Celsus: medisch advies Voor het vocabularium bij de tekst: zie handboek Claviculae3 p.53. Raadpleeg Claviculae Basisvocabularium voor de andere woorden. Schrijf op een.

Download Report

Transcript Celsus: medisch advies Voor het vocabularium bij de tekst: zie handboek Claviculae3 p.53. Raadpleeg Claviculae Basisvocabularium voor de andere woorden. Schrijf op een.

Slide 1

Celsus: medisch advies
Voor het vocabularium bij de tekst: zie handboek Claviculae3 p.53.
Raadpleeg Claviculae Basisvocabularium voor de andere woorden.

Schrijf op een taakblad deze opgave over. Dan hoef je niet
meer naar deze dia terug.
Ook als je met twee samenwerkt, dien je elk ‘n taak in.

OPGAVE
Vertaal de Latijnse tekst in correct Nederlands.
Vergelijk je vertaling met ‘n vertaling die je op scherm
krijgt en verbeter je eigen vertaling (in ‘n andere kleur!)

Geef die taak OP ‘T EIND VAN DE LES af aan je leerkracht.


Slide 2

Per muisklik krijg je een hint te zien; bij volgende klik het antwoord.
Antwoord eerst zelf voor je nogmaals klikt voor het antwoord.

tekstvoorbereiding
Tekstvoorbereiding
achterhaal de betekenis van deze 8 woorden
medicus

Hint: beroepsnaam

geneesheer

varius

Hint: denk aan een Nederlandse afleiding

gevariëerd

saepius

Hint: comparatief van het bijwoord saepe

vaker

navigare

varen
Hint: denk aan een nederlandse of franse afleiding

firmare

Hint: verwant met een adjectief

versterken

frigidus

Hint: verwant met een substantief

koud

neglegere

Hint: denk aan een franse afleiding

verwaarlozen

retrahere

Hint: let op de samenstelling

terugtrekken

terug:

verder:


Slide 3

Per muisklik krijg je een vraag te zien; bij volgende klik het antwoord.
Antwoord eerst zelf voor je nogmaals klikt voor het antwoord.

Sanus homo debet
debet (‘moet’) is je pv. En wat is
onderwerp? sanus homo

neque medico
sanus
neque aliptâ

egere + abl. =
nodig hebben.
welke zijn die abl.?
medico en aliptâ

egere.

Bij welk substantief hoort varium?
bij genus

Hunc oportet
op
wie
doelt
die
hunc?
sanus
homo

Welke
constructie
verwacht je bij
oportet?
‘n dat-zin, nl. infinitiefzin

Functie van hunc?
ond. v. infinitiefzin

Welke vorm is dit
van frequens
(‘veelvuldig’)?

terug:

varium habere vitae genus: l.v. v habere
modo ruri esse, functie van genus?
Wat betekent
modo in urbe,
modo… modo?
saepiusque in agro;
nu eens… dan weer
navigare, Comparatief van bijwoord saepe;
dus de betekenis is …? vaker
venari,
hoeoefenen,’
vertaal je
se ‘in
‘zich
dwz.
quiescere interdum, exercere
beweginghier
zijn’ best?
sed frequentius se exercere.

Comparatief vh bijwoord: ‘vaker’

vertaling:


Slide 4

Verbeter je eigen voorstel (in een andere kleur!)

VERTALING
VERTALING
Een gezond mens moet geen arts of
masseur
Het is nodig
hij
Klik hierraadplegen.
voor de vertaling,
nadat dat
je zelf
ereen
eenvoorstel
gevariëerde
levenswijze
op papier
hebt gezet!op
nahoudt: nu eens buiten, dan in de stad,
Bedenk:
wie antwoorden
maar
meest erbuiten.
Hij moet varen, en
jagen,
vertaling
somsbekijkt
rusten maar
vooraleer
nogal dikwijls
zelf een
lichaamsoefening
hebben.
voorstel op papier
te zetten, heeft

veel weg van een slappe vod zonder
ruggengraat. Misschien best eens
informeren voor een jeugdpensioen.
Terug naar de Latijnse zin:

Tekstvervolg:


Slide 5

Per muisklik krijg je een vraag te zien; bij volgende klik het antwoord.
Antwoord eerst zelf voor je nogmaals klikt voor het antwoord.

wat is onderwerp
van hebetat ?

siquidem
Siquidem ignavia
corpus hebetat,

siquidem betekent ‘omdat’;
leidt dit een hoofdzin of een
bijzin in?

Functie v corpus?

labor

l.v.

firmat,

‘n bijzin natuurlijk

illa maturam senectutem,
Functie van maturam senectutem? l.v.

Wat is onderwerp van
firmat? labor
En welke pv. moet hier bijgedacht?
reddit (‘verschaft’)

hic longam adulescentiam reddit.
Waarnaar
verwijst illa?
ignavia

terug:

ignavia

Wat is onderwerp
van deze reddit?
Waarnaar
verwijst hic?

hic

Functie van longam adulescentiam?

labor

En welke functie heeft
die illa? onderwerp

l.v. van reddit

vertaling:


Slide 6

Verbeter je eigen voorstel (in een andere kleur!)

VERTALING
VERTALING
Aangezien luiheid het lichaam afstompt en
arbeid
het lichaam
maakt
Klik hier
voor de sterkt,
vertaling,
nadatluiheid
je zelf
vroegtijdig
oud,
houdt
een voorstel
op en
papier
hebtarbeid
gezet!ons jong.

Bedenk: wie antwoorden en
vertaling bekijkt vooraleer zelf een
voorstel op papier te zetten, heeft
veel weg van een slappe vod zonder
ruggengraat. Misschien best eens
informeren voor een jeugdpensioen.
Terug naar de Latijnse zin:

Tekstvervolg:


Slide 7

Per muisklik krijg je een vraag te zien; bij volgende klik het antwoord.
Antwoord eerst zelf voor je nogmaals klikt voor het antwoord.

Wat betekent prodest? En welke
onderwerpen heeft deze pv?
‘het is voordelig’; ond. zijn
alle infinitieven hieronder

uti + abl. =
gebruiken; waar
vind je die abl.?

balineo
ungi is reflexief
(‘bad’) &
passief. Hoe
aquis frigidis
(‘koud water’)
vertaal je dat? zich (laten) zalven

Prodest etiam:
interdum balineo, interdum aquis frigidis uti;
prodest
modo ungi, modo id ipsum neglegere;
nullum genus cibi fugere, Ipse (zelf) benadrukt
hier id. Hoe vertaal je ‘dit precies’
quo populus utitur;
dat id ipsum best?
interdum in convivio esse,
Welke abl. hoort hier bij uti?
‘t betrekk. vnw. quo
interdum ab eo se retrahere;
eo verwijstverwijst
naar convivio
abl.
Waarnaar
die eo?
Enna vz
modo
plus iusto,
waarom is eo ablatief?
nu eens…
comparatief v bijwoord v amplus
modo
non amplius adsumere;non welke
amplius (iusto): ‘niet meer dan nodig’
vorm v amplus (‘veel’)?
dan weer…
bis die potius quam semel cibum capere.
die: BWB v tijd

quamWelk
na comp.:
‘dan’
quam?

terug

vertaling:


Slide 8

Verbeter je eigen voorstel (in een andere kleur!)

VERTALING
VERTALING
Het is nuttig af en toe te baden en koud
water
gebruiken,
zich nu eens
Klik te
hier
voor de vertaling,
nadattejelaten
zelf
zalven,
dan weer
precies
(zalven)
een voorstel
op papier
hebtdat
gezet!
achterwege te laten. Geen enkele soort
Bedenk:
wie mensen
antwoorden
voedsel
dat gewone
tot zich en
nemen,
vertaling
moetbekijkt
men vermijden.
vooraleerMen
zelfkan
een
deelnemen
aanpapier
een feestmaal,
danheeft
weer
voorstel op
te zetten,
ervan
nu een
eensslappe
meer dan
tot
veel afzien;
weg van
vodnodig
zonder
zich nemen, dan weer niet; men neemt
ruggengraat. Misschien best eens
beter tweemaal een maaltijd per dag dan
informeren voor een jeugdpensioen.
eenmaal.
Terug naar de Latijnse zin:

Tekstvervolg:


Slide 9

Per muisklik krijg je een vraag te zien; bij volgende klik het antwoord.
Antwoord eerst zelf voor je nogmaals klikt voor het antwoord.

haec sunt.
Haec firmis servanda

spookje

Welke vorm
is dit van hic,
haec, hoc? En
welke is de
functie?
nom. o. mv. van
hic (deze);
(zelfstandig
gebruikt als)
onderwerp

terug:

Hoe
omschrijf je
zo’n
gerundivum
als
Ndgezegde?
Welke vorm is
dit van het hier
zelfstandig
gebruikte firmus,
a, um (gezond)?
En welke is de
functie?

vervang ‘zijn moetende’
door ‘moeten’
i.c. (die dingen, nl. die
voorschriften) moeten
behouden (nl. nageleefd)
worden

datief v hand. pers. bij gerundivum

Een
koppelwerkwoord
als pv! Wat is het
Ndgezegde? En
wat het
onderwerp?

ond. Is haec; Ndgez. Is servanda

vertaling:


Slide 10

Verbeter je eigen voorstel (in een andere kleur!)

VERTALING
VERTALING
Deze raadgevingen moeten in acht
Klik hierworden
voor dedoor
vertaling,
nadatmensen.
je zelf
genomen
gezonde
een voorstel op papier hebt gezet!

Bedenk: wie antwoorden en
vertaling bekijkt vooraleer zelf een
voorstel op papier te zetten, heeft
veel weg van een slappe vod zonder
ruggengraat. Misschien best eens
informeren voor een jeugdpensioen.
Terug:

Dien nu je (verbeterde!) taak in bij kvd

Weetjes


Slide 11

dokter Hippo
nogmaals dokter Hippo

adviezen van Cato

homeopathie?

geneeskunde op het net

terug:


Slide 12

Bij longziektes schudde Hippocrates de patiënt door elkaar en
luisterde dan naar het geklots van binnen.

hippo

Die goeie ouwe dokter Hippo was ook een beetje een
zeurkous. Hij klaagde: ‘Als het slechter gaat met een patiënt,
of als hij doodgaat… krijgt de dokter altijd de schuld!
Misschien was hij zo chagrijnig omdat hij soms vieze
karweitjes moest doen. Hij nam bijvoorbeeld beetjes van…
kots
snot
oorsmeer

pies
tranen
ontstoken wonden

…en onderzocht die dan. Maar hij kon ze niet, zoals moderne
dokters dat doen, in een laboratorium testen en onderzoeken.
Hoe deed hij dat dan? Wát is het juiste antwoord? Hij…
keuze 1: keek naar de kleur
keuze 2: kookte het spul met rabarbersap
keuze 3: proefde ervan

Antwoord
Uit: T. Deary, Die gave Grieken

terug: via deze ikoon


Slide 13

Antwoord: de dokter óf de patiënt
antw
moest het monster
proeven.
Uit: T. Deary, Die gave Grieken

terug: via deze ikoon


Slide 14

Enkele uitspraken van Hippocrates:
Wie honger heeft, moet liever niet werken.

hippo
Het drinken van wijn stilt ook
de honger.
Iets-minder-voedzaam, maar lekker eten is te verkiezen boven
eten, dat meer voedzaam, maar niet zo aantrekkelijk is.
Niezen neemt de hik weg.

Na een slag op het hoofd zijn verdoving en verwardheid
ernstige symptomen.
Een vrouw kan nooit beide handen even goed gebruiken.
Uit: T. Deary, Die gave Grieken

terug: via deze ikoon


Slide 15

Je wil dat je baby blijft leven? Dan heeft de
Romeinse schrijver Cato een paar nuttige
adviezen:

cato

baby’s moesten gewassen worden in de warme
urine van een volwassene die kool had gegeten.
Als een kind slecht sliep, raadde hij aan om
geitenkeutels in de luier te doen.
uit: T. Deary, Die rare Romeinen

terug: via deze ikoon


Slide 16

De leer van de humores, de lichaamssappen, huldigde onder meer het
principe dat kwalen moeten worden bestreden met hun tegenovergestelde:
heeft een patiënt het warm,homeopathie
dan moeten verkoelende middelen worden
aangewend enzovoort. Na de Renaissance is hiervoor een kreupele, maar
goed bekkende Latijnse formule bedacht: contraria contrariis curentur
(‘men dient het tegenovergestelde met het tegenovergestelde te genezen’)
.

In 1796 formuleerde Hahnemann een nieuw medisch principe, dat hij later
homeopathie zou noemen. Dit kwam erop neer dat zieken moeten worden
behandeld met middelen – maar dan sterk verdund – die bij gezonde
personen zoveel mogelijk dezelfde symptomen opwekken die zich bij de
zieken voordoen. Simpel gezegd: koorts kan worden bestreden met een
zeer lichte dosis van een stof die bij een gezond persoon juist koorts
opwekt. Men noemt dit, met een formulering die in enigszins ander verband
al in de 17e eeuw is gesignaleerd: similia similibus curentur (‘men dient het
gelijksoortige met het gelijksoortige te genezen’. Vandaar ook
homeopathie, uit Grieks homoios (‘gelijksoortig’) en pathos (‘ziekte’).

terug: via deze ikoon


Slide 17

Twee internetadressen met betrekking tot
de antieke geneeskunde:
internet
http://www.klascement.net/kt/beelden/dag
levenstadmedicmenu.html
(in
het
Nederlands!)

terug: via deze ikoon