Transcript RELIGIE EN KUNST IN DE TWEEDE HELFT VAN DE 19E EEUW Pius IX Periode 1846 -1878

RELIGIE
EN
KUNST
IN DE TWEEDE HELFT
VAN DE 19E EEUW
Pius IX
Periode 1846 -1878
Hij probeerde de kerk en de moderne samenleving van de
negentiende eeuw dichterbij elkaar te brengen, nadat de
Syllabus Errorum van Pius IX deze twee uit elkaar had
gedreven door vele gangbare Europese politieke of
wetenschappelijke denkbeelden te veroordelen. Leo XIII was
de eerste paus die openlijk de Franse Republiek steunde,
hetgeen vele Franse monarchisten tegen hem keerde. Intussen
leefde hij de vrijwillige gevangenschap van de paus op het
Vaticaanse grondgebied na, en riep hij Italiaanse katholieken
op om niet te stemmen bij Italiaanse verkiezingen of zich
verkiesbaar te stellen.
Paus Leo XIII schreef meerdere encyclieken waarvan Rerum
Novarum (Over nieuwe dingen) uit 1891 de bekendste is. Hierin
legde hij zijn visie neer op werk en arbeid. In de encycliek
Aeterni Patris (1879) beval hij de studie van het thomisme aan,
waardoor hij een nieuwe impuls gaf aan de bestudering van de
werken van de Dominicaanse theoloog Thomas van Aquino.
Leo XIII opende in 1883 de deuren van de Vaticaanse
archieven voor alle wetenschappers zonder onderscheid naar
hun geloof.
In 1896 vaardigde Leo XIII de pauselijke bul Apostolicae Curae
uit, waarin officieel en definitief werd vastgesteld dat de
priester- en bisschopswijdingen en apostolische successie van
de Anglicaanse kerk niet geldig waren. De wijdingen van de
orthodoxe kerken werden vanzelfsprekend wel als geldig
bevestigd.
Leo XIII probeerde het verlies van de wereldlijke macht van de
pauselijke staat in Italië te herstellen. Internationaal streefde hij
concordaten na om de verhouding tussen Kerk en staat te
verbeteren. Hij slaagde erin om de anti-Katholieke maatregelen
van Bismarck tijdens de Kulturkampf in Duitsland ongedaan te
maken. Soortgelijke verzoeningspogingen liepen in Frankrijk op
niets uit. Door zijn veelzijdige activiteit slaagde hij erin de
pausen veel meer aanzien te geven dan in de eeuwen ervoor.
Leo XIII stierf op 20 juli 1903, en werd opgevolgd door Paus
Pius X.
Paus Leo
XIII
Periode
1878-1903
Opvolger
Pius X
Bron: http://nl.wikipedia.org/wiki/Paus_Leo_XIII
Wetenschap en techniek
1851: De slinger van Foucault bewijst de draaiing van de aarde.
1852: De Haarlemmermeer wordt drooggelegd.
1854: Heinrich Göbel vindt de gloeilamp uit.
1854: Het Parijse Nationaal Instituut voor Blinde kinderen erkent het brailleschrift officieel als
volwaardige lees- en schrijfmethode voor blinden.
1854: Het Nederlandse KNMI wordt opgericht.
1859: De aarde wordt getroffen door de ergste zonnewind in de recente geschiedenis. Overal ter
wereld vallen telegraafverbindingen uit. Het noorderlicht is zelfs in Cuba en Hawaï te zien.
1859: Charles Darwin publiceert zijn boek The origin of species
1861: Phillip Reis produceert de eerste telefoon.
1861: Louis Pasteur ontwerpt de theorie van de ziektekiemen.
1864: de Nieuwe Waterweg bij Rotterdam wordt aangelegd.
1866: de eerste transatlantische telegraafkabel komt gereed.
1867: het eerste schip vaart door het Suezkanaal.
1869: Dmitri Mendeleev stelt het periodiek systeem samen.
1869: De eerste transcontinentale spoorweg in de Verenigde Staten wordt voltooid.
1876: Alexander Graham Bell verkrijgt patent op de telefoon.
1878: Thomas Edison vindt de fonograaf uit.
1879: Thomas Edison patenteert de gloeilamp.
1880: Begin van het uitgraven van het Panamakanaal.
1886: Carl Benz introduceert de eerste automobiel met interne verbrandingsmotor gebaseerd op
benzine.
Uitvinding en ontwikkeling van de film.
Ontdekking van Röntgenstralen (Wilhelm Conrad Röntgen, 1895) en radioactiviteit (Antoine Henri
Becquerel, 1896).
1890: Uitvinding van de ponskaart door Herman Hollerith.
1895: Guglielmo Marconi maakt het eerste radiocontact.
"Hoe dan? Is de mens een miskleun van God? Of God een vergissing van de mens?“
Duits: "Wie? ist der Mensch ein Fehlgriff Gottes? Oder Gott ein Fehlgriff der Menschen?“
Uit: Götzendämmerung
Friedrich Nietzsche / duits dichter en filosoof (1844-1900)
The Dead Christ with Angels
Edouard Manet 1864
Oil in canvas
Metropolitan Museum of Art,
New York
Realism (Social Realism)
The Dead Christ supported by Angels
Fra Paolo Piazza da Castelfranco
late 16th century / Oil on wood
62.2 x 46.7 cm
Pre – expressionisme
"I have joyously shut myself up in the
solitary domain where the mask holds
sway, wholly made up of violence,
light and brilliance."
James Ensor
Pre-surrealisme
"Christ's Entry into Brussels in 1889"
JAMES ENSOR 1888
430 x 253 cm
American Fundamentalists
(Christ's Entry into Washington in 2008)
by Joel Pelletier
Thema: De afneming van het kruis / Christus
Pieta (after Delacroix)
1889
Van Gogh
oil on canvas 73x60cm
Van Gogh Museum
Pieta / Eugene Delacroix
cca 1850 / Oil on canvas
35 x 27 cm
Post-impressionisme
Nasjonalgalleriet, Oslo
Over het uitbeelden van de Christusfiguur in de schilderkunst schrijft hij - na zijn loftuitingen over Rembrandt en Delacroix - in de brief
van 23 juni:
"Om de rest moet ik een beetje glimlachen, de rest van de religieuze schilderkunst - vanuit religieus oogpunt, niet uit het oogpunt van
de schilderkunst. En de Italiaanse primitieven - Botticelli, laten we zeggen de Vlaamse primitieven, Van Eyck, de Duitse, Cranach,
dat zijn niet meer dan heidenen die me slechts interesseren om dezelfde reden als de Grieken, als Velasquez en als zovele andere
naturalisten."
http://stream.realimpact.net/rihurl.ram?file=realimpact/nationalgallery/gogh/letter2.rm
Brief aan Theo, 7 of 8 september 1889
[7 of 8 september 1889]
Waarde Theo,
Ik vind je brief heel goed; wat je zegt over Rousseau en over kunstenaars zoals Bodmer, dat dat in ieder geval mannen zijn
van een soort dat je zou willen dat de wereld vol was met mensen zoals zij, ja heus, dat is wat ik ook vind. En dat J.H.
Weissenbruch de modderige jaagpaden, de misvormde wilgen, de perspectivische verkortingen en de vernuftige en
merkwaardige vergezichten van de vaarten kent en ze ook maakt, zoals Daumier de advocaten, dat vind ik prachtig. Tersteeg
heeft er goed aan gedaan iets van zijn werk te kopen. Dat mensen zoals hij niet verkopen, komt volgens mij omdat er te veel
verkopers zijn die proberen iets anders te verkopen, waarmee ze het publiek misleiden en op het verkeerde spoor zetten.
Weet je dat vandaag de dag nog, als ik toevallig het verhaal lees van een of andere energieke industrieel of vooral van een
uitgever, dat dan in mij dezelfde verontwaardiging, dezelfde woede opwelt als destijds, toen ik bij G. & Cie was. Zo is het
leven, de tijd komt niet terug, maar ik stort me volledig op mijn werk, juist omdat ik weet dat de gelegenheid om te werken niet
terugkomt.
Vooral in mijn geval, waarin een hevigere aanval voor altijd een einde kan maken aan mijn vermogen om te schilderen. Tijdens
de aanvallen voel ik me laf tegenover de angst en het lijden – laffer dan gerechtvaardigd is – en het is misschien die morele
lafheid zelf waardoor ik, terwijl ik er voorheen helemaal niet naar verlangde om beter te worden, nu eet voor twee, hard werk
en terughoudend ben in mijn omgang met de andere zieken, uit angst een terugslag te krijgen. Enfin, ik probeer nu beter te
worden zoals iemand die zelfmoord had willen plegen, maar de kant probeert te bereiken, omdat hij het water te koud vindt.
Wilhem von Gloeden
(16.9.1856 – 16.2.1931)
Duitse fotograaf
In de zestiger jaren (van de 20e eeuw) werd
het werk van Von Gloeden in het kader van
de seksuele revolutie herontdekt. Zijn foto’s
werden op Documenta 6 in Kassel
geëxposeerd. Kunstenaars als Robert
Mapplethorpe, Cecil Beaton, Andy Warhol en
Bruce Weber waardeerden en verzamelden
zijn foto’s. Een goed deel van de fotografie
uit de naoorlogse homoscene vertoont
invloeden van Von Gloeden.
Self-Portrait with Yellow Christ.
1889. Oil on canvas. Gauguin
Pre - Expressionisme - Primitivisme
The Yellow Christ 1889 / Oil on canvas
92.1 x 73.4 cm
Albright-Knox Art Gallery, Buffalo, NY
PAUL GAUGUIN
Head of a Young Girl 1893-1894
Gres, 15.2 x 26 x 18 cm
Self-portrait near Golgotha
1896
Art Museum Sao Paolo
Bronnen:
http://nl.wikipedia.org/wiki/Paus_Pius_IX
http://www.insecula.com/us/oeuvre/O0027777.html
http://www.negentiende-eeuw.nl/vaarwel.html
http://www.nga.gov/exhibitions/gogh/html/nonplug/room4-main.htm
http://www.lilithgallery.com/arthistory/postimpressionism/ArtHistory-PaulGauguin.html
http://www.ac-nantes.fr:8080/peda/disc/philo/confartcontemporain.htm
http://browse.guardian.co.uk/search?search=christ&No=10&site=Arts&servlet_path=search
http://de.wikipedia.org/wiki/Wilhelm_von_Gloeden
http://www.americanfundamentalists.com/
ENSOR/John David Farmer/ Nederlandse vertaling Bab Westerveld