Transcript Eğitimde Program Geliştirme Süreci ve Eğitim Durumlarının Düzenlenmesi Dr. Süleyman Sadi SEFEROĞLU Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü 06532 Beytepe ANKARA e-Posta: Web: sadi @

Eğitimde Program Geliştirme Süreci
ve
Eğitim Durumlarının Düzenlenmesi
Dr. Süleyman Sadi SEFEROĞLU
Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi
Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü
06532 Beytepe ANKARA
e-Posta:
Web:
sadi @ hacettepe.edu.tr
http://yunus.hacettepe.edu.tr/~sadi/
Konu Başlıkları










Eğitimde program geliştirme süreci
Program geliştirme nedir?
Eğitim programı nedir?
Eğitim programının ögeleri arasındaki ilişki
Bir eğitim programının ögeleri
Eğitim programının işleyişi
Program geliştirme sürecinde yer alan ögeler
Öğrenmeyi Etkileyen Uyarıcılar
Eğitim Durumlarının Seçilmesi
Eğitimde program geliştirme modelleri
Dr. S. Sadi SEFEROĞLU - Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi
-2-
Eğitimde Program Geliştirme Süreci
 Bir eğitim sisteminde ortaya çıkan sorunların çözümü, o
sistemdeki eğitim politikalarına yani okuldaki öğrencinin
davranışına dönüştürmesi söz konusu olan eğitim
programlarının geliştirilmesine bağlıdır.
Dr. S. Sadi SEFEROĞLU - Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi
-3-
Program Geliştirme Nedir?
 Bilimsel dayanakları olan ve teknik süreçlerden
yararlanan bir araştırma çabasıdır.
 Program geliştirme (PG) çabaları kapsamlı ve sürekli
devam eden bir süreçtir.
 PG çalışmalarında okul ve okul çevresindeki hayatın
geliştirilmesi amaç edinilir.
Dr. S. Sadi SEFEROĞLU - Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi
-4-
Program Geliştirme Nedir? (2)
 Program geliştirme,
 gerek okul içinde gerekse okul dışında Milli Eğitimin ve
okulun amaçlarını etkin bir şekilde geliştirmek ve
gerçekleştirmek üzere düzenlenen
 içerik ve etkinliklerin
 uygun yöntem, teknik, araç ve gereçlerle geliştirilmesine
yönelmiş
koordine çabaların tümüdür.
Dr. S. Sadi SEFEROĞLU - Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi
-5-
Eğitim Programı Nedir?
 Eğitim programı, program ögeleri olan hedef, içerik,
öğretme-öğrenme süreci ve değerlendirme boyutları
arasındaki dinamik ilişkiler bütünüdür.
 Eğitim programı,
 öğrenciye kazandırmayı düşündüğümüz hedefleri,
 hedeflere ulaştırıcı eğitim durumlarını,
 eğitim durumları sonunda hedeflere ne derece ulaşıldığını
anlamaya yönelik (anlama etkinliği olan) değerlendirmeye
yer veren,
sürekli değişmeye açık ana plandır.
Dr. S. Sadi SEFEROĞLU - Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi
-6-
Eğitim Programı Nedir? (2)
 Eğitim programı, öğrencilere kazandırmayı
düşündüğümüz davranışların nasıl kazandırılacağının
planlanmasıdır.
 Belli öğrencileri belli zaman süreci içinde yetiştirmeye
yönelik düzenli eğitim durumlarıdır.
Dr. S. Sadi SEFEROĞLU - Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi
-7-
Eğitim Programı
Hedefler
(Davranışlar)
Niçin?
Ne?
Nasıl?
İçerik
Program
(Eğitim Felsefesi)
Değerlendirme
Ne Kadar?
Kalite Kontrolü
Öğretme-Öğrenme Süreci
Dr. S. Sadi SEFEROĞLU - Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi
-8-
Programın Ögeleri Arasındaki İlişki
 Programın boyutlarından birinde olan bir değişme
sistemde yer alan diğer boyutları da etkiler.
Dr. S. Sadi SEFEROĞLU - Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi
-9-
Eğitim Programı
 Bir eğitim programı, okullarımızda öğrencilerden
beklenen öğrenmeyi (eğitsel yaşantıyı) meydana
getirebilmek için planlanmış etkinliklerin tümünü
göstermektedir.
Dr. S. Sadi SEFEROĞLU - Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi
-10-
Eğitim Programı (2)
 Bir eğitim programı:
 Niçin eğitim?
 Neler nasıl öğretilecek?
 Ne kadar öğrenildiği nasıl anlaşılacak?
sorularının karşılığı olan üç ögeden oluşmaktadır.
Dr. S. Sadi SEFEROĞLU - Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi
-11-
Bir Programın Ögeleri
Eğitim Durumları
Program
Dr. S. Sadi SEFEROĞLU - Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi
-12-
Bir Programın Ögeleri
 Bir eğitim programının ögeleri:
1. Hedefler,
 yani istendik davranışlar,
2. Eğitim durumları (Öğrenme-öğretme süreçleri),
 yani eğitsel yaşantıları oluşturan etkinlikler,
3. Sınama durumları (Değerlendirme),
 yani istendik davranışların gerçekleşme
derecesini saptama etkinlikleri.
Dr. S. Sadi SEFEROĞLU - Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi
-13-
Eğitim Programının İşleyişi
 Bir eğitim programının 1. ve 3. ögeleri ancak eğitim
durumlarının düzenlenmesi ve öğrenciye kazandırılması
ile işlevsel olabilir.
Dr. S. Sadi SEFEROĞLU - Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi
-14-
Eğitim Programının İşleyişi
 Hedefler saptanıp gözlenebilir davranışlara çevrildikten
sonra hedeflere ulaşabilmek için "neler nasıl
öğretilecek?" sorusunun yanıtlanması gerekir.
 Bu sorunun yanıtı eğitim durumlarını, yani hedeflere
ulaştırıcı:
 Konu içeriği,
 Ders araç-gereçleri,
 Öğretim yöntemleri ve ilkelerini belirler.
Dr. S. Sadi SEFEROĞLU - Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi
-15-
Bir Eğitim Programının Ögeleri:
Hedefler
Hedef (Niçin):
 Hedef kavramı, yetiştirilen insanda bulunması uygun
görülen, eğitim yoluyla kazandırılabilir nitelikte istendik
özellikler olarak tanımlanabilir.
 Yani hedef, öğrenciye (bireye) kazandırılması düşünülen
özelliklerdir.
 Hedef bir programın ilk ögesidir. Bir işe başlarken
öncelikle hedef(ler) saptanır.
Dr. S. Sadi SEFEROĞLU - Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi
-16-
Bir Eğitim Programının Ögeleri:
Hedefler
(2)
Hedef (Niçin):
 Hedefler, büyük ölçüde ülkenin eğitim felsefesini
ortaya koymaktadır.
 Amaç: Amaç kavramı ise daha çok bu hedefe ulaşma
isteği anlamında kullanılmaktadır.
 Hedeflerin davranışa dönüştürülebilir olmaları gerekir
ve hedefler belirlendikten sonra bunların davranış
yönünden de dile getirilmesi önemlidir.
Dr. S. Sadi SEFEROĞLU - Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi
-17-
Bir Eğitim Programının Ögeleri:
İçerik
İçerik (Ne öğretelim):
 Bu aşamada “ne öğretelim” sorusuna yanıt aranır.
Hedef-içerik ilişkisi kurulur.
 İçerik, saptanan hedefe ulaşmak için




ele alınması planlanan konu alanları,
ilkeler,
kavramlar,
kurallar ve olgulardır.
Dr. S. Sadi SEFEROĞLU - Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi
-18-
Bir Eğitim Programının Ögeleri:
Eğitim Durumu
 Eğitim durumu, hedefleri bireylere aktarırken (hedef
davranışları kazandırırken)
 sınıf içinde yapılan tüm etkinlikler,
 öğretmenin kullandığı tüm yöntem-teknikler,
 araç-gereçler ve öğretme etkinlikleri
olarak tanımlanabilir.
Dr. S. Sadi SEFEROĞLU - Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi
-19-
Bir Eğitim Programının Ögeleri:
Eğitim Durumu
(2)
Öğretme-öğrenme süreçleri (Nasıl öğretelim?):
 Eğitim Durumu olarak bilinen programın süreç boyutunda
"nasıl öğretelim" sorusuna yanıt aranır.
 Sınıf içi uygulamalarda hangi yöntem ve teknikler
kullanılmalı?
 Hangi araç-gereçlerden yararlanılmalı? vb gibi.
Dr. S. Sadi SEFEROĞLU - Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi
-20-
Bir Eğitim Programının Ögeleri:
Eğitim Durumu
(3)
 Eğitim durumu,
 saptanan hedef davranışların
 her bir öğrenciye,
 belirtilen süre içinde ve
 en etkin bir biçimde nasıl kazandırılacağının
belirlenmesidir.
 Eğitim durumu,
 bir bakıma öğretme ortamının düzenlenmesidir.
 Bu ortamda öğrenciye, istendik davranışın en kısa
zamanda, en ekonomik ve en etkili bir biçimde
kazandırılması amaçlanmaktadır.
Dr. S. Sadi SEFEROĞLU - Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi
-21-
Bir Eğitim Programının Ögeleri:
Eğitim Durumu
(4)
Bir "eğitim durumu", biçimsel ve niteliksel olarak sekiz
aşamadan oluşabilir:
 Giriş Bölümü:




Dikkati çekme
Güdüleme
Gözden geçirme
Geçiş
 Geliştirme Bölümü
 Geliştirme etkinlikleri
 Özet
 Sonuç Bölümü
 Yeniden Güdüleme
 Kapanış.
Dr. S. Sadi SEFEROĞLU - Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi
-22-
Bir Eğitim Programının Ögeleri:
Değerlendirme
Değerlendirme (Ne kadar? Kalite kontrolü):
 Bu aşamada eğitimin kalite kontrolü yapılır.
 Sonuçlar, eğitim programının hedeflerine ne kadar ulaşıp
ulaşamadığını ortaya koyar.
 Başka bir ifadeyle sisteme geri-bildirim sağlanmış olunur.
Dr. S. Sadi SEFEROĞLU - Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi
-23-
Bir Eğitim Programının Ögeleri:
Değerlendirme
(2)
Değerlendirme (Ne kadar? Kalite kontrolü):
 Değerlendirme, bir programın sürekli değiştirilipgeliştirildiği aşamadır.
 Değerlendirme,
 hedeflerin gerçekleşme düzeylerinin saptanması,
 verilen bilgilerin öğrenciler tarafından kazanılıp
kazanılmadığının,
 kazanıldıysa ne düzeyde olduğunun saptanması işidir.
 Eğer hedeflerde, içerikte veya eğitim durumunda bir
hata veya eksiklik varsa bunlar saptanır ve (başa
dönülerek) programda gerekli değişiklikler yapılır.
Dr. S. Sadi SEFEROĞLU - Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi
-24-
Öğrenmeyi Etkileyen Uyarıcılar
 Öğrenmenin olabilmesi için bazı uyarıcılar gereklidir.
Öğrenmeyi olumlu ve olumsuz etkileyen uyarıcılar:






Öğretme durumu,
Öğretme ortamı,
Bireyin özellikleri,
Programlar,
Süre,
Öğretmenin nitelikleri, vb. gibi.
Dr. S. Sadi SEFEROĞLU - Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi
-25-
Eğitim Durumlarının Seçilmesi
 Hedef davranışları kazandırmak üzere istenilen öğrenme
yaşantılarının seçilip düzenlenmesinde bazı ilkelere uymak
gerekmektedir. Bunlara ölçütler de denebilir.




Hedefe Görelik
Ekonomiklik
Diğer Yaşantılara Görelik (Kaynaşıklık)
Öğrenciye Görelik
Dr. S. Sadi SEFEROĞLU - Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi
-26-
Hedefe Görelik
 Eğitim durumları hedefle ilgili olmalıdır. Bir eğitsel
yaşantının geçerli olabilmesi için öncelikle ilgili olduğu hedefe
hizmet edici, yani belli istendik davranışları oluşturucu
nitelikte olması gerekir.
 Bir yaşantının belli bir hedefin davranışını oluşturması
demek, öğrenciye o davranışla ilgili konu içeriği ile ilgilenerek
bizzat yapma olanağı verilmesi demektir.
 Hedefe göreliğin sağlanması için önce hedefin davranışının
belirlenmesi, sonra da öğrencinin bu davranışları yapması için
gerekli koşulların belirlenmesine ihtiyaç vardır. Hedefe
ulaşılabilmesi için öğrenciye hedefin gerektirdiği davranışları
yapma olanağı verilmelidir.
Dr. S. Sadi SEFEROĞLU - Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi
-27-
Ekonomiklik
 Eğitim durumları hem birden çok hedefe hizmet etmeli
hem de istenmeyen sonuçlar ortaya çıkarılmamalıdır.
Ayrıca her yaşantı başka yaşantılarla bağlantılı
olmalıdır.
 Birbirine ters düşen yaşantılar ekonomikliğe aykırıdır.
Bu nedenle bir yaşantının etkileşimde bulunacağı diğer
yaşantılarla tutarlı olacak biçimde düşünülmesi gerekir.
Dr. S. Sadi SEFEROĞLU - Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi
-28-
Diğer Yaşantılara Görelik
(Kaynaşıklık)
 Seçilen eğitim durumları istenilen davranış
değişikliklerini oluşturabilmeleri için tutarlı ve kaynaşık
bir bütün haline getirilmelidir. Çünkü, öğrenci
davranışında istenilen değişiklikler kısa sürede ve tek
bir öğrenme yaşantısıyla sağlanamaz.
 Her öğrenme yaşantısı kendisinde önce gelene dayalı ve
daha sonra gelene hazırlayıcı olmalıdır ki öğrencinin
istendik yönde gelişmelerine yardım edebilsin.
Dr. S. Sadi SEFEROĞLU - Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi
-29-
Öğrenciye Görelik
 Eğitim durumları öğrenci düzeyine uygun olmalıdır.
 Öğrenciler yeni yaşantıları geçirmek için ilgili önkoşul
davranışları kazanmış olmalıdır.
 Öğrenciler öğretilmek istenen konuya karşı
güdülenmelidir.
 Öğrenciye öğrenme sürecindeki durumuyla ilgili sık sık
bilgi verilmelidir.
 Eğitim durumları öğrencilere zengin yaşantılar
geçirmelerini sağlayıcı nitelikte olmalıdır.
Dr. S. Sadi SEFEROĞLU - Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi
-30-
Program Geliştirme Modelleri
Eğitimde Program Geliştirme Modelleri
Program Geliştirmede Taba Modeli:








İhtiyaçların saptanması
Amaçların belirlenmesi
İçeriğin seçimi
İçeriğin düzenlenmesi
Öğrenme yaşantılarının seçimi
Öğrenme etkinliklerinin düzenlenmesi
Neyin nasıl değerlendirileceğinin saptanması
Program ögelerinin sırası ve ilişkilerinin kontrolü
Dr. S. Sadi SEFEROĞLU - Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi
-32-
Eğitimde Program Geliştirme Modelleri
Program Geliştirmede Tyler Modeli:
 Kaynak
 Birey
 Toplum
 Konu Alanı
Dr. S. Sadi SEFEROĞLU - Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi
-33-
Eğitimde Program Geliştirme Modelleri
Program Geliştirmede Tyler Modeli:
 Olası genel amaçlar
 Süzgeçler
 Eğitim felsefesi
 Öğrenme psikolojisi
 Kesinleşmiş öğretim amaçları
 Öğrenme yaşantılarının seçimi
 Öğrenme yaşantılarının düzenlenmesi
 Öğrenme yaşantılarının yönlendirilmesi
 Öğrenme yaşantılarının değerlendirilmesi
Dr. S. Sadi SEFEROĞLU - Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi
-34-
Eğitimde Program Geliştirme Modelleri
Program Geliştirme Süreci:
 İncelenecek alanlar
 Toplum
 Birey
 Konu Alanı
 Aday Hedefler
Dr. S. Sadi SEFEROĞLU - Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi
-35-
Eğitimde Program Geliştirme Modelleri
Program Geliştirme Süreci:
 Aday Hedefler
 Süzgeçler (Eğitim Felsefesi, Eğitim Psikolojisi Eğitim
Ekonomisi, Eğitim Sosyolojisi)
 Hedefler
 Hedef Davranışlar (İşe vuruklaştırma)
 Eğitim Durumlarının Saptanması
 Öğrenme Yaşantılarının Kazandırılması
 Değerlendirme
Dr. S. Sadi SEFEROĞLU - Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi
-36-
Kaynakça
 Demirel, Ö. (2009). Kuramdan uygulamaya eğitimde
program geliştirme (12. Baskı). Ankara: Pegem A
Yayıncılık.
 Demirel, Ö. (2008). Öğretim İlke ve Yöntemleri:
Öğretme sanatı (14. Baskı). Ankara: Pegem A
Yayıncılık.
 Ertürk, S. (1997). Eğitimde program geliştirme.
Ankara: Meteksan A.Ş.
 Seferoğlu, S. Sadi (2009). Öğretim teknolojileri ve
materyal tasarımı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
 Sönmez, V. (2007). Program geliştirmede öğretmen
elkitabı. Ankara: Anı Yayıncılık.
Dr. S. Sadi SEFEROĞLU - Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi
-37-
Teşekkürler!!!

Dr. S. Sadi SEFEROĞLU - Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi
-38-