Slide 1

POLSCY LAUREACI
LITERACKIEJ
NAGRODY NOBLA

Henryk Sienkiewicz - 1905
Władysław Reymont - 1924

Czesław Miłosz - 1980
Wisława Szymborska - 1996

Od roku 1901 do chwili obecnej przyznano ponad
100 nagród w dziedzinie literatury. Fundator zawarł
w swoim testamencie dyspozycje dotyczące
kryteriów ich przyznawania. Napisał m.in., aby
nagradzani byli autorzy dzieł
"wyróżniających się w kategoriach duchowych",

dodając przy tym:
"Jest moim wyraźnym życzeniem, aby przy
przyznawaniu nagród nie brano w żaden sposób
pod uwagę narodowości kandydatów, tak aby
nagrodę otrzymał najbardziej zasługujący,
czy jest Skandynawem, czy nie."

Pierwszy literacki Nobel przypadł Polakowi
w roku 1905, jeszcze przed odzyskaniem
przez Polskę niepodległości. Stąd też
szczególny charakter i znaczenie
wydarzenia.

Polakiem tym był
Henryk Sienkiewicz,
który otrzymał nagrodę
za „całokształt twórczości”.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„Jeśli literatura jakiegoś narodu żyje bogatym
i niegasnącym życiem, znaczy to, że i samo istnienie
tego narodu jest zapewnione, bo kwiaty kultury nie
mogą rosnąć bez życiodajnej gleby. Ale w każdym
społeczeństwie są
też owe rzadkie postacie,
w których geniusz narodu skupia swoje siły. Stoją oni
przed światem jako reprezentanci ducha narodu.
Pielęgnują wspomnienia przeszłości, aby wzmocnić
nadzieję na przyszłość. Twórczość ich sięga głęboko
korzeniami w przeszłość, jak potężny Baublis w
puszczach litewskich, ale korona ich szumi w
wichrach dnia. Takim reprezentantem literatury i
ducha narodu jest (...) Henryk Sienkiewicz.”

Henryk Sienkiewicz tak mówił podczas
uroczystości wręczenia nagrody:
"Jednakże zaszczyt ten, cenny dla
wszystkich, o ileż jeszcze cenniejszym być
musi dla syna Polski!... Głoszono ją
umarłą a oto jeden
z
tysięcznych dowodów, że ona żyje!...
Głoszono ją niezdolną do myślenia
i pracy, a oto dowód, że działa!... Głoszono
ją podbitą, a oto nowy dowód, że umie
zwyciężać!"

„Człowiek zawsze może
wstąpić na lepszą drogę –
póki żyje.”

Rękopis Henryka Sienkiewicza
– Ogniem i mieczem

Kilka z dzieł Sienkiewicza

W roku 1924 nagrodę Nobla otrzymał Władysław
Reymont. Wyróżniono w ten sposób jego wielką
epopeję z życia wsi – „Chłopi”. Pisarz, z powodu ciężkiej
choroby, nie mógł udać się do Sztokholmu – nagrodę
odebrał w jego imieniu polski dyplomata, Alfred
Wysocki i przesłał ją laureatowi przebywającemu
wówczas na kuracji w Nicei. Stąd też nie było
tradycyjnych przemówień.
Jedynie z listów do przyjaciół
dowiadujemy się, co pisarz
myślał w owych chwilach.

Pozostał mu tylko rok życia zmarł w Warszawie
w grudniu 1925 roku.

Słowa Reymonta skierowane do przyjaciół:
„Nagroda Nobla, pieniądze, sława wszechświatowa
i człowiek, który bez zmęczenia wielkiego nie potrafi
się rozebrać. (...) Przyjmuję, co na mnie spada jak
dopust Boży. Że się wierzgnie i zaklnie, nic dziwnego,
ale poza
tym z pokorą ciągnę moją taczkę. Juści
chciałbym jeszcze żyć, bo chciałbym jeszcze coś zrobić.”
„Oszołomiony jestem ta niespodzianką. I w takich
okolicznościach przyszła, że wygląda na gorzką ironię
życia. Bo na cóż mi to wszystko? Chory jestem. (...)
Marzyłem jeno o ciszy i możności
spokojnego pracowania jak
o największym szczęściu. Naraz
otwierają się wielkie drzwi rozgłosu!”

„Prawda nie ma Ojczyzny,
przeto bywa traktowana jak
włóczęga.”

Rok 1794

Rękopis Władysława Reymonta - Chłopi

Kilka z dzieł Reymonta

Pierwsze dwie nagrody dzieli
od dwu następnych cezura czasu
Apokalipsy - II wojny światowej.
W świecie następują wielkie
przetasowania, w wyniku których
Polska na długo znajduje się w strefie
wpływów sowieckiego imperium.
Zmienia się też
język
literatury.

Czesław Miłosz wiadomość o przyznaniu mu Nagrody
Nobla za twórczość poetycką otrzymał w Stanach
Zjednoczonych.
Nie był zaskoczony wyróżnieniem,
twierdził bowiem, że polska poezja jest uważana przez
wielu ludzi za najlepszą w Europie kontynentalnej.
W Polsce nazwisko Miłosza było wówczas objęte ścisłą
cenzurą, niewiele osób miało szansę zapoznać się z jego
utworami, tak więc opinia społeczna
przyjęła ten fakt z dużym zaskoczeniem.
Nie umniejszało to jednak radości
i dumy. W roku 1981 Miłosz przyjechał
do Polski, gdzie przyjęto go z wielkim
entuzjazmem. Od tego czasu coraz częściej
przebywał w Polsce, aż wreszcie
zamieszkał na stałe w Krakowie gdzie zmarł w roku 2004.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„Znajdujemy się tutaj w sytuacji nie pozbawionej swoistej
ironii – przy tym ironii, która tu właśnie, w tym miejscu,
nie jest wcale niestosowna. Według Pana obcość jest jedną
z głównych cech sytuacji człowieka – jesteśmy obcy w
tym świecie i obcy wobec siebie. Ale czy tylko obcy? Czy
nagroda Nobla dla Pana nie jest również wyrazem i
dowodem tego,
że granice mogą być
przekraczane, że zrozumienie i sympatia mogą się rodzić,
że kontakty i więzi między ludźmi mogą
być
nawiązywane? Czytanie Pana utworów i możność
konfrontowania własnej postawy z głoszonymi przez
Pana przesłaniami oznacza wzbogacenie się o nowe
ważne doświadczenia – mimo całej dzielącej nas obcości.”

Czesław Miłosz w przemówieniu noblowskim mówił:

„Dobrze jest urodzić się w małym kraju, gdzie przyroda
jest ludzka, na miarę człowieka, gdzie w ciągu stuleci
współżyły ze sobą różne języki i różne religie. Mam na
myśli Litwę, ziemię mitów i poezji. I chociaż moja
rodzina już od XVI wieku posługiwała się językiem
polskim, tak jak wiele rodzin w Finlandii szwedzkim, a
w Irlandii angielskim, wskutek czego jestem polskim,
nie litewskim poetą, krajobrazy i być może duchy Litwy
nigdy mnie nie opuściły."

„Patrzcie, jak drzewo rzuca długie
cienie,
i nasz, i kwiatów cień pada na ziemię:
co nie ma cienia, istnieć nie ma siły.”

Wiara

Rękopis Czesława Miłosza –

Kraina poezji (fragment)

Kilka z dzieł Miłosza

W roku 1996 Akademia Szwedzka ogłosiła, że laureatką
Nagrody Nobla została Wisława Szymborska.
Poetka nie kryła swego zaskoczenia. W Europie,
a zwłaszcza w Szwecji, poezja Szymborskiej cieszy się
wielkim powodzeniem. Komitet Noblowski w
uzasadnieniu przyznania poetce nagrody napisał: "za
poezję, która
z ironiczną precyzją
pozwala historycznemu i biologicznemu
kontekstowi ukazać się we
fragmentach ludzkiej
rzeczywistości". Szymborska
jest na stałe związana
z Krakowem i wielokrotnie
podkreślała swoje zamiłowanie
do tego miasta.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„W Wisławie Szymborskiej Szwedzka Akademia
chce uhonorować przedstawicielkę niezwykłej
czystości i siły poetyckiego spojrzenia. Poezji jako
odpowiedzi na życie, sposobu na życie, pracy nad
słowem jako myślą
i
wrażliwością.Wiersze Wisławy Szymborskiej to
perfekcja słowa, wysoce wycyzelowane obrazy,
myślowe allegro ma non troppo, jak nazywa się
jeden z jej wierszy. Jednak ciemność, której nie
ulegają one bezpośrednio, wyczuwa się w nich tak,
jak ruch krwi pod skórą.”

W przemówieniu sztokholmskim poetka dzieliła się
swoją refleksją:

"Wszelka wiedza, która nie wyłania z siebie nowych
pytań, staje się w szybkim czasie martwa, traci
temperaturę sprzyjającą życiu. W najskrajniejszych
przypadkach, o czym dobrze wiadomo z historii
dawnej i współczesnej, potrafi być nawet śmiertelnie
groźna dla społeczeństw. Dlatego tak wysoko cenię
sobie dwa małe słowa: „nie wiem”, małe, ale mocno
uskrzydlone. Rozszerzające nam życie na obszary,
które mieszczą się w nas samych i obszary, w których
zawieszona jest nasza nikła Ziemia."

„Żaden dzień się nie powtórzy,
nie ma dwóch podobnych nocy,
dwóch tych samych pocałunków,
dwóch jednakich spojrzeń w oczy.”
Nic dwa razy się nie zdarza

Kilka z dzieł Szymborskiej

Jak do tej pory to wszyscy polscy
laureaci Literackiej Nagrody Nobla.
Mamy nadzieję, że na tym się nie
zakończy i jeszcze nie raz zostanie
doceniona praca polskich literatów.

Jeśli chcesz uzyskać więcej
wiadomości na temat polskich
noblistów, przyjdź do szkolnej
biblioteki. Znajdziesz w niej
wiele ciekawych informacji,
jak również niektóre książki
naszych nobilitowanych.
Opracowała Marzena Wawrzyczek

Bibliografia:
Miłosz Czesław: Wiara. W: Od Kochanowskiego do Szymborskiej: antologia poezji dla
klas VIII. Opracowanie: Barbara Płóciennikowa. 1996, s. 59-60.
Szymborksa Wisława: Nic dwa razy. W: Antologia poezji polskiej XX wieku. Wybór
Joanna Rodziewicz. 2000, s. 126-127.

Dokumenty elektroniczne:
Pieńkowska Maria Dorota: Wystawa „Nobilitacje” [online]. Warszawa: Kultura polska
[dostęp: 18 stycznia 2007]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.culture.pl/pl/culture/artykuly/wy_wy_nobilitacje_literatury_warszawa.
Pieńkowska Maria Dorota: Wystawa pod patronatem honorowym Ambasady Królestwa
Szwecji, zorganizowana dzięki dotacji Ministerstwa Kultury [online]. Warszawa: Muzeum
Literatury [dostęp: 18 stycznia 2007]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.muzeumliteratury.pl/archiwum_wystaw/nobel/noblisci.htm.
Reymont Władysław: Wikicytaty [online]. [dostęp: 10 kwietnia 2007]. Dostępny w World
Wide Web: http://pl.wikiquote.org/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Reymont.
Sienkiewicz Henryk: Wikicytaty [online]. [dostęp: 10 kwietnia 2007]. Dostępny w World
Wide Web: http://pl.wikiquote.org/wiki/Henryk_Sienkiewicz.


Slide 2

POLSCY LAUREACI
LITERACKIEJ
NAGRODY NOBLA

Henryk Sienkiewicz - 1905
Władysław Reymont - 1924

Czesław Miłosz - 1980
Wisława Szymborska - 1996

Od roku 1901 do chwili obecnej przyznano ponad
100 nagród w dziedzinie literatury. Fundator zawarł
w swoim testamencie dyspozycje dotyczące
kryteriów ich przyznawania. Napisał m.in., aby
nagradzani byli autorzy dzieł
"wyróżniających się w kategoriach duchowych",

dodając przy tym:
"Jest moim wyraźnym życzeniem, aby przy
przyznawaniu nagród nie brano w żaden sposób
pod uwagę narodowości kandydatów, tak aby
nagrodę otrzymał najbardziej zasługujący,
czy jest Skandynawem, czy nie."

Pierwszy literacki Nobel przypadł Polakowi
w roku 1905, jeszcze przed odzyskaniem
przez Polskę niepodległości. Stąd też
szczególny charakter i znaczenie
wydarzenia.

Polakiem tym był
Henryk Sienkiewicz,
który otrzymał nagrodę
za „całokształt twórczości”.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„Jeśli literatura jakiegoś narodu żyje bogatym
i niegasnącym życiem, znaczy to, że i samo istnienie
tego narodu jest zapewnione, bo kwiaty kultury nie
mogą rosnąć bez życiodajnej gleby. Ale w każdym
społeczeństwie są
też owe rzadkie postacie,
w których geniusz narodu skupia swoje siły. Stoją oni
przed światem jako reprezentanci ducha narodu.
Pielęgnują wspomnienia przeszłości, aby wzmocnić
nadzieję na przyszłość. Twórczość ich sięga głęboko
korzeniami w przeszłość, jak potężny Baublis w
puszczach litewskich, ale korona ich szumi w
wichrach dnia. Takim reprezentantem literatury i
ducha narodu jest (...) Henryk Sienkiewicz.”

Henryk Sienkiewicz tak mówił podczas
uroczystości wręczenia nagrody:
"Jednakże zaszczyt ten, cenny dla
wszystkich, o ileż jeszcze cenniejszym być
musi dla syna Polski!... Głoszono ją
umarłą a oto jeden
z
tysięcznych dowodów, że ona żyje!...
Głoszono ją niezdolną do myślenia
i pracy, a oto dowód, że działa!... Głoszono
ją podbitą, a oto nowy dowód, że umie
zwyciężać!"

„Człowiek zawsze może
wstąpić na lepszą drogę –
póki żyje.”

Rękopis Henryka Sienkiewicza
– Ogniem i mieczem

Kilka z dzieł Sienkiewicza

W roku 1924 nagrodę Nobla otrzymał Władysław
Reymont. Wyróżniono w ten sposób jego wielką
epopeję z życia wsi – „Chłopi”. Pisarz, z powodu ciężkiej
choroby, nie mógł udać się do Sztokholmu – nagrodę
odebrał w jego imieniu polski dyplomata, Alfred
Wysocki i przesłał ją laureatowi przebywającemu
wówczas na kuracji w Nicei. Stąd też nie było
tradycyjnych przemówień.
Jedynie z listów do przyjaciół
dowiadujemy się, co pisarz
myślał w owych chwilach.

Pozostał mu tylko rok życia zmarł w Warszawie
w grudniu 1925 roku.

Słowa Reymonta skierowane do przyjaciół:
„Nagroda Nobla, pieniądze, sława wszechświatowa
i człowiek, który bez zmęczenia wielkiego nie potrafi
się rozebrać. (...) Przyjmuję, co na mnie spada jak
dopust Boży. Że się wierzgnie i zaklnie, nic dziwnego,
ale poza
tym z pokorą ciągnę moją taczkę. Juści
chciałbym jeszcze żyć, bo chciałbym jeszcze coś zrobić.”
„Oszołomiony jestem ta niespodzianką. I w takich
okolicznościach przyszła, że wygląda na gorzką ironię
życia. Bo na cóż mi to wszystko? Chory jestem. (...)
Marzyłem jeno o ciszy i możności
spokojnego pracowania jak
o największym szczęściu. Naraz
otwierają się wielkie drzwi rozgłosu!”

„Prawda nie ma Ojczyzny,
przeto bywa traktowana jak
włóczęga.”

Rok 1794

Rękopis Władysława Reymonta - Chłopi

Kilka z dzieł Reymonta

Pierwsze dwie nagrody dzieli
od dwu następnych cezura czasu
Apokalipsy - II wojny światowej.
W świecie następują wielkie
przetasowania, w wyniku których
Polska na długo znajduje się w strefie
wpływów sowieckiego imperium.
Zmienia się też
język
literatury.

Czesław Miłosz wiadomość o przyznaniu mu Nagrody
Nobla za twórczość poetycką otrzymał w Stanach
Zjednoczonych.
Nie był zaskoczony wyróżnieniem,
twierdził bowiem, że polska poezja jest uważana przez
wielu ludzi za najlepszą w Europie kontynentalnej.
W Polsce nazwisko Miłosza było wówczas objęte ścisłą
cenzurą, niewiele osób miało szansę zapoznać się z jego
utworami, tak więc opinia społeczna
przyjęła ten fakt z dużym zaskoczeniem.
Nie umniejszało to jednak radości
i dumy. W roku 1981 Miłosz przyjechał
do Polski, gdzie przyjęto go z wielkim
entuzjazmem. Od tego czasu coraz częściej
przebywał w Polsce, aż wreszcie
zamieszkał na stałe w Krakowie gdzie zmarł w roku 2004.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„Znajdujemy się tutaj w sytuacji nie pozbawionej swoistej
ironii – przy tym ironii, która tu właśnie, w tym miejscu,
nie jest wcale niestosowna. Według Pana obcość jest jedną
z głównych cech sytuacji człowieka – jesteśmy obcy w
tym świecie i obcy wobec siebie. Ale czy tylko obcy? Czy
nagroda Nobla dla Pana nie jest również wyrazem i
dowodem tego,
że granice mogą być
przekraczane, że zrozumienie i sympatia mogą się rodzić,
że kontakty i więzi między ludźmi mogą
być
nawiązywane? Czytanie Pana utworów i możność
konfrontowania własnej postawy z głoszonymi przez
Pana przesłaniami oznacza wzbogacenie się o nowe
ważne doświadczenia – mimo całej dzielącej nas obcości.”

Czesław Miłosz w przemówieniu noblowskim mówił:

„Dobrze jest urodzić się w małym kraju, gdzie przyroda
jest ludzka, na miarę człowieka, gdzie w ciągu stuleci
współżyły ze sobą różne języki i różne religie. Mam na
myśli Litwę, ziemię mitów i poezji. I chociaż moja
rodzina już od XVI wieku posługiwała się językiem
polskim, tak jak wiele rodzin w Finlandii szwedzkim, a
w Irlandii angielskim, wskutek czego jestem polskim,
nie litewskim poetą, krajobrazy i być może duchy Litwy
nigdy mnie nie opuściły."

„Patrzcie, jak drzewo rzuca długie
cienie,
i nasz, i kwiatów cień pada na ziemię:
co nie ma cienia, istnieć nie ma siły.”

Wiara

Rękopis Czesława Miłosza –

Kraina poezji (fragment)

Kilka z dzieł Miłosza

W roku 1996 Akademia Szwedzka ogłosiła, że laureatką
Nagrody Nobla została Wisława Szymborska.
Poetka nie kryła swego zaskoczenia. W Europie,
a zwłaszcza w Szwecji, poezja Szymborskiej cieszy się
wielkim powodzeniem. Komitet Noblowski w
uzasadnieniu przyznania poetce nagrody napisał: "za
poezję, która
z ironiczną precyzją
pozwala historycznemu i biologicznemu
kontekstowi ukazać się we
fragmentach ludzkiej
rzeczywistości". Szymborska
jest na stałe związana
z Krakowem i wielokrotnie
podkreślała swoje zamiłowanie
do tego miasta.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„W Wisławie Szymborskiej Szwedzka Akademia
chce uhonorować przedstawicielkę niezwykłej
czystości i siły poetyckiego spojrzenia. Poezji jako
odpowiedzi na życie, sposobu na życie, pracy nad
słowem jako myślą
i
wrażliwością.Wiersze Wisławy Szymborskiej to
perfekcja słowa, wysoce wycyzelowane obrazy,
myślowe allegro ma non troppo, jak nazywa się
jeden z jej wierszy. Jednak ciemność, której nie
ulegają one bezpośrednio, wyczuwa się w nich tak,
jak ruch krwi pod skórą.”

W przemówieniu sztokholmskim poetka dzieliła się
swoją refleksją:

"Wszelka wiedza, która nie wyłania z siebie nowych
pytań, staje się w szybkim czasie martwa, traci
temperaturę sprzyjającą życiu. W najskrajniejszych
przypadkach, o czym dobrze wiadomo z historii
dawnej i współczesnej, potrafi być nawet śmiertelnie
groźna dla społeczeństw. Dlatego tak wysoko cenię
sobie dwa małe słowa: „nie wiem”, małe, ale mocno
uskrzydlone. Rozszerzające nam życie na obszary,
które mieszczą się w nas samych i obszary, w których
zawieszona jest nasza nikła Ziemia."

„Żaden dzień się nie powtórzy,
nie ma dwóch podobnych nocy,
dwóch tych samych pocałunków,
dwóch jednakich spojrzeń w oczy.”
Nic dwa razy się nie zdarza

Kilka z dzieł Szymborskiej

Jak do tej pory to wszyscy polscy
laureaci Literackiej Nagrody Nobla.
Mamy nadzieję, że na tym się nie
zakończy i jeszcze nie raz zostanie
doceniona praca polskich literatów.

Jeśli chcesz uzyskać więcej
wiadomości na temat polskich
noblistów, przyjdź do szkolnej
biblioteki. Znajdziesz w niej
wiele ciekawych informacji,
jak również niektóre książki
naszych nobilitowanych.
Opracowała Marzena Wawrzyczek

Bibliografia:
Miłosz Czesław: Wiara. W: Od Kochanowskiego do Szymborskiej: antologia poezji dla
klas VIII. Opracowanie: Barbara Płóciennikowa. 1996, s. 59-60.
Szymborksa Wisława: Nic dwa razy. W: Antologia poezji polskiej XX wieku. Wybór
Joanna Rodziewicz. 2000, s. 126-127.

Dokumenty elektroniczne:
Pieńkowska Maria Dorota: Wystawa „Nobilitacje” [online]. Warszawa: Kultura polska
[dostęp: 18 stycznia 2007]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.culture.pl/pl/culture/artykuly/wy_wy_nobilitacje_literatury_warszawa.
Pieńkowska Maria Dorota: Wystawa pod patronatem honorowym Ambasady Królestwa
Szwecji, zorganizowana dzięki dotacji Ministerstwa Kultury [online]. Warszawa: Muzeum
Literatury [dostęp: 18 stycznia 2007]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.muzeumliteratury.pl/archiwum_wystaw/nobel/noblisci.htm.
Reymont Władysław: Wikicytaty [online]. [dostęp: 10 kwietnia 2007]. Dostępny w World
Wide Web: http://pl.wikiquote.org/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Reymont.
Sienkiewicz Henryk: Wikicytaty [online]. [dostęp: 10 kwietnia 2007]. Dostępny w World
Wide Web: http://pl.wikiquote.org/wiki/Henryk_Sienkiewicz.


Slide 3

POLSCY LAUREACI
LITERACKIEJ
NAGRODY NOBLA

Henryk Sienkiewicz - 1905
Władysław Reymont - 1924

Czesław Miłosz - 1980
Wisława Szymborska - 1996

Od roku 1901 do chwili obecnej przyznano ponad
100 nagród w dziedzinie literatury. Fundator zawarł
w swoim testamencie dyspozycje dotyczące
kryteriów ich przyznawania. Napisał m.in., aby
nagradzani byli autorzy dzieł
"wyróżniających się w kategoriach duchowych",

dodając przy tym:
"Jest moim wyraźnym życzeniem, aby przy
przyznawaniu nagród nie brano w żaden sposób
pod uwagę narodowości kandydatów, tak aby
nagrodę otrzymał najbardziej zasługujący,
czy jest Skandynawem, czy nie."

Pierwszy literacki Nobel przypadł Polakowi
w roku 1905, jeszcze przed odzyskaniem
przez Polskę niepodległości. Stąd też
szczególny charakter i znaczenie
wydarzenia.

Polakiem tym był
Henryk Sienkiewicz,
który otrzymał nagrodę
za „całokształt twórczości”.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„Jeśli literatura jakiegoś narodu żyje bogatym
i niegasnącym życiem, znaczy to, że i samo istnienie
tego narodu jest zapewnione, bo kwiaty kultury nie
mogą rosnąć bez życiodajnej gleby. Ale w każdym
społeczeństwie są
też owe rzadkie postacie,
w których geniusz narodu skupia swoje siły. Stoją oni
przed światem jako reprezentanci ducha narodu.
Pielęgnują wspomnienia przeszłości, aby wzmocnić
nadzieję na przyszłość. Twórczość ich sięga głęboko
korzeniami w przeszłość, jak potężny Baublis w
puszczach litewskich, ale korona ich szumi w
wichrach dnia. Takim reprezentantem literatury i
ducha narodu jest (...) Henryk Sienkiewicz.”

Henryk Sienkiewicz tak mówił podczas
uroczystości wręczenia nagrody:
"Jednakże zaszczyt ten, cenny dla
wszystkich, o ileż jeszcze cenniejszym być
musi dla syna Polski!... Głoszono ją
umarłą a oto jeden
z
tysięcznych dowodów, że ona żyje!...
Głoszono ją niezdolną do myślenia
i pracy, a oto dowód, że działa!... Głoszono
ją podbitą, a oto nowy dowód, że umie
zwyciężać!"

„Człowiek zawsze może
wstąpić na lepszą drogę –
póki żyje.”

Rękopis Henryka Sienkiewicza
– Ogniem i mieczem

Kilka z dzieł Sienkiewicza

W roku 1924 nagrodę Nobla otrzymał Władysław
Reymont. Wyróżniono w ten sposób jego wielką
epopeję z życia wsi – „Chłopi”. Pisarz, z powodu ciężkiej
choroby, nie mógł udać się do Sztokholmu – nagrodę
odebrał w jego imieniu polski dyplomata, Alfred
Wysocki i przesłał ją laureatowi przebywającemu
wówczas na kuracji w Nicei. Stąd też nie było
tradycyjnych przemówień.
Jedynie z listów do przyjaciół
dowiadujemy się, co pisarz
myślał w owych chwilach.

Pozostał mu tylko rok życia zmarł w Warszawie
w grudniu 1925 roku.

Słowa Reymonta skierowane do przyjaciół:
„Nagroda Nobla, pieniądze, sława wszechświatowa
i człowiek, który bez zmęczenia wielkiego nie potrafi
się rozebrać. (...) Przyjmuję, co na mnie spada jak
dopust Boży. Że się wierzgnie i zaklnie, nic dziwnego,
ale poza
tym z pokorą ciągnę moją taczkę. Juści
chciałbym jeszcze żyć, bo chciałbym jeszcze coś zrobić.”
„Oszołomiony jestem ta niespodzianką. I w takich
okolicznościach przyszła, że wygląda na gorzką ironię
życia. Bo na cóż mi to wszystko? Chory jestem. (...)
Marzyłem jeno o ciszy i możności
spokojnego pracowania jak
o największym szczęściu. Naraz
otwierają się wielkie drzwi rozgłosu!”

„Prawda nie ma Ojczyzny,
przeto bywa traktowana jak
włóczęga.”

Rok 1794

Rękopis Władysława Reymonta - Chłopi

Kilka z dzieł Reymonta

Pierwsze dwie nagrody dzieli
od dwu następnych cezura czasu
Apokalipsy - II wojny światowej.
W świecie następują wielkie
przetasowania, w wyniku których
Polska na długo znajduje się w strefie
wpływów sowieckiego imperium.
Zmienia się też
język
literatury.

Czesław Miłosz wiadomość o przyznaniu mu Nagrody
Nobla za twórczość poetycką otrzymał w Stanach
Zjednoczonych.
Nie był zaskoczony wyróżnieniem,
twierdził bowiem, że polska poezja jest uważana przez
wielu ludzi za najlepszą w Europie kontynentalnej.
W Polsce nazwisko Miłosza było wówczas objęte ścisłą
cenzurą, niewiele osób miało szansę zapoznać się z jego
utworami, tak więc opinia społeczna
przyjęła ten fakt z dużym zaskoczeniem.
Nie umniejszało to jednak radości
i dumy. W roku 1981 Miłosz przyjechał
do Polski, gdzie przyjęto go z wielkim
entuzjazmem. Od tego czasu coraz częściej
przebywał w Polsce, aż wreszcie
zamieszkał na stałe w Krakowie gdzie zmarł w roku 2004.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„Znajdujemy się tutaj w sytuacji nie pozbawionej swoistej
ironii – przy tym ironii, która tu właśnie, w tym miejscu,
nie jest wcale niestosowna. Według Pana obcość jest jedną
z głównych cech sytuacji człowieka – jesteśmy obcy w
tym świecie i obcy wobec siebie. Ale czy tylko obcy? Czy
nagroda Nobla dla Pana nie jest również wyrazem i
dowodem tego,
że granice mogą być
przekraczane, że zrozumienie i sympatia mogą się rodzić,
że kontakty i więzi między ludźmi mogą
być
nawiązywane? Czytanie Pana utworów i możność
konfrontowania własnej postawy z głoszonymi przez
Pana przesłaniami oznacza wzbogacenie się o nowe
ważne doświadczenia – mimo całej dzielącej nas obcości.”

Czesław Miłosz w przemówieniu noblowskim mówił:

„Dobrze jest urodzić się w małym kraju, gdzie przyroda
jest ludzka, na miarę człowieka, gdzie w ciągu stuleci
współżyły ze sobą różne języki i różne religie. Mam na
myśli Litwę, ziemię mitów i poezji. I chociaż moja
rodzina już od XVI wieku posługiwała się językiem
polskim, tak jak wiele rodzin w Finlandii szwedzkim, a
w Irlandii angielskim, wskutek czego jestem polskim,
nie litewskim poetą, krajobrazy i być może duchy Litwy
nigdy mnie nie opuściły."

„Patrzcie, jak drzewo rzuca długie
cienie,
i nasz, i kwiatów cień pada na ziemię:
co nie ma cienia, istnieć nie ma siły.”

Wiara

Rękopis Czesława Miłosza –

Kraina poezji (fragment)

Kilka z dzieł Miłosza

W roku 1996 Akademia Szwedzka ogłosiła, że laureatką
Nagrody Nobla została Wisława Szymborska.
Poetka nie kryła swego zaskoczenia. W Europie,
a zwłaszcza w Szwecji, poezja Szymborskiej cieszy się
wielkim powodzeniem. Komitet Noblowski w
uzasadnieniu przyznania poetce nagrody napisał: "za
poezję, która
z ironiczną precyzją
pozwala historycznemu i biologicznemu
kontekstowi ukazać się we
fragmentach ludzkiej
rzeczywistości". Szymborska
jest na stałe związana
z Krakowem i wielokrotnie
podkreślała swoje zamiłowanie
do tego miasta.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„W Wisławie Szymborskiej Szwedzka Akademia
chce uhonorować przedstawicielkę niezwykłej
czystości i siły poetyckiego spojrzenia. Poezji jako
odpowiedzi na życie, sposobu na życie, pracy nad
słowem jako myślą
i
wrażliwością.Wiersze Wisławy Szymborskiej to
perfekcja słowa, wysoce wycyzelowane obrazy,
myślowe allegro ma non troppo, jak nazywa się
jeden z jej wierszy. Jednak ciemność, której nie
ulegają one bezpośrednio, wyczuwa się w nich tak,
jak ruch krwi pod skórą.”

W przemówieniu sztokholmskim poetka dzieliła się
swoją refleksją:

"Wszelka wiedza, która nie wyłania z siebie nowych
pytań, staje się w szybkim czasie martwa, traci
temperaturę sprzyjającą życiu. W najskrajniejszych
przypadkach, o czym dobrze wiadomo z historii
dawnej i współczesnej, potrafi być nawet śmiertelnie
groźna dla społeczeństw. Dlatego tak wysoko cenię
sobie dwa małe słowa: „nie wiem”, małe, ale mocno
uskrzydlone. Rozszerzające nam życie na obszary,
które mieszczą się w nas samych i obszary, w których
zawieszona jest nasza nikła Ziemia."

„Żaden dzień się nie powtórzy,
nie ma dwóch podobnych nocy,
dwóch tych samych pocałunków,
dwóch jednakich spojrzeń w oczy.”
Nic dwa razy się nie zdarza

Kilka z dzieł Szymborskiej

Jak do tej pory to wszyscy polscy
laureaci Literackiej Nagrody Nobla.
Mamy nadzieję, że na tym się nie
zakończy i jeszcze nie raz zostanie
doceniona praca polskich literatów.

Jeśli chcesz uzyskać więcej
wiadomości na temat polskich
noblistów, przyjdź do szkolnej
biblioteki. Znajdziesz w niej
wiele ciekawych informacji,
jak również niektóre książki
naszych nobilitowanych.
Opracowała Marzena Wawrzyczek

Bibliografia:
Miłosz Czesław: Wiara. W: Od Kochanowskiego do Szymborskiej: antologia poezji dla
klas VIII. Opracowanie: Barbara Płóciennikowa. 1996, s. 59-60.
Szymborksa Wisława: Nic dwa razy. W: Antologia poezji polskiej XX wieku. Wybór
Joanna Rodziewicz. 2000, s. 126-127.

Dokumenty elektroniczne:
Pieńkowska Maria Dorota: Wystawa „Nobilitacje” [online]. Warszawa: Kultura polska
[dostęp: 18 stycznia 2007]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.culture.pl/pl/culture/artykuly/wy_wy_nobilitacje_literatury_warszawa.
Pieńkowska Maria Dorota: Wystawa pod patronatem honorowym Ambasady Królestwa
Szwecji, zorganizowana dzięki dotacji Ministerstwa Kultury [online]. Warszawa: Muzeum
Literatury [dostęp: 18 stycznia 2007]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.muzeumliteratury.pl/archiwum_wystaw/nobel/noblisci.htm.
Reymont Władysław: Wikicytaty [online]. [dostęp: 10 kwietnia 2007]. Dostępny w World
Wide Web: http://pl.wikiquote.org/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Reymont.
Sienkiewicz Henryk: Wikicytaty [online]. [dostęp: 10 kwietnia 2007]. Dostępny w World
Wide Web: http://pl.wikiquote.org/wiki/Henryk_Sienkiewicz.


Slide 4

POLSCY LAUREACI
LITERACKIEJ
NAGRODY NOBLA

Henryk Sienkiewicz - 1905
Władysław Reymont - 1924

Czesław Miłosz - 1980
Wisława Szymborska - 1996

Od roku 1901 do chwili obecnej przyznano ponad
100 nagród w dziedzinie literatury. Fundator zawarł
w swoim testamencie dyspozycje dotyczące
kryteriów ich przyznawania. Napisał m.in., aby
nagradzani byli autorzy dzieł
"wyróżniających się w kategoriach duchowych",

dodając przy tym:
"Jest moim wyraźnym życzeniem, aby przy
przyznawaniu nagród nie brano w żaden sposób
pod uwagę narodowości kandydatów, tak aby
nagrodę otrzymał najbardziej zasługujący,
czy jest Skandynawem, czy nie."

Pierwszy literacki Nobel przypadł Polakowi
w roku 1905, jeszcze przed odzyskaniem
przez Polskę niepodległości. Stąd też
szczególny charakter i znaczenie
wydarzenia.

Polakiem tym był
Henryk Sienkiewicz,
który otrzymał nagrodę
za „całokształt twórczości”.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„Jeśli literatura jakiegoś narodu żyje bogatym
i niegasnącym życiem, znaczy to, że i samo istnienie
tego narodu jest zapewnione, bo kwiaty kultury nie
mogą rosnąć bez życiodajnej gleby. Ale w każdym
społeczeństwie są
też owe rzadkie postacie,
w których geniusz narodu skupia swoje siły. Stoją oni
przed światem jako reprezentanci ducha narodu.
Pielęgnują wspomnienia przeszłości, aby wzmocnić
nadzieję na przyszłość. Twórczość ich sięga głęboko
korzeniami w przeszłość, jak potężny Baublis w
puszczach litewskich, ale korona ich szumi w
wichrach dnia. Takim reprezentantem literatury i
ducha narodu jest (...) Henryk Sienkiewicz.”

Henryk Sienkiewicz tak mówił podczas
uroczystości wręczenia nagrody:
"Jednakże zaszczyt ten, cenny dla
wszystkich, o ileż jeszcze cenniejszym być
musi dla syna Polski!... Głoszono ją
umarłą a oto jeden
z
tysięcznych dowodów, że ona żyje!...
Głoszono ją niezdolną do myślenia
i pracy, a oto dowód, że działa!... Głoszono
ją podbitą, a oto nowy dowód, że umie
zwyciężać!"

„Człowiek zawsze może
wstąpić na lepszą drogę –
póki żyje.”

Rękopis Henryka Sienkiewicza
– Ogniem i mieczem

Kilka z dzieł Sienkiewicza

W roku 1924 nagrodę Nobla otrzymał Władysław
Reymont. Wyróżniono w ten sposób jego wielką
epopeję z życia wsi – „Chłopi”. Pisarz, z powodu ciężkiej
choroby, nie mógł udać się do Sztokholmu – nagrodę
odebrał w jego imieniu polski dyplomata, Alfred
Wysocki i przesłał ją laureatowi przebywającemu
wówczas na kuracji w Nicei. Stąd też nie było
tradycyjnych przemówień.
Jedynie z listów do przyjaciół
dowiadujemy się, co pisarz
myślał w owych chwilach.

Pozostał mu tylko rok życia zmarł w Warszawie
w grudniu 1925 roku.

Słowa Reymonta skierowane do przyjaciół:
„Nagroda Nobla, pieniądze, sława wszechświatowa
i człowiek, który bez zmęczenia wielkiego nie potrafi
się rozebrać. (...) Przyjmuję, co na mnie spada jak
dopust Boży. Że się wierzgnie i zaklnie, nic dziwnego,
ale poza
tym z pokorą ciągnę moją taczkę. Juści
chciałbym jeszcze żyć, bo chciałbym jeszcze coś zrobić.”
„Oszołomiony jestem ta niespodzianką. I w takich
okolicznościach przyszła, że wygląda na gorzką ironię
życia. Bo na cóż mi to wszystko? Chory jestem. (...)
Marzyłem jeno o ciszy i możności
spokojnego pracowania jak
o największym szczęściu. Naraz
otwierają się wielkie drzwi rozgłosu!”

„Prawda nie ma Ojczyzny,
przeto bywa traktowana jak
włóczęga.”

Rok 1794

Rękopis Władysława Reymonta - Chłopi

Kilka z dzieł Reymonta

Pierwsze dwie nagrody dzieli
od dwu następnych cezura czasu
Apokalipsy - II wojny światowej.
W świecie następują wielkie
przetasowania, w wyniku których
Polska na długo znajduje się w strefie
wpływów sowieckiego imperium.
Zmienia się też
język
literatury.

Czesław Miłosz wiadomość o przyznaniu mu Nagrody
Nobla za twórczość poetycką otrzymał w Stanach
Zjednoczonych.
Nie był zaskoczony wyróżnieniem,
twierdził bowiem, że polska poezja jest uważana przez
wielu ludzi za najlepszą w Europie kontynentalnej.
W Polsce nazwisko Miłosza było wówczas objęte ścisłą
cenzurą, niewiele osób miało szansę zapoznać się z jego
utworami, tak więc opinia społeczna
przyjęła ten fakt z dużym zaskoczeniem.
Nie umniejszało to jednak radości
i dumy. W roku 1981 Miłosz przyjechał
do Polski, gdzie przyjęto go z wielkim
entuzjazmem. Od tego czasu coraz częściej
przebywał w Polsce, aż wreszcie
zamieszkał na stałe w Krakowie gdzie zmarł w roku 2004.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„Znajdujemy się tutaj w sytuacji nie pozbawionej swoistej
ironii – przy tym ironii, która tu właśnie, w tym miejscu,
nie jest wcale niestosowna. Według Pana obcość jest jedną
z głównych cech sytuacji człowieka – jesteśmy obcy w
tym świecie i obcy wobec siebie. Ale czy tylko obcy? Czy
nagroda Nobla dla Pana nie jest również wyrazem i
dowodem tego,
że granice mogą być
przekraczane, że zrozumienie i sympatia mogą się rodzić,
że kontakty i więzi między ludźmi mogą
być
nawiązywane? Czytanie Pana utworów i możność
konfrontowania własnej postawy z głoszonymi przez
Pana przesłaniami oznacza wzbogacenie się o nowe
ważne doświadczenia – mimo całej dzielącej nas obcości.”

Czesław Miłosz w przemówieniu noblowskim mówił:

„Dobrze jest urodzić się w małym kraju, gdzie przyroda
jest ludzka, na miarę człowieka, gdzie w ciągu stuleci
współżyły ze sobą różne języki i różne religie. Mam na
myśli Litwę, ziemię mitów i poezji. I chociaż moja
rodzina już od XVI wieku posługiwała się językiem
polskim, tak jak wiele rodzin w Finlandii szwedzkim, a
w Irlandii angielskim, wskutek czego jestem polskim,
nie litewskim poetą, krajobrazy i być może duchy Litwy
nigdy mnie nie opuściły."

„Patrzcie, jak drzewo rzuca długie
cienie,
i nasz, i kwiatów cień pada na ziemię:
co nie ma cienia, istnieć nie ma siły.”

Wiara

Rękopis Czesława Miłosza –

Kraina poezji (fragment)

Kilka z dzieł Miłosza

W roku 1996 Akademia Szwedzka ogłosiła, że laureatką
Nagrody Nobla została Wisława Szymborska.
Poetka nie kryła swego zaskoczenia. W Europie,
a zwłaszcza w Szwecji, poezja Szymborskiej cieszy się
wielkim powodzeniem. Komitet Noblowski w
uzasadnieniu przyznania poetce nagrody napisał: "za
poezję, która
z ironiczną precyzją
pozwala historycznemu i biologicznemu
kontekstowi ukazać się we
fragmentach ludzkiej
rzeczywistości". Szymborska
jest na stałe związana
z Krakowem i wielokrotnie
podkreślała swoje zamiłowanie
do tego miasta.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„W Wisławie Szymborskiej Szwedzka Akademia
chce uhonorować przedstawicielkę niezwykłej
czystości i siły poetyckiego spojrzenia. Poezji jako
odpowiedzi na życie, sposobu na życie, pracy nad
słowem jako myślą
i
wrażliwością.Wiersze Wisławy Szymborskiej to
perfekcja słowa, wysoce wycyzelowane obrazy,
myślowe allegro ma non troppo, jak nazywa się
jeden z jej wierszy. Jednak ciemność, której nie
ulegają one bezpośrednio, wyczuwa się w nich tak,
jak ruch krwi pod skórą.”

W przemówieniu sztokholmskim poetka dzieliła się
swoją refleksją:

"Wszelka wiedza, która nie wyłania z siebie nowych
pytań, staje się w szybkim czasie martwa, traci
temperaturę sprzyjającą życiu. W najskrajniejszych
przypadkach, o czym dobrze wiadomo z historii
dawnej i współczesnej, potrafi być nawet śmiertelnie
groźna dla społeczeństw. Dlatego tak wysoko cenię
sobie dwa małe słowa: „nie wiem”, małe, ale mocno
uskrzydlone. Rozszerzające nam życie na obszary,
które mieszczą się w nas samych i obszary, w których
zawieszona jest nasza nikła Ziemia."

„Żaden dzień się nie powtórzy,
nie ma dwóch podobnych nocy,
dwóch tych samych pocałunków,
dwóch jednakich spojrzeń w oczy.”
Nic dwa razy się nie zdarza

Kilka z dzieł Szymborskiej

Jak do tej pory to wszyscy polscy
laureaci Literackiej Nagrody Nobla.
Mamy nadzieję, że na tym się nie
zakończy i jeszcze nie raz zostanie
doceniona praca polskich literatów.

Jeśli chcesz uzyskać więcej
wiadomości na temat polskich
noblistów, przyjdź do szkolnej
biblioteki. Znajdziesz w niej
wiele ciekawych informacji,
jak również niektóre książki
naszych nobilitowanych.
Opracowała Marzena Wawrzyczek

Bibliografia:
Miłosz Czesław: Wiara. W: Od Kochanowskiego do Szymborskiej: antologia poezji dla
klas VIII. Opracowanie: Barbara Płóciennikowa. 1996, s. 59-60.
Szymborksa Wisława: Nic dwa razy. W: Antologia poezji polskiej XX wieku. Wybór
Joanna Rodziewicz. 2000, s. 126-127.

Dokumenty elektroniczne:
Pieńkowska Maria Dorota: Wystawa „Nobilitacje” [online]. Warszawa: Kultura polska
[dostęp: 18 stycznia 2007]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.culture.pl/pl/culture/artykuly/wy_wy_nobilitacje_literatury_warszawa.
Pieńkowska Maria Dorota: Wystawa pod patronatem honorowym Ambasady Królestwa
Szwecji, zorganizowana dzięki dotacji Ministerstwa Kultury [online]. Warszawa: Muzeum
Literatury [dostęp: 18 stycznia 2007]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.muzeumliteratury.pl/archiwum_wystaw/nobel/noblisci.htm.
Reymont Władysław: Wikicytaty [online]. [dostęp: 10 kwietnia 2007]. Dostępny w World
Wide Web: http://pl.wikiquote.org/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Reymont.
Sienkiewicz Henryk: Wikicytaty [online]. [dostęp: 10 kwietnia 2007]. Dostępny w World
Wide Web: http://pl.wikiquote.org/wiki/Henryk_Sienkiewicz.


Slide 5

POLSCY LAUREACI
LITERACKIEJ
NAGRODY NOBLA

Henryk Sienkiewicz - 1905
Władysław Reymont - 1924

Czesław Miłosz - 1980
Wisława Szymborska - 1996

Od roku 1901 do chwili obecnej przyznano ponad
100 nagród w dziedzinie literatury. Fundator zawarł
w swoim testamencie dyspozycje dotyczące
kryteriów ich przyznawania. Napisał m.in., aby
nagradzani byli autorzy dzieł
"wyróżniających się w kategoriach duchowych",

dodając przy tym:
"Jest moim wyraźnym życzeniem, aby przy
przyznawaniu nagród nie brano w żaden sposób
pod uwagę narodowości kandydatów, tak aby
nagrodę otrzymał najbardziej zasługujący,
czy jest Skandynawem, czy nie."

Pierwszy literacki Nobel przypadł Polakowi
w roku 1905, jeszcze przed odzyskaniem
przez Polskę niepodległości. Stąd też
szczególny charakter i znaczenie
wydarzenia.

Polakiem tym był
Henryk Sienkiewicz,
który otrzymał nagrodę
za „całokształt twórczości”.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„Jeśli literatura jakiegoś narodu żyje bogatym
i niegasnącym życiem, znaczy to, że i samo istnienie
tego narodu jest zapewnione, bo kwiaty kultury nie
mogą rosnąć bez życiodajnej gleby. Ale w każdym
społeczeństwie są
też owe rzadkie postacie,
w których geniusz narodu skupia swoje siły. Stoją oni
przed światem jako reprezentanci ducha narodu.
Pielęgnują wspomnienia przeszłości, aby wzmocnić
nadzieję na przyszłość. Twórczość ich sięga głęboko
korzeniami w przeszłość, jak potężny Baublis w
puszczach litewskich, ale korona ich szumi w
wichrach dnia. Takim reprezentantem literatury i
ducha narodu jest (...) Henryk Sienkiewicz.”

Henryk Sienkiewicz tak mówił podczas
uroczystości wręczenia nagrody:
"Jednakże zaszczyt ten, cenny dla
wszystkich, o ileż jeszcze cenniejszym być
musi dla syna Polski!... Głoszono ją
umarłą a oto jeden
z
tysięcznych dowodów, że ona żyje!...
Głoszono ją niezdolną do myślenia
i pracy, a oto dowód, że działa!... Głoszono
ją podbitą, a oto nowy dowód, że umie
zwyciężać!"

„Człowiek zawsze może
wstąpić na lepszą drogę –
póki żyje.”

Rękopis Henryka Sienkiewicza
– Ogniem i mieczem

Kilka z dzieł Sienkiewicza

W roku 1924 nagrodę Nobla otrzymał Władysław
Reymont. Wyróżniono w ten sposób jego wielką
epopeję z życia wsi – „Chłopi”. Pisarz, z powodu ciężkiej
choroby, nie mógł udać się do Sztokholmu – nagrodę
odebrał w jego imieniu polski dyplomata, Alfred
Wysocki i przesłał ją laureatowi przebywającemu
wówczas na kuracji w Nicei. Stąd też nie było
tradycyjnych przemówień.
Jedynie z listów do przyjaciół
dowiadujemy się, co pisarz
myślał w owych chwilach.

Pozostał mu tylko rok życia zmarł w Warszawie
w grudniu 1925 roku.

Słowa Reymonta skierowane do przyjaciół:
„Nagroda Nobla, pieniądze, sława wszechświatowa
i człowiek, który bez zmęczenia wielkiego nie potrafi
się rozebrać. (...) Przyjmuję, co na mnie spada jak
dopust Boży. Że się wierzgnie i zaklnie, nic dziwnego,
ale poza
tym z pokorą ciągnę moją taczkę. Juści
chciałbym jeszcze żyć, bo chciałbym jeszcze coś zrobić.”
„Oszołomiony jestem ta niespodzianką. I w takich
okolicznościach przyszła, że wygląda na gorzką ironię
życia. Bo na cóż mi to wszystko? Chory jestem. (...)
Marzyłem jeno o ciszy i możności
spokojnego pracowania jak
o największym szczęściu. Naraz
otwierają się wielkie drzwi rozgłosu!”

„Prawda nie ma Ojczyzny,
przeto bywa traktowana jak
włóczęga.”

Rok 1794

Rękopis Władysława Reymonta - Chłopi

Kilka z dzieł Reymonta

Pierwsze dwie nagrody dzieli
od dwu następnych cezura czasu
Apokalipsy - II wojny światowej.
W świecie następują wielkie
przetasowania, w wyniku których
Polska na długo znajduje się w strefie
wpływów sowieckiego imperium.
Zmienia się też
język
literatury.

Czesław Miłosz wiadomość o przyznaniu mu Nagrody
Nobla za twórczość poetycką otrzymał w Stanach
Zjednoczonych.
Nie był zaskoczony wyróżnieniem,
twierdził bowiem, że polska poezja jest uważana przez
wielu ludzi za najlepszą w Europie kontynentalnej.
W Polsce nazwisko Miłosza było wówczas objęte ścisłą
cenzurą, niewiele osób miało szansę zapoznać się z jego
utworami, tak więc opinia społeczna
przyjęła ten fakt z dużym zaskoczeniem.
Nie umniejszało to jednak radości
i dumy. W roku 1981 Miłosz przyjechał
do Polski, gdzie przyjęto go z wielkim
entuzjazmem. Od tego czasu coraz częściej
przebywał w Polsce, aż wreszcie
zamieszkał na stałe w Krakowie gdzie zmarł w roku 2004.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„Znajdujemy się tutaj w sytuacji nie pozbawionej swoistej
ironii – przy tym ironii, która tu właśnie, w tym miejscu,
nie jest wcale niestosowna. Według Pana obcość jest jedną
z głównych cech sytuacji człowieka – jesteśmy obcy w
tym świecie i obcy wobec siebie. Ale czy tylko obcy? Czy
nagroda Nobla dla Pana nie jest również wyrazem i
dowodem tego,
że granice mogą być
przekraczane, że zrozumienie i sympatia mogą się rodzić,
że kontakty i więzi między ludźmi mogą
być
nawiązywane? Czytanie Pana utworów i możność
konfrontowania własnej postawy z głoszonymi przez
Pana przesłaniami oznacza wzbogacenie się o nowe
ważne doświadczenia – mimo całej dzielącej nas obcości.”

Czesław Miłosz w przemówieniu noblowskim mówił:

„Dobrze jest urodzić się w małym kraju, gdzie przyroda
jest ludzka, na miarę człowieka, gdzie w ciągu stuleci
współżyły ze sobą różne języki i różne religie. Mam na
myśli Litwę, ziemię mitów i poezji. I chociaż moja
rodzina już od XVI wieku posługiwała się językiem
polskim, tak jak wiele rodzin w Finlandii szwedzkim, a
w Irlandii angielskim, wskutek czego jestem polskim,
nie litewskim poetą, krajobrazy i być może duchy Litwy
nigdy mnie nie opuściły."

„Patrzcie, jak drzewo rzuca długie
cienie,
i nasz, i kwiatów cień pada na ziemię:
co nie ma cienia, istnieć nie ma siły.”

Wiara

Rękopis Czesława Miłosza –

Kraina poezji (fragment)

Kilka z dzieł Miłosza

W roku 1996 Akademia Szwedzka ogłosiła, że laureatką
Nagrody Nobla została Wisława Szymborska.
Poetka nie kryła swego zaskoczenia. W Europie,
a zwłaszcza w Szwecji, poezja Szymborskiej cieszy się
wielkim powodzeniem. Komitet Noblowski w
uzasadnieniu przyznania poetce nagrody napisał: "za
poezję, która
z ironiczną precyzją
pozwala historycznemu i biologicznemu
kontekstowi ukazać się we
fragmentach ludzkiej
rzeczywistości". Szymborska
jest na stałe związana
z Krakowem i wielokrotnie
podkreślała swoje zamiłowanie
do tego miasta.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„W Wisławie Szymborskiej Szwedzka Akademia
chce uhonorować przedstawicielkę niezwykłej
czystości i siły poetyckiego spojrzenia. Poezji jako
odpowiedzi na życie, sposobu na życie, pracy nad
słowem jako myślą
i
wrażliwością.Wiersze Wisławy Szymborskiej to
perfekcja słowa, wysoce wycyzelowane obrazy,
myślowe allegro ma non troppo, jak nazywa się
jeden z jej wierszy. Jednak ciemność, której nie
ulegają one bezpośrednio, wyczuwa się w nich tak,
jak ruch krwi pod skórą.”

W przemówieniu sztokholmskim poetka dzieliła się
swoją refleksją:

"Wszelka wiedza, która nie wyłania z siebie nowych
pytań, staje się w szybkim czasie martwa, traci
temperaturę sprzyjającą życiu. W najskrajniejszych
przypadkach, o czym dobrze wiadomo z historii
dawnej i współczesnej, potrafi być nawet śmiertelnie
groźna dla społeczeństw. Dlatego tak wysoko cenię
sobie dwa małe słowa: „nie wiem”, małe, ale mocno
uskrzydlone. Rozszerzające nam życie na obszary,
które mieszczą się w nas samych i obszary, w których
zawieszona jest nasza nikła Ziemia."

„Żaden dzień się nie powtórzy,
nie ma dwóch podobnych nocy,
dwóch tych samych pocałunków,
dwóch jednakich spojrzeń w oczy.”
Nic dwa razy się nie zdarza

Kilka z dzieł Szymborskiej

Jak do tej pory to wszyscy polscy
laureaci Literackiej Nagrody Nobla.
Mamy nadzieję, że na tym się nie
zakończy i jeszcze nie raz zostanie
doceniona praca polskich literatów.

Jeśli chcesz uzyskać więcej
wiadomości na temat polskich
noblistów, przyjdź do szkolnej
biblioteki. Znajdziesz w niej
wiele ciekawych informacji,
jak również niektóre książki
naszych nobilitowanych.
Opracowała Marzena Wawrzyczek

Bibliografia:
Miłosz Czesław: Wiara. W: Od Kochanowskiego do Szymborskiej: antologia poezji dla
klas VIII. Opracowanie: Barbara Płóciennikowa. 1996, s. 59-60.
Szymborksa Wisława: Nic dwa razy. W: Antologia poezji polskiej XX wieku. Wybór
Joanna Rodziewicz. 2000, s. 126-127.

Dokumenty elektroniczne:
Pieńkowska Maria Dorota: Wystawa „Nobilitacje” [online]. Warszawa: Kultura polska
[dostęp: 18 stycznia 2007]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.culture.pl/pl/culture/artykuly/wy_wy_nobilitacje_literatury_warszawa.
Pieńkowska Maria Dorota: Wystawa pod patronatem honorowym Ambasady Królestwa
Szwecji, zorganizowana dzięki dotacji Ministerstwa Kultury [online]. Warszawa: Muzeum
Literatury [dostęp: 18 stycznia 2007]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.muzeumliteratury.pl/archiwum_wystaw/nobel/noblisci.htm.
Reymont Władysław: Wikicytaty [online]. [dostęp: 10 kwietnia 2007]. Dostępny w World
Wide Web: http://pl.wikiquote.org/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Reymont.
Sienkiewicz Henryk: Wikicytaty [online]. [dostęp: 10 kwietnia 2007]. Dostępny w World
Wide Web: http://pl.wikiquote.org/wiki/Henryk_Sienkiewicz.


Slide 6

POLSCY LAUREACI
LITERACKIEJ
NAGRODY NOBLA

Henryk Sienkiewicz - 1905
Władysław Reymont - 1924

Czesław Miłosz - 1980
Wisława Szymborska - 1996

Od roku 1901 do chwili obecnej przyznano ponad
100 nagród w dziedzinie literatury. Fundator zawarł
w swoim testamencie dyspozycje dotyczące
kryteriów ich przyznawania. Napisał m.in., aby
nagradzani byli autorzy dzieł
"wyróżniających się w kategoriach duchowych",

dodając przy tym:
"Jest moim wyraźnym życzeniem, aby przy
przyznawaniu nagród nie brano w żaden sposób
pod uwagę narodowości kandydatów, tak aby
nagrodę otrzymał najbardziej zasługujący,
czy jest Skandynawem, czy nie."

Pierwszy literacki Nobel przypadł Polakowi
w roku 1905, jeszcze przed odzyskaniem
przez Polskę niepodległości. Stąd też
szczególny charakter i znaczenie
wydarzenia.

Polakiem tym był
Henryk Sienkiewicz,
który otrzymał nagrodę
za „całokształt twórczości”.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„Jeśli literatura jakiegoś narodu żyje bogatym
i niegasnącym życiem, znaczy to, że i samo istnienie
tego narodu jest zapewnione, bo kwiaty kultury nie
mogą rosnąć bez życiodajnej gleby. Ale w każdym
społeczeństwie są
też owe rzadkie postacie,
w których geniusz narodu skupia swoje siły. Stoją oni
przed światem jako reprezentanci ducha narodu.
Pielęgnują wspomnienia przeszłości, aby wzmocnić
nadzieję na przyszłość. Twórczość ich sięga głęboko
korzeniami w przeszłość, jak potężny Baublis w
puszczach litewskich, ale korona ich szumi w
wichrach dnia. Takim reprezentantem literatury i
ducha narodu jest (...) Henryk Sienkiewicz.”

Henryk Sienkiewicz tak mówił podczas
uroczystości wręczenia nagrody:
"Jednakże zaszczyt ten, cenny dla
wszystkich, o ileż jeszcze cenniejszym być
musi dla syna Polski!... Głoszono ją
umarłą a oto jeden
z
tysięcznych dowodów, że ona żyje!...
Głoszono ją niezdolną do myślenia
i pracy, a oto dowód, że działa!... Głoszono
ją podbitą, a oto nowy dowód, że umie
zwyciężać!"

„Człowiek zawsze może
wstąpić na lepszą drogę –
póki żyje.”

Rękopis Henryka Sienkiewicza
– Ogniem i mieczem

Kilka z dzieł Sienkiewicza

W roku 1924 nagrodę Nobla otrzymał Władysław
Reymont. Wyróżniono w ten sposób jego wielką
epopeję z życia wsi – „Chłopi”. Pisarz, z powodu ciężkiej
choroby, nie mógł udać się do Sztokholmu – nagrodę
odebrał w jego imieniu polski dyplomata, Alfred
Wysocki i przesłał ją laureatowi przebywającemu
wówczas na kuracji w Nicei. Stąd też nie było
tradycyjnych przemówień.
Jedynie z listów do przyjaciół
dowiadujemy się, co pisarz
myślał w owych chwilach.

Pozostał mu tylko rok życia zmarł w Warszawie
w grudniu 1925 roku.

Słowa Reymonta skierowane do przyjaciół:
„Nagroda Nobla, pieniądze, sława wszechświatowa
i człowiek, który bez zmęczenia wielkiego nie potrafi
się rozebrać. (...) Przyjmuję, co na mnie spada jak
dopust Boży. Że się wierzgnie i zaklnie, nic dziwnego,
ale poza
tym z pokorą ciągnę moją taczkę. Juści
chciałbym jeszcze żyć, bo chciałbym jeszcze coś zrobić.”
„Oszołomiony jestem ta niespodzianką. I w takich
okolicznościach przyszła, że wygląda na gorzką ironię
życia. Bo na cóż mi to wszystko? Chory jestem. (...)
Marzyłem jeno o ciszy i możności
spokojnego pracowania jak
o największym szczęściu. Naraz
otwierają się wielkie drzwi rozgłosu!”

„Prawda nie ma Ojczyzny,
przeto bywa traktowana jak
włóczęga.”

Rok 1794

Rękopis Władysława Reymonta - Chłopi

Kilka z dzieł Reymonta

Pierwsze dwie nagrody dzieli
od dwu następnych cezura czasu
Apokalipsy - II wojny światowej.
W świecie następują wielkie
przetasowania, w wyniku których
Polska na długo znajduje się w strefie
wpływów sowieckiego imperium.
Zmienia się też
język
literatury.

Czesław Miłosz wiadomość o przyznaniu mu Nagrody
Nobla za twórczość poetycką otrzymał w Stanach
Zjednoczonych.
Nie był zaskoczony wyróżnieniem,
twierdził bowiem, że polska poezja jest uważana przez
wielu ludzi za najlepszą w Europie kontynentalnej.
W Polsce nazwisko Miłosza było wówczas objęte ścisłą
cenzurą, niewiele osób miało szansę zapoznać się z jego
utworami, tak więc opinia społeczna
przyjęła ten fakt z dużym zaskoczeniem.
Nie umniejszało to jednak radości
i dumy. W roku 1981 Miłosz przyjechał
do Polski, gdzie przyjęto go z wielkim
entuzjazmem. Od tego czasu coraz częściej
przebywał w Polsce, aż wreszcie
zamieszkał na stałe w Krakowie gdzie zmarł w roku 2004.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„Znajdujemy się tutaj w sytuacji nie pozbawionej swoistej
ironii – przy tym ironii, która tu właśnie, w tym miejscu,
nie jest wcale niestosowna. Według Pana obcość jest jedną
z głównych cech sytuacji człowieka – jesteśmy obcy w
tym świecie i obcy wobec siebie. Ale czy tylko obcy? Czy
nagroda Nobla dla Pana nie jest również wyrazem i
dowodem tego,
że granice mogą być
przekraczane, że zrozumienie i sympatia mogą się rodzić,
że kontakty i więzi między ludźmi mogą
być
nawiązywane? Czytanie Pana utworów i możność
konfrontowania własnej postawy z głoszonymi przez
Pana przesłaniami oznacza wzbogacenie się o nowe
ważne doświadczenia – mimo całej dzielącej nas obcości.”

Czesław Miłosz w przemówieniu noblowskim mówił:

„Dobrze jest urodzić się w małym kraju, gdzie przyroda
jest ludzka, na miarę człowieka, gdzie w ciągu stuleci
współżyły ze sobą różne języki i różne religie. Mam na
myśli Litwę, ziemię mitów i poezji. I chociaż moja
rodzina już od XVI wieku posługiwała się językiem
polskim, tak jak wiele rodzin w Finlandii szwedzkim, a
w Irlandii angielskim, wskutek czego jestem polskim,
nie litewskim poetą, krajobrazy i być może duchy Litwy
nigdy mnie nie opuściły."

„Patrzcie, jak drzewo rzuca długie
cienie,
i nasz, i kwiatów cień pada na ziemię:
co nie ma cienia, istnieć nie ma siły.”

Wiara

Rękopis Czesława Miłosza –

Kraina poezji (fragment)

Kilka z dzieł Miłosza

W roku 1996 Akademia Szwedzka ogłosiła, że laureatką
Nagrody Nobla została Wisława Szymborska.
Poetka nie kryła swego zaskoczenia. W Europie,
a zwłaszcza w Szwecji, poezja Szymborskiej cieszy się
wielkim powodzeniem. Komitet Noblowski w
uzasadnieniu przyznania poetce nagrody napisał: "za
poezję, która
z ironiczną precyzją
pozwala historycznemu i biologicznemu
kontekstowi ukazać się we
fragmentach ludzkiej
rzeczywistości". Szymborska
jest na stałe związana
z Krakowem i wielokrotnie
podkreślała swoje zamiłowanie
do tego miasta.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„W Wisławie Szymborskiej Szwedzka Akademia
chce uhonorować przedstawicielkę niezwykłej
czystości i siły poetyckiego spojrzenia. Poezji jako
odpowiedzi na życie, sposobu na życie, pracy nad
słowem jako myślą
i
wrażliwością.Wiersze Wisławy Szymborskiej to
perfekcja słowa, wysoce wycyzelowane obrazy,
myślowe allegro ma non troppo, jak nazywa się
jeden z jej wierszy. Jednak ciemność, której nie
ulegają one bezpośrednio, wyczuwa się w nich tak,
jak ruch krwi pod skórą.”

W przemówieniu sztokholmskim poetka dzieliła się
swoją refleksją:

"Wszelka wiedza, która nie wyłania z siebie nowych
pytań, staje się w szybkim czasie martwa, traci
temperaturę sprzyjającą życiu. W najskrajniejszych
przypadkach, o czym dobrze wiadomo z historii
dawnej i współczesnej, potrafi być nawet śmiertelnie
groźna dla społeczeństw. Dlatego tak wysoko cenię
sobie dwa małe słowa: „nie wiem”, małe, ale mocno
uskrzydlone. Rozszerzające nam życie na obszary,
które mieszczą się w nas samych i obszary, w których
zawieszona jest nasza nikła Ziemia."

„Żaden dzień się nie powtórzy,
nie ma dwóch podobnych nocy,
dwóch tych samych pocałunków,
dwóch jednakich spojrzeń w oczy.”
Nic dwa razy się nie zdarza

Kilka z dzieł Szymborskiej

Jak do tej pory to wszyscy polscy
laureaci Literackiej Nagrody Nobla.
Mamy nadzieję, że na tym się nie
zakończy i jeszcze nie raz zostanie
doceniona praca polskich literatów.

Jeśli chcesz uzyskać więcej
wiadomości na temat polskich
noblistów, przyjdź do szkolnej
biblioteki. Znajdziesz w niej
wiele ciekawych informacji,
jak również niektóre książki
naszych nobilitowanych.
Opracowała Marzena Wawrzyczek

Bibliografia:
Miłosz Czesław: Wiara. W: Od Kochanowskiego do Szymborskiej: antologia poezji dla
klas VIII. Opracowanie: Barbara Płóciennikowa. 1996, s. 59-60.
Szymborksa Wisława: Nic dwa razy. W: Antologia poezji polskiej XX wieku. Wybór
Joanna Rodziewicz. 2000, s. 126-127.

Dokumenty elektroniczne:
Pieńkowska Maria Dorota: Wystawa „Nobilitacje” [online]. Warszawa: Kultura polska
[dostęp: 18 stycznia 2007]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.culture.pl/pl/culture/artykuly/wy_wy_nobilitacje_literatury_warszawa.
Pieńkowska Maria Dorota: Wystawa pod patronatem honorowym Ambasady Królestwa
Szwecji, zorganizowana dzięki dotacji Ministerstwa Kultury [online]. Warszawa: Muzeum
Literatury [dostęp: 18 stycznia 2007]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.muzeumliteratury.pl/archiwum_wystaw/nobel/noblisci.htm.
Reymont Władysław: Wikicytaty [online]. [dostęp: 10 kwietnia 2007]. Dostępny w World
Wide Web: http://pl.wikiquote.org/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Reymont.
Sienkiewicz Henryk: Wikicytaty [online]. [dostęp: 10 kwietnia 2007]. Dostępny w World
Wide Web: http://pl.wikiquote.org/wiki/Henryk_Sienkiewicz.


Slide 7

POLSCY LAUREACI
LITERACKIEJ
NAGRODY NOBLA

Henryk Sienkiewicz - 1905
Władysław Reymont - 1924

Czesław Miłosz - 1980
Wisława Szymborska - 1996

Od roku 1901 do chwili obecnej przyznano ponad
100 nagród w dziedzinie literatury. Fundator zawarł
w swoim testamencie dyspozycje dotyczące
kryteriów ich przyznawania. Napisał m.in., aby
nagradzani byli autorzy dzieł
"wyróżniających się w kategoriach duchowych",

dodając przy tym:
"Jest moim wyraźnym życzeniem, aby przy
przyznawaniu nagród nie brano w żaden sposób
pod uwagę narodowości kandydatów, tak aby
nagrodę otrzymał najbardziej zasługujący,
czy jest Skandynawem, czy nie."

Pierwszy literacki Nobel przypadł Polakowi
w roku 1905, jeszcze przed odzyskaniem
przez Polskę niepodległości. Stąd też
szczególny charakter i znaczenie
wydarzenia.

Polakiem tym był
Henryk Sienkiewicz,
który otrzymał nagrodę
za „całokształt twórczości”.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„Jeśli literatura jakiegoś narodu żyje bogatym
i niegasnącym życiem, znaczy to, że i samo istnienie
tego narodu jest zapewnione, bo kwiaty kultury nie
mogą rosnąć bez życiodajnej gleby. Ale w każdym
społeczeństwie są
też owe rzadkie postacie,
w których geniusz narodu skupia swoje siły. Stoją oni
przed światem jako reprezentanci ducha narodu.
Pielęgnują wspomnienia przeszłości, aby wzmocnić
nadzieję na przyszłość. Twórczość ich sięga głęboko
korzeniami w przeszłość, jak potężny Baublis w
puszczach litewskich, ale korona ich szumi w
wichrach dnia. Takim reprezentantem literatury i
ducha narodu jest (...) Henryk Sienkiewicz.”

Henryk Sienkiewicz tak mówił podczas
uroczystości wręczenia nagrody:
"Jednakże zaszczyt ten, cenny dla
wszystkich, o ileż jeszcze cenniejszym być
musi dla syna Polski!... Głoszono ją
umarłą a oto jeden
z
tysięcznych dowodów, że ona żyje!...
Głoszono ją niezdolną do myślenia
i pracy, a oto dowód, że działa!... Głoszono
ją podbitą, a oto nowy dowód, że umie
zwyciężać!"

„Człowiek zawsze może
wstąpić na lepszą drogę –
póki żyje.”

Rękopis Henryka Sienkiewicza
– Ogniem i mieczem

Kilka z dzieł Sienkiewicza

W roku 1924 nagrodę Nobla otrzymał Władysław
Reymont. Wyróżniono w ten sposób jego wielką
epopeję z życia wsi – „Chłopi”. Pisarz, z powodu ciężkiej
choroby, nie mógł udać się do Sztokholmu – nagrodę
odebrał w jego imieniu polski dyplomata, Alfred
Wysocki i przesłał ją laureatowi przebywającemu
wówczas na kuracji w Nicei. Stąd też nie było
tradycyjnych przemówień.
Jedynie z listów do przyjaciół
dowiadujemy się, co pisarz
myślał w owych chwilach.

Pozostał mu tylko rok życia zmarł w Warszawie
w grudniu 1925 roku.

Słowa Reymonta skierowane do przyjaciół:
„Nagroda Nobla, pieniądze, sława wszechświatowa
i człowiek, który bez zmęczenia wielkiego nie potrafi
się rozebrać. (...) Przyjmuję, co na mnie spada jak
dopust Boży. Że się wierzgnie i zaklnie, nic dziwnego,
ale poza
tym z pokorą ciągnę moją taczkę. Juści
chciałbym jeszcze żyć, bo chciałbym jeszcze coś zrobić.”
„Oszołomiony jestem ta niespodzianką. I w takich
okolicznościach przyszła, że wygląda na gorzką ironię
życia. Bo na cóż mi to wszystko? Chory jestem. (...)
Marzyłem jeno o ciszy i możności
spokojnego pracowania jak
o największym szczęściu. Naraz
otwierają się wielkie drzwi rozgłosu!”

„Prawda nie ma Ojczyzny,
przeto bywa traktowana jak
włóczęga.”

Rok 1794

Rękopis Władysława Reymonta - Chłopi

Kilka z dzieł Reymonta

Pierwsze dwie nagrody dzieli
od dwu następnych cezura czasu
Apokalipsy - II wojny światowej.
W świecie następują wielkie
przetasowania, w wyniku których
Polska na długo znajduje się w strefie
wpływów sowieckiego imperium.
Zmienia się też
język
literatury.

Czesław Miłosz wiadomość o przyznaniu mu Nagrody
Nobla za twórczość poetycką otrzymał w Stanach
Zjednoczonych.
Nie był zaskoczony wyróżnieniem,
twierdził bowiem, że polska poezja jest uważana przez
wielu ludzi za najlepszą w Europie kontynentalnej.
W Polsce nazwisko Miłosza było wówczas objęte ścisłą
cenzurą, niewiele osób miało szansę zapoznać się z jego
utworami, tak więc opinia społeczna
przyjęła ten fakt z dużym zaskoczeniem.
Nie umniejszało to jednak radości
i dumy. W roku 1981 Miłosz przyjechał
do Polski, gdzie przyjęto go z wielkim
entuzjazmem. Od tego czasu coraz częściej
przebywał w Polsce, aż wreszcie
zamieszkał na stałe w Krakowie gdzie zmarł w roku 2004.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„Znajdujemy się tutaj w sytuacji nie pozbawionej swoistej
ironii – przy tym ironii, która tu właśnie, w tym miejscu,
nie jest wcale niestosowna. Według Pana obcość jest jedną
z głównych cech sytuacji człowieka – jesteśmy obcy w
tym świecie i obcy wobec siebie. Ale czy tylko obcy? Czy
nagroda Nobla dla Pana nie jest również wyrazem i
dowodem tego,
że granice mogą być
przekraczane, że zrozumienie i sympatia mogą się rodzić,
że kontakty i więzi między ludźmi mogą
być
nawiązywane? Czytanie Pana utworów i możność
konfrontowania własnej postawy z głoszonymi przez
Pana przesłaniami oznacza wzbogacenie się o nowe
ważne doświadczenia – mimo całej dzielącej nas obcości.”

Czesław Miłosz w przemówieniu noblowskim mówił:

„Dobrze jest urodzić się w małym kraju, gdzie przyroda
jest ludzka, na miarę człowieka, gdzie w ciągu stuleci
współżyły ze sobą różne języki i różne religie. Mam na
myśli Litwę, ziemię mitów i poezji. I chociaż moja
rodzina już od XVI wieku posługiwała się językiem
polskim, tak jak wiele rodzin w Finlandii szwedzkim, a
w Irlandii angielskim, wskutek czego jestem polskim,
nie litewskim poetą, krajobrazy i być może duchy Litwy
nigdy mnie nie opuściły."

„Patrzcie, jak drzewo rzuca długie
cienie,
i nasz, i kwiatów cień pada na ziemię:
co nie ma cienia, istnieć nie ma siły.”

Wiara

Rękopis Czesława Miłosza –

Kraina poezji (fragment)

Kilka z dzieł Miłosza

W roku 1996 Akademia Szwedzka ogłosiła, że laureatką
Nagrody Nobla została Wisława Szymborska.
Poetka nie kryła swego zaskoczenia. W Europie,
a zwłaszcza w Szwecji, poezja Szymborskiej cieszy się
wielkim powodzeniem. Komitet Noblowski w
uzasadnieniu przyznania poetce nagrody napisał: "za
poezję, która
z ironiczną precyzją
pozwala historycznemu i biologicznemu
kontekstowi ukazać się we
fragmentach ludzkiej
rzeczywistości". Szymborska
jest na stałe związana
z Krakowem i wielokrotnie
podkreślała swoje zamiłowanie
do tego miasta.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„W Wisławie Szymborskiej Szwedzka Akademia
chce uhonorować przedstawicielkę niezwykłej
czystości i siły poetyckiego spojrzenia. Poezji jako
odpowiedzi na życie, sposobu na życie, pracy nad
słowem jako myślą
i
wrażliwością.Wiersze Wisławy Szymborskiej to
perfekcja słowa, wysoce wycyzelowane obrazy,
myślowe allegro ma non troppo, jak nazywa się
jeden z jej wierszy. Jednak ciemność, której nie
ulegają one bezpośrednio, wyczuwa się w nich tak,
jak ruch krwi pod skórą.”

W przemówieniu sztokholmskim poetka dzieliła się
swoją refleksją:

"Wszelka wiedza, która nie wyłania z siebie nowych
pytań, staje się w szybkim czasie martwa, traci
temperaturę sprzyjającą życiu. W najskrajniejszych
przypadkach, o czym dobrze wiadomo z historii
dawnej i współczesnej, potrafi być nawet śmiertelnie
groźna dla społeczeństw. Dlatego tak wysoko cenię
sobie dwa małe słowa: „nie wiem”, małe, ale mocno
uskrzydlone. Rozszerzające nam życie na obszary,
które mieszczą się w nas samych i obszary, w których
zawieszona jest nasza nikła Ziemia."

„Żaden dzień się nie powtórzy,
nie ma dwóch podobnych nocy,
dwóch tych samych pocałunków,
dwóch jednakich spojrzeń w oczy.”
Nic dwa razy się nie zdarza

Kilka z dzieł Szymborskiej

Jak do tej pory to wszyscy polscy
laureaci Literackiej Nagrody Nobla.
Mamy nadzieję, że na tym się nie
zakończy i jeszcze nie raz zostanie
doceniona praca polskich literatów.

Jeśli chcesz uzyskać więcej
wiadomości na temat polskich
noblistów, przyjdź do szkolnej
biblioteki. Znajdziesz w niej
wiele ciekawych informacji,
jak również niektóre książki
naszych nobilitowanych.
Opracowała Marzena Wawrzyczek

Bibliografia:
Miłosz Czesław: Wiara. W: Od Kochanowskiego do Szymborskiej: antologia poezji dla
klas VIII. Opracowanie: Barbara Płóciennikowa. 1996, s. 59-60.
Szymborksa Wisława: Nic dwa razy. W: Antologia poezji polskiej XX wieku. Wybór
Joanna Rodziewicz. 2000, s. 126-127.

Dokumenty elektroniczne:
Pieńkowska Maria Dorota: Wystawa „Nobilitacje” [online]. Warszawa: Kultura polska
[dostęp: 18 stycznia 2007]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.culture.pl/pl/culture/artykuly/wy_wy_nobilitacje_literatury_warszawa.
Pieńkowska Maria Dorota: Wystawa pod patronatem honorowym Ambasady Królestwa
Szwecji, zorganizowana dzięki dotacji Ministerstwa Kultury [online]. Warszawa: Muzeum
Literatury [dostęp: 18 stycznia 2007]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.muzeumliteratury.pl/archiwum_wystaw/nobel/noblisci.htm.
Reymont Władysław: Wikicytaty [online]. [dostęp: 10 kwietnia 2007]. Dostępny w World
Wide Web: http://pl.wikiquote.org/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Reymont.
Sienkiewicz Henryk: Wikicytaty [online]. [dostęp: 10 kwietnia 2007]. Dostępny w World
Wide Web: http://pl.wikiquote.org/wiki/Henryk_Sienkiewicz.


Slide 8

POLSCY LAUREACI
LITERACKIEJ
NAGRODY NOBLA

Henryk Sienkiewicz - 1905
Władysław Reymont - 1924

Czesław Miłosz - 1980
Wisława Szymborska - 1996

Od roku 1901 do chwili obecnej przyznano ponad
100 nagród w dziedzinie literatury. Fundator zawarł
w swoim testamencie dyspozycje dotyczące
kryteriów ich przyznawania. Napisał m.in., aby
nagradzani byli autorzy dzieł
"wyróżniających się w kategoriach duchowych",

dodając przy tym:
"Jest moim wyraźnym życzeniem, aby przy
przyznawaniu nagród nie brano w żaden sposób
pod uwagę narodowości kandydatów, tak aby
nagrodę otrzymał najbardziej zasługujący,
czy jest Skandynawem, czy nie."

Pierwszy literacki Nobel przypadł Polakowi
w roku 1905, jeszcze przed odzyskaniem
przez Polskę niepodległości. Stąd też
szczególny charakter i znaczenie
wydarzenia.

Polakiem tym był
Henryk Sienkiewicz,
który otrzymał nagrodę
za „całokształt twórczości”.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„Jeśli literatura jakiegoś narodu żyje bogatym
i niegasnącym życiem, znaczy to, że i samo istnienie
tego narodu jest zapewnione, bo kwiaty kultury nie
mogą rosnąć bez życiodajnej gleby. Ale w każdym
społeczeństwie są
też owe rzadkie postacie,
w których geniusz narodu skupia swoje siły. Stoją oni
przed światem jako reprezentanci ducha narodu.
Pielęgnują wspomnienia przeszłości, aby wzmocnić
nadzieję na przyszłość. Twórczość ich sięga głęboko
korzeniami w przeszłość, jak potężny Baublis w
puszczach litewskich, ale korona ich szumi w
wichrach dnia. Takim reprezentantem literatury i
ducha narodu jest (...) Henryk Sienkiewicz.”

Henryk Sienkiewicz tak mówił podczas
uroczystości wręczenia nagrody:
"Jednakże zaszczyt ten, cenny dla
wszystkich, o ileż jeszcze cenniejszym być
musi dla syna Polski!... Głoszono ją
umarłą a oto jeden
z
tysięcznych dowodów, że ona żyje!...
Głoszono ją niezdolną do myślenia
i pracy, a oto dowód, że działa!... Głoszono
ją podbitą, a oto nowy dowód, że umie
zwyciężać!"

„Człowiek zawsze może
wstąpić na lepszą drogę –
póki żyje.”

Rękopis Henryka Sienkiewicza
– Ogniem i mieczem

Kilka z dzieł Sienkiewicza

W roku 1924 nagrodę Nobla otrzymał Władysław
Reymont. Wyróżniono w ten sposób jego wielką
epopeję z życia wsi – „Chłopi”. Pisarz, z powodu ciężkiej
choroby, nie mógł udać się do Sztokholmu – nagrodę
odebrał w jego imieniu polski dyplomata, Alfred
Wysocki i przesłał ją laureatowi przebywającemu
wówczas na kuracji w Nicei. Stąd też nie było
tradycyjnych przemówień.
Jedynie z listów do przyjaciół
dowiadujemy się, co pisarz
myślał w owych chwilach.

Pozostał mu tylko rok życia zmarł w Warszawie
w grudniu 1925 roku.

Słowa Reymonta skierowane do przyjaciół:
„Nagroda Nobla, pieniądze, sława wszechświatowa
i człowiek, który bez zmęczenia wielkiego nie potrafi
się rozebrać. (...) Przyjmuję, co na mnie spada jak
dopust Boży. Że się wierzgnie i zaklnie, nic dziwnego,
ale poza
tym z pokorą ciągnę moją taczkę. Juści
chciałbym jeszcze żyć, bo chciałbym jeszcze coś zrobić.”
„Oszołomiony jestem ta niespodzianką. I w takich
okolicznościach przyszła, że wygląda na gorzką ironię
życia. Bo na cóż mi to wszystko? Chory jestem. (...)
Marzyłem jeno o ciszy i możności
spokojnego pracowania jak
o największym szczęściu. Naraz
otwierają się wielkie drzwi rozgłosu!”

„Prawda nie ma Ojczyzny,
przeto bywa traktowana jak
włóczęga.”

Rok 1794

Rękopis Władysława Reymonta - Chłopi

Kilka z dzieł Reymonta

Pierwsze dwie nagrody dzieli
od dwu następnych cezura czasu
Apokalipsy - II wojny światowej.
W świecie następują wielkie
przetasowania, w wyniku których
Polska na długo znajduje się w strefie
wpływów sowieckiego imperium.
Zmienia się też
język
literatury.

Czesław Miłosz wiadomość o przyznaniu mu Nagrody
Nobla za twórczość poetycką otrzymał w Stanach
Zjednoczonych.
Nie był zaskoczony wyróżnieniem,
twierdził bowiem, że polska poezja jest uważana przez
wielu ludzi za najlepszą w Europie kontynentalnej.
W Polsce nazwisko Miłosza było wówczas objęte ścisłą
cenzurą, niewiele osób miało szansę zapoznać się z jego
utworami, tak więc opinia społeczna
przyjęła ten fakt z dużym zaskoczeniem.
Nie umniejszało to jednak radości
i dumy. W roku 1981 Miłosz przyjechał
do Polski, gdzie przyjęto go z wielkim
entuzjazmem. Od tego czasu coraz częściej
przebywał w Polsce, aż wreszcie
zamieszkał na stałe w Krakowie gdzie zmarł w roku 2004.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„Znajdujemy się tutaj w sytuacji nie pozbawionej swoistej
ironii – przy tym ironii, która tu właśnie, w tym miejscu,
nie jest wcale niestosowna. Według Pana obcość jest jedną
z głównych cech sytuacji człowieka – jesteśmy obcy w
tym świecie i obcy wobec siebie. Ale czy tylko obcy? Czy
nagroda Nobla dla Pana nie jest również wyrazem i
dowodem tego,
że granice mogą być
przekraczane, że zrozumienie i sympatia mogą się rodzić,
że kontakty i więzi między ludźmi mogą
być
nawiązywane? Czytanie Pana utworów i możność
konfrontowania własnej postawy z głoszonymi przez
Pana przesłaniami oznacza wzbogacenie się o nowe
ważne doświadczenia – mimo całej dzielącej nas obcości.”

Czesław Miłosz w przemówieniu noblowskim mówił:

„Dobrze jest urodzić się w małym kraju, gdzie przyroda
jest ludzka, na miarę człowieka, gdzie w ciągu stuleci
współżyły ze sobą różne języki i różne religie. Mam na
myśli Litwę, ziemię mitów i poezji. I chociaż moja
rodzina już od XVI wieku posługiwała się językiem
polskim, tak jak wiele rodzin w Finlandii szwedzkim, a
w Irlandii angielskim, wskutek czego jestem polskim,
nie litewskim poetą, krajobrazy i być może duchy Litwy
nigdy mnie nie opuściły."

„Patrzcie, jak drzewo rzuca długie
cienie,
i nasz, i kwiatów cień pada na ziemię:
co nie ma cienia, istnieć nie ma siły.”

Wiara

Rękopis Czesława Miłosza –

Kraina poezji (fragment)

Kilka z dzieł Miłosza

W roku 1996 Akademia Szwedzka ogłosiła, że laureatką
Nagrody Nobla została Wisława Szymborska.
Poetka nie kryła swego zaskoczenia. W Europie,
a zwłaszcza w Szwecji, poezja Szymborskiej cieszy się
wielkim powodzeniem. Komitet Noblowski w
uzasadnieniu przyznania poetce nagrody napisał: "za
poezję, która
z ironiczną precyzją
pozwala historycznemu i biologicznemu
kontekstowi ukazać się we
fragmentach ludzkiej
rzeczywistości". Szymborska
jest na stałe związana
z Krakowem i wielokrotnie
podkreślała swoje zamiłowanie
do tego miasta.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„W Wisławie Szymborskiej Szwedzka Akademia
chce uhonorować przedstawicielkę niezwykłej
czystości i siły poetyckiego spojrzenia. Poezji jako
odpowiedzi na życie, sposobu na życie, pracy nad
słowem jako myślą
i
wrażliwością.Wiersze Wisławy Szymborskiej to
perfekcja słowa, wysoce wycyzelowane obrazy,
myślowe allegro ma non troppo, jak nazywa się
jeden z jej wierszy. Jednak ciemność, której nie
ulegają one bezpośrednio, wyczuwa się w nich tak,
jak ruch krwi pod skórą.”

W przemówieniu sztokholmskim poetka dzieliła się
swoją refleksją:

"Wszelka wiedza, która nie wyłania z siebie nowych
pytań, staje się w szybkim czasie martwa, traci
temperaturę sprzyjającą życiu. W najskrajniejszych
przypadkach, o czym dobrze wiadomo z historii
dawnej i współczesnej, potrafi być nawet śmiertelnie
groźna dla społeczeństw. Dlatego tak wysoko cenię
sobie dwa małe słowa: „nie wiem”, małe, ale mocno
uskrzydlone. Rozszerzające nam życie na obszary,
które mieszczą się w nas samych i obszary, w których
zawieszona jest nasza nikła Ziemia."

„Żaden dzień się nie powtórzy,
nie ma dwóch podobnych nocy,
dwóch tych samych pocałunków,
dwóch jednakich spojrzeń w oczy.”
Nic dwa razy się nie zdarza

Kilka z dzieł Szymborskiej

Jak do tej pory to wszyscy polscy
laureaci Literackiej Nagrody Nobla.
Mamy nadzieję, że na tym się nie
zakończy i jeszcze nie raz zostanie
doceniona praca polskich literatów.

Jeśli chcesz uzyskać więcej
wiadomości na temat polskich
noblistów, przyjdź do szkolnej
biblioteki. Znajdziesz w niej
wiele ciekawych informacji,
jak również niektóre książki
naszych nobilitowanych.
Opracowała Marzena Wawrzyczek

Bibliografia:
Miłosz Czesław: Wiara. W: Od Kochanowskiego do Szymborskiej: antologia poezji dla
klas VIII. Opracowanie: Barbara Płóciennikowa. 1996, s. 59-60.
Szymborksa Wisława: Nic dwa razy. W: Antologia poezji polskiej XX wieku. Wybór
Joanna Rodziewicz. 2000, s. 126-127.

Dokumenty elektroniczne:
Pieńkowska Maria Dorota: Wystawa „Nobilitacje” [online]. Warszawa: Kultura polska
[dostęp: 18 stycznia 2007]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.culture.pl/pl/culture/artykuly/wy_wy_nobilitacje_literatury_warszawa.
Pieńkowska Maria Dorota: Wystawa pod patronatem honorowym Ambasady Królestwa
Szwecji, zorganizowana dzięki dotacji Ministerstwa Kultury [online]. Warszawa: Muzeum
Literatury [dostęp: 18 stycznia 2007]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.muzeumliteratury.pl/archiwum_wystaw/nobel/noblisci.htm.
Reymont Władysław: Wikicytaty [online]. [dostęp: 10 kwietnia 2007]. Dostępny w World
Wide Web: http://pl.wikiquote.org/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Reymont.
Sienkiewicz Henryk: Wikicytaty [online]. [dostęp: 10 kwietnia 2007]. Dostępny w World
Wide Web: http://pl.wikiquote.org/wiki/Henryk_Sienkiewicz.


Slide 9

POLSCY LAUREACI
LITERACKIEJ
NAGRODY NOBLA

Henryk Sienkiewicz - 1905
Władysław Reymont - 1924

Czesław Miłosz - 1980
Wisława Szymborska - 1996

Od roku 1901 do chwili obecnej przyznano ponad
100 nagród w dziedzinie literatury. Fundator zawarł
w swoim testamencie dyspozycje dotyczące
kryteriów ich przyznawania. Napisał m.in., aby
nagradzani byli autorzy dzieł
"wyróżniających się w kategoriach duchowych",

dodając przy tym:
"Jest moim wyraźnym życzeniem, aby przy
przyznawaniu nagród nie brano w żaden sposób
pod uwagę narodowości kandydatów, tak aby
nagrodę otrzymał najbardziej zasługujący,
czy jest Skandynawem, czy nie."

Pierwszy literacki Nobel przypadł Polakowi
w roku 1905, jeszcze przed odzyskaniem
przez Polskę niepodległości. Stąd też
szczególny charakter i znaczenie
wydarzenia.

Polakiem tym był
Henryk Sienkiewicz,
który otrzymał nagrodę
za „całokształt twórczości”.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„Jeśli literatura jakiegoś narodu żyje bogatym
i niegasnącym życiem, znaczy to, że i samo istnienie
tego narodu jest zapewnione, bo kwiaty kultury nie
mogą rosnąć bez życiodajnej gleby. Ale w każdym
społeczeństwie są
też owe rzadkie postacie,
w których geniusz narodu skupia swoje siły. Stoją oni
przed światem jako reprezentanci ducha narodu.
Pielęgnują wspomnienia przeszłości, aby wzmocnić
nadzieję na przyszłość. Twórczość ich sięga głęboko
korzeniami w przeszłość, jak potężny Baublis w
puszczach litewskich, ale korona ich szumi w
wichrach dnia. Takim reprezentantem literatury i
ducha narodu jest (...) Henryk Sienkiewicz.”

Henryk Sienkiewicz tak mówił podczas
uroczystości wręczenia nagrody:
"Jednakże zaszczyt ten, cenny dla
wszystkich, o ileż jeszcze cenniejszym być
musi dla syna Polski!... Głoszono ją
umarłą a oto jeden
z
tysięcznych dowodów, że ona żyje!...
Głoszono ją niezdolną do myślenia
i pracy, a oto dowód, że działa!... Głoszono
ją podbitą, a oto nowy dowód, że umie
zwyciężać!"

„Człowiek zawsze może
wstąpić na lepszą drogę –
póki żyje.”

Rękopis Henryka Sienkiewicza
– Ogniem i mieczem

Kilka z dzieł Sienkiewicza

W roku 1924 nagrodę Nobla otrzymał Władysław
Reymont. Wyróżniono w ten sposób jego wielką
epopeję z życia wsi – „Chłopi”. Pisarz, z powodu ciężkiej
choroby, nie mógł udać się do Sztokholmu – nagrodę
odebrał w jego imieniu polski dyplomata, Alfred
Wysocki i przesłał ją laureatowi przebywającemu
wówczas na kuracji w Nicei. Stąd też nie było
tradycyjnych przemówień.
Jedynie z listów do przyjaciół
dowiadujemy się, co pisarz
myślał w owych chwilach.

Pozostał mu tylko rok życia zmarł w Warszawie
w grudniu 1925 roku.

Słowa Reymonta skierowane do przyjaciół:
„Nagroda Nobla, pieniądze, sława wszechświatowa
i człowiek, który bez zmęczenia wielkiego nie potrafi
się rozebrać. (...) Przyjmuję, co na mnie spada jak
dopust Boży. Że się wierzgnie i zaklnie, nic dziwnego,
ale poza
tym z pokorą ciągnę moją taczkę. Juści
chciałbym jeszcze żyć, bo chciałbym jeszcze coś zrobić.”
„Oszołomiony jestem ta niespodzianką. I w takich
okolicznościach przyszła, że wygląda na gorzką ironię
życia. Bo na cóż mi to wszystko? Chory jestem. (...)
Marzyłem jeno o ciszy i możności
spokojnego pracowania jak
o największym szczęściu. Naraz
otwierają się wielkie drzwi rozgłosu!”

„Prawda nie ma Ojczyzny,
przeto bywa traktowana jak
włóczęga.”

Rok 1794

Rękopis Władysława Reymonta - Chłopi

Kilka z dzieł Reymonta

Pierwsze dwie nagrody dzieli
od dwu następnych cezura czasu
Apokalipsy - II wojny światowej.
W świecie następują wielkie
przetasowania, w wyniku których
Polska na długo znajduje się w strefie
wpływów sowieckiego imperium.
Zmienia się też
język
literatury.

Czesław Miłosz wiadomość o przyznaniu mu Nagrody
Nobla za twórczość poetycką otrzymał w Stanach
Zjednoczonych.
Nie był zaskoczony wyróżnieniem,
twierdził bowiem, że polska poezja jest uważana przez
wielu ludzi za najlepszą w Europie kontynentalnej.
W Polsce nazwisko Miłosza było wówczas objęte ścisłą
cenzurą, niewiele osób miało szansę zapoznać się z jego
utworami, tak więc opinia społeczna
przyjęła ten fakt z dużym zaskoczeniem.
Nie umniejszało to jednak radości
i dumy. W roku 1981 Miłosz przyjechał
do Polski, gdzie przyjęto go z wielkim
entuzjazmem. Od tego czasu coraz częściej
przebywał w Polsce, aż wreszcie
zamieszkał na stałe w Krakowie gdzie zmarł w roku 2004.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„Znajdujemy się tutaj w sytuacji nie pozbawionej swoistej
ironii – przy tym ironii, która tu właśnie, w tym miejscu,
nie jest wcale niestosowna. Według Pana obcość jest jedną
z głównych cech sytuacji człowieka – jesteśmy obcy w
tym świecie i obcy wobec siebie. Ale czy tylko obcy? Czy
nagroda Nobla dla Pana nie jest również wyrazem i
dowodem tego,
że granice mogą być
przekraczane, że zrozumienie i sympatia mogą się rodzić,
że kontakty i więzi między ludźmi mogą
być
nawiązywane? Czytanie Pana utworów i możność
konfrontowania własnej postawy z głoszonymi przez
Pana przesłaniami oznacza wzbogacenie się o nowe
ważne doświadczenia – mimo całej dzielącej nas obcości.”

Czesław Miłosz w przemówieniu noblowskim mówił:

„Dobrze jest urodzić się w małym kraju, gdzie przyroda
jest ludzka, na miarę człowieka, gdzie w ciągu stuleci
współżyły ze sobą różne języki i różne religie. Mam na
myśli Litwę, ziemię mitów i poezji. I chociaż moja
rodzina już od XVI wieku posługiwała się językiem
polskim, tak jak wiele rodzin w Finlandii szwedzkim, a
w Irlandii angielskim, wskutek czego jestem polskim,
nie litewskim poetą, krajobrazy i być może duchy Litwy
nigdy mnie nie opuściły."

„Patrzcie, jak drzewo rzuca długie
cienie,
i nasz, i kwiatów cień pada na ziemię:
co nie ma cienia, istnieć nie ma siły.”

Wiara

Rękopis Czesława Miłosza –

Kraina poezji (fragment)

Kilka z dzieł Miłosza

W roku 1996 Akademia Szwedzka ogłosiła, że laureatką
Nagrody Nobla została Wisława Szymborska.
Poetka nie kryła swego zaskoczenia. W Europie,
a zwłaszcza w Szwecji, poezja Szymborskiej cieszy się
wielkim powodzeniem. Komitet Noblowski w
uzasadnieniu przyznania poetce nagrody napisał: "za
poezję, która
z ironiczną precyzją
pozwala historycznemu i biologicznemu
kontekstowi ukazać się we
fragmentach ludzkiej
rzeczywistości". Szymborska
jest na stałe związana
z Krakowem i wielokrotnie
podkreślała swoje zamiłowanie
do tego miasta.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„W Wisławie Szymborskiej Szwedzka Akademia
chce uhonorować przedstawicielkę niezwykłej
czystości i siły poetyckiego spojrzenia. Poezji jako
odpowiedzi na życie, sposobu na życie, pracy nad
słowem jako myślą
i
wrażliwością.Wiersze Wisławy Szymborskiej to
perfekcja słowa, wysoce wycyzelowane obrazy,
myślowe allegro ma non troppo, jak nazywa się
jeden z jej wierszy. Jednak ciemność, której nie
ulegają one bezpośrednio, wyczuwa się w nich tak,
jak ruch krwi pod skórą.”

W przemówieniu sztokholmskim poetka dzieliła się
swoją refleksją:

"Wszelka wiedza, która nie wyłania z siebie nowych
pytań, staje się w szybkim czasie martwa, traci
temperaturę sprzyjającą życiu. W najskrajniejszych
przypadkach, o czym dobrze wiadomo z historii
dawnej i współczesnej, potrafi być nawet śmiertelnie
groźna dla społeczeństw. Dlatego tak wysoko cenię
sobie dwa małe słowa: „nie wiem”, małe, ale mocno
uskrzydlone. Rozszerzające nam życie na obszary,
które mieszczą się w nas samych i obszary, w których
zawieszona jest nasza nikła Ziemia."

„Żaden dzień się nie powtórzy,
nie ma dwóch podobnych nocy,
dwóch tych samych pocałunków,
dwóch jednakich spojrzeń w oczy.”
Nic dwa razy się nie zdarza

Kilka z dzieł Szymborskiej

Jak do tej pory to wszyscy polscy
laureaci Literackiej Nagrody Nobla.
Mamy nadzieję, że na tym się nie
zakończy i jeszcze nie raz zostanie
doceniona praca polskich literatów.

Jeśli chcesz uzyskać więcej
wiadomości na temat polskich
noblistów, przyjdź do szkolnej
biblioteki. Znajdziesz w niej
wiele ciekawych informacji,
jak również niektóre książki
naszych nobilitowanych.
Opracowała Marzena Wawrzyczek

Bibliografia:
Miłosz Czesław: Wiara. W: Od Kochanowskiego do Szymborskiej: antologia poezji dla
klas VIII. Opracowanie: Barbara Płóciennikowa. 1996, s. 59-60.
Szymborksa Wisława: Nic dwa razy. W: Antologia poezji polskiej XX wieku. Wybór
Joanna Rodziewicz. 2000, s. 126-127.

Dokumenty elektroniczne:
Pieńkowska Maria Dorota: Wystawa „Nobilitacje” [online]. Warszawa: Kultura polska
[dostęp: 18 stycznia 2007]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.culture.pl/pl/culture/artykuly/wy_wy_nobilitacje_literatury_warszawa.
Pieńkowska Maria Dorota: Wystawa pod patronatem honorowym Ambasady Królestwa
Szwecji, zorganizowana dzięki dotacji Ministerstwa Kultury [online]. Warszawa: Muzeum
Literatury [dostęp: 18 stycznia 2007]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.muzeumliteratury.pl/archiwum_wystaw/nobel/noblisci.htm.
Reymont Władysław: Wikicytaty [online]. [dostęp: 10 kwietnia 2007]. Dostępny w World
Wide Web: http://pl.wikiquote.org/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Reymont.
Sienkiewicz Henryk: Wikicytaty [online]. [dostęp: 10 kwietnia 2007]. Dostępny w World
Wide Web: http://pl.wikiquote.org/wiki/Henryk_Sienkiewicz.


Slide 10

POLSCY LAUREACI
LITERACKIEJ
NAGRODY NOBLA

Henryk Sienkiewicz - 1905
Władysław Reymont - 1924

Czesław Miłosz - 1980
Wisława Szymborska - 1996

Od roku 1901 do chwili obecnej przyznano ponad
100 nagród w dziedzinie literatury. Fundator zawarł
w swoim testamencie dyspozycje dotyczące
kryteriów ich przyznawania. Napisał m.in., aby
nagradzani byli autorzy dzieł
"wyróżniających się w kategoriach duchowych",

dodając przy tym:
"Jest moim wyraźnym życzeniem, aby przy
przyznawaniu nagród nie brano w żaden sposób
pod uwagę narodowości kandydatów, tak aby
nagrodę otrzymał najbardziej zasługujący,
czy jest Skandynawem, czy nie."

Pierwszy literacki Nobel przypadł Polakowi
w roku 1905, jeszcze przed odzyskaniem
przez Polskę niepodległości. Stąd też
szczególny charakter i znaczenie
wydarzenia.

Polakiem tym był
Henryk Sienkiewicz,
który otrzymał nagrodę
za „całokształt twórczości”.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„Jeśli literatura jakiegoś narodu żyje bogatym
i niegasnącym życiem, znaczy to, że i samo istnienie
tego narodu jest zapewnione, bo kwiaty kultury nie
mogą rosnąć bez życiodajnej gleby. Ale w każdym
społeczeństwie są
też owe rzadkie postacie,
w których geniusz narodu skupia swoje siły. Stoją oni
przed światem jako reprezentanci ducha narodu.
Pielęgnują wspomnienia przeszłości, aby wzmocnić
nadzieję na przyszłość. Twórczość ich sięga głęboko
korzeniami w przeszłość, jak potężny Baublis w
puszczach litewskich, ale korona ich szumi w
wichrach dnia. Takim reprezentantem literatury i
ducha narodu jest (...) Henryk Sienkiewicz.”

Henryk Sienkiewicz tak mówił podczas
uroczystości wręczenia nagrody:
"Jednakże zaszczyt ten, cenny dla
wszystkich, o ileż jeszcze cenniejszym być
musi dla syna Polski!... Głoszono ją
umarłą a oto jeden
z
tysięcznych dowodów, że ona żyje!...
Głoszono ją niezdolną do myślenia
i pracy, a oto dowód, że działa!... Głoszono
ją podbitą, a oto nowy dowód, że umie
zwyciężać!"

„Człowiek zawsze może
wstąpić na lepszą drogę –
póki żyje.”

Rękopis Henryka Sienkiewicza
– Ogniem i mieczem

Kilka z dzieł Sienkiewicza

W roku 1924 nagrodę Nobla otrzymał Władysław
Reymont. Wyróżniono w ten sposób jego wielką
epopeję z życia wsi – „Chłopi”. Pisarz, z powodu ciężkiej
choroby, nie mógł udać się do Sztokholmu – nagrodę
odebrał w jego imieniu polski dyplomata, Alfred
Wysocki i przesłał ją laureatowi przebywającemu
wówczas na kuracji w Nicei. Stąd też nie było
tradycyjnych przemówień.
Jedynie z listów do przyjaciół
dowiadujemy się, co pisarz
myślał w owych chwilach.

Pozostał mu tylko rok życia zmarł w Warszawie
w grudniu 1925 roku.

Słowa Reymonta skierowane do przyjaciół:
„Nagroda Nobla, pieniądze, sława wszechświatowa
i człowiek, który bez zmęczenia wielkiego nie potrafi
się rozebrać. (...) Przyjmuję, co na mnie spada jak
dopust Boży. Że się wierzgnie i zaklnie, nic dziwnego,
ale poza
tym z pokorą ciągnę moją taczkę. Juści
chciałbym jeszcze żyć, bo chciałbym jeszcze coś zrobić.”
„Oszołomiony jestem ta niespodzianką. I w takich
okolicznościach przyszła, że wygląda na gorzką ironię
życia. Bo na cóż mi to wszystko? Chory jestem. (...)
Marzyłem jeno o ciszy i możności
spokojnego pracowania jak
o największym szczęściu. Naraz
otwierają się wielkie drzwi rozgłosu!”

„Prawda nie ma Ojczyzny,
przeto bywa traktowana jak
włóczęga.”

Rok 1794

Rękopis Władysława Reymonta - Chłopi

Kilka z dzieł Reymonta

Pierwsze dwie nagrody dzieli
od dwu następnych cezura czasu
Apokalipsy - II wojny światowej.
W świecie następują wielkie
przetasowania, w wyniku których
Polska na długo znajduje się w strefie
wpływów sowieckiego imperium.
Zmienia się też
język
literatury.

Czesław Miłosz wiadomość o przyznaniu mu Nagrody
Nobla za twórczość poetycką otrzymał w Stanach
Zjednoczonych.
Nie był zaskoczony wyróżnieniem,
twierdził bowiem, że polska poezja jest uważana przez
wielu ludzi za najlepszą w Europie kontynentalnej.
W Polsce nazwisko Miłosza było wówczas objęte ścisłą
cenzurą, niewiele osób miało szansę zapoznać się z jego
utworami, tak więc opinia społeczna
przyjęła ten fakt z dużym zaskoczeniem.
Nie umniejszało to jednak radości
i dumy. W roku 1981 Miłosz przyjechał
do Polski, gdzie przyjęto go z wielkim
entuzjazmem. Od tego czasu coraz częściej
przebywał w Polsce, aż wreszcie
zamieszkał na stałe w Krakowie gdzie zmarł w roku 2004.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„Znajdujemy się tutaj w sytuacji nie pozbawionej swoistej
ironii – przy tym ironii, która tu właśnie, w tym miejscu,
nie jest wcale niestosowna. Według Pana obcość jest jedną
z głównych cech sytuacji człowieka – jesteśmy obcy w
tym świecie i obcy wobec siebie. Ale czy tylko obcy? Czy
nagroda Nobla dla Pana nie jest również wyrazem i
dowodem tego,
że granice mogą być
przekraczane, że zrozumienie i sympatia mogą się rodzić,
że kontakty i więzi między ludźmi mogą
być
nawiązywane? Czytanie Pana utworów i możność
konfrontowania własnej postawy z głoszonymi przez
Pana przesłaniami oznacza wzbogacenie się o nowe
ważne doświadczenia – mimo całej dzielącej nas obcości.”

Czesław Miłosz w przemówieniu noblowskim mówił:

„Dobrze jest urodzić się w małym kraju, gdzie przyroda
jest ludzka, na miarę człowieka, gdzie w ciągu stuleci
współżyły ze sobą różne języki i różne religie. Mam na
myśli Litwę, ziemię mitów i poezji. I chociaż moja
rodzina już od XVI wieku posługiwała się językiem
polskim, tak jak wiele rodzin w Finlandii szwedzkim, a
w Irlandii angielskim, wskutek czego jestem polskim,
nie litewskim poetą, krajobrazy i być może duchy Litwy
nigdy mnie nie opuściły."

„Patrzcie, jak drzewo rzuca długie
cienie,
i nasz, i kwiatów cień pada na ziemię:
co nie ma cienia, istnieć nie ma siły.”

Wiara

Rękopis Czesława Miłosza –

Kraina poezji (fragment)

Kilka z dzieł Miłosza

W roku 1996 Akademia Szwedzka ogłosiła, że laureatką
Nagrody Nobla została Wisława Szymborska.
Poetka nie kryła swego zaskoczenia. W Europie,
a zwłaszcza w Szwecji, poezja Szymborskiej cieszy się
wielkim powodzeniem. Komitet Noblowski w
uzasadnieniu przyznania poetce nagrody napisał: "za
poezję, która
z ironiczną precyzją
pozwala historycznemu i biologicznemu
kontekstowi ukazać się we
fragmentach ludzkiej
rzeczywistości". Szymborska
jest na stałe związana
z Krakowem i wielokrotnie
podkreślała swoje zamiłowanie
do tego miasta.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„W Wisławie Szymborskiej Szwedzka Akademia
chce uhonorować przedstawicielkę niezwykłej
czystości i siły poetyckiego spojrzenia. Poezji jako
odpowiedzi na życie, sposobu na życie, pracy nad
słowem jako myślą
i
wrażliwością.Wiersze Wisławy Szymborskiej to
perfekcja słowa, wysoce wycyzelowane obrazy,
myślowe allegro ma non troppo, jak nazywa się
jeden z jej wierszy. Jednak ciemność, której nie
ulegają one bezpośrednio, wyczuwa się w nich tak,
jak ruch krwi pod skórą.”

W przemówieniu sztokholmskim poetka dzieliła się
swoją refleksją:

"Wszelka wiedza, która nie wyłania z siebie nowych
pytań, staje się w szybkim czasie martwa, traci
temperaturę sprzyjającą życiu. W najskrajniejszych
przypadkach, o czym dobrze wiadomo z historii
dawnej i współczesnej, potrafi być nawet śmiertelnie
groźna dla społeczeństw. Dlatego tak wysoko cenię
sobie dwa małe słowa: „nie wiem”, małe, ale mocno
uskrzydlone. Rozszerzające nam życie na obszary,
które mieszczą się w nas samych i obszary, w których
zawieszona jest nasza nikła Ziemia."

„Żaden dzień się nie powtórzy,
nie ma dwóch podobnych nocy,
dwóch tych samych pocałunków,
dwóch jednakich spojrzeń w oczy.”
Nic dwa razy się nie zdarza

Kilka z dzieł Szymborskiej

Jak do tej pory to wszyscy polscy
laureaci Literackiej Nagrody Nobla.
Mamy nadzieję, że na tym się nie
zakończy i jeszcze nie raz zostanie
doceniona praca polskich literatów.

Jeśli chcesz uzyskać więcej
wiadomości na temat polskich
noblistów, przyjdź do szkolnej
biblioteki. Znajdziesz w niej
wiele ciekawych informacji,
jak również niektóre książki
naszych nobilitowanych.
Opracowała Marzena Wawrzyczek

Bibliografia:
Miłosz Czesław: Wiara. W: Od Kochanowskiego do Szymborskiej: antologia poezji dla
klas VIII. Opracowanie: Barbara Płóciennikowa. 1996, s. 59-60.
Szymborksa Wisława: Nic dwa razy. W: Antologia poezji polskiej XX wieku. Wybór
Joanna Rodziewicz. 2000, s. 126-127.

Dokumenty elektroniczne:
Pieńkowska Maria Dorota: Wystawa „Nobilitacje” [online]. Warszawa: Kultura polska
[dostęp: 18 stycznia 2007]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.culture.pl/pl/culture/artykuly/wy_wy_nobilitacje_literatury_warszawa.
Pieńkowska Maria Dorota: Wystawa pod patronatem honorowym Ambasady Królestwa
Szwecji, zorganizowana dzięki dotacji Ministerstwa Kultury [online]. Warszawa: Muzeum
Literatury [dostęp: 18 stycznia 2007]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.muzeumliteratury.pl/archiwum_wystaw/nobel/noblisci.htm.
Reymont Władysław: Wikicytaty [online]. [dostęp: 10 kwietnia 2007]. Dostępny w World
Wide Web: http://pl.wikiquote.org/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Reymont.
Sienkiewicz Henryk: Wikicytaty [online]. [dostęp: 10 kwietnia 2007]. Dostępny w World
Wide Web: http://pl.wikiquote.org/wiki/Henryk_Sienkiewicz.


Slide 11

POLSCY LAUREACI
LITERACKIEJ
NAGRODY NOBLA

Henryk Sienkiewicz - 1905
Władysław Reymont - 1924

Czesław Miłosz - 1980
Wisława Szymborska - 1996

Od roku 1901 do chwili obecnej przyznano ponad
100 nagród w dziedzinie literatury. Fundator zawarł
w swoim testamencie dyspozycje dotyczące
kryteriów ich przyznawania. Napisał m.in., aby
nagradzani byli autorzy dzieł
"wyróżniających się w kategoriach duchowych",

dodając przy tym:
"Jest moim wyraźnym życzeniem, aby przy
przyznawaniu nagród nie brano w żaden sposób
pod uwagę narodowości kandydatów, tak aby
nagrodę otrzymał najbardziej zasługujący,
czy jest Skandynawem, czy nie."

Pierwszy literacki Nobel przypadł Polakowi
w roku 1905, jeszcze przed odzyskaniem
przez Polskę niepodległości. Stąd też
szczególny charakter i znaczenie
wydarzenia.

Polakiem tym był
Henryk Sienkiewicz,
który otrzymał nagrodę
za „całokształt twórczości”.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„Jeśli literatura jakiegoś narodu żyje bogatym
i niegasnącym życiem, znaczy to, że i samo istnienie
tego narodu jest zapewnione, bo kwiaty kultury nie
mogą rosnąć bez życiodajnej gleby. Ale w każdym
społeczeństwie są
też owe rzadkie postacie,
w których geniusz narodu skupia swoje siły. Stoją oni
przed światem jako reprezentanci ducha narodu.
Pielęgnują wspomnienia przeszłości, aby wzmocnić
nadzieję na przyszłość. Twórczość ich sięga głęboko
korzeniami w przeszłość, jak potężny Baublis w
puszczach litewskich, ale korona ich szumi w
wichrach dnia. Takim reprezentantem literatury i
ducha narodu jest (...) Henryk Sienkiewicz.”

Henryk Sienkiewicz tak mówił podczas
uroczystości wręczenia nagrody:
"Jednakże zaszczyt ten, cenny dla
wszystkich, o ileż jeszcze cenniejszym być
musi dla syna Polski!... Głoszono ją
umarłą a oto jeden
z
tysięcznych dowodów, że ona żyje!...
Głoszono ją niezdolną do myślenia
i pracy, a oto dowód, że działa!... Głoszono
ją podbitą, a oto nowy dowód, że umie
zwyciężać!"

„Człowiek zawsze może
wstąpić na lepszą drogę –
póki żyje.”

Rękopis Henryka Sienkiewicza
– Ogniem i mieczem

Kilka z dzieł Sienkiewicza

W roku 1924 nagrodę Nobla otrzymał Władysław
Reymont. Wyróżniono w ten sposób jego wielką
epopeję z życia wsi – „Chłopi”. Pisarz, z powodu ciężkiej
choroby, nie mógł udać się do Sztokholmu – nagrodę
odebrał w jego imieniu polski dyplomata, Alfred
Wysocki i przesłał ją laureatowi przebywającemu
wówczas na kuracji w Nicei. Stąd też nie było
tradycyjnych przemówień.
Jedynie z listów do przyjaciół
dowiadujemy się, co pisarz
myślał w owych chwilach.

Pozostał mu tylko rok życia zmarł w Warszawie
w grudniu 1925 roku.

Słowa Reymonta skierowane do przyjaciół:
„Nagroda Nobla, pieniądze, sława wszechświatowa
i człowiek, który bez zmęczenia wielkiego nie potrafi
się rozebrać. (...) Przyjmuję, co na mnie spada jak
dopust Boży. Że się wierzgnie i zaklnie, nic dziwnego,
ale poza
tym z pokorą ciągnę moją taczkę. Juści
chciałbym jeszcze żyć, bo chciałbym jeszcze coś zrobić.”
„Oszołomiony jestem ta niespodzianką. I w takich
okolicznościach przyszła, że wygląda na gorzką ironię
życia. Bo na cóż mi to wszystko? Chory jestem. (...)
Marzyłem jeno o ciszy i możności
spokojnego pracowania jak
o największym szczęściu. Naraz
otwierają się wielkie drzwi rozgłosu!”

„Prawda nie ma Ojczyzny,
przeto bywa traktowana jak
włóczęga.”

Rok 1794

Rękopis Władysława Reymonta - Chłopi

Kilka z dzieł Reymonta

Pierwsze dwie nagrody dzieli
od dwu następnych cezura czasu
Apokalipsy - II wojny światowej.
W świecie następują wielkie
przetasowania, w wyniku których
Polska na długo znajduje się w strefie
wpływów sowieckiego imperium.
Zmienia się też
język
literatury.

Czesław Miłosz wiadomość o przyznaniu mu Nagrody
Nobla za twórczość poetycką otrzymał w Stanach
Zjednoczonych.
Nie był zaskoczony wyróżnieniem,
twierdził bowiem, że polska poezja jest uważana przez
wielu ludzi za najlepszą w Europie kontynentalnej.
W Polsce nazwisko Miłosza było wówczas objęte ścisłą
cenzurą, niewiele osób miało szansę zapoznać się z jego
utworami, tak więc opinia społeczna
przyjęła ten fakt z dużym zaskoczeniem.
Nie umniejszało to jednak radości
i dumy. W roku 1981 Miłosz przyjechał
do Polski, gdzie przyjęto go z wielkim
entuzjazmem. Od tego czasu coraz częściej
przebywał w Polsce, aż wreszcie
zamieszkał na stałe w Krakowie gdzie zmarł w roku 2004.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„Znajdujemy się tutaj w sytuacji nie pozbawionej swoistej
ironii – przy tym ironii, która tu właśnie, w tym miejscu,
nie jest wcale niestosowna. Według Pana obcość jest jedną
z głównych cech sytuacji człowieka – jesteśmy obcy w
tym świecie i obcy wobec siebie. Ale czy tylko obcy? Czy
nagroda Nobla dla Pana nie jest również wyrazem i
dowodem tego,
że granice mogą być
przekraczane, że zrozumienie i sympatia mogą się rodzić,
że kontakty i więzi między ludźmi mogą
być
nawiązywane? Czytanie Pana utworów i możność
konfrontowania własnej postawy z głoszonymi przez
Pana przesłaniami oznacza wzbogacenie się o nowe
ważne doświadczenia – mimo całej dzielącej nas obcości.”

Czesław Miłosz w przemówieniu noblowskim mówił:

„Dobrze jest urodzić się w małym kraju, gdzie przyroda
jest ludzka, na miarę człowieka, gdzie w ciągu stuleci
współżyły ze sobą różne języki i różne religie. Mam na
myśli Litwę, ziemię mitów i poezji. I chociaż moja
rodzina już od XVI wieku posługiwała się językiem
polskim, tak jak wiele rodzin w Finlandii szwedzkim, a
w Irlandii angielskim, wskutek czego jestem polskim,
nie litewskim poetą, krajobrazy i być może duchy Litwy
nigdy mnie nie opuściły."

„Patrzcie, jak drzewo rzuca długie
cienie,
i nasz, i kwiatów cień pada na ziemię:
co nie ma cienia, istnieć nie ma siły.”

Wiara

Rękopis Czesława Miłosza –

Kraina poezji (fragment)

Kilka z dzieł Miłosza

W roku 1996 Akademia Szwedzka ogłosiła, że laureatką
Nagrody Nobla została Wisława Szymborska.
Poetka nie kryła swego zaskoczenia. W Europie,
a zwłaszcza w Szwecji, poezja Szymborskiej cieszy się
wielkim powodzeniem. Komitet Noblowski w
uzasadnieniu przyznania poetce nagrody napisał: "za
poezję, która
z ironiczną precyzją
pozwala historycznemu i biologicznemu
kontekstowi ukazać się we
fragmentach ludzkiej
rzeczywistości". Szymborska
jest na stałe związana
z Krakowem i wielokrotnie
podkreślała swoje zamiłowanie
do tego miasta.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„W Wisławie Szymborskiej Szwedzka Akademia
chce uhonorować przedstawicielkę niezwykłej
czystości i siły poetyckiego spojrzenia. Poezji jako
odpowiedzi na życie, sposobu na życie, pracy nad
słowem jako myślą
i
wrażliwością.Wiersze Wisławy Szymborskiej to
perfekcja słowa, wysoce wycyzelowane obrazy,
myślowe allegro ma non troppo, jak nazywa się
jeden z jej wierszy. Jednak ciemność, której nie
ulegają one bezpośrednio, wyczuwa się w nich tak,
jak ruch krwi pod skórą.”

W przemówieniu sztokholmskim poetka dzieliła się
swoją refleksją:

"Wszelka wiedza, która nie wyłania z siebie nowych
pytań, staje się w szybkim czasie martwa, traci
temperaturę sprzyjającą życiu. W najskrajniejszych
przypadkach, o czym dobrze wiadomo z historii
dawnej i współczesnej, potrafi być nawet śmiertelnie
groźna dla społeczeństw. Dlatego tak wysoko cenię
sobie dwa małe słowa: „nie wiem”, małe, ale mocno
uskrzydlone. Rozszerzające nam życie na obszary,
które mieszczą się w nas samych i obszary, w których
zawieszona jest nasza nikła Ziemia."

„Żaden dzień się nie powtórzy,
nie ma dwóch podobnych nocy,
dwóch tych samych pocałunków,
dwóch jednakich spojrzeń w oczy.”
Nic dwa razy się nie zdarza

Kilka z dzieł Szymborskiej

Jak do tej pory to wszyscy polscy
laureaci Literackiej Nagrody Nobla.
Mamy nadzieję, że na tym się nie
zakończy i jeszcze nie raz zostanie
doceniona praca polskich literatów.

Jeśli chcesz uzyskać więcej
wiadomości na temat polskich
noblistów, przyjdź do szkolnej
biblioteki. Znajdziesz w niej
wiele ciekawych informacji,
jak również niektóre książki
naszych nobilitowanych.
Opracowała Marzena Wawrzyczek

Bibliografia:
Miłosz Czesław: Wiara. W: Od Kochanowskiego do Szymborskiej: antologia poezji dla
klas VIII. Opracowanie: Barbara Płóciennikowa. 1996, s. 59-60.
Szymborksa Wisława: Nic dwa razy. W: Antologia poezji polskiej XX wieku. Wybór
Joanna Rodziewicz. 2000, s. 126-127.

Dokumenty elektroniczne:
Pieńkowska Maria Dorota: Wystawa „Nobilitacje” [online]. Warszawa: Kultura polska
[dostęp: 18 stycznia 2007]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.culture.pl/pl/culture/artykuly/wy_wy_nobilitacje_literatury_warszawa.
Pieńkowska Maria Dorota: Wystawa pod patronatem honorowym Ambasady Królestwa
Szwecji, zorganizowana dzięki dotacji Ministerstwa Kultury [online]. Warszawa: Muzeum
Literatury [dostęp: 18 stycznia 2007]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.muzeumliteratury.pl/archiwum_wystaw/nobel/noblisci.htm.
Reymont Władysław: Wikicytaty [online]. [dostęp: 10 kwietnia 2007]. Dostępny w World
Wide Web: http://pl.wikiquote.org/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Reymont.
Sienkiewicz Henryk: Wikicytaty [online]. [dostęp: 10 kwietnia 2007]. Dostępny w World
Wide Web: http://pl.wikiquote.org/wiki/Henryk_Sienkiewicz.


Slide 12

POLSCY LAUREACI
LITERACKIEJ
NAGRODY NOBLA

Henryk Sienkiewicz - 1905
Władysław Reymont - 1924

Czesław Miłosz - 1980
Wisława Szymborska - 1996

Od roku 1901 do chwili obecnej przyznano ponad
100 nagród w dziedzinie literatury. Fundator zawarł
w swoim testamencie dyspozycje dotyczące
kryteriów ich przyznawania. Napisał m.in., aby
nagradzani byli autorzy dzieł
"wyróżniających się w kategoriach duchowych",

dodając przy tym:
"Jest moim wyraźnym życzeniem, aby przy
przyznawaniu nagród nie brano w żaden sposób
pod uwagę narodowości kandydatów, tak aby
nagrodę otrzymał najbardziej zasługujący,
czy jest Skandynawem, czy nie."

Pierwszy literacki Nobel przypadł Polakowi
w roku 1905, jeszcze przed odzyskaniem
przez Polskę niepodległości. Stąd też
szczególny charakter i znaczenie
wydarzenia.

Polakiem tym był
Henryk Sienkiewicz,
który otrzymał nagrodę
za „całokształt twórczości”.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„Jeśli literatura jakiegoś narodu żyje bogatym
i niegasnącym życiem, znaczy to, że i samo istnienie
tego narodu jest zapewnione, bo kwiaty kultury nie
mogą rosnąć bez życiodajnej gleby. Ale w każdym
społeczeństwie są
też owe rzadkie postacie,
w których geniusz narodu skupia swoje siły. Stoją oni
przed światem jako reprezentanci ducha narodu.
Pielęgnują wspomnienia przeszłości, aby wzmocnić
nadzieję na przyszłość. Twórczość ich sięga głęboko
korzeniami w przeszłość, jak potężny Baublis w
puszczach litewskich, ale korona ich szumi w
wichrach dnia. Takim reprezentantem literatury i
ducha narodu jest (...) Henryk Sienkiewicz.”

Henryk Sienkiewicz tak mówił podczas
uroczystości wręczenia nagrody:
"Jednakże zaszczyt ten, cenny dla
wszystkich, o ileż jeszcze cenniejszym być
musi dla syna Polski!... Głoszono ją
umarłą a oto jeden
z
tysięcznych dowodów, że ona żyje!...
Głoszono ją niezdolną do myślenia
i pracy, a oto dowód, że działa!... Głoszono
ją podbitą, a oto nowy dowód, że umie
zwyciężać!"

„Człowiek zawsze może
wstąpić na lepszą drogę –
póki żyje.”

Rękopis Henryka Sienkiewicza
– Ogniem i mieczem

Kilka z dzieł Sienkiewicza

W roku 1924 nagrodę Nobla otrzymał Władysław
Reymont. Wyróżniono w ten sposób jego wielką
epopeję z życia wsi – „Chłopi”. Pisarz, z powodu ciężkiej
choroby, nie mógł udać się do Sztokholmu – nagrodę
odebrał w jego imieniu polski dyplomata, Alfred
Wysocki i przesłał ją laureatowi przebywającemu
wówczas na kuracji w Nicei. Stąd też nie było
tradycyjnych przemówień.
Jedynie z listów do przyjaciół
dowiadujemy się, co pisarz
myślał w owych chwilach.

Pozostał mu tylko rok życia zmarł w Warszawie
w grudniu 1925 roku.

Słowa Reymonta skierowane do przyjaciół:
„Nagroda Nobla, pieniądze, sława wszechświatowa
i człowiek, który bez zmęczenia wielkiego nie potrafi
się rozebrać. (...) Przyjmuję, co na mnie spada jak
dopust Boży. Że się wierzgnie i zaklnie, nic dziwnego,
ale poza
tym z pokorą ciągnę moją taczkę. Juści
chciałbym jeszcze żyć, bo chciałbym jeszcze coś zrobić.”
„Oszołomiony jestem ta niespodzianką. I w takich
okolicznościach przyszła, że wygląda na gorzką ironię
życia. Bo na cóż mi to wszystko? Chory jestem. (...)
Marzyłem jeno o ciszy i możności
spokojnego pracowania jak
o największym szczęściu. Naraz
otwierają się wielkie drzwi rozgłosu!”

„Prawda nie ma Ojczyzny,
przeto bywa traktowana jak
włóczęga.”

Rok 1794

Rękopis Władysława Reymonta - Chłopi

Kilka z dzieł Reymonta

Pierwsze dwie nagrody dzieli
od dwu następnych cezura czasu
Apokalipsy - II wojny światowej.
W świecie następują wielkie
przetasowania, w wyniku których
Polska na długo znajduje się w strefie
wpływów sowieckiego imperium.
Zmienia się też
język
literatury.

Czesław Miłosz wiadomość o przyznaniu mu Nagrody
Nobla za twórczość poetycką otrzymał w Stanach
Zjednoczonych.
Nie był zaskoczony wyróżnieniem,
twierdził bowiem, że polska poezja jest uważana przez
wielu ludzi za najlepszą w Europie kontynentalnej.
W Polsce nazwisko Miłosza było wówczas objęte ścisłą
cenzurą, niewiele osób miało szansę zapoznać się z jego
utworami, tak więc opinia społeczna
przyjęła ten fakt z dużym zaskoczeniem.
Nie umniejszało to jednak radości
i dumy. W roku 1981 Miłosz przyjechał
do Polski, gdzie przyjęto go z wielkim
entuzjazmem. Od tego czasu coraz częściej
przebywał w Polsce, aż wreszcie
zamieszkał na stałe w Krakowie gdzie zmarł w roku 2004.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„Znajdujemy się tutaj w sytuacji nie pozbawionej swoistej
ironii – przy tym ironii, która tu właśnie, w tym miejscu,
nie jest wcale niestosowna. Według Pana obcość jest jedną
z głównych cech sytuacji człowieka – jesteśmy obcy w
tym świecie i obcy wobec siebie. Ale czy tylko obcy? Czy
nagroda Nobla dla Pana nie jest również wyrazem i
dowodem tego,
że granice mogą być
przekraczane, że zrozumienie i sympatia mogą się rodzić,
że kontakty i więzi między ludźmi mogą
być
nawiązywane? Czytanie Pana utworów i możność
konfrontowania własnej postawy z głoszonymi przez
Pana przesłaniami oznacza wzbogacenie się o nowe
ważne doświadczenia – mimo całej dzielącej nas obcości.”

Czesław Miłosz w przemówieniu noblowskim mówił:

„Dobrze jest urodzić się w małym kraju, gdzie przyroda
jest ludzka, na miarę człowieka, gdzie w ciągu stuleci
współżyły ze sobą różne języki i różne religie. Mam na
myśli Litwę, ziemię mitów i poezji. I chociaż moja
rodzina już od XVI wieku posługiwała się językiem
polskim, tak jak wiele rodzin w Finlandii szwedzkim, a
w Irlandii angielskim, wskutek czego jestem polskim,
nie litewskim poetą, krajobrazy i być może duchy Litwy
nigdy mnie nie opuściły."

„Patrzcie, jak drzewo rzuca długie
cienie,
i nasz, i kwiatów cień pada na ziemię:
co nie ma cienia, istnieć nie ma siły.”

Wiara

Rękopis Czesława Miłosza –

Kraina poezji (fragment)

Kilka z dzieł Miłosza

W roku 1996 Akademia Szwedzka ogłosiła, że laureatką
Nagrody Nobla została Wisława Szymborska.
Poetka nie kryła swego zaskoczenia. W Europie,
a zwłaszcza w Szwecji, poezja Szymborskiej cieszy się
wielkim powodzeniem. Komitet Noblowski w
uzasadnieniu przyznania poetce nagrody napisał: "za
poezję, która
z ironiczną precyzją
pozwala historycznemu i biologicznemu
kontekstowi ukazać się we
fragmentach ludzkiej
rzeczywistości". Szymborska
jest na stałe związana
z Krakowem i wielokrotnie
podkreślała swoje zamiłowanie
do tego miasta.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„W Wisławie Szymborskiej Szwedzka Akademia
chce uhonorować przedstawicielkę niezwykłej
czystości i siły poetyckiego spojrzenia. Poezji jako
odpowiedzi na życie, sposobu na życie, pracy nad
słowem jako myślą
i
wrażliwością.Wiersze Wisławy Szymborskiej to
perfekcja słowa, wysoce wycyzelowane obrazy,
myślowe allegro ma non troppo, jak nazywa się
jeden z jej wierszy. Jednak ciemność, której nie
ulegają one bezpośrednio, wyczuwa się w nich tak,
jak ruch krwi pod skórą.”

W przemówieniu sztokholmskim poetka dzieliła się
swoją refleksją:

"Wszelka wiedza, która nie wyłania z siebie nowych
pytań, staje się w szybkim czasie martwa, traci
temperaturę sprzyjającą życiu. W najskrajniejszych
przypadkach, o czym dobrze wiadomo z historii
dawnej i współczesnej, potrafi być nawet śmiertelnie
groźna dla społeczeństw. Dlatego tak wysoko cenię
sobie dwa małe słowa: „nie wiem”, małe, ale mocno
uskrzydlone. Rozszerzające nam życie na obszary,
które mieszczą się w nas samych i obszary, w których
zawieszona jest nasza nikła Ziemia."

„Żaden dzień się nie powtórzy,
nie ma dwóch podobnych nocy,
dwóch tych samych pocałunków,
dwóch jednakich spojrzeń w oczy.”
Nic dwa razy się nie zdarza

Kilka z dzieł Szymborskiej

Jak do tej pory to wszyscy polscy
laureaci Literackiej Nagrody Nobla.
Mamy nadzieję, że na tym się nie
zakończy i jeszcze nie raz zostanie
doceniona praca polskich literatów.

Jeśli chcesz uzyskać więcej
wiadomości na temat polskich
noblistów, przyjdź do szkolnej
biblioteki. Znajdziesz w niej
wiele ciekawych informacji,
jak również niektóre książki
naszych nobilitowanych.
Opracowała Marzena Wawrzyczek

Bibliografia:
Miłosz Czesław: Wiara. W: Od Kochanowskiego do Szymborskiej: antologia poezji dla
klas VIII. Opracowanie: Barbara Płóciennikowa. 1996, s. 59-60.
Szymborksa Wisława: Nic dwa razy. W: Antologia poezji polskiej XX wieku. Wybór
Joanna Rodziewicz. 2000, s. 126-127.

Dokumenty elektroniczne:
Pieńkowska Maria Dorota: Wystawa „Nobilitacje” [online]. Warszawa: Kultura polska
[dostęp: 18 stycznia 2007]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.culture.pl/pl/culture/artykuly/wy_wy_nobilitacje_literatury_warszawa.
Pieńkowska Maria Dorota: Wystawa pod patronatem honorowym Ambasady Królestwa
Szwecji, zorganizowana dzięki dotacji Ministerstwa Kultury [online]. Warszawa: Muzeum
Literatury [dostęp: 18 stycznia 2007]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.muzeumliteratury.pl/archiwum_wystaw/nobel/noblisci.htm.
Reymont Władysław: Wikicytaty [online]. [dostęp: 10 kwietnia 2007]. Dostępny w World
Wide Web: http://pl.wikiquote.org/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Reymont.
Sienkiewicz Henryk: Wikicytaty [online]. [dostęp: 10 kwietnia 2007]. Dostępny w World
Wide Web: http://pl.wikiquote.org/wiki/Henryk_Sienkiewicz.


Slide 13

POLSCY LAUREACI
LITERACKIEJ
NAGRODY NOBLA

Henryk Sienkiewicz - 1905
Władysław Reymont - 1924

Czesław Miłosz - 1980
Wisława Szymborska - 1996

Od roku 1901 do chwili obecnej przyznano ponad
100 nagród w dziedzinie literatury. Fundator zawarł
w swoim testamencie dyspozycje dotyczące
kryteriów ich przyznawania. Napisał m.in., aby
nagradzani byli autorzy dzieł
"wyróżniających się w kategoriach duchowych",

dodając przy tym:
"Jest moim wyraźnym życzeniem, aby przy
przyznawaniu nagród nie brano w żaden sposób
pod uwagę narodowości kandydatów, tak aby
nagrodę otrzymał najbardziej zasługujący,
czy jest Skandynawem, czy nie."

Pierwszy literacki Nobel przypadł Polakowi
w roku 1905, jeszcze przed odzyskaniem
przez Polskę niepodległości. Stąd też
szczególny charakter i znaczenie
wydarzenia.

Polakiem tym był
Henryk Sienkiewicz,
który otrzymał nagrodę
za „całokształt twórczości”.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„Jeśli literatura jakiegoś narodu żyje bogatym
i niegasnącym życiem, znaczy to, że i samo istnienie
tego narodu jest zapewnione, bo kwiaty kultury nie
mogą rosnąć bez życiodajnej gleby. Ale w każdym
społeczeństwie są
też owe rzadkie postacie,
w których geniusz narodu skupia swoje siły. Stoją oni
przed światem jako reprezentanci ducha narodu.
Pielęgnują wspomnienia przeszłości, aby wzmocnić
nadzieję na przyszłość. Twórczość ich sięga głęboko
korzeniami w przeszłość, jak potężny Baublis w
puszczach litewskich, ale korona ich szumi w
wichrach dnia. Takim reprezentantem literatury i
ducha narodu jest (...) Henryk Sienkiewicz.”

Henryk Sienkiewicz tak mówił podczas
uroczystości wręczenia nagrody:
"Jednakże zaszczyt ten, cenny dla
wszystkich, o ileż jeszcze cenniejszym być
musi dla syna Polski!... Głoszono ją
umarłą a oto jeden
z
tysięcznych dowodów, że ona żyje!...
Głoszono ją niezdolną do myślenia
i pracy, a oto dowód, że działa!... Głoszono
ją podbitą, a oto nowy dowód, że umie
zwyciężać!"

„Człowiek zawsze może
wstąpić na lepszą drogę –
póki żyje.”

Rękopis Henryka Sienkiewicza
– Ogniem i mieczem

Kilka z dzieł Sienkiewicza

W roku 1924 nagrodę Nobla otrzymał Władysław
Reymont. Wyróżniono w ten sposób jego wielką
epopeję z życia wsi – „Chłopi”. Pisarz, z powodu ciężkiej
choroby, nie mógł udać się do Sztokholmu – nagrodę
odebrał w jego imieniu polski dyplomata, Alfred
Wysocki i przesłał ją laureatowi przebywającemu
wówczas na kuracji w Nicei. Stąd też nie było
tradycyjnych przemówień.
Jedynie z listów do przyjaciół
dowiadujemy się, co pisarz
myślał w owych chwilach.

Pozostał mu tylko rok życia zmarł w Warszawie
w grudniu 1925 roku.

Słowa Reymonta skierowane do przyjaciół:
„Nagroda Nobla, pieniądze, sława wszechświatowa
i człowiek, który bez zmęczenia wielkiego nie potrafi
się rozebrać. (...) Przyjmuję, co na mnie spada jak
dopust Boży. Że się wierzgnie i zaklnie, nic dziwnego,
ale poza
tym z pokorą ciągnę moją taczkę. Juści
chciałbym jeszcze żyć, bo chciałbym jeszcze coś zrobić.”
„Oszołomiony jestem ta niespodzianką. I w takich
okolicznościach przyszła, że wygląda na gorzką ironię
życia. Bo na cóż mi to wszystko? Chory jestem. (...)
Marzyłem jeno o ciszy i możności
spokojnego pracowania jak
o największym szczęściu. Naraz
otwierają się wielkie drzwi rozgłosu!”

„Prawda nie ma Ojczyzny,
przeto bywa traktowana jak
włóczęga.”

Rok 1794

Rękopis Władysława Reymonta - Chłopi

Kilka z dzieł Reymonta

Pierwsze dwie nagrody dzieli
od dwu następnych cezura czasu
Apokalipsy - II wojny światowej.
W świecie następują wielkie
przetasowania, w wyniku których
Polska na długo znajduje się w strefie
wpływów sowieckiego imperium.
Zmienia się też
język
literatury.

Czesław Miłosz wiadomość o przyznaniu mu Nagrody
Nobla za twórczość poetycką otrzymał w Stanach
Zjednoczonych.
Nie był zaskoczony wyróżnieniem,
twierdził bowiem, że polska poezja jest uważana przez
wielu ludzi za najlepszą w Europie kontynentalnej.
W Polsce nazwisko Miłosza było wówczas objęte ścisłą
cenzurą, niewiele osób miało szansę zapoznać się z jego
utworami, tak więc opinia społeczna
przyjęła ten fakt z dużym zaskoczeniem.
Nie umniejszało to jednak radości
i dumy. W roku 1981 Miłosz przyjechał
do Polski, gdzie przyjęto go z wielkim
entuzjazmem. Od tego czasu coraz częściej
przebywał w Polsce, aż wreszcie
zamieszkał na stałe w Krakowie gdzie zmarł w roku 2004.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„Znajdujemy się tutaj w sytuacji nie pozbawionej swoistej
ironii – przy tym ironii, która tu właśnie, w tym miejscu,
nie jest wcale niestosowna. Według Pana obcość jest jedną
z głównych cech sytuacji człowieka – jesteśmy obcy w
tym świecie i obcy wobec siebie. Ale czy tylko obcy? Czy
nagroda Nobla dla Pana nie jest również wyrazem i
dowodem tego,
że granice mogą być
przekraczane, że zrozumienie i sympatia mogą się rodzić,
że kontakty i więzi między ludźmi mogą
być
nawiązywane? Czytanie Pana utworów i możność
konfrontowania własnej postawy z głoszonymi przez
Pana przesłaniami oznacza wzbogacenie się o nowe
ważne doświadczenia – mimo całej dzielącej nas obcości.”

Czesław Miłosz w przemówieniu noblowskim mówił:

„Dobrze jest urodzić się w małym kraju, gdzie przyroda
jest ludzka, na miarę człowieka, gdzie w ciągu stuleci
współżyły ze sobą różne języki i różne religie. Mam na
myśli Litwę, ziemię mitów i poezji. I chociaż moja
rodzina już od XVI wieku posługiwała się językiem
polskim, tak jak wiele rodzin w Finlandii szwedzkim, a
w Irlandii angielskim, wskutek czego jestem polskim,
nie litewskim poetą, krajobrazy i być może duchy Litwy
nigdy mnie nie opuściły."

„Patrzcie, jak drzewo rzuca długie
cienie,
i nasz, i kwiatów cień pada na ziemię:
co nie ma cienia, istnieć nie ma siły.”

Wiara

Rękopis Czesława Miłosza –

Kraina poezji (fragment)

Kilka z dzieł Miłosza

W roku 1996 Akademia Szwedzka ogłosiła, że laureatką
Nagrody Nobla została Wisława Szymborska.
Poetka nie kryła swego zaskoczenia. W Europie,
a zwłaszcza w Szwecji, poezja Szymborskiej cieszy się
wielkim powodzeniem. Komitet Noblowski w
uzasadnieniu przyznania poetce nagrody napisał: "za
poezję, która
z ironiczną precyzją
pozwala historycznemu i biologicznemu
kontekstowi ukazać się we
fragmentach ludzkiej
rzeczywistości". Szymborska
jest na stałe związana
z Krakowem i wielokrotnie
podkreślała swoje zamiłowanie
do tego miasta.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„W Wisławie Szymborskiej Szwedzka Akademia
chce uhonorować przedstawicielkę niezwykłej
czystości i siły poetyckiego spojrzenia. Poezji jako
odpowiedzi na życie, sposobu na życie, pracy nad
słowem jako myślą
i
wrażliwością.Wiersze Wisławy Szymborskiej to
perfekcja słowa, wysoce wycyzelowane obrazy,
myślowe allegro ma non troppo, jak nazywa się
jeden z jej wierszy. Jednak ciemność, której nie
ulegają one bezpośrednio, wyczuwa się w nich tak,
jak ruch krwi pod skórą.”

W przemówieniu sztokholmskim poetka dzieliła się
swoją refleksją:

"Wszelka wiedza, która nie wyłania z siebie nowych
pytań, staje się w szybkim czasie martwa, traci
temperaturę sprzyjającą życiu. W najskrajniejszych
przypadkach, o czym dobrze wiadomo z historii
dawnej i współczesnej, potrafi być nawet śmiertelnie
groźna dla społeczeństw. Dlatego tak wysoko cenię
sobie dwa małe słowa: „nie wiem”, małe, ale mocno
uskrzydlone. Rozszerzające nam życie na obszary,
które mieszczą się w nas samych i obszary, w których
zawieszona jest nasza nikła Ziemia."

„Żaden dzień się nie powtórzy,
nie ma dwóch podobnych nocy,
dwóch tych samych pocałunków,
dwóch jednakich spojrzeń w oczy.”
Nic dwa razy się nie zdarza

Kilka z dzieł Szymborskiej

Jak do tej pory to wszyscy polscy
laureaci Literackiej Nagrody Nobla.
Mamy nadzieję, że na tym się nie
zakończy i jeszcze nie raz zostanie
doceniona praca polskich literatów.

Jeśli chcesz uzyskać więcej
wiadomości na temat polskich
noblistów, przyjdź do szkolnej
biblioteki. Znajdziesz w niej
wiele ciekawych informacji,
jak również niektóre książki
naszych nobilitowanych.
Opracowała Marzena Wawrzyczek

Bibliografia:
Miłosz Czesław: Wiara. W: Od Kochanowskiego do Szymborskiej: antologia poezji dla
klas VIII. Opracowanie: Barbara Płóciennikowa. 1996, s. 59-60.
Szymborksa Wisława: Nic dwa razy. W: Antologia poezji polskiej XX wieku. Wybór
Joanna Rodziewicz. 2000, s. 126-127.

Dokumenty elektroniczne:
Pieńkowska Maria Dorota: Wystawa „Nobilitacje” [online]. Warszawa: Kultura polska
[dostęp: 18 stycznia 2007]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.culture.pl/pl/culture/artykuly/wy_wy_nobilitacje_literatury_warszawa.
Pieńkowska Maria Dorota: Wystawa pod patronatem honorowym Ambasady Królestwa
Szwecji, zorganizowana dzięki dotacji Ministerstwa Kultury [online]. Warszawa: Muzeum
Literatury [dostęp: 18 stycznia 2007]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.muzeumliteratury.pl/archiwum_wystaw/nobel/noblisci.htm.
Reymont Władysław: Wikicytaty [online]. [dostęp: 10 kwietnia 2007]. Dostępny w World
Wide Web: http://pl.wikiquote.org/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Reymont.
Sienkiewicz Henryk: Wikicytaty [online]. [dostęp: 10 kwietnia 2007]. Dostępny w World
Wide Web: http://pl.wikiquote.org/wiki/Henryk_Sienkiewicz.


Slide 14

POLSCY LAUREACI
LITERACKIEJ
NAGRODY NOBLA

Henryk Sienkiewicz - 1905
Władysław Reymont - 1924

Czesław Miłosz - 1980
Wisława Szymborska - 1996

Od roku 1901 do chwili obecnej przyznano ponad
100 nagród w dziedzinie literatury. Fundator zawarł
w swoim testamencie dyspozycje dotyczące
kryteriów ich przyznawania. Napisał m.in., aby
nagradzani byli autorzy dzieł
"wyróżniających się w kategoriach duchowych",

dodając przy tym:
"Jest moim wyraźnym życzeniem, aby przy
przyznawaniu nagród nie brano w żaden sposób
pod uwagę narodowości kandydatów, tak aby
nagrodę otrzymał najbardziej zasługujący,
czy jest Skandynawem, czy nie."

Pierwszy literacki Nobel przypadł Polakowi
w roku 1905, jeszcze przed odzyskaniem
przez Polskę niepodległości. Stąd też
szczególny charakter i znaczenie
wydarzenia.

Polakiem tym był
Henryk Sienkiewicz,
który otrzymał nagrodę
za „całokształt twórczości”.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„Jeśli literatura jakiegoś narodu żyje bogatym
i niegasnącym życiem, znaczy to, że i samo istnienie
tego narodu jest zapewnione, bo kwiaty kultury nie
mogą rosnąć bez życiodajnej gleby. Ale w każdym
społeczeństwie są
też owe rzadkie postacie,
w których geniusz narodu skupia swoje siły. Stoją oni
przed światem jako reprezentanci ducha narodu.
Pielęgnują wspomnienia przeszłości, aby wzmocnić
nadzieję na przyszłość. Twórczość ich sięga głęboko
korzeniami w przeszłość, jak potężny Baublis w
puszczach litewskich, ale korona ich szumi w
wichrach dnia. Takim reprezentantem literatury i
ducha narodu jest (...) Henryk Sienkiewicz.”

Henryk Sienkiewicz tak mówił podczas
uroczystości wręczenia nagrody:
"Jednakże zaszczyt ten, cenny dla
wszystkich, o ileż jeszcze cenniejszym być
musi dla syna Polski!... Głoszono ją
umarłą a oto jeden
z
tysięcznych dowodów, że ona żyje!...
Głoszono ją niezdolną do myślenia
i pracy, a oto dowód, że działa!... Głoszono
ją podbitą, a oto nowy dowód, że umie
zwyciężać!"

„Człowiek zawsze może
wstąpić na lepszą drogę –
póki żyje.”

Rękopis Henryka Sienkiewicza
– Ogniem i mieczem

Kilka z dzieł Sienkiewicza

W roku 1924 nagrodę Nobla otrzymał Władysław
Reymont. Wyróżniono w ten sposób jego wielką
epopeję z życia wsi – „Chłopi”. Pisarz, z powodu ciężkiej
choroby, nie mógł udać się do Sztokholmu – nagrodę
odebrał w jego imieniu polski dyplomata, Alfred
Wysocki i przesłał ją laureatowi przebywającemu
wówczas na kuracji w Nicei. Stąd też nie było
tradycyjnych przemówień.
Jedynie z listów do przyjaciół
dowiadujemy się, co pisarz
myślał w owych chwilach.

Pozostał mu tylko rok życia zmarł w Warszawie
w grudniu 1925 roku.

Słowa Reymonta skierowane do przyjaciół:
„Nagroda Nobla, pieniądze, sława wszechświatowa
i człowiek, który bez zmęczenia wielkiego nie potrafi
się rozebrać. (...) Przyjmuję, co na mnie spada jak
dopust Boży. Że się wierzgnie i zaklnie, nic dziwnego,
ale poza
tym z pokorą ciągnę moją taczkę. Juści
chciałbym jeszcze żyć, bo chciałbym jeszcze coś zrobić.”
„Oszołomiony jestem ta niespodzianką. I w takich
okolicznościach przyszła, że wygląda na gorzką ironię
życia. Bo na cóż mi to wszystko? Chory jestem. (...)
Marzyłem jeno o ciszy i możności
spokojnego pracowania jak
o największym szczęściu. Naraz
otwierają się wielkie drzwi rozgłosu!”

„Prawda nie ma Ojczyzny,
przeto bywa traktowana jak
włóczęga.”

Rok 1794

Rękopis Władysława Reymonta - Chłopi

Kilka z dzieł Reymonta

Pierwsze dwie nagrody dzieli
od dwu następnych cezura czasu
Apokalipsy - II wojny światowej.
W świecie następują wielkie
przetasowania, w wyniku których
Polska na długo znajduje się w strefie
wpływów sowieckiego imperium.
Zmienia się też
język
literatury.

Czesław Miłosz wiadomość o przyznaniu mu Nagrody
Nobla za twórczość poetycką otrzymał w Stanach
Zjednoczonych.
Nie był zaskoczony wyróżnieniem,
twierdził bowiem, że polska poezja jest uważana przez
wielu ludzi za najlepszą w Europie kontynentalnej.
W Polsce nazwisko Miłosza było wówczas objęte ścisłą
cenzurą, niewiele osób miało szansę zapoznać się z jego
utworami, tak więc opinia społeczna
przyjęła ten fakt z dużym zaskoczeniem.
Nie umniejszało to jednak radości
i dumy. W roku 1981 Miłosz przyjechał
do Polski, gdzie przyjęto go z wielkim
entuzjazmem. Od tego czasu coraz częściej
przebywał w Polsce, aż wreszcie
zamieszkał na stałe w Krakowie gdzie zmarł w roku 2004.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„Znajdujemy się tutaj w sytuacji nie pozbawionej swoistej
ironii – przy tym ironii, która tu właśnie, w tym miejscu,
nie jest wcale niestosowna. Według Pana obcość jest jedną
z głównych cech sytuacji człowieka – jesteśmy obcy w
tym świecie i obcy wobec siebie. Ale czy tylko obcy? Czy
nagroda Nobla dla Pana nie jest również wyrazem i
dowodem tego,
że granice mogą być
przekraczane, że zrozumienie i sympatia mogą się rodzić,
że kontakty i więzi między ludźmi mogą
być
nawiązywane? Czytanie Pana utworów i możność
konfrontowania własnej postawy z głoszonymi przez
Pana przesłaniami oznacza wzbogacenie się o nowe
ważne doświadczenia – mimo całej dzielącej nas obcości.”

Czesław Miłosz w przemówieniu noblowskim mówił:

„Dobrze jest urodzić się w małym kraju, gdzie przyroda
jest ludzka, na miarę człowieka, gdzie w ciągu stuleci
współżyły ze sobą różne języki i różne religie. Mam na
myśli Litwę, ziemię mitów i poezji. I chociaż moja
rodzina już od XVI wieku posługiwała się językiem
polskim, tak jak wiele rodzin w Finlandii szwedzkim, a
w Irlandii angielskim, wskutek czego jestem polskim,
nie litewskim poetą, krajobrazy i być może duchy Litwy
nigdy mnie nie opuściły."

„Patrzcie, jak drzewo rzuca długie
cienie,
i nasz, i kwiatów cień pada na ziemię:
co nie ma cienia, istnieć nie ma siły.”

Wiara

Rękopis Czesława Miłosza –

Kraina poezji (fragment)

Kilka z dzieł Miłosza

W roku 1996 Akademia Szwedzka ogłosiła, że laureatką
Nagrody Nobla została Wisława Szymborska.
Poetka nie kryła swego zaskoczenia. W Europie,
a zwłaszcza w Szwecji, poezja Szymborskiej cieszy się
wielkim powodzeniem. Komitet Noblowski w
uzasadnieniu przyznania poetce nagrody napisał: "za
poezję, która
z ironiczną precyzją
pozwala historycznemu i biologicznemu
kontekstowi ukazać się we
fragmentach ludzkiej
rzeczywistości". Szymborska
jest na stałe związana
z Krakowem i wielokrotnie
podkreślała swoje zamiłowanie
do tego miasta.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„W Wisławie Szymborskiej Szwedzka Akademia
chce uhonorować przedstawicielkę niezwykłej
czystości i siły poetyckiego spojrzenia. Poezji jako
odpowiedzi na życie, sposobu na życie, pracy nad
słowem jako myślą
i
wrażliwością.Wiersze Wisławy Szymborskiej to
perfekcja słowa, wysoce wycyzelowane obrazy,
myślowe allegro ma non troppo, jak nazywa się
jeden z jej wierszy. Jednak ciemność, której nie
ulegają one bezpośrednio, wyczuwa się w nich tak,
jak ruch krwi pod skórą.”

W przemówieniu sztokholmskim poetka dzieliła się
swoją refleksją:

"Wszelka wiedza, która nie wyłania z siebie nowych
pytań, staje się w szybkim czasie martwa, traci
temperaturę sprzyjającą życiu. W najskrajniejszych
przypadkach, o czym dobrze wiadomo z historii
dawnej i współczesnej, potrafi być nawet śmiertelnie
groźna dla społeczeństw. Dlatego tak wysoko cenię
sobie dwa małe słowa: „nie wiem”, małe, ale mocno
uskrzydlone. Rozszerzające nam życie na obszary,
które mieszczą się w nas samych i obszary, w których
zawieszona jest nasza nikła Ziemia."

„Żaden dzień się nie powtórzy,
nie ma dwóch podobnych nocy,
dwóch tych samych pocałunków,
dwóch jednakich spojrzeń w oczy.”
Nic dwa razy się nie zdarza

Kilka z dzieł Szymborskiej

Jak do tej pory to wszyscy polscy
laureaci Literackiej Nagrody Nobla.
Mamy nadzieję, że na tym się nie
zakończy i jeszcze nie raz zostanie
doceniona praca polskich literatów.

Jeśli chcesz uzyskać więcej
wiadomości na temat polskich
noblistów, przyjdź do szkolnej
biblioteki. Znajdziesz w niej
wiele ciekawych informacji,
jak również niektóre książki
naszych nobilitowanych.
Opracowała Marzena Wawrzyczek

Bibliografia:
Miłosz Czesław: Wiara. W: Od Kochanowskiego do Szymborskiej: antologia poezji dla
klas VIII. Opracowanie: Barbara Płóciennikowa. 1996, s. 59-60.
Szymborksa Wisława: Nic dwa razy. W: Antologia poezji polskiej XX wieku. Wybór
Joanna Rodziewicz. 2000, s. 126-127.

Dokumenty elektroniczne:
Pieńkowska Maria Dorota: Wystawa „Nobilitacje” [online]. Warszawa: Kultura polska
[dostęp: 18 stycznia 2007]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.culture.pl/pl/culture/artykuly/wy_wy_nobilitacje_literatury_warszawa.
Pieńkowska Maria Dorota: Wystawa pod patronatem honorowym Ambasady Królestwa
Szwecji, zorganizowana dzięki dotacji Ministerstwa Kultury [online]. Warszawa: Muzeum
Literatury [dostęp: 18 stycznia 2007]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.muzeumliteratury.pl/archiwum_wystaw/nobel/noblisci.htm.
Reymont Władysław: Wikicytaty [online]. [dostęp: 10 kwietnia 2007]. Dostępny w World
Wide Web: http://pl.wikiquote.org/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Reymont.
Sienkiewicz Henryk: Wikicytaty [online]. [dostęp: 10 kwietnia 2007]. Dostępny w World
Wide Web: http://pl.wikiquote.org/wiki/Henryk_Sienkiewicz.


Slide 15

POLSCY LAUREACI
LITERACKIEJ
NAGRODY NOBLA

Henryk Sienkiewicz - 1905
Władysław Reymont - 1924

Czesław Miłosz - 1980
Wisława Szymborska - 1996

Od roku 1901 do chwili obecnej przyznano ponad
100 nagród w dziedzinie literatury. Fundator zawarł
w swoim testamencie dyspozycje dotyczące
kryteriów ich przyznawania. Napisał m.in., aby
nagradzani byli autorzy dzieł
"wyróżniających się w kategoriach duchowych",

dodając przy tym:
"Jest moim wyraźnym życzeniem, aby przy
przyznawaniu nagród nie brano w żaden sposób
pod uwagę narodowości kandydatów, tak aby
nagrodę otrzymał najbardziej zasługujący,
czy jest Skandynawem, czy nie."

Pierwszy literacki Nobel przypadł Polakowi
w roku 1905, jeszcze przed odzyskaniem
przez Polskę niepodległości. Stąd też
szczególny charakter i znaczenie
wydarzenia.

Polakiem tym był
Henryk Sienkiewicz,
który otrzymał nagrodę
za „całokształt twórczości”.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„Jeśli literatura jakiegoś narodu żyje bogatym
i niegasnącym życiem, znaczy to, że i samo istnienie
tego narodu jest zapewnione, bo kwiaty kultury nie
mogą rosnąć bez życiodajnej gleby. Ale w każdym
społeczeństwie są
też owe rzadkie postacie,
w których geniusz narodu skupia swoje siły. Stoją oni
przed światem jako reprezentanci ducha narodu.
Pielęgnują wspomnienia przeszłości, aby wzmocnić
nadzieję na przyszłość. Twórczość ich sięga głęboko
korzeniami w przeszłość, jak potężny Baublis w
puszczach litewskich, ale korona ich szumi w
wichrach dnia. Takim reprezentantem literatury i
ducha narodu jest (...) Henryk Sienkiewicz.”

Henryk Sienkiewicz tak mówił podczas
uroczystości wręczenia nagrody:
"Jednakże zaszczyt ten, cenny dla
wszystkich, o ileż jeszcze cenniejszym być
musi dla syna Polski!... Głoszono ją
umarłą a oto jeden
z
tysięcznych dowodów, że ona żyje!...
Głoszono ją niezdolną do myślenia
i pracy, a oto dowód, że działa!... Głoszono
ją podbitą, a oto nowy dowód, że umie
zwyciężać!"

„Człowiek zawsze może
wstąpić na lepszą drogę –
póki żyje.”

Rękopis Henryka Sienkiewicza
– Ogniem i mieczem

Kilka z dzieł Sienkiewicza

W roku 1924 nagrodę Nobla otrzymał Władysław
Reymont. Wyróżniono w ten sposób jego wielką
epopeję z życia wsi – „Chłopi”. Pisarz, z powodu ciężkiej
choroby, nie mógł udać się do Sztokholmu – nagrodę
odebrał w jego imieniu polski dyplomata, Alfred
Wysocki i przesłał ją laureatowi przebywającemu
wówczas na kuracji w Nicei. Stąd też nie było
tradycyjnych przemówień.
Jedynie z listów do przyjaciół
dowiadujemy się, co pisarz
myślał w owych chwilach.

Pozostał mu tylko rok życia zmarł w Warszawie
w grudniu 1925 roku.

Słowa Reymonta skierowane do przyjaciół:
„Nagroda Nobla, pieniądze, sława wszechświatowa
i człowiek, który bez zmęczenia wielkiego nie potrafi
się rozebrać. (...) Przyjmuję, co na mnie spada jak
dopust Boży. Że się wierzgnie i zaklnie, nic dziwnego,
ale poza
tym z pokorą ciągnę moją taczkę. Juści
chciałbym jeszcze żyć, bo chciałbym jeszcze coś zrobić.”
„Oszołomiony jestem ta niespodzianką. I w takich
okolicznościach przyszła, że wygląda na gorzką ironię
życia. Bo na cóż mi to wszystko? Chory jestem. (...)
Marzyłem jeno o ciszy i możności
spokojnego pracowania jak
o największym szczęściu. Naraz
otwierają się wielkie drzwi rozgłosu!”

„Prawda nie ma Ojczyzny,
przeto bywa traktowana jak
włóczęga.”

Rok 1794

Rękopis Władysława Reymonta - Chłopi

Kilka z dzieł Reymonta

Pierwsze dwie nagrody dzieli
od dwu następnych cezura czasu
Apokalipsy - II wojny światowej.
W świecie następują wielkie
przetasowania, w wyniku których
Polska na długo znajduje się w strefie
wpływów sowieckiego imperium.
Zmienia się też
język
literatury.

Czesław Miłosz wiadomość o przyznaniu mu Nagrody
Nobla za twórczość poetycką otrzymał w Stanach
Zjednoczonych.
Nie był zaskoczony wyróżnieniem,
twierdził bowiem, że polska poezja jest uważana przez
wielu ludzi za najlepszą w Europie kontynentalnej.
W Polsce nazwisko Miłosza było wówczas objęte ścisłą
cenzurą, niewiele osób miało szansę zapoznać się z jego
utworami, tak więc opinia społeczna
przyjęła ten fakt z dużym zaskoczeniem.
Nie umniejszało to jednak radości
i dumy. W roku 1981 Miłosz przyjechał
do Polski, gdzie przyjęto go z wielkim
entuzjazmem. Od tego czasu coraz częściej
przebywał w Polsce, aż wreszcie
zamieszkał na stałe w Krakowie gdzie zmarł w roku 2004.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„Znajdujemy się tutaj w sytuacji nie pozbawionej swoistej
ironii – przy tym ironii, która tu właśnie, w tym miejscu,
nie jest wcale niestosowna. Według Pana obcość jest jedną
z głównych cech sytuacji człowieka – jesteśmy obcy w
tym świecie i obcy wobec siebie. Ale czy tylko obcy? Czy
nagroda Nobla dla Pana nie jest również wyrazem i
dowodem tego,
że granice mogą być
przekraczane, że zrozumienie i sympatia mogą się rodzić,
że kontakty i więzi między ludźmi mogą
być
nawiązywane? Czytanie Pana utworów i możność
konfrontowania własnej postawy z głoszonymi przez
Pana przesłaniami oznacza wzbogacenie się o nowe
ważne doświadczenia – mimo całej dzielącej nas obcości.”

Czesław Miłosz w przemówieniu noblowskim mówił:

„Dobrze jest urodzić się w małym kraju, gdzie przyroda
jest ludzka, na miarę człowieka, gdzie w ciągu stuleci
współżyły ze sobą różne języki i różne religie. Mam na
myśli Litwę, ziemię mitów i poezji. I chociaż moja
rodzina już od XVI wieku posługiwała się językiem
polskim, tak jak wiele rodzin w Finlandii szwedzkim, a
w Irlandii angielskim, wskutek czego jestem polskim,
nie litewskim poetą, krajobrazy i być może duchy Litwy
nigdy mnie nie opuściły."

„Patrzcie, jak drzewo rzuca długie
cienie,
i nasz, i kwiatów cień pada na ziemię:
co nie ma cienia, istnieć nie ma siły.”

Wiara

Rękopis Czesława Miłosza –

Kraina poezji (fragment)

Kilka z dzieł Miłosza

W roku 1996 Akademia Szwedzka ogłosiła, że laureatką
Nagrody Nobla została Wisława Szymborska.
Poetka nie kryła swego zaskoczenia. W Europie,
a zwłaszcza w Szwecji, poezja Szymborskiej cieszy się
wielkim powodzeniem. Komitet Noblowski w
uzasadnieniu przyznania poetce nagrody napisał: "za
poezję, która
z ironiczną precyzją
pozwala historycznemu i biologicznemu
kontekstowi ukazać się we
fragmentach ludzkiej
rzeczywistości". Szymborska
jest na stałe związana
z Krakowem i wielokrotnie
podkreślała swoje zamiłowanie
do tego miasta.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„W Wisławie Szymborskiej Szwedzka Akademia
chce uhonorować przedstawicielkę niezwykłej
czystości i siły poetyckiego spojrzenia. Poezji jako
odpowiedzi na życie, sposobu na życie, pracy nad
słowem jako myślą
i
wrażliwością.Wiersze Wisławy Szymborskiej to
perfekcja słowa, wysoce wycyzelowane obrazy,
myślowe allegro ma non troppo, jak nazywa się
jeden z jej wierszy. Jednak ciemność, której nie
ulegają one bezpośrednio, wyczuwa się w nich tak,
jak ruch krwi pod skórą.”

W przemówieniu sztokholmskim poetka dzieliła się
swoją refleksją:

"Wszelka wiedza, która nie wyłania z siebie nowych
pytań, staje się w szybkim czasie martwa, traci
temperaturę sprzyjającą życiu. W najskrajniejszych
przypadkach, o czym dobrze wiadomo z historii
dawnej i współczesnej, potrafi być nawet śmiertelnie
groźna dla społeczeństw. Dlatego tak wysoko cenię
sobie dwa małe słowa: „nie wiem”, małe, ale mocno
uskrzydlone. Rozszerzające nam życie na obszary,
które mieszczą się w nas samych i obszary, w których
zawieszona jest nasza nikła Ziemia."

„Żaden dzień się nie powtórzy,
nie ma dwóch podobnych nocy,
dwóch tych samych pocałunków,
dwóch jednakich spojrzeń w oczy.”
Nic dwa razy się nie zdarza

Kilka z dzieł Szymborskiej

Jak do tej pory to wszyscy polscy
laureaci Literackiej Nagrody Nobla.
Mamy nadzieję, że na tym się nie
zakończy i jeszcze nie raz zostanie
doceniona praca polskich literatów.

Jeśli chcesz uzyskać więcej
wiadomości na temat polskich
noblistów, przyjdź do szkolnej
biblioteki. Znajdziesz w niej
wiele ciekawych informacji,
jak również niektóre książki
naszych nobilitowanych.
Opracowała Marzena Wawrzyczek

Bibliografia:
Miłosz Czesław: Wiara. W: Od Kochanowskiego do Szymborskiej: antologia poezji dla
klas VIII. Opracowanie: Barbara Płóciennikowa. 1996, s. 59-60.
Szymborksa Wisława: Nic dwa razy. W: Antologia poezji polskiej XX wieku. Wybór
Joanna Rodziewicz. 2000, s. 126-127.

Dokumenty elektroniczne:
Pieńkowska Maria Dorota: Wystawa „Nobilitacje” [online]. Warszawa: Kultura polska
[dostęp: 18 stycznia 2007]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.culture.pl/pl/culture/artykuly/wy_wy_nobilitacje_literatury_warszawa.
Pieńkowska Maria Dorota: Wystawa pod patronatem honorowym Ambasady Królestwa
Szwecji, zorganizowana dzięki dotacji Ministerstwa Kultury [online]. Warszawa: Muzeum
Literatury [dostęp: 18 stycznia 2007]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.muzeumliteratury.pl/archiwum_wystaw/nobel/noblisci.htm.
Reymont Władysław: Wikicytaty [online]. [dostęp: 10 kwietnia 2007]. Dostępny w World
Wide Web: http://pl.wikiquote.org/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Reymont.
Sienkiewicz Henryk: Wikicytaty [online]. [dostęp: 10 kwietnia 2007]. Dostępny w World
Wide Web: http://pl.wikiquote.org/wiki/Henryk_Sienkiewicz.


Slide 16

POLSCY LAUREACI
LITERACKIEJ
NAGRODY NOBLA

Henryk Sienkiewicz - 1905
Władysław Reymont - 1924

Czesław Miłosz - 1980
Wisława Szymborska - 1996

Od roku 1901 do chwili obecnej przyznano ponad
100 nagród w dziedzinie literatury. Fundator zawarł
w swoim testamencie dyspozycje dotyczące
kryteriów ich przyznawania. Napisał m.in., aby
nagradzani byli autorzy dzieł
"wyróżniających się w kategoriach duchowych",

dodając przy tym:
"Jest moim wyraźnym życzeniem, aby przy
przyznawaniu nagród nie brano w żaden sposób
pod uwagę narodowości kandydatów, tak aby
nagrodę otrzymał najbardziej zasługujący,
czy jest Skandynawem, czy nie."

Pierwszy literacki Nobel przypadł Polakowi
w roku 1905, jeszcze przed odzyskaniem
przez Polskę niepodległości. Stąd też
szczególny charakter i znaczenie
wydarzenia.

Polakiem tym był
Henryk Sienkiewicz,
który otrzymał nagrodę
za „całokształt twórczości”.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„Jeśli literatura jakiegoś narodu żyje bogatym
i niegasnącym życiem, znaczy to, że i samo istnienie
tego narodu jest zapewnione, bo kwiaty kultury nie
mogą rosnąć bez życiodajnej gleby. Ale w każdym
społeczeństwie są
też owe rzadkie postacie,
w których geniusz narodu skupia swoje siły. Stoją oni
przed światem jako reprezentanci ducha narodu.
Pielęgnują wspomnienia przeszłości, aby wzmocnić
nadzieję na przyszłość. Twórczość ich sięga głęboko
korzeniami w przeszłość, jak potężny Baublis w
puszczach litewskich, ale korona ich szumi w
wichrach dnia. Takim reprezentantem literatury i
ducha narodu jest (...) Henryk Sienkiewicz.”

Henryk Sienkiewicz tak mówił podczas
uroczystości wręczenia nagrody:
"Jednakże zaszczyt ten, cenny dla
wszystkich, o ileż jeszcze cenniejszym być
musi dla syna Polski!... Głoszono ją
umarłą a oto jeden
z
tysięcznych dowodów, że ona żyje!...
Głoszono ją niezdolną do myślenia
i pracy, a oto dowód, że działa!... Głoszono
ją podbitą, a oto nowy dowód, że umie
zwyciężać!"

„Człowiek zawsze może
wstąpić na lepszą drogę –
póki żyje.”

Rękopis Henryka Sienkiewicza
– Ogniem i mieczem

Kilka z dzieł Sienkiewicza

W roku 1924 nagrodę Nobla otrzymał Władysław
Reymont. Wyróżniono w ten sposób jego wielką
epopeję z życia wsi – „Chłopi”. Pisarz, z powodu ciężkiej
choroby, nie mógł udać się do Sztokholmu – nagrodę
odebrał w jego imieniu polski dyplomata, Alfred
Wysocki i przesłał ją laureatowi przebywającemu
wówczas na kuracji w Nicei. Stąd też nie było
tradycyjnych przemówień.
Jedynie z listów do przyjaciół
dowiadujemy się, co pisarz
myślał w owych chwilach.

Pozostał mu tylko rok życia zmarł w Warszawie
w grudniu 1925 roku.

Słowa Reymonta skierowane do przyjaciół:
„Nagroda Nobla, pieniądze, sława wszechświatowa
i człowiek, który bez zmęczenia wielkiego nie potrafi
się rozebrać. (...) Przyjmuję, co na mnie spada jak
dopust Boży. Że się wierzgnie i zaklnie, nic dziwnego,
ale poza
tym z pokorą ciągnę moją taczkę. Juści
chciałbym jeszcze żyć, bo chciałbym jeszcze coś zrobić.”
„Oszołomiony jestem ta niespodzianką. I w takich
okolicznościach przyszła, że wygląda na gorzką ironię
życia. Bo na cóż mi to wszystko? Chory jestem. (...)
Marzyłem jeno o ciszy i możności
spokojnego pracowania jak
o największym szczęściu. Naraz
otwierają się wielkie drzwi rozgłosu!”

„Prawda nie ma Ojczyzny,
przeto bywa traktowana jak
włóczęga.”

Rok 1794

Rękopis Władysława Reymonta - Chłopi

Kilka z dzieł Reymonta

Pierwsze dwie nagrody dzieli
od dwu następnych cezura czasu
Apokalipsy - II wojny światowej.
W świecie następują wielkie
przetasowania, w wyniku których
Polska na długo znajduje się w strefie
wpływów sowieckiego imperium.
Zmienia się też
język
literatury.

Czesław Miłosz wiadomość o przyznaniu mu Nagrody
Nobla za twórczość poetycką otrzymał w Stanach
Zjednoczonych.
Nie był zaskoczony wyróżnieniem,
twierdził bowiem, że polska poezja jest uważana przez
wielu ludzi za najlepszą w Europie kontynentalnej.
W Polsce nazwisko Miłosza było wówczas objęte ścisłą
cenzurą, niewiele osób miało szansę zapoznać się z jego
utworami, tak więc opinia społeczna
przyjęła ten fakt z dużym zaskoczeniem.
Nie umniejszało to jednak radości
i dumy. W roku 1981 Miłosz przyjechał
do Polski, gdzie przyjęto go z wielkim
entuzjazmem. Od tego czasu coraz częściej
przebywał w Polsce, aż wreszcie
zamieszkał na stałe w Krakowie gdzie zmarł w roku 2004.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„Znajdujemy się tutaj w sytuacji nie pozbawionej swoistej
ironii – przy tym ironii, która tu właśnie, w tym miejscu,
nie jest wcale niestosowna. Według Pana obcość jest jedną
z głównych cech sytuacji człowieka – jesteśmy obcy w
tym świecie i obcy wobec siebie. Ale czy tylko obcy? Czy
nagroda Nobla dla Pana nie jest również wyrazem i
dowodem tego,
że granice mogą być
przekraczane, że zrozumienie i sympatia mogą się rodzić,
że kontakty i więzi między ludźmi mogą
być
nawiązywane? Czytanie Pana utworów i możność
konfrontowania własnej postawy z głoszonymi przez
Pana przesłaniami oznacza wzbogacenie się o nowe
ważne doświadczenia – mimo całej dzielącej nas obcości.”

Czesław Miłosz w przemówieniu noblowskim mówił:

„Dobrze jest urodzić się w małym kraju, gdzie przyroda
jest ludzka, na miarę człowieka, gdzie w ciągu stuleci
współżyły ze sobą różne języki i różne religie. Mam na
myśli Litwę, ziemię mitów i poezji. I chociaż moja
rodzina już od XVI wieku posługiwała się językiem
polskim, tak jak wiele rodzin w Finlandii szwedzkim, a
w Irlandii angielskim, wskutek czego jestem polskim,
nie litewskim poetą, krajobrazy i być może duchy Litwy
nigdy mnie nie opuściły."

„Patrzcie, jak drzewo rzuca długie
cienie,
i nasz, i kwiatów cień pada na ziemię:
co nie ma cienia, istnieć nie ma siły.”

Wiara

Rękopis Czesława Miłosza –

Kraina poezji (fragment)

Kilka z dzieł Miłosza

W roku 1996 Akademia Szwedzka ogłosiła, że laureatką
Nagrody Nobla została Wisława Szymborska.
Poetka nie kryła swego zaskoczenia. W Europie,
a zwłaszcza w Szwecji, poezja Szymborskiej cieszy się
wielkim powodzeniem. Komitet Noblowski w
uzasadnieniu przyznania poetce nagrody napisał: "za
poezję, która
z ironiczną precyzją
pozwala historycznemu i biologicznemu
kontekstowi ukazać się we
fragmentach ludzkiej
rzeczywistości". Szymborska
jest na stałe związana
z Krakowem i wielokrotnie
podkreślała swoje zamiłowanie
do tego miasta.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„W Wisławie Szymborskiej Szwedzka Akademia
chce uhonorować przedstawicielkę niezwykłej
czystości i siły poetyckiego spojrzenia. Poezji jako
odpowiedzi na życie, sposobu na życie, pracy nad
słowem jako myślą
i
wrażliwością.Wiersze Wisławy Szymborskiej to
perfekcja słowa, wysoce wycyzelowane obrazy,
myślowe allegro ma non troppo, jak nazywa się
jeden z jej wierszy. Jednak ciemność, której nie
ulegają one bezpośrednio, wyczuwa się w nich tak,
jak ruch krwi pod skórą.”

W przemówieniu sztokholmskim poetka dzieliła się
swoją refleksją:

"Wszelka wiedza, która nie wyłania z siebie nowych
pytań, staje się w szybkim czasie martwa, traci
temperaturę sprzyjającą życiu. W najskrajniejszych
przypadkach, o czym dobrze wiadomo z historii
dawnej i współczesnej, potrafi być nawet śmiertelnie
groźna dla społeczeństw. Dlatego tak wysoko cenię
sobie dwa małe słowa: „nie wiem”, małe, ale mocno
uskrzydlone. Rozszerzające nam życie na obszary,
które mieszczą się w nas samych i obszary, w których
zawieszona jest nasza nikła Ziemia."

„Żaden dzień się nie powtórzy,
nie ma dwóch podobnych nocy,
dwóch tych samych pocałunków,
dwóch jednakich spojrzeń w oczy.”
Nic dwa razy się nie zdarza

Kilka z dzieł Szymborskiej

Jak do tej pory to wszyscy polscy
laureaci Literackiej Nagrody Nobla.
Mamy nadzieję, że na tym się nie
zakończy i jeszcze nie raz zostanie
doceniona praca polskich literatów.

Jeśli chcesz uzyskać więcej
wiadomości na temat polskich
noblistów, przyjdź do szkolnej
biblioteki. Znajdziesz w niej
wiele ciekawych informacji,
jak również niektóre książki
naszych nobilitowanych.
Opracowała Marzena Wawrzyczek

Bibliografia:
Miłosz Czesław: Wiara. W: Od Kochanowskiego do Szymborskiej: antologia poezji dla
klas VIII. Opracowanie: Barbara Płóciennikowa. 1996, s. 59-60.
Szymborksa Wisława: Nic dwa razy. W: Antologia poezji polskiej XX wieku. Wybór
Joanna Rodziewicz. 2000, s. 126-127.

Dokumenty elektroniczne:
Pieńkowska Maria Dorota: Wystawa „Nobilitacje” [online]. Warszawa: Kultura polska
[dostęp: 18 stycznia 2007]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.culture.pl/pl/culture/artykuly/wy_wy_nobilitacje_literatury_warszawa.
Pieńkowska Maria Dorota: Wystawa pod patronatem honorowym Ambasady Królestwa
Szwecji, zorganizowana dzięki dotacji Ministerstwa Kultury [online]. Warszawa: Muzeum
Literatury [dostęp: 18 stycznia 2007]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.muzeumliteratury.pl/archiwum_wystaw/nobel/noblisci.htm.
Reymont Władysław: Wikicytaty [online]. [dostęp: 10 kwietnia 2007]. Dostępny w World
Wide Web: http://pl.wikiquote.org/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Reymont.
Sienkiewicz Henryk: Wikicytaty [online]. [dostęp: 10 kwietnia 2007]. Dostępny w World
Wide Web: http://pl.wikiquote.org/wiki/Henryk_Sienkiewicz.


Slide 17

POLSCY LAUREACI
LITERACKIEJ
NAGRODY NOBLA

Henryk Sienkiewicz - 1905
Władysław Reymont - 1924

Czesław Miłosz - 1980
Wisława Szymborska - 1996

Od roku 1901 do chwili obecnej przyznano ponad
100 nagród w dziedzinie literatury. Fundator zawarł
w swoim testamencie dyspozycje dotyczące
kryteriów ich przyznawania. Napisał m.in., aby
nagradzani byli autorzy dzieł
"wyróżniających się w kategoriach duchowych",

dodając przy tym:
"Jest moim wyraźnym życzeniem, aby przy
przyznawaniu nagród nie brano w żaden sposób
pod uwagę narodowości kandydatów, tak aby
nagrodę otrzymał najbardziej zasługujący,
czy jest Skandynawem, czy nie."

Pierwszy literacki Nobel przypadł Polakowi
w roku 1905, jeszcze przed odzyskaniem
przez Polskę niepodległości. Stąd też
szczególny charakter i znaczenie
wydarzenia.

Polakiem tym był
Henryk Sienkiewicz,
który otrzymał nagrodę
za „całokształt twórczości”.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„Jeśli literatura jakiegoś narodu żyje bogatym
i niegasnącym życiem, znaczy to, że i samo istnienie
tego narodu jest zapewnione, bo kwiaty kultury nie
mogą rosnąć bez życiodajnej gleby. Ale w każdym
społeczeństwie są
też owe rzadkie postacie,
w których geniusz narodu skupia swoje siły. Stoją oni
przed światem jako reprezentanci ducha narodu.
Pielęgnują wspomnienia przeszłości, aby wzmocnić
nadzieję na przyszłość. Twórczość ich sięga głęboko
korzeniami w przeszłość, jak potężny Baublis w
puszczach litewskich, ale korona ich szumi w
wichrach dnia. Takim reprezentantem literatury i
ducha narodu jest (...) Henryk Sienkiewicz.”

Henryk Sienkiewicz tak mówił podczas
uroczystości wręczenia nagrody:
"Jednakże zaszczyt ten, cenny dla
wszystkich, o ileż jeszcze cenniejszym być
musi dla syna Polski!... Głoszono ją
umarłą a oto jeden
z
tysięcznych dowodów, że ona żyje!...
Głoszono ją niezdolną do myślenia
i pracy, a oto dowód, że działa!... Głoszono
ją podbitą, a oto nowy dowód, że umie
zwyciężać!"

„Człowiek zawsze może
wstąpić na lepszą drogę –
póki żyje.”

Rękopis Henryka Sienkiewicza
– Ogniem i mieczem

Kilka z dzieł Sienkiewicza

W roku 1924 nagrodę Nobla otrzymał Władysław
Reymont. Wyróżniono w ten sposób jego wielką
epopeję z życia wsi – „Chłopi”. Pisarz, z powodu ciężkiej
choroby, nie mógł udać się do Sztokholmu – nagrodę
odebrał w jego imieniu polski dyplomata, Alfred
Wysocki i przesłał ją laureatowi przebywającemu
wówczas na kuracji w Nicei. Stąd też nie było
tradycyjnych przemówień.
Jedynie z listów do przyjaciół
dowiadujemy się, co pisarz
myślał w owych chwilach.

Pozostał mu tylko rok życia zmarł w Warszawie
w grudniu 1925 roku.

Słowa Reymonta skierowane do przyjaciół:
„Nagroda Nobla, pieniądze, sława wszechświatowa
i człowiek, który bez zmęczenia wielkiego nie potrafi
się rozebrać. (...) Przyjmuję, co na mnie spada jak
dopust Boży. Że się wierzgnie i zaklnie, nic dziwnego,
ale poza
tym z pokorą ciągnę moją taczkę. Juści
chciałbym jeszcze żyć, bo chciałbym jeszcze coś zrobić.”
„Oszołomiony jestem ta niespodzianką. I w takich
okolicznościach przyszła, że wygląda na gorzką ironię
życia. Bo na cóż mi to wszystko? Chory jestem. (...)
Marzyłem jeno o ciszy i możności
spokojnego pracowania jak
o największym szczęściu. Naraz
otwierają się wielkie drzwi rozgłosu!”

„Prawda nie ma Ojczyzny,
przeto bywa traktowana jak
włóczęga.”

Rok 1794

Rękopis Władysława Reymonta - Chłopi

Kilka z dzieł Reymonta

Pierwsze dwie nagrody dzieli
od dwu następnych cezura czasu
Apokalipsy - II wojny światowej.
W świecie następują wielkie
przetasowania, w wyniku których
Polska na długo znajduje się w strefie
wpływów sowieckiego imperium.
Zmienia się też
język
literatury.

Czesław Miłosz wiadomość o przyznaniu mu Nagrody
Nobla za twórczość poetycką otrzymał w Stanach
Zjednoczonych.
Nie był zaskoczony wyróżnieniem,
twierdził bowiem, że polska poezja jest uważana przez
wielu ludzi za najlepszą w Europie kontynentalnej.
W Polsce nazwisko Miłosza było wówczas objęte ścisłą
cenzurą, niewiele osób miało szansę zapoznać się z jego
utworami, tak więc opinia społeczna
przyjęła ten fakt z dużym zaskoczeniem.
Nie umniejszało to jednak radości
i dumy. W roku 1981 Miłosz przyjechał
do Polski, gdzie przyjęto go z wielkim
entuzjazmem. Od tego czasu coraz częściej
przebywał w Polsce, aż wreszcie
zamieszkał na stałe w Krakowie gdzie zmarł w roku 2004.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„Znajdujemy się tutaj w sytuacji nie pozbawionej swoistej
ironii – przy tym ironii, która tu właśnie, w tym miejscu,
nie jest wcale niestosowna. Według Pana obcość jest jedną
z głównych cech sytuacji człowieka – jesteśmy obcy w
tym świecie i obcy wobec siebie. Ale czy tylko obcy? Czy
nagroda Nobla dla Pana nie jest również wyrazem i
dowodem tego,
że granice mogą być
przekraczane, że zrozumienie i sympatia mogą się rodzić,
że kontakty i więzi między ludźmi mogą
być
nawiązywane? Czytanie Pana utworów i możność
konfrontowania własnej postawy z głoszonymi przez
Pana przesłaniami oznacza wzbogacenie się o nowe
ważne doświadczenia – mimo całej dzielącej nas obcości.”

Czesław Miłosz w przemówieniu noblowskim mówił:

„Dobrze jest urodzić się w małym kraju, gdzie przyroda
jest ludzka, na miarę człowieka, gdzie w ciągu stuleci
współżyły ze sobą różne języki i różne religie. Mam na
myśli Litwę, ziemię mitów i poezji. I chociaż moja
rodzina już od XVI wieku posługiwała się językiem
polskim, tak jak wiele rodzin w Finlandii szwedzkim, a
w Irlandii angielskim, wskutek czego jestem polskim,
nie litewskim poetą, krajobrazy i być może duchy Litwy
nigdy mnie nie opuściły."

„Patrzcie, jak drzewo rzuca długie
cienie,
i nasz, i kwiatów cień pada na ziemię:
co nie ma cienia, istnieć nie ma siły.”

Wiara

Rękopis Czesława Miłosza –

Kraina poezji (fragment)

Kilka z dzieł Miłosza

W roku 1996 Akademia Szwedzka ogłosiła, że laureatką
Nagrody Nobla została Wisława Szymborska.
Poetka nie kryła swego zaskoczenia. W Europie,
a zwłaszcza w Szwecji, poezja Szymborskiej cieszy się
wielkim powodzeniem. Komitet Noblowski w
uzasadnieniu przyznania poetce nagrody napisał: "za
poezję, która
z ironiczną precyzją
pozwala historycznemu i biologicznemu
kontekstowi ukazać się we
fragmentach ludzkiej
rzeczywistości". Szymborska
jest na stałe związana
z Krakowem i wielokrotnie
podkreślała swoje zamiłowanie
do tego miasta.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„W Wisławie Szymborskiej Szwedzka Akademia
chce uhonorować przedstawicielkę niezwykłej
czystości i siły poetyckiego spojrzenia. Poezji jako
odpowiedzi na życie, sposobu na życie, pracy nad
słowem jako myślą
i
wrażliwością.Wiersze Wisławy Szymborskiej to
perfekcja słowa, wysoce wycyzelowane obrazy,
myślowe allegro ma non troppo, jak nazywa się
jeden z jej wierszy. Jednak ciemność, której nie
ulegają one bezpośrednio, wyczuwa się w nich tak,
jak ruch krwi pod skórą.”

W przemówieniu sztokholmskim poetka dzieliła się
swoją refleksją:

"Wszelka wiedza, która nie wyłania z siebie nowych
pytań, staje się w szybkim czasie martwa, traci
temperaturę sprzyjającą życiu. W najskrajniejszych
przypadkach, o czym dobrze wiadomo z historii
dawnej i współczesnej, potrafi być nawet śmiertelnie
groźna dla społeczeństw. Dlatego tak wysoko cenię
sobie dwa małe słowa: „nie wiem”, małe, ale mocno
uskrzydlone. Rozszerzające nam życie na obszary,
które mieszczą się w nas samych i obszary, w których
zawieszona jest nasza nikła Ziemia."

„Żaden dzień się nie powtórzy,
nie ma dwóch podobnych nocy,
dwóch tych samych pocałunków,
dwóch jednakich spojrzeń w oczy.”
Nic dwa razy się nie zdarza

Kilka z dzieł Szymborskiej

Jak do tej pory to wszyscy polscy
laureaci Literackiej Nagrody Nobla.
Mamy nadzieję, że na tym się nie
zakończy i jeszcze nie raz zostanie
doceniona praca polskich literatów.

Jeśli chcesz uzyskać więcej
wiadomości na temat polskich
noblistów, przyjdź do szkolnej
biblioteki. Znajdziesz w niej
wiele ciekawych informacji,
jak również niektóre książki
naszych nobilitowanych.
Opracowała Marzena Wawrzyczek

Bibliografia:
Miłosz Czesław: Wiara. W: Od Kochanowskiego do Szymborskiej: antologia poezji dla
klas VIII. Opracowanie: Barbara Płóciennikowa. 1996, s. 59-60.
Szymborksa Wisława: Nic dwa razy. W: Antologia poezji polskiej XX wieku. Wybór
Joanna Rodziewicz. 2000, s. 126-127.

Dokumenty elektroniczne:
Pieńkowska Maria Dorota: Wystawa „Nobilitacje” [online]. Warszawa: Kultura polska
[dostęp: 18 stycznia 2007]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.culture.pl/pl/culture/artykuly/wy_wy_nobilitacje_literatury_warszawa.
Pieńkowska Maria Dorota: Wystawa pod patronatem honorowym Ambasady Królestwa
Szwecji, zorganizowana dzięki dotacji Ministerstwa Kultury [online]. Warszawa: Muzeum
Literatury [dostęp: 18 stycznia 2007]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.muzeumliteratury.pl/archiwum_wystaw/nobel/noblisci.htm.
Reymont Władysław: Wikicytaty [online]. [dostęp: 10 kwietnia 2007]. Dostępny w World
Wide Web: http://pl.wikiquote.org/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Reymont.
Sienkiewicz Henryk: Wikicytaty [online]. [dostęp: 10 kwietnia 2007]. Dostępny w World
Wide Web: http://pl.wikiquote.org/wiki/Henryk_Sienkiewicz.


Slide 18

POLSCY LAUREACI
LITERACKIEJ
NAGRODY NOBLA

Henryk Sienkiewicz - 1905
Władysław Reymont - 1924

Czesław Miłosz - 1980
Wisława Szymborska - 1996

Od roku 1901 do chwili obecnej przyznano ponad
100 nagród w dziedzinie literatury. Fundator zawarł
w swoim testamencie dyspozycje dotyczące
kryteriów ich przyznawania. Napisał m.in., aby
nagradzani byli autorzy dzieł
"wyróżniających się w kategoriach duchowych",

dodając przy tym:
"Jest moim wyraźnym życzeniem, aby przy
przyznawaniu nagród nie brano w żaden sposób
pod uwagę narodowości kandydatów, tak aby
nagrodę otrzymał najbardziej zasługujący,
czy jest Skandynawem, czy nie."

Pierwszy literacki Nobel przypadł Polakowi
w roku 1905, jeszcze przed odzyskaniem
przez Polskę niepodległości. Stąd też
szczególny charakter i znaczenie
wydarzenia.

Polakiem tym był
Henryk Sienkiewicz,
który otrzymał nagrodę
za „całokształt twórczości”.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„Jeśli literatura jakiegoś narodu żyje bogatym
i niegasnącym życiem, znaczy to, że i samo istnienie
tego narodu jest zapewnione, bo kwiaty kultury nie
mogą rosnąć bez życiodajnej gleby. Ale w każdym
społeczeństwie są
też owe rzadkie postacie,
w których geniusz narodu skupia swoje siły. Stoją oni
przed światem jako reprezentanci ducha narodu.
Pielęgnują wspomnienia przeszłości, aby wzmocnić
nadzieję na przyszłość. Twórczość ich sięga głęboko
korzeniami w przeszłość, jak potężny Baublis w
puszczach litewskich, ale korona ich szumi w
wichrach dnia. Takim reprezentantem literatury i
ducha narodu jest (...) Henryk Sienkiewicz.”

Henryk Sienkiewicz tak mówił podczas
uroczystości wręczenia nagrody:
"Jednakże zaszczyt ten, cenny dla
wszystkich, o ileż jeszcze cenniejszym być
musi dla syna Polski!... Głoszono ją
umarłą a oto jeden
z
tysięcznych dowodów, że ona żyje!...
Głoszono ją niezdolną do myślenia
i pracy, a oto dowód, że działa!... Głoszono
ją podbitą, a oto nowy dowód, że umie
zwyciężać!"

„Człowiek zawsze może
wstąpić na lepszą drogę –
póki żyje.”

Rękopis Henryka Sienkiewicza
– Ogniem i mieczem

Kilka z dzieł Sienkiewicza

W roku 1924 nagrodę Nobla otrzymał Władysław
Reymont. Wyróżniono w ten sposób jego wielką
epopeję z życia wsi – „Chłopi”. Pisarz, z powodu ciężkiej
choroby, nie mógł udać się do Sztokholmu – nagrodę
odebrał w jego imieniu polski dyplomata, Alfred
Wysocki i przesłał ją laureatowi przebywającemu
wówczas na kuracji w Nicei. Stąd też nie było
tradycyjnych przemówień.
Jedynie z listów do przyjaciół
dowiadujemy się, co pisarz
myślał w owych chwilach.

Pozostał mu tylko rok życia zmarł w Warszawie
w grudniu 1925 roku.

Słowa Reymonta skierowane do przyjaciół:
„Nagroda Nobla, pieniądze, sława wszechświatowa
i człowiek, który bez zmęczenia wielkiego nie potrafi
się rozebrać. (...) Przyjmuję, co na mnie spada jak
dopust Boży. Że się wierzgnie i zaklnie, nic dziwnego,
ale poza
tym z pokorą ciągnę moją taczkę. Juści
chciałbym jeszcze żyć, bo chciałbym jeszcze coś zrobić.”
„Oszołomiony jestem ta niespodzianką. I w takich
okolicznościach przyszła, że wygląda na gorzką ironię
życia. Bo na cóż mi to wszystko? Chory jestem. (...)
Marzyłem jeno o ciszy i możności
spokojnego pracowania jak
o największym szczęściu. Naraz
otwierają się wielkie drzwi rozgłosu!”

„Prawda nie ma Ojczyzny,
przeto bywa traktowana jak
włóczęga.”

Rok 1794

Rękopis Władysława Reymonta - Chłopi

Kilka z dzieł Reymonta

Pierwsze dwie nagrody dzieli
od dwu następnych cezura czasu
Apokalipsy - II wojny światowej.
W świecie następują wielkie
przetasowania, w wyniku których
Polska na długo znajduje się w strefie
wpływów sowieckiego imperium.
Zmienia się też
język
literatury.

Czesław Miłosz wiadomość o przyznaniu mu Nagrody
Nobla za twórczość poetycką otrzymał w Stanach
Zjednoczonych.
Nie był zaskoczony wyróżnieniem,
twierdził bowiem, że polska poezja jest uważana przez
wielu ludzi za najlepszą w Europie kontynentalnej.
W Polsce nazwisko Miłosza było wówczas objęte ścisłą
cenzurą, niewiele osób miało szansę zapoznać się z jego
utworami, tak więc opinia społeczna
przyjęła ten fakt z dużym zaskoczeniem.
Nie umniejszało to jednak radości
i dumy. W roku 1981 Miłosz przyjechał
do Polski, gdzie przyjęto go z wielkim
entuzjazmem. Od tego czasu coraz częściej
przebywał w Polsce, aż wreszcie
zamieszkał na stałe w Krakowie gdzie zmarł w roku 2004.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„Znajdujemy się tutaj w sytuacji nie pozbawionej swoistej
ironii – przy tym ironii, która tu właśnie, w tym miejscu,
nie jest wcale niestosowna. Według Pana obcość jest jedną
z głównych cech sytuacji człowieka – jesteśmy obcy w
tym świecie i obcy wobec siebie. Ale czy tylko obcy? Czy
nagroda Nobla dla Pana nie jest również wyrazem i
dowodem tego,
że granice mogą być
przekraczane, że zrozumienie i sympatia mogą się rodzić,
że kontakty i więzi między ludźmi mogą
być
nawiązywane? Czytanie Pana utworów i możność
konfrontowania własnej postawy z głoszonymi przez
Pana przesłaniami oznacza wzbogacenie się o nowe
ważne doświadczenia – mimo całej dzielącej nas obcości.”

Czesław Miłosz w przemówieniu noblowskim mówił:

„Dobrze jest urodzić się w małym kraju, gdzie przyroda
jest ludzka, na miarę człowieka, gdzie w ciągu stuleci
współżyły ze sobą różne języki i różne religie. Mam na
myśli Litwę, ziemię mitów i poezji. I chociaż moja
rodzina już od XVI wieku posługiwała się językiem
polskim, tak jak wiele rodzin w Finlandii szwedzkim, a
w Irlandii angielskim, wskutek czego jestem polskim,
nie litewskim poetą, krajobrazy i być może duchy Litwy
nigdy mnie nie opuściły."

„Patrzcie, jak drzewo rzuca długie
cienie,
i nasz, i kwiatów cień pada na ziemię:
co nie ma cienia, istnieć nie ma siły.”

Wiara

Rękopis Czesława Miłosza –

Kraina poezji (fragment)

Kilka z dzieł Miłosza

W roku 1996 Akademia Szwedzka ogłosiła, że laureatką
Nagrody Nobla została Wisława Szymborska.
Poetka nie kryła swego zaskoczenia. W Europie,
a zwłaszcza w Szwecji, poezja Szymborskiej cieszy się
wielkim powodzeniem. Komitet Noblowski w
uzasadnieniu przyznania poetce nagrody napisał: "za
poezję, która
z ironiczną precyzją
pozwala historycznemu i biologicznemu
kontekstowi ukazać się we
fragmentach ludzkiej
rzeczywistości". Szymborska
jest na stałe związana
z Krakowem i wielokrotnie
podkreślała swoje zamiłowanie
do tego miasta.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„W Wisławie Szymborskiej Szwedzka Akademia
chce uhonorować przedstawicielkę niezwykłej
czystości i siły poetyckiego spojrzenia. Poezji jako
odpowiedzi na życie, sposobu na życie, pracy nad
słowem jako myślą
i
wrażliwością.Wiersze Wisławy Szymborskiej to
perfekcja słowa, wysoce wycyzelowane obrazy,
myślowe allegro ma non troppo, jak nazywa się
jeden z jej wierszy. Jednak ciemność, której nie
ulegają one bezpośrednio, wyczuwa się w nich tak,
jak ruch krwi pod skórą.”

W przemówieniu sztokholmskim poetka dzieliła się
swoją refleksją:

"Wszelka wiedza, która nie wyłania z siebie nowych
pytań, staje się w szybkim czasie martwa, traci
temperaturę sprzyjającą życiu. W najskrajniejszych
przypadkach, o czym dobrze wiadomo z historii
dawnej i współczesnej, potrafi być nawet śmiertelnie
groźna dla społeczeństw. Dlatego tak wysoko cenię
sobie dwa małe słowa: „nie wiem”, małe, ale mocno
uskrzydlone. Rozszerzające nam życie na obszary,
które mieszczą się w nas samych i obszary, w których
zawieszona jest nasza nikła Ziemia."

„Żaden dzień się nie powtórzy,
nie ma dwóch podobnych nocy,
dwóch tych samych pocałunków,
dwóch jednakich spojrzeń w oczy.”
Nic dwa razy się nie zdarza

Kilka z dzieł Szymborskiej

Jak do tej pory to wszyscy polscy
laureaci Literackiej Nagrody Nobla.
Mamy nadzieję, że na tym się nie
zakończy i jeszcze nie raz zostanie
doceniona praca polskich literatów.

Jeśli chcesz uzyskać więcej
wiadomości na temat polskich
noblistów, przyjdź do szkolnej
biblioteki. Znajdziesz w niej
wiele ciekawych informacji,
jak również niektóre książki
naszych nobilitowanych.
Opracowała Marzena Wawrzyczek

Bibliografia:
Miłosz Czesław: Wiara. W: Od Kochanowskiego do Szymborskiej: antologia poezji dla
klas VIII. Opracowanie: Barbara Płóciennikowa. 1996, s. 59-60.
Szymborksa Wisława: Nic dwa razy. W: Antologia poezji polskiej XX wieku. Wybór
Joanna Rodziewicz. 2000, s. 126-127.

Dokumenty elektroniczne:
Pieńkowska Maria Dorota: Wystawa „Nobilitacje” [online]. Warszawa: Kultura polska
[dostęp: 18 stycznia 2007]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.culture.pl/pl/culture/artykuly/wy_wy_nobilitacje_literatury_warszawa.
Pieńkowska Maria Dorota: Wystawa pod patronatem honorowym Ambasady Królestwa
Szwecji, zorganizowana dzięki dotacji Ministerstwa Kultury [online]. Warszawa: Muzeum
Literatury [dostęp: 18 stycznia 2007]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.muzeumliteratury.pl/archiwum_wystaw/nobel/noblisci.htm.
Reymont Władysław: Wikicytaty [online]. [dostęp: 10 kwietnia 2007]. Dostępny w World
Wide Web: http://pl.wikiquote.org/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Reymont.
Sienkiewicz Henryk: Wikicytaty [online]. [dostęp: 10 kwietnia 2007]. Dostępny w World
Wide Web: http://pl.wikiquote.org/wiki/Henryk_Sienkiewicz.


Slide 19

POLSCY LAUREACI
LITERACKIEJ
NAGRODY NOBLA

Henryk Sienkiewicz - 1905
Władysław Reymont - 1924

Czesław Miłosz - 1980
Wisława Szymborska - 1996

Od roku 1901 do chwili obecnej przyznano ponad
100 nagród w dziedzinie literatury. Fundator zawarł
w swoim testamencie dyspozycje dotyczące
kryteriów ich przyznawania. Napisał m.in., aby
nagradzani byli autorzy dzieł
"wyróżniających się w kategoriach duchowych",

dodając przy tym:
"Jest moim wyraźnym życzeniem, aby przy
przyznawaniu nagród nie brano w żaden sposób
pod uwagę narodowości kandydatów, tak aby
nagrodę otrzymał najbardziej zasługujący,
czy jest Skandynawem, czy nie."

Pierwszy literacki Nobel przypadł Polakowi
w roku 1905, jeszcze przed odzyskaniem
przez Polskę niepodległości. Stąd też
szczególny charakter i znaczenie
wydarzenia.

Polakiem tym był
Henryk Sienkiewicz,
który otrzymał nagrodę
za „całokształt twórczości”.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„Jeśli literatura jakiegoś narodu żyje bogatym
i niegasnącym życiem, znaczy to, że i samo istnienie
tego narodu jest zapewnione, bo kwiaty kultury nie
mogą rosnąć bez życiodajnej gleby. Ale w każdym
społeczeństwie są
też owe rzadkie postacie,
w których geniusz narodu skupia swoje siły. Stoją oni
przed światem jako reprezentanci ducha narodu.
Pielęgnują wspomnienia przeszłości, aby wzmocnić
nadzieję na przyszłość. Twórczość ich sięga głęboko
korzeniami w przeszłość, jak potężny Baublis w
puszczach litewskich, ale korona ich szumi w
wichrach dnia. Takim reprezentantem literatury i
ducha narodu jest (...) Henryk Sienkiewicz.”

Henryk Sienkiewicz tak mówił podczas
uroczystości wręczenia nagrody:
"Jednakże zaszczyt ten, cenny dla
wszystkich, o ileż jeszcze cenniejszym być
musi dla syna Polski!... Głoszono ją
umarłą a oto jeden
z
tysięcznych dowodów, że ona żyje!...
Głoszono ją niezdolną do myślenia
i pracy, a oto dowód, że działa!... Głoszono
ją podbitą, a oto nowy dowód, że umie
zwyciężać!"

„Człowiek zawsze może
wstąpić na lepszą drogę –
póki żyje.”

Rękopis Henryka Sienkiewicza
– Ogniem i mieczem

Kilka z dzieł Sienkiewicza

W roku 1924 nagrodę Nobla otrzymał Władysław
Reymont. Wyróżniono w ten sposób jego wielką
epopeję z życia wsi – „Chłopi”. Pisarz, z powodu ciężkiej
choroby, nie mógł udać się do Sztokholmu – nagrodę
odebrał w jego imieniu polski dyplomata, Alfred
Wysocki i przesłał ją laureatowi przebywającemu
wówczas na kuracji w Nicei. Stąd też nie było
tradycyjnych przemówień.
Jedynie z listów do przyjaciół
dowiadujemy się, co pisarz
myślał w owych chwilach.

Pozostał mu tylko rok życia zmarł w Warszawie
w grudniu 1925 roku.

Słowa Reymonta skierowane do przyjaciół:
„Nagroda Nobla, pieniądze, sława wszechświatowa
i człowiek, który bez zmęczenia wielkiego nie potrafi
się rozebrać. (...) Przyjmuję, co na mnie spada jak
dopust Boży. Że się wierzgnie i zaklnie, nic dziwnego,
ale poza
tym z pokorą ciągnę moją taczkę. Juści
chciałbym jeszcze żyć, bo chciałbym jeszcze coś zrobić.”
„Oszołomiony jestem ta niespodzianką. I w takich
okolicznościach przyszła, że wygląda na gorzką ironię
życia. Bo na cóż mi to wszystko? Chory jestem. (...)
Marzyłem jeno o ciszy i możności
spokojnego pracowania jak
o największym szczęściu. Naraz
otwierają się wielkie drzwi rozgłosu!”

„Prawda nie ma Ojczyzny,
przeto bywa traktowana jak
włóczęga.”

Rok 1794

Rękopis Władysława Reymonta - Chłopi

Kilka z dzieł Reymonta

Pierwsze dwie nagrody dzieli
od dwu następnych cezura czasu
Apokalipsy - II wojny światowej.
W świecie następują wielkie
przetasowania, w wyniku których
Polska na długo znajduje się w strefie
wpływów sowieckiego imperium.
Zmienia się też
język
literatury.

Czesław Miłosz wiadomość o przyznaniu mu Nagrody
Nobla za twórczość poetycką otrzymał w Stanach
Zjednoczonych.
Nie był zaskoczony wyróżnieniem,
twierdził bowiem, że polska poezja jest uważana przez
wielu ludzi za najlepszą w Europie kontynentalnej.
W Polsce nazwisko Miłosza było wówczas objęte ścisłą
cenzurą, niewiele osób miało szansę zapoznać się z jego
utworami, tak więc opinia społeczna
przyjęła ten fakt z dużym zaskoczeniem.
Nie umniejszało to jednak radości
i dumy. W roku 1981 Miłosz przyjechał
do Polski, gdzie przyjęto go z wielkim
entuzjazmem. Od tego czasu coraz częściej
przebywał w Polsce, aż wreszcie
zamieszkał na stałe w Krakowie gdzie zmarł w roku 2004.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„Znajdujemy się tutaj w sytuacji nie pozbawionej swoistej
ironii – przy tym ironii, która tu właśnie, w tym miejscu,
nie jest wcale niestosowna. Według Pana obcość jest jedną
z głównych cech sytuacji człowieka – jesteśmy obcy w
tym świecie i obcy wobec siebie. Ale czy tylko obcy? Czy
nagroda Nobla dla Pana nie jest również wyrazem i
dowodem tego,
że granice mogą być
przekraczane, że zrozumienie i sympatia mogą się rodzić,
że kontakty i więzi między ludźmi mogą
być
nawiązywane? Czytanie Pana utworów i możność
konfrontowania własnej postawy z głoszonymi przez
Pana przesłaniami oznacza wzbogacenie się o nowe
ważne doświadczenia – mimo całej dzielącej nas obcości.”

Czesław Miłosz w przemówieniu noblowskim mówił:

„Dobrze jest urodzić się w małym kraju, gdzie przyroda
jest ludzka, na miarę człowieka, gdzie w ciągu stuleci
współżyły ze sobą różne języki i różne religie. Mam na
myśli Litwę, ziemię mitów i poezji. I chociaż moja
rodzina już od XVI wieku posługiwała się językiem
polskim, tak jak wiele rodzin w Finlandii szwedzkim, a
w Irlandii angielskim, wskutek czego jestem polskim,
nie litewskim poetą, krajobrazy i być może duchy Litwy
nigdy mnie nie opuściły."

„Patrzcie, jak drzewo rzuca długie
cienie,
i nasz, i kwiatów cień pada na ziemię:
co nie ma cienia, istnieć nie ma siły.”

Wiara

Rękopis Czesława Miłosza –

Kraina poezji (fragment)

Kilka z dzieł Miłosza

W roku 1996 Akademia Szwedzka ogłosiła, że laureatką
Nagrody Nobla została Wisława Szymborska.
Poetka nie kryła swego zaskoczenia. W Europie,
a zwłaszcza w Szwecji, poezja Szymborskiej cieszy się
wielkim powodzeniem. Komitet Noblowski w
uzasadnieniu przyznania poetce nagrody napisał: "za
poezję, która
z ironiczną precyzją
pozwala historycznemu i biologicznemu
kontekstowi ukazać się we
fragmentach ludzkiej
rzeczywistości". Szymborska
jest na stałe związana
z Krakowem i wielokrotnie
podkreślała swoje zamiłowanie
do tego miasta.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„W Wisławie Szymborskiej Szwedzka Akademia
chce uhonorować przedstawicielkę niezwykłej
czystości i siły poetyckiego spojrzenia. Poezji jako
odpowiedzi na życie, sposobu na życie, pracy nad
słowem jako myślą
i
wrażliwością.Wiersze Wisławy Szymborskiej to
perfekcja słowa, wysoce wycyzelowane obrazy,
myślowe allegro ma non troppo, jak nazywa się
jeden z jej wierszy. Jednak ciemność, której nie
ulegają one bezpośrednio, wyczuwa się w nich tak,
jak ruch krwi pod skórą.”

W przemówieniu sztokholmskim poetka dzieliła się
swoją refleksją:

"Wszelka wiedza, która nie wyłania z siebie nowych
pytań, staje się w szybkim czasie martwa, traci
temperaturę sprzyjającą życiu. W najskrajniejszych
przypadkach, o czym dobrze wiadomo z historii
dawnej i współczesnej, potrafi być nawet śmiertelnie
groźna dla społeczeństw. Dlatego tak wysoko cenię
sobie dwa małe słowa: „nie wiem”, małe, ale mocno
uskrzydlone. Rozszerzające nam życie na obszary,
które mieszczą się w nas samych i obszary, w których
zawieszona jest nasza nikła Ziemia."

„Żaden dzień się nie powtórzy,
nie ma dwóch podobnych nocy,
dwóch tych samych pocałunków,
dwóch jednakich spojrzeń w oczy.”
Nic dwa razy się nie zdarza

Kilka z dzieł Szymborskiej

Jak do tej pory to wszyscy polscy
laureaci Literackiej Nagrody Nobla.
Mamy nadzieję, że na tym się nie
zakończy i jeszcze nie raz zostanie
doceniona praca polskich literatów.

Jeśli chcesz uzyskać więcej
wiadomości na temat polskich
noblistów, przyjdź do szkolnej
biblioteki. Znajdziesz w niej
wiele ciekawych informacji,
jak również niektóre książki
naszych nobilitowanych.
Opracowała Marzena Wawrzyczek

Bibliografia:
Miłosz Czesław: Wiara. W: Od Kochanowskiego do Szymborskiej: antologia poezji dla
klas VIII. Opracowanie: Barbara Płóciennikowa. 1996, s. 59-60.
Szymborksa Wisława: Nic dwa razy. W: Antologia poezji polskiej XX wieku. Wybór
Joanna Rodziewicz. 2000, s. 126-127.

Dokumenty elektroniczne:
Pieńkowska Maria Dorota: Wystawa „Nobilitacje” [online]. Warszawa: Kultura polska
[dostęp: 18 stycznia 2007]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.culture.pl/pl/culture/artykuly/wy_wy_nobilitacje_literatury_warszawa.
Pieńkowska Maria Dorota: Wystawa pod patronatem honorowym Ambasady Królestwa
Szwecji, zorganizowana dzięki dotacji Ministerstwa Kultury [online]. Warszawa: Muzeum
Literatury [dostęp: 18 stycznia 2007]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.muzeumliteratury.pl/archiwum_wystaw/nobel/noblisci.htm.
Reymont Władysław: Wikicytaty [online]. [dostęp: 10 kwietnia 2007]. Dostępny w World
Wide Web: http://pl.wikiquote.org/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Reymont.
Sienkiewicz Henryk: Wikicytaty [online]. [dostęp: 10 kwietnia 2007]. Dostępny w World
Wide Web: http://pl.wikiquote.org/wiki/Henryk_Sienkiewicz.


Slide 20

POLSCY LAUREACI
LITERACKIEJ
NAGRODY NOBLA

Henryk Sienkiewicz - 1905
Władysław Reymont - 1924

Czesław Miłosz - 1980
Wisława Szymborska - 1996

Od roku 1901 do chwili obecnej przyznano ponad
100 nagród w dziedzinie literatury. Fundator zawarł
w swoim testamencie dyspozycje dotyczące
kryteriów ich przyznawania. Napisał m.in., aby
nagradzani byli autorzy dzieł
"wyróżniających się w kategoriach duchowych",

dodając przy tym:
"Jest moim wyraźnym życzeniem, aby przy
przyznawaniu nagród nie brano w żaden sposób
pod uwagę narodowości kandydatów, tak aby
nagrodę otrzymał najbardziej zasługujący,
czy jest Skandynawem, czy nie."

Pierwszy literacki Nobel przypadł Polakowi
w roku 1905, jeszcze przed odzyskaniem
przez Polskę niepodległości. Stąd też
szczególny charakter i znaczenie
wydarzenia.

Polakiem tym był
Henryk Sienkiewicz,
który otrzymał nagrodę
za „całokształt twórczości”.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„Jeśli literatura jakiegoś narodu żyje bogatym
i niegasnącym życiem, znaczy to, że i samo istnienie
tego narodu jest zapewnione, bo kwiaty kultury nie
mogą rosnąć bez życiodajnej gleby. Ale w każdym
społeczeństwie są
też owe rzadkie postacie,
w których geniusz narodu skupia swoje siły. Stoją oni
przed światem jako reprezentanci ducha narodu.
Pielęgnują wspomnienia przeszłości, aby wzmocnić
nadzieję na przyszłość. Twórczość ich sięga głęboko
korzeniami w przeszłość, jak potężny Baublis w
puszczach litewskich, ale korona ich szumi w
wichrach dnia. Takim reprezentantem literatury i
ducha narodu jest (...) Henryk Sienkiewicz.”

Henryk Sienkiewicz tak mówił podczas
uroczystości wręczenia nagrody:
"Jednakże zaszczyt ten, cenny dla
wszystkich, o ileż jeszcze cenniejszym być
musi dla syna Polski!... Głoszono ją
umarłą a oto jeden
z
tysięcznych dowodów, że ona żyje!...
Głoszono ją niezdolną do myślenia
i pracy, a oto dowód, że działa!... Głoszono
ją podbitą, a oto nowy dowód, że umie
zwyciężać!"

„Człowiek zawsze może
wstąpić na lepszą drogę –
póki żyje.”

Rękopis Henryka Sienkiewicza
– Ogniem i mieczem

Kilka z dzieł Sienkiewicza

W roku 1924 nagrodę Nobla otrzymał Władysław
Reymont. Wyróżniono w ten sposób jego wielką
epopeję z życia wsi – „Chłopi”. Pisarz, z powodu ciężkiej
choroby, nie mógł udać się do Sztokholmu – nagrodę
odebrał w jego imieniu polski dyplomata, Alfred
Wysocki i przesłał ją laureatowi przebywającemu
wówczas na kuracji w Nicei. Stąd też nie było
tradycyjnych przemówień.
Jedynie z listów do przyjaciół
dowiadujemy się, co pisarz
myślał w owych chwilach.

Pozostał mu tylko rok życia zmarł w Warszawie
w grudniu 1925 roku.

Słowa Reymonta skierowane do przyjaciół:
„Nagroda Nobla, pieniądze, sława wszechświatowa
i człowiek, który bez zmęczenia wielkiego nie potrafi
się rozebrać. (...) Przyjmuję, co na mnie spada jak
dopust Boży. Że się wierzgnie i zaklnie, nic dziwnego,
ale poza
tym z pokorą ciągnę moją taczkę. Juści
chciałbym jeszcze żyć, bo chciałbym jeszcze coś zrobić.”
„Oszołomiony jestem ta niespodzianką. I w takich
okolicznościach przyszła, że wygląda na gorzką ironię
życia. Bo na cóż mi to wszystko? Chory jestem. (...)
Marzyłem jeno o ciszy i możności
spokojnego pracowania jak
o największym szczęściu. Naraz
otwierają się wielkie drzwi rozgłosu!”

„Prawda nie ma Ojczyzny,
przeto bywa traktowana jak
włóczęga.”

Rok 1794

Rękopis Władysława Reymonta - Chłopi

Kilka z dzieł Reymonta

Pierwsze dwie nagrody dzieli
od dwu następnych cezura czasu
Apokalipsy - II wojny światowej.
W świecie następują wielkie
przetasowania, w wyniku których
Polska na długo znajduje się w strefie
wpływów sowieckiego imperium.
Zmienia się też
język
literatury.

Czesław Miłosz wiadomość o przyznaniu mu Nagrody
Nobla za twórczość poetycką otrzymał w Stanach
Zjednoczonych.
Nie był zaskoczony wyróżnieniem,
twierdził bowiem, że polska poezja jest uważana przez
wielu ludzi za najlepszą w Europie kontynentalnej.
W Polsce nazwisko Miłosza było wówczas objęte ścisłą
cenzurą, niewiele osób miało szansę zapoznać się z jego
utworami, tak więc opinia społeczna
przyjęła ten fakt z dużym zaskoczeniem.
Nie umniejszało to jednak radości
i dumy. W roku 1981 Miłosz przyjechał
do Polski, gdzie przyjęto go z wielkim
entuzjazmem. Od tego czasu coraz częściej
przebywał w Polsce, aż wreszcie
zamieszkał na stałe w Krakowie gdzie zmarł w roku 2004.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„Znajdujemy się tutaj w sytuacji nie pozbawionej swoistej
ironii – przy tym ironii, która tu właśnie, w tym miejscu,
nie jest wcale niestosowna. Według Pana obcość jest jedną
z głównych cech sytuacji człowieka – jesteśmy obcy w
tym świecie i obcy wobec siebie. Ale czy tylko obcy? Czy
nagroda Nobla dla Pana nie jest również wyrazem i
dowodem tego,
że granice mogą być
przekraczane, że zrozumienie i sympatia mogą się rodzić,
że kontakty i więzi między ludźmi mogą
być
nawiązywane? Czytanie Pana utworów i możność
konfrontowania własnej postawy z głoszonymi przez
Pana przesłaniami oznacza wzbogacenie się o nowe
ważne doświadczenia – mimo całej dzielącej nas obcości.”

Czesław Miłosz w przemówieniu noblowskim mówił:

„Dobrze jest urodzić się w małym kraju, gdzie przyroda
jest ludzka, na miarę człowieka, gdzie w ciągu stuleci
współżyły ze sobą różne języki i różne religie. Mam na
myśli Litwę, ziemię mitów i poezji. I chociaż moja
rodzina już od XVI wieku posługiwała się językiem
polskim, tak jak wiele rodzin w Finlandii szwedzkim, a
w Irlandii angielskim, wskutek czego jestem polskim,
nie litewskim poetą, krajobrazy i być może duchy Litwy
nigdy mnie nie opuściły."

„Patrzcie, jak drzewo rzuca długie
cienie,
i nasz, i kwiatów cień pada na ziemię:
co nie ma cienia, istnieć nie ma siły.”

Wiara

Rękopis Czesława Miłosza –

Kraina poezji (fragment)

Kilka z dzieł Miłosza

W roku 1996 Akademia Szwedzka ogłosiła, że laureatką
Nagrody Nobla została Wisława Szymborska.
Poetka nie kryła swego zaskoczenia. W Europie,
a zwłaszcza w Szwecji, poezja Szymborskiej cieszy się
wielkim powodzeniem. Komitet Noblowski w
uzasadnieniu przyznania poetce nagrody napisał: "za
poezję, która
z ironiczną precyzją
pozwala historycznemu i biologicznemu
kontekstowi ukazać się we
fragmentach ludzkiej
rzeczywistości". Szymborska
jest na stałe związana
z Krakowem i wielokrotnie
podkreślała swoje zamiłowanie
do tego miasta.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„W Wisławie Szymborskiej Szwedzka Akademia
chce uhonorować przedstawicielkę niezwykłej
czystości i siły poetyckiego spojrzenia. Poezji jako
odpowiedzi na życie, sposobu na życie, pracy nad
słowem jako myślą
i
wrażliwością.Wiersze Wisławy Szymborskiej to
perfekcja słowa, wysoce wycyzelowane obrazy,
myślowe allegro ma non troppo, jak nazywa się
jeden z jej wierszy. Jednak ciemność, której nie
ulegają one bezpośrednio, wyczuwa się w nich tak,
jak ruch krwi pod skórą.”

W przemówieniu sztokholmskim poetka dzieliła się
swoją refleksją:

"Wszelka wiedza, która nie wyłania z siebie nowych
pytań, staje się w szybkim czasie martwa, traci
temperaturę sprzyjającą życiu. W najskrajniejszych
przypadkach, o czym dobrze wiadomo z historii
dawnej i współczesnej, potrafi być nawet śmiertelnie
groźna dla społeczeństw. Dlatego tak wysoko cenię
sobie dwa małe słowa: „nie wiem”, małe, ale mocno
uskrzydlone. Rozszerzające nam życie na obszary,
które mieszczą się w nas samych i obszary, w których
zawieszona jest nasza nikła Ziemia."

„Żaden dzień się nie powtórzy,
nie ma dwóch podobnych nocy,
dwóch tych samych pocałunków,
dwóch jednakich spojrzeń w oczy.”
Nic dwa razy się nie zdarza

Kilka z dzieł Szymborskiej

Jak do tej pory to wszyscy polscy
laureaci Literackiej Nagrody Nobla.
Mamy nadzieję, że na tym się nie
zakończy i jeszcze nie raz zostanie
doceniona praca polskich literatów.

Jeśli chcesz uzyskać więcej
wiadomości na temat polskich
noblistów, przyjdź do szkolnej
biblioteki. Znajdziesz w niej
wiele ciekawych informacji,
jak również niektóre książki
naszych nobilitowanych.
Opracowała Marzena Wawrzyczek

Bibliografia:
Miłosz Czesław: Wiara. W: Od Kochanowskiego do Szymborskiej: antologia poezji dla
klas VIII. Opracowanie: Barbara Płóciennikowa. 1996, s. 59-60.
Szymborksa Wisława: Nic dwa razy. W: Antologia poezji polskiej XX wieku. Wybór
Joanna Rodziewicz. 2000, s. 126-127.

Dokumenty elektroniczne:
Pieńkowska Maria Dorota: Wystawa „Nobilitacje” [online]. Warszawa: Kultura polska
[dostęp: 18 stycznia 2007]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.culture.pl/pl/culture/artykuly/wy_wy_nobilitacje_literatury_warszawa.
Pieńkowska Maria Dorota: Wystawa pod patronatem honorowym Ambasady Królestwa
Szwecji, zorganizowana dzięki dotacji Ministerstwa Kultury [online]. Warszawa: Muzeum
Literatury [dostęp: 18 stycznia 2007]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.muzeumliteratury.pl/archiwum_wystaw/nobel/noblisci.htm.
Reymont Władysław: Wikicytaty [online]. [dostęp: 10 kwietnia 2007]. Dostępny w World
Wide Web: http://pl.wikiquote.org/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Reymont.
Sienkiewicz Henryk: Wikicytaty [online]. [dostęp: 10 kwietnia 2007]. Dostępny w World
Wide Web: http://pl.wikiquote.org/wiki/Henryk_Sienkiewicz.


Slide 21

POLSCY LAUREACI
LITERACKIEJ
NAGRODY NOBLA

Henryk Sienkiewicz - 1905
Władysław Reymont - 1924

Czesław Miłosz - 1980
Wisława Szymborska - 1996

Od roku 1901 do chwili obecnej przyznano ponad
100 nagród w dziedzinie literatury. Fundator zawarł
w swoim testamencie dyspozycje dotyczące
kryteriów ich przyznawania. Napisał m.in., aby
nagradzani byli autorzy dzieł
"wyróżniających się w kategoriach duchowych",

dodając przy tym:
"Jest moim wyraźnym życzeniem, aby przy
przyznawaniu nagród nie brano w żaden sposób
pod uwagę narodowości kandydatów, tak aby
nagrodę otrzymał najbardziej zasługujący,
czy jest Skandynawem, czy nie."

Pierwszy literacki Nobel przypadł Polakowi
w roku 1905, jeszcze przed odzyskaniem
przez Polskę niepodległości. Stąd też
szczególny charakter i znaczenie
wydarzenia.

Polakiem tym był
Henryk Sienkiewicz,
który otrzymał nagrodę
za „całokształt twórczości”.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„Jeśli literatura jakiegoś narodu żyje bogatym
i niegasnącym życiem, znaczy to, że i samo istnienie
tego narodu jest zapewnione, bo kwiaty kultury nie
mogą rosnąć bez życiodajnej gleby. Ale w każdym
społeczeństwie są
też owe rzadkie postacie,
w których geniusz narodu skupia swoje siły. Stoją oni
przed światem jako reprezentanci ducha narodu.
Pielęgnują wspomnienia przeszłości, aby wzmocnić
nadzieję na przyszłość. Twórczość ich sięga głęboko
korzeniami w przeszłość, jak potężny Baublis w
puszczach litewskich, ale korona ich szumi w
wichrach dnia. Takim reprezentantem literatury i
ducha narodu jest (...) Henryk Sienkiewicz.”

Henryk Sienkiewicz tak mówił podczas
uroczystości wręczenia nagrody:
"Jednakże zaszczyt ten, cenny dla
wszystkich, o ileż jeszcze cenniejszym być
musi dla syna Polski!... Głoszono ją
umarłą a oto jeden
z
tysięcznych dowodów, że ona żyje!...
Głoszono ją niezdolną do myślenia
i pracy, a oto dowód, że działa!... Głoszono
ją podbitą, a oto nowy dowód, że umie
zwyciężać!"

„Człowiek zawsze może
wstąpić na lepszą drogę –
póki żyje.”

Rękopis Henryka Sienkiewicza
– Ogniem i mieczem

Kilka z dzieł Sienkiewicza

W roku 1924 nagrodę Nobla otrzymał Władysław
Reymont. Wyróżniono w ten sposób jego wielką
epopeję z życia wsi – „Chłopi”. Pisarz, z powodu ciężkiej
choroby, nie mógł udać się do Sztokholmu – nagrodę
odebrał w jego imieniu polski dyplomata, Alfred
Wysocki i przesłał ją laureatowi przebywającemu
wówczas na kuracji w Nicei. Stąd też nie było
tradycyjnych przemówień.
Jedynie z listów do przyjaciół
dowiadujemy się, co pisarz
myślał w owych chwilach.

Pozostał mu tylko rok życia zmarł w Warszawie
w grudniu 1925 roku.

Słowa Reymonta skierowane do przyjaciół:
„Nagroda Nobla, pieniądze, sława wszechświatowa
i człowiek, który bez zmęczenia wielkiego nie potrafi
się rozebrać. (...) Przyjmuję, co na mnie spada jak
dopust Boży. Że się wierzgnie i zaklnie, nic dziwnego,
ale poza
tym z pokorą ciągnę moją taczkę. Juści
chciałbym jeszcze żyć, bo chciałbym jeszcze coś zrobić.”
„Oszołomiony jestem ta niespodzianką. I w takich
okolicznościach przyszła, że wygląda na gorzką ironię
życia. Bo na cóż mi to wszystko? Chory jestem. (...)
Marzyłem jeno o ciszy i możności
spokojnego pracowania jak
o największym szczęściu. Naraz
otwierają się wielkie drzwi rozgłosu!”

„Prawda nie ma Ojczyzny,
przeto bywa traktowana jak
włóczęga.”

Rok 1794

Rękopis Władysława Reymonta - Chłopi

Kilka z dzieł Reymonta

Pierwsze dwie nagrody dzieli
od dwu następnych cezura czasu
Apokalipsy - II wojny światowej.
W świecie następują wielkie
przetasowania, w wyniku których
Polska na długo znajduje się w strefie
wpływów sowieckiego imperium.
Zmienia się też
język
literatury.

Czesław Miłosz wiadomość o przyznaniu mu Nagrody
Nobla za twórczość poetycką otrzymał w Stanach
Zjednoczonych.
Nie był zaskoczony wyróżnieniem,
twierdził bowiem, że polska poezja jest uważana przez
wielu ludzi za najlepszą w Europie kontynentalnej.
W Polsce nazwisko Miłosza było wówczas objęte ścisłą
cenzurą, niewiele osób miało szansę zapoznać się z jego
utworami, tak więc opinia społeczna
przyjęła ten fakt z dużym zaskoczeniem.
Nie umniejszało to jednak radości
i dumy. W roku 1981 Miłosz przyjechał
do Polski, gdzie przyjęto go z wielkim
entuzjazmem. Od tego czasu coraz częściej
przebywał w Polsce, aż wreszcie
zamieszkał na stałe w Krakowie gdzie zmarł w roku 2004.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„Znajdujemy się tutaj w sytuacji nie pozbawionej swoistej
ironii – przy tym ironii, która tu właśnie, w tym miejscu,
nie jest wcale niestosowna. Według Pana obcość jest jedną
z głównych cech sytuacji człowieka – jesteśmy obcy w
tym świecie i obcy wobec siebie. Ale czy tylko obcy? Czy
nagroda Nobla dla Pana nie jest również wyrazem i
dowodem tego,
że granice mogą być
przekraczane, że zrozumienie i sympatia mogą się rodzić,
że kontakty i więzi między ludźmi mogą
być
nawiązywane? Czytanie Pana utworów i możność
konfrontowania własnej postawy z głoszonymi przez
Pana przesłaniami oznacza wzbogacenie się o nowe
ważne doświadczenia – mimo całej dzielącej nas obcości.”

Czesław Miłosz w przemówieniu noblowskim mówił:

„Dobrze jest urodzić się w małym kraju, gdzie przyroda
jest ludzka, na miarę człowieka, gdzie w ciągu stuleci
współżyły ze sobą różne języki i różne religie. Mam na
myśli Litwę, ziemię mitów i poezji. I chociaż moja
rodzina już od XVI wieku posługiwała się językiem
polskim, tak jak wiele rodzin w Finlandii szwedzkim, a
w Irlandii angielskim, wskutek czego jestem polskim,
nie litewskim poetą, krajobrazy i być może duchy Litwy
nigdy mnie nie opuściły."

„Patrzcie, jak drzewo rzuca długie
cienie,
i nasz, i kwiatów cień pada na ziemię:
co nie ma cienia, istnieć nie ma siły.”

Wiara

Rękopis Czesława Miłosza –

Kraina poezji (fragment)

Kilka z dzieł Miłosza

W roku 1996 Akademia Szwedzka ogłosiła, że laureatką
Nagrody Nobla została Wisława Szymborska.
Poetka nie kryła swego zaskoczenia. W Europie,
a zwłaszcza w Szwecji, poezja Szymborskiej cieszy się
wielkim powodzeniem. Komitet Noblowski w
uzasadnieniu przyznania poetce nagrody napisał: "za
poezję, która
z ironiczną precyzją
pozwala historycznemu i biologicznemu
kontekstowi ukazać się we
fragmentach ludzkiej
rzeczywistości". Szymborska
jest na stałe związana
z Krakowem i wielokrotnie
podkreślała swoje zamiłowanie
do tego miasta.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„W Wisławie Szymborskiej Szwedzka Akademia
chce uhonorować przedstawicielkę niezwykłej
czystości i siły poetyckiego spojrzenia. Poezji jako
odpowiedzi na życie, sposobu na życie, pracy nad
słowem jako myślą
i
wrażliwością.Wiersze Wisławy Szymborskiej to
perfekcja słowa, wysoce wycyzelowane obrazy,
myślowe allegro ma non troppo, jak nazywa się
jeden z jej wierszy. Jednak ciemność, której nie
ulegają one bezpośrednio, wyczuwa się w nich tak,
jak ruch krwi pod skórą.”

W przemówieniu sztokholmskim poetka dzieliła się
swoją refleksją:

"Wszelka wiedza, która nie wyłania z siebie nowych
pytań, staje się w szybkim czasie martwa, traci
temperaturę sprzyjającą życiu. W najskrajniejszych
przypadkach, o czym dobrze wiadomo z historii
dawnej i współczesnej, potrafi być nawet śmiertelnie
groźna dla społeczeństw. Dlatego tak wysoko cenię
sobie dwa małe słowa: „nie wiem”, małe, ale mocno
uskrzydlone. Rozszerzające nam życie na obszary,
które mieszczą się w nas samych i obszary, w których
zawieszona jest nasza nikła Ziemia."

„Żaden dzień się nie powtórzy,
nie ma dwóch podobnych nocy,
dwóch tych samych pocałunków,
dwóch jednakich spojrzeń w oczy.”
Nic dwa razy się nie zdarza

Kilka z dzieł Szymborskiej

Jak do tej pory to wszyscy polscy
laureaci Literackiej Nagrody Nobla.
Mamy nadzieję, że na tym się nie
zakończy i jeszcze nie raz zostanie
doceniona praca polskich literatów.

Jeśli chcesz uzyskać więcej
wiadomości na temat polskich
noblistów, przyjdź do szkolnej
biblioteki. Znajdziesz w niej
wiele ciekawych informacji,
jak również niektóre książki
naszych nobilitowanych.
Opracowała Marzena Wawrzyczek

Bibliografia:
Miłosz Czesław: Wiara. W: Od Kochanowskiego do Szymborskiej: antologia poezji dla
klas VIII. Opracowanie: Barbara Płóciennikowa. 1996, s. 59-60.
Szymborksa Wisława: Nic dwa razy. W: Antologia poezji polskiej XX wieku. Wybór
Joanna Rodziewicz. 2000, s. 126-127.

Dokumenty elektroniczne:
Pieńkowska Maria Dorota: Wystawa „Nobilitacje” [online]. Warszawa: Kultura polska
[dostęp: 18 stycznia 2007]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.culture.pl/pl/culture/artykuly/wy_wy_nobilitacje_literatury_warszawa.
Pieńkowska Maria Dorota: Wystawa pod patronatem honorowym Ambasady Królestwa
Szwecji, zorganizowana dzięki dotacji Ministerstwa Kultury [online]. Warszawa: Muzeum
Literatury [dostęp: 18 stycznia 2007]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.muzeumliteratury.pl/archiwum_wystaw/nobel/noblisci.htm.
Reymont Władysław: Wikicytaty [online]. [dostęp: 10 kwietnia 2007]. Dostępny w World
Wide Web: http://pl.wikiquote.org/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Reymont.
Sienkiewicz Henryk: Wikicytaty [online]. [dostęp: 10 kwietnia 2007]. Dostępny w World
Wide Web: http://pl.wikiquote.org/wiki/Henryk_Sienkiewicz.


Slide 22

POLSCY LAUREACI
LITERACKIEJ
NAGRODY NOBLA

Henryk Sienkiewicz - 1905
Władysław Reymont - 1924

Czesław Miłosz - 1980
Wisława Szymborska - 1996

Od roku 1901 do chwili obecnej przyznano ponad
100 nagród w dziedzinie literatury. Fundator zawarł
w swoim testamencie dyspozycje dotyczące
kryteriów ich przyznawania. Napisał m.in., aby
nagradzani byli autorzy dzieł
"wyróżniających się w kategoriach duchowych",

dodając przy tym:
"Jest moim wyraźnym życzeniem, aby przy
przyznawaniu nagród nie brano w żaden sposób
pod uwagę narodowości kandydatów, tak aby
nagrodę otrzymał najbardziej zasługujący,
czy jest Skandynawem, czy nie."

Pierwszy literacki Nobel przypadł Polakowi
w roku 1905, jeszcze przed odzyskaniem
przez Polskę niepodległości. Stąd też
szczególny charakter i znaczenie
wydarzenia.

Polakiem tym był
Henryk Sienkiewicz,
który otrzymał nagrodę
za „całokształt twórczości”.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„Jeśli literatura jakiegoś narodu żyje bogatym
i niegasnącym życiem, znaczy to, że i samo istnienie
tego narodu jest zapewnione, bo kwiaty kultury nie
mogą rosnąć bez życiodajnej gleby. Ale w każdym
społeczeństwie są
też owe rzadkie postacie,
w których geniusz narodu skupia swoje siły. Stoją oni
przed światem jako reprezentanci ducha narodu.
Pielęgnują wspomnienia przeszłości, aby wzmocnić
nadzieję na przyszłość. Twórczość ich sięga głęboko
korzeniami w przeszłość, jak potężny Baublis w
puszczach litewskich, ale korona ich szumi w
wichrach dnia. Takim reprezentantem literatury i
ducha narodu jest (...) Henryk Sienkiewicz.”

Henryk Sienkiewicz tak mówił podczas
uroczystości wręczenia nagrody:
"Jednakże zaszczyt ten, cenny dla
wszystkich, o ileż jeszcze cenniejszym być
musi dla syna Polski!... Głoszono ją
umarłą a oto jeden
z
tysięcznych dowodów, że ona żyje!...
Głoszono ją niezdolną do myślenia
i pracy, a oto dowód, że działa!... Głoszono
ją podbitą, a oto nowy dowód, że umie
zwyciężać!"

„Człowiek zawsze może
wstąpić na lepszą drogę –
póki żyje.”

Rękopis Henryka Sienkiewicza
– Ogniem i mieczem

Kilka z dzieł Sienkiewicza

W roku 1924 nagrodę Nobla otrzymał Władysław
Reymont. Wyróżniono w ten sposób jego wielką
epopeję z życia wsi – „Chłopi”. Pisarz, z powodu ciężkiej
choroby, nie mógł udać się do Sztokholmu – nagrodę
odebrał w jego imieniu polski dyplomata, Alfred
Wysocki i przesłał ją laureatowi przebywającemu
wówczas na kuracji w Nicei. Stąd też nie było
tradycyjnych przemówień.
Jedynie z listów do przyjaciół
dowiadujemy się, co pisarz
myślał w owych chwilach.

Pozostał mu tylko rok życia zmarł w Warszawie
w grudniu 1925 roku.

Słowa Reymonta skierowane do przyjaciół:
„Nagroda Nobla, pieniądze, sława wszechświatowa
i człowiek, który bez zmęczenia wielkiego nie potrafi
się rozebrać. (...) Przyjmuję, co na mnie spada jak
dopust Boży. Że się wierzgnie i zaklnie, nic dziwnego,
ale poza
tym z pokorą ciągnę moją taczkę. Juści
chciałbym jeszcze żyć, bo chciałbym jeszcze coś zrobić.”
„Oszołomiony jestem ta niespodzianką. I w takich
okolicznościach przyszła, że wygląda na gorzką ironię
życia. Bo na cóż mi to wszystko? Chory jestem. (...)
Marzyłem jeno o ciszy i możności
spokojnego pracowania jak
o największym szczęściu. Naraz
otwierają się wielkie drzwi rozgłosu!”

„Prawda nie ma Ojczyzny,
przeto bywa traktowana jak
włóczęga.”

Rok 1794

Rękopis Władysława Reymonta - Chłopi

Kilka z dzieł Reymonta

Pierwsze dwie nagrody dzieli
od dwu następnych cezura czasu
Apokalipsy - II wojny światowej.
W świecie następują wielkie
przetasowania, w wyniku których
Polska na długo znajduje się w strefie
wpływów sowieckiego imperium.
Zmienia się też
język
literatury.

Czesław Miłosz wiadomość o przyznaniu mu Nagrody
Nobla za twórczość poetycką otrzymał w Stanach
Zjednoczonych.
Nie był zaskoczony wyróżnieniem,
twierdził bowiem, że polska poezja jest uważana przez
wielu ludzi za najlepszą w Europie kontynentalnej.
W Polsce nazwisko Miłosza było wówczas objęte ścisłą
cenzurą, niewiele osób miało szansę zapoznać się z jego
utworami, tak więc opinia społeczna
przyjęła ten fakt z dużym zaskoczeniem.
Nie umniejszało to jednak radości
i dumy. W roku 1981 Miłosz przyjechał
do Polski, gdzie przyjęto go z wielkim
entuzjazmem. Od tego czasu coraz częściej
przebywał w Polsce, aż wreszcie
zamieszkał na stałe w Krakowie gdzie zmarł w roku 2004.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„Znajdujemy się tutaj w sytuacji nie pozbawionej swoistej
ironii – przy tym ironii, która tu właśnie, w tym miejscu,
nie jest wcale niestosowna. Według Pana obcość jest jedną
z głównych cech sytuacji człowieka – jesteśmy obcy w
tym świecie i obcy wobec siebie. Ale czy tylko obcy? Czy
nagroda Nobla dla Pana nie jest również wyrazem i
dowodem tego,
że granice mogą być
przekraczane, że zrozumienie i sympatia mogą się rodzić,
że kontakty i więzi między ludźmi mogą
być
nawiązywane? Czytanie Pana utworów i możność
konfrontowania własnej postawy z głoszonymi przez
Pana przesłaniami oznacza wzbogacenie się o nowe
ważne doświadczenia – mimo całej dzielącej nas obcości.”

Czesław Miłosz w przemówieniu noblowskim mówił:

„Dobrze jest urodzić się w małym kraju, gdzie przyroda
jest ludzka, na miarę człowieka, gdzie w ciągu stuleci
współżyły ze sobą różne języki i różne religie. Mam na
myśli Litwę, ziemię mitów i poezji. I chociaż moja
rodzina już od XVI wieku posługiwała się językiem
polskim, tak jak wiele rodzin w Finlandii szwedzkim, a
w Irlandii angielskim, wskutek czego jestem polskim,
nie litewskim poetą, krajobrazy i być może duchy Litwy
nigdy mnie nie opuściły."

„Patrzcie, jak drzewo rzuca długie
cienie,
i nasz, i kwiatów cień pada na ziemię:
co nie ma cienia, istnieć nie ma siły.”

Wiara

Rękopis Czesława Miłosza –

Kraina poezji (fragment)

Kilka z dzieł Miłosza

W roku 1996 Akademia Szwedzka ogłosiła, że laureatką
Nagrody Nobla została Wisława Szymborska.
Poetka nie kryła swego zaskoczenia. W Europie,
a zwłaszcza w Szwecji, poezja Szymborskiej cieszy się
wielkim powodzeniem. Komitet Noblowski w
uzasadnieniu przyznania poetce nagrody napisał: "za
poezję, która
z ironiczną precyzją
pozwala historycznemu i biologicznemu
kontekstowi ukazać się we
fragmentach ludzkiej
rzeczywistości". Szymborska
jest na stałe związana
z Krakowem i wielokrotnie
podkreślała swoje zamiłowanie
do tego miasta.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„W Wisławie Szymborskiej Szwedzka Akademia
chce uhonorować przedstawicielkę niezwykłej
czystości i siły poetyckiego spojrzenia. Poezji jako
odpowiedzi na życie, sposobu na życie, pracy nad
słowem jako myślą
i
wrażliwością.Wiersze Wisławy Szymborskiej to
perfekcja słowa, wysoce wycyzelowane obrazy,
myślowe allegro ma non troppo, jak nazywa się
jeden z jej wierszy. Jednak ciemność, której nie
ulegają one bezpośrednio, wyczuwa się w nich tak,
jak ruch krwi pod skórą.”

W przemówieniu sztokholmskim poetka dzieliła się
swoją refleksją:

"Wszelka wiedza, która nie wyłania z siebie nowych
pytań, staje się w szybkim czasie martwa, traci
temperaturę sprzyjającą życiu. W najskrajniejszych
przypadkach, o czym dobrze wiadomo z historii
dawnej i współczesnej, potrafi być nawet śmiertelnie
groźna dla społeczeństw. Dlatego tak wysoko cenię
sobie dwa małe słowa: „nie wiem”, małe, ale mocno
uskrzydlone. Rozszerzające nam życie na obszary,
które mieszczą się w nas samych i obszary, w których
zawieszona jest nasza nikła Ziemia."

„Żaden dzień się nie powtórzy,
nie ma dwóch podobnych nocy,
dwóch tych samych pocałunków,
dwóch jednakich spojrzeń w oczy.”
Nic dwa razy się nie zdarza

Kilka z dzieł Szymborskiej

Jak do tej pory to wszyscy polscy
laureaci Literackiej Nagrody Nobla.
Mamy nadzieję, że na tym się nie
zakończy i jeszcze nie raz zostanie
doceniona praca polskich literatów.

Jeśli chcesz uzyskać więcej
wiadomości na temat polskich
noblistów, przyjdź do szkolnej
biblioteki. Znajdziesz w niej
wiele ciekawych informacji,
jak również niektóre książki
naszych nobilitowanych.
Opracowała Marzena Wawrzyczek

Bibliografia:
Miłosz Czesław: Wiara. W: Od Kochanowskiego do Szymborskiej: antologia poezji dla
klas VIII. Opracowanie: Barbara Płóciennikowa. 1996, s. 59-60.
Szymborksa Wisława: Nic dwa razy. W: Antologia poezji polskiej XX wieku. Wybór
Joanna Rodziewicz. 2000, s. 126-127.

Dokumenty elektroniczne:
Pieńkowska Maria Dorota: Wystawa „Nobilitacje” [online]. Warszawa: Kultura polska
[dostęp: 18 stycznia 2007]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.culture.pl/pl/culture/artykuly/wy_wy_nobilitacje_literatury_warszawa.
Pieńkowska Maria Dorota: Wystawa pod patronatem honorowym Ambasady Królestwa
Szwecji, zorganizowana dzięki dotacji Ministerstwa Kultury [online]. Warszawa: Muzeum
Literatury [dostęp: 18 stycznia 2007]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.muzeumliteratury.pl/archiwum_wystaw/nobel/noblisci.htm.
Reymont Władysław: Wikicytaty [online]. [dostęp: 10 kwietnia 2007]. Dostępny w World
Wide Web: http://pl.wikiquote.org/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Reymont.
Sienkiewicz Henryk: Wikicytaty [online]. [dostęp: 10 kwietnia 2007]. Dostępny w World
Wide Web: http://pl.wikiquote.org/wiki/Henryk_Sienkiewicz.


Slide 23

POLSCY LAUREACI
LITERACKIEJ
NAGRODY NOBLA

Henryk Sienkiewicz - 1905
Władysław Reymont - 1924

Czesław Miłosz - 1980
Wisława Szymborska - 1996

Od roku 1901 do chwili obecnej przyznano ponad
100 nagród w dziedzinie literatury. Fundator zawarł
w swoim testamencie dyspozycje dotyczące
kryteriów ich przyznawania. Napisał m.in., aby
nagradzani byli autorzy dzieł
"wyróżniających się w kategoriach duchowych",

dodając przy tym:
"Jest moim wyraźnym życzeniem, aby przy
przyznawaniu nagród nie brano w żaden sposób
pod uwagę narodowości kandydatów, tak aby
nagrodę otrzymał najbardziej zasługujący,
czy jest Skandynawem, czy nie."

Pierwszy literacki Nobel przypadł Polakowi
w roku 1905, jeszcze przed odzyskaniem
przez Polskę niepodległości. Stąd też
szczególny charakter i znaczenie
wydarzenia.

Polakiem tym był
Henryk Sienkiewicz,
który otrzymał nagrodę
za „całokształt twórczości”.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„Jeśli literatura jakiegoś narodu żyje bogatym
i niegasnącym życiem, znaczy to, że i samo istnienie
tego narodu jest zapewnione, bo kwiaty kultury nie
mogą rosnąć bez życiodajnej gleby. Ale w każdym
społeczeństwie są
też owe rzadkie postacie,
w których geniusz narodu skupia swoje siły. Stoją oni
przed światem jako reprezentanci ducha narodu.
Pielęgnują wspomnienia przeszłości, aby wzmocnić
nadzieję na przyszłość. Twórczość ich sięga głęboko
korzeniami w przeszłość, jak potężny Baublis w
puszczach litewskich, ale korona ich szumi w
wichrach dnia. Takim reprezentantem literatury i
ducha narodu jest (...) Henryk Sienkiewicz.”

Henryk Sienkiewicz tak mówił podczas
uroczystości wręczenia nagrody:
"Jednakże zaszczyt ten, cenny dla
wszystkich, o ileż jeszcze cenniejszym być
musi dla syna Polski!... Głoszono ją
umarłą a oto jeden
z
tysięcznych dowodów, że ona żyje!...
Głoszono ją niezdolną do myślenia
i pracy, a oto dowód, że działa!... Głoszono
ją podbitą, a oto nowy dowód, że umie
zwyciężać!"

„Człowiek zawsze może
wstąpić na lepszą drogę –
póki żyje.”

Rękopis Henryka Sienkiewicza
– Ogniem i mieczem

Kilka z dzieł Sienkiewicza

W roku 1924 nagrodę Nobla otrzymał Władysław
Reymont. Wyróżniono w ten sposób jego wielką
epopeję z życia wsi – „Chłopi”. Pisarz, z powodu ciężkiej
choroby, nie mógł udać się do Sztokholmu – nagrodę
odebrał w jego imieniu polski dyplomata, Alfred
Wysocki i przesłał ją laureatowi przebywającemu
wówczas na kuracji w Nicei. Stąd też nie było
tradycyjnych przemówień.
Jedynie z listów do przyjaciół
dowiadujemy się, co pisarz
myślał w owych chwilach.

Pozostał mu tylko rok życia zmarł w Warszawie
w grudniu 1925 roku.

Słowa Reymonta skierowane do przyjaciół:
„Nagroda Nobla, pieniądze, sława wszechświatowa
i człowiek, który bez zmęczenia wielkiego nie potrafi
się rozebrać. (...) Przyjmuję, co na mnie spada jak
dopust Boży. Że się wierzgnie i zaklnie, nic dziwnego,
ale poza
tym z pokorą ciągnę moją taczkę. Juści
chciałbym jeszcze żyć, bo chciałbym jeszcze coś zrobić.”
„Oszołomiony jestem ta niespodzianką. I w takich
okolicznościach przyszła, że wygląda na gorzką ironię
życia. Bo na cóż mi to wszystko? Chory jestem. (...)
Marzyłem jeno o ciszy i możności
spokojnego pracowania jak
o największym szczęściu. Naraz
otwierają się wielkie drzwi rozgłosu!”

„Prawda nie ma Ojczyzny,
przeto bywa traktowana jak
włóczęga.”

Rok 1794

Rękopis Władysława Reymonta - Chłopi

Kilka z dzieł Reymonta

Pierwsze dwie nagrody dzieli
od dwu następnych cezura czasu
Apokalipsy - II wojny światowej.
W świecie następują wielkie
przetasowania, w wyniku których
Polska na długo znajduje się w strefie
wpływów sowieckiego imperium.
Zmienia się też
język
literatury.

Czesław Miłosz wiadomość o przyznaniu mu Nagrody
Nobla za twórczość poetycką otrzymał w Stanach
Zjednoczonych.
Nie był zaskoczony wyróżnieniem,
twierdził bowiem, że polska poezja jest uważana przez
wielu ludzi za najlepszą w Europie kontynentalnej.
W Polsce nazwisko Miłosza było wówczas objęte ścisłą
cenzurą, niewiele osób miało szansę zapoznać się z jego
utworami, tak więc opinia społeczna
przyjęła ten fakt z dużym zaskoczeniem.
Nie umniejszało to jednak radości
i dumy. W roku 1981 Miłosz przyjechał
do Polski, gdzie przyjęto go z wielkim
entuzjazmem. Od tego czasu coraz częściej
przebywał w Polsce, aż wreszcie
zamieszkał na stałe w Krakowie gdzie zmarł w roku 2004.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„Znajdujemy się tutaj w sytuacji nie pozbawionej swoistej
ironii – przy tym ironii, która tu właśnie, w tym miejscu,
nie jest wcale niestosowna. Według Pana obcość jest jedną
z głównych cech sytuacji człowieka – jesteśmy obcy w
tym świecie i obcy wobec siebie. Ale czy tylko obcy? Czy
nagroda Nobla dla Pana nie jest również wyrazem i
dowodem tego,
że granice mogą być
przekraczane, że zrozumienie i sympatia mogą się rodzić,
że kontakty i więzi między ludźmi mogą
być
nawiązywane? Czytanie Pana utworów i możność
konfrontowania własnej postawy z głoszonymi przez
Pana przesłaniami oznacza wzbogacenie się o nowe
ważne doświadczenia – mimo całej dzielącej nas obcości.”

Czesław Miłosz w przemówieniu noblowskim mówił:

„Dobrze jest urodzić się w małym kraju, gdzie przyroda
jest ludzka, na miarę człowieka, gdzie w ciągu stuleci
współżyły ze sobą różne języki i różne religie. Mam na
myśli Litwę, ziemię mitów i poezji. I chociaż moja
rodzina już od XVI wieku posługiwała się językiem
polskim, tak jak wiele rodzin w Finlandii szwedzkim, a
w Irlandii angielskim, wskutek czego jestem polskim,
nie litewskim poetą, krajobrazy i być może duchy Litwy
nigdy mnie nie opuściły."

„Patrzcie, jak drzewo rzuca długie
cienie,
i nasz, i kwiatów cień pada na ziemię:
co nie ma cienia, istnieć nie ma siły.”

Wiara

Rękopis Czesława Miłosza –

Kraina poezji (fragment)

Kilka z dzieł Miłosza

W roku 1996 Akademia Szwedzka ogłosiła, że laureatką
Nagrody Nobla została Wisława Szymborska.
Poetka nie kryła swego zaskoczenia. W Europie,
a zwłaszcza w Szwecji, poezja Szymborskiej cieszy się
wielkim powodzeniem. Komitet Noblowski w
uzasadnieniu przyznania poetce nagrody napisał: "za
poezję, która
z ironiczną precyzją
pozwala historycznemu i biologicznemu
kontekstowi ukazać się we
fragmentach ludzkiej
rzeczywistości". Szymborska
jest na stałe związana
z Krakowem i wielokrotnie
podkreślała swoje zamiłowanie
do tego miasta.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„W Wisławie Szymborskiej Szwedzka Akademia
chce uhonorować przedstawicielkę niezwykłej
czystości i siły poetyckiego spojrzenia. Poezji jako
odpowiedzi na życie, sposobu na życie, pracy nad
słowem jako myślą
i
wrażliwością.Wiersze Wisławy Szymborskiej to
perfekcja słowa, wysoce wycyzelowane obrazy,
myślowe allegro ma non troppo, jak nazywa się
jeden z jej wierszy. Jednak ciemność, której nie
ulegają one bezpośrednio, wyczuwa się w nich tak,
jak ruch krwi pod skórą.”

W przemówieniu sztokholmskim poetka dzieliła się
swoją refleksją:

"Wszelka wiedza, która nie wyłania z siebie nowych
pytań, staje się w szybkim czasie martwa, traci
temperaturę sprzyjającą życiu. W najskrajniejszych
przypadkach, o czym dobrze wiadomo z historii
dawnej i współczesnej, potrafi być nawet śmiertelnie
groźna dla społeczeństw. Dlatego tak wysoko cenię
sobie dwa małe słowa: „nie wiem”, małe, ale mocno
uskrzydlone. Rozszerzające nam życie na obszary,
które mieszczą się w nas samych i obszary, w których
zawieszona jest nasza nikła Ziemia."

„Żaden dzień się nie powtórzy,
nie ma dwóch podobnych nocy,
dwóch tych samych pocałunków,
dwóch jednakich spojrzeń w oczy.”
Nic dwa razy się nie zdarza

Kilka z dzieł Szymborskiej

Jak do tej pory to wszyscy polscy
laureaci Literackiej Nagrody Nobla.
Mamy nadzieję, że na tym się nie
zakończy i jeszcze nie raz zostanie
doceniona praca polskich literatów.

Jeśli chcesz uzyskać więcej
wiadomości na temat polskich
noblistów, przyjdź do szkolnej
biblioteki. Znajdziesz w niej
wiele ciekawych informacji,
jak również niektóre książki
naszych nobilitowanych.
Opracowała Marzena Wawrzyczek

Bibliografia:
Miłosz Czesław: Wiara. W: Od Kochanowskiego do Szymborskiej: antologia poezji dla
klas VIII. Opracowanie: Barbara Płóciennikowa. 1996, s. 59-60.
Szymborksa Wisława: Nic dwa razy. W: Antologia poezji polskiej XX wieku. Wybór
Joanna Rodziewicz. 2000, s. 126-127.

Dokumenty elektroniczne:
Pieńkowska Maria Dorota: Wystawa „Nobilitacje” [online]. Warszawa: Kultura polska
[dostęp: 18 stycznia 2007]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.culture.pl/pl/culture/artykuly/wy_wy_nobilitacje_literatury_warszawa.
Pieńkowska Maria Dorota: Wystawa pod patronatem honorowym Ambasady Królestwa
Szwecji, zorganizowana dzięki dotacji Ministerstwa Kultury [online]. Warszawa: Muzeum
Literatury [dostęp: 18 stycznia 2007]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.muzeumliteratury.pl/archiwum_wystaw/nobel/noblisci.htm.
Reymont Władysław: Wikicytaty [online]. [dostęp: 10 kwietnia 2007]. Dostępny w World
Wide Web: http://pl.wikiquote.org/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Reymont.
Sienkiewicz Henryk: Wikicytaty [online]. [dostęp: 10 kwietnia 2007]. Dostępny w World
Wide Web: http://pl.wikiquote.org/wiki/Henryk_Sienkiewicz.


Slide 24

POLSCY LAUREACI
LITERACKIEJ
NAGRODY NOBLA

Henryk Sienkiewicz - 1905
Władysław Reymont - 1924

Czesław Miłosz - 1980
Wisława Szymborska - 1996

Od roku 1901 do chwili obecnej przyznano ponad
100 nagród w dziedzinie literatury. Fundator zawarł
w swoim testamencie dyspozycje dotyczące
kryteriów ich przyznawania. Napisał m.in., aby
nagradzani byli autorzy dzieł
"wyróżniających się w kategoriach duchowych",

dodając przy tym:
"Jest moim wyraźnym życzeniem, aby przy
przyznawaniu nagród nie brano w żaden sposób
pod uwagę narodowości kandydatów, tak aby
nagrodę otrzymał najbardziej zasługujący,
czy jest Skandynawem, czy nie."

Pierwszy literacki Nobel przypadł Polakowi
w roku 1905, jeszcze przed odzyskaniem
przez Polskę niepodległości. Stąd też
szczególny charakter i znaczenie
wydarzenia.

Polakiem tym był
Henryk Sienkiewicz,
który otrzymał nagrodę
za „całokształt twórczości”.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„Jeśli literatura jakiegoś narodu żyje bogatym
i niegasnącym życiem, znaczy to, że i samo istnienie
tego narodu jest zapewnione, bo kwiaty kultury nie
mogą rosnąć bez życiodajnej gleby. Ale w każdym
społeczeństwie są
też owe rzadkie postacie,
w których geniusz narodu skupia swoje siły. Stoją oni
przed światem jako reprezentanci ducha narodu.
Pielęgnują wspomnienia przeszłości, aby wzmocnić
nadzieję na przyszłość. Twórczość ich sięga głęboko
korzeniami w przeszłość, jak potężny Baublis w
puszczach litewskich, ale korona ich szumi w
wichrach dnia. Takim reprezentantem literatury i
ducha narodu jest (...) Henryk Sienkiewicz.”

Henryk Sienkiewicz tak mówił podczas
uroczystości wręczenia nagrody:
"Jednakże zaszczyt ten, cenny dla
wszystkich, o ileż jeszcze cenniejszym być
musi dla syna Polski!... Głoszono ją
umarłą a oto jeden
z
tysięcznych dowodów, że ona żyje!...
Głoszono ją niezdolną do myślenia
i pracy, a oto dowód, że działa!... Głoszono
ją podbitą, a oto nowy dowód, że umie
zwyciężać!"

„Człowiek zawsze może
wstąpić na lepszą drogę –
póki żyje.”

Rękopis Henryka Sienkiewicza
– Ogniem i mieczem

Kilka z dzieł Sienkiewicza

W roku 1924 nagrodę Nobla otrzymał Władysław
Reymont. Wyróżniono w ten sposób jego wielką
epopeję z życia wsi – „Chłopi”. Pisarz, z powodu ciężkiej
choroby, nie mógł udać się do Sztokholmu – nagrodę
odebrał w jego imieniu polski dyplomata, Alfred
Wysocki i przesłał ją laureatowi przebywającemu
wówczas na kuracji w Nicei. Stąd też nie było
tradycyjnych przemówień.
Jedynie z listów do przyjaciół
dowiadujemy się, co pisarz
myślał w owych chwilach.

Pozostał mu tylko rok życia zmarł w Warszawie
w grudniu 1925 roku.

Słowa Reymonta skierowane do przyjaciół:
„Nagroda Nobla, pieniądze, sława wszechświatowa
i człowiek, który bez zmęczenia wielkiego nie potrafi
się rozebrać. (...) Przyjmuję, co na mnie spada jak
dopust Boży. Że się wierzgnie i zaklnie, nic dziwnego,
ale poza
tym z pokorą ciągnę moją taczkę. Juści
chciałbym jeszcze żyć, bo chciałbym jeszcze coś zrobić.”
„Oszołomiony jestem ta niespodzianką. I w takich
okolicznościach przyszła, że wygląda na gorzką ironię
życia. Bo na cóż mi to wszystko? Chory jestem. (...)
Marzyłem jeno o ciszy i możności
spokojnego pracowania jak
o największym szczęściu. Naraz
otwierają się wielkie drzwi rozgłosu!”

„Prawda nie ma Ojczyzny,
przeto bywa traktowana jak
włóczęga.”

Rok 1794

Rękopis Władysława Reymonta - Chłopi

Kilka z dzieł Reymonta

Pierwsze dwie nagrody dzieli
od dwu następnych cezura czasu
Apokalipsy - II wojny światowej.
W świecie następują wielkie
przetasowania, w wyniku których
Polska na długo znajduje się w strefie
wpływów sowieckiego imperium.
Zmienia się też
język
literatury.

Czesław Miłosz wiadomość o przyznaniu mu Nagrody
Nobla za twórczość poetycką otrzymał w Stanach
Zjednoczonych.
Nie był zaskoczony wyróżnieniem,
twierdził bowiem, że polska poezja jest uważana przez
wielu ludzi za najlepszą w Europie kontynentalnej.
W Polsce nazwisko Miłosza było wówczas objęte ścisłą
cenzurą, niewiele osób miało szansę zapoznać się z jego
utworami, tak więc opinia społeczna
przyjęła ten fakt z dużym zaskoczeniem.
Nie umniejszało to jednak radości
i dumy. W roku 1981 Miłosz przyjechał
do Polski, gdzie przyjęto go z wielkim
entuzjazmem. Od tego czasu coraz częściej
przebywał w Polsce, aż wreszcie
zamieszkał na stałe w Krakowie gdzie zmarł w roku 2004.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„Znajdujemy się tutaj w sytuacji nie pozbawionej swoistej
ironii – przy tym ironii, która tu właśnie, w tym miejscu,
nie jest wcale niestosowna. Według Pana obcość jest jedną
z głównych cech sytuacji człowieka – jesteśmy obcy w
tym świecie i obcy wobec siebie. Ale czy tylko obcy? Czy
nagroda Nobla dla Pana nie jest również wyrazem i
dowodem tego,
że granice mogą być
przekraczane, że zrozumienie i sympatia mogą się rodzić,
że kontakty i więzi między ludźmi mogą
być
nawiązywane? Czytanie Pana utworów i możność
konfrontowania własnej postawy z głoszonymi przez
Pana przesłaniami oznacza wzbogacenie się o nowe
ważne doświadczenia – mimo całej dzielącej nas obcości.”

Czesław Miłosz w przemówieniu noblowskim mówił:

„Dobrze jest urodzić się w małym kraju, gdzie przyroda
jest ludzka, na miarę człowieka, gdzie w ciągu stuleci
współżyły ze sobą różne języki i różne religie. Mam na
myśli Litwę, ziemię mitów i poezji. I chociaż moja
rodzina już od XVI wieku posługiwała się językiem
polskim, tak jak wiele rodzin w Finlandii szwedzkim, a
w Irlandii angielskim, wskutek czego jestem polskim,
nie litewskim poetą, krajobrazy i być może duchy Litwy
nigdy mnie nie opuściły."

„Patrzcie, jak drzewo rzuca długie
cienie,
i nasz, i kwiatów cień pada na ziemię:
co nie ma cienia, istnieć nie ma siły.”

Wiara

Rękopis Czesława Miłosza –

Kraina poezji (fragment)

Kilka z dzieł Miłosza

W roku 1996 Akademia Szwedzka ogłosiła, że laureatką
Nagrody Nobla została Wisława Szymborska.
Poetka nie kryła swego zaskoczenia. W Europie,
a zwłaszcza w Szwecji, poezja Szymborskiej cieszy się
wielkim powodzeniem. Komitet Noblowski w
uzasadnieniu przyznania poetce nagrody napisał: "za
poezję, która
z ironiczną precyzją
pozwala historycznemu i biologicznemu
kontekstowi ukazać się we
fragmentach ludzkiej
rzeczywistości". Szymborska
jest na stałe związana
z Krakowem i wielokrotnie
podkreślała swoje zamiłowanie
do tego miasta.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„W Wisławie Szymborskiej Szwedzka Akademia
chce uhonorować przedstawicielkę niezwykłej
czystości i siły poetyckiego spojrzenia. Poezji jako
odpowiedzi na życie, sposobu na życie, pracy nad
słowem jako myślą
i
wrażliwością.Wiersze Wisławy Szymborskiej to
perfekcja słowa, wysoce wycyzelowane obrazy,
myślowe allegro ma non troppo, jak nazywa się
jeden z jej wierszy. Jednak ciemność, której nie
ulegają one bezpośrednio, wyczuwa się w nich tak,
jak ruch krwi pod skórą.”

W przemówieniu sztokholmskim poetka dzieliła się
swoją refleksją:

"Wszelka wiedza, która nie wyłania z siebie nowych
pytań, staje się w szybkim czasie martwa, traci
temperaturę sprzyjającą życiu. W najskrajniejszych
przypadkach, o czym dobrze wiadomo z historii
dawnej i współczesnej, potrafi być nawet śmiertelnie
groźna dla społeczeństw. Dlatego tak wysoko cenię
sobie dwa małe słowa: „nie wiem”, małe, ale mocno
uskrzydlone. Rozszerzające nam życie na obszary,
które mieszczą się w nas samych i obszary, w których
zawieszona jest nasza nikła Ziemia."

„Żaden dzień się nie powtórzy,
nie ma dwóch podobnych nocy,
dwóch tych samych pocałunków,
dwóch jednakich spojrzeń w oczy.”
Nic dwa razy się nie zdarza

Kilka z dzieł Szymborskiej

Jak do tej pory to wszyscy polscy
laureaci Literackiej Nagrody Nobla.
Mamy nadzieję, że na tym się nie
zakończy i jeszcze nie raz zostanie
doceniona praca polskich literatów.

Jeśli chcesz uzyskać więcej
wiadomości na temat polskich
noblistów, przyjdź do szkolnej
biblioteki. Znajdziesz w niej
wiele ciekawych informacji,
jak również niektóre książki
naszych nobilitowanych.
Opracowała Marzena Wawrzyczek

Bibliografia:
Miłosz Czesław: Wiara. W: Od Kochanowskiego do Szymborskiej: antologia poezji dla
klas VIII. Opracowanie: Barbara Płóciennikowa. 1996, s. 59-60.
Szymborksa Wisława: Nic dwa razy. W: Antologia poezji polskiej XX wieku. Wybór
Joanna Rodziewicz. 2000, s. 126-127.

Dokumenty elektroniczne:
Pieńkowska Maria Dorota: Wystawa „Nobilitacje” [online]. Warszawa: Kultura polska
[dostęp: 18 stycznia 2007]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.culture.pl/pl/culture/artykuly/wy_wy_nobilitacje_literatury_warszawa.
Pieńkowska Maria Dorota: Wystawa pod patronatem honorowym Ambasady Królestwa
Szwecji, zorganizowana dzięki dotacji Ministerstwa Kultury [online]. Warszawa: Muzeum
Literatury [dostęp: 18 stycznia 2007]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.muzeumliteratury.pl/archiwum_wystaw/nobel/noblisci.htm.
Reymont Władysław: Wikicytaty [online]. [dostęp: 10 kwietnia 2007]. Dostępny w World
Wide Web: http://pl.wikiquote.org/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Reymont.
Sienkiewicz Henryk: Wikicytaty [online]. [dostęp: 10 kwietnia 2007]. Dostępny w World
Wide Web: http://pl.wikiquote.org/wiki/Henryk_Sienkiewicz.


Slide 25

POLSCY LAUREACI
LITERACKIEJ
NAGRODY NOBLA

Henryk Sienkiewicz - 1905
Władysław Reymont - 1924

Czesław Miłosz - 1980
Wisława Szymborska - 1996

Od roku 1901 do chwili obecnej przyznano ponad
100 nagród w dziedzinie literatury. Fundator zawarł
w swoim testamencie dyspozycje dotyczące
kryteriów ich przyznawania. Napisał m.in., aby
nagradzani byli autorzy dzieł
"wyróżniających się w kategoriach duchowych",

dodając przy tym:
"Jest moim wyraźnym życzeniem, aby przy
przyznawaniu nagród nie brano w żaden sposób
pod uwagę narodowości kandydatów, tak aby
nagrodę otrzymał najbardziej zasługujący,
czy jest Skandynawem, czy nie."

Pierwszy literacki Nobel przypadł Polakowi
w roku 1905, jeszcze przed odzyskaniem
przez Polskę niepodległości. Stąd też
szczególny charakter i znaczenie
wydarzenia.

Polakiem tym był
Henryk Sienkiewicz,
który otrzymał nagrodę
za „całokształt twórczości”.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„Jeśli literatura jakiegoś narodu żyje bogatym
i niegasnącym życiem, znaczy to, że i samo istnienie
tego narodu jest zapewnione, bo kwiaty kultury nie
mogą rosnąć bez życiodajnej gleby. Ale w każdym
społeczeństwie są
też owe rzadkie postacie,
w których geniusz narodu skupia swoje siły. Stoją oni
przed światem jako reprezentanci ducha narodu.
Pielęgnują wspomnienia przeszłości, aby wzmocnić
nadzieję na przyszłość. Twórczość ich sięga głęboko
korzeniami w przeszłość, jak potężny Baublis w
puszczach litewskich, ale korona ich szumi w
wichrach dnia. Takim reprezentantem literatury i
ducha narodu jest (...) Henryk Sienkiewicz.”

Henryk Sienkiewicz tak mówił podczas
uroczystości wręczenia nagrody:
"Jednakże zaszczyt ten, cenny dla
wszystkich, o ileż jeszcze cenniejszym być
musi dla syna Polski!... Głoszono ją
umarłą a oto jeden
z
tysięcznych dowodów, że ona żyje!...
Głoszono ją niezdolną do myślenia
i pracy, a oto dowód, że działa!... Głoszono
ją podbitą, a oto nowy dowód, że umie
zwyciężać!"

„Człowiek zawsze może
wstąpić na lepszą drogę –
póki żyje.”

Rękopis Henryka Sienkiewicza
– Ogniem i mieczem

Kilka z dzieł Sienkiewicza

W roku 1924 nagrodę Nobla otrzymał Władysław
Reymont. Wyróżniono w ten sposób jego wielką
epopeję z życia wsi – „Chłopi”. Pisarz, z powodu ciężkiej
choroby, nie mógł udać się do Sztokholmu – nagrodę
odebrał w jego imieniu polski dyplomata, Alfred
Wysocki i przesłał ją laureatowi przebywającemu
wówczas na kuracji w Nicei. Stąd też nie było
tradycyjnych przemówień.
Jedynie z listów do przyjaciół
dowiadujemy się, co pisarz
myślał w owych chwilach.

Pozostał mu tylko rok życia zmarł w Warszawie
w grudniu 1925 roku.

Słowa Reymonta skierowane do przyjaciół:
„Nagroda Nobla, pieniądze, sława wszechświatowa
i człowiek, który bez zmęczenia wielkiego nie potrafi
się rozebrać. (...) Przyjmuję, co na mnie spada jak
dopust Boży. Że się wierzgnie i zaklnie, nic dziwnego,
ale poza
tym z pokorą ciągnę moją taczkę. Juści
chciałbym jeszcze żyć, bo chciałbym jeszcze coś zrobić.”
„Oszołomiony jestem ta niespodzianką. I w takich
okolicznościach przyszła, że wygląda na gorzką ironię
życia. Bo na cóż mi to wszystko? Chory jestem. (...)
Marzyłem jeno o ciszy i możności
spokojnego pracowania jak
o największym szczęściu. Naraz
otwierają się wielkie drzwi rozgłosu!”

„Prawda nie ma Ojczyzny,
przeto bywa traktowana jak
włóczęga.”

Rok 1794

Rękopis Władysława Reymonta - Chłopi

Kilka z dzieł Reymonta

Pierwsze dwie nagrody dzieli
od dwu następnych cezura czasu
Apokalipsy - II wojny światowej.
W świecie następują wielkie
przetasowania, w wyniku których
Polska na długo znajduje się w strefie
wpływów sowieckiego imperium.
Zmienia się też
język
literatury.

Czesław Miłosz wiadomość o przyznaniu mu Nagrody
Nobla za twórczość poetycką otrzymał w Stanach
Zjednoczonych.
Nie był zaskoczony wyróżnieniem,
twierdził bowiem, że polska poezja jest uważana przez
wielu ludzi za najlepszą w Europie kontynentalnej.
W Polsce nazwisko Miłosza było wówczas objęte ścisłą
cenzurą, niewiele osób miało szansę zapoznać się z jego
utworami, tak więc opinia społeczna
przyjęła ten fakt z dużym zaskoczeniem.
Nie umniejszało to jednak radości
i dumy. W roku 1981 Miłosz przyjechał
do Polski, gdzie przyjęto go z wielkim
entuzjazmem. Od tego czasu coraz częściej
przebywał w Polsce, aż wreszcie
zamieszkał na stałe w Krakowie gdzie zmarł w roku 2004.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„Znajdujemy się tutaj w sytuacji nie pozbawionej swoistej
ironii – przy tym ironii, która tu właśnie, w tym miejscu,
nie jest wcale niestosowna. Według Pana obcość jest jedną
z głównych cech sytuacji człowieka – jesteśmy obcy w
tym świecie i obcy wobec siebie. Ale czy tylko obcy? Czy
nagroda Nobla dla Pana nie jest również wyrazem i
dowodem tego,
że granice mogą być
przekraczane, że zrozumienie i sympatia mogą się rodzić,
że kontakty i więzi między ludźmi mogą
być
nawiązywane? Czytanie Pana utworów i możność
konfrontowania własnej postawy z głoszonymi przez
Pana przesłaniami oznacza wzbogacenie się o nowe
ważne doświadczenia – mimo całej dzielącej nas obcości.”

Czesław Miłosz w przemówieniu noblowskim mówił:

„Dobrze jest urodzić się w małym kraju, gdzie przyroda
jest ludzka, na miarę człowieka, gdzie w ciągu stuleci
współżyły ze sobą różne języki i różne religie. Mam na
myśli Litwę, ziemię mitów i poezji. I chociaż moja
rodzina już od XVI wieku posługiwała się językiem
polskim, tak jak wiele rodzin w Finlandii szwedzkim, a
w Irlandii angielskim, wskutek czego jestem polskim,
nie litewskim poetą, krajobrazy i być może duchy Litwy
nigdy mnie nie opuściły."

„Patrzcie, jak drzewo rzuca długie
cienie,
i nasz, i kwiatów cień pada na ziemię:
co nie ma cienia, istnieć nie ma siły.”

Wiara

Rękopis Czesława Miłosza –

Kraina poezji (fragment)

Kilka z dzieł Miłosza

W roku 1996 Akademia Szwedzka ogłosiła, że laureatką
Nagrody Nobla została Wisława Szymborska.
Poetka nie kryła swego zaskoczenia. W Europie,
a zwłaszcza w Szwecji, poezja Szymborskiej cieszy się
wielkim powodzeniem. Komitet Noblowski w
uzasadnieniu przyznania poetce nagrody napisał: "za
poezję, która
z ironiczną precyzją
pozwala historycznemu i biologicznemu
kontekstowi ukazać się we
fragmentach ludzkiej
rzeczywistości". Szymborska
jest na stałe związana
z Krakowem i wielokrotnie
podkreślała swoje zamiłowanie
do tego miasta.

Fragment laudacji wygłoszonej podczas wręczenia
nagrody:

„W Wisławie Szymborskiej Szwedzka Akademia
chce uhonorować przedstawicielkę niezwykłej
czystości i siły poetyckiego spojrzenia. Poezji jako
odpowiedzi na życie, sposobu na życie, pracy nad
słowem jako myślą
i
wrażliwością.Wiersze Wisławy Szymborskiej to
perfekcja słowa, wysoce wycyzelowane obrazy,
myślowe allegro ma non troppo, jak nazywa się
jeden z jej wierszy. Jednak ciemność, której nie
ulegają one bezpośrednio, wyczuwa się w nich tak,
jak ruch krwi pod skórą.”

W przemówieniu sztokholmskim poetka dzieliła się
swoją refleksją:

"Wszelka wiedza, która nie wyłania z siebie nowych
pytań, staje się w szybkim czasie martwa, traci
temperaturę sprzyjającą życiu. W najskrajniejszych
przypadkach, o czym dobrze wiadomo z historii
dawnej i współczesnej, potrafi być nawet śmiertelnie
groźna dla społeczeństw. Dlatego tak wysoko cenię
sobie dwa małe słowa: „nie wiem”, małe, ale mocno
uskrzydlone. Rozszerzające nam życie na obszary,
które mieszczą się w nas samych i obszary, w których
zawieszona jest nasza nikła Ziemia."

„Żaden dzień się nie powtórzy,
nie ma dwóch podobnych nocy,
dwóch tych samych pocałunków,
dwóch jednakich spojrzeń w oczy.”
Nic dwa razy się nie zdarza

Kilka z dzieł Szymborskiej

Jak do tej pory to wszyscy polscy
laureaci Literackiej Nagrody Nobla.
Mamy nadzieję, że na tym się nie
zakończy i jeszcze nie raz zostanie
doceniona praca polskich literatów.

Jeśli chcesz uzyskać więcej
wiadomości na temat polskich
noblistów, przyjdź do szkolnej
biblioteki. Znajdziesz w niej
wiele ciekawych informacji,
jak również niektóre książki
naszych nobilitowanych.
Opracowała Marzena Wawrzyczek

Bibliografia:
Miłosz Czesław: Wiara. W: Od Kochanowskiego do Szymborskiej: antologia poezji dla
klas VIII. Opracowanie: Barbara Płóciennikowa. 1996, s. 59-60.
Szymborksa Wisława: Nic dwa razy. W: Antologia poezji polskiej XX wieku. Wybór
Joanna Rodziewicz. 2000, s. 126-127.

Dokumenty elektroniczne:
Pieńkowska Maria Dorota: Wystawa „Nobilitacje” [online]. Warszawa: Kultura polska
[dostęp: 18 stycznia 2007]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.culture.pl/pl/culture/artykuly/wy_wy_nobilitacje_literatury_warszawa.
Pieńkowska Maria Dorota: Wystawa pod patronatem honorowym Ambasady Królestwa
Szwecji, zorganizowana dzięki dotacji Ministerstwa Kultury [online]. Warszawa: Muzeum
Literatury [dostęp: 18 stycznia 2007]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.muzeumliteratury.pl/archiwum_wystaw/nobel/noblisci.htm.
Reymont Władysław: Wikicytaty [online]. [dostęp: 10 kwietnia 2007]. Dostępny w World
Wide Web: http://pl.wikiquote.org/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Reymont.
Sienkiewicz Henryk: Wikicytaty [online]. [dostęp: 10 kwietnia 2007]. Dostępny w World
Wide Web: http://pl.wikiquote.org/wiki/Henryk_Sienkiewicz.