ÖRGÜTSEL DAVRANIŞ ve YÖNETİMİ YÖNETİM ile ÖRGÜT birbirinden ayrıl(a)maz iki kavramdır. Bir yerde örgütlenmeye gidilmiş, örgüt oluşmuş ise, YÖNETSEL BİR SORUNUN varlığından da söz edilebilir. ÖRGÜT; ortak amaç(lar)ı.
Download ReportTranscript ÖRGÜTSEL DAVRANIŞ ve YÖNETİMİ YÖNETİM ile ÖRGÜT birbirinden ayrıl(a)maz iki kavramdır. Bir yerde örgütlenmeye gidilmiş, örgüt oluşmuş ise, YÖNETSEL BİR SORUNUN varlığından da söz edilebilir. ÖRGÜT; ortak amaç(lar)ı.
ÖRGÜTSEL DAVRANIŞ ve YÖNETİMİ YÖNETİM ile ÖRGÜT birbirinden ayrıl(a)maz iki kavramdır. Bir yerde örgütlenmeye gidilmiş, örgüt oluşmuş ise, YÖNETSEL BİR SORUNUN varlığından da söz edilebilir. ÖRGÜT; ortak amaç(lar)ı gerçekleştirmek üzere biraya gelmiş, güç ve eylemlerini bu yönde biraraya getirerek tümleştiren bireylerin etkileşimiyle ortaya çıkan ilişkiler ağıdır. ÖRGÜTÜN ÖĞELERİ 1. Birden çok insan, 2. Ortaklaşan amaçlar, 3. Gönüllü katılım, dayanışma 4. Etkili iletişim 5. Amaçlara dönük düzenli eylemler 6. Dış çevreye uyum 2 7. Yasallık YÖNETİM: Bir örgütte, önceden belirlenmiş amaçları gerçekleştirmeye yönelik işleri yapmak üzere biraya getirilmiş insanları ve madde kaynaklarını örgütleyip eşgüdümleyerek eyleme geçirme sürecidir. * GERÇEKLEŞTİRİLECEK AMAÇ(LAR) * İNSAN ve MADDE KAYNAKLARININ ÖRGÜTLENMESİ * İŞBÖLÜMÜ İLE DAĞILAN İNSANLARIN BÜTÜNLEŞTİRİLMESİ 3 Y Ö N E T İ M Süreç – Bilim - Sanat AMAÇLARIN ETKİLİ VE VERİMLİ BİR BİÇİMDE GERÇEKLEŞTİRİLMESİ MAKSADIYLA; Planlama, örgütleme, iletişim, eşgüdüm ve denetim işlevlerine ilişkin (SÜREÇ) kavram, ilke, kuram, model ve tekniklerin (BİLİM) sistematik ve bilinçli bir biçimde, ustalıkla uygulanması (SANAT) ile ilgili etkinliklerin tümüdür. 4 YÖNETİMİN SÜREÇ YÖNÜ Bir veya birden fazla amaç, İnsan ve madde kaynaklarını kullanma yetkisi, Yöneten(ler) – Yönetilen(ler), İnsan ve madde kaynakları arasındaki optimum bir uyum ve işbirliği sağlama, Otorite sağlama, Yönetici ile yönetilenler arasında uyum ve iletişim (amaç birliği), Grupta işbölümü ve bu yolla ekonomikliği sağlayacak uzmanlaşma, Zaman yönetimi, Rasyonellik (Verimlilik – etkililik) 5 YÖNETİMİN BİLİM YÖNÜ Siyasal Bilimler Mantık Psikoloji Sosyoloji Ekonomi Antropoloji Yönetim Bilimi Tarih Hukuk --------Edebiyat Felsefe Matematik 6 YÖNETİMİN SANAT YÖNÜ ENTELEKTÜEL YÖN Genel kültür – Mantıklılık – Analiz ve sentez ruhu – Sezgi ve hayal gücü – Yargı gücü – Düşüncelerini konu ve sorunlara odaklaştırabilme, açık seçik ifade edebilme KARAKTER YÖNÜ Akıl ve duygu dengesi – Uyum – Dikkatlilik – İhtiyatlılık – Girişkenlik – Hafıza gücü – Dinamiklik - Azim ve sebatkârlık – Yöntemlilik – Tertip ve düzenlilik – Süratlilik - Ciddilik SOSYAL YÖN Dış görünüş – Hitap gücü – Sosyallik İş disiplini İşbirliği ve yöneltme gücü – Ölçülü ve dengeli hareket Otorite ve ikna gücü YÖNETİM BİLİMİNİN GELİŞİMİ Kaba Güç Anamal Din Anaerkil Çağ Tarım Devrimi Ataerkil Çağ * Doğayı sömürme * Barınma doğal sığınaklarda * Anne egemen (doğurganlık) * ToplumBilgi Bürokrasi Endüstri Devrimi Bilimsel Çağ Klasik Kuramlar Neoklasik Kuramlar Çağdaş Kuramlar 8 Y Ö N E T İ M K U R A M LA R I ve YA K LA Ş I M LA R A) Gelişim sürecine göre B) Yönetim anlayışına göre 9 Gelişim sürecine göre DAHA YENİ YAKLAŞIM. YENİ YAKLAŞIM. NEOKLASİK KLASİK * Bilimsel İşletme (F. Tayol) * Yönetim Süreçleri (H. Fayol) Bürokratik Yönetim (Max Weber) * Yön. Formülleştiril. (L. Gulick-L.Urwick) * Dirik Yönetim (M.P. Follett) * İnsan İlişkileri (Elton Mayo) * İşbirliği (C. Bernard) * Rasyonel Karar (Herbert Simon) * Sosyal Sistem (Talcot Parsons) * Hizmetlerin Takası (Peter Blau) * Örgütte Uyum (Amitai Etzioni) * Bilişim (Shannon–W. Weaver) * Sibernetik (Norbert Wiener) * Yöneylem Araştırma (R.AckoffW.Churchman) * Genel Sistem (l. Bertalanffy) * Açık Sistem (D. Katz - R. Kahn) 10 Yönetim Anlayışlarına göre YAPISAL KURAMLAR Bilimsel Yönetim Bürokrasi Takımerki SİSTEM KURAMLARI Genel Sistemler Açık Sistem YÖNETSEL KURAMLAR Yönetim Süreçleri Dirik Yönetim (Rasyonel) Karar Verme Örgütte Uyum İşbirliği Hizmetlerin Takası DAVRANIŞSAL KURAMLAR Endüstriyel Psikoloji İnsan İlişkileri X ve Y Kuramı Rol Kuramı NİCEL KURAMLAR Yöneylem Araştırması Bilişim Kuramı Sibernetik OLUMSALLIK KURAMI 11 ÖRGÜTSEL DAVRANIŞ İŞLEVSEL ÇEVRE TOPLUMSAL ÇEVRE İŞGÖREN ÖRGÜTSEL DAVRANIŞ İŞLEVSEL ÇEVRE TOPLUMSAL ÇEVRE İŞGÖREN Bilişsel, Devinsel, Duyuşsal Yeterlik İŞGÖREN Rol Görev Görev, Yetke akımı, İş akımı yapıları İŞLEVSEL ÇEVRE (Biçimsel Örgüt) ÖD Ortam TOPLUMSAL ÇEVRE (Doğal Örgüt) Rol takımı, Küme ve Kültür Yapıları İşgören X İşlevsel Çevre = GÖREV İşgören X Toplumsal Çevre = ROL İşlevsel Çevre X Toplumsal Çevre = ORTAM İşgören X İşlevsel Çevre x Toplumsal Çevre = ÖRGÜTSEL DAVRANIŞ GÖREV İşgöreni örgüte gerekli kılan ve örgütün işlevsel çevresiyle ilgili olan, önceden saptanan iş yüküne göre belli bir süre işgörenin yapacağı işlem ve eylemler bütünüdür. ROL İşgörenin çevresinde ilişkili olduğu başka kişilerin kendinden işi ile ilgili bekledikleri davranışlardır. ORTAM İşgörenin işlevsel çevresiyle toplumsal çevresinin etkileşiminin ürünüdür. İŞGÖREN İnsan Nedir? Nedir? Kimdir bu insan? Çetin, karmaşık bir soru, sorun! Sorgulanan da, sorgulayan da hepsi insan – kendisi Tanım yapmak - önermek kolay mı? İnsanı tanıyor muyuz? Tanısaydık, tanımlayabilseydik, böyle konuşma ve toplantılara gerek duyar mıydık? İnsanla ilgili Türk Atasözleri * İnsan beşer, bazen şaşar. * İnsan çeşit çeşit, yer damar damar. * İnsan göre göre alışır, öğrenir. * İnsan, alacası içinde. * İnsan işinden, sözünden bilinir, tutulur. * İnsan insanın kurdu (düşmanı). * İnsan bilir insanın değerini * Yedisinde neyse yetmişinde de O. * İnsan, söyleşe söyleşe. * .................................................................... İ N S A N Biyolojik Toplumsal Psikolojik Kültürel bir varlık. * Bilişsel kapasite * Duyuşsal kapasite * Psikomotor kapasite BİREYSEL FARKLILIKLAR BİORİTM Günlük Haftalık Aylık Yıllık Genç Yetişkin Çalışan Bilişsel, Devinsel, Duyuşsal Yeterlik İŞGÖREN Kişilik İŞLEVSEL ÇEVRE (Biçimsel Örgüt) Benlik Kalıtım Çevre Bireysel ayrılıklar KİŞİLİK Bireyin süreklilik gösteren, belirgin, değişmeyen ve tutarlı olan özelliklerinin tümünü ifade eder. Bu kavramı oluşturan üç temel nokta vardır. 1- Benzersiz ve kendine özgü oluşu 2- Tutarlılık; farklı ortam ve durumlarda bile bireyin benzer bir biçimde hareket etmesidir. 3- Değişmezlik ve durağanlık; bireyin tutum ve davranışları düzenlilik gösterir. Kişilik sıklıkla değişen bir kavram değildir, ancak sabitte değildir. KİŞİLİĞİN DOĞASI VE İŞ HAYATINDAKİ ÖNEMİ Bireyin davranışları onun içinde yaşadığı ortam ile çevresindeki bireyler arasındaki sürekli etkileşim sonucu oluşur. Bireyin kişiliği iş çevresinden etkilendiği gibi aynı şekilde bireyde kişiliği ile bu çevreyi etkiler. KİŞİLİĞİN OLUŞUMU VE ETKİLEYEN FAKTÖRLER Kişilik kalıtım ve çevre arasında olan bir etkileşim sonucu oluşmuştur. * Diğer insanlara benzediğini ve benzer davrandığını (biyolojik faktörler) * Bazı insanlara benzediğini ve onlar gibi davrandığını (kültürel faktörler) * Hiç kimseye benzemeyen özgün bir davranış biçimleri olduğunu (sosyal faktörler – bireysellik) İŞ VE KİŞİLİK UYUMU İş bireyin kişilik yapısı ile uyulmuşsa bireyin başarısı artacak uyumsuzsa azalacaktır. Bu durum John Holland’ın (TİPOLOJİ KURAMI) kuramıyla kişilik tipleri şöyledir: 1- GERÇEKÇİ TİP 2- ARAŞTIRICI TİP 3- SOSYAL TİP 4- GELENEKSEL TİP 5- GİRİŞKEN TİP 6- ARTİSTİK TİP gerçekçi gelenekçi araştırmacı girişimci sanatçı sosyal 29 Gerçekçi (Realistic) Tip Araçlar, objeler, makineler, ya da hayvanlarla çalışmaktan hoşlanırlar. İnşa veya tamirle ilgili işleri tercih ederler. El ile yapılan işleri tercih eder. Ayakları yere basar ve pratik olma eğilimindedirler. 30 Gerçekçi Tip - Sosyal ilişkilerden , zihinsel faaliyetlerden hoşlanmazlar, -Problemlerin çözümünde gerçekçi ve pratik yöntemleri seçer. -Mekanik ve atletik yetenekleri, açık hava ilgileri gelişmiştir -Somut ve akla yatkın önerilere, para, güç ve statüye önem verirler. 31 Gerçekçi Tipler şu kişilik özellikleri ile betimlenirler: Utangaç / Asosyal Doğal İç görüsü Zayıf Geleneklere bağlı Maddeci İçten Pratik Kendini kolay kaptırmayan Samimi Sebatkar Dengeli 32 Araştırmacı (Investigative) Tip: Fiziksel, biyolojik ve sosyal olayları anlamak ve kontrol etmek için onları sistematik olarak gözlemlemekten, soyut kavramlarla uğraşmaktan hoşlanırlar. Başkalarını ikna etmekten, sosyal ilişkilere girmekten kaçınırlar. İş ortamında problem çözümünde araştırıcı yeteneklerini kullanırlar. Kendilerini akademik yeteneklere sahip, zihinsel bakımdan güçlü algılarlar. -Başlıca ilgi alanları bilimsel çalışmadır. 33 Araştırıcı tipler şu özellikleri ile betimlenirler Analitik düşünen İç gözlem yapabilen Mantıklı Eleştirel tutuma sahip İçe dönük Çekingen Tedbirli Sistematik çalışan Popüler olmayan Meraklı Bağımsız Aydın(entelektüel) Titiz 34 Sanatçı (Artistic) Tip Net, belirli ve sistemli olmayan serbest faaliyetlere yönelirler. Açık, sistematik ve düzenli faaliyetlerden kaçınırlar. Davranış eğilimleri kişiyi, resim, müzik, drama, yaratıcı yazarlık gibi alanlarda yetenek ve beceri geliştirmeye sevk eder. Meraklı ve bağımsız olma eğilimindedirler. 35 Sanatçı (Artistic) Tip Hep aynı şekilde yapılan işlerden hoşlanmazlar. Karşılaştıkları sorunları artistik yeteneklerini kullanarak çözmeye çalışırlar. Estetik değerlere önem verirler. Dil, resim, müzik ve/veya darama becerilerini gerektiren alanlardan hoşlanırlar. 36 Sanatçı tipleri betimleyen kişilik özellikleri Hayal gücü zengin Hayalci Yenilikçi Düzensiz Pratik olamayan Yaratıcı Duygusal Fevri Kurala uymayan Bağımsız İdealist Kendini gözlemleyen 37 Sosyal (Social) Tip Başkalarını bilgilendirmeye, eğitmeye, geliştirmeye, iyileştirmeye, aydınlatmaya yönelik faaliyetlerden hoşlanırlar. El ile yapılan, teknik işlerde yetenekleri zayıftır. Sosyal meslekleri ve ortamları tercih ederler, gerçekçi ortamlardan kaçınırlar. İş hayatında ve diğer ortamlarda karşılaştıkları sorunları sosyal yeteneklerini kullanarak çözmeye çalışırlar. Başkalarına yardım etmekten hoşlanan , başkalarını anlayan, öğretme yeteneği olan kişilerdir. Yardımsever ve arkadaş canlısıdırlar. 38 Sosyal tipleri betimleyen özellikler Yardımsever Sosyal İşbirliğine yatkın Sorumluluk sahibi Empatik Nazik İç görü sahibi Anlayışlı Dostane Sözel yetenekleri gelişgin İnce düşünceli Cömert Sorumlu 39 Girişimci (Enterprising) Tip Ekonomik çıkar elde etme veya bir kurumun hedeflerine erişmek için insanları manipule etmeye yönelik faaliyetleri tercih ederler, İş yerlerinde ve dışarıda karşılaştıkları problemleri girişimci yetenekleri ile çözmeye çalışırlar. Önde olmasına veya başka insanları etkilemesine fırsat veren etkinliklerden hoşlanırlar. Girişim gerektiren meslekleri tercih ederler(satıcılık, diplomasi, yönetim vb.) Liderlik, etkileme yönleri gelişkindir. Tutkulu, dışadönük, enerjik ve kendilerine güvenli olma eğilimindedirler. 40 Girişimci tipleri betimleyen özellikler İstediğini elde eden Başkalarına hükmeden Maceracı Enerjik Kendine güvenen Hırslı Girişken Tartışmacı İyimser Ekonomik kazanca yönelik 41 Gelenekçi (Conventional) Tip Bilgileri sıralı ve özenli bir şekilde düzenleme fırsat veren etkinliklerden hoşlanırlar. Büro işleri, hesaplama ile ilgili faaliyetler ilgi alanını oluşturur. Belli başlı yetenekleri, ayrıntıyı algılama ve hesaplamadır. İşyerlerinde ve diğer ortamlarda karşılaştıkları sorunları, geleneksel yöntemlerle çözmeyi tercih ederler. 42 Geleneksel tipleri betimleyen özellikler Boyun eğen Katı Pratik Tutarlı İtaatkar Kendini denetleyen Savunucu Düzenli Hayal gücü kısır Becerikli Sebatkar 43 HOLAND’ın Kuramında Tipler ve Meslekler 1- GERÇEKÇİ TİP Çiftçilik ve ormancılık. 2- ARAŞTIRICI TİP Biyoloji, matematik, muhabirlik. 3- SOSYAL TİP Dış ilişkiler, sosyal hizmet ve klinik psikoloji. 4- GELENEKSEL ( KONVENSİYONEL ) TİP Finans, muhasebe, yönetim 5- GİRİŞKEN TİP Hukuk, halkla ilişkiler, küçük ticari şirket yöneticiliği 6- ARTİSTİK TİP Sanat , müzik ve yazarlıktır. Tip Teorisi ve Öğrenme Tipleri * Dışa dönük tipler * İçe dönük tipler * Duyusal tipler * Sezgisel tipler * Düşünen tipler * Duygusal tipler * Yargısal tipler * Algısal tipler Dışa dönük tipler yaparak yaşayarak öğrenmek isteyen, işinde çeşitlilikten hoşlanan yönetici ve arkadaşlarından geri bildirim almak isteyen tipler dışa dönük tiplerdir. İçe dönük tipler kolayca incinebilen, kendi kendini motive edebilen tiplerdir. Duyusal tipler bilgileri öğrenmede, üretimde bütün duygularını kullanan tiplerdir. Sezgisel tipler kendi başlarına hipotezler kuran, neyi niçin ve nasıl öğrenecekleri konusunda çeşitlilik arayan tiplerdir. Düşünen tipler dürüst, adil, kuralları harfiyen yerine getirmek isteyen tiplerdir Duygusal tipler işbirliği yapmaya istekli, uyumlu, öğretim çevresine ihtiyaç duyan tiplerdir. Yargısal tipler dakik olup sürekli plan yapmayı başladıkları işi bitirmeyi isterler Algısal tipler yeniliklere ve değişikliklere açık baskıya gelmeyen tiplerdir. İnsan ilişkileri, bir örgütteki insanları birleştirip ahenkleştirerek, çalışma durumuna sokmayı amaç edinen bir yönetim eylemidir. Sağlıklı bir insan ilişkileri ortamı birey(ler)in; İşbirliği ve verimi artar, sosyal, ekonomik ve psikolojik gereksinimleri karşılanmış olur. İnsan ilişkileri üretici yararlarıyla örgüt yararlarını birleştirmeyi hedef alır ve örgüt amaçlarının en verimli biçimde gerçekleşmesine katkıda bulunur. İŞGÖREN GEREKSİNİMLERİ VE İSTEKLERİ * İyi bir liderlik, Hepimiz her zaman bir liderliğe bağlıyız. * Olup bitenlerden haberdar kılınmalı, Amacımız ne? Üretim düzeyimiz nedir? Hangi çevresel faktörlerden etkilenmekteyiz? * İnsan onuruna yakışır şekilde davranılmalı, Çünkü bizim de kendimize özgü sorun ve gereksinimlerimiz bulunmaktadır. * Girişimcilik ve gelişme için olanaklar sağlanmalı, * İş ve sorumluluklarımızla ilgili kısmi bir bağımsızlık verilmeli, * Toplumsal ilişkiler ve diğer insanlara saygı, İnsan toplum ve grup içinde yaşamayı sever. Kişisel çatışmadan hoşlanmaz. * Diğer işyerleriyle karşılaştırılabilir nitelikte çalışma koşulları, rahatlık, * Yararlı olmak ve başarma duygusunu yaşama, Bunu sağlayacak bir çalışma düzeni kurulmalıdır. *Bizlere adil ölçülerle davranılmalı, Davranışlar tutarlı ve durumu uygun olmalıdır. İnsan insana ilişkilerdir. Yetişkin yetişkine ilişkidir. Eşduyumu (empati) gerektirir. Hoşgörüyü gerektirir. İlgi gerektirir. Dostluk ister. ”Biz” olmayı gerektirir. Güven ister. Yönetimde saydamlık ister. İnsan ilişkilerini adalet besler. İnsanın kendisini bilmesini gerektirir. İnsanlar birbirlerinden nefret ediyorlar, Çünkü birbirlerinden korkuyorlar. İnsanlar birbirlerinden korkuyorlar, Çünkü birbirlerini tanımıyorlar. İnsanlar birbirlerini tanımıyorlar, Çünkü iletişim kuramıyorlar. Martin Luther King Savunucu İletişim Açık İletişim * Yargılayıcı * Tanıtıcı * Denetleyici * Soruna yönelik * Belirli bir strateji izleyen planlı * Plansız kendiliğinden oluşan * Aldırmaz, umursamaz * Anlayış ve duygusal yakınlık gösteren * Üstünlük belirten * Eşitlik belirten * Kesin * Farklı yaklaşımlara açık + İ Ş Ö R G Ü T - - İŞE DÖNÜK ÖRGÜT Verim amaç, Gözcülük Yüksekten bakma Kesin iletişim Kararlı yöntemler VERİMLİ ÖRGÜT Sosyal hoşgörü İşbirliği Samimiyet Elastikiyet Kendini işe verme VERİMSİZ ÖRGÜT Aşırı konuşma Düşmanlık Engelleme Sosyal ayrılık Direnme Çözülme BİREYE DÖNÜK ÖRGÜT Sınıflama Gruplara ayırma Kayırma Çıkar düşkünlüğü Gizlilik yokluğu + BİREY 54