ujęcia wody podczas wycofywania się wojsk japońskich,
 Chiny
Po raz pierwszy w 1940 roku japończycy rozsiali pchły z samolotu w
rejonie Nin-bo zarażone były pałeczkami dżumy.
Drugi raz pchły rozsiane zostały nad ważnym węzłem
komunikacyjnym w Czan-de i jeziorem Dun-tin-chu.
Trzeci wypadek użycia broni biologicznej miał miejsce w 1942 r.
podczas odwrotu armii japońskiej:
- Zatruwano ujęcia wody;
- Zapasu żywności;
- A nawet wypuszczano na wolność zarażonych jeńców.

Znane przykłady użycia
broni biologicznej w
historii.
4. Niemcy przez cały okres wojny prowadziły intensywne prace nad
bronią biologiczna w:
- Laboratorium Poznańskim, ewakuowanym pod koniec wojny do
Turyngii gdzie prace trwały do końca wojny;
- Oraz opodal Sachsenburga, gdzie na szeroką skale produkowano
pałeczki dżumy pod kierownictwem Roberta Kocha – dyrektora
instytutu oraz profesora Hildemeistera.
Jednak po za kilkoma dywersjami Niemcy nie użyły tego rodzaju
broni na szeroką skalę.
5. Ameryka Północna w latach 1950 - 1953 użyła broni biologicznej
w Korei.

Co to jest broń
Biologiczna?

Bronią biologiczną nazywany bojowe
środki biologiczne wraz urządzeniami
służącymi do ich przenoszenia.

Istota broni biologicznej.
Jest to broń masowego rażenia,
czynnikiem rażącym są:
 Bakterie;
 Wirusy;
 Riketsje;
 Grzyby chorobotwórcze;
 Toksyny.

 Bakterie (od gr. bakterion "pałeczka") – jednokomórkowe
lub kolonijne organizmy o budowie prokariotycznej.
 Bakteriami zajmuje się mikrobiologia oraz jej wyspecjalizowany
dział – bakteriologia.
 Bakterie odgrywają pożyteczną ekologicznie rolę
w obiegu biogennych pierwiastków.

Bakteria Bordetella bronchiseptica

 Wirusy (łac. virus - trucizna) to zbudowane z białek i kwasów
nukleinowych twory organiczne nie posiadające struktury
komórkowej, namnażają (tak nazywa się "rozmnażanie" wirusów)
się przez infekowanie żywych komórek. Wirusy są bezwzględnymi
pasożytami wewnątrzkomórkowymi, namnażającymi się dzięki
wykorzystaniu aparatu kopiującego zawartego w komórkach.
Zawierają materiał genetyczny w postaci RNA lub DNA, wykazują
jednak zarówno cechy komórkowych organizmów żywych, jaki
materii nieożywionej.
 Wirusologia jest dziedziną nauki zajmującą się wirusami.
Szereg wirusów jest chorobotwórczych dla człowieka i zwierząt,
są one często przyczyną groźnych chorób.

Wirus Marburg

Wirus HIV

 Riketsje - Gram-ujemne bakterie o kształcie pałeczkowatym
z rodzaju Rickettsia, rzędu Rickettsiales.
 Są to pasożyty wewnętrzne, zwykle wewnątrzkomórkowe,
występujące u człowieka i ssaków, owadów (np. pcheł, kleszczy,
wszy), niekiedy innych stawonogów, rozmnażające się wyłącznie
w żywych komórkach, przenoszone przez owady na ludzi
i zwierzęta wywołując w ich organizmach "riketsjozy".
 Najgroźniejszą riketsjozą jest tyfus plamisty. Inne riketsjozy to:
gorączka Q, tyfus plamisty Gór Skalistych, gorączka okopowa,
dur plamisty szczurzy, kleszczowe zapalenie opon mózgowych.
 Riketsje na odzieży zachowują zdolność zakażania przez okres 23 tygodni. Ich żywym zbiornikiem są zakażone pchły,
pasożytujące na szczurach i myszach. Riketsje są wydalane przez
wszy wraz z kałem oraz ich wymiocinami. Do ustroju mogą dostać
się przez drapanie skóry. Zmiany patologiczne riketsjoz dotyczą
naczyń krwionośnych, układu nerwowego, gruczołów dokrewnych
i serca.

 Toksyny bakteryjne, jady bakteryjne, substancje chemiczne
wytwarzane przez bakterie, wywołujące zatrucie ustroju
wyższego. Rozróżnia się ektotoksyny (egzotoksyny)
i endotoksyny.
 Pierwsze, wydzielane na zewnątrz komórki, są silnymi jadami
i wywołują swoiste objawy chorobowe, mają strukturę białkową
i w związku z tym są wrażliwe na działanie wysokich temperatur
oraz są rozkładane przez enzymy trawienne (z wyjątkiem toksyny
botulinowej i enterotoksyny gronkowcowej). Mają silne
właściwości antygenowe, a przygotowane z nich anatoksyny
używane są do uodporniania ludzi i zwierząt. Wytwarzane
są głównie przez bakterie Gram-dodatnie (metoda Grama).
 Drugie uwalniają się dopiero przy rozpadzie komórki bakteryjnej.
Są one słabymi jadami, a objawy chorobowe przez nie
wywoływane nie są swoiste gatunkowo. Chemicznie są to
kompleksy wielocukrowo-lipidowo-polipeptydowe. Mają słabe
właściwości antygenowe. Nie są rozkładane przez enzymy
trawienne, są natomiast ciepłostałe. Wytwarzane są głównie
przez bakterie Gram-ujemne.
 Do toksyn bakteryjnych często zaliczane są również inne
substancje toksyczne dla makroorganizmów, a wytwarzane
przez bakterie.

 Grzyby chorobotwórcze, grzyby zdolne do zakażenia tkanek
ustrojów wyższych. Chorobotwórcze dla człowieka gatunki należą
do dwóch podgromad: workowców (Ascomycetes), a zwłaszcza
klasy (Endomycetes) i dawniej wyróżnianej klasy pleśniaków
(Phycomycetes) oraz grzybów niedoskonałych (Deuteromycotina
= Fungi imperfecti).
 Spośród grzybów chorobotwórczych największą rolę odgrywają:
dermatofity (Trichophyton, Epidermophyton, Microsporum),
drożdżaki (Candidia, Cryptococcus) i inne.
 Grzyby te wywołują u człowieka grzybice powierzchowne
i głębokie. Badanie mikrobiologiczne grzybic polega na wykonaniu
preparatu i jego ocenie pod mikroskopem, izolacji i hodowli
na specjalnych podłożach, a następnie na różnicowaniu
otrzymanych szczepów. W grzybicach głębokich duże znaczenie
mają badania serologiczne (reakcje serologiczne).

Celem stosowana jest spowodowanie:
 wyeliminowania wojsk przeciwnika,
 unicestwienia ludności cywilnej,
 destabilizacji zaplecza.

Czynnikiem chorobotwórczym są drobnoustroje
chorób zakaźnych np.:









Kleszczowe zapalenie mózgu;
Cholera;
Dur brzuszny i plamisty;
Żółta febra;
Dżuma;
Wąglik;
Nosacizna;
Grzybice.

 Kleszczowe zapalenie mózgu;
 Zachorowania są związane na ogół z ogniskami przyrodniczymi, w
których wirus krąży między zwierzętami (gryzonie, zwierzyna
leśna, ptaki wędrowne) i przenosicielami wirusa, którymi są
kleszcze. Cykl ten zachodzi niezależnie od człowieka. W Polsce
od wielu lat zachorowania na kleszczowe zapalenie mózgu
występowały głównie na terenach endemicznych w dawnym
województwie białostockim, suwalskim i olsztyńskim. Od 1993
roku liczba zgłoszonych zachorowań pokaźnie wzrosła w
porównaniu z okresem poprzednim i co roku zgłasza się od 181
do 267 przypadków.
 W Polsce wystąpiły trzy ogniska kleszczowego zapalenia mózgu
szerzące się drogą pokarmową przez picie mleka zakażonych
krów (woj. Olsztyńskie - 1974 r.) i mleka koziego (woj. Kieleckie 1995 r., woj. Wrocławskie - 1996 r.). Nasilenie zachorowań na
kzm obserwuje się od 1993 r. w wielu krajach europejskich.

 Cholera to ostra i zaraźliwa choroba zakaźna przewodu
pokarmowego, której przyczyną jest spożycie pokarmu lub wody
skażonej Gram-ujemną bakterią - przecinkowcem cholery (Vibrio
cholerae). Bakteria występuje w dwóch serotypach:
 O1
 O139
 Serotyp O1 ma dwa biotypy:
 klasyczny
 El Tor
 Cholerę cechuje śmiertelność około 1% (skrajnie do 20%)
przypadków prawidłowo leczonych i 50% przy braku leczenia.
Wg danych WHO w 2001 roku na świecie zanotowano 184311
przypadków tej choroby, a z jej powodu zmarło 2728 osób.
Na świecie miało miejsce 7 pandemii cholery.

1. dur plamisty epidemiczny, wywoływany przez Rickettsia
prowazekii - źródłem zakażenia jest chory człowiek,
przenosicielem wesz odzieżowa, rzadziej głowowa. Zarazki
znajdują się w kale wszy i zostają wtarte w naskórek uszkodzony
przez zadrapanie.
 Okres wylęgania 12-14 dni. Objawy: nagły początek, dreszcze,
wysoka gorączka, bóle głowy, uczucie ogólnego rozbicia,
nudności i wymioty. Po 4-5 dniach pojawia się charakterystyczna
wysypka: drobna, plamista często krwotoczna, zajmująca rzutami
całe ciało.
 Równocześnie występują objawy ze strony ośrodkowego układu
nerwowego tj.: zamroczenie, podniecenie, halucynacje (omamy),
próby ucieczki z łóżka. Po ustąpieniu tych objawów, często zdarza
się, że chorzy stają się apatyczni, popadają w stan anergii,
mają obniżone ciśnienie tętnicze, może dojść nawet do zapaści.
 Leczenie zawsze w szpitalu zakaźnym. Zapobieganie polega
na zwalczaniu wszy, izolacji chorych, szczepieniach ochronnych.
Choroba trwa 4-6 tygodni i pozostawia trwałą odporność , chociaż
zdarzają się nawroty.
2. dur plamisty endemiczny, wywoływany przez Rickettsia typhi
(mooseri) - źródło zakażenia stanowi szczur i inne małe gryzonie,
przenosicielem jest pchła szczurza.

 Dur brzuszny (łac. typhus abdominalis) jest ogólnoustrojową
chorobą bakteryjną wywołaną pałeczkami z gatunku Salmonella
typhi i charakteryzująca się gorączką, krańcowym wyczerpaniem,
bólami brzucha, objawami zatrucia endotoksyną (splątanie)
i różową wysypką, tak zwaną różyczką durową czyli rumieniową
wysypką plamisto-grudkową zlokalizowaną na skórze klatki
piersiowej lub nadbrzusza.
 Towarzyszy tym objawom także powiększenie wątroby, śledziony
i węzłów chłonnych szyi, oraz zapalenie spojówek.
Pomimo gorączki występuje względna bradykardia.
 Zwany dawniej tyfusem lub tyfusem brzusznym.
 Tyfus plamisty, dur plamisty – (łac. Typhus exanthematicus) jedna z głównych chorób zakaźnych, przyczyna ciężkich epidemii
i śmierci milionów ludzi.

 Żółta febra to choroba wywoływana jest przez wirusa należącego
do grupy tzw. flavivirusów. Infekcja może przebiegać pod różnymi
postaciami klinicznymi – od łagodnych objawów do ciężkiej
choroby, kończącej się śmiercią. Słowo „żółta” w nazwie pochodzi
od żółtaczki towarzyszącej części zakażeń. W Afryce występują
dwa typy wirusów – jeden w Afryce Wschodniej, drugi w
Zachodniej. W ciągu ostatnich 20 lat na świecie wzrosła liczba
epidemii żółtej gorączki, a coraz więcej krajów zgłasza przypadki
tej choroby. W Afryce i Ameryce wciąż żyje ogromna populacja
osób niezaszczepionych, a zmiany w środowisku, takie jak
malejąca ilość terenów leśnych i urbanizacja czy wzrost turystyki,
zwiększają ryzyko zetknięcia się z wirusem.
Wirus ten przenoszony jest między innymi przez komary.
 Dżuma - ostra bakteryjna choroba zakaźna gryzoni i (rzadziej)
innych drobnych ssaków, a także człowieka (zoonoza). Choroba
ta wywołana jest infekcją G(-) pałeczek z rodziny
Enterobacteriaceae nazwanej Yersinia pestis.

 Wąglik (łac. Anthrax) – choroba zakaźna, zaraźliwa, wywoływana
przez Gram-dodatnią bakterię nazywaną laseczką wąglika
(Bacillus anthracis). Znany już od czasów starożytnych, występuje
na całym świecie. Wąglik występuje najczęściej u bydła, koni,
owiec i kóz. Świnie rzadko chorują. Psy cechuje znaczna
odporność. Ptaki są niewrażliwe na zakażenia naturalne.
 Nosacizna (łac. Malleus) — przewlekła zakaźna i zaraźliwa
choroba zwierząt nieparzystokopytnych wywołana przez pałeczkę
nosacizny. Nosacizna jest najczęściej chorobą koni. Mogą też
zachorować kotowate. Może też być niebezpieczną zoonozą dla
ludzi. W Polsce od ponad 40 lat nie występuje, nie występuje już
również w większości Europy, w Australii ani w Ameryce
Północnej. Obecnie można ją spotkać w Azji, Afryce oraz w
Ameryce Południowej i Środkowej.

 Grzybice skóry (dermatofitozy)






głowy
brody, tzw. figówka
paznokci
stóp, tzw. stopa atlety/sportowca
pachwin

 Grzybice głębokie, narządowe - grupa chorób oportunistycznych,
często przebiegających w AIDS. Dotyczą przede wszystkim płuc.
 przebiegające z fungemią
 przebiegające bez fungemii

 Przyjęty podział nie jest jedynym poprawnym. Można spotkać się
z podziałem grzybic skóry na: grzybice skóry owłosionej i
nieowłosionej; grzybic narządowych ze względu na organ
zainfekowany. Powszechny jest także, szczególnie w literaturze
medycznej i weterynaryjnej podział ze względu na naukową
nazwę choroby, która jest związana z czynnikiem etiologicznym.
Jest on jednak mało popularny ze względu na brak możliwości
rozpoznania klinicznego patogenu, który wywołał daną grzybicę.

Środki służące do
przenoszenia broni
biologicznej
Do przenoszenia broni biologicznej mogą służyć różnego rodzaju środki bojowe,
najbardziej skuteczne wydają się być:

 Lotnicze,
-


-

Przyrządy rozpylające,
Bomby,

Artyleryjskie,
Rakiety,
Pociski,

 inne,
- np. Pojemniki zrzucane z samolotów, śmigłowców, samochodów, wozów
bojowych.

 Dywersja,
- Wszelkiego rodzaju działania mające na celu doprowadzenie do skażenia
bronią biologiczną terenu, zwierząt, roślin, żywności, ujęć, wody pitnej,
itp..

W zależności od zastosowania, sposobu
przenoszenia zakażenie może nastąpić po
przez:
 Drogi oddechowe;
 Przenikanie przez skórę oraz błony śluzowe;
 Spożywanie skażonej żywności, wody;
 Ukąszenia przez zakażone owady, kleszcze;
 Kontakt ze skażonymi przedmiotami,
zakażonymi zwierzętami;
 Zranienia skażonymi elementami pocisków,
bomb, rakiet;
 Bezpośredni kontakt z chorymi.

Oznaki użycia broni
biologicznej.
 Mniejszy huk – (podczas wybuchu bomby, rakiety, pocisku);
 Pojawienie się dymów, mgieł – (za samolotami, śmigłowcami,
pociskami rakietowymi);








Mokre plamy lub drobny pył - w miejscu wybuchu;
Charakterystyczne do tego rodzaju broni odłamki:
Ceramiczne,
Plastikowe,
Kartonowe, itp.;
Nagły wzrost populacji gryzoni, owadów, kleszczy;
Masowe zachorowania wśród ludzi i zwierząt;
Wzrost martwych zwierząt, ptaków dziko żyjących;
Zrzucanie różnych przedmiotów.

Ochrona przed zakażeniami
broną biologiczną.
Są to działania epidemiologiczne, przede
wszystkim:
 Obserwacja – zanieczyszczenia mikrobiologicznego;
 Identyfikacja – skażeń;
 Systemy ochrony - zbiorowej i indywidualnej;
 Dezynfekcji – środowiska, wyposażenia;
 Szczepienia ochronne.

Osoby, które zostały narażone na działanie
biologicznych środków bojowych
powinny:
 Udać się jak najszybciej do punktów
zabiegów sanitarnych:
- Zostaną tam dokonane zabiegi sanitarne
i specjalne;
 Ludzie , którzy przebywali w schronach –
opuszczają ukrycia dopiero po informacji
odpowiednich służb o braku skażenia.

Środki ochrony przed zakażeniem biologicznym

Zbiorowe

Indywidualne
Środki ochrony dróg
oddechowych

Środki ochrony
skóry
Schrony

Maski przeciw
gazowe
Przemysłowe
respiratory
Maseczki zastępcze

Standardowa
Odzież Ochronna
Uszczelnione
pomieszczenia
Zastępcza odzież ochronna:
-płaszcza,
-kombinezony
-narzuty

PORÓWNANIE
BRONI CHEMICZNEJ
I BIOLOGICZNEJ


Slide 16

BROŃ
BIOLOGICZNA

Przygotował Andrzej Potucha

1. Historia.
2. Istota broni biologicznej
i przykłady jej stosowania.
3. Środki służące do przenoszenia
broni biologicznej.
4. Oznaki użycia broni
biologicznej.
5. Ochrona przed zakażeniem
bronią biologiczną.

HISTORIA
W historii wojen wielokrotnie wspomina
się umyślne przenoszenie „zarazy” na
wojska przeciwnika, to jednak
wiadomości te nie są poparte żadnymi
udokumentowanymi dowodami.

Znane przykłady użycia broni
biologicznej w historii.
1.I Wojna światowa rok 1915 zatrucie studni przez Niemców w
Galicji.
2. 1917 r. zarażanie francuskich koni nosacizną.
3. 1939-1942 Japonia użyła broni biologicznej w :
 Mongolii nad rzeką Chałchin-Goł.1939 r. skazani na śmierć zrażali
ujęcia wody podczas wycofywania się wojsk japońskich,
 Chiny
Po raz pierwszy w 1940 roku japończycy rozsiali pchły z samolotu w
rejonie Nin-bo zarażone były pałeczkami dżumy.
Drugi raz pchły rozsiane zostały nad ważnym węzłem
komunikacyjnym w Czan-de i jeziorem Dun-tin-chu.
Trzeci wypadek użycia broni biologicznej miał miejsce w 1942 r.
podczas odwrotu armii japońskiej:
- Zatruwano ujęcia wody;
- Zapasu żywności;
- A nawet wypuszczano na wolność zarażonych jeńców.

Znane przykłady użycia
broni biologicznej w
historii.
4. Niemcy przez cały okres wojny prowadziły intensywne prace nad
bronią biologiczna w:
- Laboratorium Poznańskim, ewakuowanym pod koniec wojny do
Turyngii gdzie prace trwały do końca wojny;
- Oraz opodal Sachsenburga, gdzie na szeroką skale produkowano
pałeczki dżumy pod kierownictwem Roberta Kocha – dyrektora
instytutu oraz profesora Hildemeistera.
Jednak po za kilkoma dywersjami Niemcy nie użyły tego rodzaju
broni na szeroką skalę.
5. Ameryka Północna w latach 1950 - 1953 użyła broni biologicznej
w Korei.

Co to jest broń
Biologiczna?

Bronią biologiczną nazywany bojowe
środki biologiczne wraz urządzeniami
służącymi do ich przenoszenia.

Istota broni biologicznej.
Jest to broń masowego rażenia,
czynnikiem rażącym są:
 Bakterie;
 Wirusy;
 Riketsje;
 Grzyby chorobotwórcze;
 Toksyny.

 Bakterie (od gr. bakterion "pałeczka") – jednokomórkowe
lub kolonijne organizmy o budowie prokariotycznej.
 Bakteriami zajmuje się mikrobiologia oraz jej wyspecjalizowany
dział – bakteriologia.
 Bakterie odgrywają pożyteczną ekologicznie rolę
w obiegu biogennych pierwiastków.

Bakteria Bordetella bronchiseptica

 Wirusy (łac. virus - trucizna) to zbudowane z białek i kwasów
nukleinowych twory organiczne nie posiadające struktury
komórkowej, namnażają (tak nazywa się "rozmnażanie" wirusów)
się przez infekowanie żywych komórek. Wirusy są bezwzględnymi
pasożytami wewnątrzkomórkowymi, namnażającymi się dzięki
wykorzystaniu aparatu kopiującego zawartego w komórkach.
Zawierają materiał genetyczny w postaci RNA lub DNA, wykazują
jednak zarówno cechy komórkowych organizmów żywych, jaki
materii nieożywionej.
 Wirusologia jest dziedziną nauki zajmującą się wirusami.
Szereg wirusów jest chorobotwórczych dla człowieka i zwierząt,
są one często przyczyną groźnych chorób.

Wirus Marburg

Wirus HIV

 Riketsje - Gram-ujemne bakterie o kształcie pałeczkowatym
z rodzaju Rickettsia, rzędu Rickettsiales.
 Są to pasożyty wewnętrzne, zwykle wewnątrzkomórkowe,
występujące u człowieka i ssaków, owadów (np. pcheł, kleszczy,
wszy), niekiedy innych stawonogów, rozmnażające się wyłącznie
w żywych komórkach, przenoszone przez owady na ludzi
i zwierzęta wywołując w ich organizmach "riketsjozy".
 Najgroźniejszą riketsjozą jest tyfus plamisty. Inne riketsjozy to:
gorączka Q, tyfus plamisty Gór Skalistych, gorączka okopowa,
dur plamisty szczurzy, kleszczowe zapalenie opon mózgowych.
 Riketsje na odzieży zachowują zdolność zakażania przez okres 23 tygodni. Ich żywym zbiornikiem są zakażone pchły,
pasożytujące na szczurach i myszach. Riketsje są wydalane przez
wszy wraz z kałem oraz ich wymiocinami. Do ustroju mogą dostać
się przez drapanie skóry. Zmiany patologiczne riketsjoz dotyczą
naczyń krwionośnych, układu nerwowego, gruczołów dokrewnych
i serca.

 Toksyny bakteryjne, jady bakteryjne, substancje chemiczne
wytwarzane przez bakterie, wywołujące zatrucie ustroju
wyższego. Rozróżnia się ektotoksyny (egzotoksyny)
i endotoksyny.
 Pierwsze, wydzielane na zewnątrz komórki, są silnymi jadami
i wywołują swoiste objawy chorobowe, mają strukturę białkową
i w związku z tym są wrażliwe na działanie wysokich temperatur
oraz są rozkładane przez enzymy trawienne (z wyjątkiem toksyny
botulinowej i enterotoksyny gronkowcowej). Mają silne
właściwości antygenowe, a przygotowane z nich anatoksyny
używane są do uodporniania ludzi i zwierząt. Wytwarzane
są głównie przez bakterie Gram-dodatnie (metoda Grama).
 Drugie uwalniają się dopiero przy rozpadzie komórki bakteryjnej.
Są one słabymi jadami, a objawy chorobowe przez nie
wywoływane nie są swoiste gatunkowo. Chemicznie są to
kompleksy wielocukrowo-lipidowo-polipeptydowe. Mają słabe
właściwości antygenowe. Nie są rozkładane przez enzymy
trawienne, są natomiast ciepłostałe. Wytwarzane są głównie
przez bakterie Gram-ujemne.
 Do toksyn bakteryjnych często zaliczane są również inne
substancje toksyczne dla makroorganizmów, a wytwarzane
przez bakterie.

 Grzyby chorobotwórcze, grzyby zdolne do zakażenia tkanek
ustrojów wyższych. Chorobotwórcze dla człowieka gatunki należą
do dwóch podgromad: workowców (Ascomycetes), a zwłaszcza
klasy (Endomycetes) i dawniej wyróżnianej klasy pleśniaków
(Phycomycetes) oraz grzybów niedoskonałych (Deuteromycotina
= Fungi imperfecti).
 Spośród grzybów chorobotwórczych największą rolę odgrywają:
dermatofity (Trichophyton, Epidermophyton, Microsporum),
drożdżaki (Candidia, Cryptococcus) i inne.
 Grzyby te wywołują u człowieka grzybice powierzchowne
i głębokie. Badanie mikrobiologiczne grzybic polega na wykonaniu
preparatu i jego ocenie pod mikroskopem, izolacji i hodowli
na specjalnych podłożach, a następnie na różnicowaniu
otrzymanych szczepów. W grzybicach głębokich duże znaczenie
mają badania serologiczne (reakcje serologiczne).

Celem stosowana jest spowodowanie:
 wyeliminowania wojsk przeciwnika,
 unicestwienia ludności cywilnej,
 destabilizacji zaplecza.

Czynnikiem chorobotwórczym są drobnoustroje
chorób zakaźnych np.:









Kleszczowe zapalenie mózgu;
Cholera;
Dur brzuszny i plamisty;
Żółta febra;
Dżuma;
Wąglik;
Nosacizna;
Grzybice.

 Kleszczowe zapalenie mózgu;
 Zachorowania są związane na ogół z ogniskami przyrodniczymi, w
których wirus krąży między zwierzętami (gryzonie, zwierzyna
leśna, ptaki wędrowne) i przenosicielami wirusa, którymi są
kleszcze. Cykl ten zachodzi niezależnie od człowieka. W Polsce
od wielu lat zachorowania na kleszczowe zapalenie mózgu
występowały głównie na terenach endemicznych w dawnym
województwie białostockim, suwalskim i olsztyńskim. Od 1993
roku liczba zgłoszonych zachorowań pokaźnie wzrosła w
porównaniu z okresem poprzednim i co roku zgłasza się od 181
do 267 przypadków.
 W Polsce wystąpiły trzy ogniska kleszczowego zapalenia mózgu
szerzące się drogą pokarmową przez picie mleka zakażonych
krów (woj. Olsztyńskie - 1974 r.) i mleka koziego (woj. Kieleckie 1995 r., woj. Wrocławskie - 1996 r.). Nasilenie zachorowań na
kzm obserwuje się od 1993 r. w wielu krajach europejskich.

 Cholera to ostra i zaraźliwa choroba zakaźna przewodu
pokarmowego, której przyczyną jest spożycie pokarmu lub wody
skażonej Gram-ujemną bakterią - przecinkowcem cholery (Vibrio
cholerae). Bakteria występuje w dwóch serotypach:
 O1
 O139
 Serotyp O1 ma dwa biotypy:
 klasyczny
 El Tor
 Cholerę cechuje śmiertelność około 1% (skrajnie do 20%)
przypadków prawidłowo leczonych i 50% przy braku leczenia.
Wg danych WHO w 2001 roku na świecie zanotowano 184311
przypadków tej choroby, a z jej powodu zmarło 2728 osób.
Na świecie miało miejsce 7 pandemii cholery.

1. dur plamisty epidemiczny, wywoływany przez Rickettsia
prowazekii - źródłem zakażenia jest chory człowiek,
przenosicielem wesz odzieżowa, rzadziej głowowa. Zarazki
znajdują się w kale wszy i zostają wtarte w naskórek uszkodzony
przez zadrapanie.
 Okres wylęgania 12-14 dni. Objawy: nagły początek, dreszcze,
wysoka gorączka, bóle głowy, uczucie ogólnego rozbicia,
nudności i wymioty. Po 4-5 dniach pojawia się charakterystyczna
wysypka: drobna, plamista często krwotoczna, zajmująca rzutami
całe ciało.
 Równocześnie występują objawy ze strony ośrodkowego układu
nerwowego tj.: zamroczenie, podniecenie, halucynacje (omamy),
próby ucieczki z łóżka. Po ustąpieniu tych objawów, często zdarza
się, że chorzy stają się apatyczni, popadają w stan anergii,
mają obniżone ciśnienie tętnicze, może dojść nawet do zapaści.
 Leczenie zawsze w szpitalu zakaźnym. Zapobieganie polega
na zwalczaniu wszy, izolacji chorych, szczepieniach ochronnych.
Choroba trwa 4-6 tygodni i pozostawia trwałą odporność , chociaż
zdarzają się nawroty.
2. dur plamisty endemiczny, wywoływany przez Rickettsia typhi
(mooseri) - źródło zakażenia stanowi szczur i inne małe gryzonie,
przenosicielem jest pchła szczurza.

 Dur brzuszny (łac. typhus abdominalis) jest ogólnoustrojową
chorobą bakteryjną wywołaną pałeczkami z gatunku Salmonella
typhi i charakteryzująca się gorączką, krańcowym wyczerpaniem,
bólami brzucha, objawami zatrucia endotoksyną (splątanie)
i różową wysypką, tak zwaną różyczką durową czyli rumieniową
wysypką plamisto-grudkową zlokalizowaną na skórze klatki
piersiowej lub nadbrzusza.
 Towarzyszy tym objawom także powiększenie wątroby, śledziony
i węzłów chłonnych szyi, oraz zapalenie spojówek.
Pomimo gorączki występuje względna bradykardia.
 Zwany dawniej tyfusem lub tyfusem brzusznym.
 Tyfus plamisty, dur plamisty – (łac. Typhus exanthematicus) jedna z głównych chorób zakaźnych, przyczyna ciężkich epidemii
i śmierci milionów ludzi.

 Żółta febra to choroba wywoływana jest przez wirusa należącego
do grupy tzw. flavivirusów. Infekcja może przebiegać pod różnymi
postaciami klinicznymi – od łagodnych objawów do ciężkiej
choroby, kończącej się śmiercią. Słowo „żółta” w nazwie pochodzi
od żółtaczki towarzyszącej części zakażeń. W Afryce występują
dwa typy wirusów – jeden w Afryce Wschodniej, drugi w
Zachodniej. W ciągu ostatnich 20 lat na świecie wzrosła liczba
epidemii żółtej gorączki, a coraz więcej krajów zgłasza przypadki
tej choroby. W Afryce i Ameryce wciąż żyje ogromna populacja
osób niezaszczepionych, a zmiany w środowisku, takie jak
malejąca ilość terenów leśnych i urbanizacja czy wzrost turystyki,
zwiększają ryzyko zetknięcia się z wirusem.
Wirus ten przenoszony jest między innymi przez komary.
 Dżuma - ostra bakteryjna choroba zakaźna gryzoni i (rzadziej)
innych drobnych ssaków, a także człowieka (zoonoza). Choroba
ta wywołana jest infekcją G(-) pałeczek z rodziny
Enterobacteriaceae nazwanej Yersinia pestis.

 Wąglik (łac. Anthrax) – choroba zakaźna, zaraźliwa, wywoływana
przez Gram-dodatnią bakterię nazywaną laseczką wąglika
(Bacillus anthracis). Znany już od czasów starożytnych, występuje
na całym świecie. Wąglik występuje najczęściej u bydła, koni,
owiec i kóz. Świnie rzadko chorują. Psy cechuje znaczna
odporność. Ptaki są niewrażliwe na zakażenia naturalne.
 Nosacizna (łac. Malleus) — przewlekła zakaźna i zaraźliwa
choroba zwierząt nieparzystokopytnych wywołana przez pałeczkę
nosacizny. Nosacizna jest najczęściej chorobą koni. Mogą też
zachorować kotowate. Może też być niebezpieczną zoonozą dla
ludzi. W Polsce od ponad 40 lat nie występuje, nie występuje już
również w większości Europy, w Australii ani w Ameryce
Północnej. Obecnie można ją spotkać w Azji, Afryce oraz w
Ameryce Południowej i Środkowej.

 Grzybice skóry (dermatofitozy)






głowy
brody, tzw. figówka
paznokci
stóp, tzw. stopa atlety/sportowca
pachwin

 Grzybice głębokie, narządowe - grupa chorób oportunistycznych,
często przebiegających w AIDS. Dotyczą przede wszystkim płuc.
 przebiegające z fungemią
 przebiegające bez fungemii

 Przyjęty podział nie jest jedynym poprawnym. Można spotkać się
z podziałem grzybic skóry na: grzybice skóry owłosionej i
nieowłosionej; grzybic narządowych ze względu na organ
zainfekowany. Powszechny jest także, szczególnie w literaturze
medycznej i weterynaryjnej podział ze względu na naukową
nazwę choroby, która jest związana z czynnikiem etiologicznym.
Jest on jednak mało popularny ze względu na brak możliwości
rozpoznania klinicznego patogenu, który wywołał daną grzybicę.

Środki służące do
przenoszenia broni
biologicznej
Do przenoszenia broni biologicznej mogą służyć różnego rodzaju środki bojowe,
najbardziej skuteczne wydają się być:

 Lotnicze,
-


-

Przyrządy rozpylające,
Bomby,

Artyleryjskie,
Rakiety,
Pociski,

 inne,
- np. Pojemniki zrzucane z samolotów, śmigłowców, samochodów, wozów
bojowych.

 Dywersja,
- Wszelkiego rodzaju działania mające na celu doprowadzenie do skażenia
bronią biologiczną terenu, zwierząt, roślin, żywności, ujęć, wody pitnej,
itp..

W zależności od zastosowania, sposobu
przenoszenia zakażenie może nastąpić po
przez:
 Drogi oddechowe;
 Przenikanie przez skórę oraz błony śluzowe;
 Spożywanie skażonej żywności, wody;
 Ukąszenia przez zakażone owady, kleszcze;
 Kontakt ze skażonymi przedmiotami,
zakażonymi zwierzętami;
 Zranienia skażonymi elementami pocisków,
bomb, rakiet;
 Bezpośredni kontakt z chorymi.

Oznaki użycia broni
biologicznej.
 Mniejszy huk – (podczas wybuchu bomby, rakiety, pocisku);
 Pojawienie się dymów, mgieł – (za samolotami, śmigłowcami,
pociskami rakietowymi);








Mokre plamy lub drobny pył - w miejscu wybuchu;
Charakterystyczne do tego rodzaju broni odłamki:
Ceramiczne,
Plastikowe,
Kartonowe, itp.;
Nagły wzrost populacji gryzoni, owadów, kleszczy;
Masowe zachorowania wśród ludzi i zwierząt;
Wzrost martwych zwierząt, ptaków dziko żyjących;
Zrzucanie różnych przedmiotów.

Ochrona przed zakażeniami
broną biologiczną.
Są to działania epidemiologiczne, przede
wszystkim:
 Obserwacja – zanieczyszczenia mikrobiologicznego;
 Identyfikacja – skażeń;
 Systemy ochrony - zbiorowej i indywidualnej;
 Dezynfekcji – środowiska, wyposażenia;
 Szczepienia ochronne.

Osoby, które zostały narażone na działanie
biologicznych środków bojowych
powinny:
 Udać się jak najszybciej do punktów
zabiegów sanitarnych:
- Zostaną tam dokonane zabiegi sanitarne
i specjalne;
 Ludzie , którzy przebywali w schronach –
opuszczają ukrycia dopiero po informacji
odpowiednich służb o braku skażenia.

Środki ochrony przed zakażeniem biologicznym

Zbiorowe

Indywidualne
Środki ochrony dróg
oddechowych

Środki ochrony
skóry
Schrony

Maski przeciw
gazowe
Przemysłowe
respiratory
Maseczki zastępcze

Standardowa
Odzież Ochronna
Uszczelnione
pomieszczenia
Zastępcza odzież ochronna:
-płaszcza,
-kombinezony
-narzuty

PORÓWNANIE
BRONI CHEMICZNEJ
I BIOLOGICZNEJ


Slide 17

BROŃ
BIOLOGICZNA

Przygotował Andrzej Potucha

1. Historia.
2. Istota broni biologicznej
i przykłady jej stosowania.
3. Środki służące do przenoszenia
broni biologicznej.
4. Oznaki użycia broni
biologicznej.
5. Ochrona przed zakażeniem
bronią biologiczną.

HISTORIA
W historii wojen wielokrotnie wspomina
się umyślne przenoszenie „zarazy” na
wojska przeciwnika, to jednak
wiadomości te nie są poparte żadnymi
udokumentowanymi dowodami.

Znane przykłady użycia broni
biologicznej w historii.
1.I Wojna światowa rok 1915 zatrucie studni przez Niemców w
Galicji.
2. 1917 r. zarażanie francuskich koni nosacizną.
3. 1939-1942 Japonia użyła broni biologicznej w :
 Mongolii nad rzeką Chałchin-Goł.1939 r. skazani na śmierć zrażali
ujęcia wody podczas wycofywania się wojsk japońskich,
 Chiny
Po raz pierwszy w 1940 roku japończycy rozsiali pchły z samolotu w
rejonie Nin-bo zarażone były pałeczkami dżumy.
Drugi raz pchły rozsiane zostały nad ważnym węzłem
komunikacyjnym w Czan-de i jeziorem Dun-tin-chu.
Trzeci wypadek użycia broni biologicznej miał miejsce w 1942 r.
podczas odwrotu armii japońskiej:
- Zatruwano ujęcia wody;
- Zapasu żywności;
- A nawet wypuszczano na wolność zarażonych jeńców.

Znane przykłady użycia
broni biologicznej w
historii.
4. Niemcy przez cały okres wojny prowadziły intensywne prace nad
bronią biologiczna w:
- Laboratorium Poznańskim, ewakuowanym pod koniec wojny do
Turyngii gdzie prace trwały do końca wojny;
- Oraz opodal Sachsenburga, gdzie na szeroką skale produkowano
pałeczki dżumy pod kierownictwem Roberta Kocha – dyrektora
instytutu oraz profesora Hildemeistera.
Jednak po za kilkoma dywersjami Niemcy nie użyły tego rodzaju
broni na szeroką skalę.
5. Ameryka Północna w latach 1950 - 1953 użyła broni biologicznej
w Korei.

Co to jest broń
Biologiczna?

Bronią biologiczną nazywany bojowe
środki biologiczne wraz urządzeniami
służącymi do ich przenoszenia.

Istota broni biologicznej.
Jest to broń masowego rażenia,
czynnikiem rażącym są:
 Bakterie;
 Wirusy;
 Riketsje;
 Grzyby chorobotwórcze;
 Toksyny.

 Bakterie (od gr. bakterion "pałeczka") – jednokomórkowe
lub kolonijne organizmy o budowie prokariotycznej.
 Bakteriami zajmuje się mikrobiologia oraz jej wyspecjalizowany
dział – bakteriologia.
 Bakterie odgrywają pożyteczną ekologicznie rolę
w obiegu biogennych pierwiastków.

Bakteria Bordetella bronchiseptica

 Wirusy (łac. virus - trucizna) to zbudowane z białek i kwasów
nukleinowych twory organiczne nie posiadające struktury
komórkowej, namnażają (tak nazywa się "rozmnażanie" wirusów)
się przez infekowanie żywych komórek. Wirusy są bezwzględnymi
pasożytami wewnątrzkomórkowymi, namnażającymi się dzięki
wykorzystaniu aparatu kopiującego zawartego w komórkach.
Zawierają materiał genetyczny w postaci RNA lub DNA, wykazują
jednak zarówno cechy komórkowych organizmów żywych, jaki
materii nieożywionej.
 Wirusologia jest dziedziną nauki zajmującą się wirusami.
Szereg wirusów jest chorobotwórczych dla człowieka i zwierząt,
są one często przyczyną groźnych chorób.

Wirus Marburg

Wirus HIV

 Riketsje - Gram-ujemne bakterie o kształcie pałeczkowatym
z rodzaju Rickettsia, rzędu Rickettsiales.
 Są to pasożyty wewnętrzne, zwykle wewnątrzkomórkowe,
występujące u człowieka i ssaków, owadów (np. pcheł, kleszczy,
wszy), niekiedy innych stawonogów, rozmnażające się wyłącznie
w żywych komórkach, przenoszone przez owady na ludzi
i zwierzęta wywołując w ich organizmach "riketsjozy".
 Najgroźniejszą riketsjozą jest tyfus plamisty. Inne riketsjozy to:
gorączka Q, tyfus plamisty Gór Skalistych, gorączka okopowa,
dur plamisty szczurzy, kleszczowe zapalenie opon mózgowych.
 Riketsje na odzieży zachowują zdolność zakażania przez okres 23 tygodni. Ich żywym zbiornikiem są zakażone pchły,
pasożytujące na szczurach i myszach. Riketsje są wydalane przez
wszy wraz z kałem oraz ich wymiocinami. Do ustroju mogą dostać
się przez drapanie skóry. Zmiany patologiczne riketsjoz dotyczą
naczyń krwionośnych, układu nerwowego, gruczołów dokrewnych
i serca.

 Toksyny bakteryjne, jady bakteryjne, substancje chemiczne
wytwarzane przez bakterie, wywołujące zatrucie ustroju
wyższego. Rozróżnia się ektotoksyny (egzotoksyny)
i endotoksyny.
 Pierwsze, wydzielane na zewnątrz komórki, są silnymi jadami
i wywołują swoiste objawy chorobowe, mają strukturę białkową
i w związku z tym są wrażliwe na działanie wysokich temperatur
oraz są rozkładane przez enzymy trawienne (z wyjątkiem toksyny
botulinowej i enterotoksyny gronkowcowej). Mają silne
właściwości antygenowe, a przygotowane z nich anatoksyny
używane są do uodporniania ludzi i zwierząt. Wytwarzane
są głównie przez bakterie Gram-dodatnie (metoda Grama).
 Drugie uwalniają się dopiero przy rozpadzie komórki bakteryjnej.
Są one słabymi jadami, a objawy chorobowe przez nie
wywoływane nie są swoiste gatunkowo. Chemicznie są to
kompleksy wielocukrowo-lipidowo-polipeptydowe. Mają słabe
właściwości antygenowe. Nie są rozkładane przez enzymy
trawienne, są natomiast ciepłostałe. Wytwarzane są głównie
przez bakterie Gram-ujemne.
 Do toksyn bakteryjnych często zaliczane są również inne
substancje toksyczne dla makroorganizmów, a wytwarzane
przez bakterie.

 Grzyby chorobotwórcze, grzyby zdolne do zakażenia tkanek
ustrojów wyższych. Chorobotwórcze dla człowieka gatunki należą
do dwóch podgromad: workowców (Ascomycetes), a zwłaszcza
klasy (Endomycetes) i dawniej wyróżnianej klasy pleśniaków
(Phycomycetes) oraz grzybów niedoskonałych (Deuteromycotina
= Fungi imperfecti).
 Spośród grzybów chorobotwórczych największą rolę odgrywają:
dermatofity (Trichophyton, Epidermophyton, Microsporum),
drożdżaki (Candidia, Cryptococcus) i inne.
 Grzyby te wywołują u człowieka grzybice powierzchowne
i głębokie. Badanie mikrobiologiczne grzybic polega na wykonaniu
preparatu i jego ocenie pod mikroskopem, izolacji i hodowli
na specjalnych podłożach, a następnie na różnicowaniu
otrzymanych szczepów. W grzybicach głębokich duże znaczenie
mają badania serologiczne (reakcje serologiczne).

Celem stosowana jest spowodowanie:
 wyeliminowania wojsk przeciwnika,
 unicestwienia ludności cywilnej,
 destabilizacji zaplecza.

Czynnikiem chorobotwórczym są drobnoustroje
chorób zakaźnych np.:









Kleszczowe zapalenie mózgu;
Cholera;
Dur brzuszny i plamisty;
Żółta febra;
Dżuma;
Wąglik;
Nosacizna;
Grzybice.

 Kleszczowe zapalenie mózgu;
 Zachorowania są związane na ogół z ogniskami przyrodniczymi, w
których wirus krąży między zwierzętami (gryzonie, zwierzyna
leśna, ptaki wędrowne) i przenosicielami wirusa, którymi są
kleszcze. Cykl ten zachodzi niezależnie od człowieka. W Polsce
od wielu lat zachorowania na kleszczowe zapalenie mózgu
występowały głównie na terenach endemicznych w dawnym
województwie białostockim, suwalskim i olsztyńskim. Od 1993
roku liczba zgłoszonych zachorowań pokaźnie wzrosła w
porównaniu z okresem poprzednim i co roku zgłasza się od 181
do 267 przypadków.
 W Polsce wystąpiły trzy ogniska kleszczowego zapalenia mózgu
szerzące się drogą pokarmową przez picie mleka zakażonych
krów (woj. Olsztyńskie - 1974 r.) i mleka koziego (woj. Kieleckie 1995 r., woj. Wrocławskie - 1996 r.). Nasilenie zachorowań na
kzm obserwuje się od 1993 r. w wielu krajach europejskich.

 Cholera to ostra i zaraźliwa choroba zakaźna przewodu
pokarmowego, której przyczyną jest spożycie pokarmu lub wody
skażonej Gram-ujemną bakterią - przecinkowcem cholery (Vibrio
cholerae). Bakteria występuje w dwóch serotypach:
 O1
 O139
 Serotyp O1 ma dwa biotypy:
 klasyczny
 El Tor
 Cholerę cechuje śmiertelność około 1% (skrajnie do 20%)
przypadków prawidłowo leczonych i 50% przy braku leczenia.
Wg danych WHO w 2001 roku na świecie zanotowano 184311
przypadków tej choroby, a z jej powodu zmarło 2728 osób.
Na świecie miało miejsce 7 pandemii cholery.

1. dur plamisty epidemiczny, wywoływany przez Rickettsia
prowazekii - źródłem zakażenia jest chory człowiek,
przenosicielem wesz odzieżowa, rzadziej głowowa. Zarazki
znajdują się w kale wszy i zostają wtarte w naskórek uszkodzony
przez zadrapanie.
 Okres wylęgania 12-14 dni. Objawy: nagły początek, dreszcze,
wysoka gorączka, bóle głowy, uczucie ogólnego rozbicia,
nudności i wymioty. Po 4-5 dniach pojawia się charakterystyczna
wysypka: drobna, plamista często krwotoczna, zajmująca rzutami
całe ciało.
 Równocześnie występują objawy ze strony ośrodkowego układu
nerwowego tj.: zamroczenie, podniecenie, halucynacje (omamy),
próby ucieczki z łóżka. Po ustąpieniu tych objawów, często zdarza
się, że chorzy stają się apatyczni, popadają w stan anergii,
mają obniżone ciśnienie tętnicze, może dojść nawet do zapaści.
 Leczenie zawsze w szpitalu zakaźnym. Zapobieganie polega
na zwalczaniu wszy, izolacji chorych, szczepieniach ochronnych.
Choroba trwa 4-6 tygodni i pozostawia trwałą odporność , chociaż
zdarzają się nawroty.
2. dur plamisty endemiczny, wywoływany przez Rickettsia typhi
(mooseri) - źródło zakażenia stanowi szczur i inne małe gryzonie,
przenosicielem jest pchła szczurza.

 Dur brzuszny (łac. typhus abdominalis) jest ogólnoustrojową
chorobą bakteryjną wywołaną pałeczkami z gatunku Salmonella
typhi i charakteryzująca się gorączką, krańcowym wyczerpaniem,
bólami brzucha, objawami zatrucia endotoksyną (splątanie)
i różową wysypką, tak zwaną różyczką durową czyli rumieniową
wysypką plamisto-grudkową zlokalizowaną na skórze klatki
piersiowej lub nadbrzusza.
 Towarzyszy tym objawom także powiększenie wątroby, śledziony
i węzłów chłonnych szyi, oraz zapalenie spojówek.
Pomimo gorączki występuje względna bradykardia.
 Zwany dawniej tyfusem lub tyfusem brzusznym.
 Tyfus plamisty, dur plamisty – (łac. Typhus exanthematicus) jedna z głównych chorób zakaźnych, przyczyna ciężkich epidemii
i śmierci milionów ludzi.

 Żółta febra to choroba wywoływana jest przez wirusa należącego
do grupy tzw. flavivirusów. Infekcja może przebiegać pod różnymi
postaciami klinicznymi – od łagodnych objawów do ciężkiej
choroby, kończącej się śmiercią. Słowo „żółta” w nazwie pochodzi
od żółtaczki towarzyszącej części zakażeń. W Afryce występują
dwa typy wirusów – jeden w Afryce Wschodniej, drugi w
Zachodniej. W ciągu ostatnich 20 lat na świecie wzrosła liczba
epidemii żółtej gorączki, a coraz więcej krajów zgłasza przypadki
tej choroby. W Afryce i Ameryce wciąż żyje ogromna populacja
osób niezaszczepionych, a zmiany w środowisku, takie jak
malejąca ilość terenów leśnych i urbanizacja czy wzrost turystyki,
zwiększają ryzyko zetknięcia się z wirusem.
Wirus ten przenoszony jest między innymi przez komary.
 Dżuma - ostra bakteryjna choroba zakaźna gryzoni i (rzadziej)
innych drobnych ssaków, a także człowieka (zoonoza). Choroba
ta wywołana jest infekcją G(-) pałeczek z rodziny
Enterobacteriaceae nazwanej Yersinia pestis.

 Wąglik (łac. Anthrax) – choroba zakaźna, zaraźliwa, wywoływana
przez Gram-dodatnią bakterię nazywaną laseczką wąglika
(Bacillus anthracis). Znany już od czasów starożytnych, występuje
na całym świecie. Wąglik występuje najczęściej u bydła, koni,
owiec i kóz. Świnie rzadko chorują. Psy cechuje znaczna
odporność. Ptaki są niewrażliwe na zakażenia naturalne.
 Nosacizna (łac. Malleus) — przewlekła zakaźna i zaraźliwa
choroba zwierząt nieparzystokopytnych wywołana przez pałeczkę
nosacizny. Nosacizna jest najczęściej chorobą koni. Mogą też
zachorować kotowate. Może też być niebezpieczną zoonozą dla
ludzi. W Polsce od ponad 40 lat nie występuje, nie występuje już
również w większości Europy, w Australii ani w Ameryce
Północnej. Obecnie można ją spotkać w Azji, Afryce oraz w
Ameryce Południowej i Środkowej.

 Grzybice skóry (dermatofitozy)






głowy
brody, tzw. figówka
paznokci
stóp, tzw. stopa atlety/sportowca
pachwin

 Grzybice głębokie, narządowe - grupa chorób oportunistycznych,
często przebiegających w AIDS. Dotyczą przede wszystkim płuc.
 przebiegające z fungemią
 przebiegające bez fungemii

 Przyjęty podział nie jest jedynym poprawnym. Można spotkać się
z podziałem grzybic skóry na: grzybice skóry owłosionej i
nieowłosionej; grzybic narządowych ze względu na organ
zainfekowany. Powszechny jest także, szczególnie w literaturze
medycznej i weterynaryjnej podział ze względu na naukową
nazwę choroby, która jest związana z czynnikiem etiologicznym.
Jest on jednak mało popularny ze względu na brak możliwości
rozpoznania klinicznego patogenu, który wywołał daną grzybicę.

Środki służące do
przenoszenia broni
biologicznej
Do przenoszenia broni biologicznej mogą służyć różnego rodzaju środki bojowe,
najbardziej skuteczne wydają się być:

 Lotnicze,
-


-

Przyrządy rozpylające,
Bomby,

Artyleryjskie,
Rakiety,
Pociski,

 inne,
- np. Pojemniki zrzucane z samolotów, śmigłowców, samochodów, wozów
bojowych.

 Dywersja,
- Wszelkiego rodzaju działania mające na celu doprowadzenie do skażenia
bronią biologiczną terenu, zwierząt, roślin, żywności, ujęć, wody pitnej,
itp..

W zależności od zastosowania, sposobu
przenoszenia zakażenie może nastąpić po
przez:
 Drogi oddechowe;
 Przenikanie przez skórę oraz błony śluzowe;
 Spożywanie skażonej żywności, wody;
 Ukąszenia przez zakażone owady, kleszcze;
 Kontakt ze skażonymi przedmiotami,
zakażonymi zwierzętami;
 Zranienia skażonymi elementami pocisków,
bomb, rakiet;
 Bezpośredni kontakt z chorymi.

Oznaki użycia broni
biologicznej.
 Mniejszy huk – (podczas wybuchu bomby, rakiety, pocisku);
 Pojawienie się dymów, mgieł – (za samolotami, śmigłowcami,
pociskami rakietowymi);








Mokre plamy lub drobny pył - w miejscu wybuchu;
Charakterystyczne do tego rodzaju broni odłamki:
Ceramiczne,
Plastikowe,
Kartonowe, itp.;
Nagły wzrost populacji gryzoni, owadów, kleszczy;
Masowe zachorowania wśród ludzi i zwierząt;
Wzrost martwych zwierząt, ptaków dziko żyjących;
Zrzucanie różnych przedmiotów.

Ochrona przed zakażeniami
broną biologiczną.
Są to działania epidemiologiczne, przede
wszystkim:
 Obserwacja – zanieczyszczenia mikrobiologicznego;
 Identyfikacja – skażeń;
 Systemy ochrony - zbiorowej i indywidualnej;
 Dezynfekcji – środowiska, wyposażenia;
 Szczepienia ochronne.

Osoby, które zostały narażone na działanie
biologicznych środków bojowych
powinny:
 Udać się jak najszybciej do punktów
zabiegów sanitarnych:
- Zostaną tam dokonane zabiegi sanitarne
i specjalne;
 Ludzie , którzy przebywali w schronach –
opuszczają ukrycia dopiero po informacji
odpowiednich służb o braku skażenia.

Środki ochrony przed zakażeniem biologicznym

Zbiorowe

Indywidualne
Środki ochrony dróg
oddechowych

Środki ochrony
skóry
Schrony

Maski przeciw
gazowe
Przemysłowe
respiratory
Maseczki zastępcze

Standardowa
Odzież Ochronna
Uszczelnione
pomieszczenia
Zastępcza odzież ochronna:
-płaszcza,
-kombinezony
-narzuty

PORÓWNANIE
BRONI CHEMICZNEJ
I BIOLOGICZNEJ


Slide 18

BROŃ
BIOLOGICZNA

Przygotował Andrzej Potucha

1. Historia.
2. Istota broni biologicznej
i przykłady jej stosowania.
3. Środki służące do przenoszenia
broni biologicznej.
4. Oznaki użycia broni
biologicznej.
5. Ochrona przed zakażeniem
bronią biologiczną.

HISTORIA
W historii wojen wielokrotnie wspomina
się umyślne przenoszenie „zarazy” na
wojska przeciwnika, to jednak
wiadomości te nie są poparte żadnymi
udokumentowanymi dowodami.

Znane przykłady użycia broni
biologicznej w historii.
1.I Wojna światowa rok 1915 zatrucie studni przez Niemców w
Galicji.
2. 1917 r. zarażanie francuskich koni nosacizną.
3. 1939-1942 Japonia użyła broni biologicznej w :
 Mongolii nad rzeką Chałchin-Goł.1939 r. skazani na śmierć zrażali
ujęcia wody podczas wycofywania się wojsk japońskich,
 Chiny
Po raz pierwszy w 1940 roku japończycy rozsiali pchły z samolotu w
rejonie Nin-bo zarażone były pałeczkami dżumy.
Drugi raz pchły rozsiane zostały nad ważnym węzłem
komunikacyjnym w Czan-de i jeziorem Dun-tin-chu.
Trzeci wypadek użycia broni biologicznej miał miejsce w 1942 r.
podczas odwrotu armii japońskiej:
- Zatruwano ujęcia wody;
- Zapasu żywności;
- A nawet wypuszczano na wolność zarażonych jeńców.

Znane przykłady użycia
broni biologicznej w
historii.
4. Niemcy przez cały okres wojny prowadziły intensywne prace nad
bronią biologiczna w:
- Laboratorium Poznańskim, ewakuowanym pod koniec wojny do
Turyngii gdzie prace trwały do końca wojny;
- Oraz opodal Sachsenburga, gdzie na szeroką skale produkowano
pałeczki dżumy pod kierownictwem Roberta Kocha – dyrektora
instytutu oraz profesora Hildemeistera.
Jednak po za kilkoma dywersjami Niemcy nie użyły tego rodzaju
broni na szeroką skalę.
5. Ameryka Północna w latach 1950 - 1953 użyła broni biologicznej
w Korei.

Co to jest broń
Biologiczna?

Bronią biologiczną nazywany bojowe
środki biologiczne wraz urządzeniami
służącymi do ich przenoszenia.

Istota broni biologicznej.
Jest to broń masowego rażenia,
czynnikiem rażącym są:
 Bakterie;
 Wirusy;
 Riketsje;
 Grzyby chorobotwórcze;
 Toksyny.

 Bakterie (od gr. bakterion "pałeczka") – jednokomórkowe
lub kolonijne organizmy o budowie prokariotycznej.
 Bakteriami zajmuje się mikrobiologia oraz jej wyspecjalizowany
dział – bakteriologia.
 Bakterie odgrywają pożyteczną ekologicznie rolę
w obiegu biogennych pierwiastków.

Bakteria Bordetella bronchiseptica

 Wirusy (łac. virus - trucizna) to zbudowane z białek i kwasów
nukleinowych twory organiczne nie posiadające struktury
komórkowej, namnażają (tak nazywa się "rozmnażanie" wirusów)
się przez infekowanie żywych komórek. Wirusy są bezwzględnymi
pasożytami wewnątrzkomórkowymi, namnażającymi się dzięki
wykorzystaniu aparatu kopiującego zawartego w komórkach.
Zawierają materiał genetyczny w postaci RNA lub DNA, wykazują
jednak zarówno cechy komórkowych organizmów żywych, jaki
materii nieożywionej.
 Wirusologia jest dziedziną nauki zajmującą się wirusami.
Szereg wirusów jest chorobotwórczych dla człowieka i zwierząt,
są one często przyczyną groźnych chorób.

Wirus Marburg

Wirus HIV

 Riketsje - Gram-ujemne bakterie o kształcie pałeczkowatym
z rodzaju Rickettsia, rzędu Rickettsiales.
 Są to pasożyty wewnętrzne, zwykle wewnątrzkomórkowe,
występujące u człowieka i ssaków, owadów (np. pcheł, kleszczy,
wszy), niekiedy innych stawonogów, rozmnażające się wyłącznie
w żywych komórkach, przenoszone przez owady na ludzi
i zwierzęta wywołując w ich organizmach "riketsjozy".
 Najgroźniejszą riketsjozą jest tyfus plamisty. Inne riketsjozy to:
gorączka Q, tyfus plamisty Gór Skalistych, gorączka okopowa,
dur plamisty szczurzy, kleszczowe zapalenie opon mózgowych.
 Riketsje na odzieży zachowują zdolność zakażania przez okres 23 tygodni. Ich żywym zbiornikiem są zakażone pchły,
pasożytujące na szczurach i myszach. Riketsje są wydalane przez
wszy wraz z kałem oraz ich wymiocinami. Do ustroju mogą dostać
się przez drapanie skóry. Zmiany patologiczne riketsjoz dotyczą
naczyń krwionośnych, układu nerwowego, gruczołów dokrewnych
i serca.

 Toksyny bakteryjne, jady bakteryjne, substancje chemiczne
wytwarzane przez bakterie, wywołujące zatrucie ustroju
wyższego. Rozróżnia się ektotoksyny (egzotoksyny)
i endotoksyny.
 Pierwsze, wydzielane na zewnątrz komórki, są silnymi jadami
i wywołują swoiste objawy chorobowe, mają strukturę białkową
i w związku z tym są wrażliwe na działanie wysokich temperatur
oraz są rozkładane przez enzymy trawienne (z wyjątkiem toksyny
botulinowej i enterotoksyny gronkowcowej). Mają silne
właściwości antygenowe, a przygotowane z nich anatoksyny
używane są do uodporniania ludzi i zwierząt. Wytwarzane
są głównie przez bakterie Gram-dodatnie (metoda Grama).
 Drugie uwalniają się dopiero przy rozpadzie komórki bakteryjnej.
Są one słabymi jadami, a objawy chorobowe przez nie
wywoływane nie są swoiste gatunkowo. Chemicznie są to
kompleksy wielocukrowo-lipidowo-polipeptydowe. Mają słabe
właściwości antygenowe. Nie są rozkładane przez enzymy
trawienne, są natomiast ciepłostałe. Wytwarzane są głównie
przez bakterie Gram-ujemne.
 Do toksyn bakteryjnych często zaliczane są również inne
substancje toksyczne dla makroorganizmów, a wytwarzane
przez bakterie.

 Grzyby chorobotwórcze, grzyby zdolne do zakażenia tkanek
ustrojów wyższych. Chorobotwórcze dla człowieka gatunki należą
do dwóch podgromad: workowców (Ascomycetes), a zwłaszcza
klasy (Endomycetes) i dawniej wyróżnianej klasy pleśniaków
(Phycomycetes) oraz grzybów niedoskonałych (Deuteromycotina
= Fungi imperfecti).
 Spośród grzybów chorobotwórczych największą rolę odgrywają:
dermatofity (Trichophyton, Epidermophyton, Microsporum),
drożdżaki (Candidia, Cryptococcus) i inne.
 Grzyby te wywołują u człowieka grzybice powierzchowne
i głębokie. Badanie mikrobiologiczne grzybic polega na wykonaniu
preparatu i jego ocenie pod mikroskopem, izolacji i hodowli
na specjalnych podłożach, a następnie na różnicowaniu
otrzymanych szczepów. W grzybicach głębokich duże znaczenie
mają badania serologiczne (reakcje serologiczne).

Celem stosowana jest spowodowanie:
 wyeliminowania wojsk przeciwnika,
 unicestwienia ludności cywilnej,
 destabilizacji zaplecza.

Czynnikiem chorobotwórczym są drobnoustroje
chorób zakaźnych np.:









Kleszczowe zapalenie mózgu;
Cholera;
Dur brzuszny i plamisty;
Żółta febra;
Dżuma;
Wąglik;
Nosacizna;
Grzybice.

 Kleszczowe zapalenie mózgu;
 Zachorowania są związane na ogół z ogniskami przyrodniczymi, w
których wirus krąży między zwierzętami (gryzonie, zwierzyna
leśna, ptaki wędrowne) i przenosicielami wirusa, którymi są
kleszcze. Cykl ten zachodzi niezależnie od człowieka. W Polsce
od wielu lat zachorowania na kleszczowe zapalenie mózgu
występowały głównie na terenach endemicznych w dawnym
województwie białostockim, suwalskim i olsztyńskim. Od 1993
roku liczba zgłoszonych zachorowań pokaźnie wzrosła w
porównaniu z okresem poprzednim i co roku zgłasza się od 181
do 267 przypadków.
 W Polsce wystąpiły trzy ogniska kleszczowego zapalenia mózgu
szerzące się drogą pokarmową przez picie mleka zakażonych
krów (woj. Olsztyńskie - 1974 r.) i mleka koziego (woj. Kieleckie 1995 r., woj. Wrocławskie - 1996 r.). Nasilenie zachorowań na
kzm obserwuje się od 1993 r. w wielu krajach europejskich.

 Cholera to ostra i zaraźliwa choroba zakaźna przewodu
pokarmowego, której przyczyną jest spożycie pokarmu lub wody
skażonej Gram-ujemną bakterią - przecinkowcem cholery (Vibrio
cholerae). Bakteria występuje w dwóch serotypach:
 O1
 O139
 Serotyp O1 ma dwa biotypy:
 klasyczny
 El Tor
 Cholerę cechuje śmiertelność około 1% (skrajnie do 20%)
przypadków prawidłowo leczonych i 50% przy braku leczenia.
Wg danych WHO w 2001 roku na świecie zanotowano 184311
przypadków tej choroby, a z jej powodu zmarło 2728 osób.
Na świecie miało miejsce 7 pandemii cholery.

1. dur plamisty epidemiczny, wywoływany przez Rickettsia
prowazekii - źródłem zakażenia jest chory człowiek,
przenosicielem wesz odzieżowa, rzadziej głowowa. Zarazki
znajdują się w kale wszy i zostają wtarte w naskórek uszkodzony
przez zadrapanie.
 Okres wylęgania 12-14 dni. Objawy: nagły początek, dreszcze,
wysoka gorączka, bóle głowy, uczucie ogólnego rozbicia,
nudności i wymioty. Po 4-5 dniach pojawia się charakterystyczna
wysypka: drobna, plamista często krwotoczna, zajmująca rzutami
całe ciało.
 Równocześnie występują objawy ze strony ośrodkowego układu
nerwowego tj.: zamroczenie, podniecenie, halucynacje (omamy),
próby ucieczki z łóżka. Po ustąpieniu tych objawów, często zdarza
się, że chorzy stają się apatyczni, popadają w stan anergii,
mają obniżone ciśnienie tętnicze, może dojść nawet do zapaści.
 Leczenie zawsze w szpitalu zakaźnym. Zapobieganie polega
na zwalczaniu wszy, izolacji chorych, szczepieniach ochronnych.
Choroba trwa 4-6 tygodni i pozostawia trwałą odporność , chociaż
zdarzają się nawroty.
2. dur plamisty endemiczny, wywoływany przez Rickettsia typhi
(mooseri) - źródło zakażenia stanowi szczur i inne małe gryzonie,
przenosicielem jest pchła szczurza.

 Dur brzuszny (łac. typhus abdominalis) jest ogólnoustrojową
chorobą bakteryjną wywołaną pałeczkami z gatunku Salmonella
typhi i charakteryzująca się gorączką, krańcowym wyczerpaniem,
bólami brzucha, objawami zatrucia endotoksyną (splątanie)
i różową wysypką, tak zwaną różyczką durową czyli rumieniową
wysypką plamisto-grudkową zlokalizowaną na skórze klatki
piersiowej lub nadbrzusza.
 Towarzyszy tym objawom także powiększenie wątroby, śledziony
i węzłów chłonnych szyi, oraz zapalenie spojówek.
Pomimo gorączki występuje względna bradykardia.
 Zwany dawniej tyfusem lub tyfusem brzusznym.
 Tyfus plamisty, dur plamisty – (łac. Typhus exanthematicus) jedna z głównych chorób zakaźnych, przyczyna ciężkich epidemii
i śmierci milionów ludzi.

 Żółta febra to choroba wywoływana jest przez wirusa należącego
do grupy tzw. flavivirusów. Infekcja może przebiegać pod różnymi
postaciami klinicznymi – od łagodnych objawów do ciężkiej
choroby, kończącej się śmiercią. Słowo „żółta” w nazwie pochodzi
od żółtaczki towarzyszącej części zakażeń. W Afryce występują
dwa typy wirusów – jeden w Afryce Wschodniej, drugi w
Zachodniej. W ciągu ostatnich 20 lat na świecie wzrosła liczba
epidemii żółtej gorączki, a coraz więcej krajów zgłasza przypadki
tej choroby. W Afryce i Ameryce wciąż żyje ogromna populacja
osób niezaszczepionych, a zmiany w środowisku, takie jak
malejąca ilość terenów leśnych i urbanizacja czy wzrost turystyki,
zwiększają ryzyko zetknięcia się z wirusem.
Wirus ten przenoszony jest między innymi przez komary.
 Dżuma - ostra bakteryjna choroba zakaźna gryzoni i (rzadziej)
innych drobnych ssaków, a także człowieka (zoonoza). Choroba
ta wywołana jest infekcją G(-) pałeczek z rodziny
Enterobacteriaceae nazwanej Yersinia pestis.

 Wąglik (łac. Anthrax) – choroba zakaźna, zaraźliwa, wywoływana
przez Gram-dodatnią bakterię nazywaną laseczką wąglika
(Bacillus anthracis). Znany już od czasów starożytnych, występuje
na całym świecie. Wąglik występuje najczęściej u bydła, koni,
owiec i kóz. Świnie rzadko chorują. Psy cechuje znaczna
odporność. Ptaki są niewrażliwe na zakażenia naturalne.
 Nosacizna (łac. Malleus) — przewlekła zakaźna i zaraźliwa
choroba zwierząt nieparzystokopytnych wywołana przez pałeczkę
nosacizny. Nosacizna jest najczęściej chorobą koni. Mogą też
zachorować kotowate. Może też być niebezpieczną zoonozą dla
ludzi. W Polsce od ponad 40 lat nie występuje, nie występuje już
również w większości Europy, w Australii ani w Ameryce
Północnej. Obecnie można ją spotkać w Azji, Afryce oraz w
Ameryce Południowej i Środkowej.

 Grzybice skóry (dermatofitozy)






głowy
brody, tzw. figówka
paznokci
stóp, tzw. stopa atlety/sportowca
pachwin

 Grzybice głębokie, narządowe - grupa chorób oportunistycznych,
często przebiegających w AIDS. Dotyczą przede wszystkim płuc.
 przebiegające z fungemią
 przebiegające bez fungemii

 Przyjęty podział nie jest jedynym poprawnym. Można spotkać się
z podziałem grzybic skóry na: grzybice skóry owłosionej i
nieowłosionej; grzybic narządowych ze względu na organ
zainfekowany. Powszechny jest także, szczególnie w literaturze
medycznej i weterynaryjnej podział ze względu na naukową
nazwę choroby, która jest związana z czynnikiem etiologicznym.
Jest on jednak mało popularny ze względu na brak możliwości
rozpoznania klinicznego patogenu, który wywołał daną grzybicę.

Środki służące do
przenoszenia broni
biologicznej
Do przenoszenia broni biologicznej mogą służyć różnego rodzaju środki bojowe,
najbardziej skuteczne wydają się być:

 Lotnicze,
-


-

Przyrządy rozpylające,
Bomby,

Artyleryjskie,
Rakiety,
Pociski,

 inne,
- np. Pojemniki zrzucane z samolotów, śmigłowców, samochodów, wozów
bojowych.

 Dywersja,
- Wszelkiego rodzaju działania mające na celu doprowadzenie do skażenia
bronią biologiczną terenu, zwierząt, roślin, żywności, ujęć, wody pitnej,
itp..

W zależności od zastosowania, sposobu
przenoszenia zakażenie może nastąpić po
przez:
 Drogi oddechowe;
 Przenikanie przez skórę oraz błony śluzowe;
 Spożywanie skażonej żywności, wody;
 Ukąszenia przez zakażone owady, kleszcze;
 Kontakt ze skażonymi przedmiotami,
zakażonymi zwierzętami;
 Zranienia skażonymi elementami pocisków,
bomb, rakiet;
 Bezpośredni kontakt z chorymi.

Oznaki użycia broni
biologicznej.
 Mniejszy huk – (podczas wybuchu bomby, rakiety, pocisku);
 Pojawienie się dymów, mgieł – (za samolotami, śmigłowcami,
pociskami rakietowymi);








Mokre plamy lub drobny pył - w miejscu wybuchu;
Charakterystyczne do tego rodzaju broni odłamki:
Ceramiczne,
Plastikowe,
Kartonowe, itp.;
Nagły wzrost populacji gryzoni, owadów, kleszczy;
Masowe zachorowania wśród ludzi i zwierząt;
Wzrost martwych zwierząt, ptaków dziko żyjących;
Zrzucanie różnych przedmiotów.

Ochrona przed zakażeniami
broną biologiczną.
Są to działania epidemiologiczne, przede
wszystkim:
 Obserwacja – zanieczyszczenia mikrobiologicznego;
 Identyfikacja – skażeń;
 Systemy ochrony - zbiorowej i indywidualnej;
 Dezynfekcji – środowiska, wyposażenia;
 Szczepienia ochronne.

Osoby, które zostały narażone na działanie
biologicznych środków bojowych
powinny:
 Udać się jak najszybciej do punktów
zabiegów sanitarnych:
- Zostaną tam dokonane zabiegi sanitarne
i specjalne;
 Ludzie , którzy przebywali w schronach –
opuszczają ukrycia dopiero po informacji
odpowiednich służb o braku skażenia.

Środki ochrony przed zakażeniem biologicznym

Zbiorowe

Indywidualne
Środki ochrony dróg
oddechowych

Środki ochrony
skóry
Schrony

Maski przeciw
gazowe
Przemysłowe
respiratory
Maseczki zastępcze

Standardowa
Odzież Ochronna
Uszczelnione
pomieszczenia
Zastępcza odzież ochronna:
-płaszcza,
-kombinezony
-narzuty

PORÓWNANIE
BRONI CHEMICZNEJ
I BIOLOGICZNEJ


Slide 19

BROŃ
BIOLOGICZNA

Przygotował Andrzej Potucha

1. Historia.
2. Istota broni biologicznej
i przykłady jej stosowania.
3. Środki służące do przenoszenia
broni biologicznej.
4. Oznaki użycia broni
biologicznej.
5. Ochrona przed zakażeniem
bronią biologiczną.

HISTORIA
W historii wojen wielokrotnie wspomina
się umyślne przenoszenie „zarazy” na
wojska przeciwnika, to jednak
wiadomości te nie są poparte żadnymi
udokumentowanymi dowodami.

Znane przykłady użycia broni
biologicznej w historii.
1.I Wojna światowa rok 1915 zatrucie studni przez Niemców w
Galicji.
2. 1917 r. zarażanie francuskich koni nosacizną.
3. 1939-1942 Japonia użyła broni biologicznej w :
 Mongolii nad rzeką Chałchin-Goł.1939 r. skazani na śmierć zrażali
ujęcia wody podczas wycofywania się wojsk japońskich,
 Chiny
Po raz pierwszy w 1940 roku japończycy rozsiali pchły z samolotu w
rejonie Nin-bo zarażone były pałeczkami dżumy.
Drugi raz pchły rozsiane zostały nad ważnym węzłem
komunikacyjnym w Czan-de i jeziorem Dun-tin-chu.
Trzeci wypadek użycia broni biologicznej miał miejsce w 1942 r.
podczas odwrotu armii japońskiej:
- Zatruwano ujęcia wody;
- Zapasu żywności;
- A nawet wypuszczano na wolność zarażonych jeńców.

Znane przykłady użycia
broni biologicznej w
historii.
4. Niemcy przez cały okres wojny prowadziły intensywne prace nad
bronią biologiczna w:
- Laboratorium Poznańskim, ewakuowanym pod koniec wojny do
Turyngii gdzie prace trwały do końca wojny;
- Oraz opodal Sachsenburga, gdzie na szeroką skale produkowano
pałeczki dżumy pod kierownictwem Roberta Kocha – dyrektora
instytutu oraz profesora Hildemeistera.
Jednak po za kilkoma dywersjami Niemcy nie użyły tego rodzaju
broni na szeroką skalę.
5. Ameryka Północna w latach 1950 - 1953 użyła broni biologicznej
w Korei.

Co to jest broń
Biologiczna?

Bronią biologiczną nazywany bojowe
środki biologiczne wraz urządzeniami
służącymi do ich przenoszenia.

Istota broni biologicznej.
Jest to broń masowego rażenia,
czynnikiem rażącym są:
 Bakterie;
 Wirusy;
 Riketsje;
 Grzyby chorobotwórcze;
 Toksyny.

 Bakterie (od gr. bakterion "pałeczka") – jednokomórkowe
lub kolonijne organizmy o budowie prokariotycznej.
 Bakteriami zajmuje się mikrobiologia oraz jej wyspecjalizowany
dział – bakteriologia.
 Bakterie odgrywają pożyteczną ekologicznie rolę
w obiegu biogennych pierwiastków.

Bakteria Bordetella bronchiseptica

 Wirusy (łac. virus - trucizna) to zbudowane z białek i kwasów
nukleinowych twory organiczne nie posiadające struktury
komórkowej, namnażają (tak nazywa się "rozmnażanie" wirusów)
się przez infekowanie żywych komórek. Wirusy są bezwzględnymi
pasożytami wewnątrzkomórkowymi, namnażającymi się dzięki
wykorzystaniu aparatu kopiującego zawartego w komórkach.
Zawierają materiał genetyczny w postaci RNA lub DNA, wykazują
jednak zarówno cechy komórkowych organizmów żywych, jaki
materii nieożywionej.
 Wirusologia jest dziedziną nauki zajmującą się wirusami.
Szereg wirusów jest chorobotwórczych dla człowieka i zwierząt,
są one często przyczyną groźnych chorób.

Wirus Marburg

Wirus HIV

 Riketsje - Gram-ujemne bakterie o kształcie pałeczkowatym
z rodzaju Rickettsia, rzędu Rickettsiales.
 Są to pasożyty wewnętrzne, zwykle wewnątrzkomórkowe,
występujące u człowieka i ssaków, owadów (np. pcheł, kleszczy,
wszy), niekiedy innych stawonogów, rozmnażające się wyłącznie
w żywych komórkach, przenoszone przez owady na ludzi
i zwierzęta wywołując w ich organizmach "riketsjozy".
 Najgroźniejszą riketsjozą jest tyfus plamisty. Inne riketsjozy to:
gorączka Q, tyfus plamisty Gór Skalistych, gorączka okopowa,
dur plamisty szczurzy, kleszczowe zapalenie opon mózgowych.
 Riketsje na odzieży zachowują zdolność zakażania przez okres 23 tygodni. Ich żywym zbiornikiem są zakażone pchły,
pasożytujące na szczurach i myszach. Riketsje są wydalane przez
wszy wraz z kałem oraz ich wymiocinami. Do ustroju mogą dostać
się przez drapanie skóry. Zmiany patologiczne riketsjoz dotyczą
naczyń krwionośnych, układu nerwowego, gruczołów dokrewnych
i serca.

 Toksyny bakteryjne, jady bakteryjne, substancje chemiczne
wytwarzane przez bakterie, wywołujące zatrucie ustroju
wyższego. Rozróżnia się ektotoksyny (egzotoksyny)
i endotoksyny.
 Pierwsze, wydzielane na zewnątrz komórki, są silnymi jadami
i wywołują swoiste objawy chorobowe, mają strukturę białkową
i w związku z tym są wrażliwe na działanie wysokich temperatur
oraz są rozkładane przez enzymy trawienne (z wyjątkiem toksyny
botulinowej i enterotoksyny gronkowcowej). Mają silne
właściwości antygenowe, a przygotowane z nich anatoksyny
używane są do uodporniania ludzi i zwierząt. Wytwarzane
są głównie przez bakterie Gram-dodatnie (metoda Grama).
 Drugie uwalniają się dopiero przy rozpadzie komórki bakteryjnej.
Są one słabymi jadami, a objawy chorobowe przez nie
wywoływane nie są swoiste gatunkowo. Chemicznie są to
kompleksy wielocukrowo-lipidowo-polipeptydowe. Mają słabe
właściwości antygenowe. Nie są rozkładane przez enzymy
trawienne, są natomiast ciepłostałe. Wytwarzane są głównie
przez bakterie Gram-ujemne.
 Do toksyn bakteryjnych często zaliczane są również inne
substancje toksyczne dla makroorganizmów, a wytwarzane
przez bakterie.

 Grzyby chorobotwórcze, grzyby zdolne do zakażenia tkanek
ustrojów wyższych. Chorobotwórcze dla człowieka gatunki należą
do dwóch podgromad: workowców (Ascomycetes), a zwłaszcza
klasy (Endomycetes) i dawniej wyróżnianej klasy pleśniaków
(Phycomycetes) oraz grzybów niedoskonałych (Deuteromycotina
= Fungi imperfecti).
 Spośród grzybów chorobotwórczych największą rolę odgrywają:
dermatofity (Trichophyton, Epidermophyton, Microsporum),
drożdżaki (Candidia, Cryptococcus) i inne.
 Grzyby te wywołują u człowieka grzybice powierzchowne
i głębokie. Badanie mikrobiologiczne grzybic polega na wykonaniu
preparatu i jego ocenie pod mikroskopem, izolacji i hodowli
na specjalnych podłożach, a następnie na różnicowaniu
otrzymanych szczepów. W grzybicach głębokich duże znaczenie
mają badania serologiczne (reakcje serologiczne).

Celem stosowana jest spowodowanie:
 wyeliminowania wojsk przeciwnika,
 unicestwienia ludności cywilnej,
 destabilizacji zaplecza.

Czynnikiem chorobotwórczym są drobnoustroje
chorób zakaźnych np.:









Kleszczowe zapalenie mózgu;
Cholera;
Dur brzuszny i plamisty;
Żółta febra;
Dżuma;
Wąglik;
Nosacizna;
Grzybice.

 Kleszczowe zapalenie mózgu;
 Zachorowania są związane na ogół z ogniskami przyrodniczymi, w
których wirus krąży między zwierzętami (gryzonie, zwierzyna
leśna, ptaki wędrowne) i przenosicielami wirusa, którymi są
kleszcze. Cykl ten zachodzi niezależnie od człowieka. W Polsce
od wielu lat zachorowania na kleszczowe zapalenie mózgu
występowały głównie na terenach endemicznych w dawnym
województwie białostockim, suwalskim i olsztyńskim. Od 1993
roku liczba zgłoszonych zachorowań pokaźnie wzrosła w
porównaniu z okresem poprzednim i co roku zgłasza się od 181
do 267 przypadków.
 W Polsce wystąpiły trzy ogniska kleszczowego zapalenia mózgu
szerzące się drogą pokarmową przez picie mleka zakażonych
krów (woj. Olsztyńskie - 1974 r.) i mleka koziego (woj. Kieleckie 1995 r., woj. Wrocławskie - 1996 r.). Nasilenie zachorowań na
kzm obserwuje się od 1993 r. w wielu krajach europejskich.

 Cholera to ostra i zaraźliwa choroba zakaźna przewodu
pokarmowego, której przyczyną jest spożycie pokarmu lub wody
skażonej Gram-ujemną bakterią - przecinkowcem cholery (Vibrio
cholerae). Bakteria występuje w dwóch serotypach:
 O1
 O139
 Serotyp O1 ma dwa biotypy:
 klasyczny
 El Tor
 Cholerę cechuje śmiertelność około 1% (skrajnie do 20%)
przypadków prawidłowo leczonych i 50% przy braku leczenia.
Wg danych WHO w 2001 roku na świecie zanotowano 184311
przypadków tej choroby, a z jej powodu zmarło 2728 osób.
Na świecie miało miejsce 7 pandemii cholery.

1. dur plamisty epidemiczny, wywoływany przez Rickettsia
prowazekii - źródłem zakażenia jest chory człowiek,
przenosicielem wesz odzieżowa, rzadziej głowowa. Zarazki
znajdują się w kale wszy i zostają wtarte w naskórek uszkodzony
przez zadrapanie.
 Okres wylęgania 12-14 dni. Objawy: nagły początek, dreszcze,
wysoka gorączka, bóle głowy, uczucie ogólnego rozbicia,
nudności i wymioty. Po 4-5 dniach pojawia się charakterystyczna
wysypka: drobna, plamista często krwotoczna, zajmująca rzutami
całe ciało.
 Równocześnie występują objawy ze strony ośrodkowego układu
nerwowego tj.: zamroczenie, podniecenie, halucynacje (omamy),
próby ucieczki z łóżka. Po ustąpieniu tych objawów, często zdarza
się, że chorzy stają się apatyczni, popadają w stan anergii,
mają obniżone ciśnienie tętnicze, może dojść nawet do zapaści.
 Leczenie zawsze w szpitalu zakaźnym. Zapobieganie polega
na zwalczaniu wszy, izolacji chorych, szczepieniach ochronnych.
Choroba trwa 4-6 tygodni i pozostawia trwałą odporność , chociaż
zdarzają się nawroty.
2. dur plamisty endemiczny, wywoływany przez Rickettsia typhi
(mooseri) - źródło zakażenia stanowi szczur i inne małe gryzonie,
przenosicielem jest pchła szczurza.

 Dur brzuszny (łac. typhus abdominalis) jest ogólnoustrojową
chorobą bakteryjną wywołaną pałeczkami z gatunku Salmonella
typhi i charakteryzująca się gorączką, krańcowym wyczerpaniem,
bólami brzucha, objawami zatrucia endotoksyną (splątanie)
i różową wysypką, tak zwaną różyczką durową czyli rumieniową
wysypką plamisto-grudkową zlokalizowaną na skórze klatki
piersiowej lub nadbrzusza.
 Towarzyszy tym objawom także powiększenie wątroby, śledziony
i węzłów chłonnych szyi, oraz zapalenie spojówek.
Pomimo gorączki występuje względna bradykardia.
 Zwany dawniej tyfusem lub tyfusem brzusznym.
 Tyfus plamisty, dur plamisty – (łac. Typhus exanthematicus) jedna z głównych chorób zakaźnych, przyczyna ciężkich epidemii
i śmierci milionów ludzi.

 Żółta febra to choroba wywoływana jest przez wirusa należącego
do grupy tzw. flavivirusów. Infekcja może przebiegać pod różnymi
postaciami klinicznymi – od łagodnych objawów do ciężkiej
choroby, kończącej się śmiercią. Słowo „żółta” w nazwie pochodzi
od żółtaczki towarzyszącej części zakażeń. W Afryce występują
dwa typy wirusów – jeden w Afryce Wschodniej, drugi w
Zachodniej. W ciągu ostatnich 20 lat na świecie wzrosła liczba
epidemii żółtej gorączki, a coraz więcej krajów zgłasza przypadki
tej choroby. W Afryce i Ameryce wciąż żyje ogromna populacja
osób niezaszczepionych, a zmiany w środowisku, takie jak
malejąca ilość terenów leśnych i urbanizacja czy wzrost turystyki,
zwiększają ryzyko zetknięcia się z wirusem.
Wirus ten przenoszony jest między innymi przez komary.
 Dżuma - ostra bakteryjna choroba zakaźna gryzoni i (rzadziej)
innych drobnych ssaków, a także człowieka (zoonoza). Choroba
ta wywołana jest infekcją G(-) pałeczek z rodziny
Enterobacteriaceae nazwanej Yersinia pestis.

 Wąglik (łac. Anthrax) – choroba zakaźna, zaraźliwa, wywoływana
przez Gram-dodatnią bakterię nazywaną laseczką wąglika
(Bacillus anthracis). Znany już od czasów starożytnych, występuje
na całym świecie. Wąglik występuje najczęściej u bydła, koni,
owiec i kóz. Świnie rzadko chorują. Psy cechuje znaczna
odporność. Ptaki są niewrażliwe na zakażenia naturalne.
 Nosacizna (łac. Malleus) — przewlekła zakaźna i zaraźliwa
choroba zwierząt nieparzystokopytnych wywołana przez pałeczkę
nosacizny. Nosacizna jest najczęściej chorobą koni. Mogą też
zachorować kotowate. Może też być niebezpieczną zoonozą dla
ludzi. W Polsce od ponad 40 lat nie występuje, nie występuje już
również w większości Europy, w Australii ani w Ameryce
Północnej. Obecnie można ją spotkać w Azji, Afryce oraz w
Ameryce Południowej i Środkowej.

 Grzybice skóry (dermatofitozy)






głowy
brody, tzw. figówka
paznokci
stóp, tzw. stopa atlety/sportowca
pachwin

 Grzybice głębokie, narządowe - grupa chorób oportunistycznych,
często przebiegających w AIDS. Dotyczą przede wszystkim płuc.
 przebiegające z fungemią
 przebiegające bez fungemii

 Przyjęty podział nie jest jedynym poprawnym. Można spotkać się
z podziałem grzybic skóry na: grzybice skóry owłosionej i
nieowłosionej; grzybic narządowych ze względu na organ
zainfekowany. Powszechny jest także, szczególnie w literaturze
medycznej i weterynaryjnej podział ze względu na naukową
nazwę choroby, która jest związana z czynnikiem etiologicznym.
Jest on jednak mało popularny ze względu na brak możliwości
rozpoznania klinicznego patogenu, który wywołał daną grzybicę.

Środki służące do
przenoszenia broni
biologicznej
Do przenoszenia broni biologicznej mogą służyć różnego rodzaju środki bojowe,
najbardziej skuteczne wydają się być:

 Lotnicze,
-


-

Przyrządy rozpylające,
Bomby,

Artyleryjskie,
Rakiety,
Pociski,

 inne,
- np. Pojemniki zrzucane z samolotów, śmigłowców, samochodów, wozów
bojowych.

 Dywersja,
- Wszelkiego rodzaju działania mające na celu doprowadzenie do skażenia
bronią biologiczną terenu, zwierząt, roślin, żywności, ujęć, wody pitnej,
itp..

W zależności od zastosowania, sposobu
przenoszenia zakażenie może nastąpić po
przez:
 Drogi oddechowe;
 Przenikanie przez skórę oraz błony śluzowe;
 Spożywanie skażonej żywności, wody;
 Ukąszenia przez zakażone owady, kleszcze;
 Kontakt ze skażonymi przedmiotami,
zakażonymi zwierzętami;
 Zranienia skażonymi elementami pocisków,
bomb, rakiet;
 Bezpośredni kontakt z chorymi.

Oznaki użycia broni
biologicznej.
 Mniejszy huk – (podczas wybuchu bomby, rakiety, pocisku);
 Pojawienie się dymów, mgieł – (za samolotami, śmigłowcami,
pociskami rakietowymi);








Mokre plamy lub drobny pył - w miejscu wybuchu;
Charakterystyczne do tego rodzaju broni odłamki:
Ceramiczne,
Plastikowe,
Kartonowe, itp.;
Nagły wzrost populacji gryzoni, owadów, kleszczy;
Masowe zachorowania wśród ludzi i zwierząt;
Wzrost martwych zwierząt, ptaków dziko żyjących;
Zrzucanie różnych przedmiotów.

Ochrona przed zakażeniami
broną biologiczną.
Są to działania epidemiologiczne, przede
wszystkim:
 Obserwacja – zanieczyszczenia mikrobiologicznego;
 Identyfikacja – skażeń;
 Systemy ochrony - zbiorowej i indywidualnej;
 Dezynfekcji – środowiska, wyposażenia;
 Szczepienia ochronne.

Osoby, które zostały narażone na działanie
biologicznych środków bojowych
powinny:
 Udać się jak najszybciej do punktów
zabiegów sanitarnych:
- Zostaną tam dokonane zabiegi sanitarne
i specjalne;
 Ludzie , którzy przebywali w schronach –
opuszczają ukrycia dopiero po informacji
odpowiednich służb o braku skażenia.

Środki ochrony przed zakażeniem biologicznym

Zbiorowe

Indywidualne
Środki ochrony dróg
oddechowych

Środki ochrony
skóry
Schrony

Maski przeciw
gazowe
Przemysłowe
respiratory
Maseczki zastępcze

Standardowa
Odzież Ochronna
Uszczelnione
pomieszczenia
Zastępcza odzież ochronna:
-płaszcza,
-kombinezony
-narzuty

PORÓWNANIE
BRONI CHEMICZNEJ
I BIOLOGICZNEJ


Slide 20

BROŃ
BIOLOGICZNA

Przygotował Andrzej Potucha

1. Historia.
2. Istota broni biologicznej
i przykłady jej stosowania.
3. Środki służące do przenoszenia
broni biologicznej.
4. Oznaki użycia broni
biologicznej.
5. Ochrona przed zakażeniem
bronią biologiczną.

HISTORIA
W historii wojen wielokrotnie wspomina
się umyślne przenoszenie „zarazy” na
wojska przeciwnika, to jednak
wiadomości te nie są poparte żadnymi
udokumentowanymi dowodami.

Znane przykłady użycia broni
biologicznej w historii.
1.I Wojna światowa rok 1915 zatrucie studni przez Niemców w
Galicji.
2. 1917 r. zarażanie francuskich koni nosacizną.
3. 1939-1942 Japonia użyła broni biologicznej w :
 Mongolii nad rzeką Chałchin-Goł.1939 r. skazani na śmierć zrażali
ujęcia wody podczas wycofywania się wojsk japońskich,
 Chiny
Po raz pierwszy w 1940 roku japończycy rozsiali pchły z samolotu w
rejonie Nin-bo zarażone były pałeczkami dżumy.
Drugi raz pchły rozsiane zostały nad ważnym węzłem
komunikacyjnym w Czan-de i jeziorem Dun-tin-chu.
Trzeci wypadek użycia broni biologicznej miał miejsce w 1942 r.
podczas odwrotu armii japońskiej:
- Zatruwano ujęcia wody;
- Zapasu żywności;
- A nawet wypuszczano na wolność zarażonych jeńców.

Znane przykłady użycia
broni biologicznej w
historii.
4. Niemcy przez cały okres wojny prowadziły intensywne prace nad
bronią biologiczna w:
- Laboratorium Poznańskim, ewakuowanym pod koniec wojny do
Turyngii gdzie prace trwały do końca wojny;
- Oraz opodal Sachsenburga, gdzie na szeroką skale produkowano
pałeczki dżumy pod kierownictwem Roberta Kocha – dyrektora
instytutu oraz profesora Hildemeistera.
Jednak po za kilkoma dywersjami Niemcy nie użyły tego rodzaju
broni na szeroką skalę.
5. Ameryka Północna w latach 1950 - 1953 użyła broni biologicznej
w Korei.

Co to jest broń
Biologiczna?

Bronią biologiczną nazywany bojowe
środki biologiczne wraz urządzeniami
służącymi do ich przenoszenia.

Istota broni biologicznej.
Jest to broń masowego rażenia,
czynnikiem rażącym są:
 Bakterie;
 Wirusy;
 Riketsje;
 Grzyby chorobotwórcze;
 Toksyny.

 Bakterie (od gr. bakterion "pałeczka") – jednokomórkowe
lub kolonijne organizmy o budowie prokariotycznej.
 Bakteriami zajmuje się mikrobiologia oraz jej wyspecjalizowany
dział – bakteriologia.
 Bakterie odgrywają pożyteczną ekologicznie rolę
w obiegu biogennych pierwiastków.

Bakteria Bordetella bronchiseptica

 Wirusy (łac. virus - trucizna) to zbudowane z białek i kwasów
nukleinowych twory organiczne nie posiadające struktury
komórkowej, namnażają (tak nazywa się "rozmnażanie" wirusów)
się przez infekowanie żywych komórek. Wirusy są bezwzględnymi
pasożytami wewnątrzkomórkowymi, namnażającymi się dzięki
wykorzystaniu aparatu kopiującego zawartego w komórkach.
Zawierają materiał genetyczny w postaci RNA lub DNA, wykazują
jednak zarówno cechy komórkowych organizmów żywych, jaki
materii nieożywionej.
 Wirusologia jest dziedziną nauki zajmującą się wirusami.
Szereg wirusów jest chorobotwórczych dla człowieka i zwierząt,
są one często przyczyną groźnych chorób.

Wirus Marburg

Wirus HIV

 Riketsje - Gram-ujemne bakterie o kształcie pałeczkowatym
z rodzaju Rickettsia, rzędu Rickettsiales.
 Są to pasożyty wewnętrzne, zwykle wewnątrzkomórkowe,
występujące u człowieka i ssaków, owadów (np. pcheł, kleszczy,
wszy), niekiedy innych stawonogów, rozmnażające się wyłącznie
w żywych komórkach, przenoszone przez owady na ludzi
i zwierzęta wywołując w ich organizmach "riketsjozy".
 Najgroźniejszą riketsjozą jest tyfus plamisty. Inne riketsjozy to:
gorączka Q, tyfus plamisty Gór Skalistych, gorączka okopowa,
dur plamisty szczurzy, kleszczowe zapalenie opon mózgowych.
 Riketsje na odzieży zachowują zdolność zakażania przez okres 23 tygodni. Ich żywym zbiornikiem są zakażone pchły,
pasożytujące na szczurach i myszach. Riketsje są wydalane przez
wszy wraz z kałem oraz ich wymiocinami. Do ustroju mogą dostać
się przez drapanie skóry. Zmiany patologiczne riketsjoz dotyczą
naczyń krwionośnych, układu nerwowego, gruczołów dokrewnych
i serca.

 Toksyny bakteryjne, jady bakteryjne, substancje chemiczne
wytwarzane przez bakterie, wywołujące zatrucie ustroju
wyższego. Rozróżnia się ektotoksyny (egzotoksyny)
i endotoksyny.
 Pierwsze, wydzielane na zewnątrz komórki, są silnymi jadami
i wywołują swoiste objawy chorobowe, mają strukturę białkową
i w związku z tym są wrażliwe na działanie wysokich temperatur
oraz są rozkładane przez enzymy trawienne (z wyjątkiem toksyny
botulinowej i enterotoksyny gronkowcowej). Mają silne
właściwości antygenowe, a przygotowane z nich anatoksyny
używane są do uodporniania ludzi i zwierząt. Wytwarzane
są głównie przez bakterie Gram-dodatnie (metoda Grama).
 Drugie uwalniają się dopiero przy rozpadzie komórki bakteryjnej.
Są one słabymi jadami, a objawy chorobowe przez nie
wywoływane nie są swoiste gatunkowo. Chemicznie są to
kompleksy wielocukrowo-lipidowo-polipeptydowe. Mają słabe
właściwości antygenowe. Nie są rozkładane przez enzymy
trawienne, są natomiast ciepłostałe. Wytwarzane są głównie
przez bakterie Gram-ujemne.
 Do toksyn bakteryjnych często zaliczane są również inne
substancje toksyczne dla makroorganizmów, a wytwarzane
przez bakterie.

 Grzyby chorobotwórcze, grzyby zdolne do zakażenia tkanek
ustrojów wyższych. Chorobotwórcze dla człowieka gatunki należą
do dwóch podgromad: workowców (Ascomycetes), a zwłaszcza
klasy (Endomycetes) i dawniej wyróżnianej klasy pleśniaków
(Phycomycetes) oraz grzybów niedoskonałych (Deuteromycotina
= Fungi imperfecti).
 Spośród grzybów chorobotwórczych największą rolę odgrywają:
dermatofity (Trichophyton, Epidermophyton, Microsporum),
drożdżaki (Candidia, Cryptococcus) i inne.
 Grzyby te wywołują u człowieka grzybice powierzchowne
i głębokie. Badanie mikrobiologiczne grzybic polega na wykonaniu
preparatu i jego ocenie pod mikroskopem, izolacji i hodowli
na specjalnych podłożach, a następnie na różnicowaniu
otrzymanych szczepów. W grzybicach głębokich duże znaczenie
mają badania serologiczne (reakcje serologiczne).

Celem stosowana jest spowodowanie:
 wyeliminowania wojsk przeciwnika,
 unicestwienia ludności cywilnej,
 destabilizacji zaplecza.

Czynnikiem chorobotwórczym są drobnoustroje
chorób zakaźnych np.:









Kleszczowe zapalenie mózgu;
Cholera;
Dur brzuszny i plamisty;
Żółta febra;
Dżuma;
Wąglik;
Nosacizna;
Grzybice.

 Kleszczowe zapalenie mózgu;
 Zachorowania są związane na ogół z ogniskami przyrodniczymi, w
których wirus krąży między zwierzętami (gryzonie, zwierzyna
leśna, ptaki wędrowne) i przenosicielami wirusa, którymi są
kleszcze. Cykl ten zachodzi niezależnie od człowieka. W Polsce
od wielu lat zachorowania na kleszczowe zapalenie mózgu
występowały głównie na terenach endemicznych w dawnym
województwie białostockim, suwalskim i olsztyńskim. Od 1993
roku liczba zgłoszonych zachorowań pokaźnie wzrosła w
porównaniu z okresem poprzednim i co roku zgłasza się od 181
do 267 przypadków.
 W Polsce wystąpiły trzy ogniska kleszczowego zapalenia mózgu
szerzące się drogą pokarmową przez picie mleka zakażonych
krów (woj. Olsztyńskie - 1974 r.) i mleka koziego (woj. Kieleckie 1995 r., woj. Wrocławskie - 1996 r.). Nasilenie zachorowań na
kzm obserwuje się od 1993 r. w wielu krajach europejskich.

 Cholera to ostra i zaraźliwa choroba zakaźna przewodu
pokarmowego, której przyczyną jest spożycie pokarmu lub wody
skażonej Gram-ujemną bakterią - przecinkowcem cholery (Vibrio
cholerae). Bakteria występuje w dwóch serotypach:
 O1
 O139
 Serotyp O1 ma dwa biotypy:
 klasyczny
 El Tor
 Cholerę cechuje śmiertelność około 1% (skrajnie do 20%)
przypadków prawidłowo leczonych i 50% przy braku leczenia.
Wg danych WHO w 2001 roku na świecie zanotowano 184311
przypadków tej choroby, a z jej powodu zmarło 2728 osób.
Na świecie miało miejsce 7 pandemii cholery.

1. dur plamisty epidemiczny, wywoływany przez Rickettsia
prowazekii - źródłem zakażenia jest chory człowiek,
przenosicielem wesz odzieżowa, rzadziej głowowa. Zarazki
znajdują się w kale wszy i zostają wtarte w naskórek uszkodzony
przez zadrapanie.
 Okres wylęgania 12-14 dni. Objawy: nagły początek, dreszcze,
wysoka gorączka, bóle głowy, uczucie ogólnego rozbicia,
nudności i wymioty. Po 4-5 dniach pojawia się charakterystyczna
wysypka: drobna, plamista często krwotoczna, zajmująca rzutami
całe ciało.
 Równocześnie występują objawy ze strony ośrodkowego układu
nerwowego tj.: zamroczenie, podniecenie, halucynacje (omamy),
próby ucieczki z łóżka. Po ustąpieniu tych objawów, często zdarza
się, że chorzy stają się apatyczni, popadają w stan anergii,
mają obniżone ciśnienie tętnicze, może dojść nawet do zapaści.
 Leczenie zawsze w szpitalu zakaźnym. Zapobieganie polega
na zwalczaniu wszy, izolacji chorych, szczepieniach ochronnych.
Choroba trwa 4-6 tygodni i pozostawia trwałą odporność , chociaż
zdarzają się nawroty.
2. dur plamisty endemiczny, wywoływany przez Rickettsia typhi
(mooseri) - źródło zakażenia stanowi szczur i inne małe gryzonie,
przenosicielem jest pchła szczurza.

 Dur brzuszny (łac. typhus abdominalis) jest ogólnoustrojową
chorobą bakteryjną wywołaną pałeczkami z gatunku Salmonella
typhi i charakteryzująca się gorączką, krańcowym wyczerpaniem,
bólami brzucha, objawami zatrucia endotoksyną (splątanie)
i różową wysypką, tak zwaną różyczką durową czyli rumieniową
wysypką plamisto-grudkową zlokalizowaną na skórze klatki
piersiowej lub nadbrzusza.
 Towarzyszy tym objawom także powiększenie wątroby, śledziony
i węzłów chłonnych szyi, oraz zapalenie spojówek.
Pomimo gorączki występuje względna bradykardia.
 Zwany dawniej tyfusem lub tyfusem brzusznym.
 Tyfus plamisty, dur plamisty – (łac. Typhus exanthematicus) jedna z głównych chorób zakaźnych, przyczyna ciężkich epidemii
i śmierci milionów ludzi.

 Żółta febra to choroba wywoływana jest przez wirusa należącego
do grupy tzw. flavivirusów. Infekcja może przebiegać pod różnymi
postaciami klinicznymi – od łagodnych objawów do ciężkiej
choroby, kończącej się śmiercią. Słowo „żółta” w nazwie pochodzi
od żółtaczki towarzyszącej części zakażeń. W Afryce występują
dwa typy wirusów – jeden w Afryce Wschodniej, drugi w
Zachodniej. W ciągu ostatnich 20 lat na świecie wzrosła liczba
epidemii żółtej gorączki, a coraz więcej krajów zgłasza przypadki
tej choroby. W Afryce i Ameryce wciąż żyje ogromna populacja
osób niezaszczepionych, a zmiany w środowisku, takie jak
malejąca ilość terenów leśnych i urbanizacja czy wzrost turystyki,
zwiększają ryzyko zetknięcia się z wirusem.
Wirus ten przenoszony jest między innymi przez komary.
 Dżuma - ostra bakteryjna choroba zakaźna gryzoni i (rzadziej)
innych drobnych ssaków, a także człowieka (zoonoza). Choroba
ta wywołana jest infekcją G(-) pałeczek z rodziny
Enterobacteriaceae nazwanej Yersinia pestis.

 Wąglik (łac. Anthrax) – choroba zakaźna, zaraźliwa, wywoływana
przez Gram-dodatnią bakterię nazywaną laseczką wąglika
(Bacillus anthracis). Znany już od czasów starożytnych, występuje
na całym świecie. Wąglik występuje najczęściej u bydła, koni,
owiec i kóz. Świnie rzadko chorują. Psy cechuje znaczna
odporność. Ptaki są niewrażliwe na zakażenia naturalne.
 Nosacizna (łac. Malleus) — przewlekła zakaźna i zaraźliwa
choroba zwierząt nieparzystokopytnych wywołana przez pałeczkę
nosacizny. Nosacizna jest najczęściej chorobą koni. Mogą też
zachorować kotowate. Może też być niebezpieczną zoonozą dla
ludzi. W Polsce od ponad 40 lat nie występuje, nie występuje już
również w większości Europy, w Australii ani w Ameryce
Północnej. Obecnie można ją spotkać w Azji, Afryce oraz w
Ameryce Południowej i Środkowej.

 Grzybice skóry (dermatofitozy)






głowy
brody, tzw. figówka
paznokci
stóp, tzw. stopa atlety/sportowca
pachwin

 Grzybice głębokie, narządowe - grupa chorób oportunistycznych,
często przebiegających w AIDS. Dotyczą przede wszystkim płuc.
 przebiegające z fungemią
 przebiegające bez fungemii

 Przyjęty podział nie jest jedynym poprawnym. Można spotkać się
z podziałem grzybic skóry na: grzybice skóry owłosionej i
nieowłosionej; grzybic narządowych ze względu na organ
zainfekowany. Powszechny jest także, szczególnie w literaturze
medycznej i weterynaryjnej podział ze względu na naukową
nazwę choroby, która jest związana z czynnikiem etiologicznym.
Jest on jednak mało popularny ze względu na brak możliwości
rozpoznania klinicznego patogenu, który wywołał daną grzybicę.

Środki służące do
przenoszenia broni
biologicznej
Do przenoszenia broni biologicznej mogą służyć różnego rodzaju środki bojowe,
najbardziej skuteczne wydają się być:

 Lotnicze,
-


-

Przyrządy rozpylające,
Bomby,

Artyleryjskie,
Rakiety,
Pociski,

 inne,
- np. Pojemniki zrzucane z samolotów, śmigłowców, samochodów, wozów
bojowych.

 Dywersja,
- Wszelkiego rodzaju działania mające na celu doprowadzenie do skażenia
bronią biologiczną terenu, zwierząt, roślin, żywności, ujęć, wody pitnej,
itp..

W zależności od zastosowania, sposobu
przenoszenia zakażenie może nastąpić po
przez:
 Drogi oddechowe;
 Przenikanie przez skórę oraz błony śluzowe;
 Spożywanie skażonej żywności, wody;
 Ukąszenia przez zakażone owady, kleszcze;
 Kontakt ze skażonymi przedmiotami,
zakażonymi zwierzętami;
 Zranienia skażonymi elementami pocisków,
bomb, rakiet;
 Bezpośredni kontakt z chorymi.

Oznaki użycia broni
biologicznej.
 Mniejszy huk – (podczas wybuchu bomby, rakiety, pocisku);
 Pojawienie się dymów, mgieł – (za samolotami, śmigłowcami,
pociskami rakietowymi);








Mokre plamy lub drobny pył - w miejscu wybuchu;
Charakterystyczne do tego rodzaju broni odłamki:
Ceramiczne,
Plastikowe,
Kartonowe, itp.;
Nagły wzrost populacji gryzoni, owadów, kleszczy;
Masowe zachorowania wśród ludzi i zwierząt;
Wzrost martwych zwierząt, ptaków dziko żyjących;
Zrzucanie różnych przedmiotów.

Ochrona przed zakażeniami
broną biologiczną.
Są to działania epidemiologiczne, przede
wszystkim:
 Obserwacja – zanieczyszczenia mikrobiologicznego;
 Identyfikacja – skażeń;
 Systemy ochrony - zbiorowej i indywidualnej;
 Dezynfekcji – środowiska, wyposażenia;
 Szczepienia ochronne.

Osoby, które zostały narażone na działanie
biologicznych środków bojowych
powinny:
 Udać się jak najszybciej do punktów
zabiegów sanitarnych:
- Zostaną tam dokonane zabiegi sanitarne
i specjalne;
 Ludzie , którzy przebywali w schronach –
opuszczają ukrycia dopiero po informacji
odpowiednich służb o braku skażenia.

Środki ochrony przed zakażeniem biologicznym

Zbiorowe

Indywidualne
Środki ochrony dróg
oddechowych

Środki ochrony
skóry
Schrony

Maski przeciw
gazowe
Przemysłowe
respiratory
Maseczki zastępcze

Standardowa
Odzież Ochronna
Uszczelnione
pomieszczenia
Zastępcza odzież ochronna:
-płaszcza,
-kombinezony
-narzuty

PORÓWNANIE
BRONI CHEMICZNEJ
I BIOLOGICZNEJ


Slide 21

BROŃ
BIOLOGICZNA

Przygotował Andrzej Potucha

1. Historia.
2. Istota broni biologicznej
i przykłady jej stosowania.
3. Środki służące do przenoszenia
broni biologicznej.
4. Oznaki użycia broni
biologicznej.
5. Ochrona przed zakażeniem
bronią biologiczną.

HISTORIA
W historii wojen wielokrotnie wspomina
się umyślne przenoszenie „zarazy” na
wojska przeciwnika, to jednak
wiadomości te nie są poparte żadnymi
udokumentowanymi dowodami.

Znane przykłady użycia broni
biologicznej w historii.
1.I Wojna światowa rok 1915 zatrucie studni przez Niemców w
Galicji.
2. 1917 r. zarażanie francuskich koni nosacizną.
3. 1939-1942 Japonia użyła broni biologicznej w :
 Mongolii nad rzeką Chałchin-Goł.1939 r. skazani na śmierć zrażali
ujęcia wody podczas wycofywania się wojsk japońskich,
 Chiny
Po raz pierwszy w 1940 roku japończycy rozsiali pchły z samolotu w
rejonie Nin-bo zarażone były pałeczkami dżumy.
Drugi raz pchły rozsiane zostały nad ważnym węzłem
komunikacyjnym w Czan-de i jeziorem Dun-tin-chu.
Trzeci wypadek użycia broni biologicznej miał miejsce w 1942 r.
podczas odwrotu armii japońskiej:
- Zatruwano ujęcia wody;
- Zapasu żywności;
- A nawet wypuszczano na wolność zarażonych jeńców.

Znane przykłady użycia
broni biologicznej w
historii.
4. Niemcy przez cały okres wojny prowadziły intensywne prace nad
bronią biologiczna w:
- Laboratorium Poznańskim, ewakuowanym pod koniec wojny do
Turyngii gdzie prace trwały do końca wojny;
- Oraz opodal Sachsenburga, gdzie na szeroką skale produkowano
pałeczki dżumy pod kierownictwem Roberta Kocha – dyrektora
instytutu oraz profesora Hildemeistera.
Jednak po za kilkoma dywersjami Niemcy nie użyły tego rodzaju
broni na szeroką skalę.
5. Ameryka Północna w latach 1950 - 1953 użyła broni biologicznej
w Korei.

Co to jest broń
Biologiczna?

Bronią biologiczną nazywany bojowe
środki biologiczne wraz urządzeniami
służącymi do ich przenoszenia.

Istota broni biologicznej.
Jest to broń masowego rażenia,
czynnikiem rażącym są:
 Bakterie;
 Wirusy;
 Riketsje;
 Grzyby chorobotwórcze;
 Toksyny.

 Bakterie (od gr. bakterion "pałeczka") – jednokomórkowe
lub kolonijne organizmy o budowie prokariotycznej.
 Bakteriami zajmuje się mikrobiologia oraz jej wyspecjalizowany
dział – bakteriologia.
 Bakterie odgrywają pożyteczną ekologicznie rolę
w obiegu biogennych pierwiastków.

Bakteria Bordetella bronchiseptica

 Wirusy (łac. virus - trucizna) to zbudowane z białek i kwasów
nukleinowych twory organiczne nie posiadające struktury
komórkowej, namnażają (tak nazywa się "rozmnażanie" wirusów)
się przez infekowanie żywych komórek. Wirusy są bezwzględnymi
pasożytami wewnątrzkomórkowymi, namnażającymi się dzięki
wykorzystaniu aparatu kopiującego zawartego w komórkach.
Zawierają materiał genetyczny w postaci RNA lub DNA, wykazują
jednak zarówno cechy komórkowych organizmów żywych, jaki
materii nieożywionej.
 Wirusologia jest dziedziną nauki zajmującą się wirusami.
Szereg wirusów jest chorobotwórczych dla człowieka i zwierząt,
są one często przyczyną groźnych chorób.

Wirus Marburg

Wirus HIV

 Riketsje - Gram-ujemne bakterie o kształcie pałeczkowatym
z rodzaju Rickettsia, rzędu Rickettsiales.
 Są to pasożyty wewnętrzne, zwykle wewnątrzkomórkowe,
występujące u człowieka i ssaków, owadów (np. pcheł, kleszczy,
wszy), niekiedy innych stawonogów, rozmnażające się wyłącznie
w żywych komórkach, przenoszone przez owady na ludzi
i zwierzęta wywołując w ich organizmach "riketsjozy".
 Najgroźniejszą riketsjozą jest tyfus plamisty. Inne riketsjozy to:
gorączka Q, tyfus plamisty Gór Skalistych, gorączka okopowa,
dur plamisty szczurzy, kleszczowe zapalenie opon mózgowych.
 Riketsje na odzieży zachowują zdolność zakażania przez okres 23 tygodni. Ich żywym zbiornikiem są zakażone pchły,
pasożytujące na szczurach i myszach. Riketsje są wydalane przez
wszy wraz z kałem oraz ich wymiocinami. Do ustroju mogą dostać
się przez drapanie skóry. Zmiany patologiczne riketsjoz dotyczą
naczyń krwionośnych, układu nerwowego, gruczołów dokrewnych
i serca.

 Toksyny bakteryjne, jady bakteryjne, substancje chemiczne
wytwarzane przez bakterie, wywołujące zatrucie ustroju
wyższego. Rozróżnia się ektotoksyny (egzotoksyny)
i endotoksyny.
 Pierwsze, wydzielane na zewnątrz komórki, są silnymi jadami
i wywołują swoiste objawy chorobowe, mają strukturę białkową
i w związku z tym są wrażliwe na działanie wysokich temperatur
oraz są rozkładane przez enzymy trawienne (z wyjątkiem toksyny
botulinowej i enterotoksyny gronkowcowej). Mają silne
właściwości antygenowe, a przygotowane z nich anatoksyny
używane są do uodporniania ludzi i zwierząt. Wytwarzane
są głównie przez bakterie Gram-dodatnie (metoda Grama).
 Drugie uwalniają się dopiero przy rozpadzie komórki bakteryjnej.
Są one słabymi jadami, a objawy chorobowe przez nie
wywoływane nie są swoiste gatunkowo. Chemicznie są to
kompleksy wielocukrowo-lipidowo-polipeptydowe. Mają słabe
właściwości antygenowe. Nie są rozkładane przez enzymy
trawienne, są natomiast ciepłostałe. Wytwarzane są głównie
przez bakterie Gram-ujemne.
 Do toksyn bakteryjnych często zaliczane są również inne
substancje toksyczne dla makroorganizmów, a wytwarzane
przez bakterie.

 Grzyby chorobotwórcze, grzyby zdolne do zakażenia tkanek
ustrojów wyższych. Chorobotwórcze dla człowieka gatunki należą
do dwóch podgromad: workowców (Ascomycetes), a zwłaszcza
klasy (Endomycetes) i dawniej wyróżnianej klasy pleśniaków
(Phycomycetes) oraz grzybów niedoskonałych (Deuteromycotina
= Fungi imperfecti).
 Spośród grzybów chorobotwórczych największą rolę odgrywają:
dermatofity (Trichophyton, Epidermophyton, Microsporum),
drożdżaki (Candidia, Cryptococcus) i inne.
 Grzyby te wywołują u człowieka grzybice powierzchowne
i głębokie. Badanie mikrobiologiczne grzybic polega na wykonaniu
preparatu i jego ocenie pod mikroskopem, izolacji i hodowli
na specjalnych podłożach, a następnie na różnicowaniu
otrzymanych szczepów. W grzybicach głębokich duże znaczenie
mają badania serologiczne (reakcje serologiczne).

Celem stosowana jest spowodowanie:
 wyeliminowania wojsk przeciwnika,
 unicestwienia ludności cywilnej,
 destabilizacji zaplecza.

Czynnikiem chorobotwórczym są drobnoustroje
chorób zakaźnych np.:









Kleszczowe zapalenie mózgu;
Cholera;
Dur brzuszny i plamisty;
Żółta febra;
Dżuma;
Wąglik;
Nosacizna;
Grzybice.

 Kleszczowe zapalenie mózgu;
 Zachorowania są związane na ogół z ogniskami przyrodniczymi, w
których wirus krąży między zwierzętami (gryzonie, zwierzyna
leśna, ptaki wędrowne) i przenosicielami wirusa, którymi są
kleszcze. Cykl ten zachodzi niezależnie od człowieka. W Polsce
od wielu lat zachorowania na kleszczowe zapalenie mózgu
występowały głównie na terenach endemicznych w dawnym
województwie białostockim, suwalskim i olsztyńskim. Od 1993
roku liczba zgłoszonych zachorowań pokaźnie wzrosła w
porównaniu z okresem poprzednim i co roku zgłasza się od 181
do 267 przypadków.
 W Polsce wystąpiły trzy ogniska kleszczowego zapalenia mózgu
szerzące się drogą pokarmową przez picie mleka zakażonych
krów (woj. Olsztyńskie - 1974 r.) i mleka koziego (woj. Kieleckie 1995 r., woj. Wrocławskie - 1996 r.). Nasilenie zachorowań na
kzm obserwuje się od 1993 r. w wielu krajach europejskich.

 Cholera to ostra i zaraźliwa choroba zakaźna przewodu
pokarmowego, której przyczyną jest spożycie pokarmu lub wody
skażonej Gram-ujemną bakterią - przecinkowcem cholery (Vibrio
cholerae). Bakteria występuje w dwóch serotypach:
 O1
 O139
 Serotyp O1 ma dwa biotypy:
 klasyczny
 El Tor
 Cholerę cechuje śmiertelność około 1% (skrajnie do 20%)
przypadków prawidłowo leczonych i 50% przy braku leczenia.
Wg danych WHO w 2001 roku na świecie zanotowano 184311
przypadków tej choroby, a z jej powodu zmarło 2728 osób.
Na świecie miało miejsce 7 pandemii cholery.

1. dur plamisty epidemiczny, wywoływany przez Rickettsia
prowazekii - źródłem zakażenia jest chory człowiek,
przenosicielem wesz odzieżowa, rzadziej głowowa. Zarazki
znajdują się w kale wszy i zostają wtarte w naskórek uszkodzony
przez zadrapanie.
 Okres wylęgania 12-14 dni. Objawy: nagły początek, dreszcze,
wysoka gorączka, bóle głowy, uczucie ogólnego rozbicia,
nudności i wymioty. Po 4-5 dniach pojawia się charakterystyczna
wysypka: drobna, plamista często krwotoczna, zajmująca rzutami
całe ciało.
 Równocześnie występują objawy ze strony ośrodkowego układu
nerwowego tj.: zamroczenie, podniecenie, halucynacje (omamy),
próby ucieczki z łóżka. Po ustąpieniu tych objawów, często zdarza
się, że chorzy stają się apatyczni, popadają w stan anergii,
mają obniżone ciśnienie tętnicze, może dojść nawet do zapaści.
 Leczenie zawsze w szpitalu zakaźnym. Zapobieganie polega
na zwalczaniu wszy, izolacji chorych, szczepieniach ochronnych.
Choroba trwa 4-6 tygodni i pozostawia trwałą odporność , chociaż
zdarzają się nawroty.
2. dur plamisty endemiczny, wywoływany przez Rickettsia typhi
(mooseri) - źródło zakażenia stanowi szczur i inne małe gryzonie,
przenosicielem jest pchła szczurza.

 Dur brzuszny (łac. typhus abdominalis) jest ogólnoustrojową
chorobą bakteryjną wywołaną pałeczkami z gatunku Salmonella
typhi i charakteryzująca się gorączką, krańcowym wyczerpaniem,
bólami brzucha, objawami zatrucia endotoksyną (splątanie)
i różową wysypką, tak zwaną różyczką durową czyli rumieniową
wysypką plamisto-grudkową zlokalizowaną na skórze klatki
piersiowej lub nadbrzusza.
 Towarzyszy tym objawom także powiększenie wątroby, śledziony
i węzłów chłonnych szyi, oraz zapalenie spojówek.
Pomimo gorączki występuje względna bradykardia.
 Zwany dawniej tyfusem lub tyfusem brzusznym.
 Tyfus plamisty, dur plamisty – (łac. Typhus exanthematicus) jedna z głównych chorób zakaźnych, przyczyna ciężkich epidemii
i śmierci milionów ludzi.

 Żółta febra to choroba wywoływana jest przez wirusa należącego
do grupy tzw. flavivirusów. Infekcja może przebiegać pod różnymi
postaciami klinicznymi – od łagodnych objawów do ciężkiej
choroby, kończącej się śmiercią. Słowo „żółta” w nazwie pochodzi
od żółtaczki towarzyszącej części zakażeń. W Afryce występują
dwa typy wirusów – jeden w Afryce Wschodniej, drugi w
Zachodniej. W ciągu ostatnich 20 lat na świecie wzrosła liczba
epidemii żółtej gorączki, a coraz więcej krajów zgłasza przypadki
tej choroby. W Afryce i Ameryce wciąż żyje ogromna populacja
osób niezaszczepionych, a zmiany w środowisku, takie jak
malejąca ilość terenów leśnych i urbanizacja czy wzrost turystyki,
zwiększają ryzyko zetknięcia się z wirusem.
Wirus ten przenoszony jest między innymi przez komary.
 Dżuma - ostra bakteryjna choroba zakaźna gryzoni i (rzadziej)
innych drobnych ssaków, a także człowieka (zoonoza). Choroba
ta wywołana jest infekcją G(-) pałeczek z rodziny
Enterobacteriaceae nazwanej Yersinia pestis.

 Wąglik (łac. Anthrax) – choroba zakaźna, zaraźliwa, wywoływana
przez Gram-dodatnią bakterię nazywaną laseczką wąglika
(Bacillus anthracis). Znany już od czasów starożytnych, występuje
na całym świecie. Wąglik występuje najczęściej u bydła, koni,
owiec i kóz. Świnie rzadko chorują. Psy cechuje znaczna
odporność. Ptaki są niewrażliwe na zakażenia naturalne.
 Nosacizna (łac. Malleus) — przewlekła zakaźna i zaraźliwa
choroba zwierząt nieparzystokopytnych wywołana przez pałeczkę
nosacizny. Nosacizna jest najczęściej chorobą koni. Mogą też
zachorować kotowate. Może też być niebezpieczną zoonozą dla
ludzi. W Polsce od ponad 40 lat nie występuje, nie występuje już
również w większości Europy, w Australii ani w Ameryce
Północnej. Obecnie można ją spotkać w Azji, Afryce oraz w
Ameryce Południowej i Środkowej.

 Grzybice skóry (dermatofitozy)






głowy
brody, tzw. figówka
paznokci
stóp, tzw. stopa atlety/sportowca
pachwin

 Grzybice głębokie, narządowe - grupa chorób oportunistycznych,
często przebiegających w AIDS. Dotyczą przede wszystkim płuc.
 przebiegające z fungemią
 przebiegające bez fungemii

 Przyjęty podział nie jest jedynym poprawnym. Można spotkać się
z podziałem grzybic skóry na: grzybice skóry owłosionej i
nieowłosionej; grzybic narządowych ze względu na organ
zainfekowany. Powszechny jest także, szczególnie w literaturze
medycznej i weterynaryjnej podział ze względu na naukową
nazwę choroby, która jest związana z czynnikiem etiologicznym.
Jest on jednak mało popularny ze względu na brak możliwości
rozpoznania klinicznego patogenu, który wywołał daną grzybicę.

Środki służące do
przenoszenia broni
biologicznej
Do przenoszenia broni biologicznej mogą służyć różnego rodzaju środki bojowe,
najbardziej skuteczne wydają się być:

 Lotnicze,
-


-

Przyrządy rozpylające,
Bomby,

Artyleryjskie,
Rakiety,
Pociski,

 inne,
- np. Pojemniki zrzucane z samolotów, śmigłowców, samochodów, wozów
bojowych.

 Dywersja,
- Wszelkiego rodzaju działania mające na celu doprowadzenie do skażenia
bronią biologiczną terenu, zwierząt, roślin, żywności, ujęć, wody pitnej,
itp..

W zależności od zastosowania, sposobu
przenoszenia zakażenie może nastąpić po
przez:
 Drogi oddechowe;
 Przenikanie przez skórę oraz błony śluzowe;
 Spożywanie skażonej żywności, wody;
 Ukąszenia przez zakażone owady, kleszcze;
 Kontakt ze skażonymi przedmiotami,
zakażonymi zwierzętami;
 Zranienia skażonymi elementami pocisków,
bomb, rakiet;
 Bezpośredni kontakt z chorymi.

Oznaki użycia broni
biologicznej.
 Mniejszy huk – (podczas wybuchu bomby, rakiety, pocisku);
 Pojawienie się dymów, mgieł – (za samolotami, śmigłowcami,
pociskami rakietowymi);








Mokre plamy lub drobny pył - w miejscu wybuchu;
Charakterystyczne do tego rodzaju broni odłamki:
Ceramiczne,
Plastikowe,
Kartonowe, itp.;
Nagły wzrost populacji gryzoni, owadów, kleszczy;
Masowe zachorowania wśród ludzi i zwierząt;
Wzrost martwych zwierząt, ptaków dziko żyjących;
Zrzucanie różnych przedmiotów.

Ochrona przed zakażeniami
broną biologiczną.
Są to działania epidemiologiczne, przede
wszystkim:
 Obserwacja – zanieczyszczenia mikrobiologicznego;
 Identyfikacja – skażeń;
 Systemy ochrony - zbiorowej i indywidualnej;
 Dezynfekcji – środowiska, wyposażenia;
 Szczepienia ochronne.

Osoby, które zostały narażone na działanie
biologicznych środków bojowych
powinny:
 Udać się jak najszybciej do punktów
zabiegów sanitarnych:
- Zostaną tam dokonane zabiegi sanitarne
i specjalne;
 Ludzie , którzy przebywali w schronach –
opuszczają ukrycia dopiero po informacji
odpowiednich służb o braku skażenia.

Środki ochrony przed zakażeniem biologicznym

Zbiorowe

Indywidualne
Środki ochrony dróg
oddechowych

Środki ochrony
skóry
Schrony

Maski przeciw
gazowe
Przemysłowe
respiratory
Maseczki zastępcze

Standardowa
Odzież Ochronna
Uszczelnione
pomieszczenia
Zastępcza odzież ochronna:
-płaszcza,
-kombinezony
-narzuty

PORÓWNANIE
BRONI CHEMICZNEJ
I BIOLOGICZNEJ


Slide 22

BROŃ
BIOLOGICZNA

Przygotował Andrzej Potucha

1. Historia.
2. Istota broni biologicznej
i przykłady jej stosowania.
3. Środki służące do przenoszenia
broni biologicznej.
4. Oznaki użycia broni
biologicznej.
5. Ochrona przed zakażeniem
bronią biologiczną.

HISTORIA
W historii wojen wielokrotnie wspomina
się umyślne przenoszenie „zarazy” na
wojska przeciwnika, to jednak
wiadomości te nie są poparte żadnymi
udokumentowanymi dowodami.

Znane przykłady użycia broni
biologicznej w historii.
1.I Wojna światowa rok 1915 zatrucie studni przez Niemców w
Galicji.
2. 1917 r. zarażanie francuskich koni nosacizną.
3. 1939-1942 Japonia użyła broni biologicznej w :
 Mongolii nad rzeką Chałchin-Goł.1939 r. skazani na śmierć zrażali
ujęcia wody podczas wycofywania się wojsk japońskich,
 Chiny
Po raz pierwszy w 1940 roku japończycy rozsiali pchły z samolotu w
rejonie Nin-bo zarażone były pałeczkami dżumy.
Drugi raz pchły rozsiane zostały nad ważnym węzłem
komunikacyjnym w Czan-de i jeziorem Dun-tin-chu.
Trzeci wypadek użycia broni biologicznej miał miejsce w 1942 r.
podczas odwrotu armii japońskiej:
- Zatruwano ujęcia wody;
- Zapasu żywności;
- A nawet wypuszczano na wolność zarażonych jeńców.

Znane przykłady użycia
broni biologicznej w
historii.
4. Niemcy przez cały okres wojny prowadziły intensywne prace nad
bronią biologiczna w:
- Laboratorium Poznańskim, ewakuowanym pod koniec wojny do
Turyngii gdzie prace trwały do końca wojny;
- Oraz opodal Sachsenburga, gdzie na szeroką skale produkowano
pałeczki dżumy pod kierownictwem Roberta Kocha – dyrektora
instytutu oraz profesora Hildemeistera.
Jednak po za kilkoma dywersjami Niemcy nie użyły tego rodzaju
broni na szeroką skalę.
5. Ameryka Północna w latach 1950 - 1953 użyła broni biologicznej
w Korei.

Co to jest broń
Biologiczna?

Bronią biologiczną nazywany bojowe
środki biologiczne wraz urządzeniami
służącymi do ich przenoszenia.

Istota broni biologicznej.
Jest to broń masowego rażenia,
czynnikiem rażącym są:
 Bakterie;
 Wirusy;
 Riketsje;
 Grzyby chorobotwórcze;
 Toksyny.

 Bakterie (od gr. bakterion "pałeczka") – jednokomórkowe
lub kolonijne organizmy o budowie prokariotycznej.
 Bakteriami zajmuje się mikrobiologia oraz jej wyspecjalizowany
dział – bakteriologia.
 Bakterie odgrywają pożyteczną ekologicznie rolę
w obiegu biogennych pierwiastków.

Bakteria Bordetella bronchiseptica

 Wirusy (łac. virus - trucizna) to zbudowane z białek i kwasów
nukleinowych twory organiczne nie posiadające struktury
komórkowej, namnażają (tak nazywa się "rozmnażanie" wirusów)
się przez infekowanie żywych komórek. Wirusy są bezwzględnymi
pasożytami wewnątrzkomórkowymi, namnażającymi się dzięki
wykorzystaniu aparatu kopiującego zawartego w komórkach.
Zawierają materiał genetyczny w postaci RNA lub DNA, wykazują
jednak zarówno cechy komórkowych organizmów żywych, jaki
materii nieożywionej.
 Wirusologia jest dziedziną nauki zajmującą się wirusami.
Szereg wirusów jest chorobotwórczych dla człowieka i zwierząt,
są one często przyczyną groźnych chorób.

Wirus Marburg

Wirus HIV

 Riketsje - Gram-ujemne bakterie o kształcie pałeczkowatym
z rodzaju Rickettsia, rzędu Rickettsiales.
 Są to pasożyty wewnętrzne, zwykle wewnątrzkomórkowe,
występujące u człowieka i ssaków, owadów (np. pcheł, kleszczy,
wszy), niekiedy innych stawonogów, rozmnażające się wyłącznie
w żywych komórkach, przenoszone przez owady na ludzi
i zwierzęta wywołując w ich organizmach "riketsjozy".
 Najgroźniejszą riketsjozą jest tyfus plamisty. Inne riketsjozy to:
gorączka Q, tyfus plamisty Gór Skalistych, gorączka okopowa,
dur plamisty szczurzy, kleszczowe zapalenie opon mózgowych.
 Riketsje na odzieży zachowują zdolność zakażania przez okres 23 tygodni. Ich żywym zbiornikiem są zakażone pchły,
pasożytujące na szczurach i myszach. Riketsje są wydalane przez
wszy wraz z kałem oraz ich wymiocinami. Do ustroju mogą dostać
się przez drapanie skóry. Zmiany patologiczne riketsjoz dotyczą
naczyń krwionośnych, układu nerwowego, gruczołów dokrewnych
i serca.

 Toksyny bakteryjne, jady bakteryjne, substancje chemiczne
wytwarzane przez bakterie, wywołujące zatrucie ustroju
wyższego. Rozróżnia się ektotoksyny (egzotoksyny)
i endotoksyny.
 Pierwsze, wydzielane na zewnątrz komórki, są silnymi jadami
i wywołują swoiste objawy chorobowe, mają strukturę białkową
i w związku z tym są wrażliwe na działanie wysokich temperatur
oraz są rozkładane przez enzymy trawienne (z wyjątkiem toksyny
botulinowej i enterotoksyny gronkowcowej). Mają silne
właściwości antygenowe, a przygotowane z nich anatoksyny
używane są do uodporniania ludzi i zwierząt. Wytwarzane
są głównie przez bakterie Gram-dodatnie (metoda Grama).
 Drugie uwalniają się dopiero przy rozpadzie komórki bakteryjnej.
Są one słabymi jadami, a objawy chorobowe przez nie
wywoływane nie są swoiste gatunkowo. Chemicznie są to
kompleksy wielocukrowo-lipidowo-polipeptydowe. Mają słabe
właściwości antygenowe. Nie są rozkładane przez enzymy
trawienne, są natomiast ciepłostałe. Wytwarzane są głównie
przez bakterie Gram-ujemne.
 Do toksyn bakteryjnych często zaliczane są również inne
substancje toksyczne dla makroorganizmów, a wytwarzane
przez bakterie.

 Grzyby chorobotwórcze, grzyby zdolne do zakażenia tkanek
ustrojów wyższych. Chorobotwórcze dla człowieka gatunki należą
do dwóch podgromad: workowców (Ascomycetes), a zwłaszcza
klasy (Endomycetes) i dawniej wyróżnianej klasy pleśniaków
(Phycomycetes) oraz grzybów niedoskonałych (Deuteromycotina
= Fungi imperfecti).
 Spośród grzybów chorobotwórczych największą rolę odgrywają:
dermatofity (Trichophyton, Epidermophyton, Microsporum),
drożdżaki (Candidia, Cryptococcus) i inne.
 Grzyby te wywołują u człowieka grzybice powierzchowne
i głębokie. Badanie mikrobiologiczne grzybic polega na wykonaniu
preparatu i jego ocenie pod mikroskopem, izolacji i hodowli
na specjalnych podłożach, a następnie na różnicowaniu
otrzymanych szczepów. W grzybicach głębokich duże znaczenie
mają badania serologiczne (reakcje serologiczne).

Celem stosowana jest spowodowanie:
 wyeliminowania wojsk przeciwnika,
 unicestwienia ludności cywilnej,
 destabilizacji zaplecza.

Czynnikiem chorobotwórczym są drobnoustroje
chorób zakaźnych np.:









Kleszczowe zapalenie mózgu;
Cholera;
Dur brzuszny i plamisty;
Żółta febra;
Dżuma;
Wąglik;
Nosacizna;
Grzybice.

 Kleszczowe zapalenie mózgu;
 Zachorowania są związane na ogół z ogniskami przyrodniczymi, w
których wirus krąży między zwierzętami (gryzonie, zwierzyna
leśna, ptaki wędrowne) i przenosicielami wirusa, którymi są
kleszcze. Cykl ten zachodzi niezależnie od człowieka. W Polsce
od wielu lat zachorowania na kleszczowe zapalenie mózgu
występowały głównie na terenach endemicznych w dawnym
województwie białostockim, suwalskim i olsztyńskim. Od 1993
roku liczba zgłoszonych zachorowań pokaźnie wzrosła w
porównaniu z okresem poprzednim i co roku zgłasza się od 181
do 267 przypadków.
 W Polsce wystąpiły trzy ogniska kleszczowego zapalenia mózgu
szerzące się drogą pokarmową przez picie mleka zakażonych
krów (woj. Olsztyńskie - 1974 r.) i mleka koziego (woj. Kieleckie 1995 r., woj. Wrocławskie - 1996 r.). Nasilenie zachorowań na
kzm obserwuje się od 1993 r. w wielu krajach europejskich.

 Cholera to ostra i zaraźliwa choroba zakaźna przewodu
pokarmowego, której przyczyną jest spożycie pokarmu lub wody
skażonej Gram-ujemną bakterią - przecinkowcem cholery (Vibrio
cholerae). Bakteria występuje w dwóch serotypach:
 O1
 O139
 Serotyp O1 ma dwa biotypy:
 klasyczny
 El Tor
 Cholerę cechuje śmiertelność około 1% (skrajnie do 20%)
przypadków prawidłowo leczonych i 50% przy braku leczenia.
Wg danych WHO w 2001 roku na świecie zanotowano 184311
przypadków tej choroby, a z jej powodu zmarło 2728 osób.
Na świecie miało miejsce 7 pandemii cholery.

1. dur plamisty epidemiczny, wywoływany przez Rickettsia
prowazekii - źródłem zakażenia jest chory człowiek,
przenosicielem wesz odzieżowa, rzadziej głowowa. Zarazki
znajdują się w kale wszy i zostają wtarte w naskórek uszkodzony
przez zadrapanie.
 Okres wylęgania 12-14 dni. Objawy: nagły początek, dreszcze,
wysoka gorączka, bóle głowy, uczucie ogólnego rozbicia,
nudności i wymioty. Po 4-5 dniach pojawia się charakterystyczna
wysypka: drobna, plamista często krwotoczna, zajmująca rzutami
całe ciało.
 Równocześnie występują objawy ze strony ośrodkowego układu
nerwowego tj.: zamroczenie, podniecenie, halucynacje (omamy),
próby ucieczki z łóżka. Po ustąpieniu tych objawów, często zdarza
się, że chorzy stają się apatyczni, popadają w stan anergii,
mają obniżone ciśnienie tętnicze, może dojść nawet do zapaści.
 Leczenie zawsze w szpitalu zakaźnym. Zapobieganie polega
na zwalczaniu wszy, izolacji chorych, szczepieniach ochronnych.
Choroba trwa 4-6 tygodni i pozostawia trwałą odporność , chociaż
zdarzają się nawroty.
2. dur plamisty endemiczny, wywoływany przez Rickettsia typhi
(mooseri) - źródło zakażenia stanowi szczur i inne małe gryzonie,
przenosicielem jest pchła szczurza.

 Dur brzuszny (łac. typhus abdominalis) jest ogólnoustrojową
chorobą bakteryjną wywołaną pałeczkami z gatunku Salmonella
typhi i charakteryzująca się gorączką, krańcowym wyczerpaniem,
bólami brzucha, objawami zatrucia endotoksyną (splątanie)
i różową wysypką, tak zwaną różyczką durową czyli rumieniową
wysypką plamisto-grudkową zlokalizowaną na skórze klatki
piersiowej lub nadbrzusza.
 Towarzyszy tym objawom także powiększenie wątroby, śledziony
i węzłów chłonnych szyi, oraz zapalenie spojówek.
Pomimo gorączki występuje względna bradykardia.
 Zwany dawniej tyfusem lub tyfusem brzusznym.
 Tyfus plamisty, dur plamisty – (łac. Typhus exanthematicus) jedna z głównych chorób zakaźnych, przyczyna ciężkich epidemii
i śmierci milionów ludzi.

 Żółta febra to choroba wywoływana jest przez wirusa należącego
do grupy tzw. flavivirusów. Infekcja może przebiegać pod różnymi
postaciami klinicznymi – od łagodnych objawów do ciężkiej
choroby, kończącej się śmiercią. Słowo „żółta” w nazwie pochodzi
od żółtaczki towarzyszącej części zakażeń. W Afryce występują
dwa typy wirusów – jeden w Afryce Wschodniej, drugi w
Zachodniej. W ciągu ostatnich 20 lat na świecie wzrosła liczba
epidemii żółtej gorączki, a coraz więcej krajów zgłasza przypadki
tej choroby. W Afryce i Ameryce wciąż żyje ogromna populacja
osób niezaszczepionych, a zmiany w środowisku, takie jak
malejąca ilość terenów leśnych i urbanizacja czy wzrost turystyki,
zwiększają ryzyko zetknięcia się z wirusem.
Wirus ten przenoszony jest między innymi przez komary.
 Dżuma - ostra bakteryjna choroba zakaźna gryzoni i (rzadziej)
innych drobnych ssaków, a także człowieka (zoonoza). Choroba
ta wywołana jest infekcją G(-) pałeczek z rodziny
Enterobacteriaceae nazwanej Yersinia pestis.

 Wąglik (łac. Anthrax) – choroba zakaźna, zaraźliwa, wywoływana
przez Gram-dodatnią bakterię nazywaną laseczką wąglika
(Bacillus anthracis). Znany już od czasów starożytnych, występuje
na całym świecie. Wąglik występuje najczęściej u bydła, koni,
owiec i kóz. Świnie rzadko chorują. Psy cechuje znaczna
odporność. Ptaki są niewrażliwe na zakażenia naturalne.
 Nosacizna (łac. Malleus) — przewlekła zakaźna i zaraźliwa
choroba zwierząt nieparzystokopytnych wywołana przez pałeczkę
nosacizny. Nosacizna jest najczęściej chorobą koni. Mogą też
zachorować kotowate. Może też być niebezpieczną zoonozą dla
ludzi. W Polsce od ponad 40 lat nie występuje, nie występuje już
również w większości Europy, w Australii ani w Ameryce
Północnej. Obecnie można ją spotkać w Azji, Afryce oraz w
Ameryce Południowej i Środkowej.

 Grzybice skóry (dermatofitozy)






głowy
brody, tzw. figówka
paznokci
stóp, tzw. stopa atlety/sportowca
pachwin

 Grzybice głębokie, narządowe - grupa chorób oportunistycznych,
często przebiegających w AIDS. Dotyczą przede wszystkim płuc.
 przebiegające z fungemią
 przebiegające bez fungemii

 Przyjęty podział nie jest jedynym poprawnym. Można spotkać się
z podziałem grzybic skóry na: grzybice skóry owłosionej i
nieowłosionej; grzybic narządowych ze względu na organ
zainfekowany. Powszechny jest także, szczególnie w literaturze
medycznej i weterynaryjnej podział ze względu na naukową
nazwę choroby, która jest związana z czynnikiem etiologicznym.
Jest on jednak mało popularny ze względu na brak możliwości
rozpoznania klinicznego patogenu, który wywołał daną grzybicę.

Środki służące do
przenoszenia broni
biologicznej
Do przenoszenia broni biologicznej mogą służyć różnego rodzaju środki bojowe,
najbardziej skuteczne wydają się być:

 Lotnicze,
-


-

Przyrządy rozpylające,
Bomby,

Artyleryjskie,
Rakiety,
Pociski,

 inne,
- np. Pojemniki zrzucane z samolotów, śmigłowców, samochodów, wozów
bojowych.

 Dywersja,
- Wszelkiego rodzaju działania mające na celu doprowadzenie do skażenia
bronią biologiczną terenu, zwierząt, roślin, żywności, ujęć, wody pitnej,
itp..

W zależności od zastosowania, sposobu
przenoszenia zakażenie może nastąpić po
przez:
 Drogi oddechowe;
 Przenikanie przez skórę oraz błony śluzowe;
 Spożywanie skażonej żywności, wody;
 Ukąszenia przez zakażone owady, kleszcze;
 Kontakt ze skażonymi przedmiotami,
zakażonymi zwierzętami;
 Zranienia skażonymi elementami pocisków,
bomb, rakiet;
 Bezpośredni kontakt z chorymi.

Oznaki użycia broni
biologicznej.
 Mniejszy huk – (podczas wybuchu bomby, rakiety, pocisku);
 Pojawienie się dymów, mgieł – (za samolotami, śmigłowcami,
pociskami rakietowymi);








Mokre plamy lub drobny pył - w miejscu wybuchu;
Charakterystyczne do tego rodzaju broni odłamki:
Ceramiczne,
Plastikowe,
Kartonowe, itp.;
Nagły wzrost populacji gryzoni, owadów, kleszczy;
Masowe zachorowania wśród ludzi i zwierząt;
Wzrost martwych zwierząt, ptaków dziko żyjących;
Zrzucanie różnych przedmiotów.

Ochrona przed zakażeniami
broną biologiczną.
Są to działania epidemiologiczne, przede
wszystkim:
 Obserwacja – zanieczyszczenia mikrobiologicznego;
 Identyfikacja – skażeń;
 Systemy ochrony - zbiorowej i indywidualnej;
 Dezynfekcji – środowiska, wyposażenia;
 Szczepienia ochronne.

Osoby, które zostały narażone na działanie
biologicznych środków bojowych
powinny:
 Udać się jak najszybciej do punktów
zabiegów sanitarnych:
- Zostaną tam dokonane zabiegi sanitarne
i specjalne;
 Ludzie , którzy przebywali w schronach –
opuszczają ukrycia dopiero po informacji
odpowiednich służb o braku skażenia.

Środki ochrony przed zakażeniem biologicznym

Zbiorowe

Indywidualne
Środki ochrony dróg
oddechowych

Środki ochrony
skóry
Schrony

Maski przeciw
gazowe
Przemysłowe
respiratory
Maseczki zastępcze

Standardowa
Odzież Ochronna
Uszczelnione
pomieszczenia
Zastępcza odzież ochronna:
-płaszcza,
-kombinezony
-narzuty

PORÓWNANIE
BRONI CHEMICZNEJ
I BIOLOGICZNEJ


Slide 23

BROŃ
BIOLOGICZNA

Przygotował Andrzej Potucha

1. Historia.
2. Istota broni biologicznej
i przykłady jej stosowania.
3. Środki służące do przenoszenia
broni biologicznej.
4. Oznaki użycia broni
biologicznej.
5. Ochrona przed zakażeniem
bronią biologiczną.

HISTORIA
W historii wojen wielokrotnie wspomina
się umyślne przenoszenie „zarazy” na
wojska przeciwnika, to jednak
wiadomości te nie są poparte żadnymi
udokumentowanymi dowodami.

Znane przykłady użycia broni
biologicznej w historii.
1.I Wojna światowa rok 1915 zatrucie studni przez Niemców w
Galicji.
2. 1917 r. zarażanie francuskich koni nosacizną.
3. 1939-1942 Japonia użyła broni biologicznej w :
 Mongolii nad rzeką Chałchin-Goł.1939 r. skazani na śmierć zrażali
ujęcia wody podczas wycofywania się wojsk japońskich,
 Chiny
Po raz pierwszy w 1940 roku japończycy rozsiali pchły z samolotu w
rejonie Nin-bo zarażone były pałeczkami dżumy.
Drugi raz pchły rozsiane zostały nad ważnym węzłem
komunikacyjnym w Czan-de i jeziorem Dun-tin-chu.
Trzeci wypadek użycia broni biologicznej miał miejsce w 1942 r.
podczas odwrotu armii japońskiej:
- Zatruwano ujęcia wody;
- Zapasu żywności;
- A nawet wypuszczano na wolność zarażonych jeńców.

Znane przykłady użycia
broni biologicznej w
historii.
4. Niemcy przez cały okres wojny prowadziły intensywne prace nad
bronią biologiczna w:
- Laboratorium Poznańskim, ewakuowanym pod koniec wojny do
Turyngii gdzie prace trwały do końca wojny;
- Oraz opodal Sachsenburga, gdzie na szeroką skale produkowano
pałeczki dżumy pod kierownictwem Roberta Kocha – dyrektora
instytutu oraz profesora Hildemeistera.
Jednak po za kilkoma dywersjami Niemcy nie użyły tego rodzaju
broni na szeroką skalę.
5. Ameryka Północna w latach 1950 - 1953 użyła broni biologicznej
w Korei.

Co to jest broń
Biologiczna?

Bronią biologiczną nazywany bojowe
środki biologiczne wraz urządzeniami
służącymi do ich przenoszenia.

Istota broni biologicznej.
Jest to broń masowego rażenia,
czynnikiem rażącym są:
 Bakterie;
 Wirusy;
 Riketsje;
 Grzyby chorobotwórcze;
 Toksyny.

 Bakterie (od gr. bakterion "pałeczka") – jednokomórkowe
lub kolonijne organizmy o budowie prokariotycznej.
 Bakteriami zajmuje się mikrobiologia oraz jej wyspecjalizowany
dział – bakteriologia.
 Bakterie odgrywają pożyteczną ekologicznie rolę
w obiegu biogennych pierwiastków.

Bakteria Bordetella bronchiseptica

 Wirusy (łac. virus - trucizna) to zbudowane z białek i kwasów
nukleinowych twory organiczne nie posiadające struktury
komórkowej, namnażają (tak nazywa się "rozmnażanie" wirusów)
się przez infekowanie żywych komórek. Wirusy są bezwzględnymi
pasożytami wewnątrzkomórkowymi, namnażającymi się dzięki
wykorzystaniu aparatu kopiującego zawartego w komórkach.
Zawierają materiał genetyczny w postaci RNA lub DNA, wykazują
jednak zarówno cechy komórkowych organizmów żywych, jaki
materii nieożywionej.
 Wirusologia jest dziedziną nauki zajmującą się wirusami.
Szereg wirusów jest chorobotwórczych dla człowieka i zwierząt,
są one często przyczyną groźnych chorób.

Wirus Marburg

Wirus HIV

 Riketsje - Gram-ujemne bakterie o kształcie pałeczkowatym
z rodzaju Rickettsia, rzędu Rickettsiales.
 Są to pasożyty wewnętrzne, zwykle wewnątrzkomórkowe,
występujące u człowieka i ssaków, owadów (np. pcheł, kleszczy,
wszy), niekiedy innych stawonogów, rozmnażające się wyłącznie
w żywych komórkach, przenoszone przez owady na ludzi
i zwierzęta wywołując w ich organizmach "riketsjozy".
 Najgroźniejszą riketsjozą jest tyfus plamisty. Inne riketsjozy to:
gorączka Q, tyfus plamisty Gór Skalistych, gorączka okopowa,
dur plamisty szczurzy, kleszczowe zapalenie opon mózgowych.
 Riketsje na odzieży zachowują zdolność zakażania przez okres 23 tygodni. Ich żywym zbiornikiem są zakażone pchły,
pasożytujące na szczurach i myszach. Riketsje są wydalane przez
wszy wraz z kałem oraz ich wymiocinami. Do ustroju mogą dostać
się przez drapanie skóry. Zmiany patologiczne riketsjoz dotyczą
naczyń krwionośnych, układu nerwowego, gruczołów dokrewnych
i serca.

 Toksyny bakteryjne, jady bakteryjne, substancje chemiczne
wytwarzane przez bakterie, wywołujące zatrucie ustroju
wyższego. Rozróżnia się ektotoksyny (egzotoksyny)
i endotoksyny.
 Pierwsze, wydzielane na zewnątrz komórki, są silnymi jadami
i wywołują swoiste objawy chorobowe, mają strukturę białkową
i w związku z tym są wrażliwe na działanie wysokich temperatur
oraz są rozkładane przez enzymy trawienne (z wyjątkiem toksyny
botulinowej i enterotoksyny gronkowcowej). Mają silne
właściwości antygenowe, a przygotowane z nich anatoksyny
używane są do uodporniania ludzi i zwierząt. Wytwarzane
są głównie przez bakterie Gram-dodatnie (metoda Grama).
 Drugie uwalniają się dopiero przy rozpadzie komórki bakteryjnej.
Są one słabymi jadami, a objawy chorobowe przez nie
wywoływane nie są swoiste gatunkowo. Chemicznie są to
kompleksy wielocukrowo-lipidowo-polipeptydowe. Mają słabe
właściwości antygenowe. Nie są rozkładane przez enzymy
trawienne, są natomiast ciepłostałe. Wytwarzane są głównie
przez bakterie Gram-ujemne.
 Do toksyn bakteryjnych często zaliczane są również inne
substancje toksyczne dla makroorganizmów, a wytwarzane
przez bakterie.

 Grzyby chorobotwórcze, grzyby zdolne do zakażenia tkanek
ustrojów wyższych. Chorobotwórcze dla człowieka gatunki należą
do dwóch podgromad: workowców (Ascomycetes), a zwłaszcza
klasy (Endomycetes) i dawniej wyróżnianej klasy pleśniaków
(Phycomycetes) oraz grzybów niedoskonałych (Deuteromycotina
= Fungi imperfecti).
 Spośród grzybów chorobotwórczych największą rolę odgrywają:
dermatofity (Trichophyton, Epidermophyton, Microsporum),
drożdżaki (Candidia, Cryptococcus) i inne.
 Grzyby te wywołują u człowieka grzybice powierzchowne
i głębokie. Badanie mikrobiologiczne grzybic polega na wykonaniu
preparatu i jego ocenie pod mikroskopem, izolacji i hodowli
na specjalnych podłożach, a następnie na różnicowaniu
otrzymanych szczepów. W grzybicach głębokich duże znaczenie
mają badania serologiczne (reakcje serologiczne).

Celem stosowana jest spowodowanie:
 wyeliminowania wojsk przeciwnika,
 unicestwienia ludności cywilnej,
 destabilizacji zaplecza.

Czynnikiem chorobotwórczym są drobnoustroje
chorób zakaźnych np.:









Kleszczowe zapalenie mózgu;
Cholera;
Dur brzuszny i plamisty;
Żółta febra;
Dżuma;
Wąglik;
Nosacizna;
Grzybice.

 Kleszczowe zapalenie mózgu;
 Zachorowania są związane na ogół z ogniskami przyrodniczymi, w
których wirus krąży między zwierzętami (gryzonie, zwierzyna
leśna, ptaki wędrowne) i przenosicielami wirusa, którymi są
kleszcze. Cykl ten zachodzi niezależnie od człowieka. W Polsce
od wielu lat zachorowania na kleszczowe zapalenie mózgu
występowały głównie na terenach endemicznych w dawnym
województwie białostockim, suwalskim i olsztyńskim. Od 1993
roku liczba zgłoszonych zachorowań pokaźnie wzrosła w
porównaniu z okresem poprzednim i co roku zgłasza się od 181
do 267 przypadków.
 W Polsce wystąpiły trzy ogniska kleszczowego zapalenia mózgu
szerzące się drogą pokarmową przez picie mleka zakażonych
krów (woj. Olsztyńskie - 1974 r.) i mleka koziego (woj. Kieleckie 1995 r., woj. Wrocławskie - 1996 r.). Nasilenie zachorowań na
kzm obserwuje się od 1993 r. w wielu krajach europejskich.

 Cholera to ostra i zaraźliwa choroba zakaźna przewodu
pokarmowego, której przyczyną jest spożycie pokarmu lub wody
skażonej Gram-ujemną bakterią - przecinkowcem cholery (Vibrio
cholerae). Bakteria występuje w dwóch serotypach:
 O1
 O139
 Serotyp O1 ma dwa biotypy:
 klasyczny
 El Tor
 Cholerę cechuje śmiertelność około 1% (skrajnie do 20%)
przypadków prawidłowo leczonych i 50% przy braku leczenia.
Wg danych WHO w 2001 roku na świecie zanotowano 184311
przypadków tej choroby, a z jej powodu zmarło 2728 osób.
Na świecie miało miejsce 7 pandemii cholery.

1. dur plamisty epidemiczny, wywoływany przez Rickettsia
prowazekii - źródłem zakażenia jest chory człowiek,
przenosicielem wesz odzieżowa, rzadziej głowowa. Zarazki
znajdują się w kale wszy i zostają wtarte w naskórek uszkodzony
przez zadrapanie.
 Okres wylęgania 12-14 dni. Objawy: nagły początek, dreszcze,
wysoka gorączka, bóle głowy, uczucie ogólnego rozbicia,
nudności i wymioty. Po 4-5 dniach pojawia się charakterystyczna
wysypka: drobna, plamista często krwotoczna, zajmująca rzutami
całe ciało.
 Równocześnie występują objawy ze strony ośrodkowego układu
nerwowego tj.: zamroczenie, podniecenie, halucynacje (omamy),
próby ucieczki z łóżka. Po ustąpieniu tych objawów, często zdarza
się, że chorzy stają się apatyczni, popadają w stan anergii,
mają obniżone ciśnienie tętnicze, może dojść nawet do zapaści.
 Leczenie zawsze w szpitalu zakaźnym. Zapobieganie polega
na zwalczaniu wszy, izolacji chorych, szczepieniach ochronnych.
Choroba trwa 4-6 tygodni i pozostawia trwałą odporność , chociaż
zdarzają się nawroty.
2. dur plamisty endemiczny, wywoływany przez Rickettsia typhi
(mooseri) - źródło zakażenia stanowi szczur i inne małe gryzonie,
przenosicielem jest pchła szczurza.

 Dur brzuszny (łac. typhus abdominalis) jest ogólnoustrojową
chorobą bakteryjną wywołaną pałeczkami z gatunku Salmonella
typhi i charakteryzująca się gorączką, krańcowym wyczerpaniem,
bólami brzucha, objawami zatrucia endotoksyną (splątanie)
i różową wysypką, tak zwaną różyczką durową czyli rumieniową
wysypką plamisto-grudkową zlokalizowaną na skórze klatki
piersiowej lub nadbrzusza.
 Towarzyszy tym objawom także powiększenie wątroby, śledziony
i węzłów chłonnych szyi, oraz zapalenie spojówek.
Pomimo gorączki występuje względna bradykardia.
 Zwany dawniej tyfusem lub tyfusem brzusznym.
 Tyfus plamisty, dur plamisty – (łac. Typhus exanthematicus) jedna z głównych chorób zakaźnych, przyczyna ciężkich epidemii
i śmierci milionów ludzi.

 Żółta febra to choroba wywoływana jest przez wirusa należącego
do grupy tzw. flavivirusów. Infekcja może przebiegać pod różnymi
postaciami klinicznymi – od łagodnych objawów do ciężkiej
choroby, kończącej się śmiercią. Słowo „żółta” w nazwie pochodzi
od żółtaczki towarzyszącej części zakażeń. W Afryce występują
dwa typy wirusów – jeden w Afryce Wschodniej, drugi w
Zachodniej. W ciągu ostatnich 20 lat na świecie wzrosła liczba
epidemii żółtej gorączki, a coraz więcej krajów zgłasza przypadki
tej choroby. W Afryce i Ameryce wciąż żyje ogromna populacja
osób niezaszczepionych, a zmiany w środowisku, takie jak
malejąca ilość terenów leśnych i urbanizacja czy wzrost turystyki,
zwiększają ryzyko zetknięcia się z wirusem.
Wirus ten przenoszony jest między innymi przez komary.
 Dżuma - ostra bakteryjna choroba zakaźna gryzoni i (rzadziej)
innych drobnych ssaków, a także człowieka (zoonoza). Choroba
ta wywołana jest infekcją G(-) pałeczek z rodziny
Enterobacteriaceae nazwanej Yersinia pestis.

 Wąglik (łac. Anthrax) – choroba zakaźna, zaraźliwa, wywoływana
przez Gram-dodatnią bakterię nazywaną laseczką wąglika
(Bacillus anthracis). Znany już od czasów starożytnych, występuje
na całym świecie. Wąglik występuje najczęściej u bydła, koni,
owiec i kóz. Świnie rzadko chorują. Psy cechuje znaczna
odporność. Ptaki są niewrażliwe na zakażenia naturalne.
 Nosacizna (łac. Malleus) — przewlekła zakaźna i zaraźliwa
choroba zwierząt nieparzystokopytnych wywołana przez pałeczkę
nosacizny. Nosacizna jest najczęściej chorobą koni. Mogą też
zachorować kotowate. Może też być niebezpieczną zoonozą dla
ludzi. W Polsce od ponad 40 lat nie występuje, nie występuje już
również w większości Europy, w Australii ani w Ameryce
Północnej. Obecnie można ją spotkać w Azji, Afryce oraz w
Ameryce Południowej i Środkowej.

 Grzybice skóry (dermatofitozy)






głowy
brody, tzw. figówka
paznokci
stóp, tzw. stopa atlety/sportowca
pachwin

 Grzybice głębokie, narządowe - grupa chorób oportunistycznych,
często przebiegających w AIDS. Dotyczą przede wszystkim płuc.
 przebiegające z fungemią
 przebiegające bez fungemii

 Przyjęty podział nie jest jedynym poprawnym. Można spotkać się
z podziałem grzybic skóry na: grzybice skóry owłosionej i
nieowłosionej; grzybic narządowych ze względu na organ
zainfekowany. Powszechny jest także, szczególnie w literaturze
medycznej i weterynaryjnej podział ze względu na naukową
nazwę choroby, która jest związana z czynnikiem etiologicznym.
Jest on jednak mało popularny ze względu na brak możliwości
rozpoznania klinicznego patogenu, który wywołał daną grzybicę.

Środki służące do
przenoszenia broni
biologicznej
Do przenoszenia broni biologicznej mogą służyć różnego rodzaju środki bojowe,
najbardziej skuteczne wydają się być:

 Lotnicze,
-


-

Przyrządy rozpylające,
Bomby,

Artyleryjskie,
Rakiety,
Pociski,

 inne,
- np. Pojemniki zrzucane z samolotów, śmigłowców, samochodów, wozów
bojowych.

 Dywersja,
- Wszelkiego rodzaju działania mające na celu doprowadzenie do skażenia
bronią biologiczną terenu, zwierząt, roślin, żywności, ujęć, wody pitnej,
itp..

W zależności od zastosowania, sposobu
przenoszenia zakażenie może nastąpić po
przez:
 Drogi oddechowe;
 Przenikanie przez skórę oraz błony śluzowe;
 Spożywanie skażonej żywności, wody;
 Ukąszenia przez zakażone owady, kleszcze;
 Kontakt ze skażonymi przedmiotami,
zakażonymi zwierzętami;
 Zranienia skażonymi elementami pocisków,
bomb, rakiet;
 Bezpośredni kontakt z chorymi.

Oznaki użycia broni
biologicznej.
 Mniejszy huk – (podczas wybuchu bomby, rakiety, pocisku);
 Pojawienie się dymów, mgieł – (za samolotami, śmigłowcami,
pociskami rakietowymi);








Mokre plamy lub drobny pył - w miejscu wybuchu;
Charakterystyczne do tego rodzaju broni odłamki:
Ceramiczne,
Plastikowe,
Kartonowe, itp.;
Nagły wzrost populacji gryzoni, owadów, kleszczy;
Masowe zachorowania wśród ludzi i zwierząt;
Wzrost martwych zwierząt, ptaków dziko żyjących;
Zrzucanie różnych przedmiotów.

Ochrona przed zakażeniami
broną biologiczną.
Są to działania epidemiologiczne, przede
wszystkim:
 Obserwacja – zanieczyszczenia mikrobiologicznego;
 Identyfikacja – skażeń;
 Systemy ochrony - zbiorowej i indywidualnej;
 Dezynfekcji – środowiska, wyposażenia;
 Szczepienia ochronne.

Osoby, które zostały narażone na działanie
biologicznych środków bojowych
powinny:
 Udać się jak najszybciej do punktów
zabiegów sanitarnych:
- Zostaną tam dokonane zabiegi sanitarne
i specjalne;
 Ludzie , którzy przebywali w schronach –
opuszczają ukrycia dopiero po informacji
odpowiednich służb o braku skażenia.

Środki ochrony przed zakażeniem biologicznym

Zbiorowe

Indywidualne
Środki ochrony dróg
oddechowych

Środki ochrony
skóry
Schrony

Maski przeciw
gazowe
Przemysłowe
respiratory
Maseczki zastępcze

Standardowa
Odzież Ochronna
Uszczelnione
pomieszczenia
Zastępcza odzież ochronna:
-płaszcza,
-kombinezony
-narzuty

PORÓWNANIE
BRONI CHEMICZNEJ
I BIOLOGICZNEJ


Slide 24

BROŃ
BIOLOGICZNA

Przygotował Andrzej Potucha

1. Historia.
2. Istota broni biologicznej
i przykłady jej stosowania.
3. Środki służące do przenoszenia
broni biologicznej.
4. Oznaki użycia broni
biologicznej.
5. Ochrona przed zakażeniem
bronią biologiczną.

HISTORIA
W historii wojen wielokrotnie wspomina
się umyślne przenoszenie „zarazy” na
wojska przeciwnika, to jednak
wiadomości te nie są poparte żadnymi
udokumentowanymi dowodami.

Znane przykłady użycia broni
biologicznej w historii.
1.I Wojna światowa rok 1915 zatrucie studni przez Niemców w
Galicji.
2. 1917 r. zarażanie francuskich koni nosacizną.
3. 1939-1942 Japonia użyła broni biologicznej w :
 Mongolii nad rzeką Chałchin-Goł.1939 r. skazani na śmierć zrażali
ujęcia wody podczas wycofywania się wojsk japońskich,
 Chiny
Po raz pierwszy w 1940 roku japończycy rozsiali pchły z samolotu w
rejonie Nin-bo zarażone były pałeczkami dżumy.
Drugi raz pchły rozsiane zostały nad ważnym węzłem
komunikacyjnym w Czan-de i jeziorem Dun-tin-chu.
Trzeci wypadek użycia broni biologicznej miał miejsce w 1942 r.
podczas odwrotu armii japońskiej:
- Zatruwano ujęcia wody;
- Zapasu żywności;
- A nawet wypuszczano na wolność zarażonych jeńców.

Znane przykłady użycia
broni biologicznej w
historii.
4. Niemcy przez cały okres wojny prowadziły intensywne prace nad
bronią biologiczna w:
- Laboratorium Poznańskim, ewakuowanym pod koniec wojny do
Turyngii gdzie prace trwały do końca wojny;
- Oraz opodal Sachsenburga, gdzie na szeroką skale produkowano
pałeczki dżumy pod kierownictwem Roberta Kocha – dyrektora
instytutu oraz profesora Hildemeistera.
Jednak po za kilkoma dywersjami Niemcy nie użyły tego rodzaju
broni na szeroką skalę.
5. Ameryka Północna w latach 1950 - 1953 użyła broni biologicznej
w Korei.

Co to jest broń
Biologiczna?

Bronią biologiczną nazywany bojowe
środki biologiczne wraz urządzeniami
służącymi do ich przenoszenia.

Istota broni biologicznej.
Jest to broń masowego rażenia,
czynnikiem rażącym są:
 Bakterie;
 Wirusy;
 Riketsje;
 Grzyby chorobotwórcze;
 Toksyny.

 Bakterie (od gr. bakterion "pałeczka") – jednokomórkowe
lub kolonijne organizmy o budowie prokariotycznej.
 Bakteriami zajmuje się mikrobiologia oraz jej wyspecjalizowany
dział – bakteriologia.
 Bakterie odgrywają pożyteczną ekologicznie rolę
w obiegu biogennych pierwiastków.

Bakteria Bordetella bronchiseptica

 Wirusy (łac. virus - trucizna) to zbudowane z białek i kwasów
nukleinowych twory organiczne nie posiadające struktury
komórkowej, namnażają (tak nazywa się "rozmnażanie" wirusów)
się przez infekowanie żywych komórek. Wirusy są bezwzględnymi
pasożytami wewnątrzkomórkowymi, namnażającymi się dzięki
wykorzystaniu aparatu kopiującego zawartego w komórkach.
Zawierają materiał genetyczny w postaci RNA lub DNA, wykazują
jednak zarówno cechy komórkowych organizmów żywych, jaki
materii nieożywionej.
 Wirusologia jest dziedziną nauki zajmującą się wirusami.
Szereg wirusów jest chorobotwórczych dla człowieka i zwierząt,
są one często przyczyną groźnych chorób.

Wirus Marburg

Wirus HIV

 Riketsje - Gram-ujemne bakterie o kształcie pałeczkowatym
z rodzaju Rickettsia, rzędu Rickettsiales.
 Są to pasożyty wewnętrzne, zwykle wewnątrzkomórkowe,
występujące u człowieka i ssaków, owadów (np. pcheł, kleszczy,
wszy), niekiedy innych stawonogów, rozmnażające się wyłącznie
w żywych komórkach, przenoszone przez owady na ludzi
i zwierzęta wywołując w ich organizmach "riketsjozy".
 Najgroźniejszą riketsjozą jest tyfus plamisty. Inne riketsjozy to:
gorączka Q, tyfus plamisty Gór Skalistych, gorączka okopowa,
dur plamisty szczurzy, kleszczowe zapalenie opon mózgowych.
 Riketsje na odzieży zachowują zdolność zakażania przez okres 23 tygodni. Ich żywym zbiornikiem są zakażone pchły,
pasożytujące na szczurach i myszach. Riketsje są wydalane przez
wszy wraz z kałem oraz ich wymiocinami. Do ustroju mogą dostać
się przez drapanie skóry. Zmiany patologiczne riketsjoz dotyczą
naczyń krwionośnych, układu nerwowego, gruczołów dokrewnych
i serca.

 Toksyny bakteryjne, jady bakteryjne, substancje chemiczne
wytwarzane przez bakterie, wywołujące zatrucie ustroju
wyższego. Rozróżnia się ektotoksyny (egzotoksyny)
i endotoksyny.
 Pierwsze, wydzielane na zewnątrz komórki, są silnymi jadami
i wywołują swoiste objawy chorobowe, mają strukturę białkową
i w związku z tym są wrażliwe na działanie wysokich temperatur
oraz są rozkładane przez enzymy trawienne (z wyjątkiem toksyny
botulinowej i enterotoksyny gronkowcowej). Mają silne
właściwości antygenowe, a przygotowane z nich anatoksyny
używane są do uodporniania ludzi i zwierząt. Wytwarzane
są głównie przez bakterie Gram-dodatnie (metoda Grama).
 Drugie uwalniają się dopiero przy rozpadzie komórki bakteryjnej.
Są one słabymi jadami, a objawy chorobowe przez nie
wywoływane nie są swoiste gatunkowo. Chemicznie są to
kompleksy wielocukrowo-lipidowo-polipeptydowe. Mają słabe
właściwości antygenowe. Nie są rozkładane przez enzymy
trawienne, są natomiast ciepłostałe. Wytwarzane są głównie
przez bakterie Gram-ujemne.
 Do toksyn bakteryjnych często zaliczane są również inne
substancje toksyczne dla makroorganizmów, a wytwarzane
przez bakterie.

 Grzyby chorobotwórcze, grzyby zdolne do zakażenia tkanek
ustrojów wyższych. Chorobotwórcze dla człowieka gatunki należą
do dwóch podgromad: workowców (Ascomycetes), a zwłaszcza
klasy (Endomycetes) i dawniej wyróżnianej klasy pleśniaków
(Phycomycetes) oraz grzybów niedoskonałych (Deuteromycotina
= Fungi imperfecti).
 Spośród grzybów chorobotwórczych największą rolę odgrywają:
dermatofity (Trichophyton, Epidermophyton, Microsporum),
drożdżaki (Candidia, Cryptococcus) i inne.
 Grzyby te wywołują u człowieka grzybice powierzchowne
i głębokie. Badanie mikrobiologiczne grzybic polega na wykonaniu
preparatu i jego ocenie pod mikroskopem, izolacji i hodowli
na specjalnych podłożach, a następnie na różnicowaniu
otrzymanych szczepów. W grzybicach głębokich duże znaczenie
mają badania serologiczne (reakcje serologiczne).

Celem stosowana jest spowodowanie:
 wyeliminowania wojsk przeciwnika,
 unicestwienia ludności cywilnej,
 destabilizacji zaplecza.

Czynnikiem chorobotwórczym są drobnoustroje
chorób zakaźnych np.:









Kleszczowe zapalenie mózgu;
Cholera;
Dur brzuszny i plamisty;
Żółta febra;
Dżuma;
Wąglik;
Nosacizna;
Grzybice.

 Kleszczowe zapalenie mózgu;
 Zachorowania są związane na ogół z ogniskami przyrodniczymi, w
których wirus krąży między zwierzętami (gryzonie, zwierzyna
leśna, ptaki wędrowne) i przenosicielami wirusa, którymi są
kleszcze. Cykl ten zachodzi niezależnie od człowieka. W Polsce
od wielu lat zachorowania na kleszczowe zapalenie mózgu
występowały głównie na terenach endemicznych w dawnym
województwie białostockim, suwalskim i olsztyńskim. Od 1993
roku liczba zgłoszonych zachorowań pokaźnie wzrosła w
porównaniu z okresem poprzednim i co roku zgłasza się od 181
do 267 przypadków.
 W Polsce wystąpiły trzy ogniska kleszczowego zapalenia mózgu
szerzące się drogą pokarmową przez picie mleka zakażonych
krów (woj. Olsztyńskie - 1974 r.) i mleka koziego (woj. Kieleckie 1995 r., woj. Wrocławskie - 1996 r.). Nasilenie zachorowań na
kzm obserwuje się od 1993 r. w wielu krajach europejskich.

 Cholera to ostra i zaraźliwa choroba zakaźna przewodu
pokarmowego, której przyczyną jest spożycie pokarmu lub wody
skażonej Gram-ujemną bakterią - przecinkowcem cholery (Vibrio
cholerae). Bakteria występuje w dwóch serotypach:
 O1
 O139
 Serotyp O1 ma dwa biotypy:
 klasyczny
 El Tor
 Cholerę cechuje śmiertelność około 1% (skrajnie do 20%)
przypadków prawidłowo leczonych i 50% przy braku leczenia.
Wg danych WHO w 2001 roku na świecie zanotowano 184311
przypadków tej choroby, a z jej powodu zmarło 2728 osób.
Na świecie miało miejsce 7 pandemii cholery.

1. dur plamisty epidemiczny, wywoływany przez Rickettsia
prowazekii - źródłem zakażenia jest chory człowiek,
przenosicielem wesz odzieżowa, rzadziej głowowa. Zarazki
znajdują się w kale wszy i zostają wtarte w naskórek uszkodzony
przez zadrapanie.
 Okres wylęgania 12-14 dni. Objawy: nagły początek, dreszcze,
wysoka gorączka, bóle głowy, uczucie ogólnego rozbicia,
nudności i wymioty. Po 4-5 dniach pojawia się charakterystyczna
wysypka: drobna, plamista często krwotoczna, zajmująca rzutami
całe ciało.
 Równocześnie występują objawy ze strony ośrodkowego układu
nerwowego tj.: zamroczenie, podniecenie, halucynacje (omamy),
próby ucieczki z łóżka. Po ustąpieniu tych objawów, często zdarza
się, że chorzy stają się apatyczni, popadają w stan anergii,
mają obniżone ciśnienie tętnicze, może dojść nawet do zapaści.
 Leczenie zawsze w szpitalu zakaźnym. Zapobieganie polega
na zwalczaniu wszy, izolacji chorych, szczepieniach ochronnych.
Choroba trwa 4-6 tygodni i pozostawia trwałą odporność , chociaż
zdarzają się nawroty.
2. dur plamisty endemiczny, wywoływany przez Rickettsia typhi
(mooseri) - źródło zakażenia stanowi szczur i inne małe gryzonie,
przenosicielem jest pchła szczurza.

 Dur brzuszny (łac. typhus abdominalis) jest ogólnoustrojową
chorobą bakteryjną wywołaną pałeczkami z gatunku Salmonella
typhi i charakteryzująca się gorączką, krańcowym wyczerpaniem,
bólami brzucha, objawami zatrucia endotoksyną (splątanie)
i różową wysypką, tak zwaną różyczką durową czyli rumieniową
wysypką plamisto-grudkową zlokalizowaną na skórze klatki
piersiowej lub nadbrzusza.
 Towarzyszy tym objawom także powiększenie wątroby, śledziony
i węzłów chłonnych szyi, oraz zapalenie spojówek.
Pomimo gorączki występuje względna bradykardia.
 Zwany dawniej tyfusem lub tyfusem brzusznym.
 Tyfus plamisty, dur plamisty – (łac. Typhus exanthematicus) jedna z głównych chorób zakaźnych, przyczyna ciężkich epidemii
i śmierci milionów ludzi.

 Żółta febra to choroba wywoływana jest przez wirusa należącego
do grupy tzw. flavivirusów. Infekcja może przebiegać pod różnymi
postaciami klinicznymi – od łagodnych objawów do ciężkiej
choroby, kończącej się śmiercią. Słowo „żółta” w nazwie pochodzi
od żółtaczki towarzyszącej części zakażeń. W Afryce występują
dwa typy wirusów – jeden w Afryce Wschodniej, drugi w
Zachodniej. W ciągu ostatnich 20 lat na świecie wzrosła liczba
epidemii żółtej gorączki, a coraz więcej krajów zgłasza przypadki
tej choroby. W Afryce i Ameryce wciąż żyje ogromna populacja
osób niezaszczepionych, a zmiany w środowisku, takie jak
malejąca ilość terenów leśnych i urbanizacja czy wzrost turystyki,
zwiększają ryzyko zetknięcia się z wirusem.
Wirus ten przenoszony jest między innymi przez komary.
 Dżuma - ostra bakteryjna choroba zakaźna gryzoni i (rzadziej)
innych drobnych ssaków, a także człowieka (zoonoza). Choroba
ta wywołana jest infekcją G(-) pałeczek z rodziny
Enterobacteriaceae nazwanej Yersinia pestis.

 Wąglik (łac. Anthrax) – choroba zakaźna, zaraźliwa, wywoływana
przez Gram-dodatnią bakterię nazywaną laseczką wąglika
(Bacillus anthracis). Znany już od czasów starożytnych, występuje
na całym świecie. Wąglik występuje najczęściej u bydła, koni,
owiec i kóz. Świnie rzadko chorują. Psy cechuje znaczna
odporność. Ptaki są niewrażliwe na zakażenia naturalne.
 Nosacizna (łac. Malleus) — przewlekła zakaźna i zaraźliwa
choroba zwierząt nieparzystokopytnych wywołana przez pałeczkę
nosacizny. Nosacizna jest najczęściej chorobą koni. Mogą też
zachorować kotowate. Może też być niebezpieczną zoonozą dla
ludzi. W Polsce od ponad 40 lat nie występuje, nie występuje już
również w większości Europy, w Australii ani w Ameryce
Północnej. Obecnie można ją spotkać w Azji, Afryce oraz w
Ameryce Południowej i Środkowej.

 Grzybice skóry (dermatofitozy)






głowy
brody, tzw. figówka
paznokci
stóp, tzw. stopa atlety/sportowca
pachwin

 Grzybice głębokie, narządowe - grupa chorób oportunistycznych,
często przebiegających w AIDS. Dotyczą przede wszystkim płuc.
 przebiegające z fungemią
 przebiegające bez fungemii

 Przyjęty podział nie jest jedynym poprawnym. Można spotkać się
z podziałem grzybic skóry na: grzybice skóry owłosionej i
nieowłosionej; grzybic narządowych ze względu na organ
zainfekowany. Powszechny jest także, szczególnie w literaturze
medycznej i weterynaryjnej podział ze względu na naukową
nazwę choroby, która jest związana z czynnikiem etiologicznym.
Jest on jednak mało popularny ze względu na brak możliwości
rozpoznania klinicznego patogenu, który wywołał daną grzybicę.

Środki służące do
przenoszenia broni
biologicznej
Do przenoszenia broni biologicznej mogą służyć różnego rodzaju środki bojowe,
najbardziej skuteczne wydają się być:

 Lotnicze,
-


-

Przyrządy rozpylające,
Bomby,

Artyleryjskie,
Rakiety,
Pociski,

 inne,
- np. Pojemniki zrzucane z samolotów, śmigłowców, samochodów, wozów
bojowych.

 Dywersja,
- Wszelkiego rodzaju działania mające na celu doprowadzenie do skażenia
bronią biologiczną terenu, zwierząt, roślin, żywności, ujęć, wody pitnej,
itp..

W zależności od zastosowania, sposobu
przenoszenia zakażenie może nastąpić po
przez:
 Drogi oddechowe;
 Przenikanie przez skórę oraz błony śluzowe;
 Spożywanie skażonej żywności, wody;
 Ukąszenia przez zakażone owady, kleszcze;
 Kontakt ze skażonymi przedmiotami,
zakażonymi zwierzętami;
 Zranienia skażonymi elementami pocisków,
bomb, rakiet;
 Bezpośredni kontakt z chorymi.

Oznaki użycia broni
biologicznej.
 Mniejszy huk – (podczas wybuchu bomby, rakiety, pocisku);
 Pojawienie się dymów, mgieł – (za samolotami, śmigłowcami,
pociskami rakietowymi);








Mokre plamy lub drobny pył - w miejscu wybuchu;
Charakterystyczne do tego rodzaju broni odłamki:
Ceramiczne,
Plastikowe,
Kartonowe, itp.;
Nagły wzrost populacji gryzoni, owadów, kleszczy;
Masowe zachorowania wśród ludzi i zwierząt;
Wzrost martwych zwierząt, ptaków dziko żyjących;
Zrzucanie różnych przedmiotów.

Ochrona przed zakażeniami
broną biologiczną.
Są to działania epidemiologiczne, przede
wszystkim:
 Obserwacja – zanieczyszczenia mikrobiologicznego;
 Identyfikacja – skażeń;
 Systemy ochrony - zbiorowej i indywidualnej;
 Dezynfekcji – środowiska, wyposażenia;
 Szczepienia ochronne.

Osoby, które zostały narażone na działanie
biologicznych środków bojowych
powinny:
 Udać się jak najszybciej do punktów
zabiegów sanitarnych:
- Zostaną tam dokonane zabiegi sanitarne
i specjalne;
 Ludzie , którzy przebywali w schronach –
opuszczają ukrycia dopiero po informacji
odpowiednich służb o braku skażenia.

Środki ochrony przed zakażeniem biologicznym

Zbiorowe

Indywidualne
Środki ochrony dróg
oddechowych

Środki ochrony
skóry
Schrony

Maski przeciw
gazowe
Przemysłowe
respiratory
Maseczki zastępcze

Standardowa
Odzież Ochronna
Uszczelnione
pomieszczenia
Zastępcza odzież ochronna:
-płaszcza,
-kombinezony
-narzuty

PORÓWNANIE
BRONI CHEMICZNEJ
I BIOLOGICZNEJ


Slide 25

BROŃ
BIOLOGICZNA

Przygotował Andrzej Potucha

1. Historia.
2. Istota broni biologicznej
i przykłady jej stosowania.
3. Środki służące do przenoszenia
broni biologicznej.
4. Oznaki użycia broni
biologicznej.
5. Ochrona przed zakażeniem
bronią biologiczną.

HISTORIA
W historii wojen wielokrotnie wspomina
się umyślne przenoszenie „zarazy” na
wojska przeciwnika, to jednak
wiadomości te nie są poparte żadnymi
udokumentowanymi dowodami.

Znane przykłady użycia broni
biologicznej w historii.
1.I Wojna światowa rok 1915 zatrucie studni przez Niemców w
Galicji.
2. 1917 r. zarażanie francuskich koni nosacizną.
3. 1939-1942 Japonia użyła broni biologicznej w :
 Mongolii nad rzeką Chałchin-Goł.1939 r. skazani na śmierć zrażali
ujęcia wody podczas wycofywania się wojsk japońskich,
 Chiny
Po raz pierwszy w 1940 roku japończycy rozsiali pchły z samolotu w
rejonie Nin-bo zarażone były pałeczkami dżumy.
Drugi raz pchły rozsiane zostały nad ważnym węzłem
komunikacyjnym w Czan-de i jeziorem Dun-tin-chu.
Trzeci wypadek użycia broni biologicznej miał miejsce w 1942 r.
podczas odwrotu armii japońskiej:
- Zatruwano ujęcia wody;
- Zapasu żywności;
- A nawet wypuszczano na wolność zarażonych jeńców.

Znane przykłady użycia
broni biologicznej w
historii.
4. Niemcy przez cały okres wojny prowadziły intensywne prace nad
bronią biologiczna w:
- Laboratorium Poznańskim, ewakuowanym pod koniec wojny do
Turyngii gdzie prace trwały do końca wojny;
- Oraz opodal Sachsenburga, gdzie na szeroką skale produkowano
pałeczki dżumy pod kierownictwem Roberta Kocha – dyrektora
instytutu oraz profesora Hildemeistera.
Jednak po za kilkoma dywersjami Niemcy nie użyły tego rodzaju
broni na szeroką skalę.
5. Ameryka Północna w latach 1950 - 1953 użyła broni biologicznej
w Korei.

Co to jest broń
Biologiczna?

Bronią biologiczną nazywany bojowe
środki biologiczne wraz urządzeniami
służącymi do ich przenoszenia.

Istota broni biologicznej.
Jest to broń masowego rażenia,
czynnikiem rażącym są:
 Bakterie;
 Wirusy;
 Riketsje;
 Grzyby chorobotwórcze;
 Toksyny.

 Bakterie (od gr. bakterion "pałeczka") – jednokomórkowe
lub kolonijne organizmy o budowie prokariotycznej.
 Bakteriami zajmuje się mikrobiologia oraz jej wyspecjalizowany
dział – bakteriologia.
 Bakterie odgrywają pożyteczną ekologicznie rolę
w obiegu biogennych pierwiastków.

Bakteria Bordetella bronchiseptica

 Wirusy (łac. virus - trucizna) to zbudowane z białek i kwasów
nukleinowych twory organiczne nie posiadające struktury
komórkowej, namnażają (tak nazywa się "rozmnażanie" wirusów)
się przez infekowanie żywych komórek. Wirusy są bezwzględnymi
pasożytami wewnątrzkomórkowymi, namnażającymi się dzięki
wykorzystaniu aparatu kopiującego zawartego w komórkach.
Zawierają materiał genetyczny w postaci RNA lub DNA, wykazują
jednak zarówno cechy komórkowych organizmów żywych, jaki
materii nieożywionej.
 Wirusologia jest dziedziną nauki zajmującą się wirusami.
Szereg wirusów jest chorobotwórczych dla człowieka i zwierząt,
są one często przyczyną groźnych chorób.

Wirus Marburg

Wirus HIV

 Riketsje - Gram-ujemne bakterie o kształcie pałeczkowatym
z rodzaju Rickettsia, rzędu Rickettsiales.
 Są to pasożyty wewnętrzne, zwykle wewnątrzkomórkowe,
występujące u człowieka i ssaków, owadów (np. pcheł, kleszczy,
wszy), niekiedy innych stawonogów, rozmnażające się wyłącznie
w żywych komórkach, przenoszone przez owady na ludzi
i zwierzęta wywołując w ich organizmach "riketsjozy".
 Najgroźniejszą riketsjozą jest tyfus plamisty. Inne riketsjozy to:
gorączka Q, tyfus plamisty Gór Skalistych, gorączka okopowa,
dur plamisty szczurzy, kleszczowe zapalenie opon mózgowych.
 Riketsje na odzieży zachowują zdolność zakażania przez okres 23 tygodni. Ich żywym zbiornikiem są zakażone pchły,
pasożytujące na szczurach i myszach. Riketsje są wydalane przez
wszy wraz z kałem oraz ich wymiocinami. Do ustroju mogą dostać
się przez drapanie skóry. Zmiany patologiczne riketsjoz dotyczą
naczyń krwionośnych, układu nerwowego, gruczołów dokrewnych
i serca.

 Toksyny bakteryjne, jady bakteryjne, substancje chemiczne
wytwarzane przez bakterie, wywołujące zatrucie ustroju
wyższego. Rozróżnia się ektotoksyny (egzotoksyny)
i endotoksyny.
 Pierwsze, wydzielane na zewnątrz komórki, są silnymi jadami
i wywołują swoiste objawy chorobowe, mają strukturę białkową
i w związku z tym są wrażliwe na działanie wysokich temperatur
oraz są rozkładane przez enzymy trawienne (z wyjątkiem toksyny
botulinowej i enterotoksyny gronkowcowej). Mają silne
właściwości antygenowe, a przygotowane z nich anatoksyny
używane są do uodporniania ludzi i zwierząt. Wytwarzane
są głównie przez bakterie Gram-dodatnie (metoda Grama).
 Drugie uwalniają się dopiero przy rozpadzie komórki bakteryjnej.
Są one słabymi jadami, a objawy chorobowe przez nie
wywoływane nie są swoiste gatunkowo. Chemicznie są to
kompleksy wielocukrowo-lipidowo-polipeptydowe. Mają słabe
właściwości antygenowe. Nie są rozkładane przez enzymy
trawienne, są natomiast ciepłostałe. Wytwarzane są głównie
przez bakterie Gram-ujemne.
 Do toksyn bakteryjnych często zaliczane są również inne
substancje toksyczne dla makroorganizmów, a wytwarzane
przez bakterie.

 Grzyby chorobotwórcze, grzyby zdolne do zakażenia tkanek
ustrojów wyższych. Chorobotwórcze dla człowieka gatunki należą
do dwóch podgromad: workowców (Ascomycetes), a zwłaszcza
klasy (Endomycetes) i dawniej wyróżnianej klasy pleśniaków
(Phycomycetes) oraz grzybów niedoskonałych (Deuteromycotina
= Fungi imperfecti).
 Spośród grzybów chorobotwórczych największą rolę odgrywają:
dermatofity (Trichophyton, Epidermophyton, Microsporum),
drożdżaki (Candidia, Cryptococcus) i inne.
 Grzyby te wywołują u człowieka grzybice powierzchowne
i głębokie. Badanie mikrobiologiczne grzybic polega na wykonaniu
preparatu i jego ocenie pod mikroskopem, izolacji i hodowli
na specjalnych podłożach, a następnie na różnicowaniu
otrzymanych szczepów. W grzybicach głębokich duże znaczenie
mają badania serologiczne (reakcje serologiczne).

Celem stosowana jest spowodowanie:
 wyeliminowania wojsk przeciwnika,
 unicestwienia ludności cywilnej,
 destabilizacji zaplecza.

Czynnikiem chorobotwórczym są drobnoustroje
chorób zakaźnych np.:









Kleszczowe zapalenie mózgu;
Cholera;
Dur brzuszny i plamisty;
Żółta febra;
Dżuma;
Wąglik;
Nosacizna;
Grzybice.

 Kleszczowe zapalenie mózgu;
 Zachorowania są związane na ogół z ogniskami przyrodniczymi, w
których wirus krąży między zwierzętami (gryzonie, zwierzyna
leśna, ptaki wędrowne) i przenosicielami wirusa, którymi są
kleszcze. Cykl ten zachodzi niezależnie od człowieka. W Polsce
od wielu lat zachorowania na kleszczowe zapalenie mózgu
występowały głównie na terenach endemicznych w dawnym
województwie białostockim, suwalskim i olsztyńskim. Od 1993
roku liczba zgłoszonych zachorowań pokaźnie wzrosła w
porównaniu z okresem poprzednim i co roku zgłasza się od 181
do 267 przypadków.
 W Polsce wystąpiły trzy ogniska kleszczowego zapalenia mózgu
szerzące się drogą pokarmową przez picie mleka zakażonych
krów (woj. Olsztyńskie - 1974 r.) i mleka koziego (woj. Kieleckie 1995 r., woj. Wrocławskie - 1996 r.). Nasilenie zachorowań na
kzm obserwuje się od 1993 r. w wielu krajach europejskich.

 Cholera to ostra i zaraźliwa choroba zakaźna przewodu
pokarmowego, której przyczyną jest spożycie pokarmu lub wody
skażonej Gram-ujemną bakterią - przecinkowcem cholery (Vibrio
cholerae). Bakteria występuje w dwóch serotypach:
 O1
 O139
 Serotyp O1 ma dwa biotypy:
 klasyczny
 El Tor
 Cholerę cechuje śmiertelność około 1% (skrajnie do 20%)
przypadków prawidłowo leczonych i 50% przy braku leczenia.
Wg danych WHO w 2001 roku na świecie zanotowano 184311
przypadków tej choroby, a z jej powodu zmarło 2728 osób.
Na świecie miało miejsce 7 pandemii cholery.

1. dur plamisty epidemiczny, wywoływany przez Rickettsia
prowazekii - źródłem zakażenia jest chory człowiek,
przenosicielem wesz odzieżowa, rzadziej głowowa. Zarazki
znajdują się w kale wszy i zostają wtarte w naskórek uszkodzony
przez zadrapanie.
 Okres wylęgania 12-14 dni. Objawy: nagły początek, dreszcze,
wysoka gorączka, bóle głowy, uczucie ogólnego rozbicia,
nudności i wymioty. Po 4-5 dniach pojawia się charakterystyczna
wysypka: drobna, plamista często krwotoczna, zajmująca rzutami
całe ciało.
 Równocześnie występują objawy ze strony ośrodkowego układu
nerwowego tj.: zamroczenie, podniecenie, halucynacje (omamy),
próby ucieczki z łóżka. Po ustąpieniu tych objawów, często zdarza
się, że chorzy stają się apatyczni, popadają w stan anergii,
mają obniżone ciśnienie tętnicze, może dojść nawet do zapaści.
 Leczenie zawsze w szpitalu zakaźnym. Zapobieganie polega
na zwalczaniu wszy, izolacji chorych, szczepieniach ochronnych.
Choroba trwa 4-6 tygodni i pozostawia trwałą odporność , chociaż
zdarzają się nawroty.
2. dur plamisty endemiczny, wywoływany przez Rickettsia typhi
(mooseri) - źródło zakażenia stanowi szczur i inne małe gryzonie,
przenosicielem jest pchła szczurza.

 Dur brzuszny (łac. typhus abdominalis) jest ogólnoustrojową
chorobą bakteryjną wywołaną pałeczkami z gatunku Salmonella
typhi i charakteryzująca się gorączką, krańcowym wyczerpaniem,
bólami brzucha, objawami zatrucia endotoksyną (splątanie)
i różową wysypką, tak zwaną różyczką durową czyli rumieniową
wysypką plamisto-grudkową zlokalizowaną na skórze klatki
piersiowej lub nadbrzusza.
 Towarzyszy tym objawom także powiększenie wątroby, śledziony
i węzłów chłonnych szyi, oraz zapalenie spojówek.
Pomimo gorączki występuje względna bradykardia.
 Zwany dawniej tyfusem lub tyfusem brzusznym.
 Tyfus plamisty, dur plamisty – (łac. Typhus exanthematicus) jedna z głównych chorób zakaźnych, przyczyna ciężkich epidemii
i śmierci milionów ludzi.

 Żółta febra to choroba wywoływana jest przez wirusa należącego
do grupy tzw. flavivirusów. Infekcja może przebiegać pod różnymi
postaciami klinicznymi – od łagodnych objawów do ciężkiej
choroby, kończącej się śmiercią. Słowo „żółta” w nazwie pochodzi
od żółtaczki towarzyszącej części zakażeń. W Afryce występują
dwa typy wirusów – jeden w Afryce Wschodniej, drugi w
Zachodniej. W ciągu ostatnich 20 lat na świecie wzrosła liczba
epidemii żółtej gorączki, a coraz więcej krajów zgłasza przypadki
tej choroby. W Afryce i Ameryce wciąż żyje ogromna populacja
osób niezaszczepionych, a zmiany w środowisku, takie jak
malejąca ilość terenów leśnych i urbanizacja czy wzrost turystyki,
zwiększają ryzyko zetknięcia się z wirusem.
Wirus ten przenoszony jest między innymi przez komary.
 Dżuma - ostra bakteryjna choroba zakaźna gryzoni i (rzadziej)
innych drobnych ssaków, a także człowieka (zoonoza). Choroba
ta wywołana jest infekcją G(-) pałeczek z rodziny
Enterobacteriaceae nazwanej Yersinia pestis.

 Wąglik (łac. Anthrax) – choroba zakaźna, zaraźliwa, wywoływana
przez Gram-dodatnią bakterię nazywaną laseczką wąglika
(Bacillus anthracis). Znany już od czasów starożytnych, występuje
na całym świecie. Wąglik występuje najczęściej u bydła, koni,
owiec i kóz. Świnie rzadko chorują. Psy cechuje znaczna
odporność. Ptaki są niewrażliwe na zakażenia naturalne.
 Nosacizna (łac. Malleus) — przewlekła zakaźna i zaraźliwa
choroba zwierząt nieparzystokopytnych wywołana przez pałeczkę
nosacizny. Nosacizna jest najczęściej chorobą koni. Mogą też
zachorować kotowate. Może też być niebezpieczną zoonozą dla
ludzi. W Polsce od ponad 40 lat nie występuje, nie występuje już
również w większości Europy, w Australii ani w Ameryce
Północnej. Obecnie można ją spotkać w Azji, Afryce oraz w
Ameryce Południowej i Środkowej.

 Grzybice skóry (dermatofitozy)






głowy
brody, tzw. figówka
paznokci
stóp, tzw. stopa atlety/sportowca
pachwin

 Grzybice głębokie, narządowe - grupa chorób oportunistycznych,
często przebiegających w AIDS. Dotyczą przede wszystkim płuc.
 przebiegające z fungemią
 przebiegające bez fungemii

 Przyjęty podział nie jest jedynym poprawnym. Można spotkać się
z podziałem grzybic skóry na: grzybice skóry owłosionej i
nieowłosionej; grzybic narządowych ze względu na organ
zainfekowany. Powszechny jest także, szczególnie w literaturze
medycznej i weterynaryjnej podział ze względu na naukową
nazwę choroby, która jest związana z czynnikiem etiologicznym.
Jest on jednak mało popularny ze względu na brak możliwości
rozpoznania klinicznego patogenu, który wywołał daną grzybicę.

Środki służące do
przenoszenia broni
biologicznej
Do przenoszenia broni biologicznej mogą służyć różnego rodzaju środki bojowe,
najbardziej skuteczne wydają się być:

 Lotnicze,
-


-

Przyrządy rozpylające,
Bomby,

Artyleryjskie,
Rakiety,
Pociski,

 inne,
- np. Pojemniki zrzucane z samolotów, śmigłowców, samochodów, wozów
bojowych.

 Dywersja,
- Wszelkiego rodzaju działania mające na celu doprowadzenie do skażenia
bronią biologiczną terenu, zwierząt, roślin, żywności, ujęć, wody pitnej,
itp..

W zależności od zastosowania, sposobu
przenoszenia zakażenie może nastąpić po
przez:
 Drogi oddechowe;
 Przenikanie przez skórę oraz błony śluzowe;
 Spożywanie skażonej żywności, wody;
 Ukąszenia przez zakażone owady, kleszcze;
 Kontakt ze skażonymi przedmiotami,
zakażonymi zwierzętami;
 Zranienia skażonymi elementami pocisków,
bomb, rakiet;
 Bezpośredni kontakt z chorymi.

Oznaki użycia broni
biologicznej.
 Mniejszy huk – (podczas wybuchu bomby, rakiety, pocisku);
 Pojawienie się dymów, mgieł – (za samolotami, śmigłowcami,
pociskami rakietowymi);








Mokre plamy lub drobny pył - w miejscu wybuchu;
Charakterystyczne do tego rodzaju broni odłamki:
Ceramiczne,
Plastikowe,
Kartonowe, itp.;
Nagły wzrost populacji gryzoni, owadów, kleszczy;
Masowe zachorowania wśród ludzi i zwierząt;
Wzrost martwych zwierząt, ptaków dziko żyjących;
Zrzucanie różnych przedmiotów.

Ochrona przed zakażeniami
broną biologiczną.
Są to działania epidemiologiczne, przede
wszystkim:
 Obserwacja – zanieczyszczenia mikrobiologicznego;
 Identyfikacja – skażeń;
 Systemy ochrony - zbiorowej i indywidualnej;
 Dezynfekcji – środowiska, wyposażenia;
 Szczepienia ochronne.

Osoby, które zostały narażone na działanie
biologicznych środków bojowych
powinny:
 Udać się jak najszybciej do punktów
zabiegów sanitarnych:
- Zostaną tam dokonane zabiegi sanitarne
i specjalne;
 Ludzie , którzy przebywali w schronach –
opuszczają ukrycia dopiero po informacji
odpowiednich służb o braku skażenia.

Środki ochrony przed zakażeniem biologicznym

Zbiorowe

Indywidualne
Środki ochrony dróg
oddechowych

Środki ochrony
skóry
Schrony

Maski przeciw
gazowe
Przemysłowe
respiratory
Maseczki zastępcze

Standardowa
Odzież Ochronna
Uszczelnione
pomieszczenia
Zastępcza odzież ochronna:
-płaszcza,
-kombinezony
-narzuty

PORÓWNANIE
BRONI CHEMICZNEJ
I BIOLOGICZNEJ


Slide 26

BROŃ
BIOLOGICZNA

Przygotował Andrzej Potucha

1. Historia.
2. Istota broni biologicznej
i przykłady jej stosowania.
3. Środki służące do przenoszenia
broni biologicznej.
4. Oznaki użycia broni
biologicznej.
5. Ochrona przed zakażeniem
bronią biologiczną.

HISTORIA
W historii wojen wielokrotnie wspomina
się umyślne przenoszenie „zarazy” na
wojska przeciwnika, to jednak
wiadomości te nie są poparte żadnymi
udokumentowanymi dowodami.

Znane przykłady użycia broni
biologicznej w historii.
1.I Wojna światowa rok 1915 zatrucie studni przez Niemców w
Galicji.
2. 1917 r. zarażanie francuskich koni nosacizną.
3. 1939-1942 Japonia użyła broni biologicznej w :
 Mongolii nad rzeką Chałchin-Goł.1939 r. skazani na śmierć zrażali
ujęcia wody podczas wycofywania się wojsk japońskich,
 Chiny
Po raz pierwszy w 1940 roku japończycy rozsiali pchły z samolotu w
rejonie Nin-bo zarażone były pałeczkami dżumy.
Drugi raz pchły rozsiane zostały nad ważnym węzłem
komunikacyjnym w Czan-de i jeziorem Dun-tin-chu.
Trzeci wypadek użycia broni biologicznej miał miejsce w 1942 r.
podczas odwrotu armii japońskiej:
- Zatruwano ujęcia wody;
- Zapasu żywności;
- A nawet wypuszczano na wolność zarażonych jeńców.

Znane przykłady użycia
broni biologicznej w
historii.
4. Niemcy przez cały okres wojny prowadziły intensywne prace nad
bronią biologiczna w:
- Laboratorium Poznańskim, ewakuowanym pod koniec wojny do
Turyngii gdzie prace trwały do końca wojny;
- Oraz opodal Sachsenburga, gdzie na szeroką skale produkowano
pałeczki dżumy pod kierownictwem Roberta Kocha – dyrektora
instytutu oraz profesora Hildemeistera.
Jednak po za kilkoma dywersjami Niemcy nie użyły tego rodzaju
broni na szeroką skalę.
5. Ameryka Północna w latach 1950 - 1953 użyła broni biologicznej
w Korei.

Co to jest broń
Biologiczna?

Bronią biologiczną nazywany bojowe
środki biologiczne wraz urządzeniami
służącymi do ich przenoszenia.

Istota broni biologicznej.
Jest to broń masowego rażenia,
czynnikiem rażącym są:
 Bakterie;
 Wirusy;
 Riketsje;
 Grzyby chorobotwórcze;
 Toksyny.

 Bakterie (od gr. bakterion "pałeczka") – jednokomórkowe
lub kolonijne organizmy o budowie prokariotycznej.
 Bakteriami zajmuje się mikrobiologia oraz jej wyspecjalizowany
dział – bakteriologia.
 Bakterie odgrywają pożyteczną ekologicznie rolę
w obiegu biogennych pierwiastków.

Bakteria Bordetella bronchiseptica

 Wirusy (łac. virus - trucizna) to zbudowane z białek i kwasów
nukleinowych twory organiczne nie posiadające struktury
komórkowej, namnażają (tak nazywa się "rozmnażanie" wirusów)
się przez infekowanie żywych komórek. Wirusy są bezwzględnymi
pasożytami wewnątrzkomórkowymi, namnażającymi się dzięki
wykorzystaniu aparatu kopiującego zawartego w komórkach.
Zawierają materiał genetyczny w postaci RNA lub DNA, wykazują
jednak zarówno cechy komórkowych organizmów żywych, jaki
materii nieożywionej.
 Wirusologia jest dziedziną nauki zajmującą się wirusami.
Szereg wirusów jest chorobotwórczych dla człowieka i zwierząt,
są one często przyczyną groźnych chorób.

Wirus Marburg

Wirus HIV

 Riketsje - Gram-ujemne bakterie o kształcie pałeczkowatym
z rodzaju Rickettsia, rzędu Rickettsiales.
 Są to pasożyty wewnętrzne, zwykle wewnątrzkomórkowe,
występujące u człowieka i ssaków, owadów (np. pcheł, kleszczy,
wszy), niekiedy innych stawonogów, rozmnażające się wyłącznie
w żywych komórkach, przenoszone przez owady na ludzi
i zwierzęta wywołując w ich organizmach "riketsjozy".
 Najgroźniejszą riketsjozą jest tyfus plamisty. Inne riketsjozy to:
gorączka Q, tyfus plamisty Gór Skalistych, gorączka okopowa,
dur plamisty szczurzy, kleszczowe zapalenie opon mózgowych.
 Riketsje na odzieży zachowują zdolność zakażania przez okres 23 tygodni. Ich żywym zbiornikiem są zakażone pchły,
pasożytujące na szczurach i myszach. Riketsje są wydalane przez
wszy wraz z kałem oraz ich wymiocinami. Do ustroju mogą dostać
się przez drapanie skóry. Zmiany patologiczne riketsjoz dotyczą
naczyń krwionośnych, układu nerwowego, gruczołów dokrewnych
i serca.

 Toksyny bakteryjne, jady bakteryjne, substancje chemiczne
wytwarzane przez bakterie, wywołujące zatrucie ustroju
wyższego. Rozróżnia się ektotoksyny (egzotoksyny)
i endotoksyny.
 Pierwsze, wydzielane na zewnątrz komórki, są silnymi jadami
i wywołują swoiste objawy chorobowe, mają strukturę białkową
i w związku z tym są wrażliwe na działanie wysokich temperatur
oraz są rozkładane przez enzymy trawienne (z wyjątkiem toksyny
botulinowej i enterotoksyny gronkowcowej). Mają silne
właściwości antygenowe, a przygotowane z nich anatoksyny
używane są do uodporniania ludzi i zwierząt. Wytwarzane
są głównie przez bakterie Gram-dodatnie (metoda Grama).
 Drugie uwalniają się dopiero przy rozpadzie komórki bakteryjnej.
Są one słabymi jadami, a objawy chorobowe przez nie
wywoływane nie są swoiste gatunkowo. Chemicznie są to
kompleksy wielocukrowo-lipidowo-polipeptydowe. Mają słabe
właściwości antygenowe. Nie są rozkładane przez enzymy
trawienne, są natomiast ciepłostałe. Wytwarzane są głównie
przez bakterie Gram-ujemne.
 Do toksyn bakteryjnych często zaliczane są również inne
substancje toksyczne dla makroorganizmów, a wytwarzane
przez bakterie.

 Grzyby chorobotwórcze, grzyby zdolne do zakażenia tkanek
ustrojów wyższych. Chorobotwórcze dla człowieka gatunki należą
do dwóch podgromad: workowców (Ascomycetes), a zwłaszcza
klasy (Endomycetes) i dawniej wyróżnianej klasy pleśniaków
(Phycomycetes) oraz grzybów niedoskonałych (Deuteromycotina
= Fungi imperfecti).
 Spośród grzybów chorobotwórczych największą rolę odgrywają:
dermatofity (Trichophyton, Epidermophyton, Microsporum),
drożdżaki (Candidia, Cryptococcus) i inne.
 Grzyby te wywołują u człowieka grzybice powierzchowne
i głębokie. Badanie mikrobiologiczne grzybic polega na wykonaniu
preparatu i jego ocenie pod mikroskopem, izolacji i hodowli
na specjalnych podłożach, a następnie na różnicowaniu
otrzymanych szczepów. W grzybicach głębokich duże znaczenie
mają badania serologiczne (reakcje serologiczne).

Celem stosowana jest spowodowanie:
 wyeliminowania wojsk przeciwnika,
 unicestwienia ludności cywilnej,
 destabilizacji zaplecza.

Czynnikiem chorobotwórczym są drobnoustroje
chorób zakaźnych np.:









Kleszczowe zapalenie mózgu;
Cholera;
Dur brzuszny i plamisty;
Żółta febra;
Dżuma;
Wąglik;
Nosacizna;
Grzybice.

 Kleszczowe zapalenie mózgu;
 Zachorowania są związane na ogół z ogniskami przyrodniczymi, w
których wirus krąży między zwierzętami (gryzonie, zwierzyna
leśna, ptaki wędrowne) i przenosicielami wirusa, którymi są
kleszcze. Cykl ten zachodzi niezależnie od człowieka. W Polsce
od wielu lat zachorowania na kleszczowe zapalenie mózgu
występowały głównie na terenach endemicznych w dawnym
województwie białostockim, suwalskim i olsztyńskim. Od 1993
roku liczba zgłoszonych zachorowań pokaźnie wzrosła w
porównaniu z okresem poprzednim i co roku zgłasza się od 181
do 267 przypadków.
 W Polsce wystąpiły trzy ogniska kleszczowego zapalenia mózgu
szerzące się drogą pokarmową przez picie mleka zakażonych
krów (woj. Olsztyńskie - 1974 r.) i mleka koziego (woj. Kieleckie 1995 r., woj. Wrocławskie - 1996 r.). Nasilenie zachorowań na
kzm obserwuje się od 1993 r. w wielu krajach europejskich.

 Cholera to ostra i zaraźliwa choroba zakaźna przewodu
pokarmowego, której przyczyną jest spożycie pokarmu lub wody
skażonej Gram-ujemną bakterią - przecinkowcem cholery (Vibrio
cholerae). Bakteria występuje w dwóch serotypach:
 O1
 O139
 Serotyp O1 ma dwa biotypy:
 klasyczny
 El Tor
 Cholerę cechuje śmiertelność około 1% (skrajnie do 20%)
przypadków prawidłowo leczonych i 50% przy braku leczenia.
Wg danych WHO w 2001 roku na świecie zanotowano 184311
przypadków tej choroby, a z jej powodu zmarło 2728 osób.
Na świecie miało miejsce 7 pandemii cholery.

1. dur plamisty epidemiczny, wywoływany przez Rickettsia
prowazekii - źródłem zakażenia jest chory człowiek,
przenosicielem wesz odzieżowa, rzadziej głowowa. Zarazki
znajdują się w kale wszy i zostają wtarte w naskórek uszkodzony
przez zadrapanie.
 Okres wylęgania 12-14 dni. Objawy: nagły początek, dreszcze,
wysoka gorączka, bóle głowy, uczucie ogólnego rozbicia,
nudności i wymioty. Po 4-5 dniach pojawia się charakterystyczna
wysypka: drobna, plamista często krwotoczna, zajmująca rzutami
całe ciało.
 Równocześnie występują objawy ze strony ośrodkowego układu
nerwowego tj.: zamroczenie, podniecenie, halucynacje (omamy),
próby ucieczki z łóżka. Po ustąpieniu tych objawów, często zdarza
się, że chorzy stają się apatyczni, popadają w stan anergii,
mają obniżone ciśnienie tętnicze, może dojść nawet do zapaści.
 Leczenie zawsze w szpitalu zakaźnym. Zapobieganie polega
na zwalczaniu wszy, izolacji chorych, szczepieniach ochronnych.
Choroba trwa 4-6 tygodni i pozostawia trwałą odporność , chociaż
zdarzają się nawroty.
2. dur plamisty endemiczny, wywoływany przez Rickettsia typhi
(mooseri) - źródło zakażenia stanowi szczur i inne małe gryzonie,
przenosicielem jest pchła szczurza.

 Dur brzuszny (łac. typhus abdominalis) jest ogólnoustrojową
chorobą bakteryjną wywołaną pałeczkami z gatunku Salmonella
typhi i charakteryzująca się gorączką, krańcowym wyczerpaniem,
bólami brzucha, objawami zatrucia endotoksyną (splątanie)
i różową wysypką, tak zwaną różyczką durową czyli rumieniową
wysypką plamisto-grudkową zlokalizowaną na skórze klatki
piersiowej lub nadbrzusza.
 Towarzyszy tym objawom także powiększenie wątroby, śledziony
i węzłów chłonnych szyi, oraz zapalenie spojówek.
Pomimo gorączki występuje względna bradykardia.
 Zwany dawniej tyfusem lub tyfusem brzusznym.
 Tyfus plamisty, dur plamisty – (łac. Typhus exanthematicus) jedna z głównych chorób zakaźnych, przyczyna ciężkich epidemii
i śmierci milionów ludzi.

 Żółta febra to choroba wywoływana jest przez wirusa należącego
do grupy tzw. flavivirusów. Infekcja może przebiegać pod różnymi
postaciami klinicznymi – od łagodnych objawów do ciężkiej
choroby, kończącej się śmiercią. Słowo „żółta” w nazwie pochodzi
od żółtaczki towarzyszącej części zakażeń. W Afryce występują
dwa typy wirusów – jeden w Afryce Wschodniej, drugi w
Zachodniej. W ciągu ostatnich 20 lat na świecie wzrosła liczba
epidemii żółtej gorączki, a coraz więcej krajów zgłasza przypadki
tej choroby. W Afryce i Ameryce wciąż żyje ogromna populacja
osób niezaszczepionych, a zmiany w środowisku, takie jak
malejąca ilość terenów leśnych i urbanizacja czy wzrost turystyki,
zwiększają ryzyko zetknięcia się z wirusem.
Wirus ten przenoszony jest między innymi przez komary.
 Dżuma - ostra bakteryjna choroba zakaźna gryzoni i (rzadziej)
innych drobnych ssaków, a także człowieka (zoonoza). Choroba
ta wywołana jest infekcją G(-) pałeczek z rodziny
Enterobacteriaceae nazwanej Yersinia pestis.

 Wąglik (łac. Anthrax) – choroba zakaźna, zaraźliwa, wywoływana
przez Gram-dodatnią bakterię nazywaną laseczką wąglika
(Bacillus anthracis). Znany już od czasów starożytnych, występuje
na całym świecie. Wąglik występuje najczęściej u bydła, koni,
owiec i kóz. Świnie rzadko chorują. Psy cechuje znaczna
odporność. Ptaki są niewrażliwe na zakażenia naturalne.
 Nosacizna (łac. Malleus) — przewlekła zakaźna i zaraźliwa
choroba zwierząt nieparzystokopytnych wywołana przez pałeczkę
nosacizny. Nosacizna jest najczęściej chorobą koni. Mogą też
zachorować kotowate. Może też być niebezpieczną zoonozą dla
ludzi. W Polsce od ponad 40 lat nie występuje, nie występuje już
również w większości Europy, w Australii ani w Ameryce
Północnej. Obecnie można ją spotkać w Azji, Afryce oraz w
Ameryce Południowej i Środkowej.

 Grzybice skóry (dermatofitozy)






głowy
brody, tzw. figówka
paznokci
stóp, tzw. stopa atlety/sportowca
pachwin

 Grzybice głębokie, narządowe - grupa chorób oportunistycznych,
często przebiegających w AIDS. Dotyczą przede wszystkim płuc.
 przebiegające z fungemią
 przebiegające bez fungemii

 Przyjęty podział nie jest jedynym poprawnym. Można spotkać się
z podziałem grzybic skóry na: grzybice skóry owłosionej i
nieowłosionej; grzybic narządowych ze względu na organ
zainfekowany. Powszechny jest także, szczególnie w literaturze
medycznej i weterynaryjnej podział ze względu na naukową
nazwę choroby, która jest związana z czynnikiem etiologicznym.
Jest on jednak mało popularny ze względu na brak możliwości
rozpoznania klinicznego patogenu, który wywołał daną grzybicę.

Środki służące do
przenoszenia broni
biologicznej
Do przenoszenia broni biologicznej mogą służyć różnego rodzaju środki bojowe,
najbardziej skuteczne wydają się być:

 Lotnicze,
-


-

Przyrządy rozpylające,
Bomby,

Artyleryjskie,
Rakiety,
Pociski,

 inne,
- np. Pojemniki zrzucane z samolotów, śmigłowców, samochodów, wozów
bojowych.

 Dywersja,
- Wszelkiego rodzaju działania mające na celu doprowadzenie do skażenia
bronią biologiczną terenu, zwierząt, roślin, żywności, ujęć, wody pitnej,
itp..

W zależności od zastosowania, sposobu
przenoszenia zakażenie może nastąpić po
przez:
 Drogi oddechowe;
 Przenikanie przez skórę oraz błony śluzowe;
 Spożywanie skażonej żywności, wody;
 Ukąszenia przez zakażone owady, kleszcze;
 Kontakt ze skażonymi przedmiotami,
zakażonymi zwierzętami;
 Zranienia skażonymi elementami pocisków,
bomb, rakiet;
 Bezpośredni kontakt z chorymi.

Oznaki użycia broni
biologicznej.
 Mniejszy huk – (podczas wybuchu bomby, rakiety, pocisku);
 Pojawienie się dymów, mgieł – (za samolotami, śmigłowcami,
pociskami rakietowymi);








Mokre plamy lub drobny pył - w miejscu wybuchu;
Charakterystyczne do tego rodzaju broni odłamki:
Ceramiczne,
Plastikowe,
Kartonowe, itp.;
Nagły wzrost populacji gryzoni, owadów, kleszczy;
Masowe zachorowania wśród ludzi i zwierząt;
Wzrost martwych zwierząt, ptaków dziko żyjących;
Zrzucanie różnych przedmiotów.

Ochrona przed zakażeniami
broną biologiczną.
Są to działania epidemiologiczne, przede
wszystkim:
 Obserwacja – zanieczyszczenia mikrobiologicznego;
 Identyfikacja – skażeń;
 Systemy ochrony - zbiorowej i indywidualnej;
 Dezynfekcji – środowiska, wyposażenia;
 Szczepienia ochronne.

Osoby, które zostały narażone na działanie
biologicznych środków bojowych
powinny:
 Udać się jak najszybciej do punktów
zabiegów sanitarnych:
- Zostaną tam dokonane zabiegi sanitarne
i specjalne;
 Ludzie , którzy przebywali w schronach –
opuszczają ukrycia dopiero po informacji
odpowiednich służb o braku skażenia.

Środki ochrony przed zakażeniem biologicznym

Zbiorowe

Indywidualne
Środki ochrony dróg
oddechowych

Środki ochrony
skóry
Schrony

Maski przeciw
gazowe
Przemysłowe
respiratory
Maseczki zastępcze

Standardowa
Odzież Ochronna
Uszczelnione
pomieszczenia
Zastępcza odzież ochronna:
-płaszcza,
-kombinezony
-narzuty

PORÓWNANIE
BRONI CHEMICZNEJ
I BIOLOGICZNEJ


Slide 27

BROŃ
BIOLOGICZNA

Przygotował Andrzej Potucha

1. Historia.
2. Istota broni biologicznej
i przykłady jej stosowania.
3. Środki służące do przenoszenia
broni biologicznej.
4. Oznaki użycia broni
biologicznej.
5. Ochrona przed zakażeniem
bronią biologiczną.

HISTORIA
W historii wojen wielokrotnie wspomina
się umyślne przenoszenie „zarazy” na
wojska przeciwnika, to jednak
wiadomości te nie są poparte żadnymi
udokumentowanymi dowodami.

Znane przykłady użycia broni
biologicznej w historii.
1.I Wojna światowa rok 1915 zatrucie studni przez Niemców w
Galicji.
2. 1917 r. zarażanie francuskich koni nosacizną.
3. 1939-1942 Japonia użyła broni biologicznej w :
 Mongolii nad rzeką Chałchin-Goł.1939 r. skazani na śmierć zrażali
ujęcia wody podczas wycofywania się wojsk japońskich,
 Chiny
Po raz pierwszy w 1940 roku japończycy rozsiali pchły z samolotu w
rejonie Nin-bo zarażone były pałeczkami dżumy.
Drugi raz pchły rozsiane zostały nad ważnym węzłem
komunikacyjnym w Czan-de i jeziorem Dun-tin-chu.
Trzeci wypadek użycia broni biologicznej miał miejsce w 1942 r.
podczas odwrotu armii japońskiej:
- Zatruwano ujęcia wody;
- Zapasu żywności;
- A nawet wypuszczano na wolność zarażonych jeńców.

Znane przykłady użycia
broni biologicznej w
historii.
4. Niemcy przez cały okres wojny prowadziły intensywne prace nad
bronią biologiczna w:
- Laboratorium Poznańskim, ewakuowanym pod koniec wojny do
Turyngii gdzie prace trwały do końca wojny;
- Oraz opodal Sachsenburga, gdzie na szeroką skale produkowano
pałeczki dżumy pod kierownictwem Roberta Kocha – dyrektora
instytutu oraz profesora Hildemeistera.
Jednak po za kilkoma dywersjami Niemcy nie użyły tego rodzaju
broni na szeroką skalę.
5. Ameryka Północna w latach 1950 - 1953 użyła broni biologicznej
w Korei.

Co to jest broń
Biologiczna?

Bronią biologiczną nazywany bojowe
środki biologiczne wraz urządzeniami
służącymi do ich przenoszenia.

Istota broni biologicznej.
Jest to broń masowego rażenia,
czynnikiem rażącym są:
 Bakterie;
 Wirusy;
 Riketsje;
 Grzyby chorobotwórcze;
 Toksyny.

 Bakterie (od gr. bakterion "pałeczka") – jednokomórkowe
lub kolonijne organizmy o budowie prokariotycznej.
 Bakteriami zajmuje się mikrobiologia oraz jej wyspecjalizowany
dział – bakteriologia.
 Bakterie odgrywają pożyteczną ekologicznie rolę
w obiegu biogennych pierwiastków.

Bakteria Bordetella bronchiseptica

 Wirusy (łac. virus - trucizna) to zbudowane z białek i kwasów
nukleinowych twory organiczne nie posiadające struktury
komórkowej, namnażają (tak nazywa się "rozmnażanie" wirusów)
się przez infekowanie żywych komórek. Wirusy są bezwzględnymi
pasożytami wewnątrzkomórkowymi, namnażającymi się dzięki
wykorzystaniu aparatu kopiującego zawartego w komórkach.
Zawierają materiał genetyczny w postaci RNA lub DNA, wykazują
jednak zarówno cechy komórkowych organizmów żywych, jaki
materii nieożywionej.
 Wirusologia jest dziedziną nauki zajmującą się wirusami.
Szereg wirusów jest chorobotwórczych dla człowieka i zwierząt,
są one często przyczyną groźnych chorób.

Wirus Marburg

Wirus HIV

 Riketsje - Gram-ujemne bakterie o kształcie pałeczkowatym
z rodzaju Rickettsia, rzędu Rickettsiales.
 Są to pasożyty wewnętrzne, zwykle wewnątrzkomórkowe,
występujące u człowieka i ssaków, owadów (np. pcheł, kleszczy,
wszy), niekiedy innych stawonogów, rozmnażające się wyłącznie
w żywych komórkach, przenoszone przez owady na ludzi
i zwierzęta wywołując w ich organizmach "riketsjozy".
 Najgroźniejszą riketsjozą jest tyfus plamisty. Inne riketsjozy to:
gorączka Q, tyfus plamisty Gór Skalistych, gorączka okopowa,
dur plamisty szczurzy, kleszczowe zapalenie opon mózgowych.
 Riketsje na odzieży zachowują zdolność zakażania przez okres 23 tygodni. Ich żywym zbiornikiem są zakażone pchły,
pasożytujące na szczurach i myszach. Riketsje są wydalane przez
wszy wraz z kałem oraz ich wymiocinami. Do ustroju mogą dostać
się przez drapanie skóry. Zmiany patologiczne riketsjoz dotyczą
naczyń krwionośnych, układu nerwowego, gruczołów dokrewnych
i serca.

 Toksyny bakteryjne, jady bakteryjne, substancje chemiczne
wytwarzane przez bakterie, wywołujące zatrucie ustroju
wyższego. Rozróżnia się ektotoksyny (egzotoksyny)
i endotoksyny.
 Pierwsze, wydzielane na zewnątrz komórki, są silnymi jadami
i wywołują swoiste objawy chorobowe, mają strukturę białkową
i w związku z tym są wrażliwe na działanie wysokich temperatur
oraz są rozkładane przez enzymy trawienne (z wyjątkiem toksyny
botulinowej i enterotoksyny gronkowcowej). Mają silne
właściwości antygenowe, a przygotowane z nich anatoksyny
używane są do uodporniania ludzi i zwierząt. Wytwarzane
są głównie przez bakterie Gram-dodatnie (metoda Grama).
 Drugie uwalniają się dopiero przy rozpadzie komórki bakteryjnej.
Są one słabymi jadami, a objawy chorobowe przez nie
wywoływane nie są swoiste gatunkowo. Chemicznie są to
kompleksy wielocukrowo-lipidowo-polipeptydowe. Mają słabe
właściwości antygenowe. Nie są rozkładane przez enzymy
trawienne, są natomiast ciepłostałe. Wytwarzane są głównie
przez bakterie Gram-ujemne.
 Do toksyn bakteryjnych często zaliczane są również inne
substancje toksyczne dla makroorganizmów, a wytwarzane
przez bakterie.

 Grzyby chorobotwórcze, grzyby zdolne do zakażenia tkanek
ustrojów wyższych. Chorobotwórcze dla człowieka gatunki należą
do dwóch podgromad: workowców (Ascomycetes), a zwłaszcza
klasy (Endomycetes) i dawniej wyróżnianej klasy pleśniaków
(Phycomycetes) oraz grzybów niedoskonałych (Deuteromycotina
= Fungi imperfecti).
 Spośród grzybów chorobotwórczych największą rolę odgrywają:
dermatofity (Trichophyton, Epidermophyton, Microsporum),
drożdżaki (Candidia, Cryptococcus) i inne.
 Grzyby te wywołują u człowieka grzybice powierzchowne
i głębokie. Badanie mikrobiologiczne grzybic polega na wykonaniu
preparatu i jego ocenie pod mikroskopem, izolacji i hodowli
na specjalnych podłożach, a następnie na różnicowaniu
otrzymanych szczepów. W grzybicach głębokich duże znaczenie
mają badania serologiczne (reakcje serologiczne).

Celem stosowana jest spowodowanie:
 wyeliminowania wojsk przeciwnika,
 unicestwienia ludności cywilnej,
 destabilizacji zaplecza.

Czynnikiem chorobotwórczym są drobnoustroje
chorób zakaźnych np.:









Kleszczowe zapalenie mózgu;
Cholera;
Dur brzuszny i plamisty;
Żółta febra;
Dżuma;
Wąglik;
Nosacizna;
Grzybice.

 Kleszczowe zapalenie mózgu;
 Zachorowania są związane na ogół z ogniskami przyrodniczymi, w
których wirus krąży między zwierzętami (gryzonie, zwierzyna
leśna, ptaki wędrowne) i przenosicielami wirusa, którymi są
kleszcze. Cykl ten zachodzi niezależnie od człowieka. W Polsce
od wielu lat zachorowania na kleszczowe zapalenie mózgu
występowały głównie na terenach endemicznych w dawnym
województwie białostockim, suwalskim i olsztyńskim. Od 1993
roku liczba zgłoszonych zachorowań pokaźnie wzrosła w
porównaniu z okresem poprzednim i co roku zgłasza się od 181
do 267 przypadków.
 W Polsce wystąpiły trzy ogniska kleszczowego zapalenia mózgu
szerzące się drogą pokarmową przez picie mleka zakażonych
krów (woj. Olsztyńskie - 1974 r.) i mleka koziego (woj. Kieleckie 1995 r., woj. Wrocławskie - 1996 r.). Nasilenie zachorowań na
kzm obserwuje się od 1993 r. w wielu krajach europejskich.

 Cholera to ostra i zaraźliwa choroba zakaźna przewodu
pokarmowego, której przyczyną jest spożycie pokarmu lub wody
skażonej Gram-ujemną bakterią - przecinkowcem cholery (Vibrio
cholerae). Bakteria występuje w dwóch serotypach:
 O1
 O139
 Serotyp O1 ma dwa biotypy:
 klasyczny
 El Tor
 Cholerę cechuje śmiertelność około 1% (skrajnie do 20%)
przypadków prawidłowo leczonych i 50% przy braku leczenia.
Wg danych WHO w 2001 roku na świecie zanotowano 184311
przypadków tej choroby, a z jej powodu zmarło 2728 osób.
Na świecie miało miejsce 7 pandemii cholery.

1. dur plamisty epidemiczny, wywoływany przez Rickettsia
prowazekii - źródłem zakażenia jest chory człowiek,
przenosicielem wesz odzieżowa, rzadziej głowowa. Zarazki
znajdują się w kale wszy i zostają wtarte w naskórek uszkodzony
przez zadrapanie.
 Okres wylęgania 12-14 dni. Objawy: nagły początek, dreszcze,
wysoka gorączka, bóle głowy, uczucie ogólnego rozbicia,
nudności i wymioty. Po 4-5 dniach pojawia się charakterystyczna
wysypka: drobna, plamista często krwotoczna, zajmująca rzutami
całe ciało.
 Równocześnie występują objawy ze strony ośrodkowego układu
nerwowego tj.: zamroczenie, podniecenie, halucynacje (omamy),
próby ucieczki z łóżka. Po ustąpieniu tych objawów, często zdarza
się, że chorzy stają się apatyczni, popadają w stan anergii,
mają obniżone ciśnienie tętnicze, może dojść nawet do zapaści.
 Leczenie zawsze w szpitalu zakaźnym. Zapobieganie polega
na zwalczaniu wszy, izolacji chorych, szczepieniach ochronnych.
Choroba trwa 4-6 tygodni i pozostawia trwałą odporność , chociaż
zdarzają się nawroty.
2. dur plamisty endemiczny, wywoływany przez Rickettsia typhi
(mooseri) - źródło zakażenia stanowi szczur i inne małe gryzonie,
przenosicielem jest pchła szczurza.

 Dur brzuszny (łac. typhus abdominalis) jest ogólnoustrojową
chorobą bakteryjną wywołaną pałeczkami z gatunku Salmonella
typhi i charakteryzująca się gorączką, krańcowym wyczerpaniem,
bólami brzucha, objawami zatrucia endotoksyną (splątanie)
i różową wysypką, tak zwaną różyczką durową czyli rumieniową
wysypką plamisto-grudkową zlokalizowaną na skórze klatki
piersiowej lub nadbrzusza.
 Towarzyszy tym objawom także powiększenie wątroby, śledziony
i węzłów chłonnych szyi, oraz zapalenie spojówek.
Pomimo gorączki występuje względna bradykardia.
 Zwany dawniej tyfusem lub tyfusem brzusznym.
 Tyfus plamisty, dur plamisty – (łac. Typhus exanthematicus) jedna z głównych chorób zakaźnych, przyczyna ciężkich epidemii
i śmierci milionów ludzi.

 Żółta febra to choroba wywoływana jest przez wirusa należącego
do grupy tzw. flavivirusów. Infekcja może przebiegać pod różnymi
postaciami klinicznymi – od łagodnych objawów do ciężkiej
choroby, kończącej się śmiercią. Słowo „żółta” w nazwie pochodzi
od żółtaczki towarzyszącej części zakażeń. W Afryce występują
dwa typy wirusów – jeden w Afryce Wschodniej, drugi w
Zachodniej. W ciągu ostatnich 20 lat na świecie wzrosła liczba
epidemii żółtej gorączki, a coraz więcej krajów zgłasza przypadki
tej choroby. W Afryce i Ameryce wciąż żyje ogromna populacja
osób niezaszczepionych, a zmiany w środowisku, takie jak
malejąca ilość terenów leśnych i urbanizacja czy wzrost turystyki,
zwiększają ryzyko zetknięcia się z wirusem.
Wirus ten przenoszony jest między innymi przez komary.
 Dżuma - ostra bakteryjna choroba zakaźna gryzoni i (rzadziej)
innych drobnych ssaków, a także człowieka (zoonoza). Choroba
ta wywołana jest infekcją G(-) pałeczek z rodziny
Enterobacteriaceae nazwanej Yersinia pestis.

 Wąglik (łac. Anthrax) – choroba zakaźna, zaraźliwa, wywoływana
przez Gram-dodatnią bakterię nazywaną laseczką wąglika
(Bacillus anthracis). Znany już od czasów starożytnych, występuje
na całym świecie. Wąglik występuje najczęściej u bydła, koni,
owiec i kóz. Świnie rzadko chorują. Psy cechuje znaczna
odporność. Ptaki są niewrażliwe na zakażenia naturalne.
 Nosacizna (łac. Malleus) — przewlekła zakaźna i zaraźliwa
choroba zwierząt nieparzystokopytnych wywołana przez pałeczkę
nosacizny. Nosacizna jest najczęściej chorobą koni. Mogą też
zachorować kotowate. Może też być niebezpieczną zoonozą dla
ludzi. W Polsce od ponad 40 lat nie występuje, nie występuje już
również w większości Europy, w Australii ani w Ameryce
Północnej. Obecnie można ją spotkać w Azji, Afryce oraz w
Ameryce Południowej i Środkowej.

 Grzybice skóry (dermatofitozy)






głowy
brody, tzw. figówka
paznokci
stóp, tzw. stopa atlety/sportowca
pachwin

 Grzybice głębokie, narządowe - grupa chorób oportunistycznych,
często przebiegających w AIDS. Dotyczą przede wszystkim płuc.
 przebiegające z fungemią
 przebiegające bez fungemii

 Przyjęty podział nie jest jedynym poprawnym. Można spotkać się
z podziałem grzybic skóry na: grzybice skóry owłosionej i
nieowłosionej; grzybic narządowych ze względu na organ
zainfekowany. Powszechny jest także, szczególnie w literaturze
medycznej i weterynaryjnej podział ze względu na naukową
nazwę choroby, która jest związana z czynnikiem etiologicznym.
Jest on jednak mało popularny ze względu na brak możliwości
rozpoznania klinicznego patogenu, który wywołał daną grzybicę.

Środki służące do
przenoszenia broni
biologicznej
Do przenoszenia broni biologicznej mogą służyć różnego rodzaju środki bojowe,
najbardziej skuteczne wydają się być:

 Lotnicze,
-


-

Przyrządy rozpylające,
Bomby,

Artyleryjskie,
Rakiety,
Pociski,

 inne,
- np. Pojemniki zrzucane z samolotów, śmigłowców, samochodów, wozów
bojowych.

 Dywersja,
- Wszelkiego rodzaju działania mające na celu doprowadzenie do skażenia
bronią biologiczną terenu, zwierząt, roślin, żywności, ujęć, wody pitnej,
itp..

W zależności od zastosowania, sposobu
przenoszenia zakażenie może nastąpić po
przez:
 Drogi oddechowe;
 Przenikanie przez skórę oraz błony śluzowe;
 Spożywanie skażonej żywności, wody;
 Ukąszenia przez zakażone owady, kleszcze;
 Kontakt ze skażonymi przedmiotami,
zakażonymi zwierzętami;
 Zranienia skażonymi elementami pocisków,
bomb, rakiet;
 Bezpośredni kontakt z chorymi.

Oznaki użycia broni
biologicznej.
 Mniejszy huk – (podczas wybuchu bomby, rakiety, pocisku);
 Pojawienie się dymów, mgieł – (za samolotami, śmigłowcami,
pociskami rakietowymi);








Mokre plamy lub drobny pył - w miejscu wybuchu;
Charakterystyczne do tego rodzaju broni odłamki:
Ceramiczne,
Plastikowe,
Kartonowe, itp.;
Nagły wzrost populacji gryzoni, owadów, kleszczy;
Masowe zachorowania wśród ludzi i zwierząt;
Wzrost martwych zwierząt, ptaków dziko żyjących;
Zrzucanie różnych przedmiotów.

Ochrona przed zakażeniami
broną biologiczną.
Są to działania epidemiologiczne, przede
wszystkim:
 Obserwacja – zanieczyszczenia mikrobiologicznego;
 Identyfikacja – skażeń;
 Systemy ochrony - zbiorowej i indywidualnej;
 Dezynfekcji – środowiska, wyposażenia;
 Szczepienia ochronne.

Osoby, które zostały narażone na działanie
biologicznych środków bojowych
powinny:
 Udać się jak najszybciej do punktów
zabiegów sanitarnych:
- Zostaną tam dokonane zabiegi sanitarne
i specjalne;
 Ludzie , którzy przebywali w schronach –
opuszczają ukrycia dopiero po informacji
odpowiednich służb o braku skażenia.

Środki ochrony przed zakażeniem biologicznym

Zbiorowe

Indywidualne
Środki ochrony dróg
oddechowych

Środki ochrony
skóry
Schrony

Maski przeciw
gazowe
Przemysłowe
respiratory
Maseczki zastępcze

Standardowa
Odzież Ochronna
Uszczelnione
pomieszczenia
Zastępcza odzież ochronna:
-płaszcza,
-kombinezony
-narzuty

PORÓWNANIE
BRONI CHEMICZNEJ
I BIOLOGICZNEJ