Slide 1

Менің атым (есімім) – Перизат, тегім – Елубаева. Мен
15 жастамын. Туған жерім – Тараз қаласы. Қазір де Тараз
қаласында, Абай көшесінде (даңғылында) № 216 үйде, 34
пәтерде тұрамын.
Мен № 40 гимназияның 9Б – сыныбында оқимын.
Сыныпта Сычева Дарьямен бір партада отырамын.
Мен қазақ тілі, ағылшын тілі пәндерін ұнатамын.
Менің бос уақыттағы ермегім – қызықты кітап оқу, музыка
тыңдау.

Туған жерім – место рождения
Бос уақыт – свободное время
Ермегім – хобби

Менің отбасымда алты адам бар. Менің атым – Ерболат. Мен 9 –
сыныпта оқимын. Жасым 15 – те. Отбасымның басшысы - Әкем. Ол
өндірісте жұмыс істейді. Жасы 45 – те. Анам 43 – те. Ол мектепте мұғалім
болып қызмет атқарады. Ағам ауыл шаруашылығы институтында оқиды.
Жасы 19 – да. Інім 13 жаста. Ол 7 – сынып оқушысы. Қарындасым
бастауыш мектепте 3 – сыныпта оқиды. Менің екі атам, екі әжем бар. Олар
- әкем мен анамның ата – аналары. Әкемнің әке – шешесі ауылда тұрады.
Олар - еңбек ардагерлері.
Нағашы атам мен әжем қалада тұрады. Олар – құрметті
зейнеткерлер. Атамның мамандығы – ұста. Әжем отыз жыл ұстаздық
еткен.
Біздің отбасымыз өте тату. Отбасымызда жақсы дәстүрлер көп.
Олар: үлкенге құрмет көрсету, кішіге қамқор болу, мерекелерді бірге
қарсы алу. Мен өз отбасымды өте жақсы көремін және құрметтеймін. Біздің
үй қашанда думанға толы.
өндіріс – производство
ауыл шаруышылығы институты – сельско-хозяйственный институт
нағашы – родственник со стороны матери
дәстүрлер – традиции
құрмет көрсету – уважать
қамқор болу – заботиться
думан – радость, веселье

Менің атым – Айдын. Менің досымның аты – Қанат. Ол екеуіміз
бір мектепте, бір сыныпта оқимыз. Біз достасып кеттік. Қанат - өте адал,
шыншыл, мейірімді бала. Мен оны осы қасиеттері үшін сыйлаймын. Біздің
көзқарасымыз бен қызығушылығымыз ұқсас. Осы ұқсастықтарымыз бізді
қатты жақындастырды. Қанат екеуіміз қазақша күреске қатысамыз. Біздің
демалыс күндеріміз де жоспарланған. Бір күні басейнге барсақ, келесі
жолы стадионға барамыз. Сонымен қатар біз тек спортпен ғана
айналыспай, бос уақытымызда кинотеатрға, кітапханаға, интернет –
кафеге де бірге барамыз. Меніңше, екі адамның бір – бірінен сыр
жасырмай, сыйласып, қиын сәтте қол ұшын беріп, пікірі мен мақсаттары,
армандары бір жерден шығып жатса, оларды дос деуге болады.
Сондықтан да мен Қанатты досым деп айта аламын.
Қасиеттері – качества
Қызығушылық – интерес
Жақындастырды – приблизил
Сыр – секрет, тайна
Сыр жасырмау – не скрывать секреты
Қол ұшын беру – помогать
Пікір – мнение
Мақсат - цель

Мен мектепке аптасына алты күн барамын, сондықтан
демалысым тек жексенбі. Жексенбі күні басқа күндерге қарағанда
кешірек тұрамын. Қыста таңертеңгі астан кейін сырғанақ тебемін.
Серуеннен түске қарай келемін. Кейде достарыммен кездесіп, ән
тыңдаймыз, бейнетаспа көреміз. Жазғы демалысымда таза ауада
қызықты өткізуге тырысамын. Сенбі күні кешке ата – анаммен,
бауырларыммен саяжайға кетемін. Біздің саяжайымыз өзенге
жақын. Өзеннің жанында тоғай бар. Мен тоғайға барып
саңырауқұлақ, жидек теремін. Егер далада жауын жауып тұрса,
үйден шықпай, кітап оқып, теледидар көремін, үй шаруасына
көмектесемін.
Кешірек – позже
Бейнетаспа – видеокассета
Саяжай – дача
Жидек – ягода
Саңырауқұлақ – гриб
От жағу – разводить огонь

Жер Күнді жылына бір рет айналып шығады. Осы уақытта
ол күнге бүйірін әр түрлі жағдайда тосады.
Күн дәл төбеге көтеріліп, оның сәулесі тік түскен кезде, ол
Жерді қаттырақ қыздырады да, ауа райы жылынады.
Қысты көктем, көктемді біртіндеп жаз ауыстарады. Жаздан
кейін күз келеді. Күн қысқарып, түн ұзарады, күзгі орман
сарғыштанып, көп ұзамай сыйдиған бұтақтары ғана қалған
ағаштарды көресің. Ауа райы суытып, қар жауады. Аязды қыс
келеді. Жыл мезгілдері осылай ауысып отырады.

Көктем – жаздың басы. Наурыз, сәуір, мамыр айлары –
көктем айлары деп аталады. Наурыздан бастап күн жылына
бастайды. Қар еріп, сай-салаға су толады. Қыс бойы қатып жатқан
өзен, көлдердің мұздары бұзылады. Сең жүреді. Жылы жаққа кеткен
құстар қайта келеді.
Көктемде егін, бақша егіледі, мал төлдейді.
Қыста інінде ұйықтап жатқан жәндіктер тіріледі. Көк шығып,
жер беті гүл-бәйшешекпен безенеді. Мал - көк шөпке тойынады.
Адамдар қыста киетін киімдерін тастап, жеңіл киімдерін
киеді.

Жаз айлары – маусым, шілде, тамыз. Жазда күн
ұзақ, түн қысқа болады. Жаз айында табиғат құлпырып,
бақтарда әр түрлі құстар ән салады. Жаз айының ауасы да
ерекше. Хош иісті ауаны жұтып көшеде, бақтарда қыдыра
бергің келеді. Балалар айлы, ашық бұлтсыз кеште далада
ойнауды ұнатады. Жаз айында адамдар ерте тұрып, кеш
жатады. Өйткені бұл кезде жұмыс көп болады. Жаз –
көпшілікке ұнайтын мезгіл. Себебі бұл – демалыстың,
каникулдың уақыты, демалатын кезең.

Күзде ағаш жапырақтары сарғая бастайды.
Далада астық піседі. Халық бұл мезгілді алтын күз
дейді.
Күзде егін даласында еңбек қызады. Дихандар
піскен астықтарын жинайды.
Мектерте оқу басталады. Оқушылар кейде
сабақтан соң ауыл еңбеккерлеріне көмектеседі. Күз
айлары – қыркүйек, қазан, қараша.

Қыс айлары – желтоқсан, қаңтар, ақпан. Қыста
ауа райы салқындайды, боран соғады, қар жауады,
адамдар жылы киінеді.
Қыстың ең суық айы – қаңтар. Қыс айлары
тауда шаңғымен серуендеуге, Медеуде коньки тебуге
жақсы. Қысқы демалыста балалар төбешікке барып
шанамен сырғанайды, аққала жасайды, қар
лақтырысып ойнайды, шаңғы, коньки тебеді.
Шаңғы – лыжи
Коньки – коньки
Шана – санки
Сырғанайды – катаются
Аққала – снеговики

Қазақ тілі – қазақ халқының ана тілі. Ол халық тарихымен
бірге жасап, ұрпақтан ұрпаққа қатынас құралы ретінде қызмет етіп
келеді. 1989 жылы қазақ тілі мемлекеттік мәртебе алды.
Қазақ тілі түркі тілдер тобына жатады. Түркі тілдердің ішінде
қазақ тіліне жақындары – ноғай (Кавказда), қарақалпақ, татар,
башқұрт, қарашай-балқар тілдері.
Қазақ тілі – Ресей, Өзбекстан, Қырғыстан, Түркменстан,
Монғолия, Қытай, Ауғанстан, Иран, Түркия, т.б. елдерде тұратын
қазақтардың да ана тілі.
Қазақ тілі - өркендеген мәдениеттің тілі, ғылыми тіл, ресми ісқағаздардың тілі.
Мәрте – статус
Қатынас құралы – средство общения
Қызмет ету – служить
Ресми – официальный
Іс қағаздары – деловые бумаги

Қазақстан Республикасының тұңғыш Президенті –
Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев. Нұрсұлтан Әбішұлы 1940
жылы 6 шілдеде Алматы облысы, Қаскелең ауданы,
Шамалған ауылында өмірге келген. Әкесі Әбіш пен анасы
Әлжан еңбекқор, өнерлі жандар болған.
Ол – Қазақстан Республикасының егемендігі мен
тәуелсіздігін жариялаған. Ана тіліміздің мемлекеттік
мәртебеге ие болуы, тұңғыш ұлттық теңгеміздің шығуы,
астананың көшірілуі, Семей полигонының жабылуы,
шетелдердегі қазақтардың Отанына оралу көші – бұл да
Елбасына тікелей қатысты тарихи оқиғалар.

Жариялау – объявить,обнародовать
Көшірілу – перевести (с одного места на другое)
Жабылуы – закрытие
Тікелей – непосредственно

Біздің мектепте қазақ тілінен басқа орыс,
ағылшын тілдерін оқытады. Қазақ тілі сабағы аптасына
төрт рет болады. Қазақ тілі сабағы қызықты өтеді. Біз
сабақта мәтінді оқып, мазмұнын айтамыз. Бір-бірімізге
сұрақ қойып, жауап береміз. Түрлі тақырыптарға
диалог құрастырамыз. Диктант, мазмұндама, шығарма
жазамыз, тест сұрақтарына жауап береміз, топқа
бөлініп,
бір-бірімізге
көмектесе,
бірлесе
жұмыс
жасаймыз. Біздің мұғалім - өте білімді, тәжірибелі
жақсы адам. Бізге қазақ тілі сабағын жақсы түсіндіреді.
Бізді жақсы, білімді, тәрбиелі болуға үйретеді. Ол бізге
көп көңіл бөледі.

Біздің сыныпта 26 оқушы бар. Озат, үлгілі
оқушыларымыз көп. Олар: Мәлике, Перизат, Ербол,
Даша, Шолпан, Олжас, Мадина және т.б. Біздің
сыныпта спортпен айналысатан балалар да аз емес.
Ербол, Стас Шет елдердегі жарыстарға қатысып, алтын,
күміс медальдармен оралып жүр. Олар әрдайым
көмектесуге дайын. Біз мектепте ғана бірге емеспіз,
мектептен
тыс
жерлерде
сыныбымызбен
туған
күндерді, мерекелерді бірге қарсы аламыз. Жаңа
Жылды өте қызықты қарсы алдық. Табиғат аясына
саяхатқа шығып, керемет жақсы демалып қайттық.
Осындай кездерде біз бір –бірімізді жақсырақ біледі
екенбіз.Біз бәріміз татумыз.

Мен № 40 гимназияда 9-сыныпта оқимын. Менің
мектебім 6-ықшамаудан «Таласта» орналасқан. Мектепте
1300 оқушы бар. Гимназия директоры Гибнер Александр
Абрамұлы. Мектебім үш қабатты. Мектеп іші кең, жарық
және таза. 42 оқу кабинеті бар. Кабинеттеріміз қазіргі
талапқа сай жабдықталған. 5 қазақ тілі, 4 информатика,
орыс тілі, ағылшын тілі кабинеттері бар. Бірінші қабатта екі
спортзал бар. Мектеп кітапханасының қоры мол., оқырман
залында бірнеше компьютер бар: кез-келген ақпарат
алуыңа жағдай жасалған. Асханамыз кең және таза. Екінші
қабатта үлкен мәжіліс залы бар. Мектептің ауласы кең,
айналасында ағаштар өсіп тұр. Мектеп алдындағы
гүлзарларда әсем гүлдер өсіп тұр. Ауладағы спорт алаңында
түрлі спорт ойындары өткізіледі. Біздің мектеп Траз
қаласындағы ең жақсы мектеп!

Мен сағат жетіде оянамын. Жаттығу орындаймын,
жуынамын, киінемін. Сағат жеті жарымда таңертеңгі
асымды ішемін. Сағат 8-ге 10 минут қалғанда мен мектепте
боламын. Сағат 8 – ден 14 – ке дейін мектепте сабақ
оқимын. Үйде екі жарымда боламын. Түскі асты ішіп болған
соң, таза ауаға шығып серуендеймін, үй шаруасына
көмектесемін. Осыдан кейін үй жұмысын орындаймын,
сабақ орқимын. Кешкі асымды сағат 20 –да ішемін. Кешкі
астан кейін теледидар көремін, музыка тыңдаймын. Сағат
23 –те ұйықтаймын.

Таңертеңгі ас – завтрак
Түскі ас – обед
Кешкі ас – ужин

Қазақ халқы – дәвтүрге бай халық.
Шілдехана – жаңа туған нәрестенің құрметіне жасалатын той. Дастархан
жайылып, жастар домбыра тартып, ән салып, ұлттық ойындар ойналады.
Қырқынан шығару – нәрестенің туған күніне қырық күн толған соң, ыдысқа
қырық бір қасық су құйып, соған шомылдырады. Сәбидің қарын шашын, тырнағын
алады.
Ит жейдесін (алғашқы кигізілген жейдесі) шешіп алып, сақтап қояды. Мерекелік
дастарқан жайылады.
Бесікке салу – халқымызда бесік – қасиетті, киелі, құтты мүлік, сәбидің
алтын ұясы болып есептеледі. Бесікті отпен аластап, баланы бөлейді. Бұл –
халқымыздың елеулі үлкен дәстүрі. Бесікке салу жолы жасы үлкен немесе елдің
құрметті, өнегелі адамына жүктеледі. Мерекелік дастарқан жайылып, бесікке салған
адамға куәде беріледі.
Шілдехана – вечеринка по поводу рождения ребенка
Нәресте – новорожденный, младенец
Сәби – ребенок
Қырқынан шағару – отмечать 40 дней со дня рождения
Қарын шаш – утробные волосы
Жейде сорочка, рубашка
Бесікке салу – укладывать в колыбель
Киелі – сакраментальный
Мүлік – инвентарь, имущество
Аластау – изгонять
Елеулі – существенны, весомый
Жүктелу – поручиться
Кәде – здесь: подарок

Менің туып-өскен жерім – Қазақстан.
Қазақстан – Еуразия құрлығындағы ең үлкен мемлекеттердің бірі. Еліміздің жер көлемі
ұлан-байтақ.
Қазақстанның кең даласын, биік тауларын, ормандары мен көлдерін көрген
адам ешөқашан ұмыта алмайды. Біз жер шарының осындай сұлу, бай өлкесінде
тұрамыз. Ол – біздің Отанымыз.
Қазақ жерін «Шығыс пен Батысты жалғастыратын алтын көпір» дейді. Осы
жерден Ұлы Жібек жолы өткен. Республикамыз – пайдалы қазбалар қоймасы. Жас
мемлектіміздің даму қарқыны зор.
Қазақстанда керемет әсем қалалар бар. Олар: Астана, Алматы, Шымкент,
Тараз және т.б.
Мен Қазақстанда тұратынымды құрметтеймін.

Құрлығында – на континенте
Жер-көлемі – территория
Ешқашан ұмыта алмайды – никогда не сможет заботь
Бай өлке – богатый край
Жалғастыратын алтын көпір – золотой мост, соединяющий
Даму қарқыны – темп развития

Мемлекеттік әнұран – елдіктің белгісі, егемендік пен
еркіндіктің ресми рәмізі. Ол, әдетте, халықтың рухын көтеріп,
Отанға деген сүйіспеншілік сезіміне бөлейді. Қазақстан
Республикасының жаңа әнұраны осындай қасиетті туынды. Ол 2006
жылы 6 қаңтарда қабылданды.
Әнұранның музыкасын жазған – атақты композитор Шәмші
Қалдаяқов. Сөзін жазған – көрнекті ақын Жұмекен Нәжімеденов
және оны бүгінгі тәуелсіздік кезеңге лайықтап өңдеген – Қазақстан
Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев.
Рәміз – символ
Рухын көтеру – поднимать дух (воодушевлять)
өңдеген – обработал
қасиетті туынды – священное произведение

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік туы –
тікбұрышты көгілдір мата. Тудың ортасында, көгілдір түс
аясында бейбітшілік рәмізі – шұғылалы күн бейнеленген.
Күннің төмеңгі жағында бостандықтың рәмізі – қыран
бейнеленген.
Тудың біркелкі көгілдір түсі бейбітшіліктің, тыныштық
пен жарқын болашақтың белгісі. Көгілдір түс ашық аспанды
бейнелейді. Тудың сол жағында дәстүрлі ұлттық өрнек бар.
Шұғылалы күн, қыран құс бейнесі, өрнек алтын түсті бояумен
берілген. Тудың ені – 1 метр, ұзындығы – 2 метр. Қазақстан
Республикасының Мемлекеттік туының авторы – суретші
Шәкен Ниязбеков.

Ту – знамя
Мата – ткань
Көгілдір түс аясында – на фоне голубого цвета
Бостандықтың рәмізі – символ свободы
Белгіс – знак
Ашық аспан – чистое небо

«Таңбасыз ел болмайды, найзасыз ер болмайды» дейді
қазақ халқы. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік
елтаңбасының ортасында көгілдір түс аясында шаңырақ
бейнеленген. Шаңырақты айнала күн сәулесіндей тарап, уықтар
шаншылған. Оны киелі пырақтардың қанаты көмкеріп тұр.
Елтаңбаның жоғарғы жағында жұлдыз орналасқан, ал төмеңгі
жағында «Қазақстан» деген жазу бар. Елтаңбаның реңдік
бейнесі – алтын және көгілдір түсті.
Таңба – елтаңба – герб
Күн сәулесі – лучи солнца
Шұғыла – радуга
Шаншылған – воткнуты
Қасиетті – священный, благородный
Құдіретті -всемогущий


Slide 2

Менің атым (есімім) – Перизат, тегім – Елубаева. Мен
15 жастамын. Туған жерім – Тараз қаласы. Қазір де Тараз
қаласында, Абай көшесінде (даңғылында) № 216 үйде, 34
пәтерде тұрамын.
Мен № 40 гимназияның 9Б – сыныбында оқимын.
Сыныпта Сычева Дарьямен бір партада отырамын.
Мен қазақ тілі, ағылшын тілі пәндерін ұнатамын.
Менің бос уақыттағы ермегім – қызықты кітап оқу, музыка
тыңдау.

Туған жерім – место рождения
Бос уақыт – свободное время
Ермегім – хобби

Менің отбасымда алты адам бар. Менің атым – Ерболат. Мен 9 –
сыныпта оқимын. Жасым 15 – те. Отбасымның басшысы - Әкем. Ол
өндірісте жұмыс істейді. Жасы 45 – те. Анам 43 – те. Ол мектепте мұғалім
болып қызмет атқарады. Ағам ауыл шаруашылығы институтында оқиды.
Жасы 19 – да. Інім 13 жаста. Ол 7 – сынып оқушысы. Қарындасым
бастауыш мектепте 3 – сыныпта оқиды. Менің екі атам, екі әжем бар. Олар
- әкем мен анамның ата – аналары. Әкемнің әке – шешесі ауылда тұрады.
Олар - еңбек ардагерлері.
Нағашы атам мен әжем қалада тұрады. Олар – құрметті
зейнеткерлер. Атамның мамандығы – ұста. Әжем отыз жыл ұстаздық
еткен.
Біздің отбасымыз өте тату. Отбасымызда жақсы дәстүрлер көп.
Олар: үлкенге құрмет көрсету, кішіге қамқор болу, мерекелерді бірге
қарсы алу. Мен өз отбасымды өте жақсы көремін және құрметтеймін. Біздің
үй қашанда думанға толы.
өндіріс – производство
ауыл шаруышылығы институты – сельско-хозяйственный институт
нағашы – родственник со стороны матери
дәстүрлер – традиции
құрмет көрсету – уважать
қамқор болу – заботиться
думан – радость, веселье

Менің атым – Айдын. Менің досымның аты – Қанат. Ол екеуіміз
бір мектепте, бір сыныпта оқимыз. Біз достасып кеттік. Қанат - өте адал,
шыншыл, мейірімді бала. Мен оны осы қасиеттері үшін сыйлаймын. Біздің
көзқарасымыз бен қызығушылығымыз ұқсас. Осы ұқсастықтарымыз бізді
қатты жақындастырды. Қанат екеуіміз қазақша күреске қатысамыз. Біздің
демалыс күндеріміз де жоспарланған. Бір күні басейнге барсақ, келесі
жолы стадионға барамыз. Сонымен қатар біз тек спортпен ғана
айналыспай, бос уақытымызда кинотеатрға, кітапханаға, интернет –
кафеге де бірге барамыз. Меніңше, екі адамның бір – бірінен сыр
жасырмай, сыйласып, қиын сәтте қол ұшын беріп, пікірі мен мақсаттары,
армандары бір жерден шығып жатса, оларды дос деуге болады.
Сондықтан да мен Қанатты досым деп айта аламын.
Қасиеттері – качества
Қызығушылық – интерес
Жақындастырды – приблизил
Сыр – секрет, тайна
Сыр жасырмау – не скрывать секреты
Қол ұшын беру – помогать
Пікір – мнение
Мақсат - цель

Мен мектепке аптасына алты күн барамын, сондықтан
демалысым тек жексенбі. Жексенбі күні басқа күндерге қарағанда
кешірек тұрамын. Қыста таңертеңгі астан кейін сырғанақ тебемін.
Серуеннен түске қарай келемін. Кейде достарыммен кездесіп, ән
тыңдаймыз, бейнетаспа көреміз. Жазғы демалысымда таза ауада
қызықты өткізуге тырысамын. Сенбі күні кешке ата – анаммен,
бауырларыммен саяжайға кетемін. Біздің саяжайымыз өзенге
жақын. Өзеннің жанында тоғай бар. Мен тоғайға барып
саңырауқұлақ, жидек теремін. Егер далада жауын жауып тұрса,
үйден шықпай, кітап оқып, теледидар көремін, үй шаруасына
көмектесемін.
Кешірек – позже
Бейнетаспа – видеокассета
Саяжай – дача
Жидек – ягода
Саңырауқұлақ – гриб
От жағу – разводить огонь

Жер Күнді жылына бір рет айналып шығады. Осы уақытта
ол күнге бүйірін әр түрлі жағдайда тосады.
Күн дәл төбеге көтеріліп, оның сәулесі тік түскен кезде, ол
Жерді қаттырақ қыздырады да, ауа райы жылынады.
Қысты көктем, көктемді біртіндеп жаз ауыстарады. Жаздан
кейін күз келеді. Күн қысқарып, түн ұзарады, күзгі орман
сарғыштанып, көп ұзамай сыйдиған бұтақтары ғана қалған
ағаштарды көресің. Ауа райы суытып, қар жауады. Аязды қыс
келеді. Жыл мезгілдері осылай ауысып отырады.

Көктем – жаздың басы. Наурыз, сәуір, мамыр айлары –
көктем айлары деп аталады. Наурыздан бастап күн жылына
бастайды. Қар еріп, сай-салаға су толады. Қыс бойы қатып жатқан
өзен, көлдердің мұздары бұзылады. Сең жүреді. Жылы жаққа кеткен
құстар қайта келеді.
Көктемде егін, бақша егіледі, мал төлдейді.
Қыста інінде ұйықтап жатқан жәндіктер тіріледі. Көк шығып,
жер беті гүл-бәйшешекпен безенеді. Мал - көк шөпке тойынады.
Адамдар қыста киетін киімдерін тастап, жеңіл киімдерін
киеді.

Жаз айлары – маусым, шілде, тамыз. Жазда күн
ұзақ, түн қысқа болады. Жаз айында табиғат құлпырып,
бақтарда әр түрлі құстар ән салады. Жаз айының ауасы да
ерекше. Хош иісті ауаны жұтып көшеде, бақтарда қыдыра
бергің келеді. Балалар айлы, ашық бұлтсыз кеште далада
ойнауды ұнатады. Жаз айында адамдар ерте тұрып, кеш
жатады. Өйткені бұл кезде жұмыс көп болады. Жаз –
көпшілікке ұнайтын мезгіл. Себебі бұл – демалыстың,
каникулдың уақыты, демалатын кезең.

Күзде ағаш жапырақтары сарғая бастайды.
Далада астық піседі. Халық бұл мезгілді алтын күз
дейді.
Күзде егін даласында еңбек қызады. Дихандар
піскен астықтарын жинайды.
Мектерте оқу басталады. Оқушылар кейде
сабақтан соң ауыл еңбеккерлеріне көмектеседі. Күз
айлары – қыркүйек, қазан, қараша.

Қыс айлары – желтоқсан, қаңтар, ақпан. Қыста
ауа райы салқындайды, боран соғады, қар жауады,
адамдар жылы киінеді.
Қыстың ең суық айы – қаңтар. Қыс айлары
тауда шаңғымен серуендеуге, Медеуде коньки тебуге
жақсы. Қысқы демалыста балалар төбешікке барып
шанамен сырғанайды, аққала жасайды, қар
лақтырысып ойнайды, шаңғы, коньки тебеді.
Шаңғы – лыжи
Коньки – коньки
Шана – санки
Сырғанайды – катаются
Аққала – снеговики

Қазақ тілі – қазақ халқының ана тілі. Ол халық тарихымен
бірге жасап, ұрпақтан ұрпаққа қатынас құралы ретінде қызмет етіп
келеді. 1989 жылы қазақ тілі мемлекеттік мәртебе алды.
Қазақ тілі түркі тілдер тобына жатады. Түркі тілдердің ішінде
қазақ тіліне жақындары – ноғай (Кавказда), қарақалпақ, татар,
башқұрт, қарашай-балқар тілдері.
Қазақ тілі – Ресей, Өзбекстан, Қырғыстан, Түркменстан,
Монғолия, Қытай, Ауғанстан, Иран, Түркия, т.б. елдерде тұратын
қазақтардың да ана тілі.
Қазақ тілі - өркендеген мәдениеттің тілі, ғылыми тіл, ресми ісқағаздардың тілі.
Мәрте – статус
Қатынас құралы – средство общения
Қызмет ету – служить
Ресми – официальный
Іс қағаздары – деловые бумаги

Қазақстан Республикасының тұңғыш Президенті –
Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев. Нұрсұлтан Әбішұлы 1940
жылы 6 шілдеде Алматы облысы, Қаскелең ауданы,
Шамалған ауылында өмірге келген. Әкесі Әбіш пен анасы
Әлжан еңбекқор, өнерлі жандар болған.
Ол – Қазақстан Республикасының егемендігі мен
тәуелсіздігін жариялаған. Ана тіліміздің мемлекеттік
мәртебеге ие болуы, тұңғыш ұлттық теңгеміздің шығуы,
астананың көшірілуі, Семей полигонының жабылуы,
шетелдердегі қазақтардың Отанына оралу көші – бұл да
Елбасына тікелей қатысты тарихи оқиғалар.

Жариялау – объявить,обнародовать
Көшірілу – перевести (с одного места на другое)
Жабылуы – закрытие
Тікелей – непосредственно

Біздің мектепте қазақ тілінен басқа орыс,
ағылшын тілдерін оқытады. Қазақ тілі сабағы аптасына
төрт рет болады. Қазақ тілі сабағы қызықты өтеді. Біз
сабақта мәтінді оқып, мазмұнын айтамыз. Бір-бірімізге
сұрақ қойып, жауап береміз. Түрлі тақырыптарға
диалог құрастырамыз. Диктант, мазмұндама, шығарма
жазамыз, тест сұрақтарына жауап береміз, топқа
бөлініп,
бір-бірімізге
көмектесе,
бірлесе
жұмыс
жасаймыз. Біздің мұғалім - өте білімді, тәжірибелі
жақсы адам. Бізге қазақ тілі сабағын жақсы түсіндіреді.
Бізді жақсы, білімді, тәрбиелі болуға үйретеді. Ол бізге
көп көңіл бөледі.

Біздің сыныпта 26 оқушы бар. Озат, үлгілі
оқушыларымыз көп. Олар: Мәлике, Перизат, Ербол,
Даша, Шолпан, Олжас, Мадина және т.б. Біздің
сыныпта спортпен айналысатан балалар да аз емес.
Ербол, Стас Шет елдердегі жарыстарға қатысып, алтын,
күміс медальдармен оралып жүр. Олар әрдайым
көмектесуге дайын. Біз мектепте ғана бірге емеспіз,
мектептен
тыс
жерлерде
сыныбымызбен
туған
күндерді, мерекелерді бірге қарсы аламыз. Жаңа
Жылды өте қызықты қарсы алдық. Табиғат аясына
саяхатқа шығып, керемет жақсы демалып қайттық.
Осындай кездерде біз бір –бірімізді жақсырақ біледі
екенбіз.Біз бәріміз татумыз.

Мен № 40 гимназияда 9-сыныпта оқимын. Менің
мектебім 6-ықшамаудан «Таласта» орналасқан. Мектепте
1300 оқушы бар. Гимназия директоры Гибнер Александр
Абрамұлы. Мектебім үш қабатты. Мектеп іші кең, жарық
және таза. 42 оқу кабинеті бар. Кабинеттеріміз қазіргі
талапқа сай жабдықталған. 5 қазақ тілі, 4 информатика,
орыс тілі, ағылшын тілі кабинеттері бар. Бірінші қабатта екі
спортзал бар. Мектеп кітапханасының қоры мол., оқырман
залында бірнеше компьютер бар: кез-келген ақпарат
алуыңа жағдай жасалған. Асханамыз кең және таза. Екінші
қабатта үлкен мәжіліс залы бар. Мектептің ауласы кең,
айналасында ағаштар өсіп тұр. Мектеп алдындағы
гүлзарларда әсем гүлдер өсіп тұр. Ауладағы спорт алаңында
түрлі спорт ойындары өткізіледі. Біздің мектеп Траз
қаласындағы ең жақсы мектеп!

Мен сағат жетіде оянамын. Жаттығу орындаймын,
жуынамын, киінемін. Сағат жеті жарымда таңертеңгі
асымды ішемін. Сағат 8-ге 10 минут қалғанда мен мектепте
боламын. Сағат 8 – ден 14 – ке дейін мектепте сабақ
оқимын. Үйде екі жарымда боламын. Түскі асты ішіп болған
соң, таза ауаға шығып серуендеймін, үй шаруасына
көмектесемін. Осыдан кейін үй жұмысын орындаймын,
сабақ орқимын. Кешкі асымды сағат 20 –да ішемін. Кешкі
астан кейін теледидар көремін, музыка тыңдаймын. Сағат
23 –те ұйықтаймын.

Таңертеңгі ас – завтрак
Түскі ас – обед
Кешкі ас – ужин

Қазақ халқы – дәвтүрге бай халық.
Шілдехана – жаңа туған нәрестенің құрметіне жасалатын той. Дастархан
жайылып, жастар домбыра тартып, ән салып, ұлттық ойындар ойналады.
Қырқынан шығару – нәрестенің туған күніне қырық күн толған соң, ыдысқа
қырық бір қасық су құйып, соған шомылдырады. Сәбидің қарын шашын, тырнағын
алады.
Ит жейдесін (алғашқы кигізілген жейдесі) шешіп алып, сақтап қояды. Мерекелік
дастарқан жайылады.
Бесікке салу – халқымызда бесік – қасиетті, киелі, құтты мүлік, сәбидің
алтын ұясы болып есептеледі. Бесікті отпен аластап, баланы бөлейді. Бұл –
халқымыздың елеулі үлкен дәстүрі. Бесікке салу жолы жасы үлкен немесе елдің
құрметті, өнегелі адамына жүктеледі. Мерекелік дастарқан жайылып, бесікке салған
адамға куәде беріледі.
Шілдехана – вечеринка по поводу рождения ребенка
Нәресте – новорожденный, младенец
Сәби – ребенок
Қырқынан шағару – отмечать 40 дней со дня рождения
Қарын шаш – утробные волосы
Жейде сорочка, рубашка
Бесікке салу – укладывать в колыбель
Киелі – сакраментальный
Мүлік – инвентарь, имущество
Аластау – изгонять
Елеулі – существенны, весомый
Жүктелу – поручиться
Кәде – здесь: подарок

Менің туып-өскен жерім – Қазақстан.
Қазақстан – Еуразия құрлығындағы ең үлкен мемлекеттердің бірі. Еліміздің жер көлемі
ұлан-байтақ.
Қазақстанның кең даласын, биік тауларын, ормандары мен көлдерін көрген
адам ешөқашан ұмыта алмайды. Біз жер шарының осындай сұлу, бай өлкесінде
тұрамыз. Ол – біздің Отанымыз.
Қазақ жерін «Шығыс пен Батысты жалғастыратын алтын көпір» дейді. Осы
жерден Ұлы Жібек жолы өткен. Республикамыз – пайдалы қазбалар қоймасы. Жас
мемлектіміздің даму қарқыны зор.
Қазақстанда керемет әсем қалалар бар. Олар: Астана, Алматы, Шымкент,
Тараз және т.б.
Мен Қазақстанда тұратынымды құрметтеймін.

Құрлығында – на континенте
Жер-көлемі – территория
Ешқашан ұмыта алмайды – никогда не сможет заботь
Бай өлке – богатый край
Жалғастыратын алтын көпір – золотой мост, соединяющий
Даму қарқыны – темп развития

Мемлекеттік әнұран – елдіктің белгісі, егемендік пен
еркіндіктің ресми рәмізі. Ол, әдетте, халықтың рухын көтеріп,
Отанға деген сүйіспеншілік сезіміне бөлейді. Қазақстан
Республикасының жаңа әнұраны осындай қасиетті туынды. Ол 2006
жылы 6 қаңтарда қабылданды.
Әнұранның музыкасын жазған – атақты композитор Шәмші
Қалдаяқов. Сөзін жазған – көрнекті ақын Жұмекен Нәжімеденов
және оны бүгінгі тәуелсіздік кезеңге лайықтап өңдеген – Қазақстан
Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев.
Рәміз – символ
Рухын көтеру – поднимать дух (воодушевлять)
өңдеген – обработал
қасиетті туынды – священное произведение

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік туы –
тікбұрышты көгілдір мата. Тудың ортасында, көгілдір түс
аясында бейбітшілік рәмізі – шұғылалы күн бейнеленген.
Күннің төмеңгі жағында бостандықтың рәмізі – қыран
бейнеленген.
Тудың біркелкі көгілдір түсі бейбітшіліктің, тыныштық
пен жарқын болашақтың белгісі. Көгілдір түс ашық аспанды
бейнелейді. Тудың сол жағында дәстүрлі ұлттық өрнек бар.
Шұғылалы күн, қыран құс бейнесі, өрнек алтын түсті бояумен
берілген. Тудың ені – 1 метр, ұзындығы – 2 метр. Қазақстан
Республикасының Мемлекеттік туының авторы – суретші
Шәкен Ниязбеков.

Ту – знамя
Мата – ткань
Көгілдір түс аясында – на фоне голубого цвета
Бостандықтың рәмізі – символ свободы
Белгіс – знак
Ашық аспан – чистое небо

«Таңбасыз ел болмайды, найзасыз ер болмайды» дейді
қазақ халқы. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік
елтаңбасының ортасында көгілдір түс аясында шаңырақ
бейнеленген. Шаңырақты айнала күн сәулесіндей тарап, уықтар
шаншылған. Оны киелі пырақтардың қанаты көмкеріп тұр.
Елтаңбаның жоғарғы жағында жұлдыз орналасқан, ал төмеңгі
жағында «Қазақстан» деген жазу бар. Елтаңбаның реңдік
бейнесі – алтын және көгілдір түсті.
Таңба – елтаңба – герб
Күн сәулесі – лучи солнца
Шұғыла – радуга
Шаншылған – воткнуты
Қасиетті – священный, благородный
Құдіретті -всемогущий


Slide 3

Менің атым (есімім) – Перизат, тегім – Елубаева. Мен
15 жастамын. Туған жерім – Тараз қаласы. Қазір де Тараз
қаласында, Абай көшесінде (даңғылында) № 216 үйде, 34
пәтерде тұрамын.
Мен № 40 гимназияның 9Б – сыныбында оқимын.
Сыныпта Сычева Дарьямен бір партада отырамын.
Мен қазақ тілі, ағылшын тілі пәндерін ұнатамын.
Менің бос уақыттағы ермегім – қызықты кітап оқу, музыка
тыңдау.

Туған жерім – место рождения
Бос уақыт – свободное время
Ермегім – хобби

Менің отбасымда алты адам бар. Менің атым – Ерболат. Мен 9 –
сыныпта оқимын. Жасым 15 – те. Отбасымның басшысы - Әкем. Ол
өндірісте жұмыс істейді. Жасы 45 – те. Анам 43 – те. Ол мектепте мұғалім
болып қызмет атқарады. Ағам ауыл шаруашылығы институтында оқиды.
Жасы 19 – да. Інім 13 жаста. Ол 7 – сынып оқушысы. Қарындасым
бастауыш мектепте 3 – сыныпта оқиды. Менің екі атам, екі әжем бар. Олар
- әкем мен анамның ата – аналары. Әкемнің әке – шешесі ауылда тұрады.
Олар - еңбек ардагерлері.
Нағашы атам мен әжем қалада тұрады. Олар – құрметті
зейнеткерлер. Атамның мамандығы – ұста. Әжем отыз жыл ұстаздық
еткен.
Біздің отбасымыз өте тату. Отбасымызда жақсы дәстүрлер көп.
Олар: үлкенге құрмет көрсету, кішіге қамқор болу, мерекелерді бірге
қарсы алу. Мен өз отбасымды өте жақсы көремін және құрметтеймін. Біздің
үй қашанда думанға толы.
өндіріс – производство
ауыл шаруышылығы институты – сельско-хозяйственный институт
нағашы – родственник со стороны матери
дәстүрлер – традиции
құрмет көрсету – уважать
қамқор болу – заботиться
думан – радость, веселье

Менің атым – Айдын. Менің досымның аты – Қанат. Ол екеуіміз
бір мектепте, бір сыныпта оқимыз. Біз достасып кеттік. Қанат - өте адал,
шыншыл, мейірімді бала. Мен оны осы қасиеттері үшін сыйлаймын. Біздің
көзқарасымыз бен қызығушылығымыз ұқсас. Осы ұқсастықтарымыз бізді
қатты жақындастырды. Қанат екеуіміз қазақша күреске қатысамыз. Біздің
демалыс күндеріміз де жоспарланған. Бір күні басейнге барсақ, келесі
жолы стадионға барамыз. Сонымен қатар біз тек спортпен ғана
айналыспай, бос уақытымызда кинотеатрға, кітапханаға, интернет –
кафеге де бірге барамыз. Меніңше, екі адамның бір – бірінен сыр
жасырмай, сыйласып, қиын сәтте қол ұшын беріп, пікірі мен мақсаттары,
армандары бір жерден шығып жатса, оларды дос деуге болады.
Сондықтан да мен Қанатты досым деп айта аламын.
Қасиеттері – качества
Қызығушылық – интерес
Жақындастырды – приблизил
Сыр – секрет, тайна
Сыр жасырмау – не скрывать секреты
Қол ұшын беру – помогать
Пікір – мнение
Мақсат - цель

Мен мектепке аптасына алты күн барамын, сондықтан
демалысым тек жексенбі. Жексенбі күні басқа күндерге қарағанда
кешірек тұрамын. Қыста таңертеңгі астан кейін сырғанақ тебемін.
Серуеннен түске қарай келемін. Кейде достарыммен кездесіп, ән
тыңдаймыз, бейнетаспа көреміз. Жазғы демалысымда таза ауада
қызықты өткізуге тырысамын. Сенбі күні кешке ата – анаммен,
бауырларыммен саяжайға кетемін. Біздің саяжайымыз өзенге
жақын. Өзеннің жанында тоғай бар. Мен тоғайға барып
саңырауқұлақ, жидек теремін. Егер далада жауын жауып тұрса,
үйден шықпай, кітап оқып, теледидар көремін, үй шаруасына
көмектесемін.
Кешірек – позже
Бейнетаспа – видеокассета
Саяжай – дача
Жидек – ягода
Саңырауқұлақ – гриб
От жағу – разводить огонь

Жер Күнді жылына бір рет айналып шығады. Осы уақытта
ол күнге бүйірін әр түрлі жағдайда тосады.
Күн дәл төбеге көтеріліп, оның сәулесі тік түскен кезде, ол
Жерді қаттырақ қыздырады да, ауа райы жылынады.
Қысты көктем, көктемді біртіндеп жаз ауыстарады. Жаздан
кейін күз келеді. Күн қысқарып, түн ұзарады, күзгі орман
сарғыштанып, көп ұзамай сыйдиған бұтақтары ғана қалған
ағаштарды көресің. Ауа райы суытып, қар жауады. Аязды қыс
келеді. Жыл мезгілдері осылай ауысып отырады.

Көктем – жаздың басы. Наурыз, сәуір, мамыр айлары –
көктем айлары деп аталады. Наурыздан бастап күн жылына
бастайды. Қар еріп, сай-салаға су толады. Қыс бойы қатып жатқан
өзен, көлдердің мұздары бұзылады. Сең жүреді. Жылы жаққа кеткен
құстар қайта келеді.
Көктемде егін, бақша егіледі, мал төлдейді.
Қыста інінде ұйықтап жатқан жәндіктер тіріледі. Көк шығып,
жер беті гүл-бәйшешекпен безенеді. Мал - көк шөпке тойынады.
Адамдар қыста киетін киімдерін тастап, жеңіл киімдерін
киеді.

Жаз айлары – маусым, шілде, тамыз. Жазда күн
ұзақ, түн қысқа болады. Жаз айында табиғат құлпырып,
бақтарда әр түрлі құстар ән салады. Жаз айының ауасы да
ерекше. Хош иісті ауаны жұтып көшеде, бақтарда қыдыра
бергің келеді. Балалар айлы, ашық бұлтсыз кеште далада
ойнауды ұнатады. Жаз айында адамдар ерте тұрып, кеш
жатады. Өйткені бұл кезде жұмыс көп болады. Жаз –
көпшілікке ұнайтын мезгіл. Себебі бұл – демалыстың,
каникулдың уақыты, демалатын кезең.

Күзде ағаш жапырақтары сарғая бастайды.
Далада астық піседі. Халық бұл мезгілді алтын күз
дейді.
Күзде егін даласында еңбек қызады. Дихандар
піскен астықтарын жинайды.
Мектерте оқу басталады. Оқушылар кейде
сабақтан соң ауыл еңбеккерлеріне көмектеседі. Күз
айлары – қыркүйек, қазан, қараша.

Қыс айлары – желтоқсан, қаңтар, ақпан. Қыста
ауа райы салқындайды, боран соғады, қар жауады,
адамдар жылы киінеді.
Қыстың ең суық айы – қаңтар. Қыс айлары
тауда шаңғымен серуендеуге, Медеуде коньки тебуге
жақсы. Қысқы демалыста балалар төбешікке барып
шанамен сырғанайды, аққала жасайды, қар
лақтырысып ойнайды, шаңғы, коньки тебеді.
Шаңғы – лыжи
Коньки – коньки
Шана – санки
Сырғанайды – катаются
Аққала – снеговики

Қазақ тілі – қазақ халқының ана тілі. Ол халық тарихымен
бірге жасап, ұрпақтан ұрпаққа қатынас құралы ретінде қызмет етіп
келеді. 1989 жылы қазақ тілі мемлекеттік мәртебе алды.
Қазақ тілі түркі тілдер тобына жатады. Түркі тілдердің ішінде
қазақ тіліне жақындары – ноғай (Кавказда), қарақалпақ, татар,
башқұрт, қарашай-балқар тілдері.
Қазақ тілі – Ресей, Өзбекстан, Қырғыстан, Түркменстан,
Монғолия, Қытай, Ауғанстан, Иран, Түркия, т.б. елдерде тұратын
қазақтардың да ана тілі.
Қазақ тілі - өркендеген мәдениеттің тілі, ғылыми тіл, ресми ісқағаздардың тілі.
Мәрте – статус
Қатынас құралы – средство общения
Қызмет ету – служить
Ресми – официальный
Іс қағаздары – деловые бумаги

Қазақстан Республикасының тұңғыш Президенті –
Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев. Нұрсұлтан Әбішұлы 1940
жылы 6 шілдеде Алматы облысы, Қаскелең ауданы,
Шамалған ауылында өмірге келген. Әкесі Әбіш пен анасы
Әлжан еңбекқор, өнерлі жандар болған.
Ол – Қазақстан Республикасының егемендігі мен
тәуелсіздігін жариялаған. Ана тіліміздің мемлекеттік
мәртебеге ие болуы, тұңғыш ұлттық теңгеміздің шығуы,
астананың көшірілуі, Семей полигонының жабылуы,
шетелдердегі қазақтардың Отанына оралу көші – бұл да
Елбасына тікелей қатысты тарихи оқиғалар.

Жариялау – объявить,обнародовать
Көшірілу – перевести (с одного места на другое)
Жабылуы – закрытие
Тікелей – непосредственно

Біздің мектепте қазақ тілінен басқа орыс,
ағылшын тілдерін оқытады. Қазақ тілі сабағы аптасына
төрт рет болады. Қазақ тілі сабағы қызықты өтеді. Біз
сабақта мәтінді оқып, мазмұнын айтамыз. Бір-бірімізге
сұрақ қойып, жауап береміз. Түрлі тақырыптарға
диалог құрастырамыз. Диктант, мазмұндама, шығарма
жазамыз, тест сұрақтарына жауап береміз, топқа
бөлініп,
бір-бірімізге
көмектесе,
бірлесе
жұмыс
жасаймыз. Біздің мұғалім - өте білімді, тәжірибелі
жақсы адам. Бізге қазақ тілі сабағын жақсы түсіндіреді.
Бізді жақсы, білімді, тәрбиелі болуға үйретеді. Ол бізге
көп көңіл бөледі.

Біздің сыныпта 26 оқушы бар. Озат, үлгілі
оқушыларымыз көп. Олар: Мәлике, Перизат, Ербол,
Даша, Шолпан, Олжас, Мадина және т.б. Біздің
сыныпта спортпен айналысатан балалар да аз емес.
Ербол, Стас Шет елдердегі жарыстарға қатысып, алтын,
күміс медальдармен оралып жүр. Олар әрдайым
көмектесуге дайын. Біз мектепте ғана бірге емеспіз,
мектептен
тыс
жерлерде
сыныбымызбен
туған
күндерді, мерекелерді бірге қарсы аламыз. Жаңа
Жылды өте қызықты қарсы алдық. Табиғат аясына
саяхатқа шығып, керемет жақсы демалып қайттық.
Осындай кездерде біз бір –бірімізді жақсырақ біледі
екенбіз.Біз бәріміз татумыз.

Мен № 40 гимназияда 9-сыныпта оқимын. Менің
мектебім 6-ықшамаудан «Таласта» орналасқан. Мектепте
1300 оқушы бар. Гимназия директоры Гибнер Александр
Абрамұлы. Мектебім үш қабатты. Мектеп іші кең, жарық
және таза. 42 оқу кабинеті бар. Кабинеттеріміз қазіргі
талапқа сай жабдықталған. 5 қазақ тілі, 4 информатика,
орыс тілі, ағылшын тілі кабинеттері бар. Бірінші қабатта екі
спортзал бар. Мектеп кітапханасының қоры мол., оқырман
залында бірнеше компьютер бар: кез-келген ақпарат
алуыңа жағдай жасалған. Асханамыз кең және таза. Екінші
қабатта үлкен мәжіліс залы бар. Мектептің ауласы кең,
айналасында ағаштар өсіп тұр. Мектеп алдындағы
гүлзарларда әсем гүлдер өсіп тұр. Ауладағы спорт алаңында
түрлі спорт ойындары өткізіледі. Біздің мектеп Траз
қаласындағы ең жақсы мектеп!

Мен сағат жетіде оянамын. Жаттығу орындаймын,
жуынамын, киінемін. Сағат жеті жарымда таңертеңгі
асымды ішемін. Сағат 8-ге 10 минут қалғанда мен мектепте
боламын. Сағат 8 – ден 14 – ке дейін мектепте сабақ
оқимын. Үйде екі жарымда боламын. Түскі асты ішіп болған
соң, таза ауаға шығып серуендеймін, үй шаруасына
көмектесемін. Осыдан кейін үй жұмысын орындаймын,
сабақ орқимын. Кешкі асымды сағат 20 –да ішемін. Кешкі
астан кейін теледидар көремін, музыка тыңдаймын. Сағат
23 –те ұйықтаймын.

Таңертеңгі ас – завтрак
Түскі ас – обед
Кешкі ас – ужин

Қазақ халқы – дәвтүрге бай халық.
Шілдехана – жаңа туған нәрестенің құрметіне жасалатын той. Дастархан
жайылып, жастар домбыра тартып, ән салып, ұлттық ойындар ойналады.
Қырқынан шығару – нәрестенің туған күніне қырық күн толған соң, ыдысқа
қырық бір қасық су құйып, соған шомылдырады. Сәбидің қарын шашын, тырнағын
алады.
Ит жейдесін (алғашқы кигізілген жейдесі) шешіп алып, сақтап қояды. Мерекелік
дастарқан жайылады.
Бесікке салу – халқымызда бесік – қасиетті, киелі, құтты мүлік, сәбидің
алтын ұясы болып есептеледі. Бесікті отпен аластап, баланы бөлейді. Бұл –
халқымыздың елеулі үлкен дәстүрі. Бесікке салу жолы жасы үлкен немесе елдің
құрметті, өнегелі адамына жүктеледі. Мерекелік дастарқан жайылып, бесікке салған
адамға куәде беріледі.
Шілдехана – вечеринка по поводу рождения ребенка
Нәресте – новорожденный, младенец
Сәби – ребенок
Қырқынан шағару – отмечать 40 дней со дня рождения
Қарын шаш – утробные волосы
Жейде сорочка, рубашка
Бесікке салу – укладывать в колыбель
Киелі – сакраментальный
Мүлік – инвентарь, имущество
Аластау – изгонять
Елеулі – существенны, весомый
Жүктелу – поручиться
Кәде – здесь: подарок

Менің туып-өскен жерім – Қазақстан.
Қазақстан – Еуразия құрлығындағы ең үлкен мемлекеттердің бірі. Еліміздің жер көлемі
ұлан-байтақ.
Қазақстанның кең даласын, биік тауларын, ормандары мен көлдерін көрген
адам ешөқашан ұмыта алмайды. Біз жер шарының осындай сұлу, бай өлкесінде
тұрамыз. Ол – біздің Отанымыз.
Қазақ жерін «Шығыс пен Батысты жалғастыратын алтын көпір» дейді. Осы
жерден Ұлы Жібек жолы өткен. Республикамыз – пайдалы қазбалар қоймасы. Жас
мемлектіміздің даму қарқыны зор.
Қазақстанда керемет әсем қалалар бар. Олар: Астана, Алматы, Шымкент,
Тараз және т.б.
Мен Қазақстанда тұратынымды құрметтеймін.

Құрлығында – на континенте
Жер-көлемі – территория
Ешқашан ұмыта алмайды – никогда не сможет заботь
Бай өлке – богатый край
Жалғастыратын алтын көпір – золотой мост, соединяющий
Даму қарқыны – темп развития

Мемлекеттік әнұран – елдіктің белгісі, егемендік пен
еркіндіктің ресми рәмізі. Ол, әдетте, халықтың рухын көтеріп,
Отанға деген сүйіспеншілік сезіміне бөлейді. Қазақстан
Республикасының жаңа әнұраны осындай қасиетті туынды. Ол 2006
жылы 6 қаңтарда қабылданды.
Әнұранның музыкасын жазған – атақты композитор Шәмші
Қалдаяқов. Сөзін жазған – көрнекті ақын Жұмекен Нәжімеденов
және оны бүгінгі тәуелсіздік кезеңге лайықтап өңдеген – Қазақстан
Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев.
Рәміз – символ
Рухын көтеру – поднимать дух (воодушевлять)
өңдеген – обработал
қасиетті туынды – священное произведение

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік туы –
тікбұрышты көгілдір мата. Тудың ортасында, көгілдір түс
аясында бейбітшілік рәмізі – шұғылалы күн бейнеленген.
Күннің төмеңгі жағында бостандықтың рәмізі – қыран
бейнеленген.
Тудың біркелкі көгілдір түсі бейбітшіліктің, тыныштық
пен жарқын болашақтың белгісі. Көгілдір түс ашық аспанды
бейнелейді. Тудың сол жағында дәстүрлі ұлттық өрнек бар.
Шұғылалы күн, қыран құс бейнесі, өрнек алтын түсті бояумен
берілген. Тудың ені – 1 метр, ұзындығы – 2 метр. Қазақстан
Республикасының Мемлекеттік туының авторы – суретші
Шәкен Ниязбеков.

Ту – знамя
Мата – ткань
Көгілдір түс аясында – на фоне голубого цвета
Бостандықтың рәмізі – символ свободы
Белгіс – знак
Ашық аспан – чистое небо

«Таңбасыз ел болмайды, найзасыз ер болмайды» дейді
қазақ халқы. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік
елтаңбасының ортасында көгілдір түс аясында шаңырақ
бейнеленген. Шаңырақты айнала күн сәулесіндей тарап, уықтар
шаншылған. Оны киелі пырақтардың қанаты көмкеріп тұр.
Елтаңбаның жоғарғы жағында жұлдыз орналасқан, ал төмеңгі
жағында «Қазақстан» деген жазу бар. Елтаңбаның реңдік
бейнесі – алтын және көгілдір түсті.
Таңба – елтаңба – герб
Күн сәулесі – лучи солнца
Шұғыла – радуга
Шаншылған – воткнуты
Қасиетті – священный, благородный
Құдіретті -всемогущий


Slide 4

Менің атым (есімім) – Перизат, тегім – Елубаева. Мен
15 жастамын. Туған жерім – Тараз қаласы. Қазір де Тараз
қаласында, Абай көшесінде (даңғылында) № 216 үйде, 34
пәтерде тұрамын.
Мен № 40 гимназияның 9Б – сыныбында оқимын.
Сыныпта Сычева Дарьямен бір партада отырамын.
Мен қазақ тілі, ағылшын тілі пәндерін ұнатамын.
Менің бос уақыттағы ермегім – қызықты кітап оқу, музыка
тыңдау.

Туған жерім – место рождения
Бос уақыт – свободное время
Ермегім – хобби

Менің отбасымда алты адам бар. Менің атым – Ерболат. Мен 9 –
сыныпта оқимын. Жасым 15 – те. Отбасымның басшысы - Әкем. Ол
өндірісте жұмыс істейді. Жасы 45 – те. Анам 43 – те. Ол мектепте мұғалім
болып қызмет атқарады. Ағам ауыл шаруашылығы институтында оқиды.
Жасы 19 – да. Інім 13 жаста. Ол 7 – сынып оқушысы. Қарындасым
бастауыш мектепте 3 – сыныпта оқиды. Менің екі атам, екі әжем бар. Олар
- әкем мен анамның ата – аналары. Әкемнің әке – шешесі ауылда тұрады.
Олар - еңбек ардагерлері.
Нағашы атам мен әжем қалада тұрады. Олар – құрметті
зейнеткерлер. Атамның мамандығы – ұста. Әжем отыз жыл ұстаздық
еткен.
Біздің отбасымыз өте тату. Отбасымызда жақсы дәстүрлер көп.
Олар: үлкенге құрмет көрсету, кішіге қамқор болу, мерекелерді бірге
қарсы алу. Мен өз отбасымды өте жақсы көремін және құрметтеймін. Біздің
үй қашанда думанға толы.
өндіріс – производство
ауыл шаруышылығы институты – сельско-хозяйственный институт
нағашы – родственник со стороны матери
дәстүрлер – традиции
құрмет көрсету – уважать
қамқор болу – заботиться
думан – радость, веселье

Менің атым – Айдын. Менің досымның аты – Қанат. Ол екеуіміз
бір мектепте, бір сыныпта оқимыз. Біз достасып кеттік. Қанат - өте адал,
шыншыл, мейірімді бала. Мен оны осы қасиеттері үшін сыйлаймын. Біздің
көзқарасымыз бен қызығушылығымыз ұқсас. Осы ұқсастықтарымыз бізді
қатты жақындастырды. Қанат екеуіміз қазақша күреске қатысамыз. Біздің
демалыс күндеріміз де жоспарланған. Бір күні басейнге барсақ, келесі
жолы стадионға барамыз. Сонымен қатар біз тек спортпен ғана
айналыспай, бос уақытымызда кинотеатрға, кітапханаға, интернет –
кафеге де бірге барамыз. Меніңше, екі адамның бір – бірінен сыр
жасырмай, сыйласып, қиын сәтте қол ұшын беріп, пікірі мен мақсаттары,
армандары бір жерден шығып жатса, оларды дос деуге болады.
Сондықтан да мен Қанатты досым деп айта аламын.
Қасиеттері – качества
Қызығушылық – интерес
Жақындастырды – приблизил
Сыр – секрет, тайна
Сыр жасырмау – не скрывать секреты
Қол ұшын беру – помогать
Пікір – мнение
Мақсат - цель

Мен мектепке аптасына алты күн барамын, сондықтан
демалысым тек жексенбі. Жексенбі күні басқа күндерге қарағанда
кешірек тұрамын. Қыста таңертеңгі астан кейін сырғанақ тебемін.
Серуеннен түске қарай келемін. Кейде достарыммен кездесіп, ән
тыңдаймыз, бейнетаспа көреміз. Жазғы демалысымда таза ауада
қызықты өткізуге тырысамын. Сенбі күні кешке ата – анаммен,
бауырларыммен саяжайға кетемін. Біздің саяжайымыз өзенге
жақын. Өзеннің жанында тоғай бар. Мен тоғайға барып
саңырауқұлақ, жидек теремін. Егер далада жауын жауып тұрса,
үйден шықпай, кітап оқып, теледидар көремін, үй шаруасына
көмектесемін.
Кешірек – позже
Бейнетаспа – видеокассета
Саяжай – дача
Жидек – ягода
Саңырауқұлақ – гриб
От жағу – разводить огонь

Жер Күнді жылына бір рет айналып шығады. Осы уақытта
ол күнге бүйірін әр түрлі жағдайда тосады.
Күн дәл төбеге көтеріліп, оның сәулесі тік түскен кезде, ол
Жерді қаттырақ қыздырады да, ауа райы жылынады.
Қысты көктем, көктемді біртіндеп жаз ауыстарады. Жаздан
кейін күз келеді. Күн қысқарып, түн ұзарады, күзгі орман
сарғыштанып, көп ұзамай сыйдиған бұтақтары ғана қалған
ағаштарды көресің. Ауа райы суытып, қар жауады. Аязды қыс
келеді. Жыл мезгілдері осылай ауысып отырады.

Көктем – жаздың басы. Наурыз, сәуір, мамыр айлары –
көктем айлары деп аталады. Наурыздан бастап күн жылына
бастайды. Қар еріп, сай-салаға су толады. Қыс бойы қатып жатқан
өзен, көлдердің мұздары бұзылады. Сең жүреді. Жылы жаққа кеткен
құстар қайта келеді.
Көктемде егін, бақша егіледі, мал төлдейді.
Қыста інінде ұйықтап жатқан жәндіктер тіріледі. Көк шығып,
жер беті гүл-бәйшешекпен безенеді. Мал - көк шөпке тойынады.
Адамдар қыста киетін киімдерін тастап, жеңіл киімдерін
киеді.

Жаз айлары – маусым, шілде, тамыз. Жазда күн
ұзақ, түн қысқа болады. Жаз айында табиғат құлпырып,
бақтарда әр түрлі құстар ән салады. Жаз айының ауасы да
ерекше. Хош иісті ауаны жұтып көшеде, бақтарда қыдыра
бергің келеді. Балалар айлы, ашық бұлтсыз кеште далада
ойнауды ұнатады. Жаз айында адамдар ерте тұрып, кеш
жатады. Өйткені бұл кезде жұмыс көп болады. Жаз –
көпшілікке ұнайтын мезгіл. Себебі бұл – демалыстың,
каникулдың уақыты, демалатын кезең.

Күзде ағаш жапырақтары сарғая бастайды.
Далада астық піседі. Халық бұл мезгілді алтын күз
дейді.
Күзде егін даласында еңбек қызады. Дихандар
піскен астықтарын жинайды.
Мектерте оқу басталады. Оқушылар кейде
сабақтан соң ауыл еңбеккерлеріне көмектеседі. Күз
айлары – қыркүйек, қазан, қараша.

Қыс айлары – желтоқсан, қаңтар, ақпан. Қыста
ауа райы салқындайды, боран соғады, қар жауады,
адамдар жылы киінеді.
Қыстың ең суық айы – қаңтар. Қыс айлары
тауда шаңғымен серуендеуге, Медеуде коньки тебуге
жақсы. Қысқы демалыста балалар төбешікке барып
шанамен сырғанайды, аққала жасайды, қар
лақтырысып ойнайды, шаңғы, коньки тебеді.
Шаңғы – лыжи
Коньки – коньки
Шана – санки
Сырғанайды – катаются
Аққала – снеговики

Қазақ тілі – қазақ халқының ана тілі. Ол халық тарихымен
бірге жасап, ұрпақтан ұрпаққа қатынас құралы ретінде қызмет етіп
келеді. 1989 жылы қазақ тілі мемлекеттік мәртебе алды.
Қазақ тілі түркі тілдер тобына жатады. Түркі тілдердің ішінде
қазақ тіліне жақындары – ноғай (Кавказда), қарақалпақ, татар,
башқұрт, қарашай-балқар тілдері.
Қазақ тілі – Ресей, Өзбекстан, Қырғыстан, Түркменстан,
Монғолия, Қытай, Ауғанстан, Иран, Түркия, т.б. елдерде тұратын
қазақтардың да ана тілі.
Қазақ тілі - өркендеген мәдениеттің тілі, ғылыми тіл, ресми ісқағаздардың тілі.
Мәрте – статус
Қатынас құралы – средство общения
Қызмет ету – служить
Ресми – официальный
Іс қағаздары – деловые бумаги

Қазақстан Республикасының тұңғыш Президенті –
Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев. Нұрсұлтан Әбішұлы 1940
жылы 6 шілдеде Алматы облысы, Қаскелең ауданы,
Шамалған ауылында өмірге келген. Әкесі Әбіш пен анасы
Әлжан еңбекқор, өнерлі жандар болған.
Ол – Қазақстан Республикасының егемендігі мен
тәуелсіздігін жариялаған. Ана тіліміздің мемлекеттік
мәртебеге ие болуы, тұңғыш ұлттық теңгеміздің шығуы,
астананың көшірілуі, Семей полигонының жабылуы,
шетелдердегі қазақтардың Отанына оралу көші – бұл да
Елбасына тікелей қатысты тарихи оқиғалар.

Жариялау – объявить,обнародовать
Көшірілу – перевести (с одного места на другое)
Жабылуы – закрытие
Тікелей – непосредственно

Біздің мектепте қазақ тілінен басқа орыс,
ағылшын тілдерін оқытады. Қазақ тілі сабағы аптасына
төрт рет болады. Қазақ тілі сабағы қызықты өтеді. Біз
сабақта мәтінді оқып, мазмұнын айтамыз. Бір-бірімізге
сұрақ қойып, жауап береміз. Түрлі тақырыптарға
диалог құрастырамыз. Диктант, мазмұндама, шығарма
жазамыз, тест сұрақтарына жауап береміз, топқа
бөлініп,
бір-бірімізге
көмектесе,
бірлесе
жұмыс
жасаймыз. Біздің мұғалім - өте білімді, тәжірибелі
жақсы адам. Бізге қазақ тілі сабағын жақсы түсіндіреді.
Бізді жақсы, білімді, тәрбиелі болуға үйретеді. Ол бізге
көп көңіл бөледі.

Біздің сыныпта 26 оқушы бар. Озат, үлгілі
оқушыларымыз көп. Олар: Мәлике, Перизат, Ербол,
Даша, Шолпан, Олжас, Мадина және т.б. Біздің
сыныпта спортпен айналысатан балалар да аз емес.
Ербол, Стас Шет елдердегі жарыстарға қатысып, алтын,
күміс медальдармен оралып жүр. Олар әрдайым
көмектесуге дайын. Біз мектепте ғана бірге емеспіз,
мектептен
тыс
жерлерде
сыныбымызбен
туған
күндерді, мерекелерді бірге қарсы аламыз. Жаңа
Жылды өте қызықты қарсы алдық. Табиғат аясына
саяхатқа шығып, керемет жақсы демалып қайттық.
Осындай кездерде біз бір –бірімізді жақсырақ біледі
екенбіз.Біз бәріміз татумыз.

Мен № 40 гимназияда 9-сыныпта оқимын. Менің
мектебім 6-ықшамаудан «Таласта» орналасқан. Мектепте
1300 оқушы бар. Гимназия директоры Гибнер Александр
Абрамұлы. Мектебім үш қабатты. Мектеп іші кең, жарық
және таза. 42 оқу кабинеті бар. Кабинеттеріміз қазіргі
талапқа сай жабдықталған. 5 қазақ тілі, 4 информатика,
орыс тілі, ағылшын тілі кабинеттері бар. Бірінші қабатта екі
спортзал бар. Мектеп кітапханасының қоры мол., оқырман
залында бірнеше компьютер бар: кез-келген ақпарат
алуыңа жағдай жасалған. Асханамыз кең және таза. Екінші
қабатта үлкен мәжіліс залы бар. Мектептің ауласы кең,
айналасында ағаштар өсіп тұр. Мектеп алдындағы
гүлзарларда әсем гүлдер өсіп тұр. Ауладағы спорт алаңында
түрлі спорт ойындары өткізіледі. Біздің мектеп Траз
қаласындағы ең жақсы мектеп!

Мен сағат жетіде оянамын. Жаттығу орындаймын,
жуынамын, киінемін. Сағат жеті жарымда таңертеңгі
асымды ішемін. Сағат 8-ге 10 минут қалғанда мен мектепте
боламын. Сағат 8 – ден 14 – ке дейін мектепте сабақ
оқимын. Үйде екі жарымда боламын. Түскі асты ішіп болған
соң, таза ауаға шығып серуендеймін, үй шаруасына
көмектесемін. Осыдан кейін үй жұмысын орындаймын,
сабақ орқимын. Кешкі асымды сағат 20 –да ішемін. Кешкі
астан кейін теледидар көремін, музыка тыңдаймын. Сағат
23 –те ұйықтаймын.

Таңертеңгі ас – завтрак
Түскі ас – обед
Кешкі ас – ужин

Қазақ халқы – дәвтүрге бай халық.
Шілдехана – жаңа туған нәрестенің құрметіне жасалатын той. Дастархан
жайылып, жастар домбыра тартып, ән салып, ұлттық ойындар ойналады.
Қырқынан шығару – нәрестенің туған күніне қырық күн толған соң, ыдысқа
қырық бір қасық су құйып, соған шомылдырады. Сәбидің қарын шашын, тырнағын
алады.
Ит жейдесін (алғашқы кигізілген жейдесі) шешіп алып, сақтап қояды. Мерекелік
дастарқан жайылады.
Бесікке салу – халқымызда бесік – қасиетті, киелі, құтты мүлік, сәбидің
алтын ұясы болып есептеледі. Бесікті отпен аластап, баланы бөлейді. Бұл –
халқымыздың елеулі үлкен дәстүрі. Бесікке салу жолы жасы үлкен немесе елдің
құрметті, өнегелі адамына жүктеледі. Мерекелік дастарқан жайылып, бесікке салған
адамға куәде беріледі.
Шілдехана – вечеринка по поводу рождения ребенка
Нәресте – новорожденный, младенец
Сәби – ребенок
Қырқынан шағару – отмечать 40 дней со дня рождения
Қарын шаш – утробные волосы
Жейде сорочка, рубашка
Бесікке салу – укладывать в колыбель
Киелі – сакраментальный
Мүлік – инвентарь, имущество
Аластау – изгонять
Елеулі – существенны, весомый
Жүктелу – поручиться
Кәде – здесь: подарок

Менің туып-өскен жерім – Қазақстан.
Қазақстан – Еуразия құрлығындағы ең үлкен мемлекеттердің бірі. Еліміздің жер көлемі
ұлан-байтақ.
Қазақстанның кең даласын, биік тауларын, ормандары мен көлдерін көрген
адам ешөқашан ұмыта алмайды. Біз жер шарының осындай сұлу, бай өлкесінде
тұрамыз. Ол – біздің Отанымыз.
Қазақ жерін «Шығыс пен Батысты жалғастыратын алтын көпір» дейді. Осы
жерден Ұлы Жібек жолы өткен. Республикамыз – пайдалы қазбалар қоймасы. Жас
мемлектіміздің даму қарқыны зор.
Қазақстанда керемет әсем қалалар бар. Олар: Астана, Алматы, Шымкент,
Тараз және т.б.
Мен Қазақстанда тұратынымды құрметтеймін.

Құрлығында – на континенте
Жер-көлемі – территория
Ешқашан ұмыта алмайды – никогда не сможет заботь
Бай өлке – богатый край
Жалғастыратын алтын көпір – золотой мост, соединяющий
Даму қарқыны – темп развития

Мемлекеттік әнұран – елдіктің белгісі, егемендік пен
еркіндіктің ресми рәмізі. Ол, әдетте, халықтың рухын көтеріп,
Отанға деген сүйіспеншілік сезіміне бөлейді. Қазақстан
Республикасының жаңа әнұраны осындай қасиетті туынды. Ол 2006
жылы 6 қаңтарда қабылданды.
Әнұранның музыкасын жазған – атақты композитор Шәмші
Қалдаяқов. Сөзін жазған – көрнекті ақын Жұмекен Нәжімеденов
және оны бүгінгі тәуелсіздік кезеңге лайықтап өңдеген – Қазақстан
Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев.
Рәміз – символ
Рухын көтеру – поднимать дух (воодушевлять)
өңдеген – обработал
қасиетті туынды – священное произведение

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік туы –
тікбұрышты көгілдір мата. Тудың ортасында, көгілдір түс
аясында бейбітшілік рәмізі – шұғылалы күн бейнеленген.
Күннің төмеңгі жағында бостандықтың рәмізі – қыран
бейнеленген.
Тудың біркелкі көгілдір түсі бейбітшіліктің, тыныштық
пен жарқын болашақтың белгісі. Көгілдір түс ашық аспанды
бейнелейді. Тудың сол жағында дәстүрлі ұлттық өрнек бар.
Шұғылалы күн, қыран құс бейнесі, өрнек алтын түсті бояумен
берілген. Тудың ені – 1 метр, ұзындығы – 2 метр. Қазақстан
Республикасының Мемлекеттік туының авторы – суретші
Шәкен Ниязбеков.

Ту – знамя
Мата – ткань
Көгілдір түс аясында – на фоне голубого цвета
Бостандықтың рәмізі – символ свободы
Белгіс – знак
Ашық аспан – чистое небо

«Таңбасыз ел болмайды, найзасыз ер болмайды» дейді
қазақ халқы. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік
елтаңбасының ортасында көгілдір түс аясында шаңырақ
бейнеленген. Шаңырақты айнала күн сәулесіндей тарап, уықтар
шаншылған. Оны киелі пырақтардың қанаты көмкеріп тұр.
Елтаңбаның жоғарғы жағында жұлдыз орналасқан, ал төмеңгі
жағында «Қазақстан» деген жазу бар. Елтаңбаның реңдік
бейнесі – алтын және көгілдір түсті.
Таңба – елтаңба – герб
Күн сәулесі – лучи солнца
Шұғыла – радуга
Шаншылған – воткнуты
Қасиетті – священный, благородный
Құдіретті -всемогущий


Slide 5

Менің атым (есімім) – Перизат, тегім – Елубаева. Мен
15 жастамын. Туған жерім – Тараз қаласы. Қазір де Тараз
қаласында, Абай көшесінде (даңғылында) № 216 үйде, 34
пәтерде тұрамын.
Мен № 40 гимназияның 9Б – сыныбында оқимын.
Сыныпта Сычева Дарьямен бір партада отырамын.
Мен қазақ тілі, ағылшын тілі пәндерін ұнатамын.
Менің бос уақыттағы ермегім – қызықты кітап оқу, музыка
тыңдау.

Туған жерім – место рождения
Бос уақыт – свободное время
Ермегім – хобби

Менің отбасымда алты адам бар. Менің атым – Ерболат. Мен 9 –
сыныпта оқимын. Жасым 15 – те. Отбасымның басшысы - Әкем. Ол
өндірісте жұмыс істейді. Жасы 45 – те. Анам 43 – те. Ол мектепте мұғалім
болып қызмет атқарады. Ағам ауыл шаруашылығы институтында оқиды.
Жасы 19 – да. Інім 13 жаста. Ол 7 – сынып оқушысы. Қарындасым
бастауыш мектепте 3 – сыныпта оқиды. Менің екі атам, екі әжем бар. Олар
- әкем мен анамның ата – аналары. Әкемнің әке – шешесі ауылда тұрады.
Олар - еңбек ардагерлері.
Нағашы атам мен әжем қалада тұрады. Олар – құрметті
зейнеткерлер. Атамның мамандығы – ұста. Әжем отыз жыл ұстаздық
еткен.
Біздің отбасымыз өте тату. Отбасымызда жақсы дәстүрлер көп.
Олар: үлкенге құрмет көрсету, кішіге қамқор болу, мерекелерді бірге
қарсы алу. Мен өз отбасымды өте жақсы көремін және құрметтеймін. Біздің
үй қашанда думанға толы.
өндіріс – производство
ауыл шаруышылығы институты – сельско-хозяйственный институт
нағашы – родственник со стороны матери
дәстүрлер – традиции
құрмет көрсету – уважать
қамқор болу – заботиться
думан – радость, веселье

Менің атым – Айдын. Менің досымның аты – Қанат. Ол екеуіміз
бір мектепте, бір сыныпта оқимыз. Біз достасып кеттік. Қанат - өте адал,
шыншыл, мейірімді бала. Мен оны осы қасиеттері үшін сыйлаймын. Біздің
көзқарасымыз бен қызығушылығымыз ұқсас. Осы ұқсастықтарымыз бізді
қатты жақындастырды. Қанат екеуіміз қазақша күреске қатысамыз. Біздің
демалыс күндеріміз де жоспарланған. Бір күні басейнге барсақ, келесі
жолы стадионға барамыз. Сонымен қатар біз тек спортпен ғана
айналыспай, бос уақытымызда кинотеатрға, кітапханаға, интернет –
кафеге де бірге барамыз. Меніңше, екі адамның бір – бірінен сыр
жасырмай, сыйласып, қиын сәтте қол ұшын беріп, пікірі мен мақсаттары,
армандары бір жерден шығып жатса, оларды дос деуге болады.
Сондықтан да мен Қанатты досым деп айта аламын.
Қасиеттері – качества
Қызығушылық – интерес
Жақындастырды – приблизил
Сыр – секрет, тайна
Сыр жасырмау – не скрывать секреты
Қол ұшын беру – помогать
Пікір – мнение
Мақсат - цель

Мен мектепке аптасына алты күн барамын, сондықтан
демалысым тек жексенбі. Жексенбі күні басқа күндерге қарағанда
кешірек тұрамын. Қыста таңертеңгі астан кейін сырғанақ тебемін.
Серуеннен түске қарай келемін. Кейде достарыммен кездесіп, ән
тыңдаймыз, бейнетаспа көреміз. Жазғы демалысымда таза ауада
қызықты өткізуге тырысамын. Сенбі күні кешке ата – анаммен,
бауырларыммен саяжайға кетемін. Біздің саяжайымыз өзенге
жақын. Өзеннің жанында тоғай бар. Мен тоғайға барып
саңырауқұлақ, жидек теремін. Егер далада жауын жауып тұрса,
үйден шықпай, кітап оқып, теледидар көремін, үй шаруасына
көмектесемін.
Кешірек – позже
Бейнетаспа – видеокассета
Саяжай – дача
Жидек – ягода
Саңырауқұлақ – гриб
От жағу – разводить огонь

Жер Күнді жылына бір рет айналып шығады. Осы уақытта
ол күнге бүйірін әр түрлі жағдайда тосады.
Күн дәл төбеге көтеріліп, оның сәулесі тік түскен кезде, ол
Жерді қаттырақ қыздырады да, ауа райы жылынады.
Қысты көктем, көктемді біртіндеп жаз ауыстарады. Жаздан
кейін күз келеді. Күн қысқарып, түн ұзарады, күзгі орман
сарғыштанып, көп ұзамай сыйдиған бұтақтары ғана қалған
ағаштарды көресің. Ауа райы суытып, қар жауады. Аязды қыс
келеді. Жыл мезгілдері осылай ауысып отырады.

Көктем – жаздың басы. Наурыз, сәуір, мамыр айлары –
көктем айлары деп аталады. Наурыздан бастап күн жылына
бастайды. Қар еріп, сай-салаға су толады. Қыс бойы қатып жатқан
өзен, көлдердің мұздары бұзылады. Сең жүреді. Жылы жаққа кеткен
құстар қайта келеді.
Көктемде егін, бақша егіледі, мал төлдейді.
Қыста інінде ұйықтап жатқан жәндіктер тіріледі. Көк шығып,
жер беті гүл-бәйшешекпен безенеді. Мал - көк шөпке тойынады.
Адамдар қыста киетін киімдерін тастап, жеңіл киімдерін
киеді.

Жаз айлары – маусым, шілде, тамыз. Жазда күн
ұзақ, түн қысқа болады. Жаз айында табиғат құлпырып,
бақтарда әр түрлі құстар ән салады. Жаз айының ауасы да
ерекше. Хош иісті ауаны жұтып көшеде, бақтарда қыдыра
бергің келеді. Балалар айлы, ашық бұлтсыз кеште далада
ойнауды ұнатады. Жаз айында адамдар ерте тұрып, кеш
жатады. Өйткені бұл кезде жұмыс көп болады. Жаз –
көпшілікке ұнайтын мезгіл. Себебі бұл – демалыстың,
каникулдың уақыты, демалатын кезең.

Күзде ағаш жапырақтары сарғая бастайды.
Далада астық піседі. Халық бұл мезгілді алтын күз
дейді.
Күзде егін даласында еңбек қызады. Дихандар
піскен астықтарын жинайды.
Мектерте оқу басталады. Оқушылар кейде
сабақтан соң ауыл еңбеккерлеріне көмектеседі. Күз
айлары – қыркүйек, қазан, қараша.

Қыс айлары – желтоқсан, қаңтар, ақпан. Қыста
ауа райы салқындайды, боран соғады, қар жауады,
адамдар жылы киінеді.
Қыстың ең суық айы – қаңтар. Қыс айлары
тауда шаңғымен серуендеуге, Медеуде коньки тебуге
жақсы. Қысқы демалыста балалар төбешікке барып
шанамен сырғанайды, аққала жасайды, қар
лақтырысып ойнайды, шаңғы, коньки тебеді.
Шаңғы – лыжи
Коньки – коньки
Шана – санки
Сырғанайды – катаются
Аққала – снеговики

Қазақ тілі – қазақ халқының ана тілі. Ол халық тарихымен
бірге жасап, ұрпақтан ұрпаққа қатынас құралы ретінде қызмет етіп
келеді. 1989 жылы қазақ тілі мемлекеттік мәртебе алды.
Қазақ тілі түркі тілдер тобына жатады. Түркі тілдердің ішінде
қазақ тіліне жақындары – ноғай (Кавказда), қарақалпақ, татар,
башқұрт, қарашай-балқар тілдері.
Қазақ тілі – Ресей, Өзбекстан, Қырғыстан, Түркменстан,
Монғолия, Қытай, Ауғанстан, Иран, Түркия, т.б. елдерде тұратын
қазақтардың да ана тілі.
Қазақ тілі - өркендеген мәдениеттің тілі, ғылыми тіл, ресми ісқағаздардың тілі.
Мәрте – статус
Қатынас құралы – средство общения
Қызмет ету – служить
Ресми – официальный
Іс қағаздары – деловые бумаги

Қазақстан Республикасының тұңғыш Президенті –
Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев. Нұрсұлтан Әбішұлы 1940
жылы 6 шілдеде Алматы облысы, Қаскелең ауданы,
Шамалған ауылында өмірге келген. Әкесі Әбіш пен анасы
Әлжан еңбекқор, өнерлі жандар болған.
Ол – Қазақстан Республикасының егемендігі мен
тәуелсіздігін жариялаған. Ана тіліміздің мемлекеттік
мәртебеге ие болуы, тұңғыш ұлттық теңгеміздің шығуы,
астананың көшірілуі, Семей полигонының жабылуы,
шетелдердегі қазақтардың Отанына оралу көші – бұл да
Елбасына тікелей қатысты тарихи оқиғалар.

Жариялау – объявить,обнародовать
Көшірілу – перевести (с одного места на другое)
Жабылуы – закрытие
Тікелей – непосредственно

Біздің мектепте қазақ тілінен басқа орыс,
ағылшын тілдерін оқытады. Қазақ тілі сабағы аптасына
төрт рет болады. Қазақ тілі сабағы қызықты өтеді. Біз
сабақта мәтінді оқып, мазмұнын айтамыз. Бір-бірімізге
сұрақ қойып, жауап береміз. Түрлі тақырыптарға
диалог құрастырамыз. Диктант, мазмұндама, шығарма
жазамыз, тест сұрақтарына жауап береміз, топқа
бөлініп,
бір-бірімізге
көмектесе,
бірлесе
жұмыс
жасаймыз. Біздің мұғалім - өте білімді, тәжірибелі
жақсы адам. Бізге қазақ тілі сабағын жақсы түсіндіреді.
Бізді жақсы, білімді, тәрбиелі болуға үйретеді. Ол бізге
көп көңіл бөледі.

Біздің сыныпта 26 оқушы бар. Озат, үлгілі
оқушыларымыз көп. Олар: Мәлике, Перизат, Ербол,
Даша, Шолпан, Олжас, Мадина және т.б. Біздің
сыныпта спортпен айналысатан балалар да аз емес.
Ербол, Стас Шет елдердегі жарыстарға қатысып, алтын,
күміс медальдармен оралып жүр. Олар әрдайым
көмектесуге дайын. Біз мектепте ғана бірге емеспіз,
мектептен
тыс
жерлерде
сыныбымызбен
туған
күндерді, мерекелерді бірге қарсы аламыз. Жаңа
Жылды өте қызықты қарсы алдық. Табиғат аясына
саяхатқа шығып, керемет жақсы демалып қайттық.
Осындай кездерде біз бір –бірімізді жақсырақ біледі
екенбіз.Біз бәріміз татумыз.

Мен № 40 гимназияда 9-сыныпта оқимын. Менің
мектебім 6-ықшамаудан «Таласта» орналасқан. Мектепте
1300 оқушы бар. Гимназия директоры Гибнер Александр
Абрамұлы. Мектебім үш қабатты. Мектеп іші кең, жарық
және таза. 42 оқу кабинеті бар. Кабинеттеріміз қазіргі
талапқа сай жабдықталған. 5 қазақ тілі, 4 информатика,
орыс тілі, ағылшын тілі кабинеттері бар. Бірінші қабатта екі
спортзал бар. Мектеп кітапханасының қоры мол., оқырман
залында бірнеше компьютер бар: кез-келген ақпарат
алуыңа жағдай жасалған. Асханамыз кең және таза. Екінші
қабатта үлкен мәжіліс залы бар. Мектептің ауласы кең,
айналасында ағаштар өсіп тұр. Мектеп алдындағы
гүлзарларда әсем гүлдер өсіп тұр. Ауладағы спорт алаңында
түрлі спорт ойындары өткізіледі. Біздің мектеп Траз
қаласындағы ең жақсы мектеп!

Мен сағат жетіде оянамын. Жаттығу орындаймын,
жуынамын, киінемін. Сағат жеті жарымда таңертеңгі
асымды ішемін. Сағат 8-ге 10 минут қалғанда мен мектепте
боламын. Сағат 8 – ден 14 – ке дейін мектепте сабақ
оқимын. Үйде екі жарымда боламын. Түскі асты ішіп болған
соң, таза ауаға шығып серуендеймін, үй шаруасына
көмектесемін. Осыдан кейін үй жұмысын орындаймын,
сабақ орқимын. Кешкі асымды сағат 20 –да ішемін. Кешкі
астан кейін теледидар көремін, музыка тыңдаймын. Сағат
23 –те ұйықтаймын.

Таңертеңгі ас – завтрак
Түскі ас – обед
Кешкі ас – ужин

Қазақ халқы – дәвтүрге бай халық.
Шілдехана – жаңа туған нәрестенің құрметіне жасалатын той. Дастархан
жайылып, жастар домбыра тартып, ән салып, ұлттық ойындар ойналады.
Қырқынан шығару – нәрестенің туған күніне қырық күн толған соң, ыдысқа
қырық бір қасық су құйып, соған шомылдырады. Сәбидің қарын шашын, тырнағын
алады.
Ит жейдесін (алғашқы кигізілген жейдесі) шешіп алып, сақтап қояды. Мерекелік
дастарқан жайылады.
Бесікке салу – халқымызда бесік – қасиетті, киелі, құтты мүлік, сәбидің
алтын ұясы болып есептеледі. Бесікті отпен аластап, баланы бөлейді. Бұл –
халқымыздың елеулі үлкен дәстүрі. Бесікке салу жолы жасы үлкен немесе елдің
құрметті, өнегелі адамына жүктеледі. Мерекелік дастарқан жайылып, бесікке салған
адамға куәде беріледі.
Шілдехана – вечеринка по поводу рождения ребенка
Нәресте – новорожденный, младенец
Сәби – ребенок
Қырқынан шағару – отмечать 40 дней со дня рождения
Қарын шаш – утробные волосы
Жейде сорочка, рубашка
Бесікке салу – укладывать в колыбель
Киелі – сакраментальный
Мүлік – инвентарь, имущество
Аластау – изгонять
Елеулі – существенны, весомый
Жүктелу – поручиться
Кәде – здесь: подарок

Менің туып-өскен жерім – Қазақстан.
Қазақстан – Еуразия құрлығындағы ең үлкен мемлекеттердің бірі. Еліміздің жер көлемі
ұлан-байтақ.
Қазақстанның кең даласын, биік тауларын, ормандары мен көлдерін көрген
адам ешөқашан ұмыта алмайды. Біз жер шарының осындай сұлу, бай өлкесінде
тұрамыз. Ол – біздің Отанымыз.
Қазақ жерін «Шығыс пен Батысты жалғастыратын алтын көпір» дейді. Осы
жерден Ұлы Жібек жолы өткен. Республикамыз – пайдалы қазбалар қоймасы. Жас
мемлектіміздің даму қарқыны зор.
Қазақстанда керемет әсем қалалар бар. Олар: Астана, Алматы, Шымкент,
Тараз және т.б.
Мен Қазақстанда тұратынымды құрметтеймін.

Құрлығында – на континенте
Жер-көлемі – территория
Ешқашан ұмыта алмайды – никогда не сможет заботь
Бай өлке – богатый край
Жалғастыратын алтын көпір – золотой мост, соединяющий
Даму қарқыны – темп развития

Мемлекеттік әнұран – елдіктің белгісі, егемендік пен
еркіндіктің ресми рәмізі. Ол, әдетте, халықтың рухын көтеріп,
Отанға деген сүйіспеншілік сезіміне бөлейді. Қазақстан
Республикасының жаңа әнұраны осындай қасиетті туынды. Ол 2006
жылы 6 қаңтарда қабылданды.
Әнұранның музыкасын жазған – атақты композитор Шәмші
Қалдаяқов. Сөзін жазған – көрнекті ақын Жұмекен Нәжімеденов
және оны бүгінгі тәуелсіздік кезеңге лайықтап өңдеген – Қазақстан
Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев.
Рәміз – символ
Рухын көтеру – поднимать дух (воодушевлять)
өңдеген – обработал
қасиетті туынды – священное произведение

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік туы –
тікбұрышты көгілдір мата. Тудың ортасында, көгілдір түс
аясында бейбітшілік рәмізі – шұғылалы күн бейнеленген.
Күннің төмеңгі жағында бостандықтың рәмізі – қыран
бейнеленген.
Тудың біркелкі көгілдір түсі бейбітшіліктің, тыныштық
пен жарқын болашақтың белгісі. Көгілдір түс ашық аспанды
бейнелейді. Тудың сол жағында дәстүрлі ұлттық өрнек бар.
Шұғылалы күн, қыран құс бейнесі, өрнек алтын түсті бояумен
берілген. Тудың ені – 1 метр, ұзындығы – 2 метр. Қазақстан
Республикасының Мемлекеттік туының авторы – суретші
Шәкен Ниязбеков.

Ту – знамя
Мата – ткань
Көгілдір түс аясында – на фоне голубого цвета
Бостандықтың рәмізі – символ свободы
Белгіс – знак
Ашық аспан – чистое небо

«Таңбасыз ел болмайды, найзасыз ер болмайды» дейді
қазақ халқы. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік
елтаңбасының ортасында көгілдір түс аясында шаңырақ
бейнеленген. Шаңырақты айнала күн сәулесіндей тарап, уықтар
шаншылған. Оны киелі пырақтардың қанаты көмкеріп тұр.
Елтаңбаның жоғарғы жағында жұлдыз орналасқан, ал төмеңгі
жағында «Қазақстан» деген жазу бар. Елтаңбаның реңдік
бейнесі – алтын және көгілдір түсті.
Таңба – елтаңба – герб
Күн сәулесі – лучи солнца
Шұғыла – радуга
Шаншылған – воткнуты
Қасиетті – священный, благородный
Құдіретті -всемогущий


Slide 6

Менің атым (есімім) – Перизат, тегім – Елубаева. Мен
15 жастамын. Туған жерім – Тараз қаласы. Қазір де Тараз
қаласында, Абай көшесінде (даңғылында) № 216 үйде, 34
пәтерде тұрамын.
Мен № 40 гимназияның 9Б – сыныбында оқимын.
Сыныпта Сычева Дарьямен бір партада отырамын.
Мен қазақ тілі, ағылшын тілі пәндерін ұнатамын.
Менің бос уақыттағы ермегім – қызықты кітап оқу, музыка
тыңдау.

Туған жерім – место рождения
Бос уақыт – свободное время
Ермегім – хобби

Менің отбасымда алты адам бар. Менің атым – Ерболат. Мен 9 –
сыныпта оқимын. Жасым 15 – те. Отбасымның басшысы - Әкем. Ол
өндірісте жұмыс істейді. Жасы 45 – те. Анам 43 – те. Ол мектепте мұғалім
болып қызмет атқарады. Ағам ауыл шаруашылығы институтында оқиды.
Жасы 19 – да. Інім 13 жаста. Ол 7 – сынып оқушысы. Қарындасым
бастауыш мектепте 3 – сыныпта оқиды. Менің екі атам, екі әжем бар. Олар
- әкем мен анамның ата – аналары. Әкемнің әке – шешесі ауылда тұрады.
Олар - еңбек ардагерлері.
Нағашы атам мен әжем қалада тұрады. Олар – құрметті
зейнеткерлер. Атамның мамандығы – ұста. Әжем отыз жыл ұстаздық
еткен.
Біздің отбасымыз өте тату. Отбасымызда жақсы дәстүрлер көп.
Олар: үлкенге құрмет көрсету, кішіге қамқор болу, мерекелерді бірге
қарсы алу. Мен өз отбасымды өте жақсы көремін және құрметтеймін. Біздің
үй қашанда думанға толы.
өндіріс – производство
ауыл шаруышылығы институты – сельско-хозяйственный институт
нағашы – родственник со стороны матери
дәстүрлер – традиции
құрмет көрсету – уважать
қамқор болу – заботиться
думан – радость, веселье

Менің атым – Айдын. Менің досымның аты – Қанат. Ол екеуіміз
бір мектепте, бір сыныпта оқимыз. Біз достасып кеттік. Қанат - өте адал,
шыншыл, мейірімді бала. Мен оны осы қасиеттері үшін сыйлаймын. Біздің
көзқарасымыз бен қызығушылығымыз ұқсас. Осы ұқсастықтарымыз бізді
қатты жақындастырды. Қанат екеуіміз қазақша күреске қатысамыз. Біздің
демалыс күндеріміз де жоспарланған. Бір күні басейнге барсақ, келесі
жолы стадионға барамыз. Сонымен қатар біз тек спортпен ғана
айналыспай, бос уақытымызда кинотеатрға, кітапханаға, интернет –
кафеге де бірге барамыз. Меніңше, екі адамның бір – бірінен сыр
жасырмай, сыйласып, қиын сәтте қол ұшын беріп, пікірі мен мақсаттары,
армандары бір жерден шығып жатса, оларды дос деуге болады.
Сондықтан да мен Қанатты досым деп айта аламын.
Қасиеттері – качества
Қызығушылық – интерес
Жақындастырды – приблизил
Сыр – секрет, тайна
Сыр жасырмау – не скрывать секреты
Қол ұшын беру – помогать
Пікір – мнение
Мақсат - цель

Мен мектепке аптасына алты күн барамын, сондықтан
демалысым тек жексенбі. Жексенбі күні басқа күндерге қарағанда
кешірек тұрамын. Қыста таңертеңгі астан кейін сырғанақ тебемін.
Серуеннен түске қарай келемін. Кейде достарыммен кездесіп, ән
тыңдаймыз, бейнетаспа көреміз. Жазғы демалысымда таза ауада
қызықты өткізуге тырысамын. Сенбі күні кешке ата – анаммен,
бауырларыммен саяжайға кетемін. Біздің саяжайымыз өзенге
жақын. Өзеннің жанында тоғай бар. Мен тоғайға барып
саңырауқұлақ, жидек теремін. Егер далада жауын жауып тұрса,
үйден шықпай, кітап оқып, теледидар көремін, үй шаруасына
көмектесемін.
Кешірек – позже
Бейнетаспа – видеокассета
Саяжай – дача
Жидек – ягода
Саңырауқұлақ – гриб
От жағу – разводить огонь

Жер Күнді жылына бір рет айналып шығады. Осы уақытта
ол күнге бүйірін әр түрлі жағдайда тосады.
Күн дәл төбеге көтеріліп, оның сәулесі тік түскен кезде, ол
Жерді қаттырақ қыздырады да, ауа райы жылынады.
Қысты көктем, көктемді біртіндеп жаз ауыстарады. Жаздан
кейін күз келеді. Күн қысқарып, түн ұзарады, күзгі орман
сарғыштанып, көп ұзамай сыйдиған бұтақтары ғана қалған
ағаштарды көресің. Ауа райы суытып, қар жауады. Аязды қыс
келеді. Жыл мезгілдері осылай ауысып отырады.

Көктем – жаздың басы. Наурыз, сәуір, мамыр айлары –
көктем айлары деп аталады. Наурыздан бастап күн жылына
бастайды. Қар еріп, сай-салаға су толады. Қыс бойы қатып жатқан
өзен, көлдердің мұздары бұзылады. Сең жүреді. Жылы жаққа кеткен
құстар қайта келеді.
Көктемде егін, бақша егіледі, мал төлдейді.
Қыста інінде ұйықтап жатқан жәндіктер тіріледі. Көк шығып,
жер беті гүл-бәйшешекпен безенеді. Мал - көк шөпке тойынады.
Адамдар қыста киетін киімдерін тастап, жеңіл киімдерін
киеді.

Жаз айлары – маусым, шілде, тамыз. Жазда күн
ұзақ, түн қысқа болады. Жаз айында табиғат құлпырып,
бақтарда әр түрлі құстар ән салады. Жаз айының ауасы да
ерекше. Хош иісті ауаны жұтып көшеде, бақтарда қыдыра
бергің келеді. Балалар айлы, ашық бұлтсыз кеште далада
ойнауды ұнатады. Жаз айында адамдар ерте тұрып, кеш
жатады. Өйткені бұл кезде жұмыс көп болады. Жаз –
көпшілікке ұнайтын мезгіл. Себебі бұл – демалыстың,
каникулдың уақыты, демалатын кезең.

Күзде ағаш жапырақтары сарғая бастайды.
Далада астық піседі. Халық бұл мезгілді алтын күз
дейді.
Күзде егін даласында еңбек қызады. Дихандар
піскен астықтарын жинайды.
Мектерте оқу басталады. Оқушылар кейде
сабақтан соң ауыл еңбеккерлеріне көмектеседі. Күз
айлары – қыркүйек, қазан, қараша.

Қыс айлары – желтоқсан, қаңтар, ақпан. Қыста
ауа райы салқындайды, боран соғады, қар жауады,
адамдар жылы киінеді.
Қыстың ең суық айы – қаңтар. Қыс айлары
тауда шаңғымен серуендеуге, Медеуде коньки тебуге
жақсы. Қысқы демалыста балалар төбешікке барып
шанамен сырғанайды, аққала жасайды, қар
лақтырысып ойнайды, шаңғы, коньки тебеді.
Шаңғы – лыжи
Коньки – коньки
Шана – санки
Сырғанайды – катаются
Аққала – снеговики

Қазақ тілі – қазақ халқының ана тілі. Ол халық тарихымен
бірге жасап, ұрпақтан ұрпаққа қатынас құралы ретінде қызмет етіп
келеді. 1989 жылы қазақ тілі мемлекеттік мәртебе алды.
Қазақ тілі түркі тілдер тобына жатады. Түркі тілдердің ішінде
қазақ тіліне жақындары – ноғай (Кавказда), қарақалпақ, татар,
башқұрт, қарашай-балқар тілдері.
Қазақ тілі – Ресей, Өзбекстан, Қырғыстан, Түркменстан,
Монғолия, Қытай, Ауғанстан, Иран, Түркия, т.б. елдерде тұратын
қазақтардың да ана тілі.
Қазақ тілі - өркендеген мәдениеттің тілі, ғылыми тіл, ресми ісқағаздардың тілі.
Мәрте – статус
Қатынас құралы – средство общения
Қызмет ету – служить
Ресми – официальный
Іс қағаздары – деловые бумаги

Қазақстан Республикасының тұңғыш Президенті –
Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев. Нұрсұлтан Әбішұлы 1940
жылы 6 шілдеде Алматы облысы, Қаскелең ауданы,
Шамалған ауылында өмірге келген. Әкесі Әбіш пен анасы
Әлжан еңбекқор, өнерлі жандар болған.
Ол – Қазақстан Республикасының егемендігі мен
тәуелсіздігін жариялаған. Ана тіліміздің мемлекеттік
мәртебеге ие болуы, тұңғыш ұлттық теңгеміздің шығуы,
астананың көшірілуі, Семей полигонының жабылуы,
шетелдердегі қазақтардың Отанына оралу көші – бұл да
Елбасына тікелей қатысты тарихи оқиғалар.

Жариялау – объявить,обнародовать
Көшірілу – перевести (с одного места на другое)
Жабылуы – закрытие
Тікелей – непосредственно

Біздің мектепте қазақ тілінен басқа орыс,
ағылшын тілдерін оқытады. Қазақ тілі сабағы аптасына
төрт рет болады. Қазақ тілі сабағы қызықты өтеді. Біз
сабақта мәтінді оқып, мазмұнын айтамыз. Бір-бірімізге
сұрақ қойып, жауап береміз. Түрлі тақырыптарға
диалог құрастырамыз. Диктант, мазмұндама, шығарма
жазамыз, тест сұрақтарына жауап береміз, топқа
бөлініп,
бір-бірімізге
көмектесе,
бірлесе
жұмыс
жасаймыз. Біздің мұғалім - өте білімді, тәжірибелі
жақсы адам. Бізге қазақ тілі сабағын жақсы түсіндіреді.
Бізді жақсы, білімді, тәрбиелі болуға үйретеді. Ол бізге
көп көңіл бөледі.

Біздің сыныпта 26 оқушы бар. Озат, үлгілі
оқушыларымыз көп. Олар: Мәлике, Перизат, Ербол,
Даша, Шолпан, Олжас, Мадина және т.б. Біздің
сыныпта спортпен айналысатан балалар да аз емес.
Ербол, Стас Шет елдердегі жарыстарға қатысып, алтын,
күміс медальдармен оралып жүр. Олар әрдайым
көмектесуге дайын. Біз мектепте ғана бірге емеспіз,
мектептен
тыс
жерлерде
сыныбымызбен
туған
күндерді, мерекелерді бірге қарсы аламыз. Жаңа
Жылды өте қызықты қарсы алдық. Табиғат аясына
саяхатқа шығып, керемет жақсы демалып қайттық.
Осындай кездерде біз бір –бірімізді жақсырақ біледі
екенбіз.Біз бәріміз татумыз.

Мен № 40 гимназияда 9-сыныпта оқимын. Менің
мектебім 6-ықшамаудан «Таласта» орналасқан. Мектепте
1300 оқушы бар. Гимназия директоры Гибнер Александр
Абрамұлы. Мектебім үш қабатты. Мектеп іші кең, жарық
және таза. 42 оқу кабинеті бар. Кабинеттеріміз қазіргі
талапқа сай жабдықталған. 5 қазақ тілі, 4 информатика,
орыс тілі, ағылшын тілі кабинеттері бар. Бірінші қабатта екі
спортзал бар. Мектеп кітапханасының қоры мол., оқырман
залында бірнеше компьютер бар: кез-келген ақпарат
алуыңа жағдай жасалған. Асханамыз кең және таза. Екінші
қабатта үлкен мәжіліс залы бар. Мектептің ауласы кең,
айналасында ағаштар өсіп тұр. Мектеп алдындағы
гүлзарларда әсем гүлдер өсіп тұр. Ауладағы спорт алаңында
түрлі спорт ойындары өткізіледі. Біздің мектеп Траз
қаласындағы ең жақсы мектеп!

Мен сағат жетіде оянамын. Жаттығу орындаймын,
жуынамын, киінемін. Сағат жеті жарымда таңертеңгі
асымды ішемін. Сағат 8-ге 10 минут қалғанда мен мектепте
боламын. Сағат 8 – ден 14 – ке дейін мектепте сабақ
оқимын. Үйде екі жарымда боламын. Түскі асты ішіп болған
соң, таза ауаға шығып серуендеймін, үй шаруасына
көмектесемін. Осыдан кейін үй жұмысын орындаймын,
сабақ орқимын. Кешкі асымды сағат 20 –да ішемін. Кешкі
астан кейін теледидар көремін, музыка тыңдаймын. Сағат
23 –те ұйықтаймын.

Таңертеңгі ас – завтрак
Түскі ас – обед
Кешкі ас – ужин

Қазақ халқы – дәвтүрге бай халық.
Шілдехана – жаңа туған нәрестенің құрметіне жасалатын той. Дастархан
жайылып, жастар домбыра тартып, ән салып, ұлттық ойындар ойналады.
Қырқынан шығару – нәрестенің туған күніне қырық күн толған соң, ыдысқа
қырық бір қасық су құйып, соған шомылдырады. Сәбидің қарын шашын, тырнағын
алады.
Ит жейдесін (алғашқы кигізілген жейдесі) шешіп алып, сақтап қояды. Мерекелік
дастарқан жайылады.
Бесікке салу – халқымызда бесік – қасиетті, киелі, құтты мүлік, сәбидің
алтын ұясы болып есептеледі. Бесікті отпен аластап, баланы бөлейді. Бұл –
халқымыздың елеулі үлкен дәстүрі. Бесікке салу жолы жасы үлкен немесе елдің
құрметті, өнегелі адамына жүктеледі. Мерекелік дастарқан жайылып, бесікке салған
адамға куәде беріледі.
Шілдехана – вечеринка по поводу рождения ребенка
Нәресте – новорожденный, младенец
Сәби – ребенок
Қырқынан шағару – отмечать 40 дней со дня рождения
Қарын шаш – утробные волосы
Жейде сорочка, рубашка
Бесікке салу – укладывать в колыбель
Киелі – сакраментальный
Мүлік – инвентарь, имущество
Аластау – изгонять
Елеулі – существенны, весомый
Жүктелу – поручиться
Кәде – здесь: подарок

Менің туып-өскен жерім – Қазақстан.
Қазақстан – Еуразия құрлығындағы ең үлкен мемлекеттердің бірі. Еліміздің жер көлемі
ұлан-байтақ.
Қазақстанның кең даласын, биік тауларын, ормандары мен көлдерін көрген
адам ешөқашан ұмыта алмайды. Біз жер шарының осындай сұлу, бай өлкесінде
тұрамыз. Ол – біздің Отанымыз.
Қазақ жерін «Шығыс пен Батысты жалғастыратын алтын көпір» дейді. Осы
жерден Ұлы Жібек жолы өткен. Республикамыз – пайдалы қазбалар қоймасы. Жас
мемлектіміздің даму қарқыны зор.
Қазақстанда керемет әсем қалалар бар. Олар: Астана, Алматы, Шымкент,
Тараз және т.б.
Мен Қазақстанда тұратынымды құрметтеймін.

Құрлығында – на континенте
Жер-көлемі – территория
Ешқашан ұмыта алмайды – никогда не сможет заботь
Бай өлке – богатый край
Жалғастыратын алтын көпір – золотой мост, соединяющий
Даму қарқыны – темп развития

Мемлекеттік әнұран – елдіктің белгісі, егемендік пен
еркіндіктің ресми рәмізі. Ол, әдетте, халықтың рухын көтеріп,
Отанға деген сүйіспеншілік сезіміне бөлейді. Қазақстан
Республикасының жаңа әнұраны осындай қасиетті туынды. Ол 2006
жылы 6 қаңтарда қабылданды.
Әнұранның музыкасын жазған – атақты композитор Шәмші
Қалдаяқов. Сөзін жазған – көрнекті ақын Жұмекен Нәжімеденов
және оны бүгінгі тәуелсіздік кезеңге лайықтап өңдеген – Қазақстан
Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев.
Рәміз – символ
Рухын көтеру – поднимать дух (воодушевлять)
өңдеген – обработал
қасиетті туынды – священное произведение

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік туы –
тікбұрышты көгілдір мата. Тудың ортасында, көгілдір түс
аясында бейбітшілік рәмізі – шұғылалы күн бейнеленген.
Күннің төмеңгі жағында бостандықтың рәмізі – қыран
бейнеленген.
Тудың біркелкі көгілдір түсі бейбітшіліктің, тыныштық
пен жарқын болашақтың белгісі. Көгілдір түс ашық аспанды
бейнелейді. Тудың сол жағында дәстүрлі ұлттық өрнек бар.
Шұғылалы күн, қыран құс бейнесі, өрнек алтын түсті бояумен
берілген. Тудың ені – 1 метр, ұзындығы – 2 метр. Қазақстан
Республикасының Мемлекеттік туының авторы – суретші
Шәкен Ниязбеков.

Ту – знамя
Мата – ткань
Көгілдір түс аясында – на фоне голубого цвета
Бостандықтың рәмізі – символ свободы
Белгіс – знак
Ашық аспан – чистое небо

«Таңбасыз ел болмайды, найзасыз ер болмайды» дейді
қазақ халқы. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік
елтаңбасының ортасында көгілдір түс аясында шаңырақ
бейнеленген. Шаңырақты айнала күн сәулесіндей тарап, уықтар
шаншылған. Оны киелі пырақтардың қанаты көмкеріп тұр.
Елтаңбаның жоғарғы жағында жұлдыз орналасқан, ал төмеңгі
жағында «Қазақстан» деген жазу бар. Елтаңбаның реңдік
бейнесі – алтын және көгілдір түсті.
Таңба – елтаңба – герб
Күн сәулесі – лучи солнца
Шұғыла – радуга
Шаншылған – воткнуты
Қасиетті – священный, благородный
Құдіретті -всемогущий


Slide 7

Менің атым (есімім) – Перизат, тегім – Елубаева. Мен
15 жастамын. Туған жерім – Тараз қаласы. Қазір де Тараз
қаласында, Абай көшесінде (даңғылында) № 216 үйде, 34
пәтерде тұрамын.
Мен № 40 гимназияның 9Б – сыныбында оқимын.
Сыныпта Сычева Дарьямен бір партада отырамын.
Мен қазақ тілі, ағылшын тілі пәндерін ұнатамын.
Менің бос уақыттағы ермегім – қызықты кітап оқу, музыка
тыңдау.

Туған жерім – место рождения
Бос уақыт – свободное время
Ермегім – хобби

Менің отбасымда алты адам бар. Менің атым – Ерболат. Мен 9 –
сыныпта оқимын. Жасым 15 – те. Отбасымның басшысы - Әкем. Ол
өндірісте жұмыс істейді. Жасы 45 – те. Анам 43 – те. Ол мектепте мұғалім
болып қызмет атқарады. Ағам ауыл шаруашылығы институтында оқиды.
Жасы 19 – да. Інім 13 жаста. Ол 7 – сынып оқушысы. Қарындасым
бастауыш мектепте 3 – сыныпта оқиды. Менің екі атам, екі әжем бар. Олар
- әкем мен анамның ата – аналары. Әкемнің әке – шешесі ауылда тұрады.
Олар - еңбек ардагерлері.
Нағашы атам мен әжем қалада тұрады. Олар – құрметті
зейнеткерлер. Атамның мамандығы – ұста. Әжем отыз жыл ұстаздық
еткен.
Біздің отбасымыз өте тату. Отбасымызда жақсы дәстүрлер көп.
Олар: үлкенге құрмет көрсету, кішіге қамқор болу, мерекелерді бірге
қарсы алу. Мен өз отбасымды өте жақсы көремін және құрметтеймін. Біздің
үй қашанда думанға толы.
өндіріс – производство
ауыл шаруышылығы институты – сельско-хозяйственный институт
нағашы – родственник со стороны матери
дәстүрлер – традиции
құрмет көрсету – уважать
қамқор болу – заботиться
думан – радость, веселье

Менің атым – Айдын. Менің досымның аты – Қанат. Ол екеуіміз
бір мектепте, бір сыныпта оқимыз. Біз достасып кеттік. Қанат - өте адал,
шыншыл, мейірімді бала. Мен оны осы қасиеттері үшін сыйлаймын. Біздің
көзқарасымыз бен қызығушылығымыз ұқсас. Осы ұқсастықтарымыз бізді
қатты жақындастырды. Қанат екеуіміз қазақша күреске қатысамыз. Біздің
демалыс күндеріміз де жоспарланған. Бір күні басейнге барсақ, келесі
жолы стадионға барамыз. Сонымен қатар біз тек спортпен ғана
айналыспай, бос уақытымызда кинотеатрға, кітапханаға, интернет –
кафеге де бірге барамыз. Меніңше, екі адамның бір – бірінен сыр
жасырмай, сыйласып, қиын сәтте қол ұшын беріп, пікірі мен мақсаттары,
армандары бір жерден шығып жатса, оларды дос деуге болады.
Сондықтан да мен Қанатты досым деп айта аламын.
Қасиеттері – качества
Қызығушылық – интерес
Жақындастырды – приблизил
Сыр – секрет, тайна
Сыр жасырмау – не скрывать секреты
Қол ұшын беру – помогать
Пікір – мнение
Мақсат - цель

Мен мектепке аптасына алты күн барамын, сондықтан
демалысым тек жексенбі. Жексенбі күні басқа күндерге қарағанда
кешірек тұрамын. Қыста таңертеңгі астан кейін сырғанақ тебемін.
Серуеннен түске қарай келемін. Кейде достарыммен кездесіп, ән
тыңдаймыз, бейнетаспа көреміз. Жазғы демалысымда таза ауада
қызықты өткізуге тырысамын. Сенбі күні кешке ата – анаммен,
бауырларыммен саяжайға кетемін. Біздің саяжайымыз өзенге
жақын. Өзеннің жанында тоғай бар. Мен тоғайға барып
саңырауқұлақ, жидек теремін. Егер далада жауын жауып тұрса,
үйден шықпай, кітап оқып, теледидар көремін, үй шаруасына
көмектесемін.
Кешірек – позже
Бейнетаспа – видеокассета
Саяжай – дача
Жидек – ягода
Саңырауқұлақ – гриб
От жағу – разводить огонь

Жер Күнді жылына бір рет айналып шығады. Осы уақытта
ол күнге бүйірін әр түрлі жағдайда тосады.
Күн дәл төбеге көтеріліп, оның сәулесі тік түскен кезде, ол
Жерді қаттырақ қыздырады да, ауа райы жылынады.
Қысты көктем, көктемді біртіндеп жаз ауыстарады. Жаздан
кейін күз келеді. Күн қысқарып, түн ұзарады, күзгі орман
сарғыштанып, көп ұзамай сыйдиған бұтақтары ғана қалған
ағаштарды көресің. Ауа райы суытып, қар жауады. Аязды қыс
келеді. Жыл мезгілдері осылай ауысып отырады.

Көктем – жаздың басы. Наурыз, сәуір, мамыр айлары –
көктем айлары деп аталады. Наурыздан бастап күн жылына
бастайды. Қар еріп, сай-салаға су толады. Қыс бойы қатып жатқан
өзен, көлдердің мұздары бұзылады. Сең жүреді. Жылы жаққа кеткен
құстар қайта келеді.
Көктемде егін, бақша егіледі, мал төлдейді.
Қыста інінде ұйықтап жатқан жәндіктер тіріледі. Көк шығып,
жер беті гүл-бәйшешекпен безенеді. Мал - көк шөпке тойынады.
Адамдар қыста киетін киімдерін тастап, жеңіл киімдерін
киеді.

Жаз айлары – маусым, шілде, тамыз. Жазда күн
ұзақ, түн қысқа болады. Жаз айында табиғат құлпырып,
бақтарда әр түрлі құстар ән салады. Жаз айының ауасы да
ерекше. Хош иісті ауаны жұтып көшеде, бақтарда қыдыра
бергің келеді. Балалар айлы, ашық бұлтсыз кеште далада
ойнауды ұнатады. Жаз айында адамдар ерте тұрып, кеш
жатады. Өйткені бұл кезде жұмыс көп болады. Жаз –
көпшілікке ұнайтын мезгіл. Себебі бұл – демалыстың,
каникулдың уақыты, демалатын кезең.

Күзде ағаш жапырақтары сарғая бастайды.
Далада астық піседі. Халық бұл мезгілді алтын күз
дейді.
Күзде егін даласында еңбек қызады. Дихандар
піскен астықтарын жинайды.
Мектерте оқу басталады. Оқушылар кейде
сабақтан соң ауыл еңбеккерлеріне көмектеседі. Күз
айлары – қыркүйек, қазан, қараша.

Қыс айлары – желтоқсан, қаңтар, ақпан. Қыста
ауа райы салқындайды, боран соғады, қар жауады,
адамдар жылы киінеді.
Қыстың ең суық айы – қаңтар. Қыс айлары
тауда шаңғымен серуендеуге, Медеуде коньки тебуге
жақсы. Қысқы демалыста балалар төбешікке барып
шанамен сырғанайды, аққала жасайды, қар
лақтырысып ойнайды, шаңғы, коньки тебеді.
Шаңғы – лыжи
Коньки – коньки
Шана – санки
Сырғанайды – катаются
Аққала – снеговики

Қазақ тілі – қазақ халқының ана тілі. Ол халық тарихымен
бірге жасап, ұрпақтан ұрпаққа қатынас құралы ретінде қызмет етіп
келеді. 1989 жылы қазақ тілі мемлекеттік мәртебе алды.
Қазақ тілі түркі тілдер тобына жатады. Түркі тілдердің ішінде
қазақ тіліне жақындары – ноғай (Кавказда), қарақалпақ, татар,
башқұрт, қарашай-балқар тілдері.
Қазақ тілі – Ресей, Өзбекстан, Қырғыстан, Түркменстан,
Монғолия, Қытай, Ауғанстан, Иран, Түркия, т.б. елдерде тұратын
қазақтардың да ана тілі.
Қазақ тілі - өркендеген мәдениеттің тілі, ғылыми тіл, ресми ісқағаздардың тілі.
Мәрте – статус
Қатынас құралы – средство общения
Қызмет ету – служить
Ресми – официальный
Іс қағаздары – деловые бумаги

Қазақстан Республикасының тұңғыш Президенті –
Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев. Нұрсұлтан Әбішұлы 1940
жылы 6 шілдеде Алматы облысы, Қаскелең ауданы,
Шамалған ауылында өмірге келген. Әкесі Әбіш пен анасы
Әлжан еңбекқор, өнерлі жандар болған.
Ол – Қазақстан Республикасының егемендігі мен
тәуелсіздігін жариялаған. Ана тіліміздің мемлекеттік
мәртебеге ие болуы, тұңғыш ұлттық теңгеміздің шығуы,
астананың көшірілуі, Семей полигонының жабылуы,
шетелдердегі қазақтардың Отанына оралу көші – бұл да
Елбасына тікелей қатысты тарихи оқиғалар.

Жариялау – объявить,обнародовать
Көшірілу – перевести (с одного места на другое)
Жабылуы – закрытие
Тікелей – непосредственно

Біздің мектепте қазақ тілінен басқа орыс,
ағылшын тілдерін оқытады. Қазақ тілі сабағы аптасына
төрт рет болады. Қазақ тілі сабағы қызықты өтеді. Біз
сабақта мәтінді оқып, мазмұнын айтамыз. Бір-бірімізге
сұрақ қойып, жауап береміз. Түрлі тақырыптарға
диалог құрастырамыз. Диктант, мазмұндама, шығарма
жазамыз, тест сұрақтарына жауап береміз, топқа
бөлініп,
бір-бірімізге
көмектесе,
бірлесе
жұмыс
жасаймыз. Біздің мұғалім - өте білімді, тәжірибелі
жақсы адам. Бізге қазақ тілі сабағын жақсы түсіндіреді.
Бізді жақсы, білімді, тәрбиелі болуға үйретеді. Ол бізге
көп көңіл бөледі.

Біздің сыныпта 26 оқушы бар. Озат, үлгілі
оқушыларымыз көп. Олар: Мәлике, Перизат, Ербол,
Даша, Шолпан, Олжас, Мадина және т.б. Біздің
сыныпта спортпен айналысатан балалар да аз емес.
Ербол, Стас Шет елдердегі жарыстарға қатысып, алтын,
күміс медальдармен оралып жүр. Олар әрдайым
көмектесуге дайын. Біз мектепте ғана бірге емеспіз,
мектептен
тыс
жерлерде
сыныбымызбен
туған
күндерді, мерекелерді бірге қарсы аламыз. Жаңа
Жылды өте қызықты қарсы алдық. Табиғат аясына
саяхатқа шығып, керемет жақсы демалып қайттық.
Осындай кездерде біз бір –бірімізді жақсырақ біледі
екенбіз.Біз бәріміз татумыз.

Мен № 40 гимназияда 9-сыныпта оқимын. Менің
мектебім 6-ықшамаудан «Таласта» орналасқан. Мектепте
1300 оқушы бар. Гимназия директоры Гибнер Александр
Абрамұлы. Мектебім үш қабатты. Мектеп іші кең, жарық
және таза. 42 оқу кабинеті бар. Кабинеттеріміз қазіргі
талапқа сай жабдықталған. 5 қазақ тілі, 4 информатика,
орыс тілі, ағылшын тілі кабинеттері бар. Бірінші қабатта екі
спортзал бар. Мектеп кітапханасының қоры мол., оқырман
залында бірнеше компьютер бар: кез-келген ақпарат
алуыңа жағдай жасалған. Асханамыз кең және таза. Екінші
қабатта үлкен мәжіліс залы бар. Мектептің ауласы кең,
айналасында ағаштар өсіп тұр. Мектеп алдындағы
гүлзарларда әсем гүлдер өсіп тұр. Ауладағы спорт алаңында
түрлі спорт ойындары өткізіледі. Біздің мектеп Траз
қаласындағы ең жақсы мектеп!

Мен сағат жетіде оянамын. Жаттығу орындаймын,
жуынамын, киінемін. Сағат жеті жарымда таңертеңгі
асымды ішемін. Сағат 8-ге 10 минут қалғанда мен мектепте
боламын. Сағат 8 – ден 14 – ке дейін мектепте сабақ
оқимын. Үйде екі жарымда боламын. Түскі асты ішіп болған
соң, таза ауаға шығып серуендеймін, үй шаруасына
көмектесемін. Осыдан кейін үй жұмысын орындаймын,
сабақ орқимын. Кешкі асымды сағат 20 –да ішемін. Кешкі
астан кейін теледидар көремін, музыка тыңдаймын. Сағат
23 –те ұйықтаймын.

Таңертеңгі ас – завтрак
Түскі ас – обед
Кешкі ас – ужин

Қазақ халқы – дәвтүрге бай халық.
Шілдехана – жаңа туған нәрестенің құрметіне жасалатын той. Дастархан
жайылып, жастар домбыра тартып, ән салып, ұлттық ойындар ойналады.
Қырқынан шығару – нәрестенің туған күніне қырық күн толған соң, ыдысқа
қырық бір қасық су құйып, соған шомылдырады. Сәбидің қарын шашын, тырнағын
алады.
Ит жейдесін (алғашқы кигізілген жейдесі) шешіп алып, сақтап қояды. Мерекелік
дастарқан жайылады.
Бесікке салу – халқымызда бесік – қасиетті, киелі, құтты мүлік, сәбидің
алтын ұясы болып есептеледі. Бесікті отпен аластап, баланы бөлейді. Бұл –
халқымыздың елеулі үлкен дәстүрі. Бесікке салу жолы жасы үлкен немесе елдің
құрметті, өнегелі адамына жүктеледі. Мерекелік дастарқан жайылып, бесікке салған
адамға куәде беріледі.
Шілдехана – вечеринка по поводу рождения ребенка
Нәресте – новорожденный, младенец
Сәби – ребенок
Қырқынан шағару – отмечать 40 дней со дня рождения
Қарын шаш – утробные волосы
Жейде сорочка, рубашка
Бесікке салу – укладывать в колыбель
Киелі – сакраментальный
Мүлік – инвентарь, имущество
Аластау – изгонять
Елеулі – существенны, весомый
Жүктелу – поручиться
Кәде – здесь: подарок

Менің туып-өскен жерім – Қазақстан.
Қазақстан – Еуразия құрлығындағы ең үлкен мемлекеттердің бірі. Еліміздің жер көлемі
ұлан-байтақ.
Қазақстанның кең даласын, биік тауларын, ормандары мен көлдерін көрген
адам ешөқашан ұмыта алмайды. Біз жер шарының осындай сұлу, бай өлкесінде
тұрамыз. Ол – біздің Отанымыз.
Қазақ жерін «Шығыс пен Батысты жалғастыратын алтын көпір» дейді. Осы
жерден Ұлы Жібек жолы өткен. Республикамыз – пайдалы қазбалар қоймасы. Жас
мемлектіміздің даму қарқыны зор.
Қазақстанда керемет әсем қалалар бар. Олар: Астана, Алматы, Шымкент,
Тараз және т.б.
Мен Қазақстанда тұратынымды құрметтеймін.

Құрлығында – на континенте
Жер-көлемі – территория
Ешқашан ұмыта алмайды – никогда не сможет заботь
Бай өлке – богатый край
Жалғастыратын алтын көпір – золотой мост, соединяющий
Даму қарқыны – темп развития

Мемлекеттік әнұран – елдіктің белгісі, егемендік пен
еркіндіктің ресми рәмізі. Ол, әдетте, халықтың рухын көтеріп,
Отанға деген сүйіспеншілік сезіміне бөлейді. Қазақстан
Республикасының жаңа әнұраны осындай қасиетті туынды. Ол 2006
жылы 6 қаңтарда қабылданды.
Әнұранның музыкасын жазған – атақты композитор Шәмші
Қалдаяқов. Сөзін жазған – көрнекті ақын Жұмекен Нәжімеденов
және оны бүгінгі тәуелсіздік кезеңге лайықтап өңдеген – Қазақстан
Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев.
Рәміз – символ
Рухын көтеру – поднимать дух (воодушевлять)
өңдеген – обработал
қасиетті туынды – священное произведение

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік туы –
тікбұрышты көгілдір мата. Тудың ортасында, көгілдір түс
аясында бейбітшілік рәмізі – шұғылалы күн бейнеленген.
Күннің төмеңгі жағында бостандықтың рәмізі – қыран
бейнеленген.
Тудың біркелкі көгілдір түсі бейбітшіліктің, тыныштық
пен жарқын болашақтың белгісі. Көгілдір түс ашық аспанды
бейнелейді. Тудың сол жағында дәстүрлі ұлттық өрнек бар.
Шұғылалы күн, қыран құс бейнесі, өрнек алтын түсті бояумен
берілген. Тудың ені – 1 метр, ұзындығы – 2 метр. Қазақстан
Республикасының Мемлекеттік туының авторы – суретші
Шәкен Ниязбеков.

Ту – знамя
Мата – ткань
Көгілдір түс аясында – на фоне голубого цвета
Бостандықтың рәмізі – символ свободы
Белгіс – знак
Ашық аспан – чистое небо

«Таңбасыз ел болмайды, найзасыз ер болмайды» дейді
қазақ халқы. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік
елтаңбасының ортасында көгілдір түс аясында шаңырақ
бейнеленген. Шаңырақты айнала күн сәулесіндей тарап, уықтар
шаншылған. Оны киелі пырақтардың қанаты көмкеріп тұр.
Елтаңбаның жоғарғы жағында жұлдыз орналасқан, ал төмеңгі
жағында «Қазақстан» деген жазу бар. Елтаңбаның реңдік
бейнесі – алтын және көгілдір түсті.
Таңба – елтаңба – герб
Күн сәулесі – лучи солнца
Шұғыла – радуга
Шаншылған – воткнуты
Қасиетті – священный, благородный
Құдіретті -всемогущий


Slide 8

Менің атым (есімім) – Перизат, тегім – Елубаева. Мен
15 жастамын. Туған жерім – Тараз қаласы. Қазір де Тараз
қаласында, Абай көшесінде (даңғылында) № 216 үйде, 34
пәтерде тұрамын.
Мен № 40 гимназияның 9Б – сыныбында оқимын.
Сыныпта Сычева Дарьямен бір партада отырамын.
Мен қазақ тілі, ағылшын тілі пәндерін ұнатамын.
Менің бос уақыттағы ермегім – қызықты кітап оқу, музыка
тыңдау.

Туған жерім – место рождения
Бос уақыт – свободное время
Ермегім – хобби

Менің отбасымда алты адам бар. Менің атым – Ерболат. Мен 9 –
сыныпта оқимын. Жасым 15 – те. Отбасымның басшысы - Әкем. Ол
өндірісте жұмыс істейді. Жасы 45 – те. Анам 43 – те. Ол мектепте мұғалім
болып қызмет атқарады. Ағам ауыл шаруашылығы институтында оқиды.
Жасы 19 – да. Інім 13 жаста. Ол 7 – сынып оқушысы. Қарындасым
бастауыш мектепте 3 – сыныпта оқиды. Менің екі атам, екі әжем бар. Олар
- әкем мен анамның ата – аналары. Әкемнің әке – шешесі ауылда тұрады.
Олар - еңбек ардагерлері.
Нағашы атам мен әжем қалада тұрады. Олар – құрметті
зейнеткерлер. Атамның мамандығы – ұста. Әжем отыз жыл ұстаздық
еткен.
Біздің отбасымыз өте тату. Отбасымызда жақсы дәстүрлер көп.
Олар: үлкенге құрмет көрсету, кішіге қамқор болу, мерекелерді бірге
қарсы алу. Мен өз отбасымды өте жақсы көремін және құрметтеймін. Біздің
үй қашанда думанға толы.
өндіріс – производство
ауыл шаруышылығы институты – сельско-хозяйственный институт
нағашы – родственник со стороны матери
дәстүрлер – традиции
құрмет көрсету – уважать
қамқор болу – заботиться
думан – радость, веселье

Менің атым – Айдын. Менің досымның аты – Қанат. Ол екеуіміз
бір мектепте, бір сыныпта оқимыз. Біз достасып кеттік. Қанат - өте адал,
шыншыл, мейірімді бала. Мен оны осы қасиеттері үшін сыйлаймын. Біздің
көзқарасымыз бен қызығушылығымыз ұқсас. Осы ұқсастықтарымыз бізді
қатты жақындастырды. Қанат екеуіміз қазақша күреске қатысамыз. Біздің
демалыс күндеріміз де жоспарланған. Бір күні басейнге барсақ, келесі
жолы стадионға барамыз. Сонымен қатар біз тек спортпен ғана
айналыспай, бос уақытымызда кинотеатрға, кітапханаға, интернет –
кафеге де бірге барамыз. Меніңше, екі адамның бір – бірінен сыр
жасырмай, сыйласып, қиын сәтте қол ұшын беріп, пікірі мен мақсаттары,
армандары бір жерден шығып жатса, оларды дос деуге болады.
Сондықтан да мен Қанатты досым деп айта аламын.
Қасиеттері – качества
Қызығушылық – интерес
Жақындастырды – приблизил
Сыр – секрет, тайна
Сыр жасырмау – не скрывать секреты
Қол ұшын беру – помогать
Пікір – мнение
Мақсат - цель

Мен мектепке аптасына алты күн барамын, сондықтан
демалысым тек жексенбі. Жексенбі күні басқа күндерге қарағанда
кешірек тұрамын. Қыста таңертеңгі астан кейін сырғанақ тебемін.
Серуеннен түске қарай келемін. Кейде достарыммен кездесіп, ән
тыңдаймыз, бейнетаспа көреміз. Жазғы демалысымда таза ауада
қызықты өткізуге тырысамын. Сенбі күні кешке ата – анаммен,
бауырларыммен саяжайға кетемін. Біздің саяжайымыз өзенге
жақын. Өзеннің жанында тоғай бар. Мен тоғайға барып
саңырауқұлақ, жидек теремін. Егер далада жауын жауып тұрса,
үйден шықпай, кітап оқып, теледидар көремін, үй шаруасына
көмектесемін.
Кешірек – позже
Бейнетаспа – видеокассета
Саяжай – дача
Жидек – ягода
Саңырауқұлақ – гриб
От жағу – разводить огонь

Жер Күнді жылына бір рет айналып шығады. Осы уақытта
ол күнге бүйірін әр түрлі жағдайда тосады.
Күн дәл төбеге көтеріліп, оның сәулесі тік түскен кезде, ол
Жерді қаттырақ қыздырады да, ауа райы жылынады.
Қысты көктем, көктемді біртіндеп жаз ауыстарады. Жаздан
кейін күз келеді. Күн қысқарып, түн ұзарады, күзгі орман
сарғыштанып, көп ұзамай сыйдиған бұтақтары ғана қалған
ағаштарды көресің. Ауа райы суытып, қар жауады. Аязды қыс
келеді. Жыл мезгілдері осылай ауысып отырады.

Көктем – жаздың басы. Наурыз, сәуір, мамыр айлары –
көктем айлары деп аталады. Наурыздан бастап күн жылына
бастайды. Қар еріп, сай-салаға су толады. Қыс бойы қатып жатқан
өзен, көлдердің мұздары бұзылады. Сең жүреді. Жылы жаққа кеткен
құстар қайта келеді.
Көктемде егін, бақша егіледі, мал төлдейді.
Қыста інінде ұйықтап жатқан жәндіктер тіріледі. Көк шығып,
жер беті гүл-бәйшешекпен безенеді. Мал - көк шөпке тойынады.
Адамдар қыста киетін киімдерін тастап, жеңіл киімдерін
киеді.

Жаз айлары – маусым, шілде, тамыз. Жазда күн
ұзақ, түн қысқа болады. Жаз айында табиғат құлпырып,
бақтарда әр түрлі құстар ән салады. Жаз айының ауасы да
ерекше. Хош иісті ауаны жұтып көшеде, бақтарда қыдыра
бергің келеді. Балалар айлы, ашық бұлтсыз кеште далада
ойнауды ұнатады. Жаз айында адамдар ерте тұрып, кеш
жатады. Өйткені бұл кезде жұмыс көп болады. Жаз –
көпшілікке ұнайтын мезгіл. Себебі бұл – демалыстың,
каникулдың уақыты, демалатын кезең.

Күзде ағаш жапырақтары сарғая бастайды.
Далада астық піседі. Халық бұл мезгілді алтын күз
дейді.
Күзде егін даласында еңбек қызады. Дихандар
піскен астықтарын жинайды.
Мектерте оқу басталады. Оқушылар кейде
сабақтан соң ауыл еңбеккерлеріне көмектеседі. Күз
айлары – қыркүйек, қазан, қараша.

Қыс айлары – желтоқсан, қаңтар, ақпан. Қыста
ауа райы салқындайды, боран соғады, қар жауады,
адамдар жылы киінеді.
Қыстың ең суық айы – қаңтар. Қыс айлары
тауда шаңғымен серуендеуге, Медеуде коньки тебуге
жақсы. Қысқы демалыста балалар төбешікке барып
шанамен сырғанайды, аққала жасайды, қар
лақтырысып ойнайды, шаңғы, коньки тебеді.
Шаңғы – лыжи
Коньки – коньки
Шана – санки
Сырғанайды – катаются
Аққала – снеговики

Қазақ тілі – қазақ халқының ана тілі. Ол халық тарихымен
бірге жасап, ұрпақтан ұрпаққа қатынас құралы ретінде қызмет етіп
келеді. 1989 жылы қазақ тілі мемлекеттік мәртебе алды.
Қазақ тілі түркі тілдер тобына жатады. Түркі тілдердің ішінде
қазақ тіліне жақындары – ноғай (Кавказда), қарақалпақ, татар,
башқұрт, қарашай-балқар тілдері.
Қазақ тілі – Ресей, Өзбекстан, Қырғыстан, Түркменстан,
Монғолия, Қытай, Ауғанстан, Иран, Түркия, т.б. елдерде тұратын
қазақтардың да ана тілі.
Қазақ тілі - өркендеген мәдениеттің тілі, ғылыми тіл, ресми ісқағаздардың тілі.
Мәрте – статус
Қатынас құралы – средство общения
Қызмет ету – служить
Ресми – официальный
Іс қағаздары – деловые бумаги

Қазақстан Республикасының тұңғыш Президенті –
Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев. Нұрсұлтан Әбішұлы 1940
жылы 6 шілдеде Алматы облысы, Қаскелең ауданы,
Шамалған ауылында өмірге келген. Әкесі Әбіш пен анасы
Әлжан еңбекқор, өнерлі жандар болған.
Ол – Қазақстан Республикасының егемендігі мен
тәуелсіздігін жариялаған. Ана тіліміздің мемлекеттік
мәртебеге ие болуы, тұңғыш ұлттық теңгеміздің шығуы,
астананың көшірілуі, Семей полигонының жабылуы,
шетелдердегі қазақтардың Отанына оралу көші – бұл да
Елбасына тікелей қатысты тарихи оқиғалар.

Жариялау – объявить,обнародовать
Көшірілу – перевести (с одного места на другое)
Жабылуы – закрытие
Тікелей – непосредственно

Біздің мектепте қазақ тілінен басқа орыс,
ағылшын тілдерін оқытады. Қазақ тілі сабағы аптасына
төрт рет болады. Қазақ тілі сабағы қызықты өтеді. Біз
сабақта мәтінді оқып, мазмұнын айтамыз. Бір-бірімізге
сұрақ қойып, жауап береміз. Түрлі тақырыптарға
диалог құрастырамыз. Диктант, мазмұндама, шығарма
жазамыз, тест сұрақтарына жауап береміз, топқа
бөлініп,
бір-бірімізге
көмектесе,
бірлесе
жұмыс
жасаймыз. Біздің мұғалім - өте білімді, тәжірибелі
жақсы адам. Бізге қазақ тілі сабағын жақсы түсіндіреді.
Бізді жақсы, білімді, тәрбиелі болуға үйретеді. Ол бізге
көп көңіл бөледі.

Біздің сыныпта 26 оқушы бар. Озат, үлгілі
оқушыларымыз көп. Олар: Мәлике, Перизат, Ербол,
Даша, Шолпан, Олжас, Мадина және т.б. Біздің
сыныпта спортпен айналысатан балалар да аз емес.
Ербол, Стас Шет елдердегі жарыстарға қатысып, алтын,
күміс медальдармен оралып жүр. Олар әрдайым
көмектесуге дайын. Біз мектепте ғана бірге емеспіз,
мектептен
тыс
жерлерде
сыныбымызбен
туған
күндерді, мерекелерді бірге қарсы аламыз. Жаңа
Жылды өте қызықты қарсы алдық. Табиғат аясына
саяхатқа шығып, керемет жақсы демалып қайттық.
Осындай кездерде біз бір –бірімізді жақсырақ біледі
екенбіз.Біз бәріміз татумыз.

Мен № 40 гимназияда 9-сыныпта оқимын. Менің
мектебім 6-ықшамаудан «Таласта» орналасқан. Мектепте
1300 оқушы бар. Гимназия директоры Гибнер Александр
Абрамұлы. Мектебім үш қабатты. Мектеп іші кең, жарық
және таза. 42 оқу кабинеті бар. Кабинеттеріміз қазіргі
талапқа сай жабдықталған. 5 қазақ тілі, 4 информатика,
орыс тілі, ағылшын тілі кабинеттері бар. Бірінші қабатта екі
спортзал бар. Мектеп кітапханасының қоры мол., оқырман
залында бірнеше компьютер бар: кез-келген ақпарат
алуыңа жағдай жасалған. Асханамыз кең және таза. Екінші
қабатта үлкен мәжіліс залы бар. Мектептің ауласы кең,
айналасында ағаштар өсіп тұр. Мектеп алдындағы
гүлзарларда әсем гүлдер өсіп тұр. Ауладағы спорт алаңында
түрлі спорт ойындары өткізіледі. Біздің мектеп Траз
қаласындағы ең жақсы мектеп!

Мен сағат жетіде оянамын. Жаттығу орындаймын,
жуынамын, киінемін. Сағат жеті жарымда таңертеңгі
асымды ішемін. Сағат 8-ге 10 минут қалғанда мен мектепте
боламын. Сағат 8 – ден 14 – ке дейін мектепте сабақ
оқимын. Үйде екі жарымда боламын. Түскі асты ішіп болған
соң, таза ауаға шығып серуендеймін, үй шаруасына
көмектесемін. Осыдан кейін үй жұмысын орындаймын,
сабақ орқимын. Кешкі асымды сағат 20 –да ішемін. Кешкі
астан кейін теледидар көремін, музыка тыңдаймын. Сағат
23 –те ұйықтаймын.

Таңертеңгі ас – завтрак
Түскі ас – обед
Кешкі ас – ужин

Қазақ халқы – дәвтүрге бай халық.
Шілдехана – жаңа туған нәрестенің құрметіне жасалатын той. Дастархан
жайылып, жастар домбыра тартып, ән салып, ұлттық ойындар ойналады.
Қырқынан шығару – нәрестенің туған күніне қырық күн толған соң, ыдысқа
қырық бір қасық су құйып, соған шомылдырады. Сәбидің қарын шашын, тырнағын
алады.
Ит жейдесін (алғашқы кигізілген жейдесі) шешіп алып, сақтап қояды. Мерекелік
дастарқан жайылады.
Бесікке салу – халқымызда бесік – қасиетті, киелі, құтты мүлік, сәбидің
алтын ұясы болып есептеледі. Бесікті отпен аластап, баланы бөлейді. Бұл –
халқымыздың елеулі үлкен дәстүрі. Бесікке салу жолы жасы үлкен немесе елдің
құрметті, өнегелі адамына жүктеледі. Мерекелік дастарқан жайылып, бесікке салған
адамға куәде беріледі.
Шілдехана – вечеринка по поводу рождения ребенка
Нәресте – новорожденный, младенец
Сәби – ребенок
Қырқынан шағару – отмечать 40 дней со дня рождения
Қарын шаш – утробные волосы
Жейде сорочка, рубашка
Бесікке салу – укладывать в колыбель
Киелі – сакраментальный
Мүлік – инвентарь, имущество
Аластау – изгонять
Елеулі – существенны, весомый
Жүктелу – поручиться
Кәде – здесь: подарок

Менің туып-өскен жерім – Қазақстан.
Қазақстан – Еуразия құрлығындағы ең үлкен мемлекеттердің бірі. Еліміздің жер көлемі
ұлан-байтақ.
Қазақстанның кең даласын, биік тауларын, ормандары мен көлдерін көрген
адам ешөқашан ұмыта алмайды. Біз жер шарының осындай сұлу, бай өлкесінде
тұрамыз. Ол – біздің Отанымыз.
Қазақ жерін «Шығыс пен Батысты жалғастыратын алтын көпір» дейді. Осы
жерден Ұлы Жібек жолы өткен. Республикамыз – пайдалы қазбалар қоймасы. Жас
мемлектіміздің даму қарқыны зор.
Қазақстанда керемет әсем қалалар бар. Олар: Астана, Алматы, Шымкент,
Тараз және т.б.
Мен Қазақстанда тұратынымды құрметтеймін.

Құрлығында – на континенте
Жер-көлемі – территория
Ешқашан ұмыта алмайды – никогда не сможет заботь
Бай өлке – богатый край
Жалғастыратын алтын көпір – золотой мост, соединяющий
Даму қарқыны – темп развития

Мемлекеттік әнұран – елдіктің белгісі, егемендік пен
еркіндіктің ресми рәмізі. Ол, әдетте, халықтың рухын көтеріп,
Отанға деген сүйіспеншілік сезіміне бөлейді. Қазақстан
Республикасының жаңа әнұраны осындай қасиетті туынды. Ол 2006
жылы 6 қаңтарда қабылданды.
Әнұранның музыкасын жазған – атақты композитор Шәмші
Қалдаяқов. Сөзін жазған – көрнекті ақын Жұмекен Нәжімеденов
және оны бүгінгі тәуелсіздік кезеңге лайықтап өңдеген – Қазақстан
Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев.
Рәміз – символ
Рухын көтеру – поднимать дух (воодушевлять)
өңдеген – обработал
қасиетті туынды – священное произведение

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік туы –
тікбұрышты көгілдір мата. Тудың ортасында, көгілдір түс
аясында бейбітшілік рәмізі – шұғылалы күн бейнеленген.
Күннің төмеңгі жағында бостандықтың рәмізі – қыран
бейнеленген.
Тудың біркелкі көгілдір түсі бейбітшіліктің, тыныштық
пен жарқын болашақтың белгісі. Көгілдір түс ашық аспанды
бейнелейді. Тудың сол жағында дәстүрлі ұлттық өрнек бар.
Шұғылалы күн, қыран құс бейнесі, өрнек алтын түсті бояумен
берілген. Тудың ені – 1 метр, ұзындығы – 2 метр. Қазақстан
Республикасының Мемлекеттік туының авторы – суретші
Шәкен Ниязбеков.

Ту – знамя
Мата – ткань
Көгілдір түс аясында – на фоне голубого цвета
Бостандықтың рәмізі – символ свободы
Белгіс – знак
Ашық аспан – чистое небо

«Таңбасыз ел болмайды, найзасыз ер болмайды» дейді
қазақ халқы. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік
елтаңбасының ортасында көгілдір түс аясында шаңырақ
бейнеленген. Шаңырақты айнала күн сәулесіндей тарап, уықтар
шаншылған. Оны киелі пырақтардың қанаты көмкеріп тұр.
Елтаңбаның жоғарғы жағында жұлдыз орналасқан, ал төмеңгі
жағында «Қазақстан» деген жазу бар. Елтаңбаның реңдік
бейнесі – алтын және көгілдір түсті.
Таңба – елтаңба – герб
Күн сәулесі – лучи солнца
Шұғыла – радуга
Шаншылған – воткнуты
Қасиетті – священный, благородный
Құдіретті -всемогущий


Slide 9

Менің атым (есімім) – Перизат, тегім – Елубаева. Мен
15 жастамын. Туған жерім – Тараз қаласы. Қазір де Тараз
қаласында, Абай көшесінде (даңғылында) № 216 үйде, 34
пәтерде тұрамын.
Мен № 40 гимназияның 9Б – сыныбында оқимын.
Сыныпта Сычева Дарьямен бір партада отырамын.
Мен қазақ тілі, ағылшын тілі пәндерін ұнатамын.
Менің бос уақыттағы ермегім – қызықты кітап оқу, музыка
тыңдау.

Туған жерім – место рождения
Бос уақыт – свободное время
Ермегім – хобби

Менің отбасымда алты адам бар. Менің атым – Ерболат. Мен 9 –
сыныпта оқимын. Жасым 15 – те. Отбасымның басшысы - Әкем. Ол
өндірісте жұмыс істейді. Жасы 45 – те. Анам 43 – те. Ол мектепте мұғалім
болып қызмет атқарады. Ағам ауыл шаруашылығы институтында оқиды.
Жасы 19 – да. Інім 13 жаста. Ол 7 – сынып оқушысы. Қарындасым
бастауыш мектепте 3 – сыныпта оқиды. Менің екі атам, екі әжем бар. Олар
- әкем мен анамның ата – аналары. Әкемнің әке – шешесі ауылда тұрады.
Олар - еңбек ардагерлері.
Нағашы атам мен әжем қалада тұрады. Олар – құрметті
зейнеткерлер. Атамның мамандығы – ұста. Әжем отыз жыл ұстаздық
еткен.
Біздің отбасымыз өте тату. Отбасымызда жақсы дәстүрлер көп.
Олар: үлкенге құрмет көрсету, кішіге қамқор болу, мерекелерді бірге
қарсы алу. Мен өз отбасымды өте жақсы көремін және құрметтеймін. Біздің
үй қашанда думанға толы.
өндіріс – производство
ауыл шаруышылығы институты – сельско-хозяйственный институт
нағашы – родственник со стороны матери
дәстүрлер – традиции
құрмет көрсету – уважать
қамқор болу – заботиться
думан – радость, веселье

Менің атым – Айдын. Менің досымның аты – Қанат. Ол екеуіміз
бір мектепте, бір сыныпта оқимыз. Біз достасып кеттік. Қанат - өте адал,
шыншыл, мейірімді бала. Мен оны осы қасиеттері үшін сыйлаймын. Біздің
көзқарасымыз бен қызығушылығымыз ұқсас. Осы ұқсастықтарымыз бізді
қатты жақындастырды. Қанат екеуіміз қазақша күреске қатысамыз. Біздің
демалыс күндеріміз де жоспарланған. Бір күні басейнге барсақ, келесі
жолы стадионға барамыз. Сонымен қатар біз тек спортпен ғана
айналыспай, бос уақытымызда кинотеатрға, кітапханаға, интернет –
кафеге де бірге барамыз. Меніңше, екі адамның бір – бірінен сыр
жасырмай, сыйласып, қиын сәтте қол ұшын беріп, пікірі мен мақсаттары,
армандары бір жерден шығып жатса, оларды дос деуге болады.
Сондықтан да мен Қанатты досым деп айта аламын.
Қасиеттері – качества
Қызығушылық – интерес
Жақындастырды – приблизил
Сыр – секрет, тайна
Сыр жасырмау – не скрывать секреты
Қол ұшын беру – помогать
Пікір – мнение
Мақсат - цель

Мен мектепке аптасына алты күн барамын, сондықтан
демалысым тек жексенбі. Жексенбі күні басқа күндерге қарағанда
кешірек тұрамын. Қыста таңертеңгі астан кейін сырғанақ тебемін.
Серуеннен түске қарай келемін. Кейде достарыммен кездесіп, ән
тыңдаймыз, бейнетаспа көреміз. Жазғы демалысымда таза ауада
қызықты өткізуге тырысамын. Сенбі күні кешке ата – анаммен,
бауырларыммен саяжайға кетемін. Біздің саяжайымыз өзенге
жақын. Өзеннің жанында тоғай бар. Мен тоғайға барып
саңырауқұлақ, жидек теремін. Егер далада жауын жауып тұрса,
үйден шықпай, кітап оқып, теледидар көремін, үй шаруасына
көмектесемін.
Кешірек – позже
Бейнетаспа – видеокассета
Саяжай – дача
Жидек – ягода
Саңырауқұлақ – гриб
От жағу – разводить огонь

Жер Күнді жылына бір рет айналып шығады. Осы уақытта
ол күнге бүйірін әр түрлі жағдайда тосады.
Күн дәл төбеге көтеріліп, оның сәулесі тік түскен кезде, ол
Жерді қаттырақ қыздырады да, ауа райы жылынады.
Қысты көктем, көктемді біртіндеп жаз ауыстарады. Жаздан
кейін күз келеді. Күн қысқарып, түн ұзарады, күзгі орман
сарғыштанып, көп ұзамай сыйдиған бұтақтары ғана қалған
ағаштарды көресің. Ауа райы суытып, қар жауады. Аязды қыс
келеді. Жыл мезгілдері осылай ауысып отырады.

Көктем – жаздың басы. Наурыз, сәуір, мамыр айлары –
көктем айлары деп аталады. Наурыздан бастап күн жылына
бастайды. Қар еріп, сай-салаға су толады. Қыс бойы қатып жатқан
өзен, көлдердің мұздары бұзылады. Сең жүреді. Жылы жаққа кеткен
құстар қайта келеді.
Көктемде егін, бақша егіледі, мал төлдейді.
Қыста інінде ұйықтап жатқан жәндіктер тіріледі. Көк шығып,
жер беті гүл-бәйшешекпен безенеді. Мал - көк шөпке тойынады.
Адамдар қыста киетін киімдерін тастап, жеңіл киімдерін
киеді.

Жаз айлары – маусым, шілде, тамыз. Жазда күн
ұзақ, түн қысқа болады. Жаз айында табиғат құлпырып,
бақтарда әр түрлі құстар ән салады. Жаз айының ауасы да
ерекше. Хош иісті ауаны жұтып көшеде, бақтарда қыдыра
бергің келеді. Балалар айлы, ашық бұлтсыз кеште далада
ойнауды ұнатады. Жаз айында адамдар ерте тұрып, кеш
жатады. Өйткені бұл кезде жұмыс көп болады. Жаз –
көпшілікке ұнайтын мезгіл. Себебі бұл – демалыстың,
каникулдың уақыты, демалатын кезең.

Күзде ағаш жапырақтары сарғая бастайды.
Далада астық піседі. Халық бұл мезгілді алтын күз
дейді.
Күзде егін даласында еңбек қызады. Дихандар
піскен астықтарын жинайды.
Мектерте оқу басталады. Оқушылар кейде
сабақтан соң ауыл еңбеккерлеріне көмектеседі. Күз
айлары – қыркүйек, қазан, қараша.

Қыс айлары – желтоқсан, қаңтар, ақпан. Қыста
ауа райы салқындайды, боран соғады, қар жауады,
адамдар жылы киінеді.
Қыстың ең суық айы – қаңтар. Қыс айлары
тауда шаңғымен серуендеуге, Медеуде коньки тебуге
жақсы. Қысқы демалыста балалар төбешікке барып
шанамен сырғанайды, аққала жасайды, қар
лақтырысып ойнайды, шаңғы, коньки тебеді.
Шаңғы – лыжи
Коньки – коньки
Шана – санки
Сырғанайды – катаются
Аққала – снеговики

Қазақ тілі – қазақ халқының ана тілі. Ол халық тарихымен
бірге жасап, ұрпақтан ұрпаққа қатынас құралы ретінде қызмет етіп
келеді. 1989 жылы қазақ тілі мемлекеттік мәртебе алды.
Қазақ тілі түркі тілдер тобына жатады. Түркі тілдердің ішінде
қазақ тіліне жақындары – ноғай (Кавказда), қарақалпақ, татар,
башқұрт, қарашай-балқар тілдері.
Қазақ тілі – Ресей, Өзбекстан, Қырғыстан, Түркменстан,
Монғолия, Қытай, Ауғанстан, Иран, Түркия, т.б. елдерде тұратын
қазақтардың да ана тілі.
Қазақ тілі - өркендеген мәдениеттің тілі, ғылыми тіл, ресми ісқағаздардың тілі.
Мәрте – статус
Қатынас құралы – средство общения
Қызмет ету – служить
Ресми – официальный
Іс қағаздары – деловые бумаги

Қазақстан Республикасының тұңғыш Президенті –
Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев. Нұрсұлтан Әбішұлы 1940
жылы 6 шілдеде Алматы облысы, Қаскелең ауданы,
Шамалған ауылында өмірге келген. Әкесі Әбіш пен анасы
Әлжан еңбекқор, өнерлі жандар болған.
Ол – Қазақстан Республикасының егемендігі мен
тәуелсіздігін жариялаған. Ана тіліміздің мемлекеттік
мәртебеге ие болуы, тұңғыш ұлттық теңгеміздің шығуы,
астананың көшірілуі, Семей полигонының жабылуы,
шетелдердегі қазақтардың Отанына оралу көші – бұл да
Елбасына тікелей қатысты тарихи оқиғалар.

Жариялау – объявить,обнародовать
Көшірілу – перевести (с одного места на другое)
Жабылуы – закрытие
Тікелей – непосредственно

Біздің мектепте қазақ тілінен басқа орыс,
ағылшын тілдерін оқытады. Қазақ тілі сабағы аптасына
төрт рет болады. Қазақ тілі сабағы қызықты өтеді. Біз
сабақта мәтінді оқып, мазмұнын айтамыз. Бір-бірімізге
сұрақ қойып, жауап береміз. Түрлі тақырыптарға
диалог құрастырамыз. Диктант, мазмұндама, шығарма
жазамыз, тест сұрақтарына жауап береміз, топқа
бөлініп,
бір-бірімізге
көмектесе,
бірлесе
жұмыс
жасаймыз. Біздің мұғалім - өте білімді, тәжірибелі
жақсы адам. Бізге қазақ тілі сабағын жақсы түсіндіреді.
Бізді жақсы, білімді, тәрбиелі болуға үйретеді. Ол бізге
көп көңіл бөледі.

Біздің сыныпта 26 оқушы бар. Озат, үлгілі
оқушыларымыз көп. Олар: Мәлике, Перизат, Ербол,
Даша, Шолпан, Олжас, Мадина және т.б. Біздің
сыныпта спортпен айналысатан балалар да аз емес.
Ербол, Стас Шет елдердегі жарыстарға қатысып, алтын,
күміс медальдармен оралып жүр. Олар әрдайым
көмектесуге дайын. Біз мектепте ғана бірге емеспіз,
мектептен
тыс
жерлерде
сыныбымызбен
туған
күндерді, мерекелерді бірге қарсы аламыз. Жаңа
Жылды өте қызықты қарсы алдық. Табиғат аясына
саяхатқа шығып, керемет жақсы демалып қайттық.
Осындай кездерде біз бір –бірімізді жақсырақ біледі
екенбіз.Біз бәріміз татумыз.

Мен № 40 гимназияда 9-сыныпта оқимын. Менің
мектебім 6-ықшамаудан «Таласта» орналасқан. Мектепте
1300 оқушы бар. Гимназия директоры Гибнер Александр
Абрамұлы. Мектебім үш қабатты. Мектеп іші кең, жарық
және таза. 42 оқу кабинеті бар. Кабинеттеріміз қазіргі
талапқа сай жабдықталған. 5 қазақ тілі, 4 информатика,
орыс тілі, ағылшын тілі кабинеттері бар. Бірінші қабатта екі
спортзал бар. Мектеп кітапханасының қоры мол., оқырман
залында бірнеше компьютер бар: кез-келген ақпарат
алуыңа жағдай жасалған. Асханамыз кең және таза. Екінші
қабатта үлкен мәжіліс залы бар. Мектептің ауласы кең,
айналасында ағаштар өсіп тұр. Мектеп алдындағы
гүлзарларда әсем гүлдер өсіп тұр. Ауладағы спорт алаңында
түрлі спорт ойындары өткізіледі. Біздің мектеп Траз
қаласындағы ең жақсы мектеп!

Мен сағат жетіде оянамын. Жаттығу орындаймын,
жуынамын, киінемін. Сағат жеті жарымда таңертеңгі
асымды ішемін. Сағат 8-ге 10 минут қалғанда мен мектепте
боламын. Сағат 8 – ден 14 – ке дейін мектепте сабақ
оқимын. Үйде екі жарымда боламын. Түскі асты ішіп болған
соң, таза ауаға шығып серуендеймін, үй шаруасына
көмектесемін. Осыдан кейін үй жұмысын орындаймын,
сабақ орқимын. Кешкі асымды сағат 20 –да ішемін. Кешкі
астан кейін теледидар көремін, музыка тыңдаймын. Сағат
23 –те ұйықтаймын.

Таңертеңгі ас – завтрак
Түскі ас – обед
Кешкі ас – ужин

Қазақ халқы – дәвтүрге бай халық.
Шілдехана – жаңа туған нәрестенің құрметіне жасалатын той. Дастархан
жайылып, жастар домбыра тартып, ән салып, ұлттық ойындар ойналады.
Қырқынан шығару – нәрестенің туған күніне қырық күн толған соң, ыдысқа
қырық бір қасық су құйып, соған шомылдырады. Сәбидің қарын шашын, тырнағын
алады.
Ит жейдесін (алғашқы кигізілген жейдесі) шешіп алып, сақтап қояды. Мерекелік
дастарқан жайылады.
Бесікке салу – халқымызда бесік – қасиетті, киелі, құтты мүлік, сәбидің
алтын ұясы болып есептеледі. Бесікті отпен аластап, баланы бөлейді. Бұл –
халқымыздың елеулі үлкен дәстүрі. Бесікке салу жолы жасы үлкен немесе елдің
құрметті, өнегелі адамына жүктеледі. Мерекелік дастарқан жайылып, бесікке салған
адамға куәде беріледі.
Шілдехана – вечеринка по поводу рождения ребенка
Нәресте – новорожденный, младенец
Сәби – ребенок
Қырқынан шағару – отмечать 40 дней со дня рождения
Қарын шаш – утробные волосы
Жейде сорочка, рубашка
Бесікке салу – укладывать в колыбель
Киелі – сакраментальный
Мүлік – инвентарь, имущество
Аластау – изгонять
Елеулі – существенны, весомый
Жүктелу – поручиться
Кәде – здесь: подарок

Менің туып-өскен жерім – Қазақстан.
Қазақстан – Еуразия құрлығындағы ең үлкен мемлекеттердің бірі. Еліміздің жер көлемі
ұлан-байтақ.
Қазақстанның кең даласын, биік тауларын, ормандары мен көлдерін көрген
адам ешөқашан ұмыта алмайды. Біз жер шарының осындай сұлу, бай өлкесінде
тұрамыз. Ол – біздің Отанымыз.
Қазақ жерін «Шығыс пен Батысты жалғастыратын алтын көпір» дейді. Осы
жерден Ұлы Жібек жолы өткен. Республикамыз – пайдалы қазбалар қоймасы. Жас
мемлектіміздің даму қарқыны зор.
Қазақстанда керемет әсем қалалар бар. Олар: Астана, Алматы, Шымкент,
Тараз және т.б.
Мен Қазақстанда тұратынымды құрметтеймін.

Құрлығында – на континенте
Жер-көлемі – территория
Ешқашан ұмыта алмайды – никогда не сможет заботь
Бай өлке – богатый край
Жалғастыратын алтын көпір – золотой мост, соединяющий
Даму қарқыны – темп развития

Мемлекеттік әнұран – елдіктің белгісі, егемендік пен
еркіндіктің ресми рәмізі. Ол, әдетте, халықтың рухын көтеріп,
Отанға деген сүйіспеншілік сезіміне бөлейді. Қазақстан
Республикасының жаңа әнұраны осындай қасиетті туынды. Ол 2006
жылы 6 қаңтарда қабылданды.
Әнұранның музыкасын жазған – атақты композитор Шәмші
Қалдаяқов. Сөзін жазған – көрнекті ақын Жұмекен Нәжімеденов
және оны бүгінгі тәуелсіздік кезеңге лайықтап өңдеген – Қазақстан
Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев.
Рәміз – символ
Рухын көтеру – поднимать дух (воодушевлять)
өңдеген – обработал
қасиетті туынды – священное произведение

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік туы –
тікбұрышты көгілдір мата. Тудың ортасында, көгілдір түс
аясында бейбітшілік рәмізі – шұғылалы күн бейнеленген.
Күннің төмеңгі жағында бостандықтың рәмізі – қыран
бейнеленген.
Тудың біркелкі көгілдір түсі бейбітшіліктің, тыныштық
пен жарқын болашақтың белгісі. Көгілдір түс ашық аспанды
бейнелейді. Тудың сол жағында дәстүрлі ұлттық өрнек бар.
Шұғылалы күн, қыран құс бейнесі, өрнек алтын түсті бояумен
берілген. Тудың ені – 1 метр, ұзындығы – 2 метр. Қазақстан
Республикасының Мемлекеттік туының авторы – суретші
Шәкен Ниязбеков.

Ту – знамя
Мата – ткань
Көгілдір түс аясында – на фоне голубого цвета
Бостандықтың рәмізі – символ свободы
Белгіс – знак
Ашық аспан – чистое небо

«Таңбасыз ел болмайды, найзасыз ер болмайды» дейді
қазақ халқы. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік
елтаңбасының ортасында көгілдір түс аясында шаңырақ
бейнеленген. Шаңырақты айнала күн сәулесіндей тарап, уықтар
шаншылған. Оны киелі пырақтардың қанаты көмкеріп тұр.
Елтаңбаның жоғарғы жағында жұлдыз орналасқан, ал төмеңгі
жағында «Қазақстан» деген жазу бар. Елтаңбаның реңдік
бейнесі – алтын және көгілдір түсті.
Таңба – елтаңба – герб
Күн сәулесі – лучи солнца
Шұғыла – радуга
Шаншылған – воткнуты
Қасиетті – священный, благородный
Құдіретті -всемогущий


Slide 10

Менің атым (есімім) – Перизат, тегім – Елубаева. Мен
15 жастамын. Туған жерім – Тараз қаласы. Қазір де Тараз
қаласында, Абай көшесінде (даңғылында) № 216 үйде, 34
пәтерде тұрамын.
Мен № 40 гимназияның 9Б – сыныбында оқимын.
Сыныпта Сычева Дарьямен бір партада отырамын.
Мен қазақ тілі, ағылшын тілі пәндерін ұнатамын.
Менің бос уақыттағы ермегім – қызықты кітап оқу, музыка
тыңдау.

Туған жерім – место рождения
Бос уақыт – свободное время
Ермегім – хобби

Менің отбасымда алты адам бар. Менің атым – Ерболат. Мен 9 –
сыныпта оқимын. Жасым 15 – те. Отбасымның басшысы - Әкем. Ол
өндірісте жұмыс істейді. Жасы 45 – те. Анам 43 – те. Ол мектепте мұғалім
болып қызмет атқарады. Ағам ауыл шаруашылығы институтында оқиды.
Жасы 19 – да. Інім 13 жаста. Ол 7 – сынып оқушысы. Қарындасым
бастауыш мектепте 3 – сыныпта оқиды. Менің екі атам, екі әжем бар. Олар
- әкем мен анамның ата – аналары. Әкемнің әке – шешесі ауылда тұрады.
Олар - еңбек ардагерлері.
Нағашы атам мен әжем қалада тұрады. Олар – құрметті
зейнеткерлер. Атамның мамандығы – ұста. Әжем отыз жыл ұстаздық
еткен.
Біздің отбасымыз өте тату. Отбасымызда жақсы дәстүрлер көп.
Олар: үлкенге құрмет көрсету, кішіге қамқор болу, мерекелерді бірге
қарсы алу. Мен өз отбасымды өте жақсы көремін және құрметтеймін. Біздің
үй қашанда думанға толы.
өндіріс – производство
ауыл шаруышылығы институты – сельско-хозяйственный институт
нағашы – родственник со стороны матери
дәстүрлер – традиции
құрмет көрсету – уважать
қамқор болу – заботиться
думан – радость, веселье

Менің атым – Айдын. Менің досымның аты – Қанат. Ол екеуіміз
бір мектепте, бір сыныпта оқимыз. Біз достасып кеттік. Қанат - өте адал,
шыншыл, мейірімді бала. Мен оны осы қасиеттері үшін сыйлаймын. Біздің
көзқарасымыз бен қызығушылығымыз ұқсас. Осы ұқсастықтарымыз бізді
қатты жақындастырды. Қанат екеуіміз қазақша күреске қатысамыз. Біздің
демалыс күндеріміз де жоспарланған. Бір күні басейнге барсақ, келесі
жолы стадионға барамыз. Сонымен қатар біз тек спортпен ғана
айналыспай, бос уақытымызда кинотеатрға, кітапханаға, интернет –
кафеге де бірге барамыз. Меніңше, екі адамның бір – бірінен сыр
жасырмай, сыйласып, қиын сәтте қол ұшын беріп, пікірі мен мақсаттары,
армандары бір жерден шығып жатса, оларды дос деуге болады.
Сондықтан да мен Қанатты досым деп айта аламын.
Қасиеттері – качества
Қызығушылық – интерес
Жақындастырды – приблизил
Сыр – секрет, тайна
Сыр жасырмау – не скрывать секреты
Қол ұшын беру – помогать
Пікір – мнение
Мақсат - цель

Мен мектепке аптасына алты күн барамын, сондықтан
демалысым тек жексенбі. Жексенбі күні басқа күндерге қарағанда
кешірек тұрамын. Қыста таңертеңгі астан кейін сырғанақ тебемін.
Серуеннен түске қарай келемін. Кейде достарыммен кездесіп, ән
тыңдаймыз, бейнетаспа көреміз. Жазғы демалысымда таза ауада
қызықты өткізуге тырысамын. Сенбі күні кешке ата – анаммен,
бауырларыммен саяжайға кетемін. Біздің саяжайымыз өзенге
жақын. Өзеннің жанында тоғай бар. Мен тоғайға барып
саңырауқұлақ, жидек теремін. Егер далада жауын жауып тұрса,
үйден шықпай, кітап оқып, теледидар көремін, үй шаруасына
көмектесемін.
Кешірек – позже
Бейнетаспа – видеокассета
Саяжай – дача
Жидек – ягода
Саңырауқұлақ – гриб
От жағу – разводить огонь

Жер Күнді жылына бір рет айналып шығады. Осы уақытта
ол күнге бүйірін әр түрлі жағдайда тосады.
Күн дәл төбеге көтеріліп, оның сәулесі тік түскен кезде, ол
Жерді қаттырақ қыздырады да, ауа райы жылынады.
Қысты көктем, көктемді біртіндеп жаз ауыстарады. Жаздан
кейін күз келеді. Күн қысқарып, түн ұзарады, күзгі орман
сарғыштанып, көп ұзамай сыйдиған бұтақтары ғана қалған
ағаштарды көресің. Ауа райы суытып, қар жауады. Аязды қыс
келеді. Жыл мезгілдері осылай ауысып отырады.

Көктем – жаздың басы. Наурыз, сәуір, мамыр айлары –
көктем айлары деп аталады. Наурыздан бастап күн жылына
бастайды. Қар еріп, сай-салаға су толады. Қыс бойы қатып жатқан
өзен, көлдердің мұздары бұзылады. Сең жүреді. Жылы жаққа кеткен
құстар қайта келеді.
Көктемде егін, бақша егіледі, мал төлдейді.
Қыста інінде ұйықтап жатқан жәндіктер тіріледі. Көк шығып,
жер беті гүл-бәйшешекпен безенеді. Мал - көк шөпке тойынады.
Адамдар қыста киетін киімдерін тастап, жеңіл киімдерін
киеді.

Жаз айлары – маусым, шілде, тамыз. Жазда күн
ұзақ, түн қысқа болады. Жаз айында табиғат құлпырып,
бақтарда әр түрлі құстар ән салады. Жаз айының ауасы да
ерекше. Хош иісті ауаны жұтып көшеде, бақтарда қыдыра
бергің келеді. Балалар айлы, ашық бұлтсыз кеште далада
ойнауды ұнатады. Жаз айында адамдар ерте тұрып, кеш
жатады. Өйткені бұл кезде жұмыс көп болады. Жаз –
көпшілікке ұнайтын мезгіл. Себебі бұл – демалыстың,
каникулдың уақыты, демалатын кезең.

Күзде ағаш жапырақтары сарғая бастайды.
Далада астық піседі. Халық бұл мезгілді алтын күз
дейді.
Күзде егін даласында еңбек қызады. Дихандар
піскен астықтарын жинайды.
Мектерте оқу басталады. Оқушылар кейде
сабақтан соң ауыл еңбеккерлеріне көмектеседі. Күз
айлары – қыркүйек, қазан, қараша.

Қыс айлары – желтоқсан, қаңтар, ақпан. Қыста
ауа райы салқындайды, боран соғады, қар жауады,
адамдар жылы киінеді.
Қыстың ең суық айы – қаңтар. Қыс айлары
тауда шаңғымен серуендеуге, Медеуде коньки тебуге
жақсы. Қысқы демалыста балалар төбешікке барып
шанамен сырғанайды, аққала жасайды, қар
лақтырысып ойнайды, шаңғы, коньки тебеді.
Шаңғы – лыжи
Коньки – коньки
Шана – санки
Сырғанайды – катаются
Аққала – снеговики

Қазақ тілі – қазақ халқының ана тілі. Ол халық тарихымен
бірге жасап, ұрпақтан ұрпаққа қатынас құралы ретінде қызмет етіп
келеді. 1989 жылы қазақ тілі мемлекеттік мәртебе алды.
Қазақ тілі түркі тілдер тобына жатады. Түркі тілдердің ішінде
қазақ тіліне жақындары – ноғай (Кавказда), қарақалпақ, татар,
башқұрт, қарашай-балқар тілдері.
Қазақ тілі – Ресей, Өзбекстан, Қырғыстан, Түркменстан,
Монғолия, Қытай, Ауғанстан, Иран, Түркия, т.б. елдерде тұратын
қазақтардың да ана тілі.
Қазақ тілі - өркендеген мәдениеттің тілі, ғылыми тіл, ресми ісқағаздардың тілі.
Мәрте – статус
Қатынас құралы – средство общения
Қызмет ету – служить
Ресми – официальный
Іс қағаздары – деловые бумаги

Қазақстан Республикасының тұңғыш Президенті –
Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев. Нұрсұлтан Әбішұлы 1940
жылы 6 шілдеде Алматы облысы, Қаскелең ауданы,
Шамалған ауылында өмірге келген. Әкесі Әбіш пен анасы
Әлжан еңбекқор, өнерлі жандар болған.
Ол – Қазақстан Республикасының егемендігі мен
тәуелсіздігін жариялаған. Ана тіліміздің мемлекеттік
мәртебеге ие болуы, тұңғыш ұлттық теңгеміздің шығуы,
астананың көшірілуі, Семей полигонының жабылуы,
шетелдердегі қазақтардың Отанына оралу көші – бұл да
Елбасына тікелей қатысты тарихи оқиғалар.

Жариялау – объявить,обнародовать
Көшірілу – перевести (с одного места на другое)
Жабылуы – закрытие
Тікелей – непосредственно

Біздің мектепте қазақ тілінен басқа орыс,
ағылшын тілдерін оқытады. Қазақ тілі сабағы аптасына
төрт рет болады. Қазақ тілі сабағы қызықты өтеді. Біз
сабақта мәтінді оқып, мазмұнын айтамыз. Бір-бірімізге
сұрақ қойып, жауап береміз. Түрлі тақырыптарға
диалог құрастырамыз. Диктант, мазмұндама, шығарма
жазамыз, тест сұрақтарына жауап береміз, топқа
бөлініп,
бір-бірімізге
көмектесе,
бірлесе
жұмыс
жасаймыз. Біздің мұғалім - өте білімді, тәжірибелі
жақсы адам. Бізге қазақ тілі сабағын жақсы түсіндіреді.
Бізді жақсы, білімді, тәрбиелі болуға үйретеді. Ол бізге
көп көңіл бөледі.

Біздің сыныпта 26 оқушы бар. Озат, үлгілі
оқушыларымыз көп. Олар: Мәлике, Перизат, Ербол,
Даша, Шолпан, Олжас, Мадина және т.б. Біздің
сыныпта спортпен айналысатан балалар да аз емес.
Ербол, Стас Шет елдердегі жарыстарға қатысып, алтын,
күміс медальдармен оралып жүр. Олар әрдайым
көмектесуге дайын. Біз мектепте ғана бірге емеспіз,
мектептен
тыс
жерлерде
сыныбымызбен
туған
күндерді, мерекелерді бірге қарсы аламыз. Жаңа
Жылды өте қызықты қарсы алдық. Табиғат аясына
саяхатқа шығып, керемет жақсы демалып қайттық.
Осындай кездерде біз бір –бірімізді жақсырақ біледі
екенбіз.Біз бәріміз татумыз.

Мен № 40 гимназияда 9-сыныпта оқимын. Менің
мектебім 6-ықшамаудан «Таласта» орналасқан. Мектепте
1300 оқушы бар. Гимназия директоры Гибнер Александр
Абрамұлы. Мектебім үш қабатты. Мектеп іші кең, жарық
және таза. 42 оқу кабинеті бар. Кабинеттеріміз қазіргі
талапқа сай жабдықталған. 5 қазақ тілі, 4 информатика,
орыс тілі, ағылшын тілі кабинеттері бар. Бірінші қабатта екі
спортзал бар. Мектеп кітапханасының қоры мол., оқырман
залында бірнеше компьютер бар: кез-келген ақпарат
алуыңа жағдай жасалған. Асханамыз кең және таза. Екінші
қабатта үлкен мәжіліс залы бар. Мектептің ауласы кең,
айналасында ағаштар өсіп тұр. Мектеп алдындағы
гүлзарларда әсем гүлдер өсіп тұр. Ауладағы спорт алаңында
түрлі спорт ойындары өткізіледі. Біздің мектеп Траз
қаласындағы ең жақсы мектеп!

Мен сағат жетіде оянамын. Жаттығу орындаймын,
жуынамын, киінемін. Сағат жеті жарымда таңертеңгі
асымды ішемін. Сағат 8-ге 10 минут қалғанда мен мектепте
боламын. Сағат 8 – ден 14 – ке дейін мектепте сабақ
оқимын. Үйде екі жарымда боламын. Түскі асты ішіп болған
соң, таза ауаға шығып серуендеймін, үй шаруасына
көмектесемін. Осыдан кейін үй жұмысын орындаймын,
сабақ орқимын. Кешкі асымды сағат 20 –да ішемін. Кешкі
астан кейін теледидар көремін, музыка тыңдаймын. Сағат
23 –те ұйықтаймын.

Таңертеңгі ас – завтрак
Түскі ас – обед
Кешкі ас – ужин

Қазақ халқы – дәвтүрге бай халық.
Шілдехана – жаңа туған нәрестенің құрметіне жасалатын той. Дастархан
жайылып, жастар домбыра тартып, ән салып, ұлттық ойындар ойналады.
Қырқынан шығару – нәрестенің туған күніне қырық күн толған соң, ыдысқа
қырық бір қасық су құйып, соған шомылдырады. Сәбидің қарын шашын, тырнағын
алады.
Ит жейдесін (алғашқы кигізілген жейдесі) шешіп алып, сақтап қояды. Мерекелік
дастарқан жайылады.
Бесікке салу – халқымызда бесік – қасиетті, киелі, құтты мүлік, сәбидің
алтын ұясы болып есептеледі. Бесікті отпен аластап, баланы бөлейді. Бұл –
халқымыздың елеулі үлкен дәстүрі. Бесікке салу жолы жасы үлкен немесе елдің
құрметті, өнегелі адамына жүктеледі. Мерекелік дастарқан жайылып, бесікке салған
адамға куәде беріледі.
Шілдехана – вечеринка по поводу рождения ребенка
Нәресте – новорожденный, младенец
Сәби – ребенок
Қырқынан шағару – отмечать 40 дней со дня рождения
Қарын шаш – утробные волосы
Жейде сорочка, рубашка
Бесікке салу – укладывать в колыбель
Киелі – сакраментальный
Мүлік – инвентарь, имущество
Аластау – изгонять
Елеулі – существенны, весомый
Жүктелу – поручиться
Кәде – здесь: подарок

Менің туып-өскен жерім – Қазақстан.
Қазақстан – Еуразия құрлығындағы ең үлкен мемлекеттердің бірі. Еліміздің жер көлемі
ұлан-байтақ.
Қазақстанның кең даласын, биік тауларын, ормандары мен көлдерін көрген
адам ешөқашан ұмыта алмайды. Біз жер шарының осындай сұлу, бай өлкесінде
тұрамыз. Ол – біздің Отанымыз.
Қазақ жерін «Шығыс пен Батысты жалғастыратын алтын көпір» дейді. Осы
жерден Ұлы Жібек жолы өткен. Республикамыз – пайдалы қазбалар қоймасы. Жас
мемлектіміздің даму қарқыны зор.
Қазақстанда керемет әсем қалалар бар. Олар: Астана, Алматы, Шымкент,
Тараз және т.б.
Мен Қазақстанда тұратынымды құрметтеймін.

Құрлығында – на континенте
Жер-көлемі – территория
Ешқашан ұмыта алмайды – никогда не сможет заботь
Бай өлке – богатый край
Жалғастыратын алтын көпір – золотой мост, соединяющий
Даму қарқыны – темп развития

Мемлекеттік әнұран – елдіктің белгісі, егемендік пен
еркіндіктің ресми рәмізі. Ол, әдетте, халықтың рухын көтеріп,
Отанға деген сүйіспеншілік сезіміне бөлейді. Қазақстан
Республикасының жаңа әнұраны осындай қасиетті туынды. Ол 2006
жылы 6 қаңтарда қабылданды.
Әнұранның музыкасын жазған – атақты композитор Шәмші
Қалдаяқов. Сөзін жазған – көрнекті ақын Жұмекен Нәжімеденов
және оны бүгінгі тәуелсіздік кезеңге лайықтап өңдеген – Қазақстан
Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев.
Рәміз – символ
Рухын көтеру – поднимать дух (воодушевлять)
өңдеген – обработал
қасиетті туынды – священное произведение

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік туы –
тікбұрышты көгілдір мата. Тудың ортасында, көгілдір түс
аясында бейбітшілік рәмізі – шұғылалы күн бейнеленген.
Күннің төмеңгі жағында бостандықтың рәмізі – қыран
бейнеленген.
Тудың біркелкі көгілдір түсі бейбітшіліктің, тыныштық
пен жарқын болашақтың белгісі. Көгілдір түс ашық аспанды
бейнелейді. Тудың сол жағында дәстүрлі ұлттық өрнек бар.
Шұғылалы күн, қыран құс бейнесі, өрнек алтын түсті бояумен
берілген. Тудың ені – 1 метр, ұзындығы – 2 метр. Қазақстан
Республикасының Мемлекеттік туының авторы – суретші
Шәкен Ниязбеков.

Ту – знамя
Мата – ткань
Көгілдір түс аясында – на фоне голубого цвета
Бостандықтың рәмізі – символ свободы
Белгіс – знак
Ашық аспан – чистое небо

«Таңбасыз ел болмайды, найзасыз ер болмайды» дейді
қазақ халқы. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік
елтаңбасының ортасында көгілдір түс аясында шаңырақ
бейнеленген. Шаңырақты айнала күн сәулесіндей тарап, уықтар
шаншылған. Оны киелі пырақтардың қанаты көмкеріп тұр.
Елтаңбаның жоғарғы жағында жұлдыз орналасқан, ал төмеңгі
жағында «Қазақстан» деген жазу бар. Елтаңбаның реңдік
бейнесі – алтын және көгілдір түсті.
Таңба – елтаңба – герб
Күн сәулесі – лучи солнца
Шұғыла – радуга
Шаншылған – воткнуты
Қасиетті – священный, благородный
Құдіретті -всемогущий


Slide 11

Менің атым (есімім) – Перизат, тегім – Елубаева. Мен
15 жастамын. Туған жерім – Тараз қаласы. Қазір де Тараз
қаласында, Абай көшесінде (даңғылында) № 216 үйде, 34
пәтерде тұрамын.
Мен № 40 гимназияның 9Б – сыныбында оқимын.
Сыныпта Сычева Дарьямен бір партада отырамын.
Мен қазақ тілі, ағылшын тілі пәндерін ұнатамын.
Менің бос уақыттағы ермегім – қызықты кітап оқу, музыка
тыңдау.

Туған жерім – место рождения
Бос уақыт – свободное время
Ермегім – хобби

Менің отбасымда алты адам бар. Менің атым – Ерболат. Мен 9 –
сыныпта оқимын. Жасым 15 – те. Отбасымның басшысы - Әкем. Ол
өндірісте жұмыс істейді. Жасы 45 – те. Анам 43 – те. Ол мектепте мұғалім
болып қызмет атқарады. Ағам ауыл шаруашылығы институтында оқиды.
Жасы 19 – да. Інім 13 жаста. Ол 7 – сынып оқушысы. Қарындасым
бастауыш мектепте 3 – сыныпта оқиды. Менің екі атам, екі әжем бар. Олар
- әкем мен анамның ата – аналары. Әкемнің әке – шешесі ауылда тұрады.
Олар - еңбек ардагерлері.
Нағашы атам мен әжем қалада тұрады. Олар – құрметті
зейнеткерлер. Атамның мамандығы – ұста. Әжем отыз жыл ұстаздық
еткен.
Біздің отбасымыз өте тату. Отбасымызда жақсы дәстүрлер көп.
Олар: үлкенге құрмет көрсету, кішіге қамқор болу, мерекелерді бірге
қарсы алу. Мен өз отбасымды өте жақсы көремін және құрметтеймін. Біздің
үй қашанда думанға толы.
өндіріс – производство
ауыл шаруышылығы институты – сельско-хозяйственный институт
нағашы – родственник со стороны матери
дәстүрлер – традиции
құрмет көрсету – уважать
қамқор болу – заботиться
думан – радость, веселье

Менің атым – Айдын. Менің досымның аты – Қанат. Ол екеуіміз
бір мектепте, бір сыныпта оқимыз. Біз достасып кеттік. Қанат - өте адал,
шыншыл, мейірімді бала. Мен оны осы қасиеттері үшін сыйлаймын. Біздің
көзқарасымыз бен қызығушылығымыз ұқсас. Осы ұқсастықтарымыз бізді
қатты жақындастырды. Қанат екеуіміз қазақша күреске қатысамыз. Біздің
демалыс күндеріміз де жоспарланған. Бір күні басейнге барсақ, келесі
жолы стадионға барамыз. Сонымен қатар біз тек спортпен ғана
айналыспай, бос уақытымызда кинотеатрға, кітапханаға, интернет –
кафеге де бірге барамыз. Меніңше, екі адамның бір – бірінен сыр
жасырмай, сыйласып, қиын сәтте қол ұшын беріп, пікірі мен мақсаттары,
армандары бір жерден шығып жатса, оларды дос деуге болады.
Сондықтан да мен Қанатты досым деп айта аламын.
Қасиеттері – качества
Қызығушылық – интерес
Жақындастырды – приблизил
Сыр – секрет, тайна
Сыр жасырмау – не скрывать секреты
Қол ұшын беру – помогать
Пікір – мнение
Мақсат - цель

Мен мектепке аптасына алты күн барамын, сондықтан
демалысым тек жексенбі. Жексенбі күні басқа күндерге қарағанда
кешірек тұрамын. Қыста таңертеңгі астан кейін сырғанақ тебемін.
Серуеннен түске қарай келемін. Кейде достарыммен кездесіп, ән
тыңдаймыз, бейнетаспа көреміз. Жазғы демалысымда таза ауада
қызықты өткізуге тырысамын. Сенбі күні кешке ата – анаммен,
бауырларыммен саяжайға кетемін. Біздің саяжайымыз өзенге
жақын. Өзеннің жанында тоғай бар. Мен тоғайға барып
саңырауқұлақ, жидек теремін. Егер далада жауын жауып тұрса,
үйден шықпай, кітап оқып, теледидар көремін, үй шаруасына
көмектесемін.
Кешірек – позже
Бейнетаспа – видеокассета
Саяжай – дача
Жидек – ягода
Саңырауқұлақ – гриб
От жағу – разводить огонь

Жер Күнді жылына бір рет айналып шығады. Осы уақытта
ол күнге бүйірін әр түрлі жағдайда тосады.
Күн дәл төбеге көтеріліп, оның сәулесі тік түскен кезде, ол
Жерді қаттырақ қыздырады да, ауа райы жылынады.
Қысты көктем, көктемді біртіндеп жаз ауыстарады. Жаздан
кейін күз келеді. Күн қысқарып, түн ұзарады, күзгі орман
сарғыштанып, көп ұзамай сыйдиған бұтақтары ғана қалған
ағаштарды көресің. Ауа райы суытып, қар жауады. Аязды қыс
келеді. Жыл мезгілдері осылай ауысып отырады.

Көктем – жаздың басы. Наурыз, сәуір, мамыр айлары –
көктем айлары деп аталады. Наурыздан бастап күн жылына
бастайды. Қар еріп, сай-салаға су толады. Қыс бойы қатып жатқан
өзен, көлдердің мұздары бұзылады. Сең жүреді. Жылы жаққа кеткен
құстар қайта келеді.
Көктемде егін, бақша егіледі, мал төлдейді.
Қыста інінде ұйықтап жатқан жәндіктер тіріледі. Көк шығып,
жер беті гүл-бәйшешекпен безенеді. Мал - көк шөпке тойынады.
Адамдар қыста киетін киімдерін тастап, жеңіл киімдерін
киеді.

Жаз айлары – маусым, шілде, тамыз. Жазда күн
ұзақ, түн қысқа болады. Жаз айында табиғат құлпырып,
бақтарда әр түрлі құстар ән салады. Жаз айының ауасы да
ерекше. Хош иісті ауаны жұтып көшеде, бақтарда қыдыра
бергің келеді. Балалар айлы, ашық бұлтсыз кеште далада
ойнауды ұнатады. Жаз айында адамдар ерте тұрып, кеш
жатады. Өйткені бұл кезде жұмыс көп болады. Жаз –
көпшілікке ұнайтын мезгіл. Себебі бұл – демалыстың,
каникулдың уақыты, демалатын кезең.

Күзде ағаш жапырақтары сарғая бастайды.
Далада астық піседі. Халық бұл мезгілді алтын күз
дейді.
Күзде егін даласында еңбек қызады. Дихандар
піскен астықтарын жинайды.
Мектерте оқу басталады. Оқушылар кейде
сабақтан соң ауыл еңбеккерлеріне көмектеседі. Күз
айлары – қыркүйек, қазан, қараша.

Қыс айлары – желтоқсан, қаңтар, ақпан. Қыста
ауа райы салқындайды, боран соғады, қар жауады,
адамдар жылы киінеді.
Қыстың ең суық айы – қаңтар. Қыс айлары
тауда шаңғымен серуендеуге, Медеуде коньки тебуге
жақсы. Қысқы демалыста балалар төбешікке барып
шанамен сырғанайды, аққала жасайды, қар
лақтырысып ойнайды, шаңғы, коньки тебеді.
Шаңғы – лыжи
Коньки – коньки
Шана – санки
Сырғанайды – катаются
Аққала – снеговики

Қазақ тілі – қазақ халқының ана тілі. Ол халық тарихымен
бірге жасап, ұрпақтан ұрпаққа қатынас құралы ретінде қызмет етіп
келеді. 1989 жылы қазақ тілі мемлекеттік мәртебе алды.
Қазақ тілі түркі тілдер тобына жатады. Түркі тілдердің ішінде
қазақ тіліне жақындары – ноғай (Кавказда), қарақалпақ, татар,
башқұрт, қарашай-балқар тілдері.
Қазақ тілі – Ресей, Өзбекстан, Қырғыстан, Түркменстан,
Монғолия, Қытай, Ауғанстан, Иран, Түркия, т.б. елдерде тұратын
қазақтардың да ана тілі.
Қазақ тілі - өркендеген мәдениеттің тілі, ғылыми тіл, ресми ісқағаздардың тілі.
Мәрте – статус
Қатынас құралы – средство общения
Қызмет ету – служить
Ресми – официальный
Іс қағаздары – деловые бумаги

Қазақстан Республикасының тұңғыш Президенті –
Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев. Нұрсұлтан Әбішұлы 1940
жылы 6 шілдеде Алматы облысы, Қаскелең ауданы,
Шамалған ауылында өмірге келген. Әкесі Әбіш пен анасы
Әлжан еңбекқор, өнерлі жандар болған.
Ол – Қазақстан Республикасының егемендігі мен
тәуелсіздігін жариялаған. Ана тіліміздің мемлекеттік
мәртебеге ие болуы, тұңғыш ұлттық теңгеміздің шығуы,
астананың көшірілуі, Семей полигонының жабылуы,
шетелдердегі қазақтардың Отанына оралу көші – бұл да
Елбасына тікелей қатысты тарихи оқиғалар.

Жариялау – объявить,обнародовать
Көшірілу – перевести (с одного места на другое)
Жабылуы – закрытие
Тікелей – непосредственно

Біздің мектепте қазақ тілінен басқа орыс,
ағылшын тілдерін оқытады. Қазақ тілі сабағы аптасына
төрт рет болады. Қазақ тілі сабағы қызықты өтеді. Біз
сабақта мәтінді оқып, мазмұнын айтамыз. Бір-бірімізге
сұрақ қойып, жауап береміз. Түрлі тақырыптарға
диалог құрастырамыз. Диктант, мазмұндама, шығарма
жазамыз, тест сұрақтарына жауап береміз, топқа
бөлініп,
бір-бірімізге
көмектесе,
бірлесе
жұмыс
жасаймыз. Біздің мұғалім - өте білімді, тәжірибелі
жақсы адам. Бізге қазақ тілі сабағын жақсы түсіндіреді.
Бізді жақсы, білімді, тәрбиелі болуға үйретеді. Ол бізге
көп көңіл бөледі.

Біздің сыныпта 26 оқушы бар. Озат, үлгілі
оқушыларымыз көп. Олар: Мәлике, Перизат, Ербол,
Даша, Шолпан, Олжас, Мадина және т.б. Біздің
сыныпта спортпен айналысатан балалар да аз емес.
Ербол, Стас Шет елдердегі жарыстарға қатысып, алтын,
күміс медальдармен оралып жүр. Олар әрдайым
көмектесуге дайын. Біз мектепте ғана бірге емеспіз,
мектептен
тыс
жерлерде
сыныбымызбен
туған
күндерді, мерекелерді бірге қарсы аламыз. Жаңа
Жылды өте қызықты қарсы алдық. Табиғат аясына
саяхатқа шығып, керемет жақсы демалып қайттық.
Осындай кездерде біз бір –бірімізді жақсырақ біледі
екенбіз.Біз бәріміз татумыз.

Мен № 40 гимназияда 9-сыныпта оқимын. Менің
мектебім 6-ықшамаудан «Таласта» орналасқан. Мектепте
1300 оқушы бар. Гимназия директоры Гибнер Александр
Абрамұлы. Мектебім үш қабатты. Мектеп іші кең, жарық
және таза. 42 оқу кабинеті бар. Кабинеттеріміз қазіргі
талапқа сай жабдықталған. 5 қазақ тілі, 4 информатика,
орыс тілі, ағылшын тілі кабинеттері бар. Бірінші қабатта екі
спортзал бар. Мектеп кітапханасының қоры мол., оқырман
залында бірнеше компьютер бар: кез-келген ақпарат
алуыңа жағдай жасалған. Асханамыз кең және таза. Екінші
қабатта үлкен мәжіліс залы бар. Мектептің ауласы кең,
айналасында ағаштар өсіп тұр. Мектеп алдындағы
гүлзарларда әсем гүлдер өсіп тұр. Ауладағы спорт алаңында
түрлі спорт ойындары өткізіледі. Біздің мектеп Траз
қаласындағы ең жақсы мектеп!

Мен сағат жетіде оянамын. Жаттығу орындаймын,
жуынамын, киінемін. Сағат жеті жарымда таңертеңгі
асымды ішемін. Сағат 8-ге 10 минут қалғанда мен мектепте
боламын. Сағат 8 – ден 14 – ке дейін мектепте сабақ
оқимын. Үйде екі жарымда боламын. Түскі асты ішіп болған
соң, таза ауаға шығып серуендеймін, үй шаруасына
көмектесемін. Осыдан кейін үй жұмысын орындаймын,
сабақ орқимын. Кешкі асымды сағат 20 –да ішемін. Кешкі
астан кейін теледидар көремін, музыка тыңдаймын. Сағат
23 –те ұйықтаймын.

Таңертеңгі ас – завтрак
Түскі ас – обед
Кешкі ас – ужин

Қазақ халқы – дәвтүрге бай халық.
Шілдехана – жаңа туған нәрестенің құрметіне жасалатын той. Дастархан
жайылып, жастар домбыра тартып, ән салып, ұлттық ойындар ойналады.
Қырқынан шығару – нәрестенің туған күніне қырық күн толған соң, ыдысқа
қырық бір қасық су құйып, соған шомылдырады. Сәбидің қарын шашын, тырнағын
алады.
Ит жейдесін (алғашқы кигізілген жейдесі) шешіп алып, сақтап қояды. Мерекелік
дастарқан жайылады.
Бесікке салу – халқымызда бесік – қасиетті, киелі, құтты мүлік, сәбидің
алтын ұясы болып есептеледі. Бесікті отпен аластап, баланы бөлейді. Бұл –
халқымыздың елеулі үлкен дәстүрі. Бесікке салу жолы жасы үлкен немесе елдің
құрметті, өнегелі адамына жүктеледі. Мерекелік дастарқан жайылып, бесікке салған
адамға куәде беріледі.
Шілдехана – вечеринка по поводу рождения ребенка
Нәресте – новорожденный, младенец
Сәби – ребенок
Қырқынан шағару – отмечать 40 дней со дня рождения
Қарын шаш – утробные волосы
Жейде сорочка, рубашка
Бесікке салу – укладывать в колыбель
Киелі – сакраментальный
Мүлік – инвентарь, имущество
Аластау – изгонять
Елеулі – существенны, весомый
Жүктелу – поручиться
Кәде – здесь: подарок

Менің туып-өскен жерім – Қазақстан.
Қазақстан – Еуразия құрлығындағы ең үлкен мемлекеттердің бірі. Еліміздің жер көлемі
ұлан-байтақ.
Қазақстанның кең даласын, биік тауларын, ормандары мен көлдерін көрген
адам ешөқашан ұмыта алмайды. Біз жер шарының осындай сұлу, бай өлкесінде
тұрамыз. Ол – біздің Отанымыз.
Қазақ жерін «Шығыс пен Батысты жалғастыратын алтын көпір» дейді. Осы
жерден Ұлы Жібек жолы өткен. Республикамыз – пайдалы қазбалар қоймасы. Жас
мемлектіміздің даму қарқыны зор.
Қазақстанда керемет әсем қалалар бар. Олар: Астана, Алматы, Шымкент,
Тараз және т.б.
Мен Қазақстанда тұратынымды құрметтеймін.

Құрлығында – на континенте
Жер-көлемі – территория
Ешқашан ұмыта алмайды – никогда не сможет заботь
Бай өлке – богатый край
Жалғастыратын алтын көпір – золотой мост, соединяющий
Даму қарқыны – темп развития

Мемлекеттік әнұран – елдіктің белгісі, егемендік пен
еркіндіктің ресми рәмізі. Ол, әдетте, халықтың рухын көтеріп,
Отанға деген сүйіспеншілік сезіміне бөлейді. Қазақстан
Республикасының жаңа әнұраны осындай қасиетті туынды. Ол 2006
жылы 6 қаңтарда қабылданды.
Әнұранның музыкасын жазған – атақты композитор Шәмші
Қалдаяқов. Сөзін жазған – көрнекті ақын Жұмекен Нәжімеденов
және оны бүгінгі тәуелсіздік кезеңге лайықтап өңдеген – Қазақстан
Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев.
Рәміз – символ
Рухын көтеру – поднимать дух (воодушевлять)
өңдеген – обработал
қасиетті туынды – священное произведение

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік туы –
тікбұрышты көгілдір мата. Тудың ортасында, көгілдір түс
аясында бейбітшілік рәмізі – шұғылалы күн бейнеленген.
Күннің төмеңгі жағында бостандықтың рәмізі – қыран
бейнеленген.
Тудың біркелкі көгілдір түсі бейбітшіліктің, тыныштық
пен жарқын болашақтың белгісі. Көгілдір түс ашық аспанды
бейнелейді. Тудың сол жағында дәстүрлі ұлттық өрнек бар.
Шұғылалы күн, қыран құс бейнесі, өрнек алтын түсті бояумен
берілген. Тудың ені – 1 метр, ұзындығы – 2 метр. Қазақстан
Республикасының Мемлекеттік туының авторы – суретші
Шәкен Ниязбеков.

Ту – знамя
Мата – ткань
Көгілдір түс аясында – на фоне голубого цвета
Бостандықтың рәмізі – символ свободы
Белгіс – знак
Ашық аспан – чистое небо

«Таңбасыз ел болмайды, найзасыз ер болмайды» дейді
қазақ халқы. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік
елтаңбасының ортасында көгілдір түс аясында шаңырақ
бейнеленген. Шаңырақты айнала күн сәулесіндей тарап, уықтар
шаншылған. Оны киелі пырақтардың қанаты көмкеріп тұр.
Елтаңбаның жоғарғы жағында жұлдыз орналасқан, ал төмеңгі
жағында «Қазақстан» деген жазу бар. Елтаңбаның реңдік
бейнесі – алтын және көгілдір түсті.
Таңба – елтаңба – герб
Күн сәулесі – лучи солнца
Шұғыла – радуга
Шаншылған – воткнуты
Қасиетті – священный, благородный
Құдіретті -всемогущий


Slide 12

Менің атым (есімім) – Перизат, тегім – Елубаева. Мен
15 жастамын. Туған жерім – Тараз қаласы. Қазір де Тараз
қаласында, Абай көшесінде (даңғылында) № 216 үйде, 34
пәтерде тұрамын.
Мен № 40 гимназияның 9Б – сыныбында оқимын.
Сыныпта Сычева Дарьямен бір партада отырамын.
Мен қазақ тілі, ағылшын тілі пәндерін ұнатамын.
Менің бос уақыттағы ермегім – қызықты кітап оқу, музыка
тыңдау.

Туған жерім – место рождения
Бос уақыт – свободное время
Ермегім – хобби

Менің отбасымда алты адам бар. Менің атым – Ерболат. Мен 9 –
сыныпта оқимын. Жасым 15 – те. Отбасымның басшысы - Әкем. Ол
өндірісте жұмыс істейді. Жасы 45 – те. Анам 43 – те. Ол мектепте мұғалім
болып қызмет атқарады. Ағам ауыл шаруашылығы институтында оқиды.
Жасы 19 – да. Інім 13 жаста. Ол 7 – сынып оқушысы. Қарындасым
бастауыш мектепте 3 – сыныпта оқиды. Менің екі атам, екі әжем бар. Олар
- әкем мен анамның ата – аналары. Әкемнің әке – шешесі ауылда тұрады.
Олар - еңбек ардагерлері.
Нағашы атам мен әжем қалада тұрады. Олар – құрметті
зейнеткерлер. Атамның мамандығы – ұста. Әжем отыз жыл ұстаздық
еткен.
Біздің отбасымыз өте тату. Отбасымызда жақсы дәстүрлер көп.
Олар: үлкенге құрмет көрсету, кішіге қамқор болу, мерекелерді бірге
қарсы алу. Мен өз отбасымды өте жақсы көремін және құрметтеймін. Біздің
үй қашанда думанға толы.
өндіріс – производство
ауыл шаруышылығы институты – сельско-хозяйственный институт
нағашы – родственник со стороны матери
дәстүрлер – традиции
құрмет көрсету – уважать
қамқор болу – заботиться
думан – радость, веселье

Менің атым – Айдын. Менің досымның аты – Қанат. Ол екеуіміз
бір мектепте, бір сыныпта оқимыз. Біз достасып кеттік. Қанат - өте адал,
шыншыл, мейірімді бала. Мен оны осы қасиеттері үшін сыйлаймын. Біздің
көзқарасымыз бен қызығушылығымыз ұқсас. Осы ұқсастықтарымыз бізді
қатты жақындастырды. Қанат екеуіміз қазақша күреске қатысамыз. Біздің
демалыс күндеріміз де жоспарланған. Бір күні басейнге барсақ, келесі
жолы стадионға барамыз. Сонымен қатар біз тек спортпен ғана
айналыспай, бос уақытымызда кинотеатрға, кітапханаға, интернет –
кафеге де бірге барамыз. Меніңше, екі адамның бір – бірінен сыр
жасырмай, сыйласып, қиын сәтте қол ұшын беріп, пікірі мен мақсаттары,
армандары бір жерден шығып жатса, оларды дос деуге болады.
Сондықтан да мен Қанатты досым деп айта аламын.
Қасиеттері – качества
Қызығушылық – интерес
Жақындастырды – приблизил
Сыр – секрет, тайна
Сыр жасырмау – не скрывать секреты
Қол ұшын беру – помогать
Пікір – мнение
Мақсат - цель

Мен мектепке аптасына алты күн барамын, сондықтан
демалысым тек жексенбі. Жексенбі күні басқа күндерге қарағанда
кешірек тұрамын. Қыста таңертеңгі астан кейін сырғанақ тебемін.
Серуеннен түске қарай келемін. Кейде достарыммен кездесіп, ән
тыңдаймыз, бейнетаспа көреміз. Жазғы демалысымда таза ауада
қызықты өткізуге тырысамын. Сенбі күні кешке ата – анаммен,
бауырларыммен саяжайға кетемін. Біздің саяжайымыз өзенге
жақын. Өзеннің жанында тоғай бар. Мен тоғайға барып
саңырауқұлақ, жидек теремін. Егер далада жауын жауып тұрса,
үйден шықпай, кітап оқып, теледидар көремін, үй шаруасына
көмектесемін.
Кешірек – позже
Бейнетаспа – видеокассета
Саяжай – дача
Жидек – ягода
Саңырауқұлақ – гриб
От жағу – разводить огонь

Жер Күнді жылына бір рет айналып шығады. Осы уақытта
ол күнге бүйірін әр түрлі жағдайда тосады.
Күн дәл төбеге көтеріліп, оның сәулесі тік түскен кезде, ол
Жерді қаттырақ қыздырады да, ауа райы жылынады.
Қысты көктем, көктемді біртіндеп жаз ауыстарады. Жаздан
кейін күз келеді. Күн қысқарып, түн ұзарады, күзгі орман
сарғыштанып, көп ұзамай сыйдиған бұтақтары ғана қалған
ағаштарды көресің. Ауа райы суытып, қар жауады. Аязды қыс
келеді. Жыл мезгілдері осылай ауысып отырады.

Көктем – жаздың басы. Наурыз, сәуір, мамыр айлары –
көктем айлары деп аталады. Наурыздан бастап күн жылына
бастайды. Қар еріп, сай-салаға су толады. Қыс бойы қатып жатқан
өзен, көлдердің мұздары бұзылады. Сең жүреді. Жылы жаққа кеткен
құстар қайта келеді.
Көктемде егін, бақша егіледі, мал төлдейді.
Қыста інінде ұйықтап жатқан жәндіктер тіріледі. Көк шығып,
жер беті гүл-бәйшешекпен безенеді. Мал - көк шөпке тойынады.
Адамдар қыста киетін киімдерін тастап, жеңіл киімдерін
киеді.

Жаз айлары – маусым, шілде, тамыз. Жазда күн
ұзақ, түн қысқа болады. Жаз айында табиғат құлпырып,
бақтарда әр түрлі құстар ән салады. Жаз айының ауасы да
ерекше. Хош иісті ауаны жұтып көшеде, бақтарда қыдыра
бергің келеді. Балалар айлы, ашық бұлтсыз кеште далада
ойнауды ұнатады. Жаз айында адамдар ерте тұрып, кеш
жатады. Өйткені бұл кезде жұмыс көп болады. Жаз –
көпшілікке ұнайтын мезгіл. Себебі бұл – демалыстың,
каникулдың уақыты, демалатын кезең.

Күзде ағаш жапырақтары сарғая бастайды.
Далада астық піседі. Халық бұл мезгілді алтын күз
дейді.
Күзде егін даласында еңбек қызады. Дихандар
піскен астықтарын жинайды.
Мектерте оқу басталады. Оқушылар кейде
сабақтан соң ауыл еңбеккерлеріне көмектеседі. Күз
айлары – қыркүйек, қазан, қараша.

Қыс айлары – желтоқсан, қаңтар, ақпан. Қыста
ауа райы салқындайды, боран соғады, қар жауады,
адамдар жылы киінеді.
Қыстың ең суық айы – қаңтар. Қыс айлары
тауда шаңғымен серуендеуге, Медеуде коньки тебуге
жақсы. Қысқы демалыста балалар төбешікке барып
шанамен сырғанайды, аққала жасайды, қар
лақтырысып ойнайды, шаңғы, коньки тебеді.
Шаңғы – лыжи
Коньки – коньки
Шана – санки
Сырғанайды – катаются
Аққала – снеговики

Қазақ тілі – қазақ халқының ана тілі. Ол халық тарихымен
бірге жасап, ұрпақтан ұрпаққа қатынас құралы ретінде қызмет етіп
келеді. 1989 жылы қазақ тілі мемлекеттік мәртебе алды.
Қазақ тілі түркі тілдер тобына жатады. Түркі тілдердің ішінде
қазақ тіліне жақындары – ноғай (Кавказда), қарақалпақ, татар,
башқұрт, қарашай-балқар тілдері.
Қазақ тілі – Ресей, Өзбекстан, Қырғыстан, Түркменстан,
Монғолия, Қытай, Ауғанстан, Иран, Түркия, т.б. елдерде тұратын
қазақтардың да ана тілі.
Қазақ тілі - өркендеген мәдениеттің тілі, ғылыми тіл, ресми ісқағаздардың тілі.
Мәрте – статус
Қатынас құралы – средство общения
Қызмет ету – служить
Ресми – официальный
Іс қағаздары – деловые бумаги

Қазақстан Республикасының тұңғыш Президенті –
Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев. Нұрсұлтан Әбішұлы 1940
жылы 6 шілдеде Алматы облысы, Қаскелең ауданы,
Шамалған ауылында өмірге келген. Әкесі Әбіш пен анасы
Әлжан еңбекқор, өнерлі жандар болған.
Ол – Қазақстан Республикасының егемендігі мен
тәуелсіздігін жариялаған. Ана тіліміздің мемлекеттік
мәртебеге ие болуы, тұңғыш ұлттық теңгеміздің шығуы,
астананың көшірілуі, Семей полигонының жабылуы,
шетелдердегі қазақтардың Отанына оралу көші – бұл да
Елбасына тікелей қатысты тарихи оқиғалар.

Жариялау – объявить,обнародовать
Көшірілу – перевести (с одного места на другое)
Жабылуы – закрытие
Тікелей – непосредственно

Біздің мектепте қазақ тілінен басқа орыс,
ағылшын тілдерін оқытады. Қазақ тілі сабағы аптасына
төрт рет болады. Қазақ тілі сабағы қызықты өтеді. Біз
сабақта мәтінді оқып, мазмұнын айтамыз. Бір-бірімізге
сұрақ қойып, жауап береміз. Түрлі тақырыптарға
диалог құрастырамыз. Диктант, мазмұндама, шығарма
жазамыз, тест сұрақтарына жауап береміз, топқа
бөлініп,
бір-бірімізге
көмектесе,
бірлесе
жұмыс
жасаймыз. Біздің мұғалім - өте білімді, тәжірибелі
жақсы адам. Бізге қазақ тілі сабағын жақсы түсіндіреді.
Бізді жақсы, білімді, тәрбиелі болуға үйретеді. Ол бізге
көп көңіл бөледі.

Біздің сыныпта 26 оқушы бар. Озат, үлгілі
оқушыларымыз көп. Олар: Мәлике, Перизат, Ербол,
Даша, Шолпан, Олжас, Мадина және т.б. Біздің
сыныпта спортпен айналысатан балалар да аз емес.
Ербол, Стас Шет елдердегі жарыстарға қатысып, алтын,
күміс медальдармен оралып жүр. Олар әрдайым
көмектесуге дайын. Біз мектепте ғана бірге емеспіз,
мектептен
тыс
жерлерде
сыныбымызбен
туған
күндерді, мерекелерді бірге қарсы аламыз. Жаңа
Жылды өте қызықты қарсы алдық. Табиғат аясына
саяхатқа шығып, керемет жақсы демалып қайттық.
Осындай кездерде біз бір –бірімізді жақсырақ біледі
екенбіз.Біз бәріміз татумыз.

Мен № 40 гимназияда 9-сыныпта оқимын. Менің
мектебім 6-ықшамаудан «Таласта» орналасқан. Мектепте
1300 оқушы бар. Гимназия директоры Гибнер Александр
Абрамұлы. Мектебім үш қабатты. Мектеп іші кең, жарық
және таза. 42 оқу кабинеті бар. Кабинеттеріміз қазіргі
талапқа сай жабдықталған. 5 қазақ тілі, 4 информатика,
орыс тілі, ағылшын тілі кабинеттері бар. Бірінші қабатта екі
спортзал бар. Мектеп кітапханасының қоры мол., оқырман
залында бірнеше компьютер бар: кез-келген ақпарат
алуыңа жағдай жасалған. Асханамыз кең және таза. Екінші
қабатта үлкен мәжіліс залы бар. Мектептің ауласы кең,
айналасында ағаштар өсіп тұр. Мектеп алдындағы
гүлзарларда әсем гүлдер өсіп тұр. Ауладағы спорт алаңында
түрлі спорт ойындары өткізіледі. Біздің мектеп Траз
қаласындағы ең жақсы мектеп!

Мен сағат жетіде оянамын. Жаттығу орындаймын,
жуынамын, киінемін. Сағат жеті жарымда таңертеңгі
асымды ішемін. Сағат 8-ге 10 минут қалғанда мен мектепте
боламын. Сағат 8 – ден 14 – ке дейін мектепте сабақ
оқимын. Үйде екі жарымда боламын. Түскі асты ішіп болған
соң, таза ауаға шығып серуендеймін, үй шаруасына
көмектесемін. Осыдан кейін үй жұмысын орындаймын,
сабақ орқимын. Кешкі асымды сағат 20 –да ішемін. Кешкі
астан кейін теледидар көремін, музыка тыңдаймын. Сағат
23 –те ұйықтаймын.

Таңертеңгі ас – завтрак
Түскі ас – обед
Кешкі ас – ужин

Қазақ халқы – дәвтүрге бай халық.
Шілдехана – жаңа туған нәрестенің құрметіне жасалатын той. Дастархан
жайылып, жастар домбыра тартып, ән салып, ұлттық ойындар ойналады.
Қырқынан шығару – нәрестенің туған күніне қырық күн толған соң, ыдысқа
қырық бір қасық су құйып, соған шомылдырады. Сәбидің қарын шашын, тырнағын
алады.
Ит жейдесін (алғашқы кигізілген жейдесі) шешіп алып, сақтап қояды. Мерекелік
дастарқан жайылады.
Бесікке салу – халқымызда бесік – қасиетті, киелі, құтты мүлік, сәбидің
алтын ұясы болып есептеледі. Бесікті отпен аластап, баланы бөлейді. Бұл –
халқымыздың елеулі үлкен дәстүрі. Бесікке салу жолы жасы үлкен немесе елдің
құрметті, өнегелі адамына жүктеледі. Мерекелік дастарқан жайылып, бесікке салған
адамға куәде беріледі.
Шілдехана – вечеринка по поводу рождения ребенка
Нәресте – новорожденный, младенец
Сәби – ребенок
Қырқынан шағару – отмечать 40 дней со дня рождения
Қарын шаш – утробные волосы
Жейде сорочка, рубашка
Бесікке салу – укладывать в колыбель
Киелі – сакраментальный
Мүлік – инвентарь, имущество
Аластау – изгонять
Елеулі – существенны, весомый
Жүктелу – поручиться
Кәде – здесь: подарок

Менің туып-өскен жерім – Қазақстан.
Қазақстан – Еуразия құрлығындағы ең үлкен мемлекеттердің бірі. Еліміздің жер көлемі
ұлан-байтақ.
Қазақстанның кең даласын, биік тауларын, ормандары мен көлдерін көрген
адам ешөқашан ұмыта алмайды. Біз жер шарының осындай сұлу, бай өлкесінде
тұрамыз. Ол – біздің Отанымыз.
Қазақ жерін «Шығыс пен Батысты жалғастыратын алтын көпір» дейді. Осы
жерден Ұлы Жібек жолы өткен. Республикамыз – пайдалы қазбалар қоймасы. Жас
мемлектіміздің даму қарқыны зор.
Қазақстанда керемет әсем қалалар бар. Олар: Астана, Алматы, Шымкент,
Тараз және т.б.
Мен Қазақстанда тұратынымды құрметтеймін.

Құрлығында – на континенте
Жер-көлемі – территория
Ешқашан ұмыта алмайды – никогда не сможет заботь
Бай өлке – богатый край
Жалғастыратын алтын көпір – золотой мост, соединяющий
Даму қарқыны – темп развития

Мемлекеттік әнұран – елдіктің белгісі, егемендік пен
еркіндіктің ресми рәмізі. Ол, әдетте, халықтың рухын көтеріп,
Отанға деген сүйіспеншілік сезіміне бөлейді. Қазақстан
Республикасының жаңа әнұраны осындай қасиетті туынды. Ол 2006
жылы 6 қаңтарда қабылданды.
Әнұранның музыкасын жазған – атақты композитор Шәмші
Қалдаяқов. Сөзін жазған – көрнекті ақын Жұмекен Нәжімеденов
және оны бүгінгі тәуелсіздік кезеңге лайықтап өңдеген – Қазақстан
Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев.
Рәміз – символ
Рухын көтеру – поднимать дух (воодушевлять)
өңдеген – обработал
қасиетті туынды – священное произведение

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік туы –
тікбұрышты көгілдір мата. Тудың ортасында, көгілдір түс
аясында бейбітшілік рәмізі – шұғылалы күн бейнеленген.
Күннің төмеңгі жағында бостандықтың рәмізі – қыран
бейнеленген.
Тудың біркелкі көгілдір түсі бейбітшіліктің, тыныштық
пен жарқын болашақтың белгісі. Көгілдір түс ашық аспанды
бейнелейді. Тудың сол жағында дәстүрлі ұлттық өрнек бар.
Шұғылалы күн, қыран құс бейнесі, өрнек алтын түсті бояумен
берілген. Тудың ені – 1 метр, ұзындығы – 2 метр. Қазақстан
Республикасының Мемлекеттік туының авторы – суретші
Шәкен Ниязбеков.

Ту – знамя
Мата – ткань
Көгілдір түс аясында – на фоне голубого цвета
Бостандықтың рәмізі – символ свободы
Белгіс – знак
Ашық аспан – чистое небо

«Таңбасыз ел болмайды, найзасыз ер болмайды» дейді
қазақ халқы. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік
елтаңбасының ортасында көгілдір түс аясында шаңырақ
бейнеленген. Шаңырақты айнала күн сәулесіндей тарап, уықтар
шаншылған. Оны киелі пырақтардың қанаты көмкеріп тұр.
Елтаңбаның жоғарғы жағында жұлдыз орналасқан, ал төмеңгі
жағында «Қазақстан» деген жазу бар. Елтаңбаның реңдік
бейнесі – алтын және көгілдір түсті.
Таңба – елтаңба – герб
Күн сәулесі – лучи солнца
Шұғыла – радуга
Шаншылған – воткнуты
Қасиетті – священный, благородный
Құдіретті -всемогущий


Slide 13

Менің атым (есімім) – Перизат, тегім – Елубаева. Мен
15 жастамын. Туған жерім – Тараз қаласы. Қазір де Тараз
қаласында, Абай көшесінде (даңғылында) № 216 үйде, 34
пәтерде тұрамын.
Мен № 40 гимназияның 9Б – сыныбында оқимын.
Сыныпта Сычева Дарьямен бір партада отырамын.
Мен қазақ тілі, ағылшын тілі пәндерін ұнатамын.
Менің бос уақыттағы ермегім – қызықты кітап оқу, музыка
тыңдау.

Туған жерім – место рождения
Бос уақыт – свободное время
Ермегім – хобби

Менің отбасымда алты адам бар. Менің атым – Ерболат. Мен 9 –
сыныпта оқимын. Жасым 15 – те. Отбасымның басшысы - Әкем. Ол
өндірісте жұмыс істейді. Жасы 45 – те. Анам 43 – те. Ол мектепте мұғалім
болып қызмет атқарады. Ағам ауыл шаруашылығы институтында оқиды.
Жасы 19 – да. Інім 13 жаста. Ол 7 – сынып оқушысы. Қарындасым
бастауыш мектепте 3 – сыныпта оқиды. Менің екі атам, екі әжем бар. Олар
- әкем мен анамның ата – аналары. Әкемнің әке – шешесі ауылда тұрады.
Олар - еңбек ардагерлері.
Нағашы атам мен әжем қалада тұрады. Олар – құрметті
зейнеткерлер. Атамның мамандығы – ұста. Әжем отыз жыл ұстаздық
еткен.
Біздің отбасымыз өте тату. Отбасымызда жақсы дәстүрлер көп.
Олар: үлкенге құрмет көрсету, кішіге қамқор болу, мерекелерді бірге
қарсы алу. Мен өз отбасымды өте жақсы көремін және құрметтеймін. Біздің
үй қашанда думанға толы.
өндіріс – производство
ауыл шаруышылығы институты – сельско-хозяйственный институт
нағашы – родственник со стороны матери
дәстүрлер – традиции
құрмет көрсету – уважать
қамқор болу – заботиться
думан – радость, веселье

Менің атым – Айдын. Менің досымның аты – Қанат. Ол екеуіміз
бір мектепте, бір сыныпта оқимыз. Біз достасып кеттік. Қанат - өте адал,
шыншыл, мейірімді бала. Мен оны осы қасиеттері үшін сыйлаймын. Біздің
көзқарасымыз бен қызығушылығымыз ұқсас. Осы ұқсастықтарымыз бізді
қатты жақындастырды. Қанат екеуіміз қазақша күреске қатысамыз. Біздің
демалыс күндеріміз де жоспарланған. Бір күні басейнге барсақ, келесі
жолы стадионға барамыз. Сонымен қатар біз тек спортпен ғана
айналыспай, бос уақытымызда кинотеатрға, кітапханаға, интернет –
кафеге де бірге барамыз. Меніңше, екі адамның бір – бірінен сыр
жасырмай, сыйласып, қиын сәтте қол ұшын беріп, пікірі мен мақсаттары,
армандары бір жерден шығып жатса, оларды дос деуге болады.
Сондықтан да мен Қанатты досым деп айта аламын.
Қасиеттері – качества
Қызығушылық – интерес
Жақындастырды – приблизил
Сыр – секрет, тайна
Сыр жасырмау – не скрывать секреты
Қол ұшын беру – помогать
Пікір – мнение
Мақсат - цель

Мен мектепке аптасына алты күн барамын, сондықтан
демалысым тек жексенбі. Жексенбі күні басқа күндерге қарағанда
кешірек тұрамын. Қыста таңертеңгі астан кейін сырғанақ тебемін.
Серуеннен түске қарай келемін. Кейде достарыммен кездесіп, ән
тыңдаймыз, бейнетаспа көреміз. Жазғы демалысымда таза ауада
қызықты өткізуге тырысамын. Сенбі күні кешке ата – анаммен,
бауырларыммен саяжайға кетемін. Біздің саяжайымыз өзенге
жақын. Өзеннің жанында тоғай бар. Мен тоғайға барып
саңырауқұлақ, жидек теремін. Егер далада жауын жауып тұрса,
үйден шықпай, кітап оқып, теледидар көремін, үй шаруасына
көмектесемін.
Кешірек – позже
Бейнетаспа – видеокассета
Саяжай – дача
Жидек – ягода
Саңырауқұлақ – гриб
От жағу – разводить огонь

Жер Күнді жылына бір рет айналып шығады. Осы уақытта
ол күнге бүйірін әр түрлі жағдайда тосады.
Күн дәл төбеге көтеріліп, оның сәулесі тік түскен кезде, ол
Жерді қаттырақ қыздырады да, ауа райы жылынады.
Қысты көктем, көктемді біртіндеп жаз ауыстарады. Жаздан
кейін күз келеді. Күн қысқарып, түн ұзарады, күзгі орман
сарғыштанып, көп ұзамай сыйдиған бұтақтары ғана қалған
ағаштарды көресің. Ауа райы суытып, қар жауады. Аязды қыс
келеді. Жыл мезгілдері осылай ауысып отырады.

Көктем – жаздың басы. Наурыз, сәуір, мамыр айлары –
көктем айлары деп аталады. Наурыздан бастап күн жылына
бастайды. Қар еріп, сай-салаға су толады. Қыс бойы қатып жатқан
өзен, көлдердің мұздары бұзылады. Сең жүреді. Жылы жаққа кеткен
құстар қайта келеді.
Көктемде егін, бақша егіледі, мал төлдейді.
Қыста інінде ұйықтап жатқан жәндіктер тіріледі. Көк шығып,
жер беті гүл-бәйшешекпен безенеді. Мал - көк шөпке тойынады.
Адамдар қыста киетін киімдерін тастап, жеңіл киімдерін
киеді.

Жаз айлары – маусым, шілде, тамыз. Жазда күн
ұзақ, түн қысқа болады. Жаз айында табиғат құлпырып,
бақтарда әр түрлі құстар ән салады. Жаз айының ауасы да
ерекше. Хош иісті ауаны жұтып көшеде, бақтарда қыдыра
бергің келеді. Балалар айлы, ашық бұлтсыз кеште далада
ойнауды ұнатады. Жаз айында адамдар ерте тұрып, кеш
жатады. Өйткені бұл кезде жұмыс көп болады. Жаз –
көпшілікке ұнайтын мезгіл. Себебі бұл – демалыстың,
каникулдың уақыты, демалатын кезең.

Күзде ағаш жапырақтары сарғая бастайды.
Далада астық піседі. Халық бұл мезгілді алтын күз
дейді.
Күзде егін даласында еңбек қызады. Дихандар
піскен астықтарын жинайды.
Мектерте оқу басталады. Оқушылар кейде
сабақтан соң ауыл еңбеккерлеріне көмектеседі. Күз
айлары – қыркүйек, қазан, қараша.

Қыс айлары – желтоқсан, қаңтар, ақпан. Қыста
ауа райы салқындайды, боран соғады, қар жауады,
адамдар жылы киінеді.
Қыстың ең суық айы – қаңтар. Қыс айлары
тауда шаңғымен серуендеуге, Медеуде коньки тебуге
жақсы. Қысқы демалыста балалар төбешікке барып
шанамен сырғанайды, аққала жасайды, қар
лақтырысып ойнайды, шаңғы, коньки тебеді.
Шаңғы – лыжи
Коньки – коньки
Шана – санки
Сырғанайды – катаются
Аққала – снеговики

Қазақ тілі – қазақ халқының ана тілі. Ол халық тарихымен
бірге жасап, ұрпақтан ұрпаққа қатынас құралы ретінде қызмет етіп
келеді. 1989 жылы қазақ тілі мемлекеттік мәртебе алды.
Қазақ тілі түркі тілдер тобына жатады. Түркі тілдердің ішінде
қазақ тіліне жақындары – ноғай (Кавказда), қарақалпақ, татар,
башқұрт, қарашай-балқар тілдері.
Қазақ тілі – Ресей, Өзбекстан, Қырғыстан, Түркменстан,
Монғолия, Қытай, Ауғанстан, Иран, Түркия, т.б. елдерде тұратын
қазақтардың да ана тілі.
Қазақ тілі - өркендеген мәдениеттің тілі, ғылыми тіл, ресми ісқағаздардың тілі.
Мәрте – статус
Қатынас құралы – средство общения
Қызмет ету – служить
Ресми – официальный
Іс қағаздары – деловые бумаги

Қазақстан Республикасының тұңғыш Президенті –
Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев. Нұрсұлтан Әбішұлы 1940
жылы 6 шілдеде Алматы облысы, Қаскелең ауданы,
Шамалған ауылында өмірге келген. Әкесі Әбіш пен анасы
Әлжан еңбекқор, өнерлі жандар болған.
Ол – Қазақстан Республикасының егемендігі мен
тәуелсіздігін жариялаған. Ана тіліміздің мемлекеттік
мәртебеге ие болуы, тұңғыш ұлттық теңгеміздің шығуы,
астананың көшірілуі, Семей полигонының жабылуы,
шетелдердегі қазақтардың Отанына оралу көші – бұл да
Елбасына тікелей қатысты тарихи оқиғалар.

Жариялау – объявить,обнародовать
Көшірілу – перевести (с одного места на другое)
Жабылуы – закрытие
Тікелей – непосредственно

Біздің мектепте қазақ тілінен басқа орыс,
ағылшын тілдерін оқытады. Қазақ тілі сабағы аптасына
төрт рет болады. Қазақ тілі сабағы қызықты өтеді. Біз
сабақта мәтінді оқып, мазмұнын айтамыз. Бір-бірімізге
сұрақ қойып, жауап береміз. Түрлі тақырыптарға
диалог құрастырамыз. Диктант, мазмұндама, шығарма
жазамыз, тест сұрақтарына жауап береміз, топқа
бөлініп,
бір-бірімізге
көмектесе,
бірлесе
жұмыс
жасаймыз. Біздің мұғалім - өте білімді, тәжірибелі
жақсы адам. Бізге қазақ тілі сабағын жақсы түсіндіреді.
Бізді жақсы, білімді, тәрбиелі болуға үйретеді. Ол бізге
көп көңіл бөледі.

Біздің сыныпта 26 оқушы бар. Озат, үлгілі
оқушыларымыз көп. Олар: Мәлике, Перизат, Ербол,
Даша, Шолпан, Олжас, Мадина және т.б. Біздің
сыныпта спортпен айналысатан балалар да аз емес.
Ербол, Стас Шет елдердегі жарыстарға қатысып, алтын,
күміс медальдармен оралып жүр. Олар әрдайым
көмектесуге дайын. Біз мектепте ғана бірге емеспіз,
мектептен
тыс
жерлерде
сыныбымызбен
туған
күндерді, мерекелерді бірге қарсы аламыз. Жаңа
Жылды өте қызықты қарсы алдық. Табиғат аясына
саяхатқа шығып, керемет жақсы демалып қайттық.
Осындай кездерде біз бір –бірімізді жақсырақ біледі
екенбіз.Біз бәріміз татумыз.

Мен № 40 гимназияда 9-сыныпта оқимын. Менің
мектебім 6-ықшамаудан «Таласта» орналасқан. Мектепте
1300 оқушы бар. Гимназия директоры Гибнер Александр
Абрамұлы. Мектебім үш қабатты. Мектеп іші кең, жарық
және таза. 42 оқу кабинеті бар. Кабинеттеріміз қазіргі
талапқа сай жабдықталған. 5 қазақ тілі, 4 информатика,
орыс тілі, ағылшын тілі кабинеттері бар. Бірінші қабатта екі
спортзал бар. Мектеп кітапханасының қоры мол., оқырман
залында бірнеше компьютер бар: кез-келген ақпарат
алуыңа жағдай жасалған. Асханамыз кең және таза. Екінші
қабатта үлкен мәжіліс залы бар. Мектептің ауласы кең,
айналасында ағаштар өсіп тұр. Мектеп алдындағы
гүлзарларда әсем гүлдер өсіп тұр. Ауладағы спорт алаңында
түрлі спорт ойындары өткізіледі. Біздің мектеп Траз
қаласындағы ең жақсы мектеп!

Мен сағат жетіде оянамын. Жаттығу орындаймын,
жуынамын, киінемін. Сағат жеті жарымда таңертеңгі
асымды ішемін. Сағат 8-ге 10 минут қалғанда мен мектепте
боламын. Сағат 8 – ден 14 – ке дейін мектепте сабақ
оқимын. Үйде екі жарымда боламын. Түскі асты ішіп болған
соң, таза ауаға шығып серуендеймін, үй шаруасына
көмектесемін. Осыдан кейін үй жұмысын орындаймын,
сабақ орқимын. Кешкі асымды сағат 20 –да ішемін. Кешкі
астан кейін теледидар көремін, музыка тыңдаймын. Сағат
23 –те ұйықтаймын.

Таңертеңгі ас – завтрак
Түскі ас – обед
Кешкі ас – ужин

Қазақ халқы – дәвтүрге бай халық.
Шілдехана – жаңа туған нәрестенің құрметіне жасалатын той. Дастархан
жайылып, жастар домбыра тартып, ән салып, ұлттық ойындар ойналады.
Қырқынан шығару – нәрестенің туған күніне қырық күн толған соң, ыдысқа
қырық бір қасық су құйып, соған шомылдырады. Сәбидің қарын шашын, тырнағын
алады.
Ит жейдесін (алғашқы кигізілген жейдесі) шешіп алып, сақтап қояды. Мерекелік
дастарқан жайылады.
Бесікке салу – халқымызда бесік – қасиетті, киелі, құтты мүлік, сәбидің
алтын ұясы болып есептеледі. Бесікті отпен аластап, баланы бөлейді. Бұл –
халқымыздың елеулі үлкен дәстүрі. Бесікке салу жолы жасы үлкен немесе елдің
құрметті, өнегелі адамына жүктеледі. Мерекелік дастарқан жайылып, бесікке салған
адамға куәде беріледі.
Шілдехана – вечеринка по поводу рождения ребенка
Нәресте – новорожденный, младенец
Сәби – ребенок
Қырқынан шағару – отмечать 40 дней со дня рождения
Қарын шаш – утробные волосы
Жейде сорочка, рубашка
Бесікке салу – укладывать в колыбель
Киелі – сакраментальный
Мүлік – инвентарь, имущество
Аластау – изгонять
Елеулі – существенны, весомый
Жүктелу – поручиться
Кәде – здесь: подарок

Менің туып-өскен жерім – Қазақстан.
Қазақстан – Еуразия құрлығындағы ең үлкен мемлекеттердің бірі. Еліміздің жер көлемі
ұлан-байтақ.
Қазақстанның кең даласын, биік тауларын, ормандары мен көлдерін көрген
адам ешөқашан ұмыта алмайды. Біз жер шарының осындай сұлу, бай өлкесінде
тұрамыз. Ол – біздің Отанымыз.
Қазақ жерін «Шығыс пен Батысты жалғастыратын алтын көпір» дейді. Осы
жерден Ұлы Жібек жолы өткен. Республикамыз – пайдалы қазбалар қоймасы. Жас
мемлектіміздің даму қарқыны зор.
Қазақстанда керемет әсем қалалар бар. Олар: Астана, Алматы, Шымкент,
Тараз және т.б.
Мен Қазақстанда тұратынымды құрметтеймін.

Құрлығында – на континенте
Жер-көлемі – территория
Ешқашан ұмыта алмайды – никогда не сможет заботь
Бай өлке – богатый край
Жалғастыратын алтын көпір – золотой мост, соединяющий
Даму қарқыны – темп развития

Мемлекеттік әнұран – елдіктің белгісі, егемендік пен
еркіндіктің ресми рәмізі. Ол, әдетте, халықтың рухын көтеріп,
Отанға деген сүйіспеншілік сезіміне бөлейді. Қазақстан
Республикасының жаңа әнұраны осындай қасиетті туынды. Ол 2006
жылы 6 қаңтарда қабылданды.
Әнұранның музыкасын жазған – атақты композитор Шәмші
Қалдаяқов. Сөзін жазған – көрнекті ақын Жұмекен Нәжімеденов
және оны бүгінгі тәуелсіздік кезеңге лайықтап өңдеген – Қазақстан
Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев.
Рәміз – символ
Рухын көтеру – поднимать дух (воодушевлять)
өңдеген – обработал
қасиетті туынды – священное произведение

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік туы –
тікбұрышты көгілдір мата. Тудың ортасында, көгілдір түс
аясында бейбітшілік рәмізі – шұғылалы күн бейнеленген.
Күннің төмеңгі жағында бостандықтың рәмізі – қыран
бейнеленген.
Тудың біркелкі көгілдір түсі бейбітшіліктің, тыныштық
пен жарқын болашақтың белгісі. Көгілдір түс ашық аспанды
бейнелейді. Тудың сол жағында дәстүрлі ұлттық өрнек бар.
Шұғылалы күн, қыран құс бейнесі, өрнек алтын түсті бояумен
берілген. Тудың ені – 1 метр, ұзындығы – 2 метр. Қазақстан
Республикасының Мемлекеттік туының авторы – суретші
Шәкен Ниязбеков.

Ту – знамя
Мата – ткань
Көгілдір түс аясында – на фоне голубого цвета
Бостандықтың рәмізі – символ свободы
Белгіс – знак
Ашық аспан – чистое небо

«Таңбасыз ел болмайды, найзасыз ер болмайды» дейді
қазақ халқы. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік
елтаңбасының ортасында көгілдір түс аясында шаңырақ
бейнеленген. Шаңырақты айнала күн сәулесіндей тарап, уықтар
шаншылған. Оны киелі пырақтардың қанаты көмкеріп тұр.
Елтаңбаның жоғарғы жағында жұлдыз орналасқан, ал төмеңгі
жағында «Қазақстан» деген жазу бар. Елтаңбаның реңдік
бейнесі – алтын және көгілдір түсті.
Таңба – елтаңба – герб
Күн сәулесі – лучи солнца
Шұғыла – радуга
Шаншылған – воткнуты
Қасиетті – священный, благородный
Құдіретті -всемогущий


Slide 14

Менің атым (есімім) – Перизат, тегім – Елубаева. Мен
15 жастамын. Туған жерім – Тараз қаласы. Қазір де Тараз
қаласында, Абай көшесінде (даңғылында) № 216 үйде, 34
пәтерде тұрамын.
Мен № 40 гимназияның 9Б – сыныбында оқимын.
Сыныпта Сычева Дарьямен бір партада отырамын.
Мен қазақ тілі, ағылшын тілі пәндерін ұнатамын.
Менің бос уақыттағы ермегім – қызықты кітап оқу, музыка
тыңдау.

Туған жерім – место рождения
Бос уақыт – свободное время
Ермегім – хобби

Менің отбасымда алты адам бар. Менің атым – Ерболат. Мен 9 –
сыныпта оқимын. Жасым 15 – те. Отбасымның басшысы - Әкем. Ол
өндірісте жұмыс істейді. Жасы 45 – те. Анам 43 – те. Ол мектепте мұғалім
болып қызмет атқарады. Ағам ауыл шаруашылығы институтында оқиды.
Жасы 19 – да. Інім 13 жаста. Ол 7 – сынып оқушысы. Қарындасым
бастауыш мектепте 3 – сыныпта оқиды. Менің екі атам, екі әжем бар. Олар
- әкем мен анамның ата – аналары. Әкемнің әке – шешесі ауылда тұрады.
Олар - еңбек ардагерлері.
Нағашы атам мен әжем қалада тұрады. Олар – құрметті
зейнеткерлер. Атамның мамандығы – ұста. Әжем отыз жыл ұстаздық
еткен.
Біздің отбасымыз өте тату. Отбасымызда жақсы дәстүрлер көп.
Олар: үлкенге құрмет көрсету, кішіге қамқор болу, мерекелерді бірге
қарсы алу. Мен өз отбасымды өте жақсы көремін және құрметтеймін. Біздің
үй қашанда думанға толы.
өндіріс – производство
ауыл шаруышылығы институты – сельско-хозяйственный институт
нағашы – родственник со стороны матери
дәстүрлер – традиции
құрмет көрсету – уважать
қамқор болу – заботиться
думан – радость, веселье

Менің атым – Айдын. Менің досымның аты – Қанат. Ол екеуіміз
бір мектепте, бір сыныпта оқимыз. Біз достасып кеттік. Қанат - өте адал,
шыншыл, мейірімді бала. Мен оны осы қасиеттері үшін сыйлаймын. Біздің
көзқарасымыз бен қызығушылығымыз ұқсас. Осы ұқсастықтарымыз бізді
қатты жақындастырды. Қанат екеуіміз қазақша күреске қатысамыз. Біздің
демалыс күндеріміз де жоспарланған. Бір күні басейнге барсақ, келесі
жолы стадионға барамыз. Сонымен қатар біз тек спортпен ғана
айналыспай, бос уақытымызда кинотеатрға, кітапханаға, интернет –
кафеге де бірге барамыз. Меніңше, екі адамның бір – бірінен сыр
жасырмай, сыйласып, қиын сәтте қол ұшын беріп, пікірі мен мақсаттары,
армандары бір жерден шығып жатса, оларды дос деуге болады.
Сондықтан да мен Қанатты досым деп айта аламын.
Қасиеттері – качества
Қызығушылық – интерес
Жақындастырды – приблизил
Сыр – секрет, тайна
Сыр жасырмау – не скрывать секреты
Қол ұшын беру – помогать
Пікір – мнение
Мақсат - цель

Мен мектепке аптасына алты күн барамын, сондықтан
демалысым тек жексенбі. Жексенбі күні басқа күндерге қарағанда
кешірек тұрамын. Қыста таңертеңгі астан кейін сырғанақ тебемін.
Серуеннен түске қарай келемін. Кейде достарыммен кездесіп, ән
тыңдаймыз, бейнетаспа көреміз. Жазғы демалысымда таза ауада
қызықты өткізуге тырысамын. Сенбі күні кешке ата – анаммен,
бауырларыммен саяжайға кетемін. Біздің саяжайымыз өзенге
жақын. Өзеннің жанында тоғай бар. Мен тоғайға барып
саңырауқұлақ, жидек теремін. Егер далада жауын жауып тұрса,
үйден шықпай, кітап оқып, теледидар көремін, үй шаруасына
көмектесемін.
Кешірек – позже
Бейнетаспа – видеокассета
Саяжай – дача
Жидек – ягода
Саңырауқұлақ – гриб
От жағу – разводить огонь

Жер Күнді жылына бір рет айналып шығады. Осы уақытта
ол күнге бүйірін әр түрлі жағдайда тосады.
Күн дәл төбеге көтеріліп, оның сәулесі тік түскен кезде, ол
Жерді қаттырақ қыздырады да, ауа райы жылынады.
Қысты көктем, көктемді біртіндеп жаз ауыстарады. Жаздан
кейін күз келеді. Күн қысқарып, түн ұзарады, күзгі орман
сарғыштанып, көп ұзамай сыйдиған бұтақтары ғана қалған
ағаштарды көресің. Ауа райы суытып, қар жауады. Аязды қыс
келеді. Жыл мезгілдері осылай ауысып отырады.

Көктем – жаздың басы. Наурыз, сәуір, мамыр айлары –
көктем айлары деп аталады. Наурыздан бастап күн жылына
бастайды. Қар еріп, сай-салаға су толады. Қыс бойы қатып жатқан
өзен, көлдердің мұздары бұзылады. Сең жүреді. Жылы жаққа кеткен
құстар қайта келеді.
Көктемде егін, бақша егіледі, мал төлдейді.
Қыста інінде ұйықтап жатқан жәндіктер тіріледі. Көк шығып,
жер беті гүл-бәйшешекпен безенеді. Мал - көк шөпке тойынады.
Адамдар қыста киетін киімдерін тастап, жеңіл киімдерін
киеді.

Жаз айлары – маусым, шілде, тамыз. Жазда күн
ұзақ, түн қысқа болады. Жаз айында табиғат құлпырып,
бақтарда әр түрлі құстар ән салады. Жаз айының ауасы да
ерекше. Хош иісті ауаны жұтып көшеде, бақтарда қыдыра
бергің келеді. Балалар айлы, ашық бұлтсыз кеште далада
ойнауды ұнатады. Жаз айында адамдар ерте тұрып, кеш
жатады. Өйткені бұл кезде жұмыс көп болады. Жаз –
көпшілікке ұнайтын мезгіл. Себебі бұл – демалыстың,
каникулдың уақыты, демалатын кезең.

Күзде ағаш жапырақтары сарғая бастайды.
Далада астық піседі. Халық бұл мезгілді алтын күз
дейді.
Күзде егін даласында еңбек қызады. Дихандар
піскен астықтарын жинайды.
Мектерте оқу басталады. Оқушылар кейде
сабақтан соң ауыл еңбеккерлеріне көмектеседі. Күз
айлары – қыркүйек, қазан, қараша.

Қыс айлары – желтоқсан, қаңтар, ақпан. Қыста
ауа райы салқындайды, боран соғады, қар жауады,
адамдар жылы киінеді.
Қыстың ең суық айы – қаңтар. Қыс айлары
тауда шаңғымен серуендеуге, Медеуде коньки тебуге
жақсы. Қысқы демалыста балалар төбешікке барып
шанамен сырғанайды, аққала жасайды, қар
лақтырысып ойнайды, шаңғы, коньки тебеді.
Шаңғы – лыжи
Коньки – коньки
Шана – санки
Сырғанайды – катаются
Аққала – снеговики

Қазақ тілі – қазақ халқының ана тілі. Ол халық тарихымен
бірге жасап, ұрпақтан ұрпаққа қатынас құралы ретінде қызмет етіп
келеді. 1989 жылы қазақ тілі мемлекеттік мәртебе алды.
Қазақ тілі түркі тілдер тобына жатады. Түркі тілдердің ішінде
қазақ тіліне жақындары – ноғай (Кавказда), қарақалпақ, татар,
башқұрт, қарашай-балқар тілдері.
Қазақ тілі – Ресей, Өзбекстан, Қырғыстан, Түркменстан,
Монғолия, Қытай, Ауғанстан, Иран, Түркия, т.б. елдерде тұратын
қазақтардың да ана тілі.
Қазақ тілі - өркендеген мәдениеттің тілі, ғылыми тіл, ресми ісқағаздардың тілі.
Мәрте – статус
Қатынас құралы – средство общения
Қызмет ету – служить
Ресми – официальный
Іс қағаздары – деловые бумаги

Қазақстан Республикасының тұңғыш Президенті –
Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев. Нұрсұлтан Әбішұлы 1940
жылы 6 шілдеде Алматы облысы, Қаскелең ауданы,
Шамалған ауылында өмірге келген. Әкесі Әбіш пен анасы
Әлжан еңбекқор, өнерлі жандар болған.
Ол – Қазақстан Республикасының егемендігі мен
тәуелсіздігін жариялаған. Ана тіліміздің мемлекеттік
мәртебеге ие болуы, тұңғыш ұлттық теңгеміздің шығуы,
астананың көшірілуі, Семей полигонының жабылуы,
шетелдердегі қазақтардың Отанына оралу көші – бұл да
Елбасына тікелей қатысты тарихи оқиғалар.

Жариялау – объявить,обнародовать
Көшірілу – перевести (с одного места на другое)
Жабылуы – закрытие
Тікелей – непосредственно

Біздің мектепте қазақ тілінен басқа орыс,
ағылшын тілдерін оқытады. Қазақ тілі сабағы аптасына
төрт рет болады. Қазақ тілі сабағы қызықты өтеді. Біз
сабақта мәтінді оқып, мазмұнын айтамыз. Бір-бірімізге
сұрақ қойып, жауап береміз. Түрлі тақырыптарға
диалог құрастырамыз. Диктант, мазмұндама, шығарма
жазамыз, тест сұрақтарына жауап береміз, топқа
бөлініп,
бір-бірімізге
көмектесе,
бірлесе
жұмыс
жасаймыз. Біздің мұғалім - өте білімді, тәжірибелі
жақсы адам. Бізге қазақ тілі сабағын жақсы түсіндіреді.
Бізді жақсы, білімді, тәрбиелі болуға үйретеді. Ол бізге
көп көңіл бөледі.

Біздің сыныпта 26 оқушы бар. Озат, үлгілі
оқушыларымыз көп. Олар: Мәлике, Перизат, Ербол,
Даша, Шолпан, Олжас, Мадина және т.б. Біздің
сыныпта спортпен айналысатан балалар да аз емес.
Ербол, Стас Шет елдердегі жарыстарға қатысып, алтын,
күміс медальдармен оралып жүр. Олар әрдайым
көмектесуге дайын. Біз мектепте ғана бірге емеспіз,
мектептен
тыс
жерлерде
сыныбымызбен
туған
күндерді, мерекелерді бірге қарсы аламыз. Жаңа
Жылды өте қызықты қарсы алдық. Табиғат аясына
саяхатқа шығып, керемет жақсы демалып қайттық.
Осындай кездерде біз бір –бірімізді жақсырақ біледі
екенбіз.Біз бәріміз татумыз.

Мен № 40 гимназияда 9-сыныпта оқимын. Менің
мектебім 6-ықшамаудан «Таласта» орналасқан. Мектепте
1300 оқушы бар. Гимназия директоры Гибнер Александр
Абрамұлы. Мектебім үш қабатты. Мектеп іші кең, жарық
және таза. 42 оқу кабинеті бар. Кабинеттеріміз қазіргі
талапқа сай жабдықталған. 5 қазақ тілі, 4 информатика,
орыс тілі, ағылшын тілі кабинеттері бар. Бірінші қабатта екі
спортзал бар. Мектеп кітапханасының қоры мол., оқырман
залында бірнеше компьютер бар: кез-келген ақпарат
алуыңа жағдай жасалған. Асханамыз кең және таза. Екінші
қабатта үлкен мәжіліс залы бар. Мектептің ауласы кең,
айналасында ағаштар өсіп тұр. Мектеп алдындағы
гүлзарларда әсем гүлдер өсіп тұр. Ауладағы спорт алаңында
түрлі спорт ойындары өткізіледі. Біздің мектеп Траз
қаласындағы ең жақсы мектеп!

Мен сағат жетіде оянамын. Жаттығу орындаймын,
жуынамын, киінемін. Сағат жеті жарымда таңертеңгі
асымды ішемін. Сағат 8-ге 10 минут қалғанда мен мектепте
боламын. Сағат 8 – ден 14 – ке дейін мектепте сабақ
оқимын. Үйде екі жарымда боламын. Түскі асты ішіп болған
соң, таза ауаға шығып серуендеймін, үй шаруасына
көмектесемін. Осыдан кейін үй жұмысын орындаймын,
сабақ орқимын. Кешкі асымды сағат 20 –да ішемін. Кешкі
астан кейін теледидар көремін, музыка тыңдаймын. Сағат
23 –те ұйықтаймын.

Таңертеңгі ас – завтрак
Түскі ас – обед
Кешкі ас – ужин

Қазақ халқы – дәвтүрге бай халық.
Шілдехана – жаңа туған нәрестенің құрметіне жасалатын той. Дастархан
жайылып, жастар домбыра тартып, ән салып, ұлттық ойындар ойналады.
Қырқынан шығару – нәрестенің туған күніне қырық күн толған соң, ыдысқа
қырық бір қасық су құйып, соған шомылдырады. Сәбидің қарын шашын, тырнағын
алады.
Ит жейдесін (алғашқы кигізілген жейдесі) шешіп алып, сақтап қояды. Мерекелік
дастарқан жайылады.
Бесікке салу – халқымызда бесік – қасиетті, киелі, құтты мүлік, сәбидің
алтын ұясы болып есептеледі. Бесікті отпен аластап, баланы бөлейді. Бұл –
халқымыздың елеулі үлкен дәстүрі. Бесікке салу жолы жасы үлкен немесе елдің
құрметті, өнегелі адамына жүктеледі. Мерекелік дастарқан жайылып, бесікке салған
адамға куәде беріледі.
Шілдехана – вечеринка по поводу рождения ребенка
Нәресте – новорожденный, младенец
Сәби – ребенок
Қырқынан шағару – отмечать 40 дней со дня рождения
Қарын шаш – утробные волосы
Жейде сорочка, рубашка
Бесікке салу – укладывать в колыбель
Киелі – сакраментальный
Мүлік – инвентарь, имущество
Аластау – изгонять
Елеулі – существенны, весомый
Жүктелу – поручиться
Кәде – здесь: подарок

Менің туып-өскен жерім – Қазақстан.
Қазақстан – Еуразия құрлығындағы ең үлкен мемлекеттердің бірі. Еліміздің жер көлемі
ұлан-байтақ.
Қазақстанның кең даласын, биік тауларын, ормандары мен көлдерін көрген
адам ешөқашан ұмыта алмайды. Біз жер шарының осындай сұлу, бай өлкесінде
тұрамыз. Ол – біздің Отанымыз.
Қазақ жерін «Шығыс пен Батысты жалғастыратын алтын көпір» дейді. Осы
жерден Ұлы Жібек жолы өткен. Республикамыз – пайдалы қазбалар қоймасы. Жас
мемлектіміздің даму қарқыны зор.
Қазақстанда керемет әсем қалалар бар. Олар: Астана, Алматы, Шымкент,
Тараз және т.б.
Мен Қазақстанда тұратынымды құрметтеймін.

Құрлығында – на континенте
Жер-көлемі – территория
Ешқашан ұмыта алмайды – никогда не сможет заботь
Бай өлке – богатый край
Жалғастыратын алтын көпір – золотой мост, соединяющий
Даму қарқыны – темп развития

Мемлекеттік әнұран – елдіктің белгісі, егемендік пен
еркіндіктің ресми рәмізі. Ол, әдетте, халықтың рухын көтеріп,
Отанға деген сүйіспеншілік сезіміне бөлейді. Қазақстан
Республикасының жаңа әнұраны осындай қасиетті туынды. Ол 2006
жылы 6 қаңтарда қабылданды.
Әнұранның музыкасын жазған – атақты композитор Шәмші
Қалдаяқов. Сөзін жазған – көрнекті ақын Жұмекен Нәжімеденов
және оны бүгінгі тәуелсіздік кезеңге лайықтап өңдеген – Қазақстан
Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев.
Рәміз – символ
Рухын көтеру – поднимать дух (воодушевлять)
өңдеген – обработал
қасиетті туынды – священное произведение

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік туы –
тікбұрышты көгілдір мата. Тудың ортасында, көгілдір түс
аясында бейбітшілік рәмізі – шұғылалы күн бейнеленген.
Күннің төмеңгі жағында бостандықтың рәмізі – қыран
бейнеленген.
Тудың біркелкі көгілдір түсі бейбітшіліктің, тыныштық
пен жарқын болашақтың белгісі. Көгілдір түс ашық аспанды
бейнелейді. Тудың сол жағында дәстүрлі ұлттық өрнек бар.
Шұғылалы күн, қыран құс бейнесі, өрнек алтын түсті бояумен
берілген. Тудың ені – 1 метр, ұзындығы – 2 метр. Қазақстан
Республикасының Мемлекеттік туының авторы – суретші
Шәкен Ниязбеков.

Ту – знамя
Мата – ткань
Көгілдір түс аясында – на фоне голубого цвета
Бостандықтың рәмізі – символ свободы
Белгіс – знак
Ашық аспан – чистое небо

«Таңбасыз ел болмайды, найзасыз ер болмайды» дейді
қазақ халқы. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік
елтаңбасының ортасында көгілдір түс аясында шаңырақ
бейнеленген. Шаңырақты айнала күн сәулесіндей тарап, уықтар
шаншылған. Оны киелі пырақтардың қанаты көмкеріп тұр.
Елтаңбаның жоғарғы жағында жұлдыз орналасқан, ал төмеңгі
жағында «Қазақстан» деген жазу бар. Елтаңбаның реңдік
бейнесі – алтын және көгілдір түсті.
Таңба – елтаңба – герб
Күн сәулесі – лучи солнца
Шұғыла – радуга
Шаншылған – воткнуты
Қасиетті – священный, благородный
Құдіретті -всемогущий


Slide 15

Менің атым (есімім) – Перизат, тегім – Елубаева. Мен
15 жастамын. Туған жерім – Тараз қаласы. Қазір де Тараз
қаласында, Абай көшесінде (даңғылында) № 216 үйде, 34
пәтерде тұрамын.
Мен № 40 гимназияның 9Б – сыныбында оқимын.
Сыныпта Сычева Дарьямен бір партада отырамын.
Мен қазақ тілі, ағылшын тілі пәндерін ұнатамын.
Менің бос уақыттағы ермегім – қызықты кітап оқу, музыка
тыңдау.

Туған жерім – место рождения
Бос уақыт – свободное время
Ермегім – хобби

Менің отбасымда алты адам бар. Менің атым – Ерболат. Мен 9 –
сыныпта оқимын. Жасым 15 – те. Отбасымның басшысы - Әкем. Ол
өндірісте жұмыс істейді. Жасы 45 – те. Анам 43 – те. Ол мектепте мұғалім
болып қызмет атқарады. Ағам ауыл шаруашылығы институтында оқиды.
Жасы 19 – да. Інім 13 жаста. Ол 7 – сынып оқушысы. Қарындасым
бастауыш мектепте 3 – сыныпта оқиды. Менің екі атам, екі әжем бар. Олар
- әкем мен анамның ата – аналары. Әкемнің әке – шешесі ауылда тұрады.
Олар - еңбек ардагерлері.
Нағашы атам мен әжем қалада тұрады. Олар – құрметті
зейнеткерлер. Атамның мамандығы – ұста. Әжем отыз жыл ұстаздық
еткен.
Біздің отбасымыз өте тату. Отбасымызда жақсы дәстүрлер көп.
Олар: үлкенге құрмет көрсету, кішіге қамқор болу, мерекелерді бірге
қарсы алу. Мен өз отбасымды өте жақсы көремін және құрметтеймін. Біздің
үй қашанда думанға толы.
өндіріс – производство
ауыл шаруышылығы институты – сельско-хозяйственный институт
нағашы – родственник со стороны матери
дәстүрлер – традиции
құрмет көрсету – уважать
қамқор болу – заботиться
думан – радость, веселье

Менің атым – Айдын. Менің досымның аты – Қанат. Ол екеуіміз
бір мектепте, бір сыныпта оқимыз. Біз достасып кеттік. Қанат - өте адал,
шыншыл, мейірімді бала. Мен оны осы қасиеттері үшін сыйлаймын. Біздің
көзқарасымыз бен қызығушылығымыз ұқсас. Осы ұқсастықтарымыз бізді
қатты жақындастырды. Қанат екеуіміз қазақша күреске қатысамыз. Біздің
демалыс күндеріміз де жоспарланған. Бір күні басейнге барсақ, келесі
жолы стадионға барамыз. Сонымен қатар біз тек спортпен ғана
айналыспай, бос уақытымызда кинотеатрға, кітапханаға, интернет –
кафеге де бірге барамыз. Меніңше, екі адамның бір – бірінен сыр
жасырмай, сыйласып, қиын сәтте қол ұшын беріп, пікірі мен мақсаттары,
армандары бір жерден шығып жатса, оларды дос деуге болады.
Сондықтан да мен Қанатты досым деп айта аламын.
Қасиеттері – качества
Қызығушылық – интерес
Жақындастырды – приблизил
Сыр – секрет, тайна
Сыр жасырмау – не скрывать секреты
Қол ұшын беру – помогать
Пікір – мнение
Мақсат - цель

Мен мектепке аптасына алты күн барамын, сондықтан
демалысым тек жексенбі. Жексенбі күні басқа күндерге қарағанда
кешірек тұрамын. Қыста таңертеңгі астан кейін сырғанақ тебемін.
Серуеннен түске қарай келемін. Кейде достарыммен кездесіп, ән
тыңдаймыз, бейнетаспа көреміз. Жазғы демалысымда таза ауада
қызықты өткізуге тырысамын. Сенбі күні кешке ата – анаммен,
бауырларыммен саяжайға кетемін. Біздің саяжайымыз өзенге
жақын. Өзеннің жанында тоғай бар. Мен тоғайға барып
саңырауқұлақ, жидек теремін. Егер далада жауын жауып тұрса,
үйден шықпай, кітап оқып, теледидар көремін, үй шаруасына
көмектесемін.
Кешірек – позже
Бейнетаспа – видеокассета
Саяжай – дача
Жидек – ягода
Саңырауқұлақ – гриб
От жағу – разводить огонь

Жер Күнді жылына бір рет айналып шығады. Осы уақытта
ол күнге бүйірін әр түрлі жағдайда тосады.
Күн дәл төбеге көтеріліп, оның сәулесі тік түскен кезде, ол
Жерді қаттырақ қыздырады да, ауа райы жылынады.
Қысты көктем, көктемді біртіндеп жаз ауыстарады. Жаздан
кейін күз келеді. Күн қысқарып, түн ұзарады, күзгі орман
сарғыштанып, көп ұзамай сыйдиған бұтақтары ғана қалған
ағаштарды көресің. Ауа райы суытып, қар жауады. Аязды қыс
келеді. Жыл мезгілдері осылай ауысып отырады.

Көктем – жаздың басы. Наурыз, сәуір, мамыр айлары –
көктем айлары деп аталады. Наурыздан бастап күн жылына
бастайды. Қар еріп, сай-салаға су толады. Қыс бойы қатып жатқан
өзен, көлдердің мұздары бұзылады. Сең жүреді. Жылы жаққа кеткен
құстар қайта келеді.
Көктемде егін, бақша егіледі, мал төлдейді.
Қыста інінде ұйықтап жатқан жәндіктер тіріледі. Көк шығып,
жер беті гүл-бәйшешекпен безенеді. Мал - көк шөпке тойынады.
Адамдар қыста киетін киімдерін тастап, жеңіл киімдерін
киеді.

Жаз айлары – маусым, шілде, тамыз. Жазда күн
ұзақ, түн қысқа болады. Жаз айында табиғат құлпырып,
бақтарда әр түрлі құстар ән салады. Жаз айының ауасы да
ерекше. Хош иісті ауаны жұтып көшеде, бақтарда қыдыра
бергің келеді. Балалар айлы, ашық бұлтсыз кеште далада
ойнауды ұнатады. Жаз айында адамдар ерте тұрып, кеш
жатады. Өйткені бұл кезде жұмыс көп болады. Жаз –
көпшілікке ұнайтын мезгіл. Себебі бұл – демалыстың,
каникулдың уақыты, демалатын кезең.

Күзде ағаш жапырақтары сарғая бастайды.
Далада астық піседі. Халық бұл мезгілді алтын күз
дейді.
Күзде егін даласында еңбек қызады. Дихандар
піскен астықтарын жинайды.
Мектерте оқу басталады. Оқушылар кейде
сабақтан соң ауыл еңбеккерлеріне көмектеседі. Күз
айлары – қыркүйек, қазан, қараша.

Қыс айлары – желтоқсан, қаңтар, ақпан. Қыста
ауа райы салқындайды, боран соғады, қар жауады,
адамдар жылы киінеді.
Қыстың ең суық айы – қаңтар. Қыс айлары
тауда шаңғымен серуендеуге, Медеуде коньки тебуге
жақсы. Қысқы демалыста балалар төбешікке барып
шанамен сырғанайды, аққала жасайды, қар
лақтырысып ойнайды, шаңғы, коньки тебеді.
Шаңғы – лыжи
Коньки – коньки
Шана – санки
Сырғанайды – катаются
Аққала – снеговики

Қазақ тілі – қазақ халқының ана тілі. Ол халық тарихымен
бірге жасап, ұрпақтан ұрпаққа қатынас құралы ретінде қызмет етіп
келеді. 1989 жылы қазақ тілі мемлекеттік мәртебе алды.
Қазақ тілі түркі тілдер тобына жатады. Түркі тілдердің ішінде
қазақ тіліне жақындары – ноғай (Кавказда), қарақалпақ, татар,
башқұрт, қарашай-балқар тілдері.
Қазақ тілі – Ресей, Өзбекстан, Қырғыстан, Түркменстан,
Монғолия, Қытай, Ауғанстан, Иран, Түркия, т.б. елдерде тұратын
қазақтардың да ана тілі.
Қазақ тілі - өркендеген мәдениеттің тілі, ғылыми тіл, ресми ісқағаздардың тілі.
Мәрте – статус
Қатынас құралы – средство общения
Қызмет ету – служить
Ресми – официальный
Іс қағаздары – деловые бумаги

Қазақстан Республикасының тұңғыш Президенті –
Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев. Нұрсұлтан Әбішұлы 1940
жылы 6 шілдеде Алматы облысы, Қаскелең ауданы,
Шамалған ауылында өмірге келген. Әкесі Әбіш пен анасы
Әлжан еңбекқор, өнерлі жандар болған.
Ол – Қазақстан Республикасының егемендігі мен
тәуелсіздігін жариялаған. Ана тіліміздің мемлекеттік
мәртебеге ие болуы, тұңғыш ұлттық теңгеміздің шығуы,
астананың көшірілуі, Семей полигонының жабылуы,
шетелдердегі қазақтардың Отанына оралу көші – бұл да
Елбасына тікелей қатысты тарихи оқиғалар.

Жариялау – объявить,обнародовать
Көшірілу – перевести (с одного места на другое)
Жабылуы – закрытие
Тікелей – непосредственно

Біздің мектепте қазақ тілінен басқа орыс,
ағылшын тілдерін оқытады. Қазақ тілі сабағы аптасына
төрт рет болады. Қазақ тілі сабағы қызықты өтеді. Біз
сабақта мәтінді оқып, мазмұнын айтамыз. Бір-бірімізге
сұрақ қойып, жауап береміз. Түрлі тақырыптарға
диалог құрастырамыз. Диктант, мазмұндама, шығарма
жазамыз, тест сұрақтарына жауап береміз, топқа
бөлініп,
бір-бірімізге
көмектесе,
бірлесе
жұмыс
жасаймыз. Біздің мұғалім - өте білімді, тәжірибелі
жақсы адам. Бізге қазақ тілі сабағын жақсы түсіндіреді.
Бізді жақсы, білімді, тәрбиелі болуға үйретеді. Ол бізге
көп көңіл бөледі.

Біздің сыныпта 26 оқушы бар. Озат, үлгілі
оқушыларымыз көп. Олар: Мәлике, Перизат, Ербол,
Даша, Шолпан, Олжас, Мадина және т.б. Біздің
сыныпта спортпен айналысатан балалар да аз емес.
Ербол, Стас Шет елдердегі жарыстарға қатысып, алтын,
күміс медальдармен оралып жүр. Олар әрдайым
көмектесуге дайын. Біз мектепте ғана бірге емеспіз,
мектептен
тыс
жерлерде
сыныбымызбен
туған
күндерді, мерекелерді бірге қарсы аламыз. Жаңа
Жылды өте қызықты қарсы алдық. Табиғат аясына
саяхатқа шығып, керемет жақсы демалып қайттық.
Осындай кездерде біз бір –бірімізді жақсырақ біледі
екенбіз.Біз бәріміз татумыз.

Мен № 40 гимназияда 9-сыныпта оқимын. Менің
мектебім 6-ықшамаудан «Таласта» орналасқан. Мектепте
1300 оқушы бар. Гимназия директоры Гибнер Александр
Абрамұлы. Мектебім үш қабатты. Мектеп іші кең, жарық
және таза. 42 оқу кабинеті бар. Кабинеттеріміз қазіргі
талапқа сай жабдықталған. 5 қазақ тілі, 4 информатика,
орыс тілі, ағылшын тілі кабинеттері бар. Бірінші қабатта екі
спортзал бар. Мектеп кітапханасының қоры мол., оқырман
залында бірнеше компьютер бар: кез-келген ақпарат
алуыңа жағдай жасалған. Асханамыз кең және таза. Екінші
қабатта үлкен мәжіліс залы бар. Мектептің ауласы кең,
айналасында ағаштар өсіп тұр. Мектеп алдындағы
гүлзарларда әсем гүлдер өсіп тұр. Ауладағы спорт алаңында
түрлі спорт ойындары өткізіледі. Біздің мектеп Траз
қаласындағы ең жақсы мектеп!

Мен сағат жетіде оянамын. Жаттығу орындаймын,
жуынамын, киінемін. Сағат жеті жарымда таңертеңгі
асымды ішемін. Сағат 8-ге 10 минут қалғанда мен мектепте
боламын. Сағат 8 – ден 14 – ке дейін мектепте сабақ
оқимын. Үйде екі жарымда боламын. Түскі асты ішіп болған
соң, таза ауаға шығып серуендеймін, үй шаруасына
көмектесемін. Осыдан кейін үй жұмысын орындаймын,
сабақ орқимын. Кешкі асымды сағат 20 –да ішемін. Кешкі
астан кейін теледидар көремін, музыка тыңдаймын. Сағат
23 –те ұйықтаймын.

Таңертеңгі ас – завтрак
Түскі ас – обед
Кешкі ас – ужин

Қазақ халқы – дәвтүрге бай халық.
Шілдехана – жаңа туған нәрестенің құрметіне жасалатын той. Дастархан
жайылып, жастар домбыра тартып, ән салып, ұлттық ойындар ойналады.
Қырқынан шығару – нәрестенің туған күніне қырық күн толған соң, ыдысқа
қырық бір қасық су құйып, соған шомылдырады. Сәбидің қарын шашын, тырнағын
алады.
Ит жейдесін (алғашқы кигізілген жейдесі) шешіп алып, сақтап қояды. Мерекелік
дастарқан жайылады.
Бесікке салу – халқымызда бесік – қасиетті, киелі, құтты мүлік, сәбидің
алтын ұясы болып есептеледі. Бесікті отпен аластап, баланы бөлейді. Бұл –
халқымыздың елеулі үлкен дәстүрі. Бесікке салу жолы жасы үлкен немесе елдің
құрметті, өнегелі адамына жүктеледі. Мерекелік дастарқан жайылып, бесікке салған
адамға куәде беріледі.
Шілдехана – вечеринка по поводу рождения ребенка
Нәресте – новорожденный, младенец
Сәби – ребенок
Қырқынан шағару – отмечать 40 дней со дня рождения
Қарын шаш – утробные волосы
Жейде сорочка, рубашка
Бесікке салу – укладывать в колыбель
Киелі – сакраментальный
Мүлік – инвентарь, имущество
Аластау – изгонять
Елеулі – существенны, весомый
Жүктелу – поручиться
Кәде – здесь: подарок

Менің туып-өскен жерім – Қазақстан.
Қазақстан – Еуразия құрлығындағы ең үлкен мемлекеттердің бірі. Еліміздің жер көлемі
ұлан-байтақ.
Қазақстанның кең даласын, биік тауларын, ормандары мен көлдерін көрген
адам ешөқашан ұмыта алмайды. Біз жер шарының осындай сұлу, бай өлкесінде
тұрамыз. Ол – біздің Отанымыз.
Қазақ жерін «Шығыс пен Батысты жалғастыратын алтын көпір» дейді. Осы
жерден Ұлы Жібек жолы өткен. Республикамыз – пайдалы қазбалар қоймасы. Жас
мемлектіміздің даму қарқыны зор.
Қазақстанда керемет әсем қалалар бар. Олар: Астана, Алматы, Шымкент,
Тараз және т.б.
Мен Қазақстанда тұратынымды құрметтеймін.

Құрлығында – на континенте
Жер-көлемі – территория
Ешқашан ұмыта алмайды – никогда не сможет заботь
Бай өлке – богатый край
Жалғастыратын алтын көпір – золотой мост, соединяющий
Даму қарқыны – темп развития

Мемлекеттік әнұран – елдіктің белгісі, егемендік пен
еркіндіктің ресми рәмізі. Ол, әдетте, халықтың рухын көтеріп,
Отанға деген сүйіспеншілік сезіміне бөлейді. Қазақстан
Республикасының жаңа әнұраны осындай қасиетті туынды. Ол 2006
жылы 6 қаңтарда қабылданды.
Әнұранның музыкасын жазған – атақты композитор Шәмші
Қалдаяқов. Сөзін жазған – көрнекті ақын Жұмекен Нәжімеденов
және оны бүгінгі тәуелсіздік кезеңге лайықтап өңдеген – Қазақстан
Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев.
Рәміз – символ
Рухын көтеру – поднимать дух (воодушевлять)
өңдеген – обработал
қасиетті туынды – священное произведение

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік туы –
тікбұрышты көгілдір мата. Тудың ортасында, көгілдір түс
аясында бейбітшілік рәмізі – шұғылалы күн бейнеленген.
Күннің төмеңгі жағында бостандықтың рәмізі – қыран
бейнеленген.
Тудың біркелкі көгілдір түсі бейбітшіліктің, тыныштық
пен жарқын болашақтың белгісі. Көгілдір түс ашық аспанды
бейнелейді. Тудың сол жағында дәстүрлі ұлттық өрнек бар.
Шұғылалы күн, қыран құс бейнесі, өрнек алтын түсті бояумен
берілген. Тудың ені – 1 метр, ұзындығы – 2 метр. Қазақстан
Республикасының Мемлекеттік туының авторы – суретші
Шәкен Ниязбеков.

Ту – знамя
Мата – ткань
Көгілдір түс аясында – на фоне голубого цвета
Бостандықтың рәмізі – символ свободы
Белгіс – знак
Ашық аспан – чистое небо

«Таңбасыз ел болмайды, найзасыз ер болмайды» дейді
қазақ халқы. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік
елтаңбасының ортасында көгілдір түс аясында шаңырақ
бейнеленген. Шаңырақты айнала күн сәулесіндей тарап, уықтар
шаншылған. Оны киелі пырақтардың қанаты көмкеріп тұр.
Елтаңбаның жоғарғы жағында жұлдыз орналасқан, ал төмеңгі
жағында «Қазақстан» деген жазу бар. Елтаңбаның реңдік
бейнесі – алтын және көгілдір түсті.
Таңба – елтаңба – герб
Күн сәулесі – лучи солнца
Шұғыла – радуга
Шаншылған – воткнуты
Қасиетті – священный, благородный
Құдіретті -всемогущий


Slide 16

Менің атым (есімім) – Перизат, тегім – Елубаева. Мен
15 жастамын. Туған жерім – Тараз қаласы. Қазір де Тараз
қаласында, Абай көшесінде (даңғылында) № 216 үйде, 34
пәтерде тұрамын.
Мен № 40 гимназияның 9Б – сыныбында оқимын.
Сыныпта Сычева Дарьямен бір партада отырамын.
Мен қазақ тілі, ағылшын тілі пәндерін ұнатамын.
Менің бос уақыттағы ермегім – қызықты кітап оқу, музыка
тыңдау.

Туған жерім – место рождения
Бос уақыт – свободное время
Ермегім – хобби

Менің отбасымда алты адам бар. Менің атым – Ерболат. Мен 9 –
сыныпта оқимын. Жасым 15 – те. Отбасымның басшысы - Әкем. Ол
өндірісте жұмыс істейді. Жасы 45 – те. Анам 43 – те. Ол мектепте мұғалім
болып қызмет атқарады. Ағам ауыл шаруашылығы институтында оқиды.
Жасы 19 – да. Інім 13 жаста. Ол 7 – сынып оқушысы. Қарындасым
бастауыш мектепте 3 – сыныпта оқиды. Менің екі атам, екі әжем бар. Олар
- әкем мен анамның ата – аналары. Әкемнің әке – шешесі ауылда тұрады.
Олар - еңбек ардагерлері.
Нағашы атам мен әжем қалада тұрады. Олар – құрметті
зейнеткерлер. Атамның мамандығы – ұста. Әжем отыз жыл ұстаздық
еткен.
Біздің отбасымыз өте тату. Отбасымызда жақсы дәстүрлер көп.
Олар: үлкенге құрмет көрсету, кішіге қамқор болу, мерекелерді бірге
қарсы алу. Мен өз отбасымды өте жақсы көремін және құрметтеймін. Біздің
үй қашанда думанға толы.
өндіріс – производство
ауыл шаруышылығы институты – сельско-хозяйственный институт
нағашы – родственник со стороны матери
дәстүрлер – традиции
құрмет көрсету – уважать
қамқор болу – заботиться
думан – радость, веселье

Менің атым – Айдын. Менің досымның аты – Қанат. Ол екеуіміз
бір мектепте, бір сыныпта оқимыз. Біз достасып кеттік. Қанат - өте адал,
шыншыл, мейірімді бала. Мен оны осы қасиеттері үшін сыйлаймын. Біздің
көзқарасымыз бен қызығушылығымыз ұқсас. Осы ұқсастықтарымыз бізді
қатты жақындастырды. Қанат екеуіміз қазақша күреске қатысамыз. Біздің
демалыс күндеріміз де жоспарланған. Бір күні басейнге барсақ, келесі
жолы стадионға барамыз. Сонымен қатар біз тек спортпен ғана
айналыспай, бос уақытымызда кинотеатрға, кітапханаға, интернет –
кафеге де бірге барамыз. Меніңше, екі адамның бір – бірінен сыр
жасырмай, сыйласып, қиын сәтте қол ұшын беріп, пікірі мен мақсаттары,
армандары бір жерден шығып жатса, оларды дос деуге болады.
Сондықтан да мен Қанатты досым деп айта аламын.
Қасиеттері – качества
Қызығушылық – интерес
Жақындастырды – приблизил
Сыр – секрет, тайна
Сыр жасырмау – не скрывать секреты
Қол ұшын беру – помогать
Пікір – мнение
Мақсат - цель

Мен мектепке аптасына алты күн барамын, сондықтан
демалысым тек жексенбі. Жексенбі күні басқа күндерге қарағанда
кешірек тұрамын. Қыста таңертеңгі астан кейін сырғанақ тебемін.
Серуеннен түске қарай келемін. Кейде достарыммен кездесіп, ән
тыңдаймыз, бейнетаспа көреміз. Жазғы демалысымда таза ауада
қызықты өткізуге тырысамын. Сенбі күні кешке ата – анаммен,
бауырларыммен саяжайға кетемін. Біздің саяжайымыз өзенге
жақын. Өзеннің жанында тоғай бар. Мен тоғайға барып
саңырауқұлақ, жидек теремін. Егер далада жауын жауып тұрса,
үйден шықпай, кітап оқып, теледидар көремін, үй шаруасына
көмектесемін.
Кешірек – позже
Бейнетаспа – видеокассета
Саяжай – дача
Жидек – ягода
Саңырауқұлақ – гриб
От жағу – разводить огонь

Жер Күнді жылына бір рет айналып шығады. Осы уақытта
ол күнге бүйірін әр түрлі жағдайда тосады.
Күн дәл төбеге көтеріліп, оның сәулесі тік түскен кезде, ол
Жерді қаттырақ қыздырады да, ауа райы жылынады.
Қысты көктем, көктемді біртіндеп жаз ауыстарады. Жаздан
кейін күз келеді. Күн қысқарып, түн ұзарады, күзгі орман
сарғыштанып, көп ұзамай сыйдиған бұтақтары ғана қалған
ағаштарды көресің. Ауа райы суытып, қар жауады. Аязды қыс
келеді. Жыл мезгілдері осылай ауысып отырады.

Көктем – жаздың басы. Наурыз, сәуір, мамыр айлары –
көктем айлары деп аталады. Наурыздан бастап күн жылына
бастайды. Қар еріп, сай-салаға су толады. Қыс бойы қатып жатқан
өзен, көлдердің мұздары бұзылады. Сең жүреді. Жылы жаққа кеткен
құстар қайта келеді.
Көктемде егін, бақша егіледі, мал төлдейді.
Қыста інінде ұйықтап жатқан жәндіктер тіріледі. Көк шығып,
жер беті гүл-бәйшешекпен безенеді. Мал - көк шөпке тойынады.
Адамдар қыста киетін киімдерін тастап, жеңіл киімдерін
киеді.

Жаз айлары – маусым, шілде, тамыз. Жазда күн
ұзақ, түн қысқа болады. Жаз айында табиғат құлпырып,
бақтарда әр түрлі құстар ән салады. Жаз айының ауасы да
ерекше. Хош иісті ауаны жұтып көшеде, бақтарда қыдыра
бергің келеді. Балалар айлы, ашық бұлтсыз кеште далада
ойнауды ұнатады. Жаз айында адамдар ерте тұрып, кеш
жатады. Өйткені бұл кезде жұмыс көп болады. Жаз –
көпшілікке ұнайтын мезгіл. Себебі бұл – демалыстың,
каникулдың уақыты, демалатын кезең.

Күзде ағаш жапырақтары сарғая бастайды.
Далада астық піседі. Халық бұл мезгілді алтын күз
дейді.
Күзде егін даласында еңбек қызады. Дихандар
піскен астықтарын жинайды.
Мектерте оқу басталады. Оқушылар кейде
сабақтан соң ауыл еңбеккерлеріне көмектеседі. Күз
айлары – қыркүйек, қазан, қараша.

Қыс айлары – желтоқсан, қаңтар, ақпан. Қыста
ауа райы салқындайды, боран соғады, қар жауады,
адамдар жылы киінеді.
Қыстың ең суық айы – қаңтар. Қыс айлары
тауда шаңғымен серуендеуге, Медеуде коньки тебуге
жақсы. Қысқы демалыста балалар төбешікке барып
шанамен сырғанайды, аққала жасайды, қар
лақтырысып ойнайды, шаңғы, коньки тебеді.
Шаңғы – лыжи
Коньки – коньки
Шана – санки
Сырғанайды – катаются
Аққала – снеговики

Қазақ тілі – қазақ халқының ана тілі. Ол халық тарихымен
бірге жасап, ұрпақтан ұрпаққа қатынас құралы ретінде қызмет етіп
келеді. 1989 жылы қазақ тілі мемлекеттік мәртебе алды.
Қазақ тілі түркі тілдер тобына жатады. Түркі тілдердің ішінде
қазақ тіліне жақындары – ноғай (Кавказда), қарақалпақ, татар,
башқұрт, қарашай-балқар тілдері.
Қазақ тілі – Ресей, Өзбекстан, Қырғыстан, Түркменстан,
Монғолия, Қытай, Ауғанстан, Иран, Түркия, т.б. елдерде тұратын
қазақтардың да ана тілі.
Қазақ тілі - өркендеген мәдениеттің тілі, ғылыми тіл, ресми ісқағаздардың тілі.
Мәрте – статус
Қатынас құралы – средство общения
Қызмет ету – служить
Ресми – официальный
Іс қағаздары – деловые бумаги

Қазақстан Республикасының тұңғыш Президенті –
Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев. Нұрсұлтан Әбішұлы 1940
жылы 6 шілдеде Алматы облысы, Қаскелең ауданы,
Шамалған ауылында өмірге келген. Әкесі Әбіш пен анасы
Әлжан еңбекқор, өнерлі жандар болған.
Ол – Қазақстан Республикасының егемендігі мен
тәуелсіздігін жариялаған. Ана тіліміздің мемлекеттік
мәртебеге ие болуы, тұңғыш ұлттық теңгеміздің шығуы,
астананың көшірілуі, Семей полигонының жабылуы,
шетелдердегі қазақтардың Отанына оралу көші – бұл да
Елбасына тікелей қатысты тарихи оқиғалар.

Жариялау – объявить,обнародовать
Көшірілу – перевести (с одного места на другое)
Жабылуы – закрытие
Тікелей – непосредственно

Біздің мектепте қазақ тілінен басқа орыс,
ағылшын тілдерін оқытады. Қазақ тілі сабағы аптасына
төрт рет болады. Қазақ тілі сабағы қызықты өтеді. Біз
сабақта мәтінді оқып, мазмұнын айтамыз. Бір-бірімізге
сұрақ қойып, жауап береміз. Түрлі тақырыптарға
диалог құрастырамыз. Диктант, мазмұндама, шығарма
жазамыз, тест сұрақтарына жауап береміз, топқа
бөлініп,
бір-бірімізге
көмектесе,
бірлесе
жұмыс
жасаймыз. Біздің мұғалім - өте білімді, тәжірибелі
жақсы адам. Бізге қазақ тілі сабағын жақсы түсіндіреді.
Бізді жақсы, білімді, тәрбиелі болуға үйретеді. Ол бізге
көп көңіл бөледі.

Біздің сыныпта 26 оқушы бар. Озат, үлгілі
оқушыларымыз көп. Олар: Мәлике, Перизат, Ербол,
Даша, Шолпан, Олжас, Мадина және т.б. Біздің
сыныпта спортпен айналысатан балалар да аз емес.
Ербол, Стас Шет елдердегі жарыстарға қатысып, алтын,
күміс медальдармен оралып жүр. Олар әрдайым
көмектесуге дайын. Біз мектепте ғана бірге емеспіз,
мектептен
тыс
жерлерде
сыныбымызбен
туған
күндерді, мерекелерді бірге қарсы аламыз. Жаңа
Жылды өте қызықты қарсы алдық. Табиғат аясына
саяхатқа шығып, керемет жақсы демалып қайттық.
Осындай кездерде біз бір –бірімізді жақсырақ біледі
екенбіз.Біз бәріміз татумыз.

Мен № 40 гимназияда 9-сыныпта оқимын. Менің
мектебім 6-ықшамаудан «Таласта» орналасқан. Мектепте
1300 оқушы бар. Гимназия директоры Гибнер Александр
Абрамұлы. Мектебім үш қабатты. Мектеп іші кең, жарық
және таза. 42 оқу кабинеті бар. Кабинеттеріміз қазіргі
талапқа сай жабдықталған. 5 қазақ тілі, 4 информатика,
орыс тілі, ағылшын тілі кабинеттері бар. Бірінші қабатта екі
спортзал бар. Мектеп кітапханасының қоры мол., оқырман
залында бірнеше компьютер бар: кез-келген ақпарат
алуыңа жағдай жасалған. Асханамыз кең және таза. Екінші
қабатта үлкен мәжіліс залы бар. Мектептің ауласы кең,
айналасында ағаштар өсіп тұр. Мектеп алдындағы
гүлзарларда әсем гүлдер өсіп тұр. Ауладағы спорт алаңында
түрлі спорт ойындары өткізіледі. Біздің мектеп Траз
қаласындағы ең жақсы мектеп!

Мен сағат жетіде оянамын. Жаттығу орындаймын,
жуынамын, киінемін. Сағат жеті жарымда таңертеңгі
асымды ішемін. Сағат 8-ге 10 минут қалғанда мен мектепте
боламын. Сағат 8 – ден 14 – ке дейін мектепте сабақ
оқимын. Үйде екі жарымда боламын. Түскі асты ішіп болған
соң, таза ауаға шығып серуендеймін, үй шаруасына
көмектесемін. Осыдан кейін үй жұмысын орындаймын,
сабақ орқимын. Кешкі асымды сағат 20 –да ішемін. Кешкі
астан кейін теледидар көремін, музыка тыңдаймын. Сағат
23 –те ұйықтаймын.

Таңертеңгі ас – завтрак
Түскі ас – обед
Кешкі ас – ужин

Қазақ халқы – дәвтүрге бай халық.
Шілдехана – жаңа туған нәрестенің құрметіне жасалатын той. Дастархан
жайылып, жастар домбыра тартып, ән салып, ұлттық ойындар ойналады.
Қырқынан шығару – нәрестенің туған күніне қырық күн толған соң, ыдысқа
қырық бір қасық су құйып, соған шомылдырады. Сәбидің қарын шашын, тырнағын
алады.
Ит жейдесін (алғашқы кигізілген жейдесі) шешіп алып, сақтап қояды. Мерекелік
дастарқан жайылады.
Бесікке салу – халқымызда бесік – қасиетті, киелі, құтты мүлік, сәбидің
алтын ұясы болып есептеледі. Бесікті отпен аластап, баланы бөлейді. Бұл –
халқымыздың елеулі үлкен дәстүрі. Бесікке салу жолы жасы үлкен немесе елдің
құрметті, өнегелі адамына жүктеледі. Мерекелік дастарқан жайылып, бесікке салған
адамға куәде беріледі.
Шілдехана – вечеринка по поводу рождения ребенка
Нәресте – новорожденный, младенец
Сәби – ребенок
Қырқынан шағару – отмечать 40 дней со дня рождения
Қарын шаш – утробные волосы
Жейде сорочка, рубашка
Бесікке салу – укладывать в колыбель
Киелі – сакраментальный
Мүлік – инвентарь, имущество
Аластау – изгонять
Елеулі – существенны, весомый
Жүктелу – поручиться
Кәде – здесь: подарок

Менің туып-өскен жерім – Қазақстан.
Қазақстан – Еуразия құрлығындағы ең үлкен мемлекеттердің бірі. Еліміздің жер көлемі
ұлан-байтақ.
Қазақстанның кең даласын, биік тауларын, ормандары мен көлдерін көрген
адам ешөқашан ұмыта алмайды. Біз жер шарының осындай сұлу, бай өлкесінде
тұрамыз. Ол – біздің Отанымыз.
Қазақ жерін «Шығыс пен Батысты жалғастыратын алтын көпір» дейді. Осы
жерден Ұлы Жібек жолы өткен. Республикамыз – пайдалы қазбалар қоймасы. Жас
мемлектіміздің даму қарқыны зор.
Қазақстанда керемет әсем қалалар бар. Олар: Астана, Алматы, Шымкент,
Тараз және т.б.
Мен Қазақстанда тұратынымды құрметтеймін.

Құрлығында – на континенте
Жер-көлемі – территория
Ешқашан ұмыта алмайды – никогда не сможет заботь
Бай өлке – богатый край
Жалғастыратын алтын көпір – золотой мост, соединяющий
Даму қарқыны – темп развития

Мемлекеттік әнұран – елдіктің белгісі, егемендік пен
еркіндіктің ресми рәмізі. Ол, әдетте, халықтың рухын көтеріп,
Отанға деген сүйіспеншілік сезіміне бөлейді. Қазақстан
Республикасының жаңа әнұраны осындай қасиетті туынды. Ол 2006
жылы 6 қаңтарда қабылданды.
Әнұранның музыкасын жазған – атақты композитор Шәмші
Қалдаяқов. Сөзін жазған – көрнекті ақын Жұмекен Нәжімеденов
және оны бүгінгі тәуелсіздік кезеңге лайықтап өңдеген – Қазақстан
Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев.
Рәміз – символ
Рухын көтеру – поднимать дух (воодушевлять)
өңдеген – обработал
қасиетті туынды – священное произведение

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік туы –
тікбұрышты көгілдір мата. Тудың ортасында, көгілдір түс
аясында бейбітшілік рәмізі – шұғылалы күн бейнеленген.
Күннің төмеңгі жағында бостандықтың рәмізі – қыран
бейнеленген.
Тудың біркелкі көгілдір түсі бейбітшіліктің, тыныштық
пен жарқын болашақтың белгісі. Көгілдір түс ашық аспанды
бейнелейді. Тудың сол жағында дәстүрлі ұлттық өрнек бар.
Шұғылалы күн, қыран құс бейнесі, өрнек алтын түсті бояумен
берілген. Тудың ені – 1 метр, ұзындығы – 2 метр. Қазақстан
Республикасының Мемлекеттік туының авторы – суретші
Шәкен Ниязбеков.

Ту – знамя
Мата – ткань
Көгілдір түс аясында – на фоне голубого цвета
Бостандықтың рәмізі – символ свободы
Белгіс – знак
Ашық аспан – чистое небо

«Таңбасыз ел болмайды, найзасыз ер болмайды» дейді
қазақ халқы. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік
елтаңбасының ортасында көгілдір түс аясында шаңырақ
бейнеленген. Шаңырақты айнала күн сәулесіндей тарап, уықтар
шаншылған. Оны киелі пырақтардың қанаты көмкеріп тұр.
Елтаңбаның жоғарғы жағында жұлдыз орналасқан, ал төмеңгі
жағында «Қазақстан» деген жазу бар. Елтаңбаның реңдік
бейнесі – алтын және көгілдір түсті.
Таңба – елтаңба – герб
Күн сәулесі – лучи солнца
Шұғыла – радуга
Шаншылған – воткнуты
Қасиетті – священный, благородный
Құдіретті -всемогущий


Slide 17

Менің атым (есімім) – Перизат, тегім – Елубаева. Мен
15 жастамын. Туған жерім – Тараз қаласы. Қазір де Тараз
қаласында, Абай көшесінде (даңғылында) № 216 үйде, 34
пәтерде тұрамын.
Мен № 40 гимназияның 9Б – сыныбында оқимын.
Сыныпта Сычева Дарьямен бір партада отырамын.
Мен қазақ тілі, ағылшын тілі пәндерін ұнатамын.
Менің бос уақыттағы ермегім – қызықты кітап оқу, музыка
тыңдау.

Туған жерім – место рождения
Бос уақыт – свободное время
Ермегім – хобби

Менің отбасымда алты адам бар. Менің атым – Ерболат. Мен 9 –
сыныпта оқимын. Жасым 15 – те. Отбасымның басшысы - Әкем. Ол
өндірісте жұмыс істейді. Жасы 45 – те. Анам 43 – те. Ол мектепте мұғалім
болып қызмет атқарады. Ағам ауыл шаруашылығы институтында оқиды.
Жасы 19 – да. Інім 13 жаста. Ол 7 – сынып оқушысы. Қарындасым
бастауыш мектепте 3 – сыныпта оқиды. Менің екі атам, екі әжем бар. Олар
- әкем мен анамның ата – аналары. Әкемнің әке – шешесі ауылда тұрады.
Олар - еңбек ардагерлері.
Нағашы атам мен әжем қалада тұрады. Олар – құрметті
зейнеткерлер. Атамның мамандығы – ұста. Әжем отыз жыл ұстаздық
еткен.
Біздің отбасымыз өте тату. Отбасымызда жақсы дәстүрлер көп.
Олар: үлкенге құрмет көрсету, кішіге қамқор болу, мерекелерді бірге
қарсы алу. Мен өз отбасымды өте жақсы көремін және құрметтеймін. Біздің
үй қашанда думанға толы.
өндіріс – производство
ауыл шаруышылығы институты – сельско-хозяйственный институт
нағашы – родственник со стороны матери
дәстүрлер – традиции
құрмет көрсету – уважать
қамқор болу – заботиться
думан – радость, веселье

Менің атым – Айдын. Менің досымның аты – Қанат. Ол екеуіміз
бір мектепте, бір сыныпта оқимыз. Біз достасып кеттік. Қанат - өте адал,
шыншыл, мейірімді бала. Мен оны осы қасиеттері үшін сыйлаймын. Біздің
көзқарасымыз бен қызығушылығымыз ұқсас. Осы ұқсастықтарымыз бізді
қатты жақындастырды. Қанат екеуіміз қазақша күреске қатысамыз. Біздің
демалыс күндеріміз де жоспарланған. Бір күні басейнге барсақ, келесі
жолы стадионға барамыз. Сонымен қатар біз тек спортпен ғана
айналыспай, бос уақытымызда кинотеатрға, кітапханаға, интернет –
кафеге де бірге барамыз. Меніңше, екі адамның бір – бірінен сыр
жасырмай, сыйласып, қиын сәтте қол ұшын беріп, пікірі мен мақсаттары,
армандары бір жерден шығып жатса, оларды дос деуге болады.
Сондықтан да мен Қанатты досым деп айта аламын.
Қасиеттері – качества
Қызығушылық – интерес
Жақындастырды – приблизил
Сыр – секрет, тайна
Сыр жасырмау – не скрывать секреты
Қол ұшын беру – помогать
Пікір – мнение
Мақсат - цель

Мен мектепке аптасына алты күн барамын, сондықтан
демалысым тек жексенбі. Жексенбі күні басқа күндерге қарағанда
кешірек тұрамын. Қыста таңертеңгі астан кейін сырғанақ тебемін.
Серуеннен түске қарай келемін. Кейде достарыммен кездесіп, ән
тыңдаймыз, бейнетаспа көреміз. Жазғы демалысымда таза ауада
қызықты өткізуге тырысамын. Сенбі күні кешке ата – анаммен,
бауырларыммен саяжайға кетемін. Біздің саяжайымыз өзенге
жақын. Өзеннің жанында тоғай бар. Мен тоғайға барып
саңырауқұлақ, жидек теремін. Егер далада жауын жауып тұрса,
үйден шықпай, кітап оқып, теледидар көремін, үй шаруасына
көмектесемін.
Кешірек – позже
Бейнетаспа – видеокассета
Саяжай – дача
Жидек – ягода
Саңырауқұлақ – гриб
От жағу – разводить огонь

Жер Күнді жылына бір рет айналып шығады. Осы уақытта
ол күнге бүйірін әр түрлі жағдайда тосады.
Күн дәл төбеге көтеріліп, оның сәулесі тік түскен кезде, ол
Жерді қаттырақ қыздырады да, ауа райы жылынады.
Қысты көктем, көктемді біртіндеп жаз ауыстарады. Жаздан
кейін күз келеді. Күн қысқарып, түн ұзарады, күзгі орман
сарғыштанып, көп ұзамай сыйдиған бұтақтары ғана қалған
ағаштарды көресің. Ауа райы суытып, қар жауады. Аязды қыс
келеді. Жыл мезгілдері осылай ауысып отырады.

Көктем – жаздың басы. Наурыз, сәуір, мамыр айлары –
көктем айлары деп аталады. Наурыздан бастап күн жылына
бастайды. Қар еріп, сай-салаға су толады. Қыс бойы қатып жатқан
өзен, көлдердің мұздары бұзылады. Сең жүреді. Жылы жаққа кеткен
құстар қайта келеді.
Көктемде егін, бақша егіледі, мал төлдейді.
Қыста інінде ұйықтап жатқан жәндіктер тіріледі. Көк шығып,
жер беті гүл-бәйшешекпен безенеді. Мал - көк шөпке тойынады.
Адамдар қыста киетін киімдерін тастап, жеңіл киімдерін
киеді.

Жаз айлары – маусым, шілде, тамыз. Жазда күн
ұзақ, түн қысқа болады. Жаз айында табиғат құлпырып,
бақтарда әр түрлі құстар ән салады. Жаз айының ауасы да
ерекше. Хош иісті ауаны жұтып көшеде, бақтарда қыдыра
бергің келеді. Балалар айлы, ашық бұлтсыз кеште далада
ойнауды ұнатады. Жаз айында адамдар ерте тұрып, кеш
жатады. Өйткені бұл кезде жұмыс көп болады. Жаз –
көпшілікке ұнайтын мезгіл. Себебі бұл – демалыстың,
каникулдың уақыты, демалатын кезең.

Күзде ағаш жапырақтары сарғая бастайды.
Далада астық піседі. Халық бұл мезгілді алтын күз
дейді.
Күзде егін даласында еңбек қызады. Дихандар
піскен астықтарын жинайды.
Мектерте оқу басталады. Оқушылар кейде
сабақтан соң ауыл еңбеккерлеріне көмектеседі. Күз
айлары – қыркүйек, қазан, қараша.

Қыс айлары – желтоқсан, қаңтар, ақпан. Қыста
ауа райы салқындайды, боран соғады, қар жауады,
адамдар жылы киінеді.
Қыстың ең суық айы – қаңтар. Қыс айлары
тауда шаңғымен серуендеуге, Медеуде коньки тебуге
жақсы. Қысқы демалыста балалар төбешікке барып
шанамен сырғанайды, аққала жасайды, қар
лақтырысып ойнайды, шаңғы, коньки тебеді.
Шаңғы – лыжи
Коньки – коньки
Шана – санки
Сырғанайды – катаются
Аққала – снеговики

Қазақ тілі – қазақ халқының ана тілі. Ол халық тарихымен
бірге жасап, ұрпақтан ұрпаққа қатынас құралы ретінде қызмет етіп
келеді. 1989 жылы қазақ тілі мемлекеттік мәртебе алды.
Қазақ тілі түркі тілдер тобына жатады. Түркі тілдердің ішінде
қазақ тіліне жақындары – ноғай (Кавказда), қарақалпақ, татар,
башқұрт, қарашай-балқар тілдері.
Қазақ тілі – Ресей, Өзбекстан, Қырғыстан, Түркменстан,
Монғолия, Қытай, Ауғанстан, Иран, Түркия, т.б. елдерде тұратын
қазақтардың да ана тілі.
Қазақ тілі - өркендеген мәдениеттің тілі, ғылыми тіл, ресми ісқағаздардың тілі.
Мәрте – статус
Қатынас құралы – средство общения
Қызмет ету – служить
Ресми – официальный
Іс қағаздары – деловые бумаги

Қазақстан Республикасының тұңғыш Президенті –
Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев. Нұрсұлтан Әбішұлы 1940
жылы 6 шілдеде Алматы облысы, Қаскелең ауданы,
Шамалған ауылында өмірге келген. Әкесі Әбіш пен анасы
Әлжан еңбекқор, өнерлі жандар болған.
Ол – Қазақстан Республикасының егемендігі мен
тәуелсіздігін жариялаған. Ана тіліміздің мемлекеттік
мәртебеге ие болуы, тұңғыш ұлттық теңгеміздің шығуы,
астананың көшірілуі, Семей полигонының жабылуы,
шетелдердегі қазақтардың Отанына оралу көші – бұл да
Елбасына тікелей қатысты тарихи оқиғалар.

Жариялау – объявить,обнародовать
Көшірілу – перевести (с одного места на другое)
Жабылуы – закрытие
Тікелей – непосредственно

Біздің мектепте қазақ тілінен басқа орыс,
ағылшын тілдерін оқытады. Қазақ тілі сабағы аптасына
төрт рет болады. Қазақ тілі сабағы қызықты өтеді. Біз
сабақта мәтінді оқып, мазмұнын айтамыз. Бір-бірімізге
сұрақ қойып, жауап береміз. Түрлі тақырыптарға
диалог құрастырамыз. Диктант, мазмұндама, шығарма
жазамыз, тест сұрақтарына жауап береміз, топқа
бөлініп,
бір-бірімізге
көмектесе,
бірлесе
жұмыс
жасаймыз. Біздің мұғалім - өте білімді, тәжірибелі
жақсы адам. Бізге қазақ тілі сабағын жақсы түсіндіреді.
Бізді жақсы, білімді, тәрбиелі болуға үйретеді. Ол бізге
көп көңіл бөледі.

Біздің сыныпта 26 оқушы бар. Озат, үлгілі
оқушыларымыз көп. Олар: Мәлике, Перизат, Ербол,
Даша, Шолпан, Олжас, Мадина және т.б. Біздің
сыныпта спортпен айналысатан балалар да аз емес.
Ербол, Стас Шет елдердегі жарыстарға қатысып, алтын,
күміс медальдармен оралып жүр. Олар әрдайым
көмектесуге дайын. Біз мектепте ғана бірге емеспіз,
мектептен
тыс
жерлерде
сыныбымызбен
туған
күндерді, мерекелерді бірге қарсы аламыз. Жаңа
Жылды өте қызықты қарсы алдық. Табиғат аясына
саяхатқа шығып, керемет жақсы демалып қайттық.
Осындай кездерде біз бір –бірімізді жақсырақ біледі
екенбіз.Біз бәріміз татумыз.

Мен № 40 гимназияда 9-сыныпта оқимын. Менің
мектебім 6-ықшамаудан «Таласта» орналасқан. Мектепте
1300 оқушы бар. Гимназия директоры Гибнер Александр
Абрамұлы. Мектебім үш қабатты. Мектеп іші кең, жарық
және таза. 42 оқу кабинеті бар. Кабинеттеріміз қазіргі
талапқа сай жабдықталған. 5 қазақ тілі, 4 информатика,
орыс тілі, ағылшын тілі кабинеттері бар. Бірінші қабатта екі
спортзал бар. Мектеп кітапханасының қоры мол., оқырман
залында бірнеше компьютер бар: кез-келген ақпарат
алуыңа жағдай жасалған. Асханамыз кең және таза. Екінші
қабатта үлкен мәжіліс залы бар. Мектептің ауласы кең,
айналасында ағаштар өсіп тұр. Мектеп алдындағы
гүлзарларда әсем гүлдер өсіп тұр. Ауладағы спорт алаңында
түрлі спорт ойындары өткізіледі. Біздің мектеп Траз
қаласындағы ең жақсы мектеп!

Мен сағат жетіде оянамын. Жаттығу орындаймын,
жуынамын, киінемін. Сағат жеті жарымда таңертеңгі
асымды ішемін. Сағат 8-ге 10 минут қалғанда мен мектепте
боламын. Сағат 8 – ден 14 – ке дейін мектепте сабақ
оқимын. Үйде екі жарымда боламын. Түскі асты ішіп болған
соң, таза ауаға шығып серуендеймін, үй шаруасына
көмектесемін. Осыдан кейін үй жұмысын орындаймын,
сабақ орқимын. Кешкі асымды сағат 20 –да ішемін. Кешкі
астан кейін теледидар көремін, музыка тыңдаймын. Сағат
23 –те ұйықтаймын.

Таңертеңгі ас – завтрак
Түскі ас – обед
Кешкі ас – ужин

Қазақ халқы – дәвтүрге бай халық.
Шілдехана – жаңа туған нәрестенің құрметіне жасалатын той. Дастархан
жайылып, жастар домбыра тартып, ән салып, ұлттық ойындар ойналады.
Қырқынан шығару – нәрестенің туған күніне қырық күн толған соң, ыдысқа
қырық бір қасық су құйып, соған шомылдырады. Сәбидің қарын шашын, тырнағын
алады.
Ит жейдесін (алғашқы кигізілген жейдесі) шешіп алып, сақтап қояды. Мерекелік
дастарқан жайылады.
Бесікке салу – халқымызда бесік – қасиетті, киелі, құтты мүлік, сәбидің
алтын ұясы болып есептеледі. Бесікті отпен аластап, баланы бөлейді. Бұл –
халқымыздың елеулі үлкен дәстүрі. Бесікке салу жолы жасы үлкен немесе елдің
құрметті, өнегелі адамына жүктеледі. Мерекелік дастарқан жайылып, бесікке салған
адамға куәде беріледі.
Шілдехана – вечеринка по поводу рождения ребенка
Нәресте – новорожденный, младенец
Сәби – ребенок
Қырқынан шағару – отмечать 40 дней со дня рождения
Қарын шаш – утробные волосы
Жейде сорочка, рубашка
Бесікке салу – укладывать в колыбель
Киелі – сакраментальный
Мүлік – инвентарь, имущество
Аластау – изгонять
Елеулі – существенны, весомый
Жүктелу – поручиться
Кәде – здесь: подарок

Менің туып-өскен жерім – Қазақстан.
Қазақстан – Еуразия құрлығындағы ең үлкен мемлекеттердің бірі. Еліміздің жер көлемі
ұлан-байтақ.
Қазақстанның кең даласын, биік тауларын, ормандары мен көлдерін көрген
адам ешөқашан ұмыта алмайды. Біз жер шарының осындай сұлу, бай өлкесінде
тұрамыз. Ол – біздің Отанымыз.
Қазақ жерін «Шығыс пен Батысты жалғастыратын алтын көпір» дейді. Осы
жерден Ұлы Жібек жолы өткен. Республикамыз – пайдалы қазбалар қоймасы. Жас
мемлектіміздің даму қарқыны зор.
Қазақстанда керемет әсем қалалар бар. Олар: Астана, Алматы, Шымкент,
Тараз және т.б.
Мен Қазақстанда тұратынымды құрметтеймін.

Құрлығында – на континенте
Жер-көлемі – территория
Ешқашан ұмыта алмайды – никогда не сможет заботь
Бай өлке – богатый край
Жалғастыратын алтын көпір – золотой мост, соединяющий
Даму қарқыны – темп развития

Мемлекеттік әнұран – елдіктің белгісі, егемендік пен
еркіндіктің ресми рәмізі. Ол, әдетте, халықтың рухын көтеріп,
Отанға деген сүйіспеншілік сезіміне бөлейді. Қазақстан
Республикасының жаңа әнұраны осындай қасиетті туынды. Ол 2006
жылы 6 қаңтарда қабылданды.
Әнұранның музыкасын жазған – атақты композитор Шәмші
Қалдаяқов. Сөзін жазған – көрнекті ақын Жұмекен Нәжімеденов
және оны бүгінгі тәуелсіздік кезеңге лайықтап өңдеген – Қазақстан
Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев.
Рәміз – символ
Рухын көтеру – поднимать дух (воодушевлять)
өңдеген – обработал
қасиетті туынды – священное произведение

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік туы –
тікбұрышты көгілдір мата. Тудың ортасында, көгілдір түс
аясында бейбітшілік рәмізі – шұғылалы күн бейнеленген.
Күннің төмеңгі жағында бостандықтың рәмізі – қыран
бейнеленген.
Тудың біркелкі көгілдір түсі бейбітшіліктің, тыныштық
пен жарқын болашақтың белгісі. Көгілдір түс ашық аспанды
бейнелейді. Тудың сол жағында дәстүрлі ұлттық өрнек бар.
Шұғылалы күн, қыран құс бейнесі, өрнек алтын түсті бояумен
берілген. Тудың ені – 1 метр, ұзындығы – 2 метр. Қазақстан
Республикасының Мемлекеттік туының авторы – суретші
Шәкен Ниязбеков.

Ту – знамя
Мата – ткань
Көгілдір түс аясында – на фоне голубого цвета
Бостандықтың рәмізі – символ свободы
Белгіс – знак
Ашық аспан – чистое небо

«Таңбасыз ел болмайды, найзасыз ер болмайды» дейді
қазақ халқы. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік
елтаңбасының ортасында көгілдір түс аясында шаңырақ
бейнеленген. Шаңырақты айнала күн сәулесіндей тарап, уықтар
шаншылған. Оны киелі пырақтардың қанаты көмкеріп тұр.
Елтаңбаның жоғарғы жағында жұлдыз орналасқан, ал төмеңгі
жағында «Қазақстан» деген жазу бар. Елтаңбаның реңдік
бейнесі – алтын және көгілдір түсті.
Таңба – елтаңба – герб
Күн сәулесі – лучи солнца
Шұғыла – радуга
Шаншылған – воткнуты
Қасиетті – священный, благородный
Құдіретті -всемогущий


Slide 18

Менің атым (есімім) – Перизат, тегім – Елубаева. Мен
15 жастамын. Туған жерім – Тараз қаласы. Қазір де Тараз
қаласында, Абай көшесінде (даңғылында) № 216 үйде, 34
пәтерде тұрамын.
Мен № 40 гимназияның 9Б – сыныбында оқимын.
Сыныпта Сычева Дарьямен бір партада отырамын.
Мен қазақ тілі, ағылшын тілі пәндерін ұнатамын.
Менің бос уақыттағы ермегім – қызықты кітап оқу, музыка
тыңдау.

Туған жерім – место рождения
Бос уақыт – свободное время
Ермегім – хобби

Менің отбасымда алты адам бар. Менің атым – Ерболат. Мен 9 –
сыныпта оқимын. Жасым 15 – те. Отбасымның басшысы - Әкем. Ол
өндірісте жұмыс істейді. Жасы 45 – те. Анам 43 – те. Ол мектепте мұғалім
болып қызмет атқарады. Ағам ауыл шаруашылығы институтында оқиды.
Жасы 19 – да. Інім 13 жаста. Ол 7 – сынып оқушысы. Қарындасым
бастауыш мектепте 3 – сыныпта оқиды. Менің екі атам, екі әжем бар. Олар
- әкем мен анамның ата – аналары. Әкемнің әке – шешесі ауылда тұрады.
Олар - еңбек ардагерлері.
Нағашы атам мен әжем қалада тұрады. Олар – құрметті
зейнеткерлер. Атамның мамандығы – ұста. Әжем отыз жыл ұстаздық
еткен.
Біздің отбасымыз өте тату. Отбасымызда жақсы дәстүрлер көп.
Олар: үлкенге құрмет көрсету, кішіге қамқор болу, мерекелерді бірге
қарсы алу. Мен өз отбасымды өте жақсы көремін және құрметтеймін. Біздің
үй қашанда думанға толы.
өндіріс – производство
ауыл шаруышылығы институты – сельско-хозяйственный институт
нағашы – родственник со стороны матери
дәстүрлер – традиции
құрмет көрсету – уважать
қамқор болу – заботиться
думан – радость, веселье

Менің атым – Айдын. Менің досымның аты – Қанат. Ол екеуіміз
бір мектепте, бір сыныпта оқимыз. Біз достасып кеттік. Қанат - өте адал,
шыншыл, мейірімді бала. Мен оны осы қасиеттері үшін сыйлаймын. Біздің
көзқарасымыз бен қызығушылығымыз ұқсас. Осы ұқсастықтарымыз бізді
қатты жақындастырды. Қанат екеуіміз қазақша күреске қатысамыз. Біздің
демалыс күндеріміз де жоспарланған. Бір күні басейнге барсақ, келесі
жолы стадионға барамыз. Сонымен қатар біз тек спортпен ғана
айналыспай, бос уақытымызда кинотеатрға, кітапханаға, интернет –
кафеге де бірге барамыз. Меніңше, екі адамның бір – бірінен сыр
жасырмай, сыйласып, қиын сәтте қол ұшын беріп, пікірі мен мақсаттары,
армандары бір жерден шығып жатса, оларды дос деуге болады.
Сондықтан да мен Қанатты досым деп айта аламын.
Қасиеттері – качества
Қызығушылық – интерес
Жақындастырды – приблизил
Сыр – секрет, тайна
Сыр жасырмау – не скрывать секреты
Қол ұшын беру – помогать
Пікір – мнение
Мақсат - цель

Мен мектепке аптасына алты күн барамын, сондықтан
демалысым тек жексенбі. Жексенбі күні басқа күндерге қарағанда
кешірек тұрамын. Қыста таңертеңгі астан кейін сырғанақ тебемін.
Серуеннен түске қарай келемін. Кейде достарыммен кездесіп, ән
тыңдаймыз, бейнетаспа көреміз. Жазғы демалысымда таза ауада
қызықты өткізуге тырысамын. Сенбі күні кешке ата – анаммен,
бауырларыммен саяжайға кетемін. Біздің саяжайымыз өзенге
жақын. Өзеннің жанында тоғай бар. Мен тоғайға барып
саңырауқұлақ, жидек теремін. Егер далада жауын жауып тұрса,
үйден шықпай, кітап оқып, теледидар көремін, үй шаруасына
көмектесемін.
Кешірек – позже
Бейнетаспа – видеокассета
Саяжай – дача
Жидек – ягода
Саңырауқұлақ – гриб
От жағу – разводить огонь

Жер Күнді жылына бір рет айналып шығады. Осы уақытта
ол күнге бүйірін әр түрлі жағдайда тосады.
Күн дәл төбеге көтеріліп, оның сәулесі тік түскен кезде, ол
Жерді қаттырақ қыздырады да, ауа райы жылынады.
Қысты көктем, көктемді біртіндеп жаз ауыстарады. Жаздан
кейін күз келеді. Күн қысқарып, түн ұзарады, күзгі орман
сарғыштанып, көп ұзамай сыйдиған бұтақтары ғана қалған
ағаштарды көресің. Ауа райы суытып, қар жауады. Аязды қыс
келеді. Жыл мезгілдері осылай ауысып отырады.

Көктем – жаздың басы. Наурыз, сәуір, мамыр айлары –
көктем айлары деп аталады. Наурыздан бастап күн жылына
бастайды. Қар еріп, сай-салаға су толады. Қыс бойы қатып жатқан
өзен, көлдердің мұздары бұзылады. Сең жүреді. Жылы жаққа кеткен
құстар қайта келеді.
Көктемде егін, бақша егіледі, мал төлдейді.
Қыста інінде ұйықтап жатқан жәндіктер тіріледі. Көк шығып,
жер беті гүл-бәйшешекпен безенеді. Мал - көк шөпке тойынады.
Адамдар қыста киетін киімдерін тастап, жеңіл киімдерін
киеді.

Жаз айлары – маусым, шілде, тамыз. Жазда күн
ұзақ, түн қысқа болады. Жаз айында табиғат құлпырып,
бақтарда әр түрлі құстар ән салады. Жаз айының ауасы да
ерекше. Хош иісті ауаны жұтып көшеде, бақтарда қыдыра
бергің келеді. Балалар айлы, ашық бұлтсыз кеште далада
ойнауды ұнатады. Жаз айында адамдар ерте тұрып, кеш
жатады. Өйткені бұл кезде жұмыс көп болады. Жаз –
көпшілікке ұнайтын мезгіл. Себебі бұл – демалыстың,
каникулдың уақыты, демалатын кезең.

Күзде ағаш жапырақтары сарғая бастайды.
Далада астық піседі. Халық бұл мезгілді алтын күз
дейді.
Күзде егін даласында еңбек қызады. Дихандар
піскен астықтарын жинайды.
Мектерте оқу басталады. Оқушылар кейде
сабақтан соң ауыл еңбеккерлеріне көмектеседі. Күз
айлары – қыркүйек, қазан, қараша.

Қыс айлары – желтоқсан, қаңтар, ақпан. Қыста
ауа райы салқындайды, боран соғады, қар жауады,
адамдар жылы киінеді.
Қыстың ең суық айы – қаңтар. Қыс айлары
тауда шаңғымен серуендеуге, Медеуде коньки тебуге
жақсы. Қысқы демалыста балалар төбешікке барып
шанамен сырғанайды, аққала жасайды, қар
лақтырысып ойнайды, шаңғы, коньки тебеді.
Шаңғы – лыжи
Коньки – коньки
Шана – санки
Сырғанайды – катаются
Аққала – снеговики

Қазақ тілі – қазақ халқының ана тілі. Ол халық тарихымен
бірге жасап, ұрпақтан ұрпаққа қатынас құралы ретінде қызмет етіп
келеді. 1989 жылы қазақ тілі мемлекеттік мәртебе алды.
Қазақ тілі түркі тілдер тобына жатады. Түркі тілдердің ішінде
қазақ тіліне жақындары – ноғай (Кавказда), қарақалпақ, татар,
башқұрт, қарашай-балқар тілдері.
Қазақ тілі – Ресей, Өзбекстан, Қырғыстан, Түркменстан,
Монғолия, Қытай, Ауғанстан, Иран, Түркия, т.б. елдерде тұратын
қазақтардың да ана тілі.
Қазақ тілі - өркендеген мәдениеттің тілі, ғылыми тіл, ресми ісқағаздардың тілі.
Мәрте – статус
Қатынас құралы – средство общения
Қызмет ету – служить
Ресми – официальный
Іс қағаздары – деловые бумаги

Қазақстан Республикасының тұңғыш Президенті –
Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев. Нұрсұлтан Әбішұлы 1940
жылы 6 шілдеде Алматы облысы, Қаскелең ауданы,
Шамалған ауылында өмірге келген. Әкесі Әбіш пен анасы
Әлжан еңбекқор, өнерлі жандар болған.
Ол – Қазақстан Республикасының егемендігі мен
тәуелсіздігін жариялаған. Ана тіліміздің мемлекеттік
мәртебеге ие болуы, тұңғыш ұлттық теңгеміздің шығуы,
астананың көшірілуі, Семей полигонының жабылуы,
шетелдердегі қазақтардың Отанына оралу көші – бұл да
Елбасына тікелей қатысты тарихи оқиғалар.

Жариялау – объявить,обнародовать
Көшірілу – перевести (с одного места на другое)
Жабылуы – закрытие
Тікелей – непосредственно

Біздің мектепте қазақ тілінен басқа орыс,
ағылшын тілдерін оқытады. Қазақ тілі сабағы аптасына
төрт рет болады. Қазақ тілі сабағы қызықты өтеді. Біз
сабақта мәтінді оқып, мазмұнын айтамыз. Бір-бірімізге
сұрақ қойып, жауап береміз. Түрлі тақырыптарға
диалог құрастырамыз. Диктант, мазмұндама, шығарма
жазамыз, тест сұрақтарына жауап береміз, топқа
бөлініп,
бір-бірімізге
көмектесе,
бірлесе
жұмыс
жасаймыз. Біздің мұғалім - өте білімді, тәжірибелі
жақсы адам. Бізге қазақ тілі сабағын жақсы түсіндіреді.
Бізді жақсы, білімді, тәрбиелі болуға үйретеді. Ол бізге
көп көңіл бөледі.

Біздің сыныпта 26 оқушы бар. Озат, үлгілі
оқушыларымыз көп. Олар: Мәлике, Перизат, Ербол,
Даша, Шолпан, Олжас, Мадина және т.б. Біздің
сыныпта спортпен айналысатан балалар да аз емес.
Ербол, Стас Шет елдердегі жарыстарға қатысып, алтын,
күміс медальдармен оралып жүр. Олар әрдайым
көмектесуге дайын. Біз мектепте ғана бірге емеспіз,
мектептен
тыс
жерлерде
сыныбымызбен
туған
күндерді, мерекелерді бірге қарсы аламыз. Жаңа
Жылды өте қызықты қарсы алдық. Табиғат аясына
саяхатқа шығып, керемет жақсы демалып қайттық.
Осындай кездерде біз бір –бірімізді жақсырақ біледі
екенбіз.Біз бәріміз татумыз.

Мен № 40 гимназияда 9-сыныпта оқимын. Менің
мектебім 6-ықшамаудан «Таласта» орналасқан. Мектепте
1300 оқушы бар. Гимназия директоры Гибнер Александр
Абрамұлы. Мектебім үш қабатты. Мектеп іші кең, жарық
және таза. 42 оқу кабинеті бар. Кабинеттеріміз қазіргі
талапқа сай жабдықталған. 5 қазақ тілі, 4 информатика,
орыс тілі, ағылшын тілі кабинеттері бар. Бірінші қабатта екі
спортзал бар. Мектеп кітапханасының қоры мол., оқырман
залында бірнеше компьютер бар: кез-келген ақпарат
алуыңа жағдай жасалған. Асханамыз кең және таза. Екінші
қабатта үлкен мәжіліс залы бар. Мектептің ауласы кең,
айналасында ағаштар өсіп тұр. Мектеп алдындағы
гүлзарларда әсем гүлдер өсіп тұр. Ауладағы спорт алаңында
түрлі спорт ойындары өткізіледі. Біздің мектеп Траз
қаласындағы ең жақсы мектеп!

Мен сағат жетіде оянамын. Жаттығу орындаймын,
жуынамын, киінемін. Сағат жеті жарымда таңертеңгі
асымды ішемін. Сағат 8-ге 10 минут қалғанда мен мектепте
боламын. Сағат 8 – ден 14 – ке дейін мектепте сабақ
оқимын. Үйде екі жарымда боламын. Түскі асты ішіп болған
соң, таза ауаға шығып серуендеймін, үй шаруасына
көмектесемін. Осыдан кейін үй жұмысын орындаймын,
сабақ орқимын. Кешкі асымды сағат 20 –да ішемін. Кешкі
астан кейін теледидар көремін, музыка тыңдаймын. Сағат
23 –те ұйықтаймын.

Таңертеңгі ас – завтрак
Түскі ас – обед
Кешкі ас – ужин

Қазақ халқы – дәвтүрге бай халық.
Шілдехана – жаңа туған нәрестенің құрметіне жасалатын той. Дастархан
жайылып, жастар домбыра тартып, ән салып, ұлттық ойындар ойналады.
Қырқынан шығару – нәрестенің туған күніне қырық күн толған соң, ыдысқа
қырық бір қасық су құйып, соған шомылдырады. Сәбидің қарын шашын, тырнағын
алады.
Ит жейдесін (алғашқы кигізілген жейдесі) шешіп алып, сақтап қояды. Мерекелік
дастарқан жайылады.
Бесікке салу – халқымызда бесік – қасиетті, киелі, құтты мүлік, сәбидің
алтын ұясы болып есептеледі. Бесікті отпен аластап, баланы бөлейді. Бұл –
халқымыздың елеулі үлкен дәстүрі. Бесікке салу жолы жасы үлкен немесе елдің
құрметті, өнегелі адамына жүктеледі. Мерекелік дастарқан жайылып, бесікке салған
адамға куәде беріледі.
Шілдехана – вечеринка по поводу рождения ребенка
Нәресте – новорожденный, младенец
Сәби – ребенок
Қырқынан шағару – отмечать 40 дней со дня рождения
Қарын шаш – утробные волосы
Жейде сорочка, рубашка
Бесікке салу – укладывать в колыбель
Киелі – сакраментальный
Мүлік – инвентарь, имущество
Аластау – изгонять
Елеулі – существенны, весомый
Жүктелу – поручиться
Кәде – здесь: подарок

Менің туып-өскен жерім – Қазақстан.
Қазақстан – Еуразия құрлығындағы ең үлкен мемлекеттердің бірі. Еліміздің жер көлемі
ұлан-байтақ.
Қазақстанның кең даласын, биік тауларын, ормандары мен көлдерін көрген
адам ешөқашан ұмыта алмайды. Біз жер шарының осындай сұлу, бай өлкесінде
тұрамыз. Ол – біздің Отанымыз.
Қазақ жерін «Шығыс пен Батысты жалғастыратын алтын көпір» дейді. Осы
жерден Ұлы Жібек жолы өткен. Республикамыз – пайдалы қазбалар қоймасы. Жас
мемлектіміздің даму қарқыны зор.
Қазақстанда керемет әсем қалалар бар. Олар: Астана, Алматы, Шымкент,
Тараз және т.б.
Мен Қазақстанда тұратынымды құрметтеймін.

Құрлығында – на континенте
Жер-көлемі – территория
Ешқашан ұмыта алмайды – никогда не сможет заботь
Бай өлке – богатый край
Жалғастыратын алтын көпір – золотой мост, соединяющий
Даму қарқыны – темп развития

Мемлекеттік әнұран – елдіктің белгісі, егемендік пен
еркіндіктің ресми рәмізі. Ол, әдетте, халықтың рухын көтеріп,
Отанға деген сүйіспеншілік сезіміне бөлейді. Қазақстан
Республикасының жаңа әнұраны осындай қасиетті туынды. Ол 2006
жылы 6 қаңтарда қабылданды.
Әнұранның музыкасын жазған – атақты композитор Шәмші
Қалдаяқов. Сөзін жазған – көрнекті ақын Жұмекен Нәжімеденов
және оны бүгінгі тәуелсіздік кезеңге лайықтап өңдеген – Қазақстан
Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев.
Рәміз – символ
Рухын көтеру – поднимать дух (воодушевлять)
өңдеген – обработал
қасиетті туынды – священное произведение

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік туы –
тікбұрышты көгілдір мата. Тудың ортасында, көгілдір түс
аясында бейбітшілік рәмізі – шұғылалы күн бейнеленген.
Күннің төмеңгі жағында бостандықтың рәмізі – қыран
бейнеленген.
Тудың біркелкі көгілдір түсі бейбітшіліктің, тыныштық
пен жарқын болашақтың белгісі. Көгілдір түс ашық аспанды
бейнелейді. Тудың сол жағында дәстүрлі ұлттық өрнек бар.
Шұғылалы күн, қыран құс бейнесі, өрнек алтын түсті бояумен
берілген. Тудың ені – 1 метр, ұзындығы – 2 метр. Қазақстан
Республикасының Мемлекеттік туының авторы – суретші
Шәкен Ниязбеков.

Ту – знамя
Мата – ткань
Көгілдір түс аясында – на фоне голубого цвета
Бостандықтың рәмізі – символ свободы
Белгіс – знак
Ашық аспан – чистое небо

«Таңбасыз ел болмайды, найзасыз ер болмайды» дейді
қазақ халқы. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік
елтаңбасының ортасында көгілдір түс аясында шаңырақ
бейнеленген. Шаңырақты айнала күн сәулесіндей тарап, уықтар
шаншылған. Оны киелі пырақтардың қанаты көмкеріп тұр.
Елтаңбаның жоғарғы жағында жұлдыз орналасқан, ал төмеңгі
жағында «Қазақстан» деген жазу бар. Елтаңбаның реңдік
бейнесі – алтын және көгілдір түсті.
Таңба – елтаңба – герб
Күн сәулесі – лучи солнца
Шұғыла – радуга
Шаншылған – воткнуты
Қасиетті – священный, благородный
Құдіретті -всемогущий


Slide 19

Менің атым (есімім) – Перизат, тегім – Елубаева. Мен
15 жастамын. Туған жерім – Тараз қаласы. Қазір де Тараз
қаласында, Абай көшесінде (даңғылында) № 216 үйде, 34
пәтерде тұрамын.
Мен № 40 гимназияның 9Б – сыныбында оқимын.
Сыныпта Сычева Дарьямен бір партада отырамын.
Мен қазақ тілі, ағылшын тілі пәндерін ұнатамын.
Менің бос уақыттағы ермегім – қызықты кітап оқу, музыка
тыңдау.

Туған жерім – место рождения
Бос уақыт – свободное время
Ермегім – хобби

Менің отбасымда алты адам бар. Менің атым – Ерболат. Мен 9 –
сыныпта оқимын. Жасым 15 – те. Отбасымның басшысы - Әкем. Ол
өндірісте жұмыс істейді. Жасы 45 – те. Анам 43 – те. Ол мектепте мұғалім
болып қызмет атқарады. Ағам ауыл шаруашылығы институтында оқиды.
Жасы 19 – да. Інім 13 жаста. Ол 7 – сынып оқушысы. Қарындасым
бастауыш мектепте 3 – сыныпта оқиды. Менің екі атам, екі әжем бар. Олар
- әкем мен анамның ата – аналары. Әкемнің әке – шешесі ауылда тұрады.
Олар - еңбек ардагерлері.
Нағашы атам мен әжем қалада тұрады. Олар – құрметті
зейнеткерлер. Атамның мамандығы – ұста. Әжем отыз жыл ұстаздық
еткен.
Біздің отбасымыз өте тату. Отбасымызда жақсы дәстүрлер көп.
Олар: үлкенге құрмет көрсету, кішіге қамқор болу, мерекелерді бірге
қарсы алу. Мен өз отбасымды өте жақсы көремін және құрметтеймін. Біздің
үй қашанда думанға толы.
өндіріс – производство
ауыл шаруышылығы институты – сельско-хозяйственный институт
нағашы – родственник со стороны матери
дәстүрлер – традиции
құрмет көрсету – уважать
қамқор болу – заботиться
думан – радость, веселье

Менің атым – Айдын. Менің досымның аты – Қанат. Ол екеуіміз
бір мектепте, бір сыныпта оқимыз. Біз достасып кеттік. Қанат - өте адал,
шыншыл, мейірімді бала. Мен оны осы қасиеттері үшін сыйлаймын. Біздің
көзқарасымыз бен қызығушылығымыз ұқсас. Осы ұқсастықтарымыз бізді
қатты жақындастырды. Қанат екеуіміз қазақша күреске қатысамыз. Біздің
демалыс күндеріміз де жоспарланған. Бір күні басейнге барсақ, келесі
жолы стадионға барамыз. Сонымен қатар біз тек спортпен ғана
айналыспай, бос уақытымызда кинотеатрға, кітапханаға, интернет –
кафеге де бірге барамыз. Меніңше, екі адамның бір – бірінен сыр
жасырмай, сыйласып, қиын сәтте қол ұшын беріп, пікірі мен мақсаттары,
армандары бір жерден шығып жатса, оларды дос деуге болады.
Сондықтан да мен Қанатты досым деп айта аламын.
Қасиеттері – качества
Қызығушылық – интерес
Жақындастырды – приблизил
Сыр – секрет, тайна
Сыр жасырмау – не скрывать секреты
Қол ұшын беру – помогать
Пікір – мнение
Мақсат - цель

Мен мектепке аптасына алты күн барамын, сондықтан
демалысым тек жексенбі. Жексенбі күні басқа күндерге қарағанда
кешірек тұрамын. Қыста таңертеңгі астан кейін сырғанақ тебемін.
Серуеннен түске қарай келемін. Кейде достарыммен кездесіп, ән
тыңдаймыз, бейнетаспа көреміз. Жазғы демалысымда таза ауада
қызықты өткізуге тырысамын. Сенбі күні кешке ата – анаммен,
бауырларыммен саяжайға кетемін. Біздің саяжайымыз өзенге
жақын. Өзеннің жанында тоғай бар. Мен тоғайға барып
саңырауқұлақ, жидек теремін. Егер далада жауын жауып тұрса,
үйден шықпай, кітап оқып, теледидар көремін, үй шаруасына
көмектесемін.
Кешірек – позже
Бейнетаспа – видеокассета
Саяжай – дача
Жидек – ягода
Саңырауқұлақ – гриб
От жағу – разводить огонь

Жер Күнді жылына бір рет айналып шығады. Осы уақытта
ол күнге бүйірін әр түрлі жағдайда тосады.
Күн дәл төбеге көтеріліп, оның сәулесі тік түскен кезде, ол
Жерді қаттырақ қыздырады да, ауа райы жылынады.
Қысты көктем, көктемді біртіндеп жаз ауыстарады. Жаздан
кейін күз келеді. Күн қысқарып, түн ұзарады, күзгі орман
сарғыштанып, көп ұзамай сыйдиған бұтақтары ғана қалған
ағаштарды көресің. Ауа райы суытып, қар жауады. Аязды қыс
келеді. Жыл мезгілдері осылай ауысып отырады.

Көктем – жаздың басы. Наурыз, сәуір, мамыр айлары –
көктем айлары деп аталады. Наурыздан бастап күн жылына
бастайды. Қар еріп, сай-салаға су толады. Қыс бойы қатып жатқан
өзен, көлдердің мұздары бұзылады. Сең жүреді. Жылы жаққа кеткен
құстар қайта келеді.
Көктемде егін, бақша егіледі, мал төлдейді.
Қыста інінде ұйықтап жатқан жәндіктер тіріледі. Көк шығып,
жер беті гүл-бәйшешекпен безенеді. Мал - көк шөпке тойынады.
Адамдар қыста киетін киімдерін тастап, жеңіл киімдерін
киеді.

Жаз айлары – маусым, шілде, тамыз. Жазда күн
ұзақ, түн қысқа болады. Жаз айында табиғат құлпырып,
бақтарда әр түрлі құстар ән салады. Жаз айының ауасы да
ерекше. Хош иісті ауаны жұтып көшеде, бақтарда қыдыра
бергің келеді. Балалар айлы, ашық бұлтсыз кеште далада
ойнауды ұнатады. Жаз айында адамдар ерте тұрып, кеш
жатады. Өйткені бұл кезде жұмыс көп болады. Жаз –
көпшілікке ұнайтын мезгіл. Себебі бұл – демалыстың,
каникулдың уақыты, демалатын кезең.

Күзде ағаш жапырақтары сарғая бастайды.
Далада астық піседі. Халық бұл мезгілді алтын күз
дейді.
Күзде егін даласында еңбек қызады. Дихандар
піскен астықтарын жинайды.
Мектерте оқу басталады. Оқушылар кейде
сабақтан соң ауыл еңбеккерлеріне көмектеседі. Күз
айлары – қыркүйек, қазан, қараша.

Қыс айлары – желтоқсан, қаңтар, ақпан. Қыста
ауа райы салқындайды, боран соғады, қар жауады,
адамдар жылы киінеді.
Қыстың ең суық айы – қаңтар. Қыс айлары
тауда шаңғымен серуендеуге, Медеуде коньки тебуге
жақсы. Қысқы демалыста балалар төбешікке барып
шанамен сырғанайды, аққала жасайды, қар
лақтырысып ойнайды, шаңғы, коньки тебеді.
Шаңғы – лыжи
Коньки – коньки
Шана – санки
Сырғанайды – катаются
Аққала – снеговики

Қазақ тілі – қазақ халқының ана тілі. Ол халық тарихымен
бірге жасап, ұрпақтан ұрпаққа қатынас құралы ретінде қызмет етіп
келеді. 1989 жылы қазақ тілі мемлекеттік мәртебе алды.
Қазақ тілі түркі тілдер тобына жатады. Түркі тілдердің ішінде
қазақ тіліне жақындары – ноғай (Кавказда), қарақалпақ, татар,
башқұрт, қарашай-балқар тілдері.
Қазақ тілі – Ресей, Өзбекстан, Қырғыстан, Түркменстан,
Монғолия, Қытай, Ауғанстан, Иран, Түркия, т.б. елдерде тұратын
қазақтардың да ана тілі.
Қазақ тілі - өркендеген мәдениеттің тілі, ғылыми тіл, ресми ісқағаздардың тілі.
Мәрте – статус
Қатынас құралы – средство общения
Қызмет ету – служить
Ресми – официальный
Іс қағаздары – деловые бумаги

Қазақстан Республикасының тұңғыш Президенті –
Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев. Нұрсұлтан Әбішұлы 1940
жылы 6 шілдеде Алматы облысы, Қаскелең ауданы,
Шамалған ауылында өмірге келген. Әкесі Әбіш пен анасы
Әлжан еңбекқор, өнерлі жандар болған.
Ол – Қазақстан Республикасының егемендігі мен
тәуелсіздігін жариялаған. Ана тіліміздің мемлекеттік
мәртебеге ие болуы, тұңғыш ұлттық теңгеміздің шығуы,
астананың көшірілуі, Семей полигонының жабылуы,
шетелдердегі қазақтардың Отанына оралу көші – бұл да
Елбасына тікелей қатысты тарихи оқиғалар.

Жариялау – объявить,обнародовать
Көшірілу – перевести (с одного места на другое)
Жабылуы – закрытие
Тікелей – непосредственно

Біздің мектепте қазақ тілінен басқа орыс,
ағылшын тілдерін оқытады. Қазақ тілі сабағы аптасына
төрт рет болады. Қазақ тілі сабағы қызықты өтеді. Біз
сабақта мәтінді оқып, мазмұнын айтамыз. Бір-бірімізге
сұрақ қойып, жауап береміз. Түрлі тақырыптарға
диалог құрастырамыз. Диктант, мазмұндама, шығарма
жазамыз, тест сұрақтарына жауап береміз, топқа
бөлініп,
бір-бірімізге
көмектесе,
бірлесе
жұмыс
жасаймыз. Біздің мұғалім - өте білімді, тәжірибелі
жақсы адам. Бізге қазақ тілі сабағын жақсы түсіндіреді.
Бізді жақсы, білімді, тәрбиелі болуға үйретеді. Ол бізге
көп көңіл бөледі.

Біздің сыныпта 26 оқушы бар. Озат, үлгілі
оқушыларымыз көп. Олар: Мәлике, Перизат, Ербол,
Даша, Шолпан, Олжас, Мадина және т.б. Біздің
сыныпта спортпен айналысатан балалар да аз емес.
Ербол, Стас Шет елдердегі жарыстарға қатысып, алтын,
күміс медальдармен оралып жүр. Олар әрдайым
көмектесуге дайын. Біз мектепте ғана бірге емеспіз,
мектептен
тыс
жерлерде
сыныбымызбен
туған
күндерді, мерекелерді бірге қарсы аламыз. Жаңа
Жылды өте қызықты қарсы алдық. Табиғат аясына
саяхатқа шығып, керемет жақсы демалып қайттық.
Осындай кездерде біз бір –бірімізді жақсырақ біледі
екенбіз.Біз бәріміз татумыз.

Мен № 40 гимназияда 9-сыныпта оқимын. Менің
мектебім 6-ықшамаудан «Таласта» орналасқан. Мектепте
1300 оқушы бар. Гимназия директоры Гибнер Александр
Абрамұлы. Мектебім үш қабатты. Мектеп іші кең, жарық
және таза. 42 оқу кабинеті бар. Кабинеттеріміз қазіргі
талапқа сай жабдықталған. 5 қазақ тілі, 4 информатика,
орыс тілі, ағылшын тілі кабинеттері бар. Бірінші қабатта екі
спортзал бар. Мектеп кітапханасының қоры мол., оқырман
залында бірнеше компьютер бар: кез-келген ақпарат
алуыңа жағдай жасалған. Асханамыз кең және таза. Екінші
қабатта үлкен мәжіліс залы бар. Мектептің ауласы кең,
айналасында ағаштар өсіп тұр. Мектеп алдындағы
гүлзарларда әсем гүлдер өсіп тұр. Ауладағы спорт алаңында
түрлі спорт ойындары өткізіледі. Біздің мектеп Траз
қаласындағы ең жақсы мектеп!

Мен сағат жетіде оянамын. Жаттығу орындаймын,
жуынамын, киінемін. Сағат жеті жарымда таңертеңгі
асымды ішемін. Сағат 8-ге 10 минут қалғанда мен мектепте
боламын. Сағат 8 – ден 14 – ке дейін мектепте сабақ
оқимын. Үйде екі жарымда боламын. Түскі асты ішіп болған
соң, таза ауаға шығып серуендеймін, үй шаруасына
көмектесемін. Осыдан кейін үй жұмысын орындаймын,
сабақ орқимын. Кешкі асымды сағат 20 –да ішемін. Кешкі
астан кейін теледидар көремін, музыка тыңдаймын. Сағат
23 –те ұйықтаймын.

Таңертеңгі ас – завтрак
Түскі ас – обед
Кешкі ас – ужин

Қазақ халқы – дәвтүрге бай халық.
Шілдехана – жаңа туған нәрестенің құрметіне жасалатын той. Дастархан
жайылып, жастар домбыра тартып, ән салып, ұлттық ойындар ойналады.
Қырқынан шығару – нәрестенің туған күніне қырық күн толған соң, ыдысқа
қырық бір қасық су құйып, соған шомылдырады. Сәбидің қарын шашын, тырнағын
алады.
Ит жейдесін (алғашқы кигізілген жейдесі) шешіп алып, сақтап қояды. Мерекелік
дастарқан жайылады.
Бесікке салу – халқымызда бесік – қасиетті, киелі, құтты мүлік, сәбидің
алтын ұясы болып есептеледі. Бесікті отпен аластап, баланы бөлейді. Бұл –
халқымыздың елеулі үлкен дәстүрі. Бесікке салу жолы жасы үлкен немесе елдің
құрметті, өнегелі адамына жүктеледі. Мерекелік дастарқан жайылып, бесікке салған
адамға куәде беріледі.
Шілдехана – вечеринка по поводу рождения ребенка
Нәресте – новорожденный, младенец
Сәби – ребенок
Қырқынан шағару – отмечать 40 дней со дня рождения
Қарын шаш – утробные волосы
Жейде сорочка, рубашка
Бесікке салу – укладывать в колыбель
Киелі – сакраментальный
Мүлік – инвентарь, имущество
Аластау – изгонять
Елеулі – существенны, весомый
Жүктелу – поручиться
Кәде – здесь: подарок

Менің туып-өскен жерім – Қазақстан.
Қазақстан – Еуразия құрлығындағы ең үлкен мемлекеттердің бірі. Еліміздің жер көлемі
ұлан-байтақ.
Қазақстанның кең даласын, биік тауларын, ормандары мен көлдерін көрген
адам ешөқашан ұмыта алмайды. Біз жер шарының осындай сұлу, бай өлкесінде
тұрамыз. Ол – біздің Отанымыз.
Қазақ жерін «Шығыс пен Батысты жалғастыратын алтын көпір» дейді. Осы
жерден Ұлы Жібек жолы өткен. Республикамыз – пайдалы қазбалар қоймасы. Жас
мемлектіміздің даму қарқыны зор.
Қазақстанда керемет әсем қалалар бар. Олар: Астана, Алматы, Шымкент,
Тараз және т.б.
Мен Қазақстанда тұратынымды құрметтеймін.

Құрлығында – на континенте
Жер-көлемі – территория
Ешқашан ұмыта алмайды – никогда не сможет заботь
Бай өлке – богатый край
Жалғастыратын алтын көпір – золотой мост, соединяющий
Даму қарқыны – темп развития

Мемлекеттік әнұран – елдіктің белгісі, егемендік пен
еркіндіктің ресми рәмізі. Ол, әдетте, халықтың рухын көтеріп,
Отанға деген сүйіспеншілік сезіміне бөлейді. Қазақстан
Республикасының жаңа әнұраны осындай қасиетті туынды. Ол 2006
жылы 6 қаңтарда қабылданды.
Әнұранның музыкасын жазған – атақты композитор Шәмші
Қалдаяқов. Сөзін жазған – көрнекті ақын Жұмекен Нәжімеденов
және оны бүгінгі тәуелсіздік кезеңге лайықтап өңдеген – Қазақстан
Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев.
Рәміз – символ
Рухын көтеру – поднимать дух (воодушевлять)
өңдеген – обработал
қасиетті туынды – священное произведение

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік туы –
тікбұрышты көгілдір мата. Тудың ортасында, көгілдір түс
аясында бейбітшілік рәмізі – шұғылалы күн бейнеленген.
Күннің төмеңгі жағында бостандықтың рәмізі – қыран
бейнеленген.
Тудың біркелкі көгілдір түсі бейбітшіліктің, тыныштық
пен жарқын болашақтың белгісі. Көгілдір түс ашық аспанды
бейнелейді. Тудың сол жағында дәстүрлі ұлттық өрнек бар.
Шұғылалы күн, қыран құс бейнесі, өрнек алтын түсті бояумен
берілген. Тудың ені – 1 метр, ұзындығы – 2 метр. Қазақстан
Республикасының Мемлекеттік туының авторы – суретші
Шәкен Ниязбеков.

Ту – знамя
Мата – ткань
Көгілдір түс аясында – на фоне голубого цвета
Бостандықтың рәмізі – символ свободы
Белгіс – знак
Ашық аспан – чистое небо

«Таңбасыз ел болмайды, найзасыз ер болмайды» дейді
қазақ халқы. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік
елтаңбасының ортасында көгілдір түс аясында шаңырақ
бейнеленген. Шаңырақты айнала күн сәулесіндей тарап, уықтар
шаншылған. Оны киелі пырақтардың қанаты көмкеріп тұр.
Елтаңбаның жоғарғы жағында жұлдыз орналасқан, ал төмеңгі
жағында «Қазақстан» деген жазу бар. Елтаңбаның реңдік
бейнесі – алтын және көгілдір түсті.
Таңба – елтаңба – герб
Күн сәулесі – лучи солнца
Шұғыла – радуга
Шаншылған – воткнуты
Қасиетті – священный, благородный
Құдіретті -всемогущий


Slide 20

Менің атым (есімім) – Перизат, тегім – Елубаева. Мен
15 жастамын. Туған жерім – Тараз қаласы. Қазір де Тараз
қаласында, Абай көшесінде (даңғылында) № 216 үйде, 34
пәтерде тұрамын.
Мен № 40 гимназияның 9Б – сыныбында оқимын.
Сыныпта Сычева Дарьямен бір партада отырамын.
Мен қазақ тілі, ағылшын тілі пәндерін ұнатамын.
Менің бос уақыттағы ермегім – қызықты кітап оқу, музыка
тыңдау.

Туған жерім – место рождения
Бос уақыт – свободное время
Ермегім – хобби

Менің отбасымда алты адам бар. Менің атым – Ерболат. Мен 9 –
сыныпта оқимын. Жасым 15 – те. Отбасымның басшысы - Әкем. Ол
өндірісте жұмыс істейді. Жасы 45 – те. Анам 43 – те. Ол мектепте мұғалім
болып қызмет атқарады. Ағам ауыл шаруашылығы институтында оқиды.
Жасы 19 – да. Інім 13 жаста. Ол 7 – сынып оқушысы. Қарындасым
бастауыш мектепте 3 – сыныпта оқиды. Менің екі атам, екі әжем бар. Олар
- әкем мен анамның ата – аналары. Әкемнің әке – шешесі ауылда тұрады.
Олар - еңбек ардагерлері.
Нағашы атам мен әжем қалада тұрады. Олар – құрметті
зейнеткерлер. Атамның мамандығы – ұста. Әжем отыз жыл ұстаздық
еткен.
Біздің отбасымыз өте тату. Отбасымызда жақсы дәстүрлер көп.
Олар: үлкенге құрмет көрсету, кішіге қамқор болу, мерекелерді бірге
қарсы алу. Мен өз отбасымды өте жақсы көремін және құрметтеймін. Біздің
үй қашанда думанға толы.
өндіріс – производство
ауыл шаруышылығы институты – сельско-хозяйственный институт
нағашы – родственник со стороны матери
дәстүрлер – традиции
құрмет көрсету – уважать
қамқор болу – заботиться
думан – радость, веселье

Менің атым – Айдын. Менің досымның аты – Қанат. Ол екеуіміз
бір мектепте, бір сыныпта оқимыз. Біз достасып кеттік. Қанат - өте адал,
шыншыл, мейірімді бала. Мен оны осы қасиеттері үшін сыйлаймын. Біздің
көзқарасымыз бен қызығушылығымыз ұқсас. Осы ұқсастықтарымыз бізді
қатты жақындастырды. Қанат екеуіміз қазақша күреске қатысамыз. Біздің
демалыс күндеріміз де жоспарланған. Бір күні басейнге барсақ, келесі
жолы стадионға барамыз. Сонымен қатар біз тек спортпен ғана
айналыспай, бос уақытымызда кинотеатрға, кітапханаға, интернет –
кафеге де бірге барамыз. Меніңше, екі адамның бір – бірінен сыр
жасырмай, сыйласып, қиын сәтте қол ұшын беріп, пікірі мен мақсаттары,
армандары бір жерден шығып жатса, оларды дос деуге болады.
Сондықтан да мен Қанатты досым деп айта аламын.
Қасиеттері – качества
Қызығушылық – интерес
Жақындастырды – приблизил
Сыр – секрет, тайна
Сыр жасырмау – не скрывать секреты
Қол ұшын беру – помогать
Пікір – мнение
Мақсат - цель

Мен мектепке аптасына алты күн барамын, сондықтан
демалысым тек жексенбі. Жексенбі күні басқа күндерге қарағанда
кешірек тұрамын. Қыста таңертеңгі астан кейін сырғанақ тебемін.
Серуеннен түске қарай келемін. Кейде достарыммен кездесіп, ән
тыңдаймыз, бейнетаспа көреміз. Жазғы демалысымда таза ауада
қызықты өткізуге тырысамын. Сенбі күні кешке ата – анаммен,
бауырларыммен саяжайға кетемін. Біздің саяжайымыз өзенге
жақын. Өзеннің жанында тоғай бар. Мен тоғайға барып
саңырауқұлақ, жидек теремін. Егер далада жауын жауып тұрса,
үйден шықпай, кітап оқып, теледидар көремін, үй шаруасына
көмектесемін.
Кешірек – позже
Бейнетаспа – видеокассета
Саяжай – дача
Жидек – ягода
Саңырауқұлақ – гриб
От жағу – разводить огонь

Жер Күнді жылына бір рет айналып шығады. Осы уақытта
ол күнге бүйірін әр түрлі жағдайда тосады.
Күн дәл төбеге көтеріліп, оның сәулесі тік түскен кезде, ол
Жерді қаттырақ қыздырады да, ауа райы жылынады.
Қысты көктем, көктемді біртіндеп жаз ауыстарады. Жаздан
кейін күз келеді. Күн қысқарып, түн ұзарады, күзгі орман
сарғыштанып, көп ұзамай сыйдиған бұтақтары ғана қалған
ағаштарды көресің. Ауа райы суытып, қар жауады. Аязды қыс
келеді. Жыл мезгілдері осылай ауысып отырады.

Көктем – жаздың басы. Наурыз, сәуір, мамыр айлары –
көктем айлары деп аталады. Наурыздан бастап күн жылына
бастайды. Қар еріп, сай-салаға су толады. Қыс бойы қатып жатқан
өзен, көлдердің мұздары бұзылады. Сең жүреді. Жылы жаққа кеткен
құстар қайта келеді.
Көктемде егін, бақша егіледі, мал төлдейді.
Қыста інінде ұйықтап жатқан жәндіктер тіріледі. Көк шығып,
жер беті гүл-бәйшешекпен безенеді. Мал - көк шөпке тойынады.
Адамдар қыста киетін киімдерін тастап, жеңіл киімдерін
киеді.

Жаз айлары – маусым, шілде, тамыз. Жазда күн
ұзақ, түн қысқа болады. Жаз айында табиғат құлпырып,
бақтарда әр түрлі құстар ән салады. Жаз айының ауасы да
ерекше. Хош иісті ауаны жұтып көшеде, бақтарда қыдыра
бергің келеді. Балалар айлы, ашық бұлтсыз кеште далада
ойнауды ұнатады. Жаз айында адамдар ерте тұрып, кеш
жатады. Өйткені бұл кезде жұмыс көп болады. Жаз –
көпшілікке ұнайтын мезгіл. Себебі бұл – демалыстың,
каникулдың уақыты, демалатын кезең.

Күзде ағаш жапырақтары сарғая бастайды.
Далада астық піседі. Халық бұл мезгілді алтын күз
дейді.
Күзде егін даласында еңбек қызады. Дихандар
піскен астықтарын жинайды.
Мектерте оқу басталады. Оқушылар кейде
сабақтан соң ауыл еңбеккерлеріне көмектеседі. Күз
айлары – қыркүйек, қазан, қараша.

Қыс айлары – желтоқсан, қаңтар, ақпан. Қыста
ауа райы салқындайды, боран соғады, қар жауады,
адамдар жылы киінеді.
Қыстың ең суық айы – қаңтар. Қыс айлары
тауда шаңғымен серуендеуге, Медеуде коньки тебуге
жақсы. Қысқы демалыста балалар төбешікке барып
шанамен сырғанайды, аққала жасайды, қар
лақтырысып ойнайды, шаңғы, коньки тебеді.
Шаңғы – лыжи
Коньки – коньки
Шана – санки
Сырғанайды – катаются
Аққала – снеговики

Қазақ тілі – қазақ халқының ана тілі. Ол халық тарихымен
бірге жасап, ұрпақтан ұрпаққа қатынас құралы ретінде қызмет етіп
келеді. 1989 жылы қазақ тілі мемлекеттік мәртебе алды.
Қазақ тілі түркі тілдер тобына жатады. Түркі тілдердің ішінде
қазақ тіліне жақындары – ноғай (Кавказда), қарақалпақ, татар,
башқұрт, қарашай-балқар тілдері.
Қазақ тілі – Ресей, Өзбекстан, Қырғыстан, Түркменстан,
Монғолия, Қытай, Ауғанстан, Иран, Түркия, т.б. елдерде тұратын
қазақтардың да ана тілі.
Қазақ тілі - өркендеген мәдениеттің тілі, ғылыми тіл, ресми ісқағаздардың тілі.
Мәрте – статус
Қатынас құралы – средство общения
Қызмет ету – служить
Ресми – официальный
Іс қағаздары – деловые бумаги

Қазақстан Республикасының тұңғыш Президенті –
Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев. Нұрсұлтан Әбішұлы 1940
жылы 6 шілдеде Алматы облысы, Қаскелең ауданы,
Шамалған ауылында өмірге келген. Әкесі Әбіш пен анасы
Әлжан еңбекқор, өнерлі жандар болған.
Ол – Қазақстан Республикасының егемендігі мен
тәуелсіздігін жариялаған. Ана тіліміздің мемлекеттік
мәртебеге ие болуы, тұңғыш ұлттық теңгеміздің шығуы,
астананың көшірілуі, Семей полигонының жабылуы,
шетелдердегі қазақтардың Отанына оралу көші – бұл да
Елбасына тікелей қатысты тарихи оқиғалар.

Жариялау – объявить,обнародовать
Көшірілу – перевести (с одного места на другое)
Жабылуы – закрытие
Тікелей – непосредственно

Біздің мектепте қазақ тілінен басқа орыс,
ағылшын тілдерін оқытады. Қазақ тілі сабағы аптасына
төрт рет болады. Қазақ тілі сабағы қызықты өтеді. Біз
сабақта мәтінді оқып, мазмұнын айтамыз. Бір-бірімізге
сұрақ қойып, жауап береміз. Түрлі тақырыптарға
диалог құрастырамыз. Диктант, мазмұндама, шығарма
жазамыз, тест сұрақтарына жауап береміз, топқа
бөлініп,
бір-бірімізге
көмектесе,
бірлесе
жұмыс
жасаймыз. Біздің мұғалім - өте білімді, тәжірибелі
жақсы адам. Бізге қазақ тілі сабағын жақсы түсіндіреді.
Бізді жақсы, білімді, тәрбиелі болуға үйретеді. Ол бізге
көп көңіл бөледі.

Біздің сыныпта 26 оқушы бар. Озат, үлгілі
оқушыларымыз көп. Олар: Мәлике, Перизат, Ербол,
Даша, Шолпан, Олжас, Мадина және т.б. Біздің
сыныпта спортпен айналысатан балалар да аз емес.
Ербол, Стас Шет елдердегі жарыстарға қатысып, алтын,
күміс медальдармен оралып жүр. Олар әрдайым
көмектесуге дайын. Біз мектепте ғана бірге емеспіз,
мектептен
тыс
жерлерде
сыныбымызбен
туған
күндерді, мерекелерді бірге қарсы аламыз. Жаңа
Жылды өте қызықты қарсы алдық. Табиғат аясына
саяхатқа шығып, керемет жақсы демалып қайттық.
Осындай кездерде біз бір –бірімізді жақсырақ біледі
екенбіз.Біз бәріміз татумыз.

Мен № 40 гимназияда 9-сыныпта оқимын. Менің
мектебім 6-ықшамаудан «Таласта» орналасқан. Мектепте
1300 оқушы бар. Гимназия директоры Гибнер Александр
Абрамұлы. Мектебім үш қабатты. Мектеп іші кең, жарық
және таза. 42 оқу кабинеті бар. Кабинеттеріміз қазіргі
талапқа сай жабдықталған. 5 қазақ тілі, 4 информатика,
орыс тілі, ағылшын тілі кабинеттері бар. Бірінші қабатта екі
спортзал бар. Мектеп кітапханасының қоры мол., оқырман
залында бірнеше компьютер бар: кез-келген ақпарат
алуыңа жағдай жасалған. Асханамыз кең және таза. Екінші
қабатта үлкен мәжіліс залы бар. Мектептің ауласы кең,
айналасында ағаштар өсіп тұр. Мектеп алдындағы
гүлзарларда әсем гүлдер өсіп тұр. Ауладағы спорт алаңында
түрлі спорт ойындары өткізіледі. Біздің мектеп Траз
қаласындағы ең жақсы мектеп!

Мен сағат жетіде оянамын. Жаттығу орындаймын,
жуынамын, киінемін. Сағат жеті жарымда таңертеңгі
асымды ішемін. Сағат 8-ге 10 минут қалғанда мен мектепте
боламын. Сағат 8 – ден 14 – ке дейін мектепте сабақ
оқимын. Үйде екі жарымда боламын. Түскі асты ішіп болған
соң, таза ауаға шығып серуендеймін, үй шаруасына
көмектесемін. Осыдан кейін үй жұмысын орындаймын,
сабақ орқимын. Кешкі асымды сағат 20 –да ішемін. Кешкі
астан кейін теледидар көремін, музыка тыңдаймын. Сағат
23 –те ұйықтаймын.

Таңертеңгі ас – завтрак
Түскі ас – обед
Кешкі ас – ужин

Қазақ халқы – дәвтүрге бай халық.
Шілдехана – жаңа туған нәрестенің құрметіне жасалатын той. Дастархан
жайылып, жастар домбыра тартып, ән салып, ұлттық ойындар ойналады.
Қырқынан шығару – нәрестенің туған күніне қырық күн толған соң, ыдысқа
қырық бір қасық су құйып, соған шомылдырады. Сәбидің қарын шашын, тырнағын
алады.
Ит жейдесін (алғашқы кигізілген жейдесі) шешіп алып, сақтап қояды. Мерекелік
дастарқан жайылады.
Бесікке салу – халқымызда бесік – қасиетті, киелі, құтты мүлік, сәбидің
алтын ұясы болып есептеледі. Бесікті отпен аластап, баланы бөлейді. Бұл –
халқымыздың елеулі үлкен дәстүрі. Бесікке салу жолы жасы үлкен немесе елдің
құрметті, өнегелі адамына жүктеледі. Мерекелік дастарқан жайылып, бесікке салған
адамға куәде беріледі.
Шілдехана – вечеринка по поводу рождения ребенка
Нәресте – новорожденный, младенец
Сәби – ребенок
Қырқынан шағару – отмечать 40 дней со дня рождения
Қарын шаш – утробные волосы
Жейде сорочка, рубашка
Бесікке салу – укладывать в колыбель
Киелі – сакраментальный
Мүлік – инвентарь, имущество
Аластау – изгонять
Елеулі – существенны, весомый
Жүктелу – поручиться
Кәде – здесь: подарок

Менің туып-өскен жерім – Қазақстан.
Қазақстан – Еуразия құрлығындағы ең үлкен мемлекеттердің бірі. Еліміздің жер көлемі
ұлан-байтақ.
Қазақстанның кең даласын, биік тауларын, ормандары мен көлдерін көрген
адам ешөқашан ұмыта алмайды. Біз жер шарының осындай сұлу, бай өлкесінде
тұрамыз. Ол – біздің Отанымыз.
Қазақ жерін «Шығыс пен Батысты жалғастыратын алтын көпір» дейді. Осы
жерден Ұлы Жібек жолы өткен. Республикамыз – пайдалы қазбалар қоймасы. Жас
мемлектіміздің даму қарқыны зор.
Қазақстанда керемет әсем қалалар бар. Олар: Астана, Алматы, Шымкент,
Тараз және т.б.
Мен Қазақстанда тұратынымды құрметтеймін.

Құрлығында – на континенте
Жер-көлемі – территория
Ешқашан ұмыта алмайды – никогда не сможет заботь
Бай өлке – богатый край
Жалғастыратын алтын көпір – золотой мост, соединяющий
Даму қарқыны – темп развития

Мемлекеттік әнұран – елдіктің белгісі, егемендік пен
еркіндіктің ресми рәмізі. Ол, әдетте, халықтың рухын көтеріп,
Отанға деген сүйіспеншілік сезіміне бөлейді. Қазақстан
Республикасының жаңа әнұраны осындай қасиетті туынды. Ол 2006
жылы 6 қаңтарда қабылданды.
Әнұранның музыкасын жазған – атақты композитор Шәмші
Қалдаяқов. Сөзін жазған – көрнекті ақын Жұмекен Нәжімеденов
және оны бүгінгі тәуелсіздік кезеңге лайықтап өңдеген – Қазақстан
Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев.
Рәміз – символ
Рухын көтеру – поднимать дух (воодушевлять)
өңдеген – обработал
қасиетті туынды – священное произведение

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік туы –
тікбұрышты көгілдір мата. Тудың ортасында, көгілдір түс
аясында бейбітшілік рәмізі – шұғылалы күн бейнеленген.
Күннің төмеңгі жағында бостандықтың рәмізі – қыран
бейнеленген.
Тудың біркелкі көгілдір түсі бейбітшіліктің, тыныштық
пен жарқын болашақтың белгісі. Көгілдір түс ашық аспанды
бейнелейді. Тудың сол жағында дәстүрлі ұлттық өрнек бар.
Шұғылалы күн, қыран құс бейнесі, өрнек алтын түсті бояумен
берілген. Тудың ені – 1 метр, ұзындығы – 2 метр. Қазақстан
Республикасының Мемлекеттік туының авторы – суретші
Шәкен Ниязбеков.

Ту – знамя
Мата – ткань
Көгілдір түс аясында – на фоне голубого цвета
Бостандықтың рәмізі – символ свободы
Белгіс – знак
Ашық аспан – чистое небо

«Таңбасыз ел болмайды, найзасыз ер болмайды» дейді
қазақ халқы. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік
елтаңбасының ортасында көгілдір түс аясында шаңырақ
бейнеленген. Шаңырақты айнала күн сәулесіндей тарап, уықтар
шаншылған. Оны киелі пырақтардың қанаты көмкеріп тұр.
Елтаңбаның жоғарғы жағында жұлдыз орналасқан, ал төмеңгі
жағында «Қазақстан» деген жазу бар. Елтаңбаның реңдік
бейнесі – алтын және көгілдір түсті.
Таңба – елтаңба – герб
Күн сәулесі – лучи солнца
Шұғыла – радуга
Шаншылған – воткнуты
Қасиетті – священный, благородный
Құдіретті -всемогущий