Transcript Животиње

CARSTVO ŽIVOTINJA
- BESKIČMENJACI-
Simetrija tela
• Simetrija tela je organizacija delova tela
oko osa simetrije
• Tipovi:
– Sferna simetrija
– Radijalna (zračna) simetrija
– Bilateralna (dvobočna) simetrija
Radijalna
simetrija
Dupljari,
bodljokošci
Bilateralna
simetrija
Pljosnati,
valjkasti,
člankoviti crvi,
mekušci,
zglavkari,
hordati
Segmentacija
• Segmentacija je izdeljenost tela na članke –
segmente
• Kod homonomne segmentacije telesni segmenti
se ne razlikuju (javlja se kod člankovitih crva)
• Kod heteronomne segmentacije telesni
segmenti se razlikuju među sobom (javlja se kod
zglavkara)
• Segmentacija može biti spoljašnja (kad je celo
telo izdeljeno na članke) i unutrašnja (kada je
ograničena samo na pojedine sisteme organa)
Homonomna
segmentacija
kišna glista
Heteronomna
segmentacija
rak
Unutrašnja
segmentacija
riba
Cefalizacija
• Cefalizacija je obrazovanje glavenog
regiona kod životinja
• U prednjem delu telu izdvaja se glaveni
region u kojem se koncentrišu čula i nervni
sistem. Takođe dolazi do otvaranja usnog
otvora na glavi
• Cefalizacija je posledica aktivnog načina
života (kretanja prema napred) i
bilateralne organizacije tela
Telesne duplje
• Telesna duplja je prostor između telesnog zida i
creva ispunjen tečnošću
• Postoje dve telesne duplje: pseudocelom i
celom
• Sunđeri, dupljari i pljosnati crvi nemaju telesnu
duplju
• Pseudocelom imaju valjkasti crvi
• Celom imaju člankoviti crvi, mekušci, zglavkari,
bodljokošci i hordati
• Celom se razlikuje od pseudoceloma jer ima
svoj sopstveni epitel (sluzokožu), koji se naziva
peritoneum
TELESNE DUPLJE
Pljosnati crvi
nemaju telesnu
duplju
PSEUDOCELOM
CELOM
Klasifikacija životinja
• Carstvo životinja, sa oko 1.500.000
opisanih vrsta podeljeno je na 34 tipa
• 99,2 % svih vrsta životinja svrstano je u
9 najbrojnijih tipova: sunđeri, dupljari,
pljosnati crvi, valjkasti crvi, mekušci,
člankoviti crvi, zglavkari, bodljokošci i
hordati
Ž I V O T I NJ E (1 500 000)
dvoslojni, bez tkiva
sunđeri
(5000)
troslojni, sa tkivima
radijalno simetrični
dupljari
(9000)
bilateralno simetrični
bez telesne
duplje
pljosnati crvi
(20000)
sa telesnom dupljom
pseudocelom
valjkasti crvi
(12000)
celom
protostomije
mekušci
(100000),
člankoviti crvi
(15000),
zglavkari
(1200000)
deuterostomije
bodljokošci
(7000),
hordati
(60000)
SUNĐERI
Sunđeri (tip: Porifera = Spongia)
•
•
•
•
•
•
Najprimitivnije životinje
Asimetričnog oblika
Telesni zid im je dvoslojan
nemaju tkiva, ali imaju više tipova ćelija
Žive u morskoj i (manji broj) u slatkoj vodi
Sesilni su, pričvrščeni za stene ili druge
organizme u vodi
• Žive pojedinačno ili u kolonijama
• oko 6000 vrsta
Građa tela
• Kod najjednostavnijih
predstavnika oblik tela je
peharast
• U telesnom zidu su prisutne
mnogobrojne pore koje vode u
centralnu šupljinu spongocel sa
jednim većim otvorom
oskulumom na vrhu
• Kroz pore, spongocel i oskulum
prolazi voda u jednom smeru
koja donosi hranljive čestice i
kiseonik
oskulum
pore
hoanocite
Telesni zid
• Spoljašnji sloj građen je od
pljosnatih ćelija pinakocita
• Unutrašnji sloj građen je od
hoanocita – ćelija sa
kragnom i bičem
• Između 2 sloja nalazi se
pihtijasta masa – mezogleja
u kojoj su razbacane ćelije
amebocite i skeletne iglice
ili vlakna
Vrste amebocita
•
•
•
•
Ćelije koje vare hranu
Pigmentne ćelije (daju boju)
Ćelije koje stvaraju skelet
Ćelije koje stvaraju polne ćelije
Skelet sunđera
Mineralni
Izgrađen od iglica - spikula
krečnjački
silikatni
od kalcijum
karbonata
od silicijumdioksida
Organski - rožni
Izgrađen od vlakana
spongina povezanih u
mrežu
Skelet sunđera
Životni procesi
Ishrana
Varenje
Filtracioni
način
ishrane
Unutarćelijsko:
u amebocitama
Disanje
Izlučivanje
Površinom
tela
Površinom
tela
Razmnožavanje sunđera
Bespolno
Polno
Fragmentacijom tela
Hermafroditi
Pupljenjem: spoljašnjim
i unutrašnjim (pomoću
gemula – unutrašnjih
pupoljaka)
Indirektno razviće: iz
zigota se razvija
larva koja se
metamorfozira
DUPLJARI
Dupljari - Žarnjaci (tip: Cnidaria)
•
•
•
•
•
•
•
Oko 9000 vrsta
Hidre, meduze, korali i morske sase
Žive u morskoj i (manji broj) u slatkoj vodi
Troslojni organizmi, sa tkivima
Radijalno simetrični
Pokretni ili sesilni
Žive pojedinačno (solitarni) ili u
zajednicama (kolonijalni)
usni otvor
pipci
gastrovaskularna
duplja
usni otvor
Postoje dva morfološka oblika dupljara:
polip i meduza
Kod meduze se usni otvor nalazi sa
donje strane tela, a kod polipa sa
gornje strane tela
Građa tela hidre
• Peharast oblik tela
• Na gornjem kraju je
usni otvor okružen
pipcima
• Usni otvor vodi u
gastrovaskularnu duplju
gde se vrši varenje
Telesni zid
• Spoljašnji sloj građen je od epitelomišićnih
ćelija, žarnih ćelija, žlezdanih ćelija i
nervnih ćelija (nervni sistem je mrežast)
• Unutrašnji sloj građen je od epitelomišićnih
ćelija koje imaju bičeve, a mogu da
formiraju i lažne nožice
• Između 2 sloja nalazi se deblja ili tanja
pihtijasta masa – mezogleja
Skelet dupljara
Unutrašnji skelet
Spoljašnji skelet
u obliku igala u
mezogleji
oko tela u obliku
pehara
Životni procesi
Ishrana
Pipcima hvataju hranu i
unose u
gastrovaskularnu duplju
Varenje
U gastrovaskularnoj
duplji i u ćelijama
unutrašnjeg sloja
Disanje
Izlučivanje
Površinom
tela
Površinom
tela
Razmnožavanje dupljara
Bespolno
Pupljenjem
Polno
Hermafroditi ili
odvojenih polova
Razviće: indirektno
(preko larve)
Smena generacija
• Pravilno smenjivanje bespolnog i polnog
razmnožavanja u životnom ciklusu vrste
meduza (polna generacija)
Smena
generacija
kod vrste
Obelia
spermatozoid
jajna
ćelija
zigot
kolonijalni
polip
(bespolna
generacija)
mlad polip
larva
planula
Podela dupljara
Žarnjaci se dele na 3 klase (grupe):
• Hidre i srodnici
• Meduze
• Morske sase i korali
Classis: Hydrozoa
Obelia sp.
Hydra sp.
Classis: Scyphozoa
Classis: Anthozoa
Morske sase
Korali
PLJOSNATI CRVI
Pljosnati crvi (tip: Platyhelminthes)
• Oko 20 000 vrsta
• Trepljasti crvi, metlji i pantljičare
• Troslojni, bilateralno simetrični organizmi, sa
glavenim regionom
• Bez telesne duplje
• Telo im je spljošteno u leđno-trbušnom pravcu
• Pokretni, slobodnoživeći ili paraziti
Oblik tela trepljastih crva
• Telo je u obliku lista, pločice ili trake, veličine od
1 cm do pola metra
• Spljošteno je u leđno-trbušnom pravcu
• U prednjem delu izdvaja se glaveni region u
kojem su glavene ganglije i oči
Građa tela
• Na površini tela je epidermis (sa trbušne strane
epidermis ima treplje)
• Ispod kože su mišići
• Između telesnog zida i creva je parenhim
telesni zid
koža
crevo
mišići
parenhim
Sistemi organa i životni procesi
Crevni sistem
Nervni sistem
Nepotpuno crevo: usni otvor,
prednje i srednje crevo
Vrpčast: glavene ganglije od
kojih polaze nervne vrpce
Čula
Oči, mehanoreceptori,
hemoreceptori
Disanje
Površinom tela
Izlučivanje
Preko protonefridija:
sistema kanalića koji se
slepo završavaju u
parenhimu
Crevni sistem
crevo
ždrelo
usni otvor
Nervni sistem
nervne
vrpce
glavene ganglije
Razmnožavanje
Bespolno
Polno
Deoba tela regeneracija
Odvojenih
polova ili
hermafroditi
Razviće:
indirektno
(preko larvenog
stupnja)
Trepljasti crvi
Planaria sp.
Metilji
• Spoljašnji ili unutrašnji
paraziti
• Veliki metilj kao odrastao
organizam parazitira u
žučnim kanalima stalnog
domaćina (goveda, ovaca,
ponekad i čoveka), a
prelazni domaćin, u kojem
se razvijaju larve, je barski
puž
Pantljičare
• Isključivo unutrašnji paraziti,
parazitiraju u crevu
• Građene su od glave koja
ima kukice i pijavke za
pričvršćivanje, vrata u kojem
nastaju novi članci, i niza
članaka – tzv. lanca
• Goveđa i svinjska pantljičara
imaju za prelaznog domaćina
svinju i goveda, a za stalnog
čoveka (žive u crevu)
Pseća pantljičara
• Najopasnija za čoveka
jer se larve (ehinokoke u
obliku mehura) razvijaju
u unutrašnjim organima
čoveka
• Stalni domaćin je pas
kod kog ova pantljičara
živi u crevu
VALJKASTI CRVI
Valjkasti crvi (tip: Nematoda)
• 12000 vrsta
• Žive slobodno ili parazitski
• Stanište: morska, slatka voda, zemljište; paraziti
biljaka, životinja i čoveka
• Nesegmentisani, bilateralno simetrični
organizmi, sa telesnom dupljom – pseudocelom
• Telo je oblo, izduženo, zašiljeno na oba kraja, ne
razlikuje se glaveni region
• Paraziti čoveka su čovečja glista, dečja glista i
trihina
Građa tela
• Na površini su kutikula i epidermis
(pokožica), ispod se nalaze mišići
• Između telesnog zida i creva je telesna
duplja pseudocelom
koža
mišići
crevo
pseudocelom
Sistemi organa i životni procesi
Crevni sistem
Nervni sistem
Čula
Disanje
Izlučivanje
Razmnožavanje
Potpuno crevo: usni otvor, prednje,
srednje, zadnje crevo i analni otvor
Vrpčast: od okoloždrelnog prstena
polaze uzdužne nervne vrpce
Čulo dodira, čulo mirisa,
fotoreceptori
Površinom tela
Preko kožnih žlezda
Polno, odvojeni polovi; razviće
direktno ili preko larve
Paraziti čoveka
Dečja glista
Trihina
Čovečja glista
Larve trihine u
mišićima
Filarija
• Filarija živi u limfnim
sudovima, izaziva
njihovo začepljenje,
što dovodi do
gomilanja tečnosti u
tkivima, njihovog
oticanja i upalnih
procesa – tzv.
slonovske bolesti ili
elefantijaze; ova
bolest prisutna je
tropskim predelima
KRAJ PRVOG DELA
• U drugom delu biće predstavljeni mekušci,
člankoviti crvi, zglavkari i bodljokošci