Transcript Cemal GÜNDOĞDU* Evrim ÇELEBİ** Şakir TÜFEKÇİ*** *İnönü Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu **Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi *** Malatya Gençlik Hizmetleri ve.

Cemal GÜNDOĞDU* Evrim ÇELEBİ** Şakir TÜFEKÇİ***
*İnönü Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu
**Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi
*** Malatya Gençlik Hizmetleri ve Spor il Müdürlüğü
GİRİŞ
 Çağlar boyu sporun amacının, daha hızlıyı, daha
yükseği, daha güçlüyü, elde etmek olduğu
düşünülmektedir. Tarihin her döneminde de insanlar
güç verimini yapay olarak arttırmak için değişik
yöntem ve maddeleri aramışlar, ortaya çıkan
zararlarını da düşünmeden doping maddelerini
kullanmışlardır (1).
 Doping; sporcu ya da oyuncuların yarışma
sırasında veya oyuna hazırlanırken spor ahlâkına
yakışmayacak şekilde performanslarını yapay olarak
artıracak ve sporcunun fiziksel ve psikolojik sağlığına
zarar verecek madde veya başka olası yöntemleri
kullanmasıdır (2,3).
 Dünya Anti-Doping Ajansı’nın (WADA) tanımına göre
ise doping, bir sporcunun vücuduna ait örnekte;
sportif performansı arttırma potansiyeli bulunan veya
sağlığı gereksiz yere tehdit eden, yada spor ruhuna
aykırı olan bir madde veya yöntemin bulunması, veya
kullanılması, veya kullanıldığına dair bir kanıtın
bulunmasıdır (4).
AMAÇ

 Bu araştırma triatlon sporcularının, sporda
dopingin
kullanım
nedenleriyle
ilgili
görüşlerinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır.
YÖNTEM
 Tanımlayıcı türdeki araştırma, Türkiye Tiratlon
Federasyonu’nun faaliyet programında yer alan
Taşucu Triatlonu ve İstanbul Salcano Triatlon Serisine
katılan 189 sporcudan anket uygulamayı kabul eden
92 kişi ile yürütülmüştür.
 Veri toplama aracı olarak kişisel bilgi formu ile
ilgili literatür (Demir 2012, Dinçer 2010) taranarak
oluşturulan ve sporda doping kullanımının tercih
edilme nedenleriyle ilgili 8 ifadenin yer aldığı anket
formu kullanılmıştır. Anket formumuzdaki soruların
Cronbach alfa değeri 0,81 olarak belirlenmiştir.
 Veriler sayı, yüzde ve ortalama olarak verilmiş,
analizde ki kare testi kullanılmıştır.
BULGULAR
 Bu bölümde araştırma verilerinden elde
edilen bulgular sayı ve yüzde tablosu,
istatistiksel olarak anlamlı farklılık gösteren
bulgular ise ki kare tablosu şeklinde ifade
edilmiştir.
BULGULAR
Tablo 1. Sporcuların dopingin tercih edilme nedenleriyle ilgili
görüşlerinin dağılımı
Katılıyorum
Katılmıyorum
Sayı
%
Sayı
%
Sporcu daha yüksek performans elde
etmek için doping kullanır
53
57.6
39
42.4
Sporcu kaybetme korkusunu yenmek için
doping kullanır
52
56.5
40
43.5
Sporcu aşırı kazanma isteği nedeniyle
doping kullanır
65
70.7
27
29.3
Sporcu sosyal statü sağlamak ve bu
statüyü korumak için doping kullanır
48
52.2
44
47.8
 Sporcuların dopingin tercih edilme nedenleriyle
ilgili görüşlerinin dağılımına bakıldığında; “sporcu
daha yüksek performans elde etmek için doping
kullanır” ifadesine sporcuların %57.6’sı, “sporcu
kaybetme korkusunu yenmek için doping kullanır”
ifadesine sporcuların %56.5’i, sporcu aşırı kazanma
isteği nedeniyle doping kullanır” ifadesine %70.7’si,
sporcu sosyal statü sağlamak ve bu statüyü korumak
için doping kullanır” ifadesine %52.2’si katılıyorum
cevabını vermiştir (Tablo 1).
Tablo 2. Sporcuların dopingin tercih edilme nedenleriyle
ilgili görüşlerinin dağılımı
Katılıyorum
Katılmıyorum
Sayı
%
Sayı
%
Sporcu heyecanını yatıştırmak için
doping kullanır
14
15.2
78
84.8
Sporcu cazip olan maddi teşvikler
nedeniyle doping kullanır
45
48.9
47
51.1
Sporcu iyi bir yaşam standardına sahip
olmak için doping kullanır
28
30.4
64
69.6
Sporcu kulüp desteğini alabilmek için
doping kullanır
37
40.2
55
59.8
 “Sporcu heyecanını yatıştırmak için doping
kullanır” ifadesine %84.8’i, “Sporcu cazip olan maddi
teşvikler nedeniyle doping kullanır” ifadesine
%51.1’i, “sporcu iyi bir yaşam standardına sahip
olmak için doping kullanır” ifadesine %69.6’sı,
“sporcu kulüp desteğini alabilmek için doping kullanır
” ifadesine %59.8’i katılmıyorum cevabını vermiştir
(Tablo 2).
Tablo 3. Sporcuların dopingin tercih edilme nedenleriyle
ilgili görüşlerinin cinsiyete göre dağılımı
Kadın
Erkek
Toplam
N
%
N
%
N
%
X²
P
Katılıyorum
5
20.0
40
59.7
45
48.9
11.484
0.001*
Katılmıyorum
20
80.0
27
40.3
47
51.1
Sporcu cazip olan maddi teşvikler
nedeniyle doping kullanır
Sporcuların verdikleri cevaplar cinsiyete göre incelendiğinde “sporcu cazip
olan maddi teşvikler nedeniyle doping kullanır” ifadesine “katılmıyorum”
cevabını verenlerin çoğunluğu ( %80.0) bayan sporcudur ve fark
anlamlıdır (p<0.05, Tablo 3). Dopingin kullanım nedenleriyle ilgili diğer
ifadelere verilen cevaplar cinsiyete göre benzer dağılım göstermiştir
(p>0.05).
Tablo 4. Sporcuların dopingin tercih edilme nedenleriyle
ilgili görüşlerinin eğitim düzeyine göre dağılımı (I)
Eğitim Düzeyi
Orta-Lise öğr.
Üniversite öğr.
Toplam
Üniversite
mezunu
N
%
N
%
X²
p
N
%
N
%
11
23
32.4
67.6
12
4
75.0
25.0
30
12
71.4
28.6
53
39
57.6
42.4
14.147
0.001
12
22
35.3
64.7
12
4
75.0
25.0
28
14
66.7
33.3
52
40
56.5
43.5
10.216
0.006
15
19
34
44.1
55.9
37.0
14
2
16
87.5
12.5
17.4
36
6
42
85.7
14.3
45.7
65
27
92
70.7
29.3
100.0
18.331
0.000
Sporcu daha yüksek
performans elde etmek için
doping kullanır
Katılıyorum
Katılmıyorum
Sporcu kaybetme
korkusunu yenmek için
doping kullanır
Katılıyorum
Katılmıyorum
Sporcu aşırı kazanma isteği
nedeniyle doping kullanır
Katılıyorum
Katılmıyorum
Toplam
 Tablo 4 incelendiğinde;
‘Sporcu daha yüksek
performans elde etmek için doping kullanır’’, ‘Sporcu
kaybetme korkusunu yenmek için doping
kullanır’’ ve ‘Sporcu aşırı kazanma isteği nedeniyle
doping kullanır’’ ifadelerine ‘katılmıyorum’
cevabını veren sporcuların çoğunluğunu ortaokullise öğrencisidir (p<0.05).

Tablo 5. Sporcuların dopingin tercih edilme nedenleriyle
ilgili görüşlerinin eğitim düzeyine göre dağılımı (II)
Eğitim Düzeyi
Orta-lise öğr.
Üniversite öğr.
Toplam
Üniv. mezunu
N
%
N
%
N
%
N
%
Katılıyorum
7
20.6
9
56.3
29
69.0
45
48.9
Katılmıyorum
27
79.4
7
43.8
13
31.0
47
51.1
Katılıyorum
7
20.6
11
68.8
30
71.4
48
52.2
Katılmıyorum
27
79.4
5
31.3
12
28.6
44
47.8
34
37.0
16
17.4
42
45.7
92
100.0
X²
p
18.075
0.000
21.596
0.000
Sporcu cazip olan maddi
teşvikler nedeniyle doping
kullanır
Sporcu sosyal statü sağlamak ve
bu statüyü korumak için doping
kullanır
Toplam
 Tablo 5 incelendiğinde
‘Sporcu cazip olan maddi
teşvikler nedeniyle doping kullanır’ ve ‘Sporcu sosyal
statü sağlamak ve bu statüyü korumak için doping
kullanır’ ifadelerine ‘katılmıyorum’ cevabını veren
sporcuların çoğunluğu ortaokul-lise öğrencisidir
(p<0.05).
Tablo 6. Sporcuların dopingin tercih edilme nedenleriyle
ilgili görüşlerinin eğitim düzeyine göre dağılımı (III)
Eğitim Düzeyi
Orta-lise öğr.
Üniversite öğr.
Toplam
Üniversite
mezunu
X²
N
%
N
%
N
%
N
Katılıyorum
4
11.8
4
25.0
20
47.6
28
Katılmıyorum
30
88.2
12
75.0
22
52.4
64
69.6
Katılıyorum
4
11.8
8
50.0
25
59.5
37
40.2
Katılmıyorum
30
8
50.0
17
40.5
55
59.8
16
17.4
42
45.7
92
100.0
p
%
Sporcu iyi bir yaşam
standardına sahip olmak için
doping kullanır
30.4
11.679
0.003
Sporcu kulüp desteğini
alabilmek için doping kullanır
Toplam
34
88.2
37.0
18.596
0.000
 Tablo
6’ya bakıldığında ‘Sporcu iyi bir yaşam
standardına sahip olmak için doping kullanır’ ve
‘Sporcu kulüp desteğini alabilmek için doping kullanır
ifadelerine ‘katılmıyorum’ cevabını veren sporcuların
büyük
çoğunluğu
ortaokul-lise
öğrencilerinden
oluşmaktadır (p<0.05).
Tablo 7. Sporcuların dopingin tercih edilme nedenleriyle
ilgili görüşlerinin spor yaşına göre dağılımı (I)
Spor Yaşı
1-5 yıl
6 yıl ve üzeri
Toplam*
N
%
N
%
N
%
Katılıyorum
19
43.2
21
75.0
40
55.6
Katılmıyorum
25
56.8
7
25.0
32
44.4
Katılıyorum
20
45.5
21
75.0
41
56.9
Katılmıyorum
24
54.5
7
25.0
31
43.1
Katılıyorum
24
54.5
26
92.9
50
69.4
Katılmıyorum
20
45.5
2
7.1
22
30.6
44
61.1
28
38.9
72
100.0
X²
p
7.016
0.008
6.092
0.014
11.836
0.001
Sporcu daha yüksek performans
elde etmek için doping kullanır
Sporcu kaybetme korkusunu
yenmek için doping kullanır
Sporcu aşırı kazanma isteği
nedeniyle doping kullanır
Toplam
*Cevap vermeyenler değerlendirmeye alınmamıştır.
daha yüksek
performans elde etmek için doping kullanır’,
‘Sporcu kaybetme korkusunu yenmek için doping
kullanır’ ve ‘Sporcu aşırı kazanma isteği nedeniyle
doping kullanır’ ifadelerine ‘ katılıyorum’ cevabını
veren sporcuların çoğunluğunun spor yaşı 6 yıl ve
üzerindedir (p<0.05).
 Tablo
7
incelendiğinde
‘Sporcu
Tablo 8. Sporcuların dopingin tercih edilme nedenleriyle
ilgili görüşlerinin spor yaşına göre dağılımı (II)
Spor Yaşı
1-5 yıl
Toplam*
6 yıl ve üzeri
N
%
N
%
N
%
Katılıyorum
13
29.5
20
71.4
33
45.8
Katılmıyorum
31
70.5
8
28.6
39
54.2
Katılıyorum
14
31.8
20
71.4
34
47.2
Katılmıyorum
30
68.2
8
28.6
38
52.8
44
61.1
28
38.9
72
100.0
X²
p
12.090
0.001
10.772
0.001
Sporcu cazip olan maddi
teşvikler nedeniyle doping
kullanır
Sporcu sosyal statü sağlamak ve
bu statüyü korumak için
doping kullanır
Toplam
*Cevap vermeyenler değerlendirmeye alınmamıştır.
 Tablo 8 incelendiğinde
‘Sporcu cazip olan maddi
teşvikler nedeniyle doping kullanır’ ve ‘Sporcu sosyal
statü sağlamak ve bu statüyü korumak için doping
kullanır’ ifadelerine ‘katılıyorum’ cevabını veren
sporcuların çoğunluğunun spor yaşı 6 yıl üzerindedir
(p<0.05).
Tablo 9. Sporcuların dopingin tercih edilme nedenleriyle
ilgili görüşlerinin spor yaşına göre dağılımı (III)
Spor Yaşı
1-5 yıl
6 yıl ve üzeri
Toplam*
N
%
N
%
N
%
X²
p
Katılıyorum
7
15.9
12
42.9
19
26.4
6.397
0.011
Katılmıyorum
37
84.1
16
57.1
53
73.6
Katılıyorum
10
22.7
16
57.1
26
36.1
8.785
0.003
Katılmıyorum
34
77.3
12
42.9
46
63.9
44
61.1
28
38.9
72
100.0
Sporcu iyi bir yaşam
standardına sahip olmak için
doping kullanır
Sporcu kulüp desteğini
alabilmek için doping kullanır
Toplam
*Cevap vermeyenler değerlendirmeye alınmamıştır.
 Tablo
9 incelendiğinde ‘Sporcu iyi bir yaşam
standardına sahip olmak için doping kullanır’ ve
‘Sporcu kulüp desteğini alabilmek için doping kullanır’
ifadelerine ‘katılmıyorum’ cevabını veren sporcuların
çoğunluğunun spor yaşı 5 ve daha azdır (p<0.05).
SONUÇ
 Sporcuların dopingin tercih edilme nedenleriyle ilgili




görüşlerinin dağılımına bakıldığında;
“sporcu daha yüksek performans elde etmek için
doping kullanır”
“sporcu kaybetme korkusunu yenmek için doping
kullanır”
‘sporcu aşırı kazanma isteği nedeniyle doping kullanır”
‘ sporcu sosyal statü sağlamak ve bu statüyü korumak
için doping kullanır” ifadesine sporcuların yarıdan
fazlası ‘katılıyorum’ cevabını vermiştir (Tablo 1).
 “Sporcu heyecanını yatıştırmak için doping kullanır”
 “Sporcu cazip olan maddi teşvikler nedeniyle doping
kullanır”
 “sporcu iyi bir yaşam standardına sahip olmak için
doping kullanır”
 “sporcu kulüp desteğini alabilmek için doping kullanır
ifadelerine sporcuların çoğunluğu ‘katılmıyorum’
cevabını vermiştir (Tablo 2).
Sonuç olarak;
 Sporcuların
dopingin
tercih
edilme
nedenleriyle ilgili görüşleri demografik
değişkenlere göre incelendiğinde cinsiyet,
eğitim düzeyi ve spor yaşına göre anlamlı
farklılık gösterdiği belirlenmiştir.
KAYNAKLAR
1. Demir A. Türkiye’de durgun su kano ve akarsu kano antrenörlerinin sporda
dopingle ilgili düşünce ve bilgi düzeylerinin belirlenmesi. Yükseklisans tezi. Harran
Üniversitesi sağlık Bilimleri Enstitüsü.2012.
https://tr.wikipedia.org/wiki/Doping
3. http://www.biltek.tubitak.gov.tr/bdergi/yildiztakimi/pdf/eylul08/YTEylul08.pdf
4. Işık S. Gelişim Çağındaki Basketbolcularda Doping Kullanımı Eğilimi ve Bilgi
Düzeyinin İncelenmesi. Yükseklisans tezi. Çanakkele Onsekiz Mart Üniversitesi
Sağlık Bilimleri Enstitüsü.2015.
2.