Transcript dosyayı indir

Orucun Önemi ve
Fıkhi Yönü
İdris YAVUZYİĞİT
[email protected]
ORUCUN FARZ KILINMASININ DELİLLERİ
َّ ُ ُ ْ َ َ ْ َ َ
ُ‫ص ْمه‬
ُ ‫الش ْه َر َف ْْل َي‬
‫فمن ش ِهد ِمنكم‬
“Öyle ise sizden ramazan ayını idrak edenler onda
oruç tutsun. ” (Bakara 185)
ََ َ ُ َ َ ُ َ
ُ ْ َ َ َ ُ ْ ُ َ َ َّ َ ُّ َ َ
ُ
‫الصيام كما ك ِتب على‬
‫يا أيها ال ِذين آمنوا ك ِتب عليك ْم‬
ِ
َّ
َ‫َ ْ ُ ْ َ َ َّ ُ ْ َ َّ ُ ن‬
َ
ْ ‫ال ِذين ِمن قب ِلكم لعلكم تتقو‬
“Ey iman edenler! Oruç sizden önce gelip geçmiş
ümmetlere farz kılındığı gibi size de farz kılındı.
Umulur ki korunursunuz..” (Bakara, 2/183)
ORUCUN FARZ KILINMASININ DELİLLERİ
َّ َ َ َ ْ َ َ َ َ
َ ََ ُ َ ْ ْ َ ُ
ْ
‫ب ِني‬
‫اْل َسَلم على خمسْ شهاد ِة أن َل ِْإله ِإَل‬
ِ
َ َّ
َ َ َّ ُ ُ َ ً َّ َ ُ َّ َ ُ َّ
‫الصَل ِة‬
ْ ‫الله وأن محمدا رسو ْل الل ِه وِإق ِام‬
ْ َ َ َّ َ َ
َ‫ان‬
َ
َ
َ
َ
َ
ْ
َ
ْ َ‫وِإيت ِاء الزك ِاة والح ِج ْوَصو ِم رم‬
“İslam beş temel üzerine kurulmuştur.
Allah’tan başka ilah olmadığına ve kendisinin
O’nun kulu ve elçisi olduğuna tanıklık etmek,
namaz kılmak, zekat vermek, ramazan
orucunu tutmak
ve gücü yetenler için
hacca gitmektir.”
(Buhari, İman, 34-40; İlim, 25)
ORUCUN TANIMI VE TARİHİ SÜRECİ
Oruç, tutmaya ehil kimselerin niyet ederek
imsak’tan (fecrin doğuşundan) akşam vaktine
(güneşin batışına) kadar orucu bozan şeylerden
korunmalarıdır.
Dinî terim olarak “savm” kelimesi;
müminin ibadet niyetiyle
vaktinden
iftar
vaktine
kendisini yeme, içme ve
ilişkiden alıkoyması demektir.
imsak
kadar
cinsel
İnsan hem ruh hem beden dengesini sağlayan
“Oruç” ibadeti biz Müslümanlara hicretin 2. yılında
İslam’ın beş erkanından biri olarak farz kılınmıştır.
Orucu Kimler Tutar?
Bir kimseye orucun farz olması için kendisinde üç şartın
bulunması gerekir:
1. Müslüman
2. Akıllı
3. Erginlik çağına gelmiş bulunmak.
Bu şartları taşımayanlara oruç tutmak farz değildir.
Ancak erginlik çağına gelmeyen çocukları, bünyelerine zarar
vermeyecek şekilde oruç tutmaya alıştırmak gerekir.
Orucun Edasının Şartları
Orucun farz olması için gerekli olan şartlardan
başka oruç ibadetinin yerine getirilebilmesi için de bazı
şartların bulunması lâzımdır.
1. Sağlıklı olmak.
2. Mukim olmak (yani misafir olmamak).
Oruç tutamayacak kadar hasta olanlarla, dinî
ölçülere göre yolcu olanlar oruçlarını erteleyebilirler.
Hastalar iyileşince, yolcular da ikamet ettikleri yere
dönünce tutamadıkları günler sayısınca oruçlarını
tutarlar.
Orucun Sıhhatinin Şartları
Oruç tutma şartlarını taşıyan bir kimsenin tutacağı orucun
sahih, yani geçerli olabilmesinin şartları da şunlardır:
 Oruç tutmaya niyet etmek.
İmsaktan iftara kadar yeme, içme ve cinsel
ilişkiden (orucu bozacak şeylerden) uzak durmak.
Orucu vaktinde tutmak.
Kadınların ayhali ve lohusa halinde
bulunmaması.
Ayhali ve lohusa olan kadınlar, bu hallerinin devam ettiği
günlerde oruç tutamaz, namaz kılamazlar. Bu haller sona erince
tutamadıkları günlerin oruçlarını kaza ederler. Fakat kılamadıkları
namazları kaza etmezler.
RAMAZANDA ORUÇ TUTMANIN ZAMANI
َ ْ ُ ْ َ ْ ُ ُ َ َ َّ َ َ َ ّٰ َ ُ َ ْ َ ُ ُ َ
َ‫ض من‬
ُ ‫اَل ْب َي‬
‫وكلوا واشربوا حتى يتبين لك ْم الخيط‬
ِ َّ َ
َ َّ ُ ْ َ ْ َ َ ْ َ ْ ْ َ ْ
َ
َ
ْ
ُّ
‫الصيام ِالى الي ِل‬
ِ ‫الخي ِط اَلسو ِد ِمن الفج ِر ثم ا ِْتموا‬
“Sabahın beyaz ipliği (aydınlığı), siyah
ipliğinden (karanlığından) ayırt edilinceye kadar
yiyin, için, sonra akşama kadar orucu
tamamlayın.”
(Bakara 187)
Oruç Çeşitleri
1- Farz Olan Oruçlar: Ramazan ayında oruç tutmak
Ramazanda tutulamayan orucu başka günlerde kaza etmek
ve keffaret oruçları da farzdır.
2- Vacip Olan oruçlar: Adak oruçları, bozulan nafile
oruçların kazası
3- Sünnet Olan Oruçlar: Muharrem ayının 9. gününü 10.
günü ile veya 10. gününü 11. günü ile birlikte oruç tutmak
sünnettir.
4- Müstehab Olan Oruçlar: Kamerî ayların 13, 14 ve 15.
günleri ile haftanın Pazartesi ve Perşembe günleri ve
Ramazandan sonra Şevval ayında altı gün oruç tutmak
müstehabdır.
5- Mekruh Olan Oruçlar:
a) Tenzihen Mekruh Olan Oruçlar:
Muharrem ayının sadece onuncu günü ile yalnız cuma ve
yalnız cumartesi günlerinde oruç tutmak, akşamdan iftar
etmiyerek bir günün orucunu ertesi güne birleştirmek
mekruh olduğu gibi, kişiyi zayıf düşürmesi ve orucu âdet
haline getireceği için senenin tamamını oruç tutmak da
mekruhtur.
b) Tahrimen Mekruh Olan Oruçlar:
Ramazan bayramının birinci günü ile kurban bayramının
dört günü oruç tutmak tahrimen mekruhtur.
Bu günler, Allah'ın kullarına birer ziyafet günleridir. Oruç
tutarak Allah'ın ziyafetinden kaçmak doğru değildir.
İMAM GAZALİ ORUÇ TUTANLARI ÜÇ MERTEBEYE AYIRMIŞTIR
Avamın Orucu: Bu oruç, mide ve tenâsül
uzvunu şehvetlerden sakındırmaktır. Yani
yemek, içmek ve cinsî münasebette
bulunmaktan sakınmaktır.
Havass Orucu: Kulak, göz, dil, el, ayak ve sâir
âzaları günahlardan uzak tutmaktan ibarettir.
Ahass'ul-Havass'ın Orucu: Kalbi, dünyevî
düşüncelerden tamamen arındırıp Allah'tan
başka her şeyi kalpten uzaklaştırmaktır.
(Gazali, İhya-u Ulumi’d-Din, c.1)
Oruca Ne Zaman ve Nasıl Niyet Edilir?
Niyet zamanı itibariyle oruçlar ikiye ayrılır:
1- Akşamdan itibaren gündüz kuşluk vaktine
kadar niyet edilebilen oruçlar;
Ramazan ayında tutulan, belirli
günlerde tutulması adanan oruçlar ile
nafile oruçlardır.
Normal olarak oruca sahur yemeğini yedikten sonra niyet edilir. Gece
niyet etmek daha faziletlidir.
Niyet esasen kalb ile olur. Yani geceleyin, yarın oruç tutacağını kalbinden
geçiren kimse niyet etmiş demektir. Oruç tutmak düşüncesi ile sahur yemeğine kalkan
kimsenin bu düşüncesi de niyettir. Ancak kalb ile yapılan bu niyeti dil ile
söylemek daha iyidir.
"Niyet ettim Ramazan-ı şerifin yarınki orucuna"
Her günün orucuna ayrı niyet etmek lâzımdır.
2- İmsak vaktinden önce geceleyin niyet
edilmesi gereken oruçlar:
 Ramazanda tutulamayıp başka zamanda
kaza edilen ramazan orucu ile
 Her çeşit keffaret oruçları,
 Başlanıp ta bozulan nafile oruçların
kazası ve
 Mutlak olarak adanan (zamanı
belirlenmeyen) oruçlardır.
Bu oruçlar için belirlenen bir vakit olmadığından bunlar
için imsaktan önce geceleyin niyet etmek lâzımdır. Bu oruçlara
tan yeri ağardıktan yani imsak vakti geçtikten sonra niyet
edilmez.
Oruç’un sünnetleri
1. Sahura kalkmak.
2. İftara Dua ile başlamak.
3. Güneş battığı iyice anlaşıldıktan sonra iftarda acele
etmek.
4. Oruçlulara iftar ettirmek
5. Bedeni zayıf düşürecek davranışlardan sakınmak
“Allahümme leke sumtu ve bike âmentü ve aleyke
tevekkeltü ve alâ rızgıke eftartü ve savme'l-Ğadi
min şehri Ramazane neveytü, feğfirlî mâ
kaddemtü ve mâ ahhartü.”
"Allah'ım! Senin rızan için oruç tuttum, sana inandım ve
sana güvendim. Senin rızkınla orucumu açtım ve
Ramazan ayının yarınki orucuna da niyet ettim. Benim
geçmiş ve gelecek günahlarımı bağışla!”
Fidye
Oruç tutmaya gücü yetmeyen düşkün ve
yaşlı kimseler ile iyileşme ümidi olmayan
hastalar, Ramazan ayının her günü için birer
fidye verirler.
Fidyenin tutarı aynen fitre kadardır. (7.5 TL)
Bu fidyeler Ramazanın başlangıcında verilebileceği
gibi, Ramazanın içinde veya sonunda da verilebilir.
İsterlerse fidyenin hepsini bir fakire topluca
verir, ayrı ayrı fakirlere de verebilir. Bu durumda
olan kimseler, fidye vermeye gücü yetmiyorsa
Allah'tan bağışlanmalarını isterler.
Kaza ve Keffaret
Kaza: Bozulan orucun yerine gününe gün oruç tutmaktır.
Keffaret: Ramazanda bile bile bozulan bir gün orucun yerine
iki kameri ay veya altmış gün peşpeşe oruç tutmak demektir.
Ayrıca bozulan orucun da kaza edilmesi gerekir.
Keffaret, sadece Ramazan ayında tutulan
orucun bile bile bozulmasının cezasıdır. Diğer
oruçların bozulması halinde yalnız kaza, yani gününe gün
oruç tutmak yeterli olur.
Ramazan orucu öbür aylarda kaza edilirken
bilerek bozulsa yine kaza lâzım gelir, keffaret icabetmez.
Keffaret orucu, ara verilmeden peşpeşe tutulacağı için
Ramazan ayına ve oruç tutulması haram olan günlere
rastlamaması lâzımdır.
Orucu Bozup Kaza ve Keffareti Gerektiren Şeyler
1. Oruçlu olduğunu bilerek yemek ve içmek (yenilip içilen
şey ister gıda, ister ilâç olsun).
2. Oruçlu olduğunu bile bile cinsel ilişkide bulunmak.
3. Ağza giren yağmur, kar ve doluyu kendi isteğiyle yutmak
4. Sigara içmek, öd ağacı veya anber ile tütsülenip
dumanını içeri çekmek.
5. Enfiye çekmek
6. Buğday ve arpa tanesi yutmak.
7. Dışardan bir susam tanesi kadar bir şeyi alıp yutmak.
8. Yenmesi alışılmış olan çamur, kil ve kömür gibi şeyleri
yemek.
9. Az miktarda tuz yemek.
11. Kan aldırdıktan veya sadece karısını öptükten sonra
orucu bozulduğu kanaatiyle bile bile orucunu bozmak.
Orucu Bozup Yalnız Kazayı Gerektiren Şeyler
1. Pamuk ve kağıt gibi yenmesi mutad olmayan bir şey yutmak,
2. Bir defada çok miktarda tuz yemek,
3. Yenmesi mutad olmayan zeytin çekirdeği yemek. Yenmesi
alışılmış olan çekirdeği yemek ise keffareti gerektirir.
4. Taş, toprak, demir, altın ve gümüş gibi şeyleri yutmak.
5. İçi olmayan ceviz ve badem yutmak. (Bunların içi olanları
yenildiği takdirde keffaret gerekir)
6. Burnuna ilaç çekmek.
7. Ağzına aldığı boyalı iplik gibi şeylerin boyası ile rengi değişen
tükürüğü yutmak.
8. Boğazına kaçan kar veya yağmuru kendi isteği olmayarak yutmak.
9. Zorlama ile oruç bozmak.
10. Dişleri arasında nohut tanesi kadar kalan yemek kırıntısını yutmak.
11. Abdest esnasında ağzına ve burnuna su alırken kendi elinde
olmayarak boğazına su kaçmak.
Orucu Bozup Yalnız Kazayı Gerektiren Şeyler
12. Unutarak yeyip içtikten sonra orucunun bozulduğunu zannederek
yeyip içmek.
13. Ağız dolusu kusmak. (Kendi isteği ile).
14. Ağız dolusu gelen veya kendi isteğiyle getirdiği kusuntuyu mideye geri
çevirmek.
15. Kendi isteği ile içine veya genzine duman çekmek. Kendi isteği ile
olmazsa oruç bozulmaz. (İçeri çekilen duman sigara dumanı olursa
keffaret gerekir.)
16. Güneş batmadığı halde-battı zannederek-iftar etmek.
17. İmsak vakti geçtiği halde daha vakit vardır zannederek yemek.
18. Cinsel ilişki dışında kadına dokunmak veya öpmek sonucu boşalmak.
19. Ramazan orucundan başka bir orucu bozmak. (Ramazan orucundan
başka bir orucu bozmak sadece kazayı gerektirir.)
20. Ramazan orucuna niyet etmiyerek yeyip içmek. (Keffaret, niyet
edilerek başlanan orucu bilerek bozmaktan lâzım gelir. Oruca niyet
edilmeyerek yeyip içtiği takdirde sadece o günün orucunu kaza eder.)
Ancak mazaretsiz olarak ramazan orucunu tutmamak büyük günahtır.
21. Misafir iken oruca başlayıp ikamete niyet ettikten sonra yemek.
22. Mukim iken oruca başlayıp sefer mesafesi yolculuğa niyet ederek
bulunduğu yerin sınırlarını geçtikten sonra orucu bozmak.
Orucu Bozmayan Şeyler
1. Oruçlu olduğunu unutarak; yemek ve içmek.
2. Bir suya dalıp kulağına su kaçmak.
3. Kendi isteği olmayarak boğazına toz ve duman
girmek.
4. Kendi isteği olmayarak kusmak.
5. Kendiliğinden içeriden gelen kusuntu yine
kendiliğinden içeriye gitmek.
6. Uyurken ihtilâm olmak
7. Dokunma ve öpme olmadan sadece bakmak veya
düşünmek sebebiyle boşalmak.
8. Karısını sadece öpmek.
9. Geceleyin cünüp olduğu halde sabaha kadar
yıkanmayıp gündüz yıkanmak.
Orucu Bozmayan Şeyler
10. Dişleri arasında sahur yemeğinden kalan nohut
miktarından az olan kırıntıyı yutmak.
11. Ağzındaki tükrüğü yutmak. Ağzından dışarı çıkıp
tamamen ayrılan tükrüğü tekrar yutmak orucu bozar.
12. Ağzına gelen balgamı yutmak.
13. Kafasından burnuna gelen akıntıyı içine çekip
yutmak.
14. Ağzına aldığı (meselâ dişine koyduğu) ilâcın tadı
boğazına varmak.
15. Göze ilâç damlatmak.
16. Kan aldırmak.
17. Gözlerine sürme çekmek.
ORUÇ İBADETİNİN FAZİLET VE HİKMETLERİ
1. ORUÇ, SEVABI ALLAH’A AİT OLAN İBADETTİR
2. ORUÇ, GÜNAHLARIMIZA KEFFARETTİR
3. ORUÇ TUTANLAR CENNETE “REYYAN” KAPISINDAN
GİRECEKLER
4. ORUÇU MAZERETSİZ TUTMAK BÜYÜK GÜNAHLARDANDIR
5. ORUÇ, CEHENNEM ATEŞİNE KARŞI KALKANDIR
6. ORUÇ, KİŞİYİ HARAMLARDAN ALIKOYAR
7. ORUÇ, SABIR VE İRADEMİZİ GÜÇLENDİRİR
8. ORUÇ, SAĞLIK AÇISINDAN DA ÖNEMLİ BİR İBADETTİR
9. ORUÇ, TUTANIN DUASI KABUL EDİLİR
1. ORUÇ, SEVABI ALLAH’A AİT OLAN İBADETTİR
Peygamberimiz (a.s.):
‫كل عمل ابن ادم يَاعف الحسنة بعشر امثالها الى سبعمائة‬
‫ضعف‬
“Adem oğlunun her ameline kat kat sevap
verilir Bir iyilik on mislinden yedi yüz misline katlanır”
buyurmuş, Yüce Allah da
‫اَل الصوم فانه لي و انا اجزي به يدع شهوةه و طعامه من‬
‫اجلى‬
“Oruç hariç, çünkü oruç benim içindir, onun
mükâfatını da ben vereceğim, oruç tutan kimse
şehvetini ve yemesin-içmesini benim için terk
etmektedir”
1. ORUÇ, SEVABI ALLAH’A AİT OLAN İBADETTİR
َ َ َ ُ َّ َ
ُ َّ َّ َ َّ
َّ ُ
ْ
ْ
ُّ
‫ي‬
. ‫ ف ِإنه لي وأنا أج ِز ِب ِ ْه‬، ‫الصيام‬
‫عمل اب ِن آدم له ِإَل‬
‫ كل‬: ‫قال الله عز وجل‬
ِ
ِ
َ
َ
ُ
َ ْ َ ْ ُْ
َ ‫والصيام ُج َّن ٌة َفإذا َك‬
ْ ‫ان ْيو ُم‬
‫ساب ُه‬
َّْ ‫ ف ِإ ْن‬، ‫صخ ْب‬
‫يرفث وَل ي‬
ْ ‫حدك ْم فَل‬
‫أ‬
‫م‬
‫َصو‬
ِ َّ ِ
ِ ْ َ ُ َ َ َِ َ
َ
ُ
َ
ُ
ُ
َ
ُ
ْ
ٌ ‫أ‬
َ ‫ والذي ن ْفس‬. ‫ائم‬
َ ‫ إني‬: ‫ فليق ْل‬، ‫حد أ ْو قاتله‬
َّ ‫يده لخلوف ف ْم‬
ٌ ‫َص‬
َّ ‫مح‬
‫ائم‬
‫الص‬
‫ب‬
‫د‬
‫م‬
ِ
ِ
ِ
ِ
ِ َ ِ َْ
ِْ َ َ
ِ
َّ ْ ُ ْ َ
َ
َ‫طر ف ْرح‬
ُ
ْ
َّ
َ ‫ إذا أف‬: ‫ للصائم ف ْْرحتان يفرح ُهما‬. ‫الل ِه ِم ْن ريح ا ِملس ِك‬
‫أطيب ِعند‬
ِ
ِ
ِ
ِ
ِ
ِ
َ َ
ْ
ُ
ْ
َّ
‫فرح ِبصو ِم ِ ْه‬
ِ ‫ وإذا لقي ربه‬، ‫ِبفط ِر ِه‬
“Aziz ve celîl olan Allah "İnsanın oruç dışında her
ameli kendisi içindir. Oruç benim içindir, mükâfatını da ben
vereceğim" buyurmuştur.
Oruç kalkandır. Biriniz oruç tuttuğu gün kötü söz
söylemesin ve kavga etmesin. Şayet biri kendisine söver ya da
çatarsa: ‘Ben oruçluyum’ desin.
Muhammed'in canı kudret elinde olan Allah'a yemin
ederim ki, oruçlunun ağız kokusu, Allah katında misk
kokusundan daha güzeldir.
Oruçlunun rahatlayacağı iki sevinç anı vardır:
Birisi, iftar ettiği zaman, Diğeri de orucunun sevabıyla
Rabbine kavuştuğu andır.” (Hadis No: 1218)
1. ORUÇ, SEVABI ALLAH’A AİT OLAN İBADETTİR
ً َ ُ ُ
َّ َّ
ْ
َ
ْ
‫سبي ِل الله ِإَل‬
‫في‬
‫وما‬
‫ي‬
‫وم‬
‫يص‬
‫د‬
‫عب‬
‫ن‬
‫م‬
‫ا‬
‫م‬
ِ
ِ
َّ َ َ
ُ
َّ
َ
َ
َ
‫وم وجهه عن الن ِار‬
‫باعد الله ِبذلك الي‬
ِ
ً
َ
ْ ‫خر‬
‫يفا‬
ِ ‫سبعين‬
“Kim Allah için bir gün oruç tutarsa
Allah yetmiş yıllık bir mesafe kadar onu
cehennem ateşinden uzaklaştırır”
(Müslim, Sıyâm, 168, I, 808.)
2. ORUÇ, GÜNAHLARIMIZA KEFFARETTİR
ً
ً َ َ َ ََ َ َ ْ َ
ْ
‫يمانا واح ِتسابا‬
ْ ‫« من َصام رمَان ِإ‬
ْ ْ َ َّ َ َ ُ َ َ ُ
» ‫ غ ِفر له ما تقدم ِْمن ذن ِب ِه‬،
"Kim, faziletine inanarak ve karşılığını
Allah'tan bekleyerek ramazan orucunu
tutarsa, geçmiş günahları bağışlanır. "
Buhârî, Îmân 28, Savm 6; Müslim, Sıyâm 203, Müsâfirîn 175.
3. ORUÇ TUTANLAR CENNETE “REYYAN” KAPISINDAN
GİRECEKLER
َ ُ َ ُ ً َ َّ َ ْ َّ
ُ ‫الرَّي‬
ُ‫ان َي ْد ُخ ُل م ْنه‬
ُ
َ‫الصا ْئ ُمو َن َي ْوم‬
َِّ
َّ
ْ ‫ِإن ِفي الجن ِة بابا يقال له‬
ِ
َ‫ْ َ َ َ َ ْ ُ ُ ْ ُ َ َ ٌ َ ْ ُ ُ ْ ُ َ ُ َ ْ َ َّ ُ ن‬
‫ال ِقيام ِة َل يدخل ِمنه َأحد غي ْرهم يقال أين الصا ِئ ْمو‬
ُ ‫َف َي ُق‬
ْ‫ومو َن ََل َي ْد ُخ ُل م ْن ُه أ َح ٌد َغ ْْي ُر ُه ْم َفإ َذا َد َخ ُلوا ُأ ْغ ِْل َق َف َلم‬
ِ َ ُْ ُ ْ ِ
ٌ‫َيدخ ْل منه أ َح ْد‬
ِ
Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:
"Cennette Reyyân denilen bir kapı vardır.
Oradan sadece oruçlular girer. Oruçlular
girdiler mi artık kapanır, kimse oradan giremez.
Cennet kapılarında oruç tutanlar nerede diye seslenilir.
Oruç tutanlar gelir bu kapıdan cennete girerler, sonuncuları
girdiği zaman kapı kapanır. Artık bu kapıdan kimse cennete
giremez.”
(Buhari, Savm, 4); Tirmizi, Savm, 55; müslim, sıyam,166)
4. ORUÇU MAZERETSİZ TUTMAK BÜYÜK GÜNAHLARDANDIR
َ َ َ ْ ُ َ ْ َ َ ََ ْ ََْ ََ َْ ْ َ
‫من افطر يوما ِمن رمَان ِْمن غ ِير رخصة و َل‬
ْ‫الد ْهر ُكله َو ان‬
ُ‫لم َي ْقض َع ْنه‬
َّْ ‫َص ْو ُم‬
َ
َ
ْ
َ
‫مرض‬
ِ ِِ ِ
ِ
ُ‫َص َام ْه‬
َ
“Kim hastalığı ve bir ruhsatı
olmaksızın Ramazan ayından bir gün
oruç tutmasa bütün günleri oruç
tutsa yine bu orucu yerine
getiremez”
(Ebû Dâvûd, Savm, 38. I, 789. Tirmizî, Savm, 27. III, 101. İbn Mâce, Savm, 14. I, 535)
Orucu, Ramazandan Sonra Ertelemeyi Mübah Kılan Özürler
Özürsüz olarak Ramazan ayında oruç tutmamak günahtır.
Bir kimsenin Ramazan orucunu sonraya bırakabilmesi için geçerli
sayılan özürler şunlardır:
1) Hastalık:
Bir hasta oruç tuttuğu takdirde hastalığının artmasından
veya uzamasından korkarsa oruç tutmayabilir. Hastalığı iyileşince tutamadığı
oruçları kaza eder. Hastaya bakan kimse de böyledir.
2) Yolculuk:
Ramazan ayında İkamet ettiği yerden en az 90 km. veya
daha fazla mesafeye yolculuk yapan ve gittiği yerde 15 günden az bir süre
kalmaya niyet eden kimse dinen misafirdir. Bu kimse yolculuk süresince
oruç tutmayabilir.
Yolculuk hali bitince tutmadığı günleri kaza eder. Oruç tutmasında bir
güçlük yoksa yolcunun oruç tutması daha hayırlıdır.
3) Zor Görmek: Orucu bozmak için ölümle veya vücuduna bir zarar
verilmekle tehdit edilen kimse orucunu bozabilir. Bozduğu orucu sonra tutar.
4) Gebe ve Emzikli Olmak: Gebe veya emzikli olan bir kadın, oruç
tuttuğu takdirde kendisine veya çocuğuna bir zarar geleceğinden korkarsa
oruç tutmayabilir. Gebelik ve emziklilik hali sona erince tutamadığı günleri
kaza eder.
5) Şiddetli Açlık ve Susuzluk: Oruçlu bir kimse açlık veya susuzluk
sebebiyle aklının bozulmasından veya vücuduna ciddî bir zarar
geleceğinden korkarsa, orucunu bozabilir. Sonra uygun bir zamanda
tutamadığı oruçları kaza eder.
6) Yaşlılık ve Düşkünlük: Vücudu günden güne düşen ve oruca
dayanamayan iyice ihtiyarlamış olan kimseler oruç tutmayabilir. Bunlar
sonradan da orucu kaza edemiyecekleri için tutamadıkları her günün orucunun
yerine fidye verirler.
5. ORUÇ, CEHENNEM ATEŞİNE KARŞI KALKANDIR
ْ‫الص َي ُام ُج َّن ٌة َف ََل َي ْر ُف ْث َوََل َي ْج َه ْْل َوإ ْن ْام ُر ٌؤ َق َات َل ُه َأ ْو َش َات َْم ُه َف ْل َي ُقل‬
ِ
ِ
َ
َ
ْ
َ ُ ُُ
َ َّ َ ْ َ َّ َ ٌ َ
ْ
َ‫الصائم ْأط َي ُب ع ْند‬
َ
َّ
‫ِإ ِني َصا ِئم مرتي ِن وال ِذي نف ِس ي ِب ْي ِد ِه لخل‬
ِ َ
ِ َ ِ َ ‫وف ف ِم‬
َ َ َ َّ
َ َ ُ َ َ َ ُ َُْ ْ ْ
ُ
ُ
ْ
ْ
َ
ْ
َ
َ
ْ
َ
‫الل ِه تعالى ِمن ِر ِيح ِاملس ِك يترك َْطع َامه وشرابه وشهوته ِْمن أج ِلي‬
َ
ْ
‫الص َي ُام ِلي َوأنا أج ِزي ِب ِ ْه‬
ِ
“Oruç kötülüklere karşı kalkandır. Sizden biriniz oruçlu iken
cahillik yapmasın, hanımına yaklaşmasın, biri onunla
dövüşür ve ona söverse iki kez ben oruçluyum desin.
Nefsimi yed-i kudretinde bulundurana yemin ederim ki
oruçlunun ağız kokusu Allah’ın indinde misk kokusundan
daha hayırlıdır. O benim için yemeği, içmeği ve şehvetini
terk ediyor. Oruç benim içindir ve onu ancak ben
mükafatlandırırım.”
(Buhari, Savm, 2)
5. ORUÇ, CEHENNEM ATEŞİNE KARŞI KALKANDIR
ْ ُ ْ ‫َالص َي ُام ُج َّن ٌ َ ُ َ ْ ٌ ْ ُ ُ ن‬
ْ ِ ‫املؤ ِم‬
‫ن‬
ْ ِ ‫صن ِمن حصو‬
ْ ‫ة وهو ِح‬
ِ
"Oruç bir kalkandır / perdedir, mü'minin
sığınacağı kalelerden bir kaledir...“
َْ‫َالص َي ُام ُج َّن ٌة َم َال ْم َي ْخ ْر ْق َها ب ْال َكذ ََ َا ْْو غيبة‬
ِ ِ ِ
ِ
ِ
"Oruç ateşe karşı (sağlam) bir perdedir,
yeter ki yalanla, gıybetle kişi onu
yırtmamış olsun."
ORUÇ İNSANI KORUYAN BİR KALKANDIR
Kalkanda delikler olur veya çok zayıf bir
kalkan nasıl ki kişiyi koruyamaz ise, oruç kalkanını
ahlaken eksik olmak zayıflatmaktadır.
Oruç kişiyi Cehennem ateşinden korur.
Mükafatını yalnız Allah’tan bekleyenler, sadece
bedenine değil ruhuna oruç tutturanlar, dilini kötü
sözlerden, aklını yanlış düşüncelerden, kulağını
hatalı şeyleri dinlemekten, gözü yanlışa bakmaktan,
eli yanlışı tutmaktan, ayağı yanlışa gitmekten,
mideyi haram lokma yemekten koruyanlar Cennete
Reyyan kapısından gireceklerdir.
6. ORUÇ, KİŞİYİ HARAMLARDAN ALIKOYAR
ٌ ُ ْ ْ َ ْ َ ْ َ َ َ ْ ُ ْ َ َ َ ٌ َّ ُ ُ َ
‫الصيام جنة فَل يرفث ْوَل يجهل وِإن امر ْؤ‬
ِ
َ
َ
ْ
َ
َ
َ َّ َ ٌ َ
َ
َ َ
ُ
ُ
ُ
ْ
ْ
َ
َ
ْ
‫قاتله أو شاتمه فليق ْل ِإ ِني َصا ِئم مرتي ِ ْن‬
“Oruç kötülüklere karşı kalkandır.
Sizden biriniz oruçlu iken cahillik
yapmasın, hanımına yaklaşmasın, biri
onunla dövüşür ve ona söverse iki kez
ben oruçluyum desin.”
(Buhari, Savm, 2)
ْ َ ٌّ َ ْ َ ْ َ َ ْ َ ْ َ
َ
َ
َ
‫من لم يدع قول الزو ِر ْوالعمل ِب ِه‬
َ
َ
َ ‫اج ًة في َا ْ ْن َي‬
ُ‫دع َط َع َامه‬
ْ
َ ‫س لله َح‬
َ
‫فلي‬
ِ
َِ
ُ‫َوش َر َاب ْه‬
BÜTÜN AZALARIMIZLA ORUÇ TUTMALIYIZ
"Bir kimse oruçlu olduğu halde
yalanı, dedikoduyu, yalanla iş
görmeyi bırakmazsa Allah'ın, onun
yemesini, içmesini terk etmesine
ihtiyacı yoktur.”
(Buhârî, Savm 8, Edeb 51. Ayrıca bkz. Ebû Davud, Savm 25, Tirmizî, Savm 16; İbn Mace,
Sıyâm 21)
BÜTÜN AZALARIMIZLA ORUÇ TUTMALIYIZ
َ
َ
َ
َّ
ُ
ُ
َ
َ
َّ
ُ
ْ
ْ
ْ
َ
َ
ُ
، ‫اللسان‬
‫ر‬
‫ف‬
‫ك‬
‫ت‬
‫ا‬
ْ
‫ه‬
‫ ف‬، ‫إذا أَصبح ابن آدم‬
ِ ِ َ ‫إن األعَاء كل‬
َّ
َ
َ‫اس َت َق ْمت‬
ُ
َ ‫الله‬
َْ ‫نحن ْب‬
ُ ‫ َف َّإنما‬، ‫فينا‬
ُ
ْ ‫ فإن‬:‫ك‬
‫ ِات ِق‬: ‫تقول‬
َِ
ِ
َ َ
ْ
ْ
ْ
َ
ْ
‫وإن اعوججت اعوججنا‬
ِ ‫استقمنا‬
"İnsan sabahlayınca, bütün organları dil'e baş
vurur ve (âdeta ona) şöyle derler: Bizim haklarımızı
korumakta Allah'dan kork. Biz ancak senin
söyleyeceklerinle ceza görürüz. Biz, sana bağlıyız.
Eğer sen doğru olursan, biz de doğru oluruz.
Eğer sen eğrilir, yoldan çıkarsan biz de sana uyar,
senin gibi oluruz.“
(Riyazü’s-Salihin Hadis No: 1524)
GEREĞİ GİBİ ORUÇ TUTMAK
َ
َ
َّ
ُ
ْ
ْ
َ
َ
َ
َّ
ُ
‫رَ َصا ِئم ليس له ِْمن َِصي ِام ِه ِا َْل‬
َ َ ْ َ َ َّ ُ َ ُ ُ
َّ
ُ
ْ
َ
‫ام ِه ِاَل‬
ِْ ‫س له ِمن ِقي‬
ْ ‫الجوع و رَ قا ِئم لي‬
َّ
ُ‫الس َه ْر‬
“Nice oruç tutanlar vardır ki
onların oruçtan nasipleri sadece aç (ve
susuz) kalmalarıdır. Nice geceleri namaz
kılanlar vardır ki onların namazdan
nasipleri sadece uykusuz kalmaktır”
(İbn Mâce, 21. I, 539.)
َ
ُ
ْ‫الصب ْر‬
ْ ‫الص َي ُام ن‬
َّْ ‫صف‬
ِ
ِ
ِ
7. ORUÇ, SABIR VE İRADEMİZİ GÜÇLENDİRİR
"Oruç sabrın yarısıdır."
ْ‫الصاب ُرو َن َْا ْج َر ُه ْم ب َغير‬
َّ ‫ِا َّن َما ُي َو َّفى‬
ِ ِ
ِ
َ
َ‫ِحسا‬
(İbn Mâce, Sıyâm 44)
"Şüphesiz sabredenlere mükâfatları
hesapsız olarak ödenecektir." (Zümer 10)
İnsan devamlı rahat, konfor ve bolluk
içerisinde bulunamayabilir. Hayat aynı şekilde
devam etmeyebilir.
8. ORUÇ, SAĞLIK AÇISINDAN DA ÖNEMLİ BİR İBADETTİR
َ ُ ُ
ُّ
‫َصوموا ت ِصحوا‬
“Oruç tutunuz ki sıhhat bulasınız”
(et-Tergîb, II, 83)
Oruç, sıhhatın anahtarıdır. Bir yıl çeşitli yemeklerle ve
içilen meşrubatla yorulan, yıpranan sindirim organlarımıza
dinlenme, toparlanma, güç ve kuvvet kazanma imkânları
hazırlar.
Devamlı çalışan bir makinanın muayyen zamanlarda
nasıl bakıma ihtiyacı var ise, bunun gibi yorulan sindirim
organlarımızın da hiç olmazsa senede bir ay dinlenmeye ve
bakıma ihtiyacı vardır. Bunu da en iyi şekilde oruç ibâdeti
yapmaktadır.
ORUÇ BEDENİN ZEKATIDIR
ْ
َ
َ
َ
ُ
ُ
َ
ٌ
َ
َ
َ
َ
َ
ْ
ُ‫لص ْو ْم‬
َّ ‫ِلكل شيئ زكاة و ْزكاة الجس ِد ْا‬
ِ
"Her şey'in bir zekâtı vardır.
Vücudun zekâtı da oruçtur.”
(Münziri 579)
9. ORUÇ, TUTANIN DUASI KABUL EDİLİR
ُ‫يح َو َع َم ُل ْه‬
َ ‫الصائم ع َب َاد ٌة َو‬
ٌ ‫َص ْم ُْت ُه َت ْسب‬
ُ‫َن ْوم‬
َّ
ِ
ِ
ِ
ِ
َ ‫ُم‬
ُ ‫اعف َو ُد َع‬
َ َ
ٌ‫اَ َو َْذ ْن ُبب ُه َم ْغ ُفو ْر‬
ٌ ‫اءه ُم ْس َت َج‬
"Oruçlunun uykusu ibadettir, susması
tesbihtir, amelleri misliyle kabul edilir, duası
makbul, günahı affedilir."
“Üç kişinin duası geri çevrilmez. İftar
edinceye kadar oruçlunun, adaletle hükmeden
devlet başkanının, zulme uğrayanın duası.” (Müsned, II,
445)