Transcript Toepassing van bodeminformatie bij herstel van verdroogde gebieden Han Runhaar en Bas van Delft (Alterra)

Toepassing van bodeminformatie bij
herstel van verdroogde gebieden
Han Runhaar en Bas van Delft (Alterra)
Toepassing bodeminformatie bij
herstel verdroogde gebieden
• Bepaling referentie: hoe werkte systeem in
het verleden?
• Bepaling potentie: in hoeverre systeem te
herstellen, wat zijn alternatieven?
Bepaling referentie
Vroegere grondwaterstanden
(uit bv. verdeling roest en organische stof)
Bodeminformatie
Vroeger kwel-infiltratiepatronen
(uit pedogenetisch bepaalde bodempatronen,
bv. catena beekeerdgrond, gooreerdgrond,
veldpodzol)
Zandgronden
Moerige gronden
Veengronden
Kleigronden
Podzol
Droog
Vochtig
vochtig
20 cm-mv
Infiltratie
zeer
vochtig
Lateraal
Nat
nat
zeer nat
Inundatie
Overstroming
40 cm-mv
klei
Kwel
veen
zand
Zandgronden
Podzol
Moerige gronden
Vochtig
vochtig
Infiltratie
Kleigronden
Gooreerd
Beekeerd
Droog
20 cm-mv
Veengronden
zeer
vochtig
Lateraal
Nat
nat
zeer nat
Inundatie
Overstroming
40 cm-mv
klei
Kwel
veen
zand
Zandgronden
Podzol
Moerige gronden
Broekeerd
Vochtig
vochtig
Infiltratie
Kleigronden
Gooreerd
Beekeerd
Droog
20 cm-mv
Veengronden
zeer
vochtig
Lateraal
Nat
nat
zeer nat
Inundatie
Overstroming
40 cm-mv
klei
Kwel
veen
zand
Zandgronden
Podzol
Moerige gronden
Gooreerd
Beekeerd
Veengronden
Kleigronden
Broekeerd
Vlierveen
Droog
Vochtig
vochtig
20 cm-mv
Infiltratie
zeer
vochtig
Lateraal
Nat
nat
zeer nat
Inundatie
Overstroming
40 cm-mv
klei
Kwel
veen
zand
Zandgronden
Podzol
Moerige gronden
Gooreerd
Beekeerd
Droog
Infiltratie
Vlierveen
Vochtig
vochtig
20 cm-mv
Broekeerd
Veengronden
zeer
vochtig
Lateraal
Kleigronden
Koopveen
Nat
nat
zeer nat
Inundatie
Overstroming
40 cm-mv
klei
Kwel
veen
zand
Zandgronden
Podzol
Moerige gronden
Gooreerd
Beekeerd
Droog
Broekeerd
Veengronden
Vlierveen
Vochtig
Kleigronden
Koopveen
Nat
Bodemeenheden
op landschappelijke
positie
vochtiggebaseerd
zeer
nat
zeer nat
vochtig
onder ‘natuurlijke’ omstandigheden
20 cm-mv
Infiltratie
Lateraal
Inundatie
Overstroming
Deze omstandigheden zijn vaak niet meer actueel
40 cm-mv
klei
Kwel
veen
zand
Bepaling referentie
Vroegere grondwaterstanden
(uit bv. verdeling roest en organische stof)
Bodeminformatie
Vroeger kwel-infiltratiepatronen
(uit pedogenetisch bepaalde bodempatronen,
bv. catena beekeerdgrond, gooreerdgrond,
veldpodzol)
Aanvullend:
* relief
* geohydrologie (geologische gelaagdheid,
grondwaterkwaliteit)
* historische beschrijvingen en kaartmateriaal
Referentie af te leiden uit:
1. Transectonderzoek
2. Standaard bodemkaarten
3. Gerichte verdrogingskarteringen
Voorbeeld transectonderzoek: Cartierheide
0
meters
boven NAP
natte heide
50
grondwater7 standsbuis
B3
100
6
nat broekbos
(B. pubescens)
31.50
8
beekje
(Dalems stroompje)
ven
31.00
150 m
GVG ca 1950
vroeger maaiveld ?
4
30.50
GVG huidig
1
zand
(Nuenen)
2
3
5
veen
30.00
grof zand (Sterksel)
leem
natte heide
grondwaterstandsbuis
B3
nat broekbos
(B. pubescens)
ven
referentie-grondwaterstand
beekje
(Dalems stroompje)
actuele grondwaterstand
Voorbeeld: afleiding historische gw.standen uit bodemkaart
Voorbeeld: afleiding historische gw.standen uit bodemkaart
RGR - grondwaterstanden
(Interpolatie GXGoud tov NAP; voorbeeld GHG Strijper AA)
• GXGoud, geschat aan profiel
(cm - mv)
•• AHN
hoogte (cm
+ NAP)
Interpolatie
GXGref
tov
• GXGref
NAP = AHN - GXGoud
• GXGref tov maaiveld (cm - mv)
• GXGrel = NAP - GXGabs
< 2500 cm + NAP
<= 0 cm 2500
70 - 80
0 - 15 2600
80 - 100
15 - 30 2700 100 - 120
30 - 40 2800 120 - 140
40 - 50 2900 140 - 200
50 - 60 3000
> 200
60 - 70 => 3100
RGR - kwelkansen
(Interpretatie bodemkaart & profielkenkerken; voorbeeld
Beekvliet)
• Eenheden bodemkaart
vertaald naar kwelkansen
•
BODEM
Kwelkans
Alleen
infiltratie
Hn21 Mogelijk (wat)1 periodieke kwel
vWp Enige (periodieke)
1
kwel
pRn56pBehoorlijk wat2 invloed van kwel
Zn21
2
Overduidelijk invloed van
kpZn21(permanente)3kwel
pZn23
3
Profielkenmerken
wijzen op
aVc
4
(voormalige)
kwel
pZg23
5
kalk < 80 cm - mv
ijzerrijk < 40 cm - mv
Bepaling potenties
Aanvullende informatie nodig over:
• huidige grondwaterstanden en stijghoogte
• beperkingen aan grond- en
oppervlaktewaterbeheer
Voorbeeld: Kavelruiproject Bergeijk-Keersop
Vrijwillige kavelruil in dal van de Keersop
Doel:
- realiseren 170 ha natuurontwikkeling
binnen zoekgebied 320 ha
- herstel vroegere landschap (1870)
- ontwikkeling natte schraalgraslanden
en broekbossen
1o
#
L4 3
T 1
1d
1z d
#
#
P 50 n
W e sterho ve n
8d
#
T 2
L4
#
#
#
##
##
#
2d
11o
3a
5a o
5a d
T 4
#
4o
4d
T 3
B ergey k
2o
3o
## 3 d
3 to p
9d
# #
#
12o
13o
13d
5o
5d
T 5
L5 5
ee
r so
p
7 o ##
7d
Bee
k loo
6o
6d
p
##
L1 8 #
#
10 d
B 21
#
#
P 6.1
#
(m +NAP)
Zoekgebied
29
nw Westerhoven
zo
Beekloop
Keersop
28
3.1
3.2
3.3
27
3.4
3.9
3.7
3.5
3.6
26
3.10
3.8
25
ca 50
mg N/l
24
23
22
0
500
1000
1500
2000
(m)
Minerale eerdlaag,
Minerale eerdlaag, met roestverschijnselen;
Grondwaterstand 30/03/99
Beekafzettingen
Formatie van Sterksel; matig grof- en zeer grof zand en grind
Veen
Formatie van Nuenen; matig fijn zand
Conclusies
• Dubbele doelstelling (herstel landschap uit
1870 en herstel natte schraalgraslanden) niet
mogelijk;
• Er moet gekozen worden voor herstel natte
schraalgraslanden óf voor herstel landschap
uit ca 1870
Voorbeeld: Halsters Laag
Doel:
- analyse geohydrologische systeem
-aangeven welke ingrepen nodig zijn voor
realisatie van streefbeeld (natte schraalgraslanden
en dotterbloemhooilanden)
Zevenbergen
Bergen op Zoom
Indicaties uit de vegetatie
Soorten van natte heide en heischrale graslanden*
Stekelbrem, Beenbreek, Heidekartelblad, Liggende vleugeltjesbloem,
Gevlekte orchis, Dopheide, Pijpestrootje, Veenpluis, Tormentil,
Moerasviooltje, Ronde zonnedauw, Kleine zonnedauw, Tormentil
Soorten van natte schraallanden*
Bevertjes, Vlozegge, Klein glidkruid, Ruw walstro, Blauwe zegge, Spaanse
ruiter, Veldrus, Zompzegge, Sterzegge, Geelgroene zegge, Dwergzegge,
Draadzegge
Zachtwatersoorten*
Witbloemige waterranonkel, Drijvende waterweegbree, Kleinste
waterweegbree, Loos blaasjeskruid, Duizendknoopfonteinkruid, Vlottende
bies, Waterpostelein, Veelstengelige waterbies, Moerashertshooi
* soorten alleen vóór 1950 cursief
Conclusies
• Weinig mogelijkheden voor ontwikkeling
dotterbloemhooilanden
• Gebied wel zeer geschikt voor ontwikkeling van
zwak gebufferde vennen, natte heischrale
graslanden, kleine-zeggenvegetaties en hoogveen,
en alle overgangen daartussen
• Vraagt echter om andere inrichting en beheer
Conclusies/discussie
1. informatie over bodem en geohydrologie onontbeerlijk bij
verdrogingsbestrijding en ontwikkeling/herstel van natte
natuur
2. vanuit verantwoordelijke instanties (provincies) bestaat
weinig interesse in deze gegevens
3. mogelijke oorzaken
• conclusie 1 is onjuist
• ambities laag
• overschatting ‘maakbaarheid’ natuur
Maakbaarheid: Natuurdoeltype als maat
•
Doelstelling verdrogingsbestrijding in eerste instantie herstel
waterhuishouding
•
Nu zowel bij natuurontwikkeling als bij
verdrogingsbestrijding (provinciale) natuurdoeltypen
maatgevend
Verdrogingsdefinitie tot ca 1993:
verschil met referentie (1900 of 1950):
Grondwatergegevens
Historische
vegetatie
Bodem
Actuele
grondwaterregime
Verdroging
(=aantasting waterhuishouding)
Historische
grondwaterregime
Referentie
Verdrogingsdefinitie vanaf ca 1993
Streefbeeld
Natuurdoel
Gewenste
grondwaterregime
Verdroging
(=vernattingsbehoefte)
Grondwatergegevens
Historische
vegetatie
Bodem
Actuele
grondwaterregime
Historische
grondwaterregime
Referentie
Verdrogingsdefinitie vanaf ca 1993
Streefbeeld
Natuurdoel
Gewenste
grondwaterregime
Verdroging
(=vernattingsbehoefte)
Grondwatergegevens
Historische
vegetatie
Bodem
Actuele
grondwaterregime
Historische
grondwaterregime
Referentie