Transcript Co to jest zanieczyszczenie powietrza?

Obserwujemy od lat nieustannie pogarszanie się
naszego środowiska. Następuje wzrost zanieczyszczeń
powietrza, wody, gleby. Coraz trudniej znaleźć
spokojne miejsce na rekreację i regenerację naszego
organizmu. Niemal codziennie w prasie czytamy o
zanieczyszczeniu wód jakiejś rzeki przez
wypuszczenie ścieków z jakiegoś zakładu
przemysłowego. Obserwujemy obumieranie drzew z
powodu nadmiernego zasolenia, nawożenia czy zmian
klimatycznych.
"Zielone zasoby", tworzące nasze najbliższe otoczenie,
sprawiają nam przyjemność wizualną, działają na nasze
poczucie piękna. Te estetyczne motywy ochrony
środowiska często są niedoceniane, gdyż wpływ przyrody
na kształtowanie postawy estetycznej nie jest wartością
uchwytną.
Rozwój przemysłu i urbanizacja, niewłaściwa
lokalizacja obiektów przemysłowych powoduje często
zmniejszanie się areału lasów i terenów uprawnych.
Zanikają cenne zespoły roślinne. Istnieje pilna
potrzeba zapobiegania tym niekorzystnym zjawiskom.
Może się stać tak, jak przewiduje autorka wiersza, że
"pod ludzi stopami będzie ta sama, lecz martwa
Ziemia". Wymaga to przemyślanego racjonalnego
działania we wszystkich dziedzinach naszego życia.
Trzeba tworzyć parki narodowe, obszary chronionego
krajobrazu, parki krajobrazowe, rezerwaty przyrody,
gdzie można by prowadzić badania nad zanikającymi
formami zespołów leśnych. A więc także motywy
naukowe wskazują na konieczność zachowania
pewnych obszarów w stanie pierwotnym, co
pozwoliłoby prowadzić badania ustalające przyczyny
zaniku gatunków oraz warunki, jakie trzeba im
zapewnić aby je zachować dla przyszłych pokoleń.
Zanieczyszczanie wód
Czystość wody jest niewątpliwie problemem
w skali światowej. W krajach rozwiniętych nie
wchodzi już w rachubę nie tylko picie wody
bezpośrednio z rzek, ale i jakość wody z kranu
często budzi wątpliwości skażenie rzek i wód
gruntowych, z których człowiek czerpie wodę
pitną stale rośnie. Woda ta, do której zresztą
spływają ścieki, jest oczywiście oczyszczana, ale
najbardziej zaawansowane technologie nie
zdołają wyeliminować wszystkich zanieczyszczeń.
W dodatku ścieki pochodzące z przemysłu,
rolnictwa i gospodarstw domowych coraz
bardziej pogarszają stan wód.
Do czasów rewolucji przemysłowej i rozwoju urządzeń
kanalizacyjnych problem zanieczyszczeń wody na większą
skalę praktycznie nie istniał. Dopiero rewolucja
przemysłowa zrodziła niebezpieczeństwo chemicznego
zanieczyszczenia wód, a intensywne odprowadzanie ścieków
komunalnych – niebezpieczeństwo skażenia biologicznego.
Niekontrolowany wzrost ilości ścieków
przemysłowych i rozwój dużych
aglomeracji miejskich zachwiał
równowagę umożliwiającą w przyrodzie
proces samooczyszczania się wód (np..
Zanieczyszczenia wód przez wielkie miasta
wyprzedza naturalny rozkład
zanieczyszczeń pod wpływem bakterii i
innych drobnoustrojów).
Wodę zatruwają także niektóre
praktyki stosowane w rolnictwie. Nawozy
sztuczne i pestycydy, jak również
gnojowica z chlewni, wprowadzają do
niej azotany. A azotany, same w sobie nie
szkodliwe, przechodząc w azotyny
wywołują methemoglobinemię, sinice, na
którą narażone są szczególnie
niemowlęta. Podobnie jak fosforany z
proszków do prania tak i azotany
powodują też zjawisko eutrofizacji, to
znaczy gwałtowny rozwój alg i roślin
wodnych, zapychających urządzenia
zasilające w wodę i nadających jej
przykry smak.
Zarówno wody powierzchniowe jak i
podziemne są już zanieczyszczone, należy więc
zaprzestać wrzucania do nich toksycznych
odpadów i poprawić metody uzdatniania.
Francja, usuwająca tylko 1/3 zanieczyszczeń
pochodzących z gospodarstw domowych,
pozostaje w tej dziedzinie znacznie spóźniona w
porównaniu z Wielką Brytanią, Szwecją,
Niemcami czy Stanami Zjednoczonymi.
Oczyszczanie nie zawsze jednak jest
skuteczne: wiele stacji uzdatniania wody jest już
przestarzałych, a koszty procesu będą
przypuszczalnie rosły wraz z koniecznością
usuwania fosforanów, azotanów... Wreszcie samo
uzdatnianie nie powinno być szkodliwe. W
rzeczywistości, aby usunąć bakterię posługujemy
się środkami chemicznymi, np. ozonem (w
stacjach najbardziej nowoczesnych) lub chlorem
używanym od 1893 roku który jednak w reakcji z
substancjami humusowymi przekształca się w
wodzie w pochodne znane z własności
rakotwórczych.
Główne zanieczyszczenia chemiczne
i ich źródła
Główne zanieczyszczenia
chemiczne wód
Źródła chemiczne zanieczyszczeń
detergenty
gospodarstwa domowe, pralnie, myjnie, przemysł papierniczy,
farbiarski, gumowy, szklarski, tekstylny, budownictwo
środki ochrony roślin - pestycydy,
nawozy sztuczne (azotany,
fosforny)
przemysł chemiczny, rolnictwo i leśnictwo
fenole
przemysł chemiczny, spożywczy, ścieki komunalne, rafinerie,
koksownie, gazownie, garbiarnie
związki metali ciężkich (Hg, Cd, Cr,
Mn, Cu, Fe)
transport samochodowy, ścieki przemysłowe, garbiarnie,
metalurgia, górnictwo, hutnictwo
węglowodory aromatyczne
petrochemia, przemysł chemiczny
radioizotopy (radanu, strontu)
eksplozje jądrowe, przemysł zbrojeniowy, odpady, ścieki
cyjanki
galwanizeria
benzyna, nafta, olej, ropa naftowa,
smary
komunikacja, transport samochodowy i wodny, awarie i katastrofy
tankowców, platform wiertniczych, przemysł paliowo-energetyczny
Zagrożenie dla człowieka,
powodowane przez zatrutą wodę,
ma dwa aspekty:
 zagrożenie bezpośrednie spowodowane
wprowadzeniem do organizmu wraz z wodą
szkodliwych substancji,
 zagrożenie pośrednie, powodujące
wymieranie roślin i zwierząt, nie tylko
wodnych, ale też lądowych.
Wobec wzrastającego niedoboru wody i
coraz większego zanieczyszczenia
ogólnego, spowodowanego odpadami
przemysłowymi, skażonymi wodami i
inną działalnością człowieka, nie
pozostaje nic innego, jak oczyszczanie
i wszechstronne wykorzystywanie
wody. Należy zapobiegać
zanieczyszczeniu naturalnych
ekosystemów i bezpośredniego
otoczenia i ponownie wykorzystywać
„odzyskaną” wodę. Tylko w ten
sposób można pogodzić równowagę
naturalną i ciągły rozwój
społeczeństwa, mający przebiegać
harmonijnie z prawami przyrody.
 Bardzo niebezpieczne dla wodnego świata roślinnego i
zwierzęcego jest też zakwaszanie wód. Szereg
niedogodności i strat pociąga za sobą twardość wody.
 Naturalna zdolność wód do samooczyszczania się
polegająca na przemianie związków organicznych pod
wpływem tlenu w nieorganiczne związki mineralne –
mineralizacja – nie wystarcza do ich oczyszczania.
 Chemiczne metody oczyszczania wód polegają na
przeprowadzeniu reakcji usuwających zanieczyszczenia,
zobojętnianiu ich kwaśnego odczynu, a także chlorowaniu
jej lub ozonowaniu w celach bakteriobójczych.
 Bardzo ważna w ochronie wód jest walka z jej
marnotrawieniem – nadmiernym zużywaniem przez ludzi
w gospodarstwach domowych i zakładach przemysłowych.
PAMIĘTAJ !
 Prowadząc właściwą gospodarkę wodną
należy myśleć o przyszłości, a nie tylko o
zaspokojeniu bieżących potrzeb.
 Należy pamiętać, że zasoby wodne w
danym miejscu, w wyniku działań
prowadzonych przez człowieka, mogą się
wyczerpać, mogą zostać zanieczyszczone
lub skażone i przestaną wtedy służyć
ludziom, roślinom i zwierzętom.
Woda jest substancją niezwykłą, bardzo cenną i niezastąpioną, a
jej występowanie na Ziemi jest gwarantem życia oraz
wszelkiego rozwoju w środowisku przyrodniczym. Ważne jest,
aby użytkownicy tego daru natury mieli świadomość, że
niewłaściwe gospodarowanie naturalnymi zasobami wodnymi
może doprowadzić do ich nieodwracalnej degradacji, a w
konsekwencji spowodować zminimalizowanie ilości źródeł
wody przeznaczonej do picia i na potrzeby gospodarcze.
Rodzaje zanieczyszczeń
powietrza:
- dym z kominów
- spaliny samochodowe
- palenie ognisk domowych
- palenie tytoniu
- pożary lasów
- dym z wulkanów
Co to jest zanieczyszczenie
powietrza?
Zanieczyszczenie powietrza to
gazy, cząstki stałe i aerozole,
które zmieniają naturalny skład powietrza
atmosferycznego. Mogą one być szkodliwe
dla zdrowia ludzi, zwierząt i roślin, a także
niekorzystnie wpływać na glebę, wody i
inne elementy środowiska przyrodniczego.
Do zanieczyszczeń powietrza
zaliczamy:
1.Naturalne
• Pyły
• Wybuchy wulkanów
• Pożary lasów
2. Antropogeniczne
• Efekt cieplarniany
• Kwaśne deszcze
• Dziurę ozonową
Przyczyny zanieczyszczeń
powietrza:
Większość antropogenicznych zanieczyszczeń
powietrza dostaje się do atmosfery w wyniku
spalania paliw kopalnych w
elektrociepłowniach, w produkcji
przemysłowej i transporcie. Jednak w
krajach rozwiniętych, w miastach to
zanieczyszczenia komunikacyjne odgrywają
główną rolę.
Obszary zagrożone:
W miastach i terenach
zurbanizowanych powietrze zawsze
zawiera wiele szkodliwych substancji.
Czasami jednak wskutek katastrof
przemyslowych obszary znane z
czystego powietrza staja sie nagle
bardzo zanieczyszczone.
Skutki zanieczyszczeń
powietrza:
Zanieczyszczenie powietrza ma zarówno charakter lokalny,
jak i globalny. Szkodliwe substancje, emitowane do
atmosfery wraz z wiatrem przekraczaja granice panstw.
Konieczna jest wiec wspólpraca miedzynarodowa, aby temu
przeciwdzialac. Powietrze nad obszarami gesto
zaludnionymi i uprzemyslowionymi zawsze zawiera wiele
niepozadanych substancji, ale zdarza sie, ze wskutek
katastrof przemyslowych tereny o czystym powietrzu nagle
staja sie bardzo zanieczyszczone.
Zanieczyszczenie powietrza jest
spowodowane emisją do atmosfery substancji
szkodliwych. Najczęściej tymi substancjami są
różnego rodzaju produkty spalania, które w
połączeniu z parą wodną dają opady
atmosferyczne, zawierające kwasy. Taki deszcz
nazywany jest deszczem kwaśnym.
Kwaśny deszcz, powoduje uszkodzenia budowli
wykonanych z kamienia, korozję metali,
zakwaszenie gleby i wód, a także uszkodzenie
drzewostanów. Przykładem może być uszkodzenie
drzewostanu na obszarze Gór Izerskich w wyniku
między innymi emisji dużych ilości szkodliwych
produktów spalania w elektrowniach w których
spalano węgiel brunatny.
Wiemy, że na wysokości 20 - 26 km w atmosferze
utworzona jest warstwa ochronna nazywana warstwą
ozonową. Spełnia ona rolę tarczy zatrzymującej
promieniowanie ultrafioletowe, które dla wielu organizmów jest
zabójcze. To między innymi dzięki tej tarczy stał się możliwy
rozwój organizmów żywych na powierzchniach lądów. Gdyby ta
tarcza ochronna nie istniała, życie byłoby możliwe tylko w
wodzie, która również chroni przed zabójczym
promieniowaniem, zaś powierzchnia lądów stanowiłaby do dziś
zupełną pustynię.
Od początków lat 70-tych XX wieku obserwuje się,
szczególnie we wrześniu, zmniejszanie się zawartości ozonu
nad Antarktydą. Za ten stan przypuszcza się są odpowiedzialne
substancje chemiczne o nazwie freony wykorzystywane w
areozolach i lodówkach.
Efekt cieplarniany jest to zjawisko występujące w atmosferze spowodowane obecnością w powietrzu pary wodnej,
dwutlenku węgla, ozonu , tlenku węgla oraz metanu i występował zawsze od kiedy w atmosferze Ziemi pojawił sie dwutlenek węgla i
woda. Wymienione substancje posiadają zdolność pochłaniania (zatrzymywania) w atmosferze ciepła pochodzącego z nagrzewania
Ziemi przez Słońce oraz własnego ciepła powstającego we jej wnętrzu. A to oznacza, że ciepło zostaje uwięzione, co daje efekt
podobny do efektu wywołanego przez dach szklarni. Największy udział w tym efekcie ma para wodna i dwutlenek węgla.
Jeżeli w przyrodzie jest zachowana równowaga
wymienionych gazów to mówimy, że mamy do czynienia z
naturalnym efektem cieplarnianym. W ostatnich
dziesięcioleciach w wyniku działalności człowieka ta
równowaga została zachwiana. W atmosferze zanotowano
znaczny wzrost zawartości dwutlenku węgla. Jest to
wynikiem;
•spalania dużej ilości paliw (węgiel, benzyna, olej
napędowy)
•wycinania drzew, które pochłaniają dwutlenek
wegla w procesie fotosyntezy
Przypuszcza się, że jest to główny czynnik wzrostu średniej
temperatury na Ziemi. Skutki mogą okazać się tragiczne,
szczególnie dla tych miejsc, które są położone blisko oceanów i
mórz. W wyniku topnienia lodów ulegną zalaniu znaczne obszary
kontynentów a klimat wielu miejsc ulegnie zmianie. Przypuszcza
się, że w Polsce będziemy mieli klimat podobny do tego, który
występuje dziś na południowych Morawach.
Czym są zanieczyszczenia
gleb?
Zanieczyszczeniami gleb i gruntów są wszelkie związki
chemiczne i pierwiastki promieniotwórcze, a także
mikroorganizmy, które występują w glebach w
zwiększonych ilościach. Do najbardziej
rozpowszechnionych zanieczyszczeń gleb i gruntów
zaliczamy:
•związki organiczne - pestycydy, detergenty
•metale ciężkie - ołów (Pb), miedź (Cu), rtęć (Hg), kadm (Cd),
arsen (As) i inne
•sole - azotany, siarczany, chlorki
Źródła zanieczyszczeń gleb
Największe ilości zanieczyszczeń przedostają się do gleb i gruntów wraz ze ściekami,
pyłami oraz stałymi i ciekłymi odpadami wytwarzanymi przez przemysł. Zawierają
one najczęściej metale ciężkie oraz sole. Przemysł wydobywczy wytwarza olbrzymie
ilości silnie zasolonych wód kopalnianych. Wiele zakładów przemysłowych (np. huty,
cementownie, elektrownie, ośrodki przemysłu chemicznego) emituje do atmosfery
szkodliwe gazy i pyły, które następnie, na skutek depozycji z powietrza zanieczyszczają
gleby.
W wyniku niewłaściwej działalności rolniczej do gleb i gruntów przedostają się
zanieczyszczenia pochodzące z użytych w nadmiarze nawozów mineralnych i
organicznych. Szczególnie niebezpieczne związki pochodzące z tej gałęzi gospodarki to
pestycydy i inne środki ochrony roślin. Bardzo szkodliwe działanie dla środowiska
mają wszelkie zanieczyszczenia nawozów sztucznych. Przykładem może tu być kadm,
występujący w nawozach fosforowych.
Najbardziej zanieczyszczone gleby występują w pobliżu dróg i autostrad. Zawierają
zwiększone ilości niebezpiecznych związków ołowiu i tlenków azotu. Na skutek
posypywania powierzchni dróg solami, gleby i grunty w pobliżu szlaków
komunikacyjnych są silnie zasolone.
Znaczne ilości szkodliwych zanieczyszczeń przedostają się do gleb wraz ze ściekami
komunalnymi. Zawierają one m.in. detergenty oraz drobnoustroje chorobotwórcze.
Skutki zanieczyszczania gleb
Zanieczyszczenia zmieniają gleby pod względem chemicznym, fizycznym i biologicznym.
Szkodliwe substancje zmieniają w znaczny sposób odczyn gleb. Zwiększone zakwaszenie lub
alkalizacja gleb negatywnie wpływa na stan mikrofauny i mikroflory glebowej. Na skutek
tego zmniejsza się szybkość rozkładu organicznych szczątek roślinnych i zwierzęcych i
tworzenia humusu. Ograniczony rozwój bakterii azotowych powoduje zmniejszenie tempa
nitryfikacji (utlenianie NH3 do NO2-, głównie przez bakterie z grupy Nitrosomonas) i
denitryfikacji (redukcja azotanów do NH3 lub azotu cząsteczkowego N2, najczęściej przez
bakterie z grupy Pseudomonas lub Nitrocallus). Zmniejsza się ich wartość użytkowa. Gleby
o zmienionym odczynie stają się mniej urodzajne, co ujawnia się w zmniejszonej ilości i
jakości plonów. Na zmniejszenie odczynu pH gleby (zwiększenie kwasowości) mają wpływ
również tzw. kwaśne deszcze, będące konsekwencją nadmiernego zanieczyszczania
powietrza atmosferycznego. Opisałem je dokładniej w dziale Skutki zanieczyszczania
powietrza. Na nadmierną alkalizację gleb wpływa niewłaściwe wapnowanie oraz
zanieczyszczenia pyłowe.
Bardzo groźnymi dla roślin zanieczyszczeniami gleb są azotany. Powodują one znaczne
zmniejszenie odporności roślin na choroby i szkodniki. Rośliny pochodzące z
zanieczyszczonych terenów zawierają toksyczne substancje. Po spożyciu mogą więc
powodować u ludzi zatrucia pokarmowe.
Zanieczyszczenia gleb mogą ulegać depozycji do środowiska wodnego na skutek wymywania
szkodliwych substancji. Powodują tym samym zanieczyszczenie wód.
Ochrona i rekultywacja gleb
Aby nie dopuścić do całkowitego zniszczenia gleb, powinniśmy zacząć przeciwdziałać pogarszaniu
stanu gleb i gruntów na skutek działalności człowieka. Gleby zdewastowane na skutek działalności
człowieka należy rekultywować - przywrócić im dawną funkcję biologiczną i wartość użytkową.
Degradacja gleb może zostać ograniczona w wyniku przeprowadzenia odpowiednich zabiegów
agrotechnicznych. Aby przywrócić glebie jej pierwotną zawartość składników mineralnych w
naturalnych proporcjach, należy uzupełniać niedobory ważnych dla życia pierwiastków. W celu
niedopuszczenia do nadmiernego zakwaszania gleb, należy odpowiednio korygować odczyn pH gleby,
np. poprzez wapnowanie. Obecnie w Polsce około 80% gleb wymaga stałego wapnowania.
Gleby całkowicie zniszczone przez przemysł mogą zostać odtworzone poprzez pokrycie ich powierzchni
grubą warstwą próchnicy lub warstwą nietoksycznych odpadów. Jednak w przypadku gleb silnie
zanieczyszczonych substancjami toksycznymi nie wystarczy już tylko pokrycie ich powierzchni nową
warstwą. Takim glebom można przywrócić ich dawną wartość użytkową jedynie w wyniku dość
kosztownej neutralizacji za pomocą odpowiednich środków chemicznych.
Formą ochrony gleb może być również właściwa lokalizacja dróg i innych szlaków komunikacyjnych
względem żyznych, urodzajnych gleb.
Od roku 1995 wszystkie grunty rolne i leśne chronione są specjalną ustawą mającą na celu
zapobieganie negatywnym wpływom miast i działalności przemysłowej.
Nie możemy wyczerpać wszystkich zasobów środowiska. Mamy moralny
obowiązek nie tylko dążyć do zachowania własnego pokolenia, ale
zachowania gatunku ludzkiego wraz ze środowiskiem, które mu
zapewni egzystencję. Nasz moralny obowiązek zachowania środowiska
wraz z organizmami występującymi w nim należy uświadomić szerokim
rzeszom społecznym. W obecnej sytuacji wydaje się konieczne
tworzenie banków genów i przechowanie ich dla zachowania czystych
linii gatunków.
Prognoza
Już człowiek osiągnął Księżyc, zaczyna
marzyć o Marsie.
Lecz ciągle trzyma się Ziemi i do niej
powraca uparcie.
Swą miłość do Matki -- planety objawić ma
zamiar dziwacznie.
Bo każdy swym czynem genialnym przyrodę
chce zmieniać nieznacznie.
Za dużo jest u nas szkodników! Nie szkodzi.
Już myślą uczeni.
Jakby tu z naszej planety uczynić tak raj na
Ziemi.
Wystarczy posypać LUX -- proszkiem, bo o
to tu wiośnie chodzi.
Że zginą przypadkiem i inni -- cóż, nikt
wszystkim nie dogodzi.
Marzenie człowieka od zawsze ku zmianom
na lepsze ulata.
Jak pięknie byłoby dzisiaj odmienić
porządek świata.
Choć zda się, wszystko jak dawniej, choć zda
się. że nic się nie zmienia.
Pod ludzi stopami ta sama, lecz martwa
będzie Ziemia.
Dziękuję za obejrzenie
naszej prezentacji
Prezentację wykonali:
D.Gołucki B.Czachorowski