Transcript SKILTSTANDARDAR

SKILTSTANDARDAR
Innhald
INNLEIING .................................................................................................................................... 3
UTFORMING ..................................................................................................................................... 3
INNOVATIV FJELLTURISME ................................................................................................................................. 3
OPPSETT OG VEDLIKEHALD ................................................................................................................. 4
TILSYNS/VEDLIKEHALDSAVTALE ......................................................................................................................... 6
TILVISINGSKILT ............................................................................................................................ 6
TURLØYPER ...................................................................................................................................... 6
SYMBOL OG VALDRES-LOGO FOR TILVISINGSSKILT ............................................................................................. 7
STOLPER/VARDER/MERKE.................................................................................................................................. 7
HEILÅRSSKILT................................................................................................................................................... 7
VANDRARSKILT ................................................................................................................................................. 7
SYKKEL– OG RIDESTIGAR ................................................................................................................................... 7
SKILØYPER........................................................................................................................................................ 8
HUNDEKØYRINGSLØYPER .................................................................................................................................. 8
ANDRE SKILT ................................................................................................................................. 8
VARSELSKILT ..................................................................................................................................... 8
LANGS PRIVAT BILVEG ........................................................................................................................9
STADNAMNSKILT ............................................................................................................................... 9
INFORMASJONSTAVLER ............................................................................................................... 9
TURTAVLER ....................................................................................................................................... 9
OVERSIKTSTAVLER ............................................................................................................................................ 9
LØYPEKRYSSTAVLER .........................................................................................................................................10
TAVLER FOR BEDRIFTER ..................................................................................................................... 11
KULTURMINNETAVLER ...................................................................................................................... 14
TAVLER 50 X 70 IMPRESS ................................................................................................................................. 14
KULTURMINNETAVLER A3 OG A4 ...................................................................................................................... 14
ANDRE INFORMASJONSMETODAR ............................................................................................ 15
SKILTBESTILLING ......................................................................................................................... 15
KONTAKTINFO ............................................................................................................................. 17
2
Innleiing
I Valdres har ein gjennom ei årrekkje skilta stig-, sykkel- og løypenett. Fleire aktørar har på ulike
vis utvikla turproduktet i regionen. Både kommunane, Valdres Destinasjon, Valdres Natur- og
Kulturpark og lag og foreiningar har vore engasjerte i dette arbeidet.
For å få ei meir heilskapleg skilting i Valdres, har Valdres Destinasjon og Valdres Natur– og Kulturpark i samarbeid utvikla forslag til ein felles rettleiar for skilting av opplevingar, turstiger og –
løyper i Valdres.
Utforming
Valdres Destinasjon har sidan 2003 satsa på utvikling av turprodukt sommar og vinter gjennom prosjektet ”Valdres Rundt”, der skilting, merking og tilrettelegging av løyper og stigar har
vore hovudoppgåva. Målsetjinga er mellom anna å utvikle moglege rundturar for ski-, fot- og
sykkelturistar i tett dialog med kommunar, løypelag, destinasjonsområde og bedrifter. I dette
arbeidet har ein valt å nytte malen som er utvikla gjennom Innovativ Fjellturisme. Denne malen
er no blitt ein nasjonal standard som etter kvart blir nytta i store deler av landet.
Valdres Natur- og Kulturpark har sidan 2007 utvikla kulturminnestigar gjennom eit eige prosjekt. I tillegg har ulike aktørar innanfor gards- og stølsturisme nytta eigen skiltmal for Valdres
Natur og Kulturpark.
Skilta som blir brukte i dag, er etter standarden til Innovativ Fjellturisme, med eigne tilpassingar til Valdres. Dette gjeld fargeval etter tema og eventuelt bruk av Valdres-logo. Hensikta er at vi
skal kjenne att skilta, og kva slags informasjon det gjeld.
Det er lagt opp til tre hovudtema for skiltinga:
Turskilt:
Skilt for mat og opplevingar:
Kulturminneskilt:
grøne skilt (fargekode NCS S 7020 B 70 G)
grå skilt (fargekode NCS S 8000 N)
lys brune (fargekode NCS 2248 Y 30 R)
Målinga må tole vêr og vind. Dersom skilta skal stå i vêrutsette strok som til dømes på høgfjellet, kan det også nyttast trekvite skilt av bestandig treverk, som til dømes oljebehandla sibirsk
lerk eller malmfuru. Fontane på tilvisingsskilta skal vere helvetica, (antikk)kvit skrift. På trekvite
bør skrifta vere svart.
Tekst og layout på informasjonstavler skal vere etter Valdres-mal (sjå neste sider).
Innovativ Fjellturisme
Innovativ Fjellturisme er ein nasjonal skiltstandard for stigar som ikkje er merka av DNT. Denne vart vedteken som nasjonal standard mai i 2009. Standarden er utarbeidd av fjelldestinasjonane Geilo, Hemsedal, Golsfjellet, Vrådal, Rjukan, Rauland og Hovden i samarbeid med Innovasjon Noreg. Endringar i nasjonal standard skjer jamnleg, så hald deg oppdatert på
www.fjellturisme.no.
3
Skiltstandarden i Innovativ Fjellturisme legg opp til gradering av løypa etter kor vanskeleg ho er.
Sjå figuren på neste side.
Enkel:
Middels:
Krevjande:
Ekspert:
Figur 1. Fargar etter vanskegrad frå innovativ fjellturisme
I Valdres har vi førebels ikkje graderte løyper. Dei ugraderte løyper har kvit bakgrunn. Dersom
løypene skal graderast, skal det nyttast fargekodar frå innovativ fjellturisme.
Oppsett og vedlikehald
Der det allereie er sett opp skilt av andre, skal det ikkje setjast nye skilt dersom desse viser
same veg. Dersom det er ynske om ny skilting, skal dette gjerast i semje med dei som har sett
opp dei opphavlege skilta. Dette fordi det lett kan oppstå skiltkaos.
Figur 2. ”Skiltkaos” kan lett forvirre turgåarane og er lite tiltalande å sjå på.
4
Skilta skal skruvast fast på vêrbestandige stolpar. Skilta sitt best på kløyvde staur som med ei
flat side eller på spesialproduserte skilt frå leverandør.
Skilta bør festast med farmerskruer (4,8 x 60) med gummipakning slik at skiltet sit godt.
Bruk ca. 120 cm lange staur til skilt ved start, kryss og topp-punkt. Langrennsløyper bør stikkast
med staur. For fargemerking av løyper skal vinterløyper merkast raudt og sumarstigar blått etter
nasjonal standard.
Figur 3. Skilting ved vegkryss. Skiltet er skuva fast på staur som er flat på ei side.
Figur 4. Skilt som skal visast frå to sider kan festes tosidig på stauren. Hugs då på at pila skal peike motsett veg
på skiltet som skal sjåast frå motsett side.
5
Tilsyns/vedlikehaldsavtale
Dersom du setter opp eit skilt, krev det tilsyn og vedlikehald. Derfor skal ingen skilt settast opp
før vi har ei avtale på kven som er ansvarleg for dette. Dette ansvaret bør i hovudsak knytast til
institusjonar, lag og foreiningar, ikkje til enkeltpersonar.
Tilvisingskilt
Tilvisningsskilt (retningsskilt) skal gje informasjon om lengde og retning ein må bevege seg i
for å følgje ei bestemt rute. Slike skilt skal plasserast i alle kryss og på stader de det kan vere tvil
om kva for retning ein skal bevege seg i. Skiltingen må vere klår og eintyding.
Turløyper
Turskilta er utarbeida etter mal frå Innovativ fjellturisme, med nokre tilpassingar til Valdres.
Som hovudregel nyttar vi grøne turskilt (fargekode NCS S 7020 B 70 G), men over tregrensa
kan det også nyttast trekvite skilt. Desse må vere behandla slik at dei ikkje vert øydelagt av vind
og ver. Vi kan til dømes foreslå oljebehandla sibirsk lerk.
Vandrepiktogrammet skal påmonterast på same måte som på andre i Valdres Natur og Kulturpark.
Symbol og Valdres-logo for tilvisingsskilt
Alle tilvisningsskilt skal ha eit symbol som viser kva slags sti det er. Desse kan du sjå nedanfor.
Nokre stiger har fleire bruksformål, det vil seie dei kan nyttast til dømes både til fot- sykkel og
skiløype. Desse stiane kan ha Valdres-logo. Dette gjeld også for stadnamnskilt.
Figur 5. Turskilt skal ha piktogram etter formål.
Figur 6. Andre skiltsymbol. Piktogramma viser frå venstre kulturminnesymbol, nasjonalt symbol for Den Bergens-
ke Kongevegen og Valdreslogo. Kultminnesymbol skal berre nyttast i samband med kulturminne, medan symbol
for den Bergenske Kongevegen berre skal nyttast på den offisielle Bergenske Kongeveg mellom Oslo og Bergen.
Valdreslogo kan nyttast på fleirbruksløyper og stadnamn.
6
Stolper/varder/merke
Enkle stolper/merker kan nyttast undervegs for å forsikre brukaren om at han er på rett veg.
Dette er først og fremst aktuelt der stien/løypa er utydeleg. Vi anbefalar å merke med enkle
skiltstolper med symbol, vardar, malingsfelt på stein, eller malte treklossar. Ved bruk av maling
skal sumarstigar skal vere blå, og vintersigar raude.
Heilårsskilt
Vanlige turskilt er etter same utforming som ”Innovativ fjellturisme” som er utarbeida av Innovasjon Noreg. For turar som nyttast både sumar og vinter, til fots, sykkel og ski kan det nyttast
skilt med Valdreslogo. Det same gjelder generell skilting som ikkje fell inn under dei nemnde
tema.
Vandrarskilt
Dette er skilt som viser veg til vandrarstigar i sumarhalvåret. Skilta er grøne med vandrarpiktogram etter standard frå innovativ fjellturisme.
Sykkel– og ridestigar
I hovudsak treng vi ikkje merke stigen med eige symbol for føremål, med mindre stigen er tilrettelagt for dette. Det er derfor aktuelt å sette eigne symbol for både sykkel- og ridestigar.
Dersom det allereie er merka sykkelrute på staden skal dei som har sett opp dei opphavlege
skilta kontaktast for eventuell å koordinere skiltinga.
Figur 7. Skilt med sykkelsymbol på Stølsvidda i Nord-Aurdal. Foto Tore Kristiansen.
7
Skiløyper
Desse skilta er av same type som vanlege turskilt. Det er då viktig at desse blir tatt ned etter vintersesongen. Skilta skal vere grøne med ski-piktogram.
Hundekøyringsløyper
Nokre stader i Valdres er det tilrettelagt for køyring med hundespann. Desse er merka med spesielle piktogram.
Andre skilt
Det kan vere aktuell å informere om ulike ting langs løpa. Døme på skilt visast nedanfor.
Figur 8. Strand Eldstad
Handikapp
Bandtvang
Utsiktspunkt
Varselskilt
Ulike varselskilt kan nyttast på stader der ulike brukarar kan komme i konflikt med kvarandre,
eller på steder det er farar av ein eller annan slag lenger framme på stigen/løypa. Dette kan vere
at stien blir smal, at den går langs eit juv eller ein bratt skråning, at stigen er uoversiktlig, eller
får tekniske utfordringar. Dette gjeld fyrst og fremst på fleirbruksstigar for vandring, sykling eller
riding.
Figur 9. Fare skilt. Frå venstre; vikeplikt, bilveg, fare og kryss
Langs privat bilveg
For objekt som er skilta frå offentleg veg med hanemerket frå gardsmat og bygdeturisme eller
sjåverdigheitsmerke, er det viktig at skitinga blir fylgt opp på private bilvegar. Desse kan ha
same utforming som turskilta, men med grå farge for tilbydarar.
Stadnamnskilt
Stadnamnskilta er grøne som turskilta, utan logo eller pil. Dei kan nyttast der det er spesielle
stadnamn eller for å syne namn på stigen, som til dømes ”Kongevegen”. Pass på at namnet er
rett skreve. Dersom det er tvil om rett stadnamn og målform er det viktig at ein i alle høve er
konsekvent. Stadnamnskilta kan vere mindre enn de vanlege skilta. Dette er særleg aktuell dei
er sett saman med andre skilt som i til dømes vegkrydd der dei kan setjast på same staur, men
ovanfor dei andre tilvisarskilta.
Figur 10. Stadnamnskilt med Valdres-logo på venstre side
8
Informasjonstavler
Informasjonstavlene kan vere i ulike format etter behov. Vanlegast format er A3, men andre format er aktuelle alt etter type informasjon. Tavlene kan vere ståande eller liggjande, men for
mindre tavler anbefaler ein liggjande format for at staurane ikkje skal stå for tett og tavla dermed blir ustø. Det er utarbeidd ein standard for layout på informasjonstavler i Valdres Naturog Kulturpark i samarbeid med Valdres Destinasjon AS. I hovudsak er tittelen på tavla øvst, medan det nedst er ei Valdres-frise. Valdres logoen skal stå som synt på dømer nedanfor. Bokstavfontane skal vere Scala Sans eller Eureka.
I hovudsak skal tavler ved startpunktet for turen innehalde meir informasjon om heile området
enn til dømes løypekrysstavler.
Turtavler
Oversiktstavler
Ei slik oversiktstavle skal setjast opp ved startpunktet. Ho bør ha eit godt kart, generell info om
turen, og kva slags type sti det er. Ei god tavle inkluderer eit oversiktleg kart over alle nærliggjande stigar/løyper og ei kort beskriving av dei. Tavla bør informere om lengd og kva for
brukargrupper stigen/løypa er eigna for. Tavla bør også innehalde stig/løypeetikette, informasjon om bandtvang, lysløypetider, telefonnummer/nettside til vêr og føremelding og kontaktinformasjon ved behov for assistanse der det er relevant.
Vidare bør kartet syne informasjonspunkt langs løypa. Øvst på tavla skal det stå stadnamn.
På A3- og A4-tavler kan det nyttast plastlaminat så lenge det blir skifta ut når det falmar. Laminata er rimelege og lette å skifte om innhaldet skal oppdaterast. For meir permanente løysingar
og større tavler kan det til dømes nyttast 0,8 mm polystyren-plater.
Alle turtavlane skal vere grøne med fargekode NCS S 7020 B 70 G.
Figur 11. Det må vere plass til både eit oversiktskart og turbeskriving på tavla
9
Løypekrysstavler
Informasjonstavlene kan nyttast undervegs for å gje informasjon om utsiktspunkt, vegetasjon,
historie, lokalisering på kart, etc.
Figur 12. Liggjande løypekrysstavle. Desse kan ha mykje eller lite kart etter behov. Bilete kan liggje øvst, medan
kart kan liggje på høgre side av tavla.
Figur 13. Ståande løypekrysstavle. Ofte er det naudsynt med berre kart utan tekst, slik at kartstorleiken kan variere.
10
Tavler for bedrifter
Desse tavlene er i hovudsak i A3-format. Også for desse er det laga utformingsforslag. Botnfargen er lys grøn med grøn topp og grøn botnfrise. Tekst utforma i A3 og A4 kan laminerast og
festast ved at ein løyser skruar i treramma. Det kan nyttast plastlaminat for mellombelse plakatar. Desse kostar berre 20 – 50 kroner og er greie dersom ein ikkje er viss på at plakaten er endeleg. Dei bør skiftast ut etter eitt år, då fargane falmar etter stutt tid. På meir permanente tavler bør ein bruke ”PS”-plater eller liknande. Eit slikt laminat er ei 0,80 mm tykk polystyrenplate.
Figur 14. Døme på mal for gardstavle
Figur 15. Desse tavlene bør ha ein engelsk teks i tillegg til den norske. For mange tilbydarar kan det også vere behov for tysk eller nederlandsk tekst.
11
Gardstavla kan vere ulike fargar, men ho bør passe til den grå treramma rundt. Grønt passar
fint, men raude gardstavler med lys raud bakgrunn, raud topp og raud botnfrise passar også
bra. Det er dessutan mogleg å ha eigen logo på tavla, til dømes slik det er synt nedanfor.
Figur 16. Gardstavlene kan også ha lys raud bakgrunn med raud topp og raud botnfrise
Treramma for bedrifter er grå (fargekode NCS S 8000 N)
Figur 17. Tavler for tilbydarar er grå. Tekst og bilete skaffar bedrifta sjølv.
12
Kulturminnetavler
Desse er i hovudsak i A4, A3 eller 50 x 70, alt etter informasjonsbehov. Dei store tavlene skal
stå fritt på stativ slik at ramma ikkje tek for mykje plass og merksemd. Kulturminnetavlene har
lys grå bakgrunn
Eldre kulturminne kan ha tidssøyla til venstre på tavla. Bakgrunnen på tavla er lys grå, medan
frise og logo har mørkare gråfarge.
Tavler 50 x 70 Impress
Desse tavlene er berekna på heilt spesielle minne med høg opplevingsverdi. VNK nyttar materialet ”Impress” til desse tavlene. For desse er det ti års garanti på farge og 20 år på mekanisk
garanti. Dei er også dyrare enn tavle på treramme.
Figur 18. Døme på stativ til venstre og på stavkyrkjetavle til høgre. Slike tavler kan setjast opp ved spesielle attraksjonar som stavkyrkjer. Denne tavla er laga av materialet ”Impress”.
Kulturminnetavler A3 og A4
Desse tavlene er aktuelle for kulturminne langs turvegar, ved gardstun osb. Plakatane kan lett
skiftast ut, noko som er ein føremon for mellombelse tavler. Vidare kan det setjast inn plastlaminert plakat dersom endeleg tekst ikkje er bestemt. Ulempa med desse er at dei ikkje er haldbare, og bør skiftast ut etter eit år.
Dersom ein er heilt viss på at tavla er ”endeleg”, bør ein trykke plakaten på meir bestandig materiale som til dømes ”PS” som er om lag 8 mm vêrbestandige plater. Tretavlene er brune i fargekode NCS 2248 Y 30 R.
Figur 19. Ramme til kulturminnetavle i A3 til venstre, og med plakat til høgre.
13
Andre informasjonsmetodar
Det er viktig å vere merksam på at skilt ikkje er noko mål i seg sjølv, og at for mange skilt kan
verke forstyrrande for naturopplevinga. I nokre høve kan det derfor vere like aktuelt å nytte moderne informasjonsteknologi som informasjon over mobiltelefon eller å nedlasting av løypenett
og informasjonspunkt frå Internett til gps. Vanleg filformat er gdb i EUREF89 – koordinatsystem. I ei slik fil kan du leggje inn turløypa med spesiell informasjon knytt til koordinatfesta objekt. Dette vil etter kvart bli mogleg frå www.valdres.no.
Skiltbestilling
Før vi bestiller skilt, må vi vite avstand frå tilvisingsskiltet til den tilviste staden, til dømes Fjellsetra 7,2 km. For det vidare arbeidet bør vi lage eit kart som syner stien, kvar skilta skal stå og
kva for skilt det skal vere. Løypa bør gåast opp med gps eller digitaliserast frå manuskart. Avstand kan også målast frå kart på dei kommunale web-karta. Avstandar må vere korrekt, og
namna må vere rett skrivne. Vegvisarpila må vise rett veg i høve til kva for side av vegen skiltet
skal stå. Sjølve bestillinga må vere lett forståeleg og korrekt.
Fargeforklaringar:
x
x
x
Natur/turruter
Kultur/historie
Tilbydarar
Tekst
Nr.
Type
Tal
Format
Pilretn.
1. 1 Skrøderhaugen
Tilvising
1
<
2. 2 Utløehaugen
Tilvising
2
>
3. 11
Infotavle
4. 12 Kalvehagen
Tilvising
1
>
5. 16 Parkering
Tilvising
1
>
Stadnamn
1
A3
Piktogram
1
b
6.
Utløehaugen
7.
Infotavle
A4
1
8.
Brattstølen
Tilvising
1
<
9.
Liastølen
Tilvising
1
<
10.
Fjellstølen
Tilvising
1
>
På kartet på neste side er ruta lagd inn på kart, og skiltpunkta er nummerert og har fått farge
etter type skilt.
14
Figur 20. Turløypa er målt inn med gps og lagde på bakgrunnskart. Skilt og informasjonspunkt er nummererte og
lagde på med tal og fargekode. Tal viser til nummer i bestillingstabellen, fargen til type informasjon.
Døme på bestillingsskjema frå Asker Produkt AS
Vi står fritt til å velje skiltleverandør, men Asker Produkt AS har tilpassa produksjonen sin i høve
til standardane i Innovativ Fjellturisme.
Figur 21. Døme på bestillingsskjema som blir nytta av Valdres Destinasjon
15
Kontaktinfo
Vandre-, ski-, sykkel- og hundekøyringsløyper: Valdres destinasjon AS
Kulturminneløyper: Valdres Natur- og Kulturpark, kulturminnekonsulent,
Ferdselsmoglegheiter med kroppen som verkty, folkehelsekoordinator,
Valdres 2010
16
tlf:
tlf:
tlf:
61 35 94 16
61 35 95 40
61 35 94 58