Transcript Katı Atıkların Düzenli Depolanması Enes KELEŞ Mart / 2015 İÇİNDEKİLER      Katı Atık Nedir? Düzenli Depolama Nedir? Katı Atıkların Sınıflandırılması ve Bileşimi Bertaraf Yöntemleri Katı Atıkların Düzenli Depolanması 1. 2. 3. 4.  Avantajlar Kabul Edilmeyecek Atıklar Depo Gazları Uygun.

Katı Atıkların
Düzenli
Depolanması
Enes KELEŞ
Mart / 2015
İÇİNDEKİLER





Katı Atık Nedir?
Düzenli Depolama Nedir?
Katı Atıkların Sınıflandırılması ve Bileşimi
Bertaraf Yöntemleri
Katı Atıkların Düzenli Depolanması
1.
2.
3.
4.

Avantajlar
Kabul Edilmeyecek Atıklar
Depo Gazları
Uygun Araziler
Düzenli Depolama Tesisi İnşası
1.
2.
3.
4.
5.
Hafriyat Alma
Geçirimsiz Zemin
Jeomembran
Jeotekstil
Sızıntı Suyu Toplama Sistemi
Katı Atık Nedir?
Katı Atık: Üreticisi tarafından
atılmak
istenen
ve
toplumun huzuru ile özellikle
çevrenin
korunması
bakımından,
düzenli bir
şekilde bertaraf edilmesi
gereken katı maddelere ve
arıtma çamuruna verilen
isimdir. (İri katı atık, evsel katı
atık; Katı Atıkların Kontrolü
Yönetmeliğinde “katı atık”
olarak anılmaktadır.)
Düzenli Depolama Tesisi Nedir?

Düzenli
Depolama
Tesisi:
Atıkların
Düzenli
Depolanmasına Dair Yönetmeliğinde, atıkların oluştuğu
tesis içinde geri kazanım, ön işlem veya bertarafa
gönderilmek üzere geçici depolandığı birimler, atığın
geri kazanım veya ön işleme tabi tutulmak amacıyla üç
yıldan daha kısa süreli ara depolandığı tesisler ile atığın
bertaraf işlemine tabi tutulmak üzere bir yılı
geçmeyecek şekilde ara depolandığı tesisler hariç
olmak üzere atıkların yeraltı veya yer üstünde belirli
teknik standartlara göre bertaraf edildiği sahalara
verilen isimdir.
Katı Atıkların Sınıflandırılması ve Bileşimi

Katı atıklar için farklı sınıflandırmalar mevcuttur. Katı atıklar
oluştukları yere göre evsel, endüstriyel ve ticari katı atıklar
olarak sınıflandırılabilir. Katı atıkların kaynaklarına göre
daha detaylı bir sınıflandırma ise su şekildedir:
Katı Atıkların Sınıflandırılması ve Bileşimi
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Evsel katı atıklar
İri ve hurda katı atıklar
Bahçe atıkları
Cadde, sokak süprüntüleri
Sanayi atıkları
Mezbaha ve ahır atıkları
Enkaz ve toprak
Tehlikeli ve zararlı atıklar
Zehirli atıklar
Bertaraf Yöntemleri

1.
2.
3.
4.
5.
6.
Katı atıklar şu şekilde bertaraf edilebilir:
Araziye Düzenli Depolama
Kompostlaştırma
Yakma
Piroliz
Gazifikasyon
Vitrifikasyon
Katı Atıkların Düzenli Depolanması
Oluşan çöplerden kaynaklanan kirletici maddelerin
denetim altına alınması için geliştirilen katı atık giderilme
yöntemlerinden düzenli depolama yöntemi, katı atıklardan
oluşan sızıntı suyu ve depo gazı gibi kirleticilerin denetimiyle
yapılan bir gömme yöntemidir.
Katı Atıkların Düzenli Depolanması
Düzenli depolama sahalarında; kil ve/veya yapay
geçirimsiz malzeme ile taban izolasyonu yapılarak, oluşan
sızıntı sularının denetimli bir şekilde sahadan uzaklaştırılması
sağlanır. Ayrıca sahanın üst yüzey geçirimsizliği ve çevre
drenajı yapılarak yağmur sularının sahaya girmesi önlenir.
Bu şekilde sızıntı suyu miktarının artması engellenmiş olur.
Katı Atıkların Düzenli Depolanması
Tepkimeler sonucunda oluşan gazın denetimi için gaz
drenajı da yapılır. Böylelikle patlama gibi tehlikelerin önüne
geçilir. Saha proje ömrünü tamamladıktan sonra son örtü
olarak adlandırılan geçirimsiz tabaka yapılarak kapatılır. Bu
saha daha sonra sosyal amaçlarla da kullanılabilir. Düzenli
depolama yöntemi yeterli ve uygun araziler bulunduğu
müddetçe en ekonomik ve tercih edilen yöntemdir.
Katı Atıkların Düzenli Depolanması

1.
2.
3.
4.
5.
6.
Düzenli depolama tesislerinin avantajları:
Katı atıklar çevreye kötü koku yaymaz.
Katı atıklar rüzgarla etrafa yayılıp çevreyi kirletmez.
Zararlı ve hastalık taşıyıcı canlıların barınma ve çoğalma
ortamı ortadan kalkar.
Depo gazları (metan, karbon dioksit) kontrol altına alınır.
Süzüntü, sızıntı suları kontrol altına alınır.
Evcil veya yabani hayvanların atık sahasına girişi
engellenir.
Katı Atıkların Düzenli Depolanması

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
Düzenli depolama sahasına kabul edilemeyecek atıklar:
Tehlikeli atık sınıfına giren tüm atıklar,
Radyoaktif madde ve atıklar,
Hastane, klinik gibi tesislerden çıkan tıbbi atıklar,
Ayrışma sonucu klor gibi gaz çıkaran atıklar,
Patlayıcı maddeler,
Derişik baz ve asitler,
Kolay çözünen tuzlar,
Yağlar ve yağlı katı atıklar,
Çözücüler,
Hayvan kadavraları,
Çeşitli araç lastikleri,
Katı Atıkların Düzenli Depolanması – Depo Gazları
Çöplerin depolandığı yerlerde; metan, karbon dioksit,
hidrojen sülfür gibi gazlar çıkabilir. Bu gazlar hem çevre için
patlama ve zehirleme tehlikesi oluşturur, hem de depo
üzerinde ve çevresindeki bitkilerin kurumasına yol açar.
Katı Atıkların Düzenli Depolanması – Depo Gazları
Yapılan incelemelere göre metan gazı yaklaşık 1 m çöp
depo derinliği için yatay olarak 10 m mesafeye
gidebilmektedir. Bu değer örtü toprağı ve çevresel zemin
şartlarına göre daha da artabilir. Depo gazı bitki köklerinin
oksijen almasına engel olarak onları kurutur, havaya
tehlikeli oranlarda karışma ihtimali olan metan çevrede
patlama ve yangınlara sebep olabilir.
Katı Atıkların Düzenli Depolanması – Depo Gazları
Depo gazı aktif ve pasif olarak işleme tabi tutulmalıdır. Aktif
işlemde depo gazı yakılarak elde edilen ısı enerjisiyle;
elektrik üretimi, sıcak su üretimi, buhar üretimi gibi faydalar
elde edilir. Pasif işlemde sera gazları arasında kirlilik katsayısı
yüksek olan metan yakılarak, daha az kirletici olan CO2
gazına dönüştürülür. Ayrıca zehirlilik problemi olan metan
yakıldığında, bu sıkıntı da ortadan kalkar.
Gaz Depolama Tankları
Katı Atıkların Düzenli Depolanması

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Düzenli depolama sahaları için seçilecek uygun araziler:
Kurak, tuzlu, susuz, çorak ve düşük verimli araziler,
Çok az ürün veren topraklar,
Su içermeyen, terkedilmiş; maden, taş, kum, çakıl ve kil
ocakları,
Yamaçlar,
Büyük ulaşım yollarının bağlantı yerleri arasında kalan ve
kullanılamayan boş alanlar,
Akarsuların taşkın sahaları dışındaki yerler,
Konutlara en az 1 km, hava alanlarına en az 3 km
mesafede bulunan yerler,
Yeraltı suyunu kirlenme açısından tehdit etmeyen yerler,
Düzenli Depolama Tesisi İnşası – Hafriyat Alma
Planlanan proje kapsamında sahanın hafriyat çalışması
yapılır. Yapılacak hafriyat miktarı seçilen sahanın konumu
ve büyüklüğüne de bağlı olarak değişir. Depo tabanının
yer altı suyuna mesafesi de hafriyat sırasında dikkate
alınması gereken bir parametredir.
Düzenli Depolama Tesisi İnşası – Geçirimsiz Zemin
Çöp sızıntı suyunun bir şekilde kontrol altına almak için
depolama taban sızdırmazlığı jeoteknik yönden en önemli
aşamadır. Killi toprakların kolayca bulunması geçirimsizlik
tabakası uygulanmasını yaygın hale getirmektedir.
Killi toprakların geçirgenliğini etkileyen etmenler; sıkıştırma
metodu, sıkıştırma enerjisi, kilin nem içeriği, kilin topak
büyüklüğü ve toprak katmanları arasındaki bağın
derecesidir. Killi toprakların çatlaklarını kendi kendilerine
kapatma özelliği ve taban örtüsünün tüm kalınlığı boyunca
delinmesi zor oluşu kil taban örtüsünün avantajı olarak
sayılabilir.
Düzenli Depolama Tesisi İnşası – Geçirimsiz Zemin

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
Sahada Kullanılacak Kil için Yapılacak Analizler:
Permeabilite(Hidrolik İletkenlik) Analizi
Nem muhtevası
Atterberg Limitleri(Likit Limit, Plastik Limit, Plastisite İndeksi)
Özgül Ağırlık
Partikül Boyut Dağılımı
Maksimum kuru yoğunluk / optimum nem içeriği oranı
Organik Madde İçeriği
Sıkışma Testi Analizi ASTM D2922 ve D3017(nükleer yöntem)
Zemin Deneyleri TS 1901/1975 ts en 932-1/1997
Likit Limit Plastik Limit Deneyleri TS 1900-1/2006
Kompaksiyon Deneyleri TS 1900-1/2006 ASTM D 1557-02
Elek Analizi Deneyleri TS 1900-1/2006 ASTM-C-136 ASHTO T-27
Düzenli Depolama Tesisi İnşası – Jeomembran
Jeomembran, kimyasal maddelere karşı yüksek direnç
gösterdiği, çekme mukavemeti yüksek, geçirgenliği düşük,
delinme ve çatlamalara karşı son derece dayanıklı olduğu
için sızmalara karşı üstün bir koruma oluşturmaktadır. Katı
atık dolgu alanlarında zemin taban örtüsü olarak
kullanılmaktadır. Yüksek Yoğunluklu Polietilen (HDPE)
yaklaşık 2-10 metre genişliğinde, yoğunluğu; 941-1885
kg/m3, rulolar halinde ve 140-190 metre uzunluklarında
üretilmektedir. Kalınlıkları 1,5 ile 8 mm arasında
değişmektedir.
Düzenli Depolama Tesisi İnşası – Jeomembran
Ankraj
hendekleri
(Membran
Kilitleme
Kanalları);
jeomembranın depolanan atık yükünden dolayı kaymasını
önlemek için sahanın etrafına kazılan 100-130 cm
derinliğindeki hendeklerdir.
Jeomembran serilmeden önce uygulama projelerinde
gösterildiği biçimde kazılmalıdır. Hendek köşeleri hafifçe
yuvarlatılarak, jeomembranın hendekle birleştiği yerlerde
keskin kıvrılmalardan kaçınılmalı, ankraj hendeği dolgu
malzemesi ile sıkıştırılmalıdır. Dolgu yapılacak toprakta
membrana zarar verecek keskin kenarlı malzeme
bulunmamalıdır. Jeomembranın taşıma ve serilmesi
sırasında jeomembrana zarar verilmemelidir.
Düzenli Depolama Tesisi İnşası – Jeotekstil
Jeotekstillerin uzama özelliği sayesinde yüksek bölgesel
yüklere dayanıklıdır. Gözenek yapıları suyun geçişine
müsaade ederken silt veya kum gibi ince taneli
malzemeleri tutulmasını sağlamaktadır. Jeotekstillerin özel
yapısı jeomembranın üzerine serilerek zarar görmesini
engellemektedir.
Jeotekstil
füzyon
kaynağı
ile
jeomembranlara yapıştırılır. Bu sayede jeotekstilin yük
altında kayması engellenmektedir
Düzenli Depolama Tesisi İnşası – Sızıntı Suyu Toplama

Depolama alanında oluşan sızıntı suları aşağıda verilen
drenaj sistemleri ile toplanabilir:
1.
Alan Drenaj Sistemi: Mineral maddeden teşkil edilen
sızdırmazlık tabakasının inşaatından hemen sonra kalker
oranı %20’den küçük, çakıl filtreden teşkil edilen alan
drenajı sistemi yapılmalıdır. Alan drenaj sistemi,
sızdırmazlık tabakasını yağmur erozyonu ve güneş
ışınlarına karşı korumaktadır.
Boru Drenaj Sistemi: Bu sistemde sızıntı suyu borularla
toplanmaktadır. Borularla drenaj yapılması halinde dahi
alan drenajının terk edilmesi uygun değildir. Kuvvetli
sağanak yağışlarda, güneşli havalarda mineral tabaka
korunamamaktadır. Boru drenaj sisteminde, boruların
tıkanma durumu söz konusudur ve temizlenmeleri
zordur.
Birleşik Drenaj Sistemi
2.
3.
Çöp Sızıntı Suyu Toplama Sistemi
www.insanvecevre.com