Transcript Ameryka Po*udniowa

Ameryka Południowa jest
kontynentem leżącym na
półkulach południowej oraz
północnej i zachodniej. Od
wschodu graniczy z
Oceanem Atlantyckim, a od
zachodu z Oceanem
Spokojnym. Powierzchnia
Ameryki Południowej
wynosi 17,8 mln km². Od
północy, przez Przesmyk
Panamski, graniczy z
Ameryką Północną. Oba te
kontynenty nazywane są też
przez Europejczyków
Nowym Światem
Pierwsi ludzie przybyli do Ameryki Południowej z Azji
(przez Cieśninę Beringa i Amerykę Północną) ok. 20 – 40 tys.
lat temu. W XVI w. konkwistadorzy z Hiszpanii i Portugalii
doprowadzili do upadku cywilizacji tubylczych, ale Indianie
do dziś stanowią znaczny odsetek mieszkańców Ekwadoru,
Boliwii i Peru. Zróżnicowanie etniczne wiąże się najczęściej
ze zróżnicowaniem społecznym. Najbiedniejsza i najmniej
liczna jest ludność autochtoniczna - Indianie, najbogatsza zaś
biała - napływowa i kreolska (potomkowie kolonizatorów).
Większość mieszkańców kontynentu zamieszkuje wybrzeże,
wnętrze lądu w dużej mierze jest słabo zagospodarowane.
Ameryka Południowa była obszarem bardzo burzliwym
politycznie.
Po II wojnie światowej był to teren ostrych konfliktów
społeczno-politycznych. Nad wieloma obszarami
władzę sprawowały różne siły wojskowe, które
blokowały rozwój. Liczne były też obawy przed
wpływami ze strony Związku Radzieckiego. W latach
50. XX w. doszło do licznych walk i wystąpień
związanych m.in. z trudnymi warunkami życia i pracy,
co w efekcie spowodowało upadek większości
rządów dyktatorskich. Na początku lat 60. zeszłego
stulecia dyktatura utrzymywała się tylko w kilku
państwach Ameryki Łacińskiej (Dominikana,
Nikaragua, Paragwaj). Lata 70. przyniosły większe
otwarcie krajów Ameryki Południowej na świat,
szukanie nowych kontaktów, partnerów itp.
Głównymi jednostkami
tektonicznymi Ameryki
Południowej są:
prekambryjska platforma
zajmująca wschodnią i
środkową część kontynentu,
położona na południowymwschodzie paleozoiczna płyta
patagońska i młody,
kenozoiczny orogen andyjski,
ciągnący się szerokim pasem
wzdłuż zachodnich wybrzeży,
stanowiący strefę aktywnego
wulkanizmu i ruchów
sejsmicznych.
W Ameryce Południowej występują wszystkie strefy
klimatyczne, począwszy od klimatu równikowego na
północy kontynentu, poprzez zwrotnikowy, podzwrotnikowy,
umiarkowany do subpolarnego na południu kontynentu. Pod
względem opadów w Ameryce Południowej są tereny o
obfitych opadach (Nizina Amazonki), ale również pustynne
(w Andach). Na pustyni Atacama występuje najdłuższy okres
bez opadów (400 lat) od roku 1670-1972. Również minimalne
średnie opady są tam najmniejsze i wynoszą 0,8 mm
Maksymalne średnie opady notuje się w Lloro-Choco
(Kolumbia) 12717 mm.
Najwyższą temperaturę powietrza na
kontynencie odnotowano 11 grudnia 1905 r.
w argentyńskim mieście Rivadavia i
osiągnęła ona 48,9 °C, a najniższą 1 czerwca
1907 r. w Sarmiento, wynoszącą -32,8 °C.
Ok. 85% powierzchni Ameryki Południowej
należy do zlewiska Oceanu Atlantyckiego.
Największymi rzekami są: Amazonka,
Parana, São Francisco, Orinoko. Wśród
niewielkiej liczby jezior wymienić należy:
Maracaibo, Patos, Titicaca.
Na zachodnich stokach Andów Patagońskich w Chile oraz na
nizinie pacyficznej w Kolumbii i w środkowym biegu rzeki
Magdaleny opady przekraczają nawet 7000 mm rocznie.
Najbardziej suchymi obszarami są zachodnie stoki w
środkowej części Andów (pustynia Atacama poniżej 20 mm).
Na pustyni Atacama są miejsca, gdzie ostatni deszcz spadł
400 lat temu. W północnej części Chile, w mieście Arica
roczne sumy opadów nie dochodzą do 1 mm, a w Iquique
bywają okresy kilkunastoletnie, w których nie spada ani
jedna kropla deszczu.
Kontynent mało rozczłonkowany, półwyspy i wyspy stanowią
niewielką część całej powierzchni kontynentu, największe
półwyspy: Brunswick, Taitao. Główne wyspy: Ziemia Ognista,
Riesco, Santa Inés. Ameryka Południowa jest kontynentem o
przewadze terenów nizinnych, średnia wysokość 655 m
n.p.m. Na zachodzie kontynentu biegną góry Andy, będące
przedłużeniem Kordylierów z Ameryki Północnej.
Najwyższym szczytem jest Aconcagua w Argentynie (6959 m
n.p.m.), a najniżej położonym terenem jest obszar Laguna
del Carbon (105 m p.p.m.) na terenie Argentyny. Największe
wyżyny Ameryki Południowej to: Wyżyna Gujańska, Wyżyna
Brazylijska, Wyżyna Patagońska, niziny to: Nizina Orinoko,
Nizina Amazonki, Nizina La Platy,
Ameryka Południowa jest kontynentem
wielojęzycznym. Głównymi językami są:
portugalski, którym posługuje się 190 mln
mieszkańców Brazylii (byłej kolonii
portugalskiej) i hiszpański, którym mówi ok. 185
mln mieszkańców innych krajów (byłych kolonii
hiszpańskich). W użyciu są też języki:
niderlandzki, angielski, francuski, keczua,
guarani i inne języki indiańskie. Językiem
polskim posługuje się ok. 90 tys. mieszkańców
polskiego pochodzenia z brazylijskich stanów
Paraná, Santa Catarina i Rio Grande do Sul.
Amerykę Południową zamieszkuje
ponad 392 mln mieszkańców
(lipiec 2009). Ludność Ameryki
Południowej jest zróżnicowana
rasowo; Brazylia, Peru i Kolumbia
to państwa o dużych mieszankach
ras. Ludność tubylcza należy do
rasy żółtej (mongoloidalnej) i
zamieszkuje obecnie głównie
Andy Środkowe, Peru i Ekwador,
gdzie stanowi około 40% ludności.
Główne języki tubylcze to keczua
(język Inków) - około 10 mln osób,
ajmara – około 1,5 mln osób i
guarani – około 1 mln osób.
Na kontynencie jest 12 niepodległych
państw i jedno terytorium zależne –
Gujana Francuska. W sąsiedztwie
kontynentu leżą grupy wysp: (Falklandy,
Galapagos, Antyle razem z Trynidad i
Tobago, Ziemia Ognista), z których tylko
niektóre są niepodległe, a pozostałe
stanowią terytoria zamorskie innych
państw.
Ze względu na dość duże obszary
nienaruszone przez człowieka, w
Ameryce Południowej można
spotkać liczne gatunki flory. W
dorzeczu Amazonki występuje
typowy deszczowy las tropikalny.
Można też spotkać obszary o
odmiennej roślinności: na
Wyżynie Brazylijskiej – lasy
monsunowe, półpustynie w Peru i
Boliwii. Najczęściej spotykane
rośliny użytkowe to: ziemniak,
tytoń, kakaowiec, ananas.
Świat Zwierzęcy Ameryki Południowej należy do
neotropikalnej krainy zoogeograficznej, cechującej się
występowaniem niewielkich liczby gatunków ssaków
drapieżnych i kopytnych. Bardzo liczne są natomiast małpy
szerokonose i gryzonie. Charakterystycznym rzędem są
szczerbaki z mrówkojadami, pancernikami i leniwcami. Z
kotów najbardziej znane są jaguary i pumy. Bogaty jest świat
ptaków. Do endemitów należą m.in. strusie amerykańskie,
kusaki i kolibry.
Dziękuje za uwagę